Marcus Aurelius - Wikipedia Marcus Aurelius Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie Naar navigatie springen Naar zoeken springen Marcus Aurelius Geboortedatum 121 Sterfdatum 180 Tijdvak Adoptiefkeizers Periode 161-180 Voorganger Antoninus Pius Opvolger Commodus Staatsvorm principaat Medekeizer Lucius Verus (161-169) Commodus (177-180) Caesar onder Antoninus Pius (139-161) Persoonlijke gegevens Naam bij geboorte Marcus Annius Verus Naam als keizer Marcus Aurelius Antoninus Zoon van Annius Verus en Domitia Lucilla Geadopteerde zoon van Antoninus Pius Vader van Lucilla (149), Commodus (161) en nog 11 kinderen Gehuwd met Faustina de Jongere Neef van Faustina de Oudere Romeinse keizers Portaal    Romeinse Rijk Denarius, geslagen 140 na Chr. met afbeelding van Antoninus Pius op de voorzijde en zijn adoptiefzoon Marcus Aurelius op de keerzijde Standbeeld Marcus Aurelius, Musei Capitolini, Rome Zuil van Marcus Aurelius op de Piazza Colonna ('Zuilplein') te Rome Marcus Aurelius (Latijn: Marcus Aurelius Antoninus Augustus) (Rome, 26 april 121 – Vindobona of Sirmium, 17 maart 180) regeerde van 161 tot 180 over het Romeinse rijk. Marcus Aurelius behoorde tot het geslacht der Antonini. Meteen na zijn aantreden stelde hij Lucius Verus (161-169) als medekeizer aan. Marcus Aurelius was de laatste van de "Vijf Goede Keizers". Tijdens zijn heerschappij versloeg het Romeinse Rijk het nieuw leven ingeblazen Parthische Rijk; Aurelius' generaal, Avidius Cassius, plunderde de hoofdstad Ctesiphon in 164. Aurelius bevocht met succes de Marcomannen, de Quaden en de Sarmaten tijdens de Marcomannenoorlog, maar de Germaanse dreiging begon een zorgwekkende realiteit te vormen voor het keizerrijk. Een opstand in het oosten onder leiding van Avidius Cassius kwam op gang maar werd onmiddellijk onderdrukt doordat Avidius Cassius door een van zijn eigen officieren werd vermoord. Marcus Aurelius werd door velen gezien als een toonbeeld van een rechtvaardig en menselijk heerser, die de voorchristelijke Stoïcijnse deugden van Rome belichaamde. Het stoïcijnse werk Ta eis heauton van Marcus Aurelius, geschreven in het Grieks tijdens een veldtocht tussen 170 en 180, wordt nog steeds als literair monument vereerd voor de filosofie van dienst en plicht. Het beschrijft hoe men te midden van een conflict zijn gemoedsrust moet vinden en kan behouden door het volgen van de natuur als een bron van begeleiding en inspiratie. Inhoud 1 Jeugd 1.1 In de gunst bij Hadrianus 1.2 Tweede man achter Antoninus Pius 2 Keizerschap 2.1 Gedeeld keizerschap 2.2 Romeins-Parthische Oorlog 2.3 Strijd in het noorden 2.4 Opstand van Avidius Cassius 2.5 Commodus tot opvolger benoemd 3 Overlijden en opvolging 4 Geschriften 5 Stamboom 6 Trivia 7 Zie ook 8 Voetnoten 9 Verder lezen 10 Externe links Jeugd[bewerken | bron bewerken] In de gunst bij Hadrianus[bewerken | bron bewerken] Marcus Aurelius werd in 121 in Rome geboren als Marcus Annius Verus; hij was een neef van Faustina de Oudere. Na het vroegtijdig overlijden van zijn vader werd hij door zijn grootvader Marcus Annius Verus II grootgebracht. Keizer Hadrianus leerde hem vroeg kennen en was onder de indruk van de jongeman. Toen hij 15 was, arrangeerde Hadrianus een verloving tussen Marcus en de dochter van zijn adoptiezoon en toekomstige opvolger, Lucius Aelius Verus Caesar. Aelius stierf echter voortijdig en de plannen moesten worden gewijzigd. Hadrianus bepaalde in 138, korte tijd voor zijn dood, dat Marcus geadopteerd moest worden