•' * 4 °* 



W •'&££: %/ •Xiifc W .'&& V<< 



;$_ ^v . 

<-5**\* 



^ <# *£_JI_3_« *0. aV ♦ «xKwA. . ^cv .<^ *ISiia« >_- .iV 





: ^f 
\.***^ S-*l<* 

AN >i 



«.** 



W 



w 




•^o 

\. *^i . '* / ^. -r^- / 

** & .N£2fe**. -^ i* .i 




♦ *< 



W* V -^S^: "^^ •*Jfl&': ^s* 
**"% ''III* 9 *^ °*™*" /\ 

V. :Jf|: «b^ 

W*%,o 9 V*-^\/ V^ f *° V*^ 



.' * 



V^ 



*_.«. 



--• "*0 *«> 4 .^* % 




• • * A w 

CT _••_•_•• 



'•••• <<r °^. ••• 1 

> *_ »_J.e__sa.> >^ 





/ ,/% -SK*\^ 

.-- V "SB?. 5 _/^ '*m ; .o^°^- v 



_VT» A 



^ : 




"*- '■■' ,«> <.. 





W :«g* "ov* 

*\o* V^V V '•••*'*<>* V"*«T 
^°/»>- jf#4&\ *\-<&fc* ,/ 

[%^-*V V*^'^ %'^v^V .. v 





v*^-> K ~ v*^ v " . . ' v*s£- V* X 

*w .*^c^\ ^* : MBk~ V* : ^ 



\<? : < 
*V"V •< 



«, <> 



***. V ^ v Ss« 



W 






^ <i* * ? » »* A° ^. ^f* A <V <^ '•«»* 4< 



: ^°- 



°o. 



'. V/ *" 




\u *"** j£ 





r 

asnuA QiAA/n/^o . 

cyx^n^ /soy.- 






v* 



/823 J*m- ^sntd', -nOM^y^ ** yn&f. /€itf/*nt/ $ vy&nn/ C/i&Us, 
^^% e(A<rMWtfn& 4*^4 *p4</i *%&'': 

Jttfilfky y c /**&,„ JtS» */// #?*df. m t&v 

, f* f /j .— «^ y_~ -v? -/,»>* , , ~i~* , • a 




JOSEPHI DOBROWSKY 

PRESBYTERI, AA. LL. ET PHILQSOPHIAE DOCTORIS , 

SOCiETALlS SCIENTIARUM BOHEMICAE ATQUE ALIARUM 

MEMBRI 



INSTITUTIONES 

LINGUAE SLAVICAE 

DIALECTI VETERIS, 

QUAE 

(jbvM APUD RUSSOS,SERBOS ALIOSCHJE RITUS GRAECI, 

TUM APUD DALMATAS GLAGOLITAS RITUS LATIIVI 

SLAVOS IN LIRRIS SACRIS 

OBTINET. 



t»VVVV\V\VVV%iV\lViWVWV^V\Vii\^VVWV\«.V\»VV 

CUM TABULIS AERI INCISIS QUATUOR. 
<vvvvvvvvv.vvvv\\vvvvvvvvvvv»vv\vv\vvvvvtvv\ 



VINDOBONAE, 

SUMTIBUS ET TYPIS A N T O N 1 1 S C H M I D , C. R. P. TYPOGRAPHI. 

MDCCCXXII. 



r a e 



f a t i o, 



oermo Slavenicus, rectius Slovanicus aut Slovcnicus, 
sensu latissimo sumptus in duo genera idiomatum dis- 
pescitur: in Idioma ordinis primi (A); ct in Idioma 
ordinis secundi (B). 

Horum idiomatum characteres sunt : 



A. 

1. £2*3 : JA3^M. 

2. «3 : H^^ATH. 

5. a epentheticum : 

KOj)AKAL. 

3EMAA. 

nOCTABAEN 

CAAO, KfHAO, 
n^ABHAO. 
MOAHTHCA. 
5. nEipH, MOLJJH. 
nELU, MOLjJ. 

(hehh, momh). 



B. 

?°3 : f°3^M- 

Bltl : BU^ATH. 

KOfAKk. 

3EMA. 
nOCTABEH. 

^ epentheiicum: 

CA^AO, KfH^AO, 
nfABH^AO. 

A\O^AHTHCE. 
nELjH , A\OLJH. 

HEL), MOLj. 

(*) 2 



( } 



W 



6. 3 B *3A A ' ijB^fev. 

7. t 1 *, (toh). 

8. neiiEA. 

9. flTHIJA. 

ctS^eneij 

10. ^ECNHljA. 



TB^^A, Kfi4jT 

TEN. 

nOHEA. 

nTAK. 

CtS^NHLJA. 

n^ABIILJA. 



Secundum hos characteres si dialectorum species, 
quarum Grammaticae prostant , examinentur , quin- 
que earum sub A, aliae quinque sub B comprehen- 
dentur, et quidem: 



Sub A. 

1. Russica. 

2. Slavica vetus. 

3. Illyrica seu Serbica. 

4. Croatica. 

5. Slovenica s. Yindica 

in Carniolia, Sti- 
ria, et Carinthia. 



SubB. 

1. Siovacica. 

2. Bohemica. 

5. Sorabica seu Vendica 
in Lusatia supcriori. 

4. Sorabica in Lusatia in- 

feriori. 

5. Polonica. 



Differunt autem dialccti, etiam ejusdem ordinis , non 
solum vocabulis, sed maxime formis et flexionibus. 
Linguae Slavicae veteris, qnam Caramanus aliique li- 
teralem, alii liturgicam aut ecclesiasticam appellant, 
characteres et discrimen ab aliis facile nunc ex Gram- 

ma- 



matica hujus linguae cognosecnt ii, quide vcra ejusin- 
dole judicarc voluerint. 

. §. 2. Alphabeti slavonici auctorem Constantinum 
philosophum, alias Cyrillum dictum, cncomio celebra- 
vit Johannes VIII. Pontifex in epistola ad Svatoplu- 
kum. »Literas sclavonicas, inquit, a Constantino quodam 
Philosopho repcrtas , quibus Deo laudes debitae reso- 
nant , jure laudamus ». Initium translatorum in linguam 
slavicam ab eo et fratre Methodio librorum sacrorum, 
ad officia Missae celebranda maxime necessariorum , 
in Bulgaria factum fuisse, testaturBiographusClemen- 
tis Archiepiscopi Bulgariae. Ad Moraviam et Panno- 
niamcirca annum 863 evocatus Methodius »noviter in- 
ventis slavinis literis«, utloquitur Anonymus de Conver- 
sione Carantanorum , inducto nimirum ritu slavico id 
cffecit, ut populo vilescercnt Missac ct Evangelia ec- 
clesiasticumque officium eorum, qui hoc latine cele- 
brabant. Frustra itaque cgit, qui nobis Alphabetum 
Proto - slavicum e Codice sec. XIII., quem centum an- 
nis Cyrillo antiquiorem somniavit , obtrudere voluit ; 
frustra etiam ii , qui clericorum Dalmatiac traditionem 
seculo XIII. ortam de Hieronymi Versione slavica li- 
teris dalmaticis (glagoliticis) pcrscripta pluris aesti- 
mant, quam doeumenta legitima. Ncc me movet Ni- 
colai clerici Arbensis, qui Psalterium slavicum ad 
Hieronymi ex Hebraeo versionemaccommodatum anno 
1222 dcscripserat, suspecta adnotatio, sePsalterium hoc 

de- 



YI 

descripsisse ex eo, quod Theodorus iiltimus Archiepis- 

copus Salonitanus scribi fecerit. Voluit nimirum Nico- » 

laus scriba fucum facere lectori , et eum hac ratione in- 

ducere, ut credcret jam ducentis annis ante Cyrillum 

versionem slavicam Psalterii exstitisse. Nec mirum id 

Scemensi (Seniensi) episcopo jam fuisse persuasum, qui 

petens ab Innocentio IV. licentiam, sacra peragendi 

lingua slavonica , traditionem clericorum asserentium, 

se literam specialem, quam obser^varent in divi- 

nis officiis celebrandis, a B. Hieronymo habere, etiam 

apud summum Pontilicem valcre posse credidit. Con- 

cessit licentiam Pontifex an. 1248 hisce verbis: »Nos 

igitur attendentes, quod sermo rei et non res est ser- 

moni subjecta, licentiam tibi, in iliis duntaxat partibus, 

ubi de corisuetudine observantur praemissa, dummodo 

sententia ex ipsius varietate litcrae non laedatur , aucto- 

ritate praesentium concedimus postulatam>j, 

Ab hoc itaque tempore distinguenda sunt duo 
Alphabeta Slavonica , alterum Cyrillicum, alterum 
Hieronymianum dictum. Distinguendus quoque ritus 
Slavo * graecus a Slavo - latino , quorum primus Codici- 
bus Cyrillicis (Puissicis, Serbicis, Moldavicis, Bulgaricis), 
alter Codicibus Glagoliticis continctur. 

§. 3. Cyriilo, ejus(|ucfratriMethodio, Slavicas eccle- 
sias debere primam versionem librorum sacrorum, pror- 
sus dubitarc non licet. Sivero quaeras, quos in specie 
libros e gracca lingua in slavicam transtulerint, non la- 

cilc 



VII 

cile reperias testem idoneum, qui aceuratius noshacde 
re doceat. Diocleatis testimonio si fidem tribuas , au- 
dies: »Constantinum (Cyfillum nimirum) litcram lingua 
slavonica composuisse , commutasse Evangelium Chri- 
sti atque Psalterium et omnes djvinos libros veteris 
et no\i testamenti.de graeca litera in Slavonicam, nec 
non et Missam Presbyteris ordinasse more Graecorum. » 
Alii similia tradunt , adduntque Odarum librum, abocto 
tonis Octoechum dictum. Strzedowskius cum inAnnali- 
bus Sarnicii legisset, Erfordiae in Bibliotheca Pieuch- 
lini servari manuscriptum exemplar characteribus sla- 
vonicis exaratum libri Cyrilli Alexandrini contra Ju- 
lianum, suspicatus est etiam hunc a Cyrillo nostro fuisse 
conversum. At cavendum profecto , ne librorum slavo- 
nicorum, qtii fortasse aliquot seculis posterius trans- 
lati sunt, Cyrillum interpretem fuisse statuamus. Nec 
scio, quid moverit editores, ut libri/uHNEA WKLUAAdicti 
anno 1600 editi auctorem Cyrillum Philosophum, Slavo- 
rum et Bulgarorum doctorem, dicerent, siquidem titulus 
libri iis verbis conceptus stt, quac Sopikovius in Biblio- 
iheca Kussica recitat. Idem etiam editionem principcm 
Evangeliorumsine annoin fol. cditorum N. 274- descrip- 
turus prolixo titulo a se concepto adjecit, Evangelia e 
Graeco fuisse in Slavoriicam linguam scculo IX. a Me- 
thodio etCyrillo, Slavorum episcopis, conversa. Quae 
quidem etsi vero similia sint, tamcn titulo libri non 
erant inscrenda, sed in notula aliqua subjungenda, uti 

N. 



vm 

N. 725, postquam N. T. cditiones consignasset, fac- 
tum est, ubi Nestoris , qui tamen hoc in capite inlcr- 
polatus csse videtur, tcstimonium pro Methodio etCy- 
rillo tanquam auctoribus versionis N. T. adducitur , quam- 
vis Nestoris verba nondeintegro novoTestamento, scd 
de Evangeliis, Actis et Epistolis, minime vero deApo- 
calypsi intelligcnda sint, cum hujus in ecclesiis Grae- 
corum nullus sit usus. E veteri Testamento praeter 
Psalterium , cujus usus semper maximus fuit , certe 
vix aliud, quam paucae lectiones e quibusdam libris a 
Cvrillo aut Methodio seculo nono conversae sint. Hoc 
ex iis , quae Johannes VIII. in epistola ad Svato- 
plukum Moraviae ducem de libris slavicis pronunciavit, 
consequi videtur. »Nec sanae fidei aut doctrinae, ita 
ille, aliquid obstat, sive Missas in cadcm Sclavonica 
lingua canere, sive sacrum Evangelium vel lectiones 
divinas novi et veteris Testamenti bene translatas etin- 
terpretatas legerc, aut horarum oflicia omnia psallere.» 
Facto fcliciter per Cyrillum initio non dcfuerealii, 
quicocpta continuarent. Dominum Kolajdoviw cujusdam 
libri Johannis Damasceni versioncm slavonicam a Johanne 
Bulgariae exarcho seculo IX. factam nupci detexissc, 
cundem etiam proxime editurum scrmones Cyrilli , 
episcopi Turoviensis scc» XII. , Annalcs litcrarii Yin- 
dobonenses Tom. XIV, indicant. A Johannc prcsby- 
tero Exarcho conscriptum (canHCANo) Hexaemeron Ba- 
silii, descriptum an. 1263, vidit in bibliotheca synodali 

Mos- 



IX 

Mosquae Dn. Vuk Stephanovich, pluribusque de eo egit 
in literis serbice scriptis (iihcmo) Vindob. 1821 editis. 
Ad finem sec. X. libri liturgici slavonici cum sacris Chri- 
stianorum ad Russbs pervenerunt, quorum duces sec. 
XI. interpretes librorum e Graeco transferendorum li- 
beraliter aluere. Hoc tempore et Chronicorum lingua 
slavonica scriptorum initium factum est per monachum 
Kieviensem Nestorern, quem mox alii imitati sunt. 
Circa annum io3o etiam S. Abbatem Procopium Bohe- 
mum, quem literis slavonicis a Cyrillo inventis canonice 
imbutum annales domestici tradunt, monasterium Sa- 
zaviense in Bohemia erexisse, et in id fratres regulam 
S. Benedictj professos lingua slavonica in sacris utcn- 
tes induxisse scimus. Hos ob suspicionem haereseos 
Latinorum odiosub Spitigneo ducelocomotos , exUn- 
garia revecatos benigne recepit Wratislaus , qui et usum 
linguae slavonicae in sacris a Gregorio VII. Bohemis 
concedi frustra postulavit. Post Wratislai obitum la- 
tinis monachis inductis fratres ritus slavici alio com- 
migrarunt; relictis quidem libris slavonicis in mo- 
nasterio , qui tamen temporis lapsu omnes pcricre. 

§. 4. In Russiae bibliothecis qui, quamquc antiqui 
repcriantur codices biblici, e catalogis, quos Griesbachius 
primo et secundo Volumini Novi Test. gracci praefixit, 
cognosces. Sunt intcr eos Bibliorum intcgrorum codi- 
ces tres ; Novi tcstamcnti cum Apocalypsi codex unus, qui 
Alexii Metropolitae manu scriptus crcditur. Novi testa- 

menti 



menti sinc Apocalypsi unus. Quatuor Evangeliorum codi- 
cestres. Evanglistaria (lectiones exEvangeliiscontinen- 
tia) duo. Apostolus integer, Acta et epistolas Apostolo- 
rum continens , unus. Codices Apostoli quem anoAKOc 
(i. e. o:t$c(,xto$) vocant , lectiones ex Actis et Epistolis 
continentes, ires. Epistolarum Pauli cum Commcn- 
tario unum. Apocalypseos , cum Andreae Caesariensis 
Commentario, duos. Horum plerosque vidi partim Pe- 
tropoli, partimMosquae, et examinavi, e quibusdam etiam 
specimina dedi. (Vide Gramm. p. 70 et 672 et sqq.). 
Veteris testamenti libros, praeter Psalterium, vix ullos 
spectare licet, qui seculo XV. antiquiores sint. Inter 
Codices slavicos Bibliothecae Coislinianae San-germa- 
nensis , quos Montfauconius in Bibliotheca bibliotheca- 
rum Mss. enumeravit, reperitur N. 2. Veteris Testamenti 
codexunus, Nr. 3. quatuor Evangeliorum codcx unus, 
N. 12. liber Tobiae, N. 22. Evangelia cum notis charac- 
tere elegantissimo et antiqui^simo. Patrum et scripto- 
rum ecclesiasticorum opera longe plura ibidem consi- 
gnata legcs. Behorum omnium aetate altum silcntium. 
Idem Montfaucon in Diario Italico indicat in armario 
bibliothecae Ambrosianc essc » codicem Rulheuo cha- 
racterc, quem vocant S. Cyrilli, argentcis tabulis com- 
pactum, in queis anaglypha». Constat vcro ex re- 
sponso bibliothecarii Bugati, quod in advcrsariis For- 
ttinati Durich legitur, codicem hunc contincrc quatuor 
Evangclia, sec. XV* scripta. 

