key: cord-0061869-aqnx4rlu
authors: De Bot, Cindy; De Vos, Annemarie
title: Emotionele belasting tijdens en na corona
date: 2021-04-20
journal: TVZ verpleegkd prakt wet
DOI: 10.1007/s41184-021-0928-5
sha: 4828a56d31f9d27cbe9ff327c08b2118d21601d6
doc_id: 61869
cord_uid: aqnx4rlu

nan

onderzoek Werken in de zorg tijdens de COVID-19-uitbraak vraagt veel van verpleegkundigen (in opleiding (i.o.)) en draagt bij aan gevoelens van stress, machteloosheid en angst. 1-2 Daarom dient er tijdens én na deze crisissituatie aandacht en ondersteuning te zijn voor verpleegkundigen (i.o.) in alle sectoren van de zorg. 1-3 Nadat de eerste COVID-19-golf voorbij was, wachtte er in de zomer van 2020 een stuwmeer aan uitgestelde zorg. Dit leidde tot een meer dan dubbele hoeveelheid werk voor verpleegkundigen. 4 Uit een peiling onder 3000 Nederlandse verpleegkundigen in augustus 2020 bleek dat een groot deel van deze groep nog steeds de gevolgen ervaart van de eerste COVID-19-golf. 5 Tijdens de tweede golf in oktober 2020 werden weer veel COVID-19-patiënten verpleegd en werd de reguliere zorg bijna geheel afgeschaald. Tevens was het nijpende personeelstekort, door hoog ziekteverzuim en gebrek aan geschoold personeel, duidelijker dan ooit. 6 Collard & Vermeulen (2020) formuleerden de volgende vragen voor verpleegkundigen die hun werk moeten doen in deze extreme omstandigheden. 7 1. Welke gebeurtenissen van vandaag zijn je bijgebleven?

Hoe draagt de drie-vragen-methode volgens verpleegkundigen (in opleiding) bij aan het effectief omgaan met de emotionele belasting tijdens en na de COVID-19-uitbraak? De vragen zijn inleidend bedoeld om laagdrempelig in te zetten en dienen als steun om de juiste onderwerpen aan te kaarten in een gesprek. In de vragen wordt een opbouw gehanteerd, waarbij wordt begonnen met een concrete vraag. Vervolgens keert men naar binnen met een vraag naar emoties. De derde vraag richt zich weer naar buiten. Dikwijls zal het stellen van deze vragen genoeg zijn om het gesprek op gang te brengen. In dit artikel wordt beschreven hoe verpleegkundigen (i.o.) het werken in de zorg tijdens de eerste COVID-19-uitbraak hebben ervaren en in hoeverre het toepassen van de drievragen-methode zou kunnen bijdragen aan het effectief omgaan met de emotionele belasting tijdens en na de COVID-19-uitbraak.

Om ervaringen en meningen op te halen over het werken tijdens de COVID-19-uitbraak hebben we vijf focusgroepbijeenkomsten belegd. Hieraan namen 11 verpleegkundigen in het ziekenhuis deel en 14 verpleegkundigen i.o. (werkzaam in ggz (n=2), ziekenhuis (n=9) en vvt (n=3)). Ook onderzochten we de meningen over de drie-vragen-methode. De gesprekken werden opgenomen en thematisch geanalyseerd.

Deelnemers benoemden vier factoren die bijdroegen aan de emotionele belasting. Ze ervaarden angst om ziek te worden, maar ook om patiënten of familieleden te besmetten. Daarnaast gaven de Deelnemers die voor hun opleiding stage liepen binnen de ggz-of vvt-sector gaven ook aan dat ze zich machteloos voelden, omdat ze niet de zorg en aandacht konden geven aan de cliënten. Ook het ontbreken van duidelijke richtlijnen of voldoende beschermingsmaatregelen zorgde hier voor gevoelens van emotionele belasting en machteloosheid, zo gaven de deelnemers aan.

Het gevoel van frustratie werd volgens de deelnemers veroorzaakt door de houding van de buitenwereld en de berichten in de media. Het gevolg was dat ze stopten met het volgen van de nieuwsberichten en actualiteitenprogramma's om zichzelf te beschermen. Ook het tekort aan kennis en ervaring over het nieuwe ziektebeeld leidde tot frustratie in de uitoefening van 

De onderzochte drie vragen kunnen over en weer gesteld worden, zodat verpleegkundigen (i.o.) naar elkaar kunnen luisteren en stoom afblazen. Daarnaast hebben verpleegkundigen (i.o.) de mogelijkheid elkaar te ondersteunen door hun gevoelens te benoemen en samen na te denken over wat ze nodig hebben om weer verder te kunnen. Het is bekend dat werken in stressvolle, aangrijpende situaties kan leiden tot burn out en het verlaten van het verpleegkundige vak. Tijdig het gesprek aangaan door middel van de drie-vragen-methode kan deze gevolgen voorkomen. 7 Deelnemers aan de focusgroepen waren van mening dat het toepassen van de drie-vragen-methode zou kunnen bijdragen aan het omgaan met de emotionele belasting tijdens en na de COVID-19-uitbraak. 'Ik had dat wel fijn gevonden, als ze dat bij mij hadden gedaan. Puur het feit dat het besproken wordt zou ik alleen al goed vinden. En ook dat iedereen hier… Ja, niet één antwoord is goed weet je, iedereen heeft een eigen inbreng. Dus ik zou dat zeker wel goed vinden.'

TVZ 02/2021 ONDERzOEK&PRAKTIJK Tijdens de focusgroepbijeenkomst gaven de deelnemers aan dat de drievragen-methode proactief en informeel kan worden toegepast binnen het onderwijs, bijvoorbeeld tijdens intervisiebijeenkomsten, werkbegeleiding of studieloopbaanbegeleiding. In de praktijk kunnen de vragen gesteld worden tijdens de koffie-of lunchpauze, overdrachtsmomenten of dagevaluaties. Volgens de focusgroepdeelnemers kunnen zowel leidinggevenden als collega's deze vragen aan elkaar stellen. 

Psychische ondersteuning in coronatijden

Co-fit. Behoud van korte en lange termijn fysieke/ mentale gezondheid en inzetbaarheid van zorgprofessionals blootgesteld aan Covid19 crisis werkomstandigheden

Kort-cyclische rapportage indirecte effecten COVID-19 op zorg en gezondheid

Helft verpleegkundigen is niet klaar voor de tweede coronagolf

Gebrek aan verpleegkundigen is knelpunt tweede coronagolf

Deze vragen loodsen je door de coronacrisis

The immediate psychological and occupational impact of the 2003 SARS outbreak in a teaching hospital

Onderwijs op afstand. Een onderzoek naar de ervaringen van studenten met afstandsonderwijs naar aanleiding van de coronacrisis