door Hadrianus' nieuwe opvolger, Antoninus Pius. Lucius Verus, de zoon van Aelius, moest ook geadopteerd worden. Tijdens zijn jeugd en ook later gedurende zijn keizerschap, dat meer dan 20 jaar duurde, besteedde Marcus Aurelius veel tijd aan de filosofiestudie. Hij was een aanhanger van de stoïcijnse leer van Epictetus. Marcus werd opgeleid in filosofie door Apollonius van Chalchedon en in retorica door Fronto. Correspondentie tussen leerling en leermeester Fronto is overgeleverd en geeft een beeld van Marcus' opleiding. Tweede man achter Antoninus Pius[bewerken | bron bewerken] Een jaar later, in 139, verwierf Marcus de titel Caesar, werd zijn verloving met de dochter van Aelius ontbonden en een verloving gearrangeerd met Faustina de Jongere, de dochter van zijn adoptiefvader. Het huwelijk vond plaats in 145. Zij kregen 13 kinderen, van wie meer dan de helft gedurende de kinderjaren stierf. Van hun zoons overleefde slechts een, Commodus, zijn kinderjaren. Keizerschap[bewerken | bron bewerken] Gedeeld keizerschap[bewerken | bron bewerken] Na de dood van Antoninus Pius op 7 maart 161 kreeg Marcus Aurelius de titel Augustus. Zijn eerste keizerlijke daad was om, conform het testament van Hadrianus, de keizerlijke macht te delen met Lucius Verus. Romeins-Parthische Oorlog[bewerken | bron bewerken] Zie Romeins-Parthische Oorlog (161-166) voor het hoofdartikel over dit onderwerp. Spoedig braken grote onlusten uit, zodat Verus in 162 naar de oostelijke provincies moest vertrekken, terwijl Marcus Aurelius in Rome bleef. Verus keerde in triomf terug, maar zijn troepen brachten ook een pestepidemie naar het westen, die grote delen van het keizerrijk en ook Rome zelf teisterde. Strijd in het noorden[bewerken | bron bewerken] Zie Marcomannenoorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp. Bovendien begonnen Germaanse stammen, de Marcomanni en de Quadi, de Alpen over te trekken en Italië binnen te vallen. Beide keizers kwamen in actie en drongen de Germanen terug tot voorbij de Alpen. In 169 keerden zij terug naar Rome. Op de terugweg kreeg Verus een ziekteaanval en stierf. Na een korte periode in Rome braken er opnieuw oorlogen uit en werd Marcus Aurelius weer gedwongen naar de Germaanse grensgebieden te vertrekken. Een serie oorlogen zou hem de volgende acht jaar verhinderen om lange tijd in Rome te blijven. Gedurende deze periode schreef hij zijn beroemde filosofische werk Ta eis heauton (vertaald als Meditaties). Na succesvolle veldtochten in Germanië ontving hij in 172 samen met zijn zoon Commodus de titel Germanicus. De zuil op de Piazza Colonna te Rome toont tientallen taferelen van Marcus Aurelius' veldtocht. Daarna braken oorlogen uit in het oostelijk deel van het rijk. Opstand van Avidius Cassius[bewerken | bron bewerken] In 175 werd hij zo zwaar ziek dat hij op sterven leek te liggen. Zijn vrouw liet de gouverneur van Syria, Avidius Cassius, inlichten, zodat deze in opstand kon komen tegen Marcus Aurelius. De meest voor de hand liggende reden is wel dat zij wilde verhinderen dat haar zoon Commodus, waarvan zij het karakter als geen ander kende, keizer zou worden, omdat zij kon vermoeden hoe rampzalig dit voor Rome zou zijn. Marcus Aurelius genas echter en sloeg de opstand neer. Een jaar later stierf Faustina de Jongere. Commodus tot opvolger benoemd[bewerken | bron bewerken] In 177 keerde Marcus Aurelius terug naar Rome en verhief zijn zoon Commodus tot Augustus. Tot aan zijn dood, drie jaar later, zou de keizerlijke macht