He- 



XI 

Refert porro in Itinerario BernardusMontfaucon Co- 
dicem Rutheni cum de officio divino in Bibliotheca 
Ducis Mutinensis , et codicem non spernendae vetusta- 
tis , in quo Psalmi charactere slavico , in coenobio Cano- 
nicorum regularium S. Salvatoris Bononiae a se visos. 
(Vide ex eo specimen N. VIII. p. 686). Inter codices 
Slavonicos bibiiothecae regiae Berolinensis memorat 
La Croze baberi disputationem Gregentii in ma- 
nuscripto 400 fere annorum integram , cujus operis 
initium, cum in Codicibus graecis absit, a se latine 
conversum Alberto Fabricio miserat. E codicibus 
Rulhenicis, quos inSpecimine codicum manuscriptorum 
bibliothecae Zaluscianae Janonkius an. 1762 descripsit, 
quidam vetustiores et praestantiores memoratu digni 
simt. In folio Ritualia duo N. CCXI et CCXII. In 
quarto Codex membranaceus remotissimae antiquitatis , 
judicio JanoLjkii, e bibliotheca Meletii Smotris- 
cii, Archiepiscopi Hierapolitani , ArchimandritaeDcr- 
mancnsis , continens Canones Apostolicos, N. 
CCCLXXXV. Codex antiquissimus membranaceus 
N. CCCLXXXVL, cui inest S y n a x a r i u m de Sanctis 
Ecclesiae Ruthenicae. E minoribus Codex perantiquus 
N. CCCCLXXXVII. inmembrana tenui , litcris minus- 
culis aureis exaratus, quo continetur Officium de 
S. V 1 a d i m i r 0. Integrum officium latine reddidit at- 
que in Appendicem ad Specimen Ecclesiae Ruthenicac 
p. 1 — i5 intulit Ignatius Kulczinski. Mcnologium 

Sanc- 



XII 

Sanctorum Ruthenorum N. CCCCLXXXVIII , forma 
minima, in mcmbrana tenuissima, literis minutissimis 
scriptum. Liber liturgicus N. CCCCLXXXlX , vetus- 
tissimus in charta nitidissima, literis elegantissimis , 
magna ex parte coccineo colore pictis consignatus. — 
»Carus etjucundushaberimcrchir,(hocmanusreccns ad- 
notavit), quoniam Gosacisin cruentissima illa ad Beres- 
teciam pugna a Nostris cum multis aliis spoliis cst de- 
tractus, A.D. i65i in Julio. * Hoset alios dum e Russia 
rediens an. 1793 mense Jamiario Waruiaviae inspicere 
vellem, responsum mihi fuit, illos pridem a possessore 
Zaluscio Ecclesiasticis Slavo -graeci ritus fuisse donatos. 
Mirum videri possit, inter pmnes aJanoukio recensitos 
nullum cssc codicem, qui Evangelia aut Apostolum 
contineat , cum tamen Evangeliorum codicem in charta 
scriptum Lundii, et alterum a Sparfwenfcldio e Russia 
allatum Upsalae viderim. 

Codices Ruthenicos duos bibliothecee Vaticanae, 
quorum alter lectiones cvangelicas per anni circulum 
secundum ritum ecclesiae graecae, alter quatuor Evan- 
gelia continet, descripsit Jos. Sim. Assemanus in Calen- 
dariis Slavicis. Matthaeus Sovich eos rectius Cisda- 
nubianos quam Ruthenicos appellarc maluit , cum Ser- 
borum more in iis e pro a scribatur. Primum Assc- 
manus sec. XI. esse censuit, Hujus lectiones cum 
textu Speciminis VII. p. 679 convenire observavimus, 
excepta Orthographia. E sccundo p. 75. specimen ad* 

duxU 






XIII 



duximus. Cumis Joh. l, i. bmamea* pro hckomh le- 
gat, seculo XIII. scriptus esse non potest, sed ad 
linem sec. XIV. aut sec. XV ineunte. Tabulas Cappo- 
nianas, Calendarii Sanctos repraesentantes , quas ineo- 
dem opere apte explicavit, facile admiserim a Serbicis- 
monachis circa annum 1300 fuisse pictas. 

Chronicon Constantini Manassis , quod eadem bi- 
bliotheca servat , annoi35o scriptum slavonicus inter- 
pres Regi Buigariae Johanni Alexandro dedicavit. Codi- 
cem cyrillicum, anno 1406 scriptum ct Duci Spala- 
tensi Hcrvojae Bosnae Staro&tae dicatum , Acta ct Epi- 
stolas continentem , Facciolatus Benedicto PP. XIV 
obtulit. Alium graeci ritus antiquum codicem in pe- 
culiari bibliotheca ejusdem Pontihcis extantem , qui No- 
vum Testamentum cum Psalterio continebat, examina- 
runt Caramanus et Matthaeus Sovich. Hic eum cisda- 
nubianum (i. e.Serbicum) appellat, additque se eum non 
satis commode examinasse, et id circo aetatem cjus 
statuere non potuisse. 

Praeter duos ab Assemano descriptos Codd. vati- 
canos tertium Caramanusin Apologia (Considerazioni) 
Cap. CXXXVIII. nominavit et cxaminavit. Continet 
Psalterium, decem Cantica, Canones et Officium B. 
• Virginis ritu graeco. Charactere tam minuto et antiquo 
exaratum dicit Caramanus , ut forte non reperiatur co- 
dex, qui similes literarum figuras habeat. Has ille 
in Apologia calamo efformatas exhibet, D. Mich. 

Bo- 



XIV 

Bobrowski Canonicus Vilnensis graeci ritus, cum 
Codicem hunc nuper Piomae inspexisset, eum ia lite- 
ris ad D. Kopitar his verbis descripsit: »R.cperi etiam 
Codicem membranaceum in 16. nitide exaratum, 
continentem Psaiterium et hymnum acathisticum (aka- 
iOiYct) Slavonica quidem lingua, sed charactere scrip- 
tum mirum in modum rcformato exCyrilliano, quum 
Alphabeti literas vix non omnes mutatas aut potius 
muhlatas exhibeat, videiicet pro Cyrilliano A scrihendo 
etc. (Literarum figurae typo exprimi nonpossunt) ita, ut 
scriptor, quisquis ille fuerit, artemtachygraphicaniiin- 
gere videatur* Codex pertinet ad recensionem Danu- 
bianam, aetatis posterioris». 

Cyrillicum Bosnensem parvum codicem graeci ri- 
tus apud se exstitisse Matth. Sovich refert. Complec- 
tebaturis Apocalypsim, cum initio Evangelii S. Joan- 
nis. Scripsit eum Radosav Christianus Gonsavo Chri- 
stiano diebus regis Tomauj et avi Ratko. In postremo 
foiio versus i3. cap. 2. epist. ad Titum glagolitico 
charactere scd non obvio perscriptus erat. 

Evangelia slavonica lingua exarata religiose Remis 
servata,quae reges Gailiae coronandi praestando jusju- 
randum tangere solebant, furor tumultuantium , proh 
dolor ! igni tradidit. 

Yenetiis in bibliotheca S. Marci ante annos 26 
examinavi codicem Novi Tcstamenti Serbicum, mem- 
hraneum in 8 vo ; apud GriesbachiumN. li. Iiic quamvis 

iu 



XV 

in fine roancus (desinit enim Hebr. l , 6.) continet ta- 
men et Apocalypsim post Evangelium Johannis. No- 
minavi eum p. 676 et potuissem ex eo lectionem cum 
textu speciminis VI. conferre. Legit enim Luc. 1 , 3. 

H3BOAHCE MN^fc ^OJfc^wS HCflbf BA ^UfJKABNW TEW- 

fihae. Voce )fo«^ui^ utique aptius graecum KctQyxo- 
X%$yxoTi exprimitur, quam corrupto , ut videtur, voca- 
bulo )f Sjkuj^. Post Apocalypsim inserit narrationes : a) 
de decem verbis scriptis in tabulis lapideis. b) Doro- 
thei episcopi Tyri de 68 discipulisDomini. c) Epipha- 
nii de Apostolis. d) De Pauli ortu et martyrio. Prologi 
praemittuntur Actis , epistolis canonicis , sed longior 
Pauli epistolis. Cum ce pro ca, ecamu pro ecmi*, et 
AoriA pro aa<J)A in eo legatur, patriam ipse prodit suam. 
Nec male in catalago «serviano idiomate» scriptus esse 
ccnsetur. Adest et alius codex , idiomate serbiano, char- 
taceus in fol. , qui odas, etlectiones pro festis SS. per 
menses Septembrem et Octobrem continet. 

Paulus Solarich in memoriis literariis (noMH- 
nak knhjkeckuh) an. 18 10 Venetiis editis, memorat se 
vidisse , apud D. Johannem Pericinotti , ICtum , Biblia 
slavonica, manu Monachi Gabrielis anno mundi 6907 
(Christi 1429) sub duce Moldaviac Johanne Ale- 
xandro et ejus uxorc Ma rina, inmonasterio n^mlj 
pulchre descripta. Per Biblia hic partem aliquamNovi 
Testamenti intelligi haud dubito , cum de codice aliquo, 
qui integra Biblia contineat, ante annum 1499 nullum 

sit 



XYI 

sit indicium. Existimavit quidem Caramanus ex Inven- 
tario rerum mobilium, quae 1475 princeps Frangipaai 
Vegliam miserat, colligi possc, practer Missalia llly- 
rica (literis glagoliticis scripta) etiam sacra Biblia exti- 
tisse; sed metuo, ne de Bibliis latinis hoc intciligi de- 
beat, aut de lectionibus elibris biblicis, quales inBrevi- 
riis obviae sunt. Bibliorum versionem illyricam, quam 
in Seminario Poglicensi Prici non procul Almissa ex- 
tare Appendini innotitiis historico-criticisperhibet,vul- 
gari Hngua et rccentius confectam arbitror, Latinoque 
charactere conscriptam, non Glagolitico aut Cyrilliano. 
E Parisino uno specimen leges N. X. et ex aitero lec- 
tiones p. 691. Ex iis, quosBern. Montfaucon enume- 
rat, velim codicem veteris Testamenti examinari, ut 
de aetale codicis aut saltem de libris in eo contentis 
certiores reddamur. 

Lubet et Angliam invisere. Servat Bibiiotheca 
Bodlejana in Academia Oxoniensi codices Puissicos 
(certe Slavonicos ; an in^Russia scriptos ?) duos; impressos 
longe plures exhibet Catalogus A. i6^4 editus, e quibus 
hic non nisiPreces lingua serviana, Ven. 1627 in 
8. ct Biblia Ostrogiensia l58l. nominarc licet. Rario- 
res pronunciarem Grammaticam Slavonicam Vilnae 1 5 1 6, 
8. et aliam Ostrog. i5i8, nisi mendum cubaret in nu- 
meris. Constat enim ex accurate delincatis titulis, quos 
D. Holmes Altero miserat, primam esse Laurentii 
Zizaniae Grammaticam 1596, ct altcram essc elemcn- 

ta- 



• • XYII 

tarem libelliim pro pneris, non Ostrogiae sed Vilnae 
161 S impressum. Henricus Wharton in Auctario hi- 
storiae dogmaticae Usserii Apostolum hisce descripsit: 
»Extat ctiam MS. in bibliotheca Lambethana codex lin- 
g aa et literis Slavinicis (quales a Gyrillo inventae di- 
cuntur) pulcherrime exaratus. Illum animadverti con- 
tinere Acta Apostolorum (Daeania Apostqiesca), 
et alia quaedam, forsitan Epistolas Pauli, Canonicas 
et Apocalypsim, cum Liturgia ad finem addita. An 
versio Cyriilo debeatur necne , non habeo quod affir- 
mem, cum linguam minime intelligam». Ita iiie satis 
modeste. At certe fallitur in eo, quod Canonicas post 
Pauli epistolas nominet , et Apocaiypsim et Liturgiam 
etiam codice hoc contineri putavcrit* Ejusmodi libri ,qui 
npAijEw (pro TTgctjZsuv) seu Apostoli appeiiari soient, nii 
aliud comprehendunt, quam Acta ,Canonicas , Pauii epi- 
stolas et Synaxarium seu gollectionem mensium» Taies 
sunt apud Griesbachium Ribayanus N. 5, quem nunc 
Budaeservat bibliotheca nobilis Domini de Jankovics, 
N.7.Petropoiitanus,N. 8. Vindobonensis, cujus lectiones 
Aiterus in Novo Test. Graeco exhibuit, chartacei 
omnes; addam infra Vindobonensem mcmbranaceum , 
qui post Alteri editionem N. Test. graeci Bibliothecae 
Caesareae accessit. 

Codices Pragenses Evangeliorum chartaceos duos, 
apud Griesbachium 4. et 7. paucis descripsimus. Primus, 
familiae Serbicae, in bibliotheca regia publica, retinet 

(**) vo- 



XVIII 

vocabula antiquiorum Codicum. Habet enim vocem 

rO^HNA pro MAC, KTEf pro NTJKUH, KNHTbJ pro flHCA- 

nYe, ohona pro ^abtjca, B^^fc pro baojkh, nehk> pro 
neSb^hj, otepkhenh pro wtaphenh etc. Alter, quem 
e Ru.ssia an. 1793 Pragam allatum servo, frequenter 
confundit ^ et a, ut solent codd. Moldavici ; legitque, 
ut alia taceam , camo, buc , pro cfewo. 

Monasteria Serbica in Sirmio si, lustremus, ma- 
gno numero se nobis offenmt codiccs biblici atque litur-- 
gici, immo et historici. Horum plerosque consignatos 
lego in descriptioneMonasteriorum an. 1772 facta, quae 
oiim Fortunato DurichioproaugendaBibliotheca Slavica 
communicata fuit. In monasterio Kf&uiE^OAinter 5i ibi- 
dem inventos recensentur quatuor codd. Evangeliorum; 
duo an. 1 540 et 1 579 scripti , et duo sine anno. Scala coe- 
lestis (atjctbhlja) dictus, eGraeco translatus i453 sum- 
tibus Georgii Brankovich Despotae. Jus canonicum an. 
i453. Yita S. Chrysostomi Semendriae sub Lazaro 
Despota an. 1458, alia an. 1593. Typicum seu norma 
Cerimoniarum ecclesiasticarum 15^4, Cantiones festi- 
vales vulgo Postile. Sermones 1519. Regulae vitac 
christianae 1558. Libri ecclesiastici quatuor. De aliis 
in genere notatur : » alii porro sunt , quorum etsi titulus 
et annus emanationis ob vetustatem aUritorum re- 
sciri non poterat, quantum tamen ex contextu colligere 
iicuit, parlim ecclesiastici , partim vero historici argu- 
menti essc dignoscuntur». Enovem in monasterio Rc- 

mc- 



XIX 

mete consignatis notari merentur Evangeliorum li- 
ber 1684. Duo Psalteria sine anno. Homiliac Grego- 
rii Nazianzeni 1629. Liber ecclesiasticus Minej dictus 
1568. Inter 17 consignatosinmonasterio Opo vo prae- 
cipui sunt Evangeliorum tres, qiiorum primus an ; i63o, 
alter typo veteri illyrico editus, 1675 argento obductus 
ftiit. Psalteria 1622. Aliud cum expositione 1607* 
Panegyricus. 1609. Menaea , Prologi, Octoechus, 
Typicon. Liber Hymnorum seu Troparium ad SS. 
i6l5, ad B. Virginem 1654. Jus canonicum (3A- 
konnwk) scriptum in urbe Jassy (Muj) perDamianum 
Grammaticum 1^95* 

In monastercio Jagak inter decem Mss. reperti 
sunt duo libri Evangeliorum sec. XVI. , duo Apostoli 
quorum unus i54i scriptus fuit ; duo Psalteria, ac 
praeter Menaca, Prologos, Epbremi Syri librum ad 
Monachos 1677, Vita et EncomiaPiegis Urouj conscripta 
per Paisium Patriarcham Pekiensem 1642. In monas- 
terio Beuienovo quatuor libri Evangeliorum 1536 , 
15^5, 1592 conscripti, quarti annus ob vetustatem 
dignosci nequit ; Acta et epistolae i652, praeter sep- 
tem libros Menaeorum , Jus canonicum , Typicum. — 
In monasterio IUhluatobalj libri Evangeliorum duo, 
unus an. i56o, alter in membrana, ejusdem aetatis 
cum Apostolo (Lectionibus ex Apostolo) in membrana 
in Patriarchatu Pekiensi , regnante Stephano tertio 
Uroiu Regc Serborum, jubente Archiepiscopo Nico- 

(**) 3 &** 



XX 

demo per hieromonachum Damianum i324 scripto, 
quem mox pluribus describemus. Acta et epistolae in 
monte Atho descriptae 1670, praeter quinque Menaea, 
Panegyricum Sanctorum 1545, Liturgiarium seu Mis- 
sale a Johanne Alexandro, iilio Jeremiae Vojvodae 
Moldaviac 1596 huic monasterio transmissum, atque 
alios. — In monasterio K&bejk^hn Psaltcrium valde 
attritum, Menaeorum libri decem, quorum tres sec. 
XVI. scripti, Dorothei Sermones ascetici, Exhortatio- 
nes ad Monachos. — In monasterio L P r i bin a Gla- 
va Evangelia i56o, Apostolus 1646, Psalteria tria 
1643, 1646, 1654. Vita S. Athanasii in monte Atho 
scripta 1646. Menaeorum libri duo , Triodion i563, 
Prologi i56o, praeter librum Canonum, et Panegyricum 
SS. 161 5. — In monasterio Rakovaij Apostolus, 
Psalteria duo ; praeter Vitas nonnullorum Sanctorum, 
scriptas i5g2 in monasterio Bosnensi O3JEN dicto, et 
librum Prolog. 

