Immanuel Kant - Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia Immanuel Kant Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia Darsen a mapan iti pagdaliasatan Darsen a mapan agbiruk Immanuel Kant Ni Immanuel Kant Naiyanak (1724-04-22)22 Abril 1724 Königsberg, Prusia (Tattan ket ti Kaliningrad, Rusia) Natay 12 Pebrero 1804(1804-02-12) (tawen 79) Königsberg, Prusia Pagtaengan Alemania Pakipagilian Aleman Panawen Maika-18 a siglo a pilosopia Rehion Lumaud a Pilosopia Pagadalan Kantianismo, panagpalawag a pilosopia Kangrunaan a pagirayan Epistemolohia, Metapisika, Etika, Lohika Nalatak a kapanunotan Kategoriko nga imperatibo, Transendental nga Idealismo, Sintetiko a priori, Noumenon, Sapere aude, Nebular a hipotesis Nakaimpluensiaan Wolff, Baumgarten, Tetens, Thales , Plato , Aristotle , Epicurus , Ibn Tufail, Hutcheson, Empiricus, Montaigne, Hume, Pythagoras , Descartes, Malebranche, Spinoza, Leibniz, Locke, Berkeley, Rousseau, Newton, Emanuel Swedenborg, Shaftesbury Naimpluensiaan Gangani amin dagiti naudi a Lumaud a Pilosopia a mairaman ni: Fichte, Schelling, Hegel, Schopenhauer, Nietzsche, Peirce, Husserl, Heidegger, Sartre, Cassirer, Habermas, Rawls, Chomsky, Nozick, Popper, Kierkegaard, Jung, Searle, Mises, Foucault, Arendt, Gentile, Jaspers, Bergson, Ørsted, Ayer, Emerson, Weininger, Strawson, Strauss, Putnam, McDowell, Durkheim Paul Guyer Pirma Ni Immanuel Kant (Panangibalikas nga Aleman: [ɪˈmaːnu̯eːl ˈkant]; 22 Abril 1724 – 12 Pebrero 1804) ket maysa idi nga Aleman a pilosopo manipud idiay Königsberg (tattan ket ti Kaliningrad iti Russia), nga isu ketnagsuksukisok, naglektura, ken nagsurat iti pilosopia ken antropolohia idi las-ud ti Panagpalawag idi gibus ti maika-18 a siglo.[1] Ti kangrunaan nga obra ni Kant, ket ti Panagdillaw iti Puro a Rason (Kritik der reinen Vernunft, 1781),[2] a naigandat tapno maitipon ti rason nga adda ti panakasanayna tapno makapan ti las-ud kadagiti naipanunotanna a panakapaay iti tinawtawid a pilosopia ken metapisika. Isu ket nagnamnama a manngpatingga ti maysa a panawen ti panagpattapatta a dagiti banag ti ruar ti panakasanay ket naus-usar a mangsuporta ti nakitkitana a kas dagiti awan mayana a teoria, bayat nga isu ket sumupsupiat ti eskeptisismo dagiti agpanpanunot a kas ni Berkeley kenni Hume. A nangibaga ti: "Kankanayon a nabatbati nga eskandalo ti pilosopia ken ti sangalubongan a panagrason ti nagtagitaon a ti irurumsua dagiti banag ti ruar kanaiatayo ... ket nasken a maipagarup a dagitoy ket ti pammati laeng, ken no mairana daytoy ti sinoman a mangdudua daytoy, nasken a mabalintayo a sungbatan ti naapnekan a pangipatalged."[3] Ni Kant ket nagisingasing ti 'Koperniko a Rebolusion' iti panagisubli, a nagibaga ti: "Manipud tattan naipagpagarup nga amin dagiti bukodtayo a pannakaammo ket nasken aumanamong kadagiti banag; ngem ... agpadastayo met no saantayo a makaadayo kadagiti parikut ti metapisika babaen ti panagipagarup a dagiti banag ket nasken nga umanamong ti bukodtayo a pannakaaamo."