worden gedeeld tussen Marcus Aurelius en Commodus. In 178 braken er echter opnieuw oorlogen uit en weer moest de keizer naar de grensgebieden. Overlijden en opvolging[bewerken | bron bewerken] Op 17 maart 180 stierf Marcus Aurelius, op 58-jarige leeftijd, uitgeput door jaren van oorlog, een natuurlijke dood. Hij brak met de traditie van de adoptiefkeizers sinds Nerva om een capabele adoptiefzoon als opvolger te benoemen. Zijn zoon Commodus volgde hem op. De klassieke geschiedschrijving, bijvoorbeeld Historia Augusta, moest niets van Commodus hebben. De benoeming van zijn eigen zoon tot zijn opvolger was in die optiek de grootste fout van de anders zo wijze Marcus Aurelius. Zo kwam een eind aan de gouden eeuw van het Imperium. Geschriften[bewerken | bron bewerken] Van Marcus Aurelius zijn geschriften overgeleverd, namelijk correspondentie met zijn leermeester Fronto en persoonlijke notities, de Meditaties. Terwijl hij in de jaren 170 op veldtocht was, schreef Marcus Aurelius zijn Meditaties als een manier om tot zelfkennis te komen en een middel tot zelfverbetering. Hij schreef dit werk in het Grieks, in die tijd de taal van de filosofie. In het Grieks luidt de titel van dit werk, Ta eis heauton, wat zoiets als Aan mijzelf betekent. Marcus Aurelius had een logische geest en zijn aantekeningen zijn een weergave van zijn stoïcijnse filosofie en spiritualiteit. Zijn Meditaties wordt tot op de huidige dag nog steeds gezien als een literair monument voor een bestuur van dienstbaarheid en plichtsbetrachting. Het boek is door de eeuwen heen een favoriet geweest ven vele auteurs en leiders van staten; voorbeelden zijn Frederik de Grote, John Stuart Mill, Matthew Arnold, Goethe, Wen Jiabao en Bill Clinton.[1] Een voorbeeld van zijn notities is: Alles wat we horen is een mening, geen feit. Alles wat we zien is een perspectief, niet de waarheid. Het is niet bekend in hoeverre Marcus Aurelius' geschriften na zijn dood de ronde hebben gedaan. Men vindt wel sporadische verwijzingen in de antieke literatuur naar de populariteit van zijn voorschriften, en bijvoorbeeld Julianus II was zich terdege bewust van Marcus' reputatie als filosoof, hoewel hij niet expliciet melding maakt van de Meditaties.[2] Het boek wordt in de 10e eeuw genoemd in een briefwisseling door Arethas van Caesarea en ook in de Byzantijnse encyclopedie, de Suda. Het werd in 1558 voor het eerst in Zürich gepubliceerd door Wilhelm Holzmann, dit aan de hand van een manuscript dat nu verloren is gegaan.[3] De enige overlevende volledige kopie van het manuscript bevindt zich in de Vaticaanse Bibliotheek. Stamboom[bewerken | bron bewerken] Belangrijkste leden van de Gens Aurelia Antoninus Pius Marcus Aurelius Commodus             Antoninus Pius (keizer)   Faustina de Oudere                                               Marcus Aurelius (keizer)   Faustina de Jongere                                                                       Lucius Verus (keizer)   Lucilla   Commodus (keizer)     Trivia[bewerken | bron bewerken] Munten met afbeeldingen van Marcus Aurelius zijn zo ver teruggevonden als de stad Óc Eo in Vietnam. De huidige Italiaanse euromunt van 50 eurocent bevat een afbeelding van het ruiterstandbeeld van Marcus Aurelius. De geromaniseerde memoires van Hadrianus genoemd Mémoires d'Hadrien van Marguerite Yourcenar is opgevat als een lange brief aan Marcus Aurelius en begint heel vertrouwelijk met "Cher Marc". De prijzen die op het Internationaal filmfestival van Rome, dat sinds 2006 