Non miror, nullum Veteris Testamenti codicem 
inter tot Evangelia et Apostolos reperiri, cumipse Con- 
stantinus Ostrogicnsis dux fateatur, in omnibus regioni- 
bus nullum fuisse inventum, qui V. T. libros com- 
plecterctur. Inipsa etiam universa Russia nonnisi tria 
excmplaria Bibliorum integrorum (excepto tertioMac- 
chabaeorum libro) manuscripta extant. Chr. Fr. Mat- 
thaci in Appcndicc II. ad Apocalypsim de Novi Tcsta- 
menti libris hacc an. 17S5 pronunciavit : »Codiccs Sla- 

vo- 



XXI 

vonicos, ita ille, qui omnes Novi Test. libros con- 
tineant, paucos eosque recentiores et in charta scrip- 
tos vidi. Hujusmodi est unus in forma maxima , qui 
in bibliotheca SS. Synodi Mosquae servatur. Secundum 
vidi in monasterio S. Trinitatis , Sanctiquc Sergii. In 
utroque annus et nomen scribae, si recte memini, no- 
tata sunt«. Utrumque ego codicem, integra Biblia 
continentem, anno 1792 lustravi Mosquae ; nam et 
secundus e monasterio S. Trinitatis post cl. Matthaei 
abitum ad Bibliothecam Synodalem perlatus fuerat. 
Hic autem caret nota temporis. Primus vero an. 1558 
per monachum Joakimum scriptus est. Tertium ve- 
tustius exemplar Petropoli Mosquam 1791 missum, ca- 
talogo Synodalis bibliothecae, quae 6^9 libros slavonicos 
et inter hos antiquissimos non paucos servat, 7. Jul. 
1792 inscriptum fuit. E quo, cum excmplar ipsum in 
cista sigillo munita inspicerenon licuisset, notaviBiblia 
haec an. 1499 scripta fuisse sub magno Duce Joanne 
Basilii F. et Metropolita Simone, in domo Archiepis- 
copi Novogrodensis Gennadii. Etiam ex iis Evange- 
liorum ct Apostolornm codicibus, quos e catalogo ty- 
pographei Synodalis recitat Matthaei, multi ad Bi- 
bliothecara Synodalem translatifuerant,quorum pleros- 
que ibidem inspexi. In catalogo monasterii NovaeHie- 
rosolymae quinque Evangeliorum cxcmplaria consi- 
gnata legi; at bibliothecae a Nicone Patriarcha variis 
ct raris libris ecclcsiasticis ditatae codicibus voluta- 

tis 



XXII 

tis non nisi lectionaria et unum Evangeliarium seu 
quatuor Evangelia integra reperi. Codex hic charta- 
ceus in fol., emtus i43o perhieromonachum Athana- 
sium Russnm in Monte Atho in Pantocratoris laura , 
translatus fuit in urbem T v e r sub Magno Duce Boris 
Alexandri filio monaehophilo, et datus S. Mariae Dei 
Genhrici 1456 sub hegumeno Jona.Procul dubio et 
alii libri in monte Atho scripti , in Russiam perlati 
sunt. De Rasilii Hexaemero cum praefatione Joannis 
Exarchi Bulgariae, qui in bibliotheca Synodali N. 325 
servatur, certo constat, id in laura Chilandar A. 1263 
manu Grammatici Theodoridescriptum esse. Vide spe- 
cimen ex eo in Vukii literis (riHCMo)p. 11. Rituale Ser- 
hicum (Trebnik) in monte Atho an, 162 4 scriptum 
fuisse catalogi perhibent. 

In catalogo bibliothecae Academiae Petropolitanae, 
A. 1768. confecio, 232 Mss. omnis generis ct aetatis 
consignata reperio, quorum aliqua Joh. Bacmeisterus 
in descriptioneejusdem bibliothecae nominavit. Evangc- 
Iia inmembrana A. i3lj nonsunt.integra, scd Evange- 
listarium, apud Griesbachium N. 2.; Evangeliorum 
codicem alterum (apud Griesbachium N. 3.) per- 
hibet ille scriptum a. l3Q2. Ego notam chronologi- 
cam frustra quaesivi , quamvis de vetustate cjus non 
dubitem. At Sceulo XIII. anliquiora Mss. ibidcm 
non exstant. Et Menaea Aprilis in membrana non sunt 
1296, scd 1396 seripta, seu anno Mundi 6906, non 

6806, 



XXIII 

6So6, a enim denotat 900. E seculo XIV. adduxit 
Dionysii Areopagitae de coelesti Hierarchia librum per 
monachum I s ai a m translatum A. 1071 (corrige 1^71), 
Menaeum Martii 1648, EphrcmiSyri sermones in mem- 
brana 1677, Octoechum 1387 in charta. 

Utinam montem Atho sine periculo adire liceret! 
Inde profecto tot Patrum et Historicorum opera, olim 
in bibliothecam Seguerianam illata, accepta sunt. Vix 
tamen credo antiquiores ibi codices adhuc servari , quam 
sint Evangelia O s t r m i r i (1057) et Ducis M s t i s- 
lavi, nuper detecta in Russia, quorum pleniorem no- 
titiam desiderem. In his certe etaliis aetate supparibus 
antiquam Cyrilli versionem contineri haud dubito. Quis 
non optet, ut haec ceu linguae Slavicae monumentum 
antiquissimum , et ad Criticam sacram insigne subsi- 
dium,aliquandoprorsus immutata ac characteribus ve- 
tustam formam referentibus in lucem edatur. Huic ego 
operi, quo universa gcns Slavica et gloriari et proficere 
posset , lubens consecrarem operam meam , si quis Mae- 
cenas sumtibus ferendis par inveniretur. 

Sed jam Vindobonam redeamus. Caesarea biblio- 
theca servat Tetraevangelii codices duos chartaceos 
in folio N. 355 et 356. Horum primus a principe P e t r o , 
senioris Stephani Vojvodae Moldaviae iilio monastc- 
lio Xeropotamiensi an. 1555, alter a Krunia, dicta 
Monacha Maria, an. i65l ccclesiae SS. Michaelis et 
' Gabrielis in urbe Belgrad donatus fuit. Ex utro- 

que 



XXIV 

que lectiones excerpsit sedulus Alterus pro editionc 
sua N. Test. graeci. In Cod. Belgr. librarius * et j\ 
confundcre solet, quod Alterum saepe fefcilit. Xero- 
pot. Serbicorum codicum more i pro jk amat: ce pro 
ca, nETk pro nATi», j(oteh pro ^otah. Discrimen 
inter u et h rarius ncgligit , at inter »a et u fere sem- 
pcr, ubique pro r&scribendo l; porro eupbonicas voca- 
les e aut o ante y et a noninserit, sed i* apponit li- 
teris f et a: npUBTSNbijb, Rauku, b^ctoki*. Ex Adversa- 
riis Fort, Durich, qui diligentius ratione Orthographiae 
utrumque oiim examinavit, lubet differentias utriusque 
paucas notare. E Matthaeo : 55 rjE^SijjAro tn^ba, 
Beigr. K*£*UJAro; hmamh, Belgr, hmamu; rpE^Vn, Belgr. 
rjA^kiH ; NKro, Beigr. NEro ; wl, Belgr. n* *, ^eamiti , 
Belgr. ^ematj ; NitiNra, Belgr* hun^ ; E3UK1*, Belgr. 
A311IKU; nahetu, Belgr. nahatu. E Marco : roac oy- 
cnVanis, Belgr. n. oycMlsNL; B*a BffcM* , Beigr. b^bj 'fc- 
ma. E Luca: MNorun, Belgr. mnotw; ^bannlihmis, 
Belgr. 3BANNWMU; coyTU bica, Belgr. c*tl B^cfc ; 
ceao, Belgr. ce ao aiia sede accentus ; k eos, Belgr. a ; a\e , 
Belgr. ma; noK^, Belgr. noAjf ; nhljjek h ktj^nue, Belgr. 
nhijjaa h khj^nwa; chjmo, Beigr. camo ; moek behe^e, 
Belgr. moe/A beheja; he^i*, Belgr. H/A^i*. etc. 

Eadem Bibliothcca paiatina servat duos codiccs 
Actorum et Epistolarum , unum chartaceum in 4. N. CL, 
alterum clegantissime in mcmbrana scriptum in fol. N. 
32j5. Chartaceum in 4. , ex quolcctt. variantcsYoi.il. 

Nov. 



XXV 

Nov. Test. Alterus inscruit , apud Griesbachium N. 8. 
(intcr Codd. Act. et Epist.) descripsimiis. 1 Joh. 5, 
8. ita habet: rziKO tjYe coyTh, CB^fc^TEACTBoywLUE. 

$X>. H BO£A. H KfkBk. H Tj>l*E B^ g^HNOCOyTI*. Elim 

csse Serbicae familiae orthographia prodit. Membra- 
neum (nf a^ew dictum) imaginibus , rubricis aureis or- 
natum 1610 scribi fecit Archiepiscopus Anastasius 
Kr i mk o v i h , Metropolita Moldaviae seu SuMaviensis., 
eumque monasterio recens aedificato Dragomirnensi do- 
navit. Hunc codicem Alterus pro editionc sua N. Test. 
conferre non potuit, cum duobus annis serius (17S9 
mcnse Aprili) Zamoscio missus fuerit. Descripsitvero 
eum in Appendice adHomeriIliadem,ctlectiones ex eo 
in Miscellaneis adduxit. Ab Ostrogiensi textu non nisi 
in paucis differt. Act. 5, l. observante Durichio legit 
Drogom. b^ LjpKOBk, Ostrogiens. btuthahljje, v. 3. 
Dragom. w b^aa^aiuYh^ , Ostrog.BTi^o^ALUH^Ti, v - ^* 
Dragom. servat Dualem 53 nek>, Ostrog. w nh\% in 
plur. v. 8. Dragom. x* 0?k £ a alue y Ostrog. omittit ^. 
Dragom. scribit nj-fc^, Ostrog. n^. Dragom. utitur 
non raro vocali *fc pro ArBrfcKopro bcako, onAA^bwLLi 

prO OnAAAfOLJJ, nOMWLUA^fcwLjJ piO nOMLILUAAK>LJJ, BWLU- 
N^fca prO BULUNAA, KAHJKNHbrO pro EAHfKNArO, 

immo et tj ^ba pro tj>aba. Amat NzK, pro n^ seu no. 
Servat tamen a in ca , ma, a^uk. Jacobi epistolam ex hoc 
codice et antiquiore chartaceo cum cditis confcrre si 
cui lubcat, videbit rarius omnes tres differrc; ac sae- 

pius, 



XXVI 

plus, ubi chartaceus differt, Dragomirnensem cum edi- 
tis convenire. Jac. l , 6. pro Instrumentali b^tow , 
quem habent editi et Chart. , legit Dragom. 55 b^td , at 
B^M^TAEM^Drag. cumeditis, Chart. vero fei^MSuJAE- 
mS. Pro pA^B^fcBAEMV vero , Cod. Chart. pagB^fcBAK)- 
ijj&ce, a quo Dragom. solum orthographia differt, cum 
CA, pro ce retineat. V. 7. pro ^a nemnht, Dragom. 
£A ne NEnip&ET. V. 8. Chart. legit NEoycTAMENKN ixccrd- 
saroq , inconstans, et ab utrisque differt, quiNE&CTooEN 
habent. V. i3. nehckSujaet Dragom. et editi, exigente 
SyntaxislavicaparticulaniNE, Chart. vero NEnon admi- 
sit, cum in Graeco non legatur ij. V. 25. ^akonS i. e. vo\l* 
pro caobS i. e. \oty\s. Cap. 2 , 4. pro 3au\* editorum 
Codices habent Dativum, Dragom. 3auihm, Chart. 
"aSkabwhm. V. 19. Drag. ctjalu&tca, (quod ex toa- 
c^tca antiquiorum Codd. ortum sit), Chart. oyJKACAto- 
tce, edd. ToEnEip^T. V. 25. Dragom. takojk^e jke cum 
cditis, Chart. no^OEN^fcfKE. Cap.4, 5.Chart. tuiuetno , 
Dragom. c^etno, editi bcSe. V. 6. Chart. et Dragom. 
KAAro^Tu, editi kaapo^atu. Cap. 5, 1. iys vvv , 
Dragom. oyso h n*H?, editi npYH^TE nun^. V. 3. 
Chart. CKyoBHLjJEBACTE sS-vitfavgitfaTs , Drag. cum edi- 

tis CNHCKACTE. V. 11. Chart. MNOrOEAAroSTfOEEN 7T3- 

Xv<7T\ayxvoq , Drag. cum editis mnotomhaocthb. V. 
l4. Chart. ct Dragom. immo et Ostrog. nonu , et ma- 
cAOAt, correcta nj ecbvtejui , et eaeea\. V. 17. conspirat 
Drag. cum aliis Codd. p. 697. 

Co- 



XXVII 

Codex Serbicus chartaceus in 4. , Psalterium con- 
tinens, ejusdem Bibliothecae N. XGVIII. seculiXV.,vix 
unquam differtabedito Venetiis i56i. UterquePsal. l, 
3. mascul. hfke male legrt pro neutro ejke, cum istud, 
uti graecum o ad %v\ov , ad ^o^bo referatur. Ps. 121, 
8.Ms. kahfknhk in Genitivo plurali,pro kahkhk edi- 
tionis Venetae, quod certe vitiosum est,pro kahjknh^ 
aliarum. Confer Gramm. p. 314. Ps. 77, 28. wkcctu w- 
h^ucth H\*, ed. Ven. umokuj in plurali. Pro veteri wHauLU 
seu WMrtucTi*, cum quo mecta et mag^ak Serbis usitata 
conferre liceat, Ostr. et aliae editiones jkhahuj legunt. 

Codex Serbicus Odarum, quae in Octoecho legun- 
tur, paulo aliter dispositarum , membraneus in 4. sqc. 
XIV. N. XLVI. Adhaerent Canones poenitentiales mi- 
nori charactere (foll. 35.) ex alio codice, nec non tria 
foiia rudiori charactere, inquibus Evangelium de La- 
zaro (Joh. 11, 1.) inchoatur hisce : K^k eteju koaeh 

AA^Afb. 55b BHTANHE rfA^KLJA MAfHNA. Editi ha- 

bent n^kto pro eteg , koaa pro koaeh, bech pro 
rp^LjA. Confundit librarius non raro ki et h, scribendo 
ex. gr. MU, mihi, pro mh. 

Codcx slavonicus in Piussiascriptus, membraneus 
in 4. see. XIII aut XII, apud Griesbachium N. l.Con- 
tinet praeter Canones anastasimos aliasque odas Octo- 
echi, etiam lectiones ex Evangeliis et Apostolo, et 
in marginibus rubro colore CNa^AfK ( Synaxarium ). 
Acccssit is Bibliothecae Cacsareaepost mortem posscs- 

so- 



XXVIII 

soris Aloysii Hanke ab Hankenstein , qui peculiari disser- 
tatione , quam inscripsit: Rezenslon der dltesten Urkunde 
der Slavischen Kirchengeschichte , Literatur undSprache f 
eines pergamentenen Kodex aus dem VIII. Jahrhunderte , 
Budae 1 804 in 4. imprcssa , ams persuadere conabatur, 
Codicem hunc esse linguae slavicae antiquissimum mo- 
numentum, et ante Cyrilium seculo integro scriptum. 
At scribam Russum fuisse , omnia clamant. Fol. 271. 
in inferiori margine 3£Ojob noAKo, in Calendario 8. 
Junii nEjEMEc^NUE legitur. Martius EEfE^o^WA appella- 
tur. Euphonicum Rnssorum 0, quamvis pro eo alias 
vix non semper *& scribatur, tamenjam in eo invenias: 
riAOTk pro riA^Tk, boat^bom^ pro bt&a^bom^, no 
pro n^, cot^ (Genit. plur.) pro cfcT 1 * a cto, BonHK) 
pro BinHw, BONk pro B^Nk in eum, bocnHj, botum^t, 

BO^f^TH pro B^O^TH, KO pro K 1 *, OTOH^E, OTO- 

kna^u , na^obc^mh. Adde ma^ot, Martius , pro majt. 
Confer ex eo Specimen VII. p. 679, et aliud p. 72. 
Gramm. Plura quidem dedit auctor recensionis, scd 
non sinc erroribus cxcusa, ut taceam signa 1 et k 
admodum confusa. Quam prcssc vetus intcrpres Oc- 
toechi gracca slavicis vocibus reddcre soleat , uno sal- 
lem tropario, c Canone anastasimo toni primi desum- 
to . dorcamus : 



O' x^C/v 


ccxqxvtok; 


U x°°$> 


SeuQytxus 


fOyKAAU 


IlfMCTWAU 


W HEJCTH 


KOAdinNO 
KX7 



XXIX 

kxt dgx^ ZiXTr\&<?xg[JLS r %sf£a$ ^isTCsrxcrxg 

MCHEfBA CA^fc^AB'* MA. JOyij^fe Uf OCTUf A^ KCM 

s v tcS stfuf^, i# <yyg xvxxx\%u,svog , To^S-xgsv^ 

NA KfCT^fc. W3EMAA fi^WBAIZI. TA^fcNKNOK MH 

g&\lx , sk kxqS-svx irgotfsiXviqtxg. 

T^AO. KfflE W ^ffol npHl71T'a. 

Sic Cod. Vindob. olim Hankianus. Cod. Vindob. 
Scrb. differt quoad vocales et Orthographiam in his : 

U'UnfkCTH, HCllJkBA, CK3£ABfcAU,nfOCTJbAK, WK^EAV- 
AE, Bl^HBAK, npHETK, additqiie ^KO nfOCAABHCE. 

Cod. Serb. meus legit hfke ante ^kama cum edi- 
tis. ny^bMHCTbJHMA; Hcny^BA KroA^bnNO (hoc ordine 
et Veneta ed. an. lb3?) , fAcnjocTjETU, (ed. Venet. 

fACnfOCTpTJTkX^EAAAK, BKCnpHET'* (Venet. BkCnjHKTb). 

Editiones posteriores, uti Buzeana in Valachia 
I770 in fol. , legunt Koro^TiTEANT? prp KroA^fcnNo, 

OACnoOCTjTSA ECH, BC3UBAA, llfHAA ECH. 

N6n est tacendus Codex Philolog. graecus N. 
CLXXI. chartaceus in 4. sec. XIV. glossarium graecum 
continens , quod ob superscriptas in primis 1 5 foliis voces 
Slavonicas Graeco-Bulgaricum Durichiusin Bibl.Slav. 
p. 270 appellavit, quamvis ex eo exemplumvarictatis 
russicae, nimirum kod^onot, produxerit. A Russo , 
non a Bulgaro slavica vocabula scripta fuisse , pluribus 
excmplis doccri potest. eHfisWov. txtsivcv. et su- 
pra hanc voecna kjotok. — xyxS-ig. dvdgsTag. jjja- 

KOj). 



XXX 

koj. — clyonct. vfyi[isvov. bojk (pro Bora^b). — a- 
fysroi. Xsttx. tonka. — c&xvyg. iygyyogos (sic), koo- 
3^ih, — £bv\<pdyog. yctigi[ix^yog. HfEBonoANELj. — a- 
Zgo). ai^xovTzg. KN/JV3H. Bulgarus aut Serbus KNE3H 
scripsissct. — ctlyiov. to cIk ctlyix yaXctKTog v\ v) tg- 
Kig. K03UK moaoko hah ropo^ 1 *. Bulgarus scripsis- 
set ma^ko aut maeko et rr>A£. — di^o}. vactvitfxoi. 