[4] Ni Kant ket nagipablaak kadagiti dadduma a nangruna nga obra iti etika, relihion, linteg, estetika, astronomia, ken pakasaritaan. Kadagitoy ket mairaman ti Panagdillaw iti Praktikal a Rason (Kritik der praktischen Vernunft, 1788) ken ti Metapisika dagiti Kababalin (Die Metaphysik der Sitten, 1797), a maipanggep ti etika. Ken ti Panagdillaw iti Panangukom (Kritik der Urteilskraft, 1790), a kumitkita ti estetika ken teleolohia. Isu ket nangigandat a mangibanag dagiti suppiatan a nagbaetan dagiti empiriko ken rasionalista nga arngian. Ti emperiko ket nagipatalged nga amin dagiti pannakaamo ket nagtaud kadagiti panakasanay; ti rationalista ket mangipatpato a ti rason ken dagiti masna a kapanunotan ket dati dagitoy. Ni Kant ket nangisuppiat a ti panakasanay ket puro a kabukbukodan no saan pay nga immuna a naiyaddang babaen ti puro a rason. Kinunana pay a ti panag-usar ti rason nga awan ti panakaipakat ti panakasanay ket mangturong laeng kadagiti teretiko nga alliaw. Ti nawaya ken husto a panakasanay ti rason babaen ti agmaymaysa ket isu idi ti tema ti Panagpalawag, ken dagiti arngian ni Kant kadagiti nadumaduma a parikut ti pilosopia. Dagiti kapanunotanna ket nakaimpluensia kadagiti adu nga agpanpanunot idiay Alemania iti las-ud ti kabibiagna. Isu ket nagitalinaay ken nangiyalis iti pilosopia ti labes ti suppiat a nagbaetan dagiti rationalista ken dagiti emperisista. Dagiti pilosopo a ni Fichte, Schelling, Hegel ken Schopenhauer ket nagbaliw ken nagparang-ay ti Kantiano a sistema, nga isu a nangiyeg kadagiti nadumaduma a porma ti Aleman nga idealismo. Isu ket nakitkita a kas maysa a kangrunaan a pigura iti pakasaritaan ken panagparang-ay iti pilosopia. Ti Aleman ken Eupopeano a a panagpanpanunot ket rimmang-ay kalpasan ti panawenna, ken ti inpluensiana ket agdama pay laeng nga agparparegget ti pilosopiko nga obra tatta nga aldaw.[5] Biograpia[urnosen | urnosen ti taudan] Ni Immanuel Kant ket naipasngay idi 1724 idiay Königsberg, ti kapitolio iti Prussia iti dayta apanawen, a ti tatta nga aldawen ket ti siudad ti Kaliningrad idiay Ruso nga exclave ti Kaliningrad Oblast. Isu ti maikapat kadagiti siam nga annak (uppat kadagitoy ti nataengan). Nabubiagan nga 'Emanuel', banaliwanna ti naganna ti 'Immanuel'[6] kalpasan idi nakaadal ti Hebreo. Iti dagup a kabibiagna, isu ket saan a nagbiahe ti adadu ngem sangapulo a milia manipud idiay Königsberg.[7] Ti amana, a ni Johann Georg Kant (1682–1746), ket maysa idi nga agararamid ti silo nga Aleman manipud idiay Memel, nga iti dayta a panawen ket ti akin-amianan a daya unay a siudad ti Prusia (tattan ket ti Klaipėda, Lituania). Ti inanna, ni Regina Dorothea Reuter (1697–1737), ket naipasngay idi idiay Nuremberg.[8] ti apong ni Kant manipud ti amana ket taga Eskósia a nagemigrado idiay Daya a Prusia,ken ti amana ketnagipangpangletra pay laeng ti apelyidoda iti "Cant".[9] Iti kinaagtutubona, ni Kant ketmaysa idi a naimnet, ngem di nalaing unay, nga estudiante. Isu ket naipadakkel ti maysa a Pietista a sangkabalayan a nagibaybayat ti relihioso a kinapasnek, personal a kinapakumbaba, ken ti literal a panakaipatarus ti Biblia. Ni Kant nakaawat ti nainget nga edukasion – nairut, pangdusa, ken disiplinario – a nagkaykayat ti Latin ken dagiti relihioso panagiyammo ngem dagiti matematika ken siensia.[10] Dagiti sapasap a mito a maipanggep kadagiti personal a manerismo ni Kant ket naibaga, naipalawag, ken sinuppiatan idiay pangyuana a panagipatarus ni Goldthwait iti Dagiti Panagpalpaliiw iti Rikna ti Napintas ken Narimbaw.