bestaat, worden toegekend zijn genoemd naar Marcus Aurelius. In diverse categorieën wordt een 'premio Marc'Aurelio' toegekend. De winnaars krijgen een kunstwerkje waarop het ruiterstandbeeld van Marcus Aurelius is afgebeeld. De Amerikaanse filosoof Brand Blanshard plaatste Marcus Aurelius als rationalistische denker op een lijn met de modernen John Stuart Mill, Ernest Renan en Henry Sidgwick In de film Gladiator (film), wordt Marcus Aurelius gedood door zijn zoon Commodus Zie ook[bewerken | bron bewerken] Aspendos Voetnoten[bewerken | bron bewerken] ↑ Gregory Hays, Introduction to Marcus Aurelius Meditations, Weidenfeld en Nicholson, Londen, 2003, pxlix ↑ Stertz, blz. 434, citeert Themistius, Oratio, 6.81; HA Cassius 3,5; Aurelius Victor, De Caesaribus, 16,9. ↑ Gregory Hays, Inleiding tot Marcus Aurelius Meditaties, Weidenfeld en Nicholson, Londen, 2003, blz. XLVIII-xlix. Bibliografische informatie Bibsys: 90564087 Biblioteca Nacional de Chile: 000166929 Biblioteca Nacional de España: XX932158 Bibliothèque nationale de France: cb11914476c (data) Catàleg d'autoritats de noms i títols de Catalunya: a10491697 CiNii: DA00596148 Gemeinsame Normdatei: 118577468 International Standard Name Identifier: 0000 0001 1031 946X Library of Congress Control Number: n80051702 Nationale Bibliotheek van Letland: 000027790 MusicBrainz: 517aed2c-8edd-4f31-b649-27cb9125436b Bibliotheek van het Japanse parlement: 00431918 Nationale Bibliotheek van Tsjechië: jn19981001808 Nationale bibliotheek van Australië: 35966523 Nationale Bibliotheek van Israël: 000088890 Nationale Bibliotheek van Polen: A1180743X Nationale Bibliotheek van Roemenië: 000136425 Nationale en Universitaire bibliotheek Zagreb: 000083919 Nederlandse Thesaurus van Auteursnamen Persoon ID: 06867452X RÉRO (Réseau des bibliothèques de Suisse occidental): 02-A000014105 LIBRIS: 194415 SNAC: w6c851bs Système universitaire de documentation: 027008614 Trove: 1166401 Union List of Artist Names: 500115701 Virtual International Authority File: 102895066 WorldCat Identities (via VIAF): 102895066 Verder lezen[bewerken | bron bewerken] Birley, A.R.: Marcus Aurelius, a biography, 1966, Routledge London & New York 1987, 2004 Pierre Grimal, Marcus Aurelius: een biografie, uitgeverij Ambo, 1994 Anton van Hooff, Marcus Aurelius: de keizer-filosoof, uitgeverij Ambo, 2012, ISBN 9789026324154 Frank McLynn, Marcus Aurelius: Warrior, Philosopher, Emperor, 2010, ISBN 9781844135271 Externe links[bewerken | bron bewerken] H.W. Benario, art. Marcus Aurelius (A.D. 161-180), in DIR (2001). Jona Lendering, art. Marcus Aurelius op www.livius.org fragment uit "Ta eis heauton" in het Grieks Nederlandse vertaling Overpeinzingen Engelse vertaling Meditations Mediabestanden Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Marcus Aurelius op Wikimedia Commons. Antieke filosofie Presocratici: Alcmaeon van Croton · Aminias · Amyclas · Anaxagoras · Anaximander · Anaximenes · Archelaüs · Archytas · Bias van Priëne · Cleobulina van Rhodos · Cratylus · Critias · Democritus · Diogenes van Apollonia · Empedocles · Epimenides · Gorgias · Heraclitus · Hippias van Elis · Leucippus · Melissus van Samos · Metrodorus van Chios · Mnesarchos · Orpheus · Parmenides · Perictione · Perictione II · Pherecydes van Syros · Philolaus · Phintys van Sparta · Prodicus · Protagoras · Pythagoras · Thales van Milete · Theano II · Thrasymachos · Xenophanes · Zeno van Elea Postsocratici: Aedesia · Aenesidemus · Aeschines Socraticus · Agathocles · Ammonius