MOAO^H. cll-S-VlCtJvxXlX KQQtoVy. MOJCKAia BOJONA, etC 

Praeter Missale glagoliticum i568, e quo speci- 
men XII. pag. 697, et Breviarii lectiones, e quo 
specimeu XIII. pag. 698 dedimus, exstant in Bi- 
bliotheca Caes. codices glagolitici manuscripti quatuor. 
a) Missale in fol. sine nota anni. b) Psalterium cum 
Canticis in 4. in charta et membrana an. l463 scrip- 
tum, c) Liber Kv a dri g e dictus f tractans de Jidei ar- 
ticulis, de decalogo et de aliis, an. 1495. scriptus. d) 
Expositio Evangeliorum (tamahenYe ebankaVh) inci- 
piendo a prima dominica quadragesimae, in charta in 
4. an. 1503. 

Non repetam glagoliticorum Missalium et Brevia- 
riorum descriptiones, quae e Caramani Apologia sum- 
tae apud Assemanum leguntur. At Matthaei Sovichii 
verba e Praefationc ad versionem latinam Crammati- 
cae Smotriskianae , quibus Codiccm suum describit , 
hic adducam : » Glagol. meus olim Codex , nunc au- 
tcm Albcrti Fortis, loco S. Georgii parum a Seg- 
nia distanti adscribciKlus, a scriptore ignoto Micha- 

eli 



XXXI 

eli Soltich presbytcro an. l46? dicatus. Continct 
varias lectiones S. Scripturae, Sanctorum gesta, Visio- 
nes , morales sermones , Missam auream , aliaque 
partim semivernacula , partim literali lingua, tum in 
membranis , tum in cbarta scriptus. « Ita ille. Scr- 
vari nunc codicem hunc in Bibliotbeca, quam diligen- 
tissimus et scientissimus rerum Slavicarum collector 
Baro Sigismundus Zois Lublanae posteris reliquit, ex 
catalogo librorum Slavicorum mecum quondam commu- 
nicato video. 

Nominandi mibi sunt praeterea duo Codd. Evan- 
geiiorum Vindobonenses , quos inspexi, cbartacei 
in folio. Alter Serbicus Dni. Kopitar, alter familiae 
russicae in bibliotbeca libris ad bistoriam praeprimis polo,- 
nieam spectantibus instructissima , quam Excellentissi- 
mus D. Maximil. Comes Ossolinski patriae suae Poloniae 
consecratam voluit. Cod. Kop. rectelcgit Luc. 7, 25. 

B LJAJCKW^ SV TOtg fioMTlXsfoiQ , prO vitioSO LJAfCTfiVH 

(Mardar. ljoctbh^ in pkir.) editorum. Confer in cor- 
recta glossam bo ^boo^y- ^ on tamen caret naevis. 
Marci i5, 7. male legit bkoob^ cum Ostrog. prc%6 
KOB^b, quod Mardarii editio e correctiori Cod. exbibet. 
Inserit saepe vocalem euphonicam a inter duas consonan- 
tes, cfuae aliassine vocali conjunguntur : ^aluh iiliapro 

^IJJH, ^ACKkl piO ^CKId, ^ALJJHLjA prO ^LJJHLJA , AAJKA 

pro ajka; manVh, ma^^a, aactalj pro mnVh, m^^a, 
alctelj. Sic et in iine; otanu pro orNU, ce^aauy> 

OCAA\L 



XXXII 

otAMh pro ce^mu, ocmu. Adde nmjcomi* pro ntjcmi». 
Saepissime vero a vel u vocalem euphonicam e aut 
o Russorum supplet : na et nl pro no, ka et ki* 
(rarius k 1 *) pro ko, baci* et Bbcit pro beci*, a\amu pro 
memu, aatki* et AkfKb pro AOffi mendax , naman pro 

NAMEN, EA£f pro EO£J , £AKfl* et ^KKjk pro ^EKfl*; 
JKA^A et JKt^A pro JKE^A *, riETAA Ct nMJTAA , CHAAN et 
CHAUN, OCkA etOCAA, CtS^ENALJ , BM2NALJ , C^MALJ pro 
il^TEA, CHAEN, OCEA, CtS^ENEIJ , BM2NELJ, cSmELJ. At 

jka^lj seu fKUfLj pro fkjelj. Inde Adject. jkaolmack et 
«AyAMACK. Hinc et netak pro ratok; KpTjriAK, w- 
no^bcNAK pro KftnoK, wn^fccNOK. canmhljje et cl%- 

NMHLJJE prOCONMHLJJE; CTAPNA pro CTOrNA ', nAIlJHLLIE 

et nunjHijjE pro nonjHLjjE. Apparet hinc , nonjHijjE 
n on esse compositumex Praepositione no, cujusvocalis 
non est ambigua. Maiim ergo norif hljje potius a ra- 
dice peregrina rrana ope formativae hljje, quam a 
nonaATH (Gramm. 117.) deducere. Retinet plerum- 
que antiquas voces. Luo.^7. 2. tuman pro mecten edi- 
torum. Alibi knhtu pro singulari knhpa et pro nn- 
canVe, kteo proNTJKVsl. Miscet et flexiones vulgares re- 
centiores Serbicas, sed noa nisi rarissimc: btja\o pro 

BMJMKI, ^AMOAH HAH NE£AA\0 , Joll. 10, 5. MH>JK£Er*A 
TAACA pro MWPK^ArO. LllC. 4, 29. £A Kkl H NH^fHN^- 

ah pro ^a KbJiiiA etc. At Cap. 5, 1. more antiquo 
^a ewlue Cauluaah. Marci 6, 40. pro at^IiJ sub- 
stituit m^cta : na a^tjcta na mm^cta. Ossolinianus 

cum 



/ 



XXXIII 

cum editis retinuit phrasin antiquam Na aH^w na 
a^w. Correctorum glossa na K&WH,in cumulos, pro- 
dit eos vocem a^ a non satis intellexisse. Hic quo- 
ad Orthographiam ad Moldavicos codices accedit. lla- 
bet enim n* pro no. Gonfundit a et ^. Pro asud- 
indc substituit *b: Kcfc pro bc<a, BAffcET, praecedit, 
pro baj>aet, immo TfbBA pro tjaba. Marci 10, 58. 
conspirat cum edd. antiquis, legendo neb^ctaca. Cor- 
recta delevit ca, quod etiam in Kop. abest. Luc. 24, 
11. retinet Ossol. antiquum kaa^h (Kop. kaHj^h , alii 
Codd. Serb. kae^h) pro Aaa, quod jam in Ostrog. le- 
gitur. Matth. 28, 19. negiigeris scriba omisit h cuina. 
Chronicon slavicum apud R.R. PP. Benedictinos 
Scotos, Alterus e graeco Dorothei Metropolitae trans- 
latum, at multis capitibus auctius pronunciavit piuri- 
busque descripsit in Miscellaneis phiiologico criticis. 
Auctor versionis est Arsenius Satanowski, monachus 
Kieviensis. 

Apostolum in membrana (lcctiones ex Apostolo) 
Monastcrii UIhujatobalj, qui sub Stephano Uroiu ter- 
tio , jubente omnium regionum Serbicarum Archiepis- 
copo Nicodemo, Pekii in urbe seu arce jk^ao (oy 
nEKH bu rpA^H? pEKOAvfcM jkj f feA r fc) ab hieromonacho 
Damiano anno mundi "3So2 (i. e. l524) descriptus 
est, cum frequentissime citaverim, de cjus Orthogra- 
phia nihii jam adjiciam, nisi eum 1% subinde in fine vo- 
cum duplicarc: nfppoKLL^MSsKuu, BfEMENbL^AHiTUL, in 

(***) his 



XXXIV 

his vocibus ad designandum Gcnitivum pluralcm ; rarius 
in pronominibus tul pro tl, ct cli» pro cl. Cum 
solo u (pro l et **) utatur, ctiam solumu, nunquam 
»*i occurrit. Et vocibus etformis vocum ac lcctionibus 
multum differt ab editis et Codd. junioribus. Act. 2?, 
16. legit OTOKHiEKTEOb nf^fera^ABUJE, cditivcro OCTOOB- 

JKE NHJKlH MHMOTEKLLIE. Novit tamCll etvOCCm OCTfOB, 

insula, alibi occurrentcm. Mundus ei est becumhdl, 
sed subindc et cbtjt. Sic ct MHJCELjb, pro aSna , aSka 
pro ntj^jo sinus (maris); ckohjkaau ckan^aaS petra 
scandali, pro kameni* cokaa^na. mShenhk (Jiccgrvgiov, 
pro cb^^^teactbo l Tim. 5 , 6. ncmo probaverit. 

Gal. 4, 1? LJJKBW BACk JfOTETL pro WA&HHTH BAC 

jifOT/AT, quasilegisset saKXv\(ficii pro ixxXsTtfcu. Philipp. 
4, 3. Gxifyryz yvyds socie germane, (Vulg. germane 
compar) de fcmina dici pulavit, cum habeat: non- 

CNAA CkBfCTkNHLJE pro C&npSjflNHHE nfHCNWH. 1 Cor. 

11, 10. librarius erravit scribendo baach pro baacti* 
ct 1 Thess. 5, 8. ^ne bhnh cSljje pro cnobe cSljje 
^ne. Sequitur hic Slavus Codd. graccos, qui vlo) ad- 
-dendo lcgunt v^sqctg vhl ovrsg. 

§. 5. Juverit saltem typographeorum slavicis lite- 
ris instructorum initiabreviter perstringere , cum lingua 
vslavica impressorum librorum catalogum in spccimine 
Bibiiographiac russic.ac integro Voluminc primo BasH 
lius Sopikovius dcderit. Primus oninium Slavicorum 
lingua literali seu ccclesiastica cdilorum librorum cst 

Mis- 



XXXV 

Missalc glagoliticum anni l483 , sine indicio loci in 
fol. Garamanus inApologia cap. XXXIX. Missalia 
glagolitica antiqua an, 1528, l55l recensens , noa nisi 
fragmentum hujus Missalis se vidisse apud Patres S. Joan- 
nis Zarae testatur, quod characteribus majoribns (piu 
rilevanti) differrc ab aliis et defectum majuscularum in 
eo suppletum calamo observavit, de tempore editionis 
nihii statuendo. M a 1 1 h a e u s S o v i c h cxemplar , quod 
possedit, in Praefatione Grammaticac Meletianac ita 
describit: »Missale secundum legem Romanac curiae, 
praemisso Calendario (sed manco), sinc literis majus- 
culis — sinc loco: anno Domini (uli in iine notatur) 
i483 mensis Februarii die 22 haec Missalia fuerunt 
absoluta«. Ipsum hoc exemplar in Bibliotheca Caesa- 
rea spectarc licuit. Clausula linalis (transformatis literis 
glagoliticis in cyrillicas) sonat : a^t rNH)£ 1. S. O. B. 

MLJA llEfBpA £NI» I.E. TH A\HCAH GHUJE CBjULIENH. In* 

Bibliotheca Yaticana duo cxcmplaria, uniim integrum 
literis initialibus manu pictis, alterum mancum sevidisse 
scribit D. Mich. Bobrowski. 

In domum Archidiaconi Segnicnsls S y 1 v e s t r i B e* 
d r i c c i c h Magister Gregorius Segnia ortus , ad im* 
primendos literis glagoliticis libellos illyricos at ver- 
nacula lingua scriptos ex urbe Ycnetiarum Segniam 
1507 vocatus fuit. Istorum tres nominat Sovichius, 
quos possedit: l) Transitum Hieronymi, 2) Manipu- 
Itun Curatorum 1607. 3) Quadragesimales fratris Ro- 

(***) 2 nim 



XXXVI 

berti i5oS. Secundum, Guidonis Manipuluni Curato- 
rum (naj&hnhk naekanSujeb), 27. Augusti an. 1507 edi- 
tum , servat Bibliotheca Caesarea. Missalis glagolitici 
curante fratre Paulo de Modruuua Ordinis S. Fran- 
cisci Conventualium apud Franciscum Bindoni et Ma- 
feum Pasyni Vcnetiis 1628 in 4. impressi exemplar 
scrvaiur Pragae in bibliotheca regia , aliud mancum in 
Rudnicensi Principis de Lobkowitz. In Vindob. Caes. 
vero reperitur Azbuk vi daxium glagoliticum, raris- 
simum cimelium, quod eodem tempore ibidem in 4. 
editum vidctur. Constabat 6 foliis, quorum quintum 
hic dcest. Pcst Puibrum Yi majYa, sequuntur 32 lite- 
rae glagoliticae, quibus loco ultimo hgura )(, latinum X re- 
praesentans,addita est; deindePater noster, quin- 
quePsalmi Dominicaead Vesperas(i09 — 110), Canti- 
cum Magnificat, Canticum Simeonis, Psalmi 129, 
50 , 90. Hymnus (Iman) T e D eu m ; I n t r i b o a d 
altare,Confiteor,Absolutionis formulae duae, 
Salve rcgina (cnacn k^aahlje math etc.) ; Evangelium 
Joannis, Cap. I. hckcnh K^b Caobo. h caobo is^fc S 
kota. h Kor K^b (omisso caobo). ce kHj hckonh & 

KOFA #CA T^At KAUJE H KE^NETOJKE NHMTOTKE KHCT EJKE- 

khct btom fkhbot k^. Symboli singulis articulis nomen 
et imago Apostoli praeiigitur. Bcnedictio mensae. Bc- 
ncdictio mane dicenda.Dcnique Oratio cumrubro mah- 

TB& ONS KH& kS^E rOB£*A 3 ^HBOLJHONOM B*CKH £AN CtC. 

Anno 



XXXVII 

Anno l55i tertium Missale imprimi curavit Flu- 
mine in aedibus propriis Simon Cosicich seu Be- 
gna illustri familia Jadertina ortus , Episcopus Modrussi- 
ensis. 

Idem episcopus, Sovichii vcrbarecito, librnm de 
vita Romanorum Pontificum et Caesarum an. i55l 
aliosque libros edidit, ut ipse in Praefatione testatur. 
Ejus editiones non exhibent purum Slavonismum. E- 
xemplar Missalis mancum e Bibliotheea L. B. de Zois Vin- 
dobonam missum nuperinspexi. Breviarii a Nicolao 
Brozich, plebani de Omiscel (Castel-Muschio) m 
insula Veglia, Venetiis apud iilios Joh. Franc. Tur- 
resani i56l in 8. editi duo cxemplaria in Bibliotheca 
Caes. spectare licet, — Libri ab Antonio I>almata ct Ste- 
phano Consule translati ct typis glagolitieis Tubingae 
et Urachii 1562 — 1364. editi, cum lingua vulgari 
scripti sint, cos hic recensere nplim. Eos, postSchnur- 
rerum et me, plerosque ad cxemplariaBibliothecaeCae- 
sareae, plene descripsit D, Barth. Kopitar in Appen- 
dice Grammaticae suae Slavicae (dialecti Carniolanae). 

Ad Cyrillicos libros , quorum longemajor estnu- 
merus, transeamus. Seculo XV. editos non nisi quin- 
que aut sex nominarc licet, Tres Cracoviae in Polo- 
nia an. 1491. 

Octoechi (ocMorAACNHK) ibidem in fol. impressi 
notitiam dedit G. Sam. Bandtke in dissertatione dc 
primis Cracoviae in arte typographica incunaluiis 

Psal- 



XXXVIII 

Psalterii meminerunt Job. Bacmcistcr et alii , et 
ex his S o p i k o v i u s. Breviarium seu Horologium 
(hacocaobelj) in 4. in Bibliotheca episcopali Munkani- 
nensi exstans nominavitFort. Durichius in Bibliotheca 
Slavica p. 126, ejusque ampliorcm descriptioncm promi- 
sit. Postremo folio Suh Insigni urhis Cracoviensis clau- 
sula legitur iisdem vcrhis concepta, utiin Octoccho apud 
Bandtke: ^okonhana kwcti* chiti knhta oy beahkoav* 
TfA^ Oy KfAKOB^. npH ^EfJKABTJ BEAHKAro kojoaitj 
KA^HMHpA, H ^OKONHANA KWCTk MHLJJANHNWAVA K0A- 
KOrSCKWAVi UJBANnOATOM (f)T20A , H^^ N r kA*»ELJ'& NTJAIELJ- 
KorO fO^y^fANK'*. HCKONMALUACra FIO KOHHEMI NAfO- 
FKENVeM^S. $ C^AT^A. £EBraTk£ECrziT r & H A AT2TO* 

Tetraevangclium (hetbej eaapobmjctYe) in fol. sine 
nota anni edidit Johannes B i c g n e r de Brassovia (i. e. 
Corona urhe Transilvaniae). In firie editor sc ipsum 
nominavit hisce: a^^a JKSnAN^ ^ANkiuk KTsrNEOk 55 
KyAUiEB. Serbum fuisse cditorem cx Orthographia col- 
ligi posse autumavit Sopikovius. At cum in specimi- 
nibus ah eo adductis a lcgatur in vocibus ca, bw- 

HJA, OEUATLH, MA , BOTSMA , pOtiuS C CodicC Molda- 

vico hanc editionem factam fuisse ccnseo. 

Anno 1493 editi Breviarii Slavici in 8. meminit 
Chr. Th. dc Murr in Memorab. Biblioth. Norimherg. 
P. I. p.222. Impressit Magister Andrcas de Thoresanis 
deAsula die l3. Martii. 1493. (Vcnctiis). Yidetur esse 

MACOCAOBEIJ. 

Anno 



XXXIX 

Anno 1493—- i4g4 Octocchus juhcnte Georgio 
Cernoevich (ijfkNOEbH^fc) pringipe,ct Babyla episcopo , 
editionem curante Monacho Macario de Monte ni- 
gro, impressus est, cujus exemplar Budae vidit Ge- 
orgius Bibay. Aliud scrvari Miragnac in eccle- 
sia Serborum refert Caramanus , apud quem iibrarii 
forte errore 1474 pro i4g4 legitur. 