[11] Kankanayon a naipanunotan a ni Kant ken nagbiag ti nairut ken maipadto a biag, a nagiturturon ti kanayon a naululit a sarita a kadgiti kaarubana ket nagidissoda kadagiti pagorasanda baben kadagiti inaldaw a panagpagpagnana. Isu ket saan a nagasawa, ngem ngem saan a nakurang ti nakagungunaan a sosial a biag - isu ket maysa idi a nadayeg a manursuro ken naggbaligi bassit a mannurat idi sakbay a nangrugi kadagiti nangruna a pilosopiko nga obrana. Paammo[urnosen | urnosen ti taudan] ^ Crane Brinton. "Panagpalawag". Ensiklopedia ti Pilosopia. Tomo. 2, p. 519. Macmillan, 1967. ^ Kant, Immanuel; Kitcher, Patricia (pangyuna); Pluhar, W. (patarus) (1996). Panagdillaw iti Puro a Rason. Indianapolis: Hackett. xxviii. ^ "Dagiti Transsendental a Panagrason (Stanford nga Ensiklopedia ti Pilosopia)". Plato.stanford.edu. 2011-02-25. Naala idi 2011-10-22. ^ Rohlf, Michael, "Immanuel Kant", Ti Stanford EEnsiklopedia ti Pilosopia (Otonio 2010 nga Edision), Edward N. Zalta (ed.) ^ "Immanuel Kant (Stanford nga Ensiklopedia ti Pilosopia)". Plato.stanford.edu. 2010-05-20. Naala idi 2011-10-22. ^ Kuehn, Manfred. Kant: Ti maysa Biograpia. Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan, 2001, p. 26 ^ Lewis, Rick. 2005. 'Ni Kant kadagiti sumaganad a 200 a Tawtawen'. Ti Pilosopia TattanP. Bilang. 49. ^ "Cosmopolis". Koenigsberg-is-dead.de. 2001-04-23. Naala idi 2009-07-24. ti ina ni Kant ket sagpaminsan pay a naitited ti kamali a nagan a kas ni Anna Regina Porter. ^ http://www.csudh.edu/phenom_studies/western/lect_9.html ^ Biograpko a pakaamo a nagtaud manipud idiay: Kuehn, Manfred. Kant: Ti maysa a Biograpia. Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan, 2001. ISBN 0-521-49704-3 ti pagalagadan a biograpia ni Kant iti Inggles. ^ Kant, Immanuel. Dagiti Panagpalpaliiw iti Rikna ti Napintas ken Narimbaw. Trans. John T. Goldthwait. Unibersidad iti California a Pagmalditan, 1961, 2003. ISBN 0-520-24078-2 Dagiti akinruar a silpo[urnosen | urnosen ti taudan] Midia a mainaig ken ni Immanuel Kant iti Wikimedia Commons Kontrol ti autoridad BIBSYS: 90066754 BNE: XX1002482 BNF: cb11909393p (data) CANTIC: a10436352 CiNii: DA00159992 GND: 118559796 ICCU: IT\ICCU\CFIV\000707 ISNI: 0000 0001 2282 4025 LCCN: n79021614 LNB: 000015134 MBA: 871df78f-da37-417c-a898-a5de1f9a7ef0 MGP: 106921 NDL: 00445131 NKC: jn19990004171 NLA: 35259064 NLG: 61881 NLI: 000602488 NLK: KAC199614392 NSK: 000100107 NTA: 06840753X RKD: 447563 SELIBR: 192570 SNAC: w62r3q53 SUDOC: 02694507X Trove: 886004 ULAN: 500107055 VcBA: 495/76293 VIAF: 82088490 WorldCat Identities: lccn-n79021614 Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Immanuel_Kant&oldid=361945" Katkategoria: Immanuel Kant 1724 a pannakaipasngay 1804 nga ipupusay Nailemmeng a katkategoria: Biograpia nga agraman iti pirma Dagiti artikulo nga agraman kadagiti hCard Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti BIBSYS Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti BNE Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti BNF Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti CANTIC Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti CINII Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti GND Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti ICCU Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti ISNI Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti LCCN Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti LNB Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti MusicBrainz Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti MGP Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti NDL Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti NKC Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti NLA Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti NLG Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti NLI Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti NLK Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti NSK Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti NTA Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti RKDartists Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti SELIBR Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti SNAC-ID Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti SUDOC Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti Trove Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti ULAN Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti VcBA Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti VIAF Dagiti artikulo ti Wikipedia nga agraman kadagiti panagilasin ti WORLDCATID Kontrol ti autoridad nga agraman kadagiti 28 nga elemento Nangruna nga artikulo Listaan ti pagdaliasatan Bukod a ramramit Saan a nakastrek Tungtungan Inar-aramid Agpartuat iti pakabilangan Sumrek Dagiti nagan ti espasio Artikulo Pagtungtungan Sabsabali a pagsasao Dagiti pangkitaan Basaen Urnosen Urnosen ti taudan Kitaen ti pakasaritaan Adu pay Agbiruk Pagdaliasatan Umuna a Panid Portal ti komunidad Dap-ayan Kaudian a balbaliw Pugto nga artikulo Tulong Donasion Ramramit Dagiti nakasilpo ditoy Mainaig a sinuksukatan Agikarga iti papeles Espesial a pampanid Agnanayon a silpo Pakaammo ti panid Dakamaten daytoy a panid Datos ti Wikidata Imaldit/eksport Agpartuat iti libro Ikarga a kas PDF Bersion a maimaldit Kadagiti sabali a proyekto Wikimedia Commons Dagiti pagsasao Afrikaans Alemannisch አማርኛ العربية Aragonés Arpetan Asturianu Aymar aru Azərbaycanca تۆرکجه বাংলা Bân-lâm-gú Башҡортса Беларуская Беларуская (тарашкевіца)‎ भोजपुरी Bikol Central Български Bosanski Brezhoneg Буряад Català Чӑвашла Cebuano Čeština Chavacano de Zamboanga Cymraeg Dansk الدارجة Deutsch Eesti Ελληνικά Emiliàn e rumagnòl English Эрзянь Español Esperanto Estremeñu Euskara فارسی Fiji Hindi Føroyskt Français Frysk Gaeilge Gàidhlig Galego 贛語 ગુજરાતી 한국어 Հայերեն हिन्दी Hrvatski Ido Bahasa Indonesia Interlingua Interlingue Íslenska Italiano עברית Jawa Kabɩyɛ ಕನ್ನಡ ქართული Қазақша Kinyarwanda Kiswahili Kriyòl gwiyannen Kurdî Кыргызча Кырык мары Ladin لۊری شومالی Latina Latviešu Lëtzebuergesch Лезги Lietuvių Ligure Limburgs Lingua Franca Nova Livvinkarjala Lumbaart Magyar मैथिली Македонски Malagasy മലയാളം Malti मराठी მარგალური مصرى Bahasa Melayu Mirandés Монгол မြန်မာဘာသာ Nāhuatl Nederlands नेपाली नेपाल भाषा 日本語 Нохчийн Nordfriisk Norsk bokmål Norsk nynorsk Occitan Oʻzbekcha/ўзбекча ਪੰਜਾਬੀ پنجابی پښتو Patois Piemontèis Tok Pisin Plattdüütsch Polski Português Qaraqalpaqsha Română Rumantsch Runa Simi Русиньскый Русский Саха тыла संस्कृतम् Sardu Scots Shqip Sicilianu Simple English Slovenčina Slovenščina کوردی Српски / srpski Srpskohrvatski / српскохрватски Sunda Suomi Svenska Tagalog தமிழ் Taqbaylit Татарча/tatarça తెలుగు ไทย Тоҷикӣ Türkçe Українська اردو Vepsän kel’ Tiếng Việt Volapük Võro 文言 West-Vlams Winaray 吴语 ייִדיש Yorùbá 粵語 Zazaki Zeêuws Žemaitėška 中文 Urnosen dagiti silpo Daytoy a panid ket naudi a naurnos idi 30 Hulio 2020, 21:09. Ti teksto ket magun-od babaen ti Lisensia ti Creative Commons Attribution-ShareAlike; dagiti mainayon a termino ket mabalin pay a maipakat. Kitaen dagiti Termino ti Panagusar para kadagiti salaysay. Annuroten ti kinapribado Maipanggep iti Wikipedia Dagiti renunsia Mobile a panagkita Dagiti agparparang-ay Statistics Cookie statement