Hermiae · Anaxarchos · Andronicus van Rhodos · Anniceris · Antiochus van Ascalon · Antipater van Cyrene · Antipater van Tarsus · Antisthenes · Apollonius van Tyana · Aratus · Archippos · Arete van Cyrene · Aristaeus · Aristippos de Jongere · Aristippos van Cyrene · Aristobulus van Paneas · Ariston van Chios · Aristoteles · Aristoxenos · Arkesilaos · Aspasius · Bion · Callicles · Celsus · Chilon van Sparta · Chrysippos · Cleobulus · Diodoros Cronos · Diodoros van Tyros · Diogenes van Babylon · Diogenes van Sinope · Epictetus · Epicurus · Eubulides van Milete · Euclides van Megara · Eudemus van Rhodos · Hierius · Hypatia · Klearchos van Soloi · Krates van Athene · Krates van Mallos · Krates van Thebe · Menander · Meton van Athene · Monimos · Mesarchos · Nicomachus · Panaetius van Rodos · Periander · Philo van Larissa · Pisistratus · Pittakos van Mytilene · Plato · Plotinus · Plutarchus van Athene · Porphyrius · Posidonius · Proclus · Pyrrho van Elis · Socrates · Solon · Strabo · Synesius van Cyrene · Theano · Theophrastus · Zeno van Citium Romeinse filosofen: Agrippa · Alcinoüs · Ambrosius Theodosius Macrobius · Anaxilaus · Julia Domna · Lucius Annaeus Seneca · Lucius Apuleius Madaurensis · Marcus Aurelius · Marcus Tullius Cicero · Persius · Sextus Empiricus · Titus Lucretius Carus · Tyrannion Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marcus_Aurelius&oldid=58064387" Categorieën: Antonijnse dynastie Gens Annia Gens Aurelia Romeins keizer Stoïcijns filosoof Romeins filosoof Persoon in de 2e eeuw Navigatiemenu Persoonlijke hulpmiddelen Niet aangemeld Overleg Bijdragen Account aanmaken Inloggen Naamruimten Artikel Overleg Varianten Weergaven Lezen Bewerken Brontekst bewerken Geschiedenis Meer Zoeken Navigatie Hoofdpagina Vind een artikel Vandaag Etalage Categorieën Recente wijzigingen Nieuwe artikelen Willekeurige pagina Informatie Gebruikersportaal Snelcursus Hulp en contact Doneren Hulpmiddelen Links naar deze pagina Gerelateerde wijzigingen Bestand uploaden Speciale pagina's Permanente koppeling Paginagegevens Deze pagina citeren Wikidata-item Afdrukken/exporteren Boek maken Downloaden als PDF Printvriendelijke versie In andere projecten Wikimedia Commons In andere talen Afrikaans Aragonés Ænglisc العربية مصرى Asturianu Azərbaycanca تۆرکجه Bikol Central Беларуская Български བོད་ཡིག Brezhoneg Bosanski Català Čeština Cymraeg Dansk Deutsch Zazaki Ελληνικά English Esperanto Español Eesti Euskara Estremeñu فارسی Suomi Føroyskt Français Frysk Gaeilge Gàidhlig Galego 客家語/Hak-kâ-ngî עברית हिन्दी Hrvatski Magyar Հայերեն Interlingua Bahasa Indonesia Ido Íslenska Italiano 日本語 ქართული Kongo Қазақша 한국어 Latina Lingua Franca Nova Lietuvių Latviešu Malagasy Македонски Монгол मराठी Bahasa Melayu မြန်မာဘာသာ Napulitano Norsk nynorsk Norsk bokmål Occitan Polski Piemontèis پنجابی Português Română Русский Sicilianu Scots Srpskohrvatski / српскохрватски Simple English Slovenčina Slovenščina Shqip Српски / srpski Svenska Kiswahili தமிழ் Тоҷикӣ ไทย Tagalog Türkçe Українська Oʻzbekcha/ўзбекча Tiếng Việt Winaray 吴语 Yorùbá 中文 文言 Bân-lâm-gú 粵語 Koppelingen bewerken Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 18 jan 2021 om 20:39. De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de gebruiksvoorwaarden voor meer informatie. Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de Wikimedia Foundation, Inc., een organisatie zonder winstoogmerk. Privacybeleid Over Wikipedia Disclaimers Mobiele weergave Ontwikkelaars Statistieken Cookieverklaring