His adnumerandum est Euchologium (moaht- 
bnhk) rudioribus typis impressum in 4. mancum apud 
me. Post duernioncm 3l , cujus signatura in primis 
quatuor foliis est Zi , Zn , Zm, Zmi, et in octavi 
folii pagina versa aa, continuantur signaturae latinis 
literis Ii, Kk, Ll, Mm; signaturae Mm, non nisi 
quinque folia adstint, reliqua desiderantur. Sccun- 
dam editionem cura vit Vincentius Bowidari 
Vukovikb, iilius iisdem typis, quibus Psalterium 1 56 1 
Venetiis impressum est. In hac editione singulae pa- 
ginaerespondent paginis primae; sign. Oiin apparet su- 
perne Nomen eoh; i. e. kojkh^ao. Hic uti et alibi in- 
scriptio mhm kiiIbaeav&ih legitur pro nOCA'|j£OBANHE et 
HA^i* KoyTHKK), pro H*£\s koahbom primae cditidnis : 
Alia fere immutata mansere. Exemplar Bibl. Caesar. 
duernione ae finitur , videturque folium cum notatio- 
ne anni ct loci deesse. Textum cvangeliorum ctepi- 
stolarum in hoc Euchologio pro usu Serbicarum ec- 
clesiarum edito parum differre ab Ostrogiensi olser- 
VavL At lcctioncs cx Prophctis minus conveniunt. 

In 



XL 

In acoluthia festi Epiphaniac, Isaiae Cap. 35. inte- 
grumlegitur ,cujus v. 7. sic sonat : h Koy^ETK ke^kbo^noe 

BK KA>0. H BK JKE«£OyiLUH 3EMAH, H^TOMNHKK BO£"fc 
EOy^ETL. TOy KOy^ETK bkceaenVe nthljamk h bk- 
^BOJENVe CVfHNOMK H TJUCTIE H.KAATA. PrO vitioSO 

kaYo certe kaato edendum fuit, ctpost ^emah com- 
ma delendum. Ostrog. legit: h ke^bo^naa kS^et»* 
k»xkaata (corr. £3eja) , h na kupk^lueh 3EA^AH hctom- 
nhk^bo^nwh kS^et^. tS kS^et^ bceaenVe (corr. beceaVe) 

NTHIJAM'* H CTAA BEAKK&^OM 1 * H aS£H. (corr. pOSt flTH- 

ljam : H Ceahtba tjocth H a^h). Cameli in Ostr. orti 
sunt ex xcthdyL-d , pro quo male legerit interpres aapf Ah. 
Anno 1519-Vcnctiis sumtibus suis paravittypos 
longeelegantiores vojvodaBowidar Vukoviki* de GjurikK 
submontanus (no^rop hhanhn) ab urbe no^rojHLjA sic 
dictus. His imprimi fecit caSjkeknhk seu librum Litur- 
gias Basilii et Chrysosiomicontinentemin 4. Finita est 
editio 1519, 7. Julii, quam curavit hieromonachus 
Pachomius de Nigro Montc de loco Reka dicto. 
Pro a ubique m, pro initiali e semper k locum ha- 
bet. Hujus et secundae editionis, an. i554 sumptibus 
Vincentii filii ibidem factae, in qua paginae ct lineae 
rcspondent primae, cxcmplar vidi apud D. Kopitar,se- 
cundac altcrum olim Olomucii. Etiam in secunda, mor- 
tuo jam BoHtidaro, foLoapparet syllaba ko ct suprasK. 
Anno 1537« %7 : ^ uu ' completus est liber Octoe- 
clius (w^TOHy) Venctiis in fol, jussu BojKidari, cujus 

in^ 



XLI 

insigne (K^A^br) a Carolo V. ei concessum exhibetur. 
Liber alias ocmopaacnhk dictus hie nETorACNiHK appefc 
latur, certe propterea, quod a quinto tono incipiat.Post 
octavum tonum tamen cth\"How e primis qnatuor to- 
nis leguntur Operam huic editioni impenderunt sacer- 
dos Theodosius et Gennadius Paraecclesiarchus Mona- 
sterii Miljeuicva , natu de Prijepofje. Typi differunt ab 
iis, quibus Liturgiae i5iQ impressae sunt. Exempiar 
habet Dn. Kopitar. 

Anno i538. 19. Jannarii iisdem typis (quos ad 
patriam perferre volebat BoFKidar) , cum figuris ligno inci- 
sis in fol. Venetiis (oy kneuYe^) prodiit liber Min.ej, 
qui hic et cuKOpNHKappellatur. Editionem curavit hie- 
rodiaconus Moyses e monasterio DeMan in Macedonia 
propeMagnos Montes, oriundus de Budiml prope mo- 
nasterium IUudikov. Exemplar habet Dn. Kopitar. 

Post obitum BoFKidari, cujus corpus ad patriam 
l54o devectum et sepulturae traditum fuit , filius eji:s 
Vincentius eodem zelo animatus continuat lauda- 
bilia patris coepta Venetiis, 

Anno 1 547 in 8. edidit libellum precatorium puleher- 
rimis parergis ornatum, cujus exemplar et Sopikovius vi- 
dit ei, sub titulo moahtbocaor in bibliographia russica, im- 
pressum in Serbia asseruit. Exemplar Bibl. Caes. in- 
tegerrimum fol. uit. signat PP seu ah docet, libel- 
lum sacraram precum (cbeth iihcanhe) 1. Junii i54^ 
finitum csse Venetiis per 3 V i n c e n t i u m B o fr i d a r i 

Vu- 



XLUl 

Vuk o v i k b filium, cujus insigne ct in ultima pagina con- 
spicitur. Secundam editionem, paucis quibusdam initio 
solum mutatis, et demtis parergis curavit idem anno l56o. 
In Oratione dominica (Signat. Cu) legitur nacovijju- 
BWkT, at in Psalterio, quod sequitur, NACoyiiiNbj\ 
Exemplar in Bibl. Caesarea. 

Anno i56l edidit Psalterium in 4. cum adnexis 
Tropariis, Menologio (m^ceuocaobVe), initio magni Je- 
junli, Horoiogio secundum ritum S. Sabae Hiero- 
solymitani. Fol. tertio insigne Vincentii conspicitur» 
In epistola fol. 4. , vulgari dialecto concepta , quam 
Patriarchis, Archiepiscopis , Episcopis, Sacerdotibus , 
Monachis et reliquis Religiosis, similiter et piis rec- 
toribus et regibus Macedoniae,Serbiae(uiEpBYE), Bos- 
nae et Sirmii , et reliquis principibus christianis magnis 
et parvis, et hujus linguae literatis inscripsit, se ip- 
«um nominat bhuenljo ^e rocno^HNL eokh^a^a bS- 
kobhk^ WTCTAfijA. In hujus fine petit, tit ei e Ser- 
bia mittantur libri antiqui manuscripti , quos ille impri- 
mere velit. Num per verba ctaoe knhpe hhcane w 
cnuGCKE 3EMAE chronica Serbiae intelligat, nolim de- 
finire. Suspicor autem Psaltcriurn hoc essc editionem 
repctitam antiquioris , sicuti Euchologium V i n c c n t i i 
curis impressum, de quo supra. Anno l658 Psalte- 
rium a Vincentio editum cum adnexis omnibus iterum 
in 4. Venetiis excudit Bartholomaeus (eaj to) Ginammi 
lypis antiquis, quos Marcus Ginammi Vcnetiis repe* 

rissc 



XLIII 

risse dicitur. Sunt autem typi hi (KHnafn) iidem, 
qui primi Euchologii. Utriusque psalterii exemplar est 
in Bibl. Caes. Reimpressi , apud me unum , apud Dn. 
Kopitar alterum foll 2^4 , in Bibliotheca S. Marci Ve- 
netiis quartum, folio uno, in quo Aiphahetum, aucti- 
us , a Paulo Solarich descriptuminPominak p. 26 — 3o. 
.Operam suam huic editioni impendit Hieronymus (kj 0- 
ahm) Zagurovikk Patricius (baacteahn) de Cataro. 

Habeo prae oculis Psalterii folium ad Dn. Kopitar 
spectans, cujus typi rudiores sunt, quam Vincentiani, 
Signaturae ^Tm paginam primam 25 lineae occupant. 
Linea 10 incipit Canticumlsaiae cap. 26, 9 — 2i.Tex- 
tum et Orthographiam non differre a textu aliarum edi- 
tionum Serbicarum collatio docet. Legit enim v. 9. w 

NOLjJH oyTfkNWKTk ^y\ MOH KTEKtV K&E, 3ANK 
CBTSTU nOB^bAENlA TBOtfl nO^EMAH. npAB^MS NAOyHH- 
TECE «HBOyLUEH NA3EMAH. 10. npT^CTA KO NEHkCTHBkT 

etc. Vincent. melius noBEA^NHtn. Osixog. et correcta 
na 3EAUH. Vincent. male NAoyMHTCE in 3. sing. pro 
2. plurali. Ostrog. noMOAME , at corr. hoecta Tstoivrcu. 
Vellem nunc defmiri, utrum folium hoc sit e Psalterio Ser- 
bico anni i545, cujus meminit Sopikov p. XCIII, an 
ex alia hucusque ignota editione. 

Anno i56i Venetiis in fol. typis Vincentii Vuko- 
vikk prodiit T r i o d i o n, apud Sopikov Tpnn^fccNELj, male 
i562. Exemplar in Bibl. Caesarea. Primo folio com- 
parent 3<J>h ipnANA oy mnetke, posito h pro *J seu 

60 , 



XLIV 

60 , ct IjjnANA pro uJTAMnANA. In fine vcro a<J>|a te- 
H0VBAfA5, i. e. i56i Januarii 6. Operameditionicor- 
rigendae impendit Stephanus ab urbe Skodra (£5 
rpa^A CKA^fA) qni spem fecit, partis secundae prope- 
diem edendae. Post triodion quadragesimale secutura 
fuit illa pars, quam T^Yo^k ijb^tnaa seu henthko- 
f taoi» appellant. Utrumque, et Triodion etPentecostari- 
onMosquae 1759. fol. cum multis aliis libris ecclesiasticis, 
Menaeis, Prologis,Menologio, Liturgiariis , Hirmolo- 
gio, Octoecho, Paterico, Putuali, VitisSS., Commen- 
tariis et Homiiiis Patrum, Bibiiis Ostrogiensibus i58l, 
EvangeliisLeopoli 1736 fol. Concordantiis in Psalmos, 
Evangelia et Acta, et Epistolas, anno 1787 Leopoli 
huc transmissis , servat Bibliotheca Caesarea. 

Anno 1571. 12. libellus Calendarium, Officia B. 
Mariae , S. Crucis , S. Spiritus, Mortuorum , septemPsal- 
mos poenitentiales, Litanias omniumSS. ct alias preces 
continens , Vcnetiis impressus fuit literis Serbicis seu 
Bosnicis, qualcs Postellus 1538 in linguarum XII. cha- 
racteribus differentium Alphabeto primus cxhibuit , nos- 
que Tabula IV. linea septima ex aliis opusculis edi- 
tis sistimus. Post a figura primaest b, sequentes tres 
sunt k; post n sequuntur duo £, deinde jk, Serbi- 
cum TkEpB, postea lj, (cum quo et figura octava li- 
ncae sextae conferenda cst), ultimo loco duo m. Li- 
bellus hic longe rarissimus Bibliothccae Caesareac 
post Calendarium SS. in ecclesia Latina cultorum in 

fo- 



xtv 

fplio singulari iiguras Alphabeti repracsentat , post has 
Ave Maria (3^ aba MApnra mhaocth fiKna) et Patcr 
noster: whe nauju. koh kch na nekkche^. — i h &kaonw 
naci» w^k 3AA. ^MENfw At mox fol. 3 alia formulaquam 
ob vocem a&kabapo , irovugx, Graeco-Slavieam dixc- 
rim, recUatux,m qua illud prorsus singulare, quod 
pro nacSujnwh hic nachth NACk iegatur : y;aekk nauiu 

NACHTH NACk £A5Kb NAMI» ^ANACb. In fme libelli bi- 

bliopolarum nomina, locus et annus impressionis notan- 

tur: LJJANHANO S KUNEIJHE)£. HAKOKt*. £K KAfOMU. H 
AKfOJKO. KOfCO. kSmIs HANO. AAACENA. £KAA. CKAAA. S 

h. ^k. o a. Insigni scalac etiam titulus ornatus est, 
sub quo M. D. LXXI. Alios libros asceticos Venetiis 
ejusmodi literis impressos a Paulo Solarich aliisque 
recensitos studio praetermitto , cum solum initia typo^ 
graphiarum nobis hic exponenda sint. 

In Ugrovlachia loco incognito anno i5i2 in 4, 
prodiere quatuor Evangelia, quorum exemplar antean- 
nos 30 Mosquae in Typographeo synodali inspexi. 
Clausulam iinalem integram Sopikov pag.L. descripsit. 
Editionem curavit jussu Johannis Basaraba magniVo«- 
evodae hieromonachus Macarius. 

Anno 1617 — 1519 in 4. Pragae in urbe majora 
,veteri Franciscus Skorina de Polouk, Medicinae Doc- 
tor, varias partes Veteris Testamenti a se in Russi- 
cam linguam translatas edidit. Harum indicem habes 
apud Sopikovium. Nominabo hic eas, quae in indice 

hu- 



XLVI 

laudato desiderantur , seu de qtiibus nondum constat, 
utrum impressae aut ab auctore translatae fuerint. Sunt 
autem hae: Libri Paralipomenon, Esdrae, Propheta- 
rum (exceptis Threnis et Daniele , quorum exempla- 
ria cognita sunt), et Macchabaeorum. Psalterium Sla- 
vicum, quibusdam vocibus hinc inde mutatis, postaliquot 
anuos in 8. cum aliis libellis , qui Canones et Acathistos 
continent, ejus curis editum est , et quidem, ut.vide- 
tur, Vilnae. Ibidem enim, in domo Jacobi Babi- 
ha senioris Magistri civium urbis Yilnae, an. i525 
Apostolum in 8. excudit. Ex eo specimina leguntur in 
Sopikovii Bibliographia p. 10 — 17. 

Antequam in Russia vel unus liber ederetur, 
Evangelia pro usu Ecclesiarum Serbicarum jam bis edi- 
ta fuere per hieromonachum Mardarium e mona- 
sterio AWklljhna ljjkba prope Nigrum Montem. Pri- 
ma vice an. 7060 (i. e. i552) 4. Augusti, Belgradi (oy 
K^AroA^S) in fol. Pro hac editione, cujus exemplar 
Consil. Reg. Sabbas Tokoly servat Aradini, alterum 
in monasterio annunciationis sub monte Kablar in sini- 
stra ripaMoravae in Serbia vidit Vukius, typos forma- 
vit R a d i lu a D m i t r o v i kb , et post eum sumtus sup- 
peditavit Trojanus (TfkmN) Gunduliki* cxurbe 
Ragusa. Altera vice in fol. an. 7070 (i. c. 1062) 24. 
Junii, ad acdem Ascensionis in m^kluhna lj^kba ad 
pedem Nigri Montis. Pro hac editionc, cujus exemplar 
cst in Bibl. Caesarca , Mardarius ipse, patria de flu- 

vio 



XLVII 

yio Drina, typos magno labore e ferro et cupro se 
confecisse (foyKO^^bAHCA^) testatur. Tcxtum secun- 
dae non differre a prima ex collatione ^a 5 (quae Mat- 
thaei l , 18. incipit et Cap. 2, 12. desinit) concludere 
licet. Lectiones ejus in Grammatica laudavi saepius. Luc^ 
7, 10. legit cumGod. Kop. bl^omu quod Ostr. et corr. 
male omittunt. Ibidem initio v. 4i. iterum cum Cod. 
Kop. conspirat, non addendo h jeme aut i"c ?ke jeme, quo- 
rum primum Ostrog. legit,alterum correcta. Differt ta- 
men etiam ab hoc codice. Hic enim Luc. 11, 25. legit 

OyilfAJKNEN, nOMETEN H OyKJAUUEN, (t%o\iZ,OVTOL , &£(?&- 

vupsvov , xcti xsxoC^iisvov , Mard. sine hometen. Editiha- 
bent quidem nOMETEN, sedomissooynpAJKNEN. Luc. 6, 
20, Mard. cum Ostrog. post nhljjVh non habet £Y 0At > 
r$ ttvsv[ixti , quod Ms. Kop. cum aliis editis addit. 

Versionum Antonii Dalmatae et Stephani Consulis, 
Augustanae Confessioni addictorum, literis cyriilicis ct 
glagoliticis ab an. i56i — 1564 Tubingae (aut Urachii) 
impressarum, licet illyrica (croaticam illi appellabant) 
lingua vulgari factae sint , hic iterum meminisse opor- 
tet. Quae de iis in Appendice Vol. I. Sopikovius 
congessit, non carent crroribus. Novum Testamcn- 
tum, quod N. 1714 nominavit, non est Croaticum, 
nec literis cyrillicis i554 impressum, sed Primi Tru- 
beri Versio Carniolica Matthaei, et editio N. 171 5 ad- 
. ducta est Novi Test. prima pars 1557 lil. latinis cdita. 
Piecte quidem N. 1717 dicitur,N. Test. Tubingaci565 



XLVIII 

io 4. literis cyrlllicis prodiisse, atmaie N. 1718 , 1719, 
1720, novas ejusdcm editiones an. 1565, 1577, i58l 
factas fuisse. N. 1721 recte habet Croaticum N. Test. 
Tubingae in 4. glagol. Faisum vero illud, quod ad- 
dit: sine notationeanni. NamprimaParspraefert annum 
1502, secuuda i563. Annos hos lpsc jam N. 705recte 
consignaverat , sed ficto. et monstroso loci nominc : td a- 
rSfYA B r A syAN^ENK^riH. Fallieos, qui post mortem 
Johannis Ungnadii, cujus sumtibus typographia Tubin- 
geiisis erecta fuit, typos glagoiiticos Tubinga in Aus- 
triam, et inde Romam transiatos suspicati sunt, alibi 
ostendimus. Vide Glagolitica mca. 

Non ausim praeterire, typis cyriliicis NesvijKii 
in Lituania 1562, 4. C a teches im russica iingua(dia- 
lecto aiborussica) fuisse editam , quam triumviri novac 
doctrinae propagatores Matth. Kaweczinski , Simon 
Budny, et Laurcntius Kriszkowski Principibus Radzi- 
viliis dedicarunt.Exempiar seculo XVI a Jesuita Vilna 
aliatum scrvatur in BibL rcgia Pragae. 

InRussia coeptaquidem 1555 consilia instruendae 
typographiae, sed primus omnium librorum Mosquae 
impressorum A p o s t o i u s prodiit dcmum anno 1064 m 
fol. Excmplar tractavi manibus in typographeo synodali. 
Ilidiculum cst , quod titulo libri SopikovNr. 70 apposuerit 
vcrba : ntjEBO^ etc. i. e. Apostoium e gracca versione 
LXXII. interpretum translatum fuisse. Operarum Ma- 
gistri erant Johannes Fcdorow (lO^opOB) Dia- 

co- 



XLIX 

conus, et Petru sTimofe jew (thmo#,eeb) Mstis- 
laveu. Uterque eorum, cum male audirent, nec opti- 
mehaberentur , patriam deseruit. Prior Leopoli impres- 
sitApostoIum 15^3 in fol. Ejus nomen sub Insigni 
urbis Leopolis foliouliimo subscriptum legitur : hban^ 

lOiE^OOOBHHh. £0&KAfL MOCKOBCKIH. De fatlS ejllS 

vidc piura apud Sopikovium p. LX. seqq. .AJter sub- 
scriptus legitur in editione Evangeliorum, quae 
Vilnae 15^5 in fol. impressit. Exemplar exstat in Bi- 
bliotheca Comitum de Nostitz Pragae ; quo et Durichius 
et ego saepe usi sumus. Tredecim annis ab edilione 
A p o s t o 1 i elapsis, impressum fuit Mosquae Psalterium 
1577 in 4. Post plurium annorum decursum prodiere 
A. i5go-i592 duo Trio dia(nocrNAA h ljb^tnA/A) in 
foi. Editionem curavit Typographus Andronicus Ti- 
mothei filius (thmoiOiEEb) , neb^jka dictus. Anno 1594 
Octoechus in fol. A. 1597 iterum Ap st olus in 
fol. A. 1600 Menaeum commune (mhne/A oklua/a). 
A. 1602 Liturgiarium (ca^jkeknhk) in 4. A. i6o6Te- 
traevangelion elegantissimis typis, cujus exemplar 
servat Bibliotheca Caesarea. Typographo nomen fuit 
onhcTm a\h\*ahaob oa^oujebckuh e Volynia oriundus 
(boaunelj). In subscriptione mendum est in annis Chri- 
sti a \ &i i. e. l6l4. Nam annis Mundi '3(M'- '• e - 
7114, et primo anno regiminis magni Ducis Basilii 
Ivanovin respondet A. Chr. 1606, non 161 4. Hanc 
editionem Evangcliorum dialecti veteris ecclesiasticae 

(****) prac- 



praecesserunt sex aiiae , prima sine anno , sccunda 1 5 1 £ 
in Ugrovlachia , tertia Belgradensis i552, quartai562, 
quinta Viinensis 15^5, sexta Yilnensis 1600 sumtibus 
et. typis Lucae Mamonis , ut adeo Mosquensis an. 1606 
prdine septima sit. Reliquos post annum 1606 Mos- 
quae impressos libros slavicos vide sis in Sopikovii Bi- 
bliographia Russica. 

Idem ille Johannes Theodori filius, Mosqua ori- 
undus , qui Mosquae i564 > et Leopoli 15^3 Apostolum 
impresserat, Ostrogium, Volyniae urbem, aut sponte 
aut a Constantino Duce Ostrogiensi vocatus venit , ubi 

jussu religiosi Ducis Novum Testamentum cum Psal- 

* 
terio A. l58o in 8., mox etiam- integra Bibliain fol. ex- 

cudit. Bibliorum titulusannum i58i exhibet, at clau- 

sula foL ultimo docet, ea jam an. i58o, 12. Julii fu- 

isse absoluta per Ivanum Theodori filium Moscovitam 

(hranom lOiEO^ojoBkiMCNOM mockbhthnom). Huic in- 

fra subjunctum conspicitur signum typographi , in quo 

I et r& nomen illius indicant. In Spenceri Catalogo et 

titulum et typographi signum liguo incisa spectabis. Ha- 

bent autem quaedam exemplaria aliud folium ultimum 

(in exemplari intcgerrimo, quodest apud RR. PP. Be- 

nedictinos Scotos adest utrumquc) , in quo oratiuncula 

eucharistica graeca et Slavonica typographi signo prae- 

mittitur, et post signum typographi in clausula annus 

i58i, et dies 12. Augusti nominantur. Vcrbis NAnEHA- 

TAUJA MNOW MNOrorp^fclJJNyM IOANNOM lO^EO^OfOBWM 

cy- 



Ll 

cy nom 3^ockbw respondent in formula graeca haec: 
TSTvirttVTXi vV s\iov cc[xxgTccXccTCCTi IgcLvvqv , tS Ssq- 
c)(£qx viqv s£ tvJs \lsjciKv[<; gu&fag. 

Titulurri libri rubrum : ehkaVa cho^hk KNnrw bet- 

)fAro h NOBAro ^ab^ta norcujuKfc caobenckS latine 

sic reddideris : Biblia i. e. libri veteris et novi Testamcnti 

lingua slovenica. Post orationem eucharisticam Du- 

cis pientissimi graecis et slavonicis verbis conceptam , 

consilium operis ipse Dux exponit. Gratulatursibi, sc a 

Magno Duce Piussiae Johanne Basilievis assiduis 

precibus pcr Michaelem Garaburdam scribam magni Du- 

catus Lituaniae exemplar Bibliorum integrum obti- 

nuisse , cum antea frustra ejusmodi exemplaria , quae 

omnes Yet. Test. libros complecterentur, in Serbicis 

et Bulgaricis monasteriis quaeri curasset. Credidit ilic 

in transmisso exemplari (aut illius apographo) veterem 

vcrsionem Slavicam, quae e Septuaginta Interprctum 

graeco textu ante annos 500, et quod excurrit, tem- 

pore Vladimiri primi Ducis christiani facta sit , conten- 

tam fuisse. (Gonfer Gramm. p. 701). Excipiendi certe 

eraut'libri Tobiac, Judith et tertius Esdrae, quosnon 

e Graecq , sed e Vulgata translatos facta collatione mox 

advertere potuissent ii, qui editionem curarunt. Libri 

tertii Macchabaeorum versio , cum ia exemplari 

iransmisso reperta non fuisset, recens editioni accessit. 

Ad finem enim libri tertii haec nota legitur: cVa tjetVa 

knhth makkabehckVa Bin^o i ii'H)f bhgaVa\* NE OGJ^TA- 

(****) 2 K)T- 



LII 

fOTCA NHPKE BCAMOH TOH CAOBENCKOH , H NH BAATHN- 
CKH^fZi ANH BAATCKH^ TOMIK) B^rpESECKOH H BHECKOH, 

no h mu h^ neoctabh\*Oava i. e. hic liber tertiusMac- 
chabaeorum in reliquis Bibliis non invenitur, neque in 
ipsis illis S 1 o v e n i c i s , nec in latinis, nec in Polonicis, 
tantummodo in Graecis et Bohemicis ; verum et nos 
eum non omisimus. Male Kohlius et qui eum secuti 
sunt, voce aatckh\* (alias aaljkh)£) Letica biblia , 
quae nondum exstabant , hic indicari putarunt. 

Tempore Vladimiri ad Russos delatam Vcrsionem 
Slavicam Evangeliorum , Apostoli , Psalmorum et 
librorum liturgicorum non dubito, at libros Veteris 
Testamenti omnes aut aliquos praeter Psalterium trans- 
latos exstitisse vlx credipotest. SeculoXII. Proverbio- 
rum versionem jam Nestori, qui librum frequentius 
citat, ad manus fuisse, et ex usu ecclesiae paroemias le- 
gendi , colligi possit. Sapientiae liber , Ecclesiasticus , Pro- 
phetae et Job sec. XIII. etXIV. in Serbia,Pentateuchus 
aliique sec.XV. inRussia autPolonia translati videntur. 
In unum vero corpus circa finem sec. XV. (non tamen 
ante editionem Bohemicorum Bibliorum Pragensemi*488 
aut Kutebergensem 1 489) collectos et secundum exemplar 
Bohemicorum Bibliorum dispositos fuisse existimo. Hac 
occasione plcrique Vet. Test. libri, antea e Graeco 
translati, secundum Vulgatam recogniti fuere. Cujus 
rei indicia cum ubique obvia sint , miror id non ad- 
vertisse editores Ostrogicnses. Deconferendo textuSla- 

vo- 



LIII 

vonico et ex graecis fonlibtts emendando ne cogitatum 
quidem fuerit, cum illi exemplari transmisso nimium 
coniidentes nihil immutandum censerent. Non mira- 
beris itaque tot manifestos librariorum errores in O- 
strogiensi editione inveniri. Sunt et alia ejus vitia, tex- 
tus nimirum multis in locis corruptissimus , interpunc- 
tiones confusae saepius, praeter Polonismos et Russis- 
mos in libris , qui a Russis serius translati sunt. In 
editione Mosquensi i663, in qua textus Ostrogiensis 
recususfuit,nonnisi pauci, iiqueleviores errores sublati 
sunt. Longe piures et graviores mansere incorrecti , 
qui tamen vel obiter inspecto textu graeco facile emen- 
dari potuissent. 

Quis enim non advertat, Jobi 41, 19 pro a^kme- 
ten legendum ftiisse aSk m^an, cum Graecus 
tq%ov %&>Kksqv habeat? Restitui etiam facile potuissent 

Job. 9, g. pOSt TBO0AH BAACOJKEAUtJA H !10O)£O£NK> , 

tto/cov /jrXsia^ct xct) sffTTSQov , vocabula male divisa etpes- 
sime in Ostrog. expressa : naocK t£ , oah k>jki* naao- 
jka. A primo interprete certe scriptum fuit h ao kt&oa 
h torKkNA aojka, convenientcr graeco textui : kcc) A^tfTs- 
gov, koc) TCt[i£Tct vgt'3. Editores autem Mosquenses 
non restituto textu veteri, malticrunt in margine 
notare: toehe raYa^S h EcriEOA h aokt&oa h cokoo- 
bhijja kmknaa. In Orthographia emendanda, flexio- 
nibus vocum immutandis vfaciliores fuere editores Mos- 
quenses , licet eis injunctum fucrit , ut textum Ostro- 

th 



LIV 

giensem immutatum (neh^m^nnw) cxprimerent. ln 
Psalmis, (quibus et Athanasii epistola ad Marcellinum de 
interprctatione Psalmorum praeiixa est, quae in Ostro- 
giensi abest), vocabula alia in Mosquensi legi-, p. 187 
monui. In his enim excudendis non Ostrogiense , sed 
aliud excmplar secuti sunt. Addam de exemplaribus 
Ostrogiensis editionis observationem Dn. Kopitarii, ni- 
mirum folium cos (276) fuisse reirnpressum, cumJo- 
bi Cap. XLI. linea ultima exemplar Bibliothecae Cae- 
sarcae legat co^lja sine sequenti mo , quod in exemplarj 
RR. PP. Scotorum lineam claudit. Praefatio de utili- 
tate lectionis S. Scripturae , et disticha slavonica, qui- 
bus editio haec et laudes Ducis Constantini cele- 
brantur, auctorem habent Gerasimum DaniloviM. Gra- 
vissime halucinatus est J a c o b u s Suiua, qui in libro 
vSaulus et Paulus Ruthenae unionis — • sive Me- 
letius Smotriscius Archiepiscopus Hierapolita- 
nus« inscripto et Romae 1666 edito, hunc Gerasi- 
mum, Danilovin (Smotriski), patrem Meletii, olim 
Vicc-capitaneum castri Camenecensis, deinde rec- 
torem academiae Ostrogiensis, auctorem versionis Sla- 
vonicae Ostrogii editae asseruit. Cum cnim eum Grae- 
carum Latinarumquelitcrarnm, ncc non Slavonicae lin- 
guae gnarum fuisse dixisset , addit : »cujus rei argu- 
mento sunt perutiles toti Russiac ejus lucubrationes, 
Biblia scilicet e Graeco et Latino scrmone in Slavoni- 
cum versa et Ostrogiae ducis mcmorandi impensis 

cdi- 



LV 

edita; quorum etiam exemplar Eminentissimus Car- 
dinalis Franciscus Barberinus suae reccns adscribi lo- 
cupletissimae curavitBibliothecae«. Si Jac. Suuja Prae- 
fationem Gerasimi inspexisset, potuisset laudarc ejus 
modestiam, qua tenuitatem ingenii sui excusat. Aitenim 
sibi, qui scholas nunquam vidisset, (hko ovhhahlju 
nhkoahpre BH^/fcjf), injunctum fuisse ab ipso Duce, 
ut hanc Praefationem scriberet. Equidem vix ei tan- 
tam linguae graecae peritiam tribuendam censeo . ut vel 
libri tertii Maechabaeorum versio ab eo profecta credi 
possit. lnter libros supramcmoratos , qui Leopoli ad Bi- 
bliothecam Caesaream missi sunt, estrarissimum opus- 
culumfoll. 10 , ab eodem Gerasimo Smotrickio Ostrogii 
A. 1587 in 4. editum: Kaaen^a^x jhmckh nobw. Sub 
finem : narhcano S Hka^ea^hh Octj o^lckoh etc. hikljhj- 
tomc hhboahna^ MHCAOEr. Additur : qui arabica legcrit, 
eum facilehaec intelligereposse. Alios Ostrogii impressos 
libros enumerat Sopikovius. Librum Basilii de Jeju- 
nio, quem ille N. 193 recenset, 1594 in fol. i4. Mar- 
tiicx Ostrogiensi typographia (s^^KAfN^fe octoo^ckoe) 
servant Bibliothecae Caesarea et Ossoliniana." 

Emendatior quoad libros Vet. Test. editio prodiit 
tandem 1751 fol. Petropoli (Mosquae)^ incujusPrae- 
fatione correctionis negotium latius exponitur. Textum 
hujus editionis repetunt aliae omnes, quarum plenio- 
rem indicem dedit Sopikovius. N. 1 1 3 habet Mosquen- 
sem 1756, et N. li4 Pctropolitanam ejusdem anni in 

fol., 



LVI 

fol., quae fortassc non nisi nomine loci differunt. N. 
116 Petropolitanam 1759, .fol. Rectene? cum postea 
N. 117 Kieviensis 1768 sequatur. Post hanc N. 118 
Mosquensem 1759 in 8. Voll. 4. (apud me Voll. 3). 
Scquuntur Mosqu. 1762, et alia 1765 in fol. (Apud me 
in Slovanka 1766) , Kieviensis 1779 m ^- Mosqu. 1778 
in 8»Voll. 5; Mosquensis (octava) 1784. fol.Kiev. 1788 
in 8. Voll. 5. (Mosqu. 1790, in fol. deest apud Sop.) 
Mosqu. (decima) 1797 fol. Powaev. Part. 5,1798 injFoL 
Mosqu. (undecima) 1802 fol. (Budensis Voll. 5. l8o4. 
in 8., secundum Kiev. 1788 impressa, deest apud 
Sopikov). Mosqu. Voll. 4. 1806- in 8. maj. Mosqu. 
(duodccima) 1810 fol. Addamus primam stereotypis 
1816 in 8. a Societate biblica editam, quae 1820 jam 
undccima vice recusa fuit. 

§. 6. Superest , ut Grammaticas Siavonicas dialccti 
literaiis saltem nominemus. Earum aliquas recensuit 
Leon. Frisch. Picniorem earum indicem dedit 
F r a n c. Al t er u s , quem inscripsit Literatur der Sla- 
visehcn Grammatiken , et Miscellaneis philologico -criti- 
cis (Vindob. 1799) N. VIII. inseruit, sed etiam in eo 
quaedam supplenda sunt. Alium in Sopikovii Biblio- 
graphia Piussica invenics, qui et aliarum dialcctorum, 
uti Garniolicae , Illyricae hodicrnae , Slavo - Bohemicae, 
Grammaticas sub gcnerali nomine Slavonicarum com- 
plcclitur, quin hae salis distinguantur a. Grammaticis 
vcteris slavonicac linguae. Nostrum igitur erit , cas 

so- 



ivn 

solum accuratius, supplendo simul alibi omissas, con- 
signare, quae proprie sensu strictiori Slavicae dicipos- 
sunt. In harum censum venire non potest Grammatica 
graeca slavonice translata a studiosis scholae graeci ri- 
tus, atque Leopoli i5Ql in 8. »in usum inclytae na- 
tionis Russicae« edita titulo : AAEA$OTH2. rp amma- 

THKA ^OKfOrAArOAHBArO EAAHNOCAOBENCKATO IT^WKA. 

(Apud Alterum N. VI.) Recte F o r t. Durich in acj- 
versariis suis adnotavit : in rem Grammaticam Slavorum 
omnia ferme vocabula technica ex etymologia graeca 
transissc nemo negaturus est , quicunque hanc Gram- 
maticam lcgerit. <rvWx$y enim in ea vocatur caot, 

OV0[LCi HM, aVTCOVUpa MTJCTOHMA, QV^OL TAArOA, [LSTO' 

X^i np hhactYe , vrgi&sp.g . npE^AOP, si7tgov\[LX najehYe 
(apud Maximovium Na^rAAroAYe), <rvv%e<rpos choy^ 
Articulus vero , agSpov , est j a^ahhVe. 

Primus omnium Grammaticam linguae slavicae 
ecclesiasticae composuit Laurentius Zizania, Vii- 
nae i5g6 in 8. in typographia Fraternitatis impressam, 
quam inscripsit : ro aa\a\atika caobencka (male apud 
Sopikovium CAABENCKA) CiBEjJLLIENArO hck&ctba ocmh 
HACTEH CAOBA H HNU)£ N^JK^NWJf. NOBW CfcCTABAENNA 

il. S. Fusius eam, ob raritalem , dcscribit episcopus Eu- 
genius in lexieo historico Scriptorum status ecclesias- 
tici, notatque, in cacasumNarrativum seu Praepositio- 
nalem in declinationum paradigmatibus desiderari , to- 
tamque 5g foliis aLsolvi. Ejusdem Zizaniae alphabe- 

ta- 



LYIII 

rius libellus caoeenckaa a^kSka dictus, Vilnae i5q6 
cditus , continet 34 foliis Lexicon seu collectionem vo- 
cum slovenicarum russica vulgari dialecto cxpositarum. 
Libelli in 12. nomine Grammaticae ab Altero 
N. I. eBibliotheca Bodlejana adducti , titulus Slavicus 

CSt: ryAMMATlKA. AAEO CAOfKENlE riHCMENA,)£OTAL|JHM , &- 
CA OyHHTH (yAOBENkCKATO m^WKA. MAA^OAHiTNWM 

otjomatom. b BHAN^fc. jokS. X. jf. hl Apparet au- 
tem vel e titulo , eum pueris discentibus destinatum 
atque adeo nihil aliud esse, quam unum ex innumeris 
alphabetariis kSkbaj u dictis, quorum complures Sopi- 
kovius consignavit. 

Plenius linguae Slavonicae regulas exposuit 
Meletius Smotriski, (monachus coenobii Yil- 
nensis descensionis S. Spiritus, cujus vitam la- 
tius Jac. Suuia, concinnius nuper Eugenius enar- 
ravit), edito Anno 1619 (1618) in 8. Jevii (prope 
Vilnam) libro, cui titulum f ecit : t^ammatVkh caaben- 

CKHA npABHAN0EGvNTArMA,nOTipANVEM MNOrorffcllJ- 
NAFW MnV\*A MEAETIA CMOTOHCKArW etc. BEBK). foll.252. 

In Praefatione vernacula summopere commendat stu- 
dium linguae literalis Slavonicae , cum sit ecclesiac 
graeco - russicae naturalis et connata (njHpo^NWH). 
Ejus praecepta ab omnibus semper acstimata fuere. 
Non poterant autem ex hac Grammalica , utpote quae ipsa 
lingua slavonica conscripta esset,praeterRussos et Scr- 
bos proficere a!ii. In Dalmalarum praeprimis usum et 

com- 



LIX 

commodum eam latine convcrtitMattha eus Sovich 
Cathedralis ecclesiae Auxerensis Archidiaconus , cui olim 
in coliegio Urbani cathedra linguae Slavonicae a Bene- 
dictoXlV. decreta fuit. Adjecitille Alphabetum Glagoli- 
ticum et praemisit longiorem praefationem, in qua co- 
dices cyrilllcos et glagoliticos sibi notos et quosdam im- 
pressos literali ac etiam vulgari sermone scriptos libros 
enumerat. Exemplar operis,nobisbenevoleconcessi, ex- 
stat Lublanae in Bibliotheca Baronis Zois, qui illud 
nescio utrum ex Autographo an ex Apographo describi 
fccit. Yersioni latinae e regione respondet textus 
ipsius Smotriskii, slavonice, charactere cyriliiano. 

Non diffitetur Sovichius , Grammaticam hanc»accu- 
ratioribus Bibliorum animadversionibus adhibitis«perfec- 
tiorem reddi posse ab aliis, promittitque in fine praefatio- 
nis, se ad perficiendum Dictionarium quo fieri potest ube- 
riits progressurum. Obiit Sovichius 1774; post cujus 
mortem de edendahacvcrsione Grammaticae nemo erat 
sollicitus. 

Repetitis autem vicibus GrammaticaMeletiiSlavo- 
nice scripta edita fuit'; pro usu Paissorum Mosquae 
1721 et pro usuSerborum Rimnicii in Yalachia 1^55, 
paucis in ea mutatis et additis. 

Anno i638 edita fuit Cremenecii Grammatica 

(niic^MENNHijA) in 8., apud Alterum N. III. foll. io4. 

Auctor Grammaticae Slavonicae in 4. Mosq. coentae 

i648, iinitae i65l ,MeIctioquidem yix non omnia de- 

bet. 



LX 

bet. Cum tamen quacdam omiscrit, alia addiderit ct 
mutaverit, nolim cum Sopikovio opus hoc singulare 
editionem Meletii tertiam aut secundam (cum Vilnensis 
A. 1629 vix exstet) appetlare. Appositae in fine sunt 
tres appendices: 1) Discursus Ma xi mi Graeci de 
utilitate Grammaticae. 2) Intcrpretatio slavonica No- 
minum Sanctorum. 3) Analysis duarum Grationum. 
Has et seorsim an. 1782 in 8. Mosquae impressas ha- 
beo. Male tribui ab aliquibus hanc Graramaticam Ma- 
ximo Graeco recte monuit Sopikovius. Exemplari hu- 
jus Grammaticae, quod servat bibliotheca Upsalcnsis, 
passim versionem latinam margini adscripsit Spar- 
fvenfeldius. Haec autem versio vix alia csse vi- 
dctur, quam ca, ad quam pernciendam Sparfven- 
feldius Mosquae an. 1686 hortatus cst anonymum, 
qui Nissae MDGXC in 4. vExemplar characteris Mosco- 
vitico - ruthenici duplicis Biblici et usualis« in quatuor, 
et Declinationum terminationes in quinque tabellis aeri 
incisis edidit. Is enim de studio linguae Slavonicae 
Mosquae continuato ct de versione Grammaticae a se 
confecta loquens ait: »Quod mcum studium cum ap- 
probassct nobilis Dominus Joaimcs Spahrenfcld Svecus, 
juvenis pracclarissimns ct suac gcntis spes maxima , 
plurimarum linguarum periiissimus, qui eo ipso tem- 
pore agcbat Mosquae, eamque linguam didicit Piuthcno 
paritcr, porrcxit mihi Grammaticam fusam sola liiigua 
ruthcnica editam , ut cam pro mco cxcrcitio latinitaU 

do- 



LXl 

donarem. Qua ego pcrlecta utilius forc judicavi , si 
eam in compendiosiores terminos et clariorem metho- 
dum redigerem. Ouod etiam auxiliante bono Deo bre- 
vi praestiti. Hortabantur et rogabant deinde omnes ex- 
tcri, ut etiam pro eorum usu publici juris facerem, 
quod quidem libenter praestitisem, si alicubi typum 
Ruthenum cum Latino reperire potuissem. Occurrit 
imnc, ut saltem Alphabetum ct quaedam eo pertinen- 
tia scuipi curarem, usibus iliorum servitiira, qui olim 
seu in Magna Russia, Circassia, Walachla, seu Ser- 
via, Sclavonia, Rulgaria, Rosnia pro re christiana 
sunt laboraturi, aut inter gentes illas versaturi, cum 
linguac hujus in plcrisque iilis regionibus, saltem in 
offieiis ecclesiasticis , et libris sit usus. Has tabellas 
mihi proprias vendico , quas magno labore eonfeceram, 
etsi fundamentum aliquod ex dicta fusa Grammatica 
desumpserim, sed valde mendosum, confusum etpene 
usui nuili aptum«. Haee ille. 

An et quibus rebus differat editio 1719 in 8. non 
possum dicere, cum eam cum priore conferre non li- 
cuerit. 

" •' Compendium ex ilia pro usu schoiarum confecit 
schoiae Novogradensis discipuius , hypodiaconus T h e o- 
dorus Maximov, idque Petropoli in monasterio 
Alexandri Nevensis I723 in 8. imprimi fecit. Apud 
Alterum N. V. Constat Grammatica pag. 21 2. Praefatio 
*2jl -eTlndex alphabeticus 8 foliis. - 

' %* Vt'f t -f 



LXII 

Hegumenus Eugenius brevi Lexico slavonico 

1784 in 8. Petropoli edito praemisit Paraciigmata De- 
ciinationum et Conjugationum Slavonicarum. 

Manuductio ad Grammaticam Siavonicam (PSko- 

BO^CTBO K^ CAABENCT^H rfAMMATlL)^), qiiam pro 

usu scholarum nationis Serbicae e piuribus aliis colie- 
git Abrahamus Mrazo.vin scholarum nationalium 
director, primum Vindobonae 1794, deindeappendice 
trium foliorum, quae numeri dualis llexiones exhi- 
bent, aucta, Budae 1811 in 8. prodiit. 

Brevis Grammatica Slavonica (kjjatkaa caaban- 
ckaa ryAMMATHKA) a P e t r o Yi n o g r a d o v coa- 
scripta XIV. capitibus pagg. 112. absolvitur. Petropoii 
l8i3. 8. Slavonicam tradit lingua vernacula. 

Grammatia slavonica Ms, A. 1640 JoannisVse- 
vi c i i Bibliothecae Colbertinae N. 3876 , e qua Bandurius 
in Animadvers. in Constantini Porphyr. librum dead- 
ministr; Imp. Tom. II. tabulam desumsit , aJo.Ugevi- 
cio (y5KEBHK)Sclavono sacraetheologiaestudioso con- 
scripta. Inspexit eam Parisiis D. Kopitar,et ex iis quae 
notavit, video auctorem fuisse Polonum , aut Russum 
e Polonia, qui polonica slavicis miscuit. m Mt{*fin+<nr 
1 JV' Aliam aJohanne Sohier linguarum Slavo- 
nicae, Russicae et Poionicae interprete, an. 1724 con- 
fcctam, N. 462 Bibl. regiae, citant Benedictini in 
novo tractatuartis diplomaticac. Hanc illi quidem Rus- 
sicam dixere, at Siavonicam essc non dubito. IHwn** 



LXIII 

De ea, qtiam Caramanus in Alphabeto an. 1755 
edito promiserat , non constat, utrum vel inchoata 
fuerit. 

Jacobi Bloniqki hieromonachi Grammaticam, 

^FpA^MATHKA NOBOCTApATO H CAABNArO RI3I1IKA) jam 

ante an. 1761 in monte Atho conscriptam , .servari 
apud SS. Synodum, et Lexicon Slaveno - gracco- 
latinum in Kieviensi laura, Eugenius testatur. Quis 
non miretur et doleat , horum neutrum in lucem edi l 
Miror etiam non prodiisse Grammaticam, cui decem 
annorum operam Yenetiis impenderat Justinus Viuu- 
nevski, legationis russicae capellanus. Hanc typopa- 
ratamanteA. 1799 Yindobonac viderat Alterus, apud 
quem vide sis illius conspectum. 

Hac, quam linguae slavicae cultoribus nunc of- 
fero , etiam exteris , qui linguae hujus cognoscendac 
desiderio tenerentur , consultum esse volui. Methodo 
autem nova tractandam censui , Declinationum et Con- 
jugationum numerum augendo et aliter disponendo. 
Pars illa, quae vocum formas exponit, prorsus ne- 
glecta fuit ab aliis. Meletii vestigia premens in iis, 
quae ille rectc statuit, in eo multa alia probare non 
potui, quae auctoritate veterum destituuntur. Opta- 
bamequidem opus magis elimatum prodereinpublicum, 
Sed continuis amicorum editionem urgentiurn hortali- 
bus ante tempus cedendum gssq existimavi. Inter quos 
praeprimis nominandus mihi est e Vindobonensibus 

con- 



LXIV 

V 

conjunctissimus Kopitarius, bibliothecae palatinae cu- 
stos, qui corrigendis diligenter piagulis , oblatis e lec- 
tissima sua biblioiheca ultro , qui mihi hic deerant, 
libris, exquirendis, inspiciendis et sedule conferendis 
quum manuscriptis tum impressis codicibus , quaedam 
etiam opportune monendo, operam meam multum ad- 
juvit. Brevi ille, spero, Lexico Sloveno-graeco-la- 
tino, quod parat, feliciter absoluto , justiorem sym- 
bolam conferet ad accuratiorem penitioremque since- 
rae dialecti veteris scientiam. 

Vindobonae 1821. 21. Decembris. 



Con- 



Lxy 



Conspectus Operis. 



Pag, 
Introductio. 

Cap. 1. De literarum slavicararn figura , pronuncia- 
tione , yalore numerico , diyisione , affini- 
tate §. I— XXYI. ..... i 

Cap. II. De euphonia, seu de Yocalium mutatione , 
Cousonarum transformalione , epenthesi , 
prosthesi et elisione literarumg. I. -XXVI. 35 

Cap. III. De tono seu accentu §. I. — XI. . . 51 

Cap. IV. De scribendiconipendiis seu Abbreviaturis 

5.I.— VI 6*0 

Specimen Orthographiae §. VII. . 70 

Grammaticae Slavicae 
Pars I. 

D e vocum Fo r mati o n e. 

Cap. I. De syllabarum radicalium struetura. 

Classis I. syllabarum radicalium. . . gi 

Classis II. syllabarum radicaliuni. . %6 

Classis III. syllabaruai radicalium. . . 110 



LXVI ' 



Cap. 
Cap. 



Cap. 



Cap. 
Cap, 
Cap. 



Cap, 



II. Functiones literarum servilium. 

III. De Nomine Substantivo. 

Formae SiibstanUvorum , prima et secunda 
Substantiva a fine aucta vocalibus. 
Substantiva consonis a fine aueta, 

IV. De Nomine Adjectivo. 
Adjectivorum forma prima et secunda. 
Adjectiva consonis servilibus aucta. 
Comparatio Adjectivorum et Adverbiorum 

V. De Numeralibus. 

VI. De Pronomine. 

VII. De Verbo. 
Verba formae primae.. 
Verba formne secundae • 
Verba formae tertiae et quartae 
Verba formae quintae. 
Verba formae scxtae, . 
Formatio Futuri. 
Praesens Imperativi , Gerundivi et Participii 
Praeteriti simplicis et Infinitivi formatio. 
Praeteritum Gerundivi , et Participiorum. 
Praeteritum Iterativum. 

Praeteritum circumscriptum. 

Praeteritum Optativi etFuturum conditionale 

Supini forma. 

Passivi formatio. . 

Xleciproca neutra seu media. 

AfFixa personalia Verborum. 

VIII. De PraepOsitionibus. 
Praepositiones in Compositis. 



Pag. 

259 



401 
Cap. 



LXVIl 



Cap. IX. De Adverbio 

Cap. X. De Conjunctionibus. . 
Cap. XI. De Interjectionibus. . 

Appendix de vocibus compositis. . 

Grammaticap Slavicae 
Pars II. 

De vocum Fle xione. 
Cap. L Declinatio Substantivorum. 

IVIasculinorum duae. • . ♦ 

Neutrorura tres. .... 

Femininorum quatuor. 

Declinatio Adjectivorum indefinitorum 
Cap. II. Declinatio Pronominum lmae et 2dae 
sonae. 

Declinatio Pronom. tertiae personae I 

Declinatio Adjectivorum definitorum I 

Declinatio Numeralium. 

Flexio Dualis Pronominum, Substantivorum 
et Adjectivorum. . . t 
Cap. III. Verborum Conjugatio. 

Conjugatio prinia. 

Conjugatio secunda. 

Conjugatio tertia. 

Anomalorum Conjugatio. 

Notac generales et speciales in quaedam 
tempora. * 

Mutatio toni in Conjugatione. 

Analysis grammatica orationis dominicae et 

versuum quorundam Evangelii Johaxmis. 

G 



per 

etll 
etll 



Pag. 
426 
440 
45i 
454 



459 
466 

474 
478 
482 

489 

495 
501 

505 

510 

521 
5*5 
523 
534 

552 
57° 



573 

ra- 



LXVIIl 



Grammaticae Slavicae 
Pars III. 

D e v ocum c onstructione t 









Pag. 


I. Syntaxis Convenientiae. . . , \ .581 


Substantivi collectivi. 






5S7 


Yerbi in plurali. . . 






5S>* 


Adjectivornm cum Substantivis. 






i 593 


Numeralium. 






■ 593 


IVeciprocorum CEKE , CBOH. 






602 


Relativi H?KE pro Articulo) . 






609 


Particularum NE et NH. 






611 


II. Syntaxis Regiminis. 






. 614 


Accusativi regimen 






615 


Genitivi regimen. 






. 619 


Dativi regimen. 






629 


Localis regimen. . 






637 


N Instrumentalis regimen. 






640 


Regimen*Infinitivi et Supini. 






H5 


Regimen Gerundivi. 






l 646 


Rectio Praepositionum. 






648 


"XII. Syntaxis ordinis. f , 667 


3pecimina e Codd. tam cyrillicis , quam gla- 


goliticls. . 






672 



la- 



***/* W*^V» Vl/tiV*'» W* W* VWW« W% W» VW W*\*» VVWWWW/WWVWW»\»V% 

Introductio 

i n 

institut-iones lirtguae Slavicae. 



Caput I. 

J3e lUerariim Slavicarum ligura, prdnuncfetioftc, valore 
numerico, divisione, affinitatc. 

c 

:i linguae Slavicae omnes et singuli neque la- 
, neqiie graecis eharacteribus exprimi pos- 
s i: it Hinc ingeniosa inventione opus fuit ad con-< 
sjtituendum alphabetum omnibus numeris ab- 
sblutum. Auctor illius Gonstantinus Philosophus , 
aJias Cyriilus dictus, Methodii Pannomae etMora- 
viae Archiepiscopi jTrater, Slavis primum Bulga- 
riae, deinde Moraviae daturus Evangelium alios- 
quelibros [iturgicos, lioc consilio usus est, utgrae* 
cos characteres fuiidamen-ti loco substerneret , so- 
norum a graecis alienorum signa ex aliarum na- 
tionum, Armenorum videlicet et Goptorum, al- 
phabetis mutuaretur , reliquisque adaptaret, ac, niis- 
sis iiom-inibus literarum graecis seu phoeniciis,Sla- 
vicas appellationes suhstitueret, pro Alpha enun- 
ciando Az , pro Bita seu Vita Vjcdi , interposito 

A ta- 



$ Cap. I.§. II. Litcr. Slavic. figura et pronunciatio, 

tamen\£&£^quodLatinorum Brespondet. Eadem 
Tatione literae Zjelo, quae Graecorum signo nurae- 
ricos respondet, praemisit sonumzivjete ;in reli- 
quis jamnon turbato alphabeti ordineusque ad w 
progressus est, nisi quod literas, Graecis duntaxat 
proprias, 3, >}r, &, v, ad iinem plane rejecerit* 

§. II. Figuras et nomina literarum slavice 
scripta in tabula prima aeri incisa conspicienda 
exhibuimus ; valorem earum nunc exponemus. 

Respondet autem 
il a az ? Graeco A Lat. a 

E e buki, . . b 

E b vjedi, B v 

r r glagol, r g 

£, ^ dobro, A d 

E ) /• X 

& > est (jest) E e 

€ ) 

2K ?k zivjete, . . ' GalL j 

S s zjelo, £ z 

3 ~ > zemlja, £ z 

* ■ 

H h ize, H Lat. i 

I Y i, I i 
K k kako, K k 
il a Ijudi, A 1 
<\i m mysljete, M m 
H h nas, N 11 
O o on, O o 

II n pokoj, n p 



^vMina&etit 



h? 






Z7^6.2 p.Z 



wrziy. 



A A „ Agh . 

i E „ E#KH. 

A A^AOKpo. 
a e ; ecTt. 
/Kffi-ffiHiyfeVe 

3 35-3,eA\AA. 
H H ~ HfKe 

K K * KAKU/. 
A A i AK)AH ; 
M M , A\hlCAl?T€ 
Hh„ HALLTh. 
O OCONft. 

F1 n - noKoH . 
f p „ pu,hi . 

C CC«CA0EO. 

T T „T&epAO 



0\(K1i 



£ X . K* • 

CxJ W „ OTTx ■ 

M ; MCjJKA. 
III LU „ LUA 
I|J UJ „ LUHA. 
Ti t . gp-h . 
hl hl~ §phl. 

h h . 6 f>h . 

II li , lATh. 

K) H^ , K) . 

GOci> u/ „uu . 

tA /ft NA ; HA. 

Q, § ~ KCH. 

AT >f*. ncH. 

© ^, „ ^HTA. 
Y Y n HffiHLlA 



C; 


ip. i 


. §. II. Liter. 


Slavic. iigura 


et pronimciatio. 5 


P 


? 


rci, 


Graeco g 


Lat. 


r 


O 


c 


slovo , 


er 




s 


T 


T 


tverdo ; 


T 




t 


oy 


oy 


! 


ov 






X 


^ 


e 




u 


s 


S. 






• 


<x> 


<!> 


fert, 


$ 




f 


X 


X 


chjer i 


X 


Germ 


d) 


(S 


rrr 


ot, 


cor 


La£ 


ot 


a 


H 


ci, 


(7?) 


dttal 

(Germ 


z 

5 


«* 


M 


eerv' , 


■• • 


Ital. 
jGall. 


ce 
ch 


iii 


ui 


sa ', 


■ • 


(Gerfn. 


& . 


s 


L|J 


V V 

sc.a , 




Germ. 


mm 


HBl 


^ 


jerr, 


•' • 




. . 


LI 


y 


jery, 


. . 


Pol: 


y 


K 


u 


jer, 


• • 


Boh. 


» , 


U 


K 


) )at% 


• • 


Lat, 


je 


k>y 


lOy 


\ ' US '- 








10 


K> 


• • 




j<* 




(^ 








m 

i 




ks/, 






jwi 

X 


¥ 

*> 


t 

iO, 


psi, 
thita 


♦' 

e 




ps 
th 


Y 

V 


y 

V 


> izica 


y 




y 



A i 



§. ur 



4 Cap. I. §. III. Lit. Slavic. valor mimericus. 

§. III. Valor harum literarum numericus pror* 
sus idem est, qui apud Graecos: 



A 


E r 




£ e s 


3 H £ 


f 


1 


2 3 




4 5 6 


"7 8 9 


10 


«1 


Ei ri 




r-« r-« »-• 

£1 El £1 


31 hi m 


r-» 

K 


11 


12 13 




14 15 16 


\l 13 19 


20 


KA 


A 


r-« 


« I 


«~» »-• r-* 

n h 


r-» 


21 


30 40 


50 60 70 80 90 


100 


r"» 

c 


T 


y 


* X 


!«-■ rr» 


4 


500 


300 


400 500 600 


700 800 


900 


/* 


•-• 




r-» 







1000 2000 3000 etc. 03im et a valebat 900. 
Ut itaque annus a condito mundo ^tk^, sit 
73^9, a quo si 5508 demas, annum ^awka i. e. 
1821 obtinebis. 

§. IV. Figurae harum literarum graecas se- 
culi nonireferunt, his eo simuiores, quo antiquio- 
res codices inspexeris. Serbicos ductus, quaies 
Postellus anno 1538 exhibuit, et Theseus Ani- 
brosius A. 1539 pluribus descripsit, quidam ty- 
pographi Yeneti, imprimentes libellos catholicos 
Bosnica lingua scriptos seculo XVII. imitati sunt. 
Paulisper etiam a forma Cyrillicorum characterum 
antiqua deflectunt ii , qui yersionibus illyricis An- 
tonii Dalmatae et Stephani Istriani Tubingae an« 
nis l56l , 1562 , 1563 impressis adhibiti sunt. 
Dis plane similes sunt, quos tabula II. e Boho- 
rizhii Grammatica desumtos ante oculos sistit. 

Fuis- 



0Z6. J L.p-4 



^ujhaJ?&tu>rrv Curdlicnn-v 



Mafus. . 


Mirtus, 


Ci>uv. ^Yom. valor 


JT- 


1 
J/la/us. „Mmus. 


Curr. c 


Ao/n. vaJot 


*.'j£ 


A 


A 


\ . 


is 


j. 


s 




vfonomiTix 


f* 


E 


E cr t>o 9 « 




f 


f 


1 h ^ 


lOO. 


i 


VO H Ua^ 


2. 


c 


c 


1 - 
C s/oi/o 


3,00. 


£ 


1 1" \alaaole> 


3. 


T 

s 


T 

OV 


im terdo 


3oo. 
4oo. 


£ 


£ 


^ \astt. 


^. 


$'♦ 


* 


fert 


foo. 


M 


m 


w/V» ^A* ^.«Ss 




X X 


X 


/ur 


600. 


\s 


s 


J- jW<7 


b. 


Yy 


T 


I?J~L 




.3 


3 


3 


s&n-ua, 


7. 


CD & 


-3 ^ 


700. 


i 


Hf 




is/ie. 




ifliwx 


j/v^ha 


800} 


w 


H 


H 


i 


8. 


U H 


H 


Cl> 


yoo\ 


^ 


^ 




aitfa, 


<?■ 


T M 


U 


fherv 


1000. 


1 


I 


I 




JO. 


muj 


UI 


jfui> 




K 


K 


cc 


kato 


20. 


blL 


(, 


dor 

jU 
7* 




i A 


A 


<\ 


iudt> . 


30. 


ft * 


t 




H 


M 


M 


fnvl&te- 


■40. 


H 








NtH 


N 


szas/i 


Jo. 


m 






- 


W 






xi,. ■ 


' •& 


K) 






p 




o 


O 


O 


on, 


70 


t 


P* 


c 

1WS 


- 


n 


n n 


lOCkCi, 


80 











£11 



i h H 












p 




uj 01 


111 

1 



{7g/>.Jlt. p.<?. 



Jtlrt/iaJ?etL{M&laaoutic>un%? auter Jftieron-tfmisasttusm Dicturrv. 



Mn 



Ca 



Jiom. valor.jV^ 



Mai 



yiulus. 



Lurr. 



Jioni, valor. Jiz 






Jb 

3 
W 

w 



31 

IP 



(h 

mi 

DL 

D 

ffl 

q 

m 
9n 

S 
ffP 

rfb 
m 



rti 

Hf 

CLD 

A 

D 

co 
3 

m 






0° 



^y^ •** 



dobro 



'Tiudc; 

spcIo 
*7etriljas o 
i^e 10. 

i 20. 

3o. 



46 



JO. 



Kciho 
hudc 
mislitc co. 



h 
* 

Ul 

I 

Ib 



E 

P 
L 

iro 
a 
4> 

/d 

* 

*V 

UJ 

I 



P 
l 
Q 

trn 



^Afc 



tOO&Ol 



4> 
V 

■* 



7 



»4 

/* 

slowo 20P. 

Iwerdo 3oO. 

u& 400. 

fert £oo. 

cnir voo. 

Ot voo. 

s^c^v 8oo. 

c%erus lOOO. 
jat 



Ci 



Corrvroorvduv Sitertf/rtsin-v eocjMs.S.J&oh&nfurt. 



Cap. I §. V. Alphabelum Glagoliticum. 5 

Puissici, qui politlcl seu civiles vocavitur, ex eccle- 
siasticis orti, pro vario artiiicum conatu alii aliis 
elegantiores stint. His nunc et Serbi, adjectis 
formis quibusdam propriis , uttmtur. (VideParal- 
lelismum alphabeti Serborum cum viciniorum 
popularium et aliis cultioris Europae alphabetis\ 
quem Vukii Lexicon Serbico - Germanico - Lati- 
nurn p. LXIX. conspiciendum praebet). 

§. V. A Cyrillico autem alphabeto, quo a me- 
dio seculo nono omnes Slavi graeco ritui addicti 
usi sunt, iiguris plane differt alphabetum Slavi- 
cuin,quodGlagoliticumseu etiamBukviqa appella- 
tur. Voluit nimirum auctor ejus, incertus ] Dal- 
mata , cyrillicum antiquum !in compendium re<Ji~ 
gere, retentis quidem literarum nominibus, sed 
ductibus proingenio suoformatis, a priorumfor- 
ma valde diversis, quos tabula III. exhibet. Hoc 
alphabetum clerici Dalmatiae, tit iiturgiae suae 
Latino-Slavicae, recenter inventis literis conscrip- 
tae , auctoritatem conciliarent ,mox a prima ejus in- 
veniione,initionempe seculiXIIL, S. Hieronymo, 
quem, utpote Stridone natum, Slavurn Dalmatam 
fuisse sibi persuaserant, tanquaminventori tribu- 
erunt; hinc vulgo Hieronymianum appellari solet. 
Notandum vero,Iiteras glagoliticas a cyrillicis dif- 
ferre primum valore numerico; BuYienim valet2, 
Vjedi 3, Glagol 4, Dobro5, Jest 6, mivjete 7, 

Zjelo 



6 Cap. I. §. V. Alphabelum Glagoliticum. 

Zjelo 8, Zemlja 9, b«e 10 , I 20, Je 30, Kako 
40, Ljudi 50, Mysljete60, Kam?0, On 80, Pokoj 
90, Rci 100, Slovo 200, Tverdo 300, Uk 400, 
Fert 500, ^jer 000, Ot, quod tiguramPsi refert, 
700, mta 800 , Ci 900, *ierv 1000. Differunt dein- 
de etiam numero et ordine. Inter I et Kako , Je 
ad exprimendum latinum j insertum est; literae 
autem graecaeksi, psi,thita,et ia»iqa,taiiquam ior 
utiles plane omissae sunt , cum auctor literas ks pro 
g, ps pro \}r, t pro lO» , u et i pro v scrifrere maluerit. 
Literam (j) retinuit, cum ei latinum f respondeat. 
Nec enim nomina Felix, Fahianus, Fortuna- 
tus apte scribere potuisset , licet subinde <p grae 
cum seu-ph latinum in p mutet, scribendo Pilip 
pro Philippus. Unico o contentus , Ot rescidit , 
quod graeci co figuram referret, quamvis nomen 
Ot retinuerit, illudque tigurae ex -^ ortae tribue- 
rit. Inter Jerr crassum et Jer tenue seu molle, 
codicum Cyrillicorum a Serbis scriptorum ab- 
tisum secutus, nullum discrimen observavit, ita, 
ut nescias, utrum in voce dcn n pronunciandum 
sit,uti n solidum, an vero uti nliquidum. CyriHi- 
cum i7J etK iigura una expressit, sequendo consue- 
tudinempatriae suae, quia Dalmatae illo aevo Jazyk 
et jezyk promiscue pronunciasse videntnr. £ ini- 
tio pro k etiain in codicibus cyriJlicis , recentioribus 
tamen, usurpUu*. Hos in Balniata , Jest 

gla- 



Cap. I.'§. VI. Alphabeta c latino formata. * y 

glagolitlcum initio vocum pro k, etpost consonan- 
tes pro i puro aclhibuit. Sca , cum in medio et 
fine apud Dalmatas ut illyricum ch , non ut ljj 
sonet, literae Ci praeponendum censuit. Solent 
autem ljj glagoliticum,duni hac litera sonum cy- 
riliici ip exprimere volunt Dalmatae, tribuspunc- 
tis notare, aut ei literam ui.praefigere. His defec- 
tibus alphabeti glagolitici mederi volentes Raphael 
Levakovich et Matthaeus Caraman, librorum li- 
turgicorum correctores, variis signis literas gla- 
goliticas notarunt ad exprimendos sonos omnes, 
qui aptissime literis cyrillicis redduntur. 

Hoc consilio opera Caramani Jadrensis Ar- 
chicpiscopi Romae 1753 Bukvar Slavenskij literis 
tam cyrillicis cjuam glagoliticis editus est. 

§. VI. Qui alphabetis e latino aut germanico 
formatis utuntur , uti Illyrii in Slavonia et Dalma- 
tia , Croatae, Carnioli, Poloni, Bohemi, et Ve- 
nedi Lusatiae, diversa ratioiie sonos Slavis pro^ 
prios signant, eos nimirum, quos simplici litera, 
exprimere non poterant. Cape exempla : 
Cyrill. ITiyr. Croat. 

L 

s 

sz 
sh 
cz 
ch 



3 


Z 


JK 


X 


C 


s 


111 


sc 


H 


c 


H 


cs 



Garu, 


T)_] 


Boh. 


s 


z 


z 


sh 


z 


z 


f 


s 


s 


fh 


sz 


%i 


z 


c 


c 


ih 


cz 


c 
Ve, 



S Cap. I. §. VI. Litcrae Polonicae, Boheinicac. 

Venedi Lusatiae Bohemos secuti j pro jk , 
aliqui etiam j pro 3 retinuere, alii vero literai 

f P ro 3 > 5 vero pr° l J * % P ro c \ f$ P ro m > $ 
pro h utuntur. 

In exprimendo ljj plerique multum variant, 
Poloni scribunt szcz, Croatae sch : ijJoyKA, lucius, 
PoL szcztika , Croat. schuka. Ulyrii vero ijj pro- 
nunciant uti lut (sht, sct), hinc shtuka, sctuka, 
Serbice lotvka. Bohemi quoque ljj in fff mutant, 
quamvis Slovaci fc s^eu ffc adhuc servarint : 
Ohniosre, ohuissce. Apud Carniolos plerosque 
terminatio ifze (hlue) viget pro ifzcze (hljje). Ia 
Infinitivis iri ljjh, et gerundivis in Sljj , aljj, et in 
iine yocum moljj, nolji et similibus, lliyrii pro ijj 
amant ch, Serbi *fe, cujus defecttim alii per ti* 
supplent; Poloni et Bohemi his in vocibus non 
nisi ij pro ijj et prontmciant et scribunt. 

Pro x 'Poloni, Bohemi, Lusatae scribunt ch , 
cui Croatarum etCarnioloriim h aequivalet. IHyrii 
quidem h scribunt pro jf: hud, hoditi, uho, 
muha, suh, pro x°Y&> jjo^hth, oyx°> m%X a > *^Xt 
sed pronunciant ut latinum h. Serbi vero sonum 
X plane negligunt aut subinde in b mulanl: y^, 
o^hth, y&o, mva et MyBA, cye, lege : ud, oditi, 
uvo, mua, muva, suv. Boliemorum auteogt h 
respondet slavico r: hora, roja, mons. Si enim 
r hiante gutture efferatur , quod et Russoruth alii 

quj 



Cap. I. §. VII. Litcrarum Slav. affinitas. 9 

qui faciunt, facile in h transit. Pronunciant au- 
tem h pro r, praeter Bohemos, Slovaci omnes, 
immo et Lusatae superiores. Polonorum sibilan- 
tes z , s', c, rhinesmusque in pronunciandisvo* 
calibus a, £-, slayicis literis nullatenus ' exprimi 
possunt. Literae rz respondet quidem slavicum 
p u , sed sono longe diverso. Amant autem Poloni 
et Bohemi stridens rz in omnibus vocibus, ia 
quibus 1*, aut vocales h , *k , a, k> , cum ^ conjunguni 
tur: kjhao, krzidlo, ^ka, rzeka. 

§. VII. Etsi Cyrillus literam k ante 6, et jh 
ante ^inseruerit, ingenio usus suo, autLatinos et 
Armenos hac in re imitatus, noluit tamen ordinem 
alphabeti graeci in aliis ita turbare , ut sibilantes 
lileras slavicas locis suis cum c conjungeret. Reje- 
cit enim lj, h, uj, ip, et signa Qi, t*, uti et voca- 
lesaffectas, ad finem post (J3. Piecta autem me- 
thodus eum omnino ordinem sibi vendicat, qui 
literarum cognationi et affinitati innitalur. liabita 
igitur ratione organorum, primam seriem consti- 
tuent vocales purae, quas pulmonales liceat ap- 
pellare. His mo\ palatinae seu vocales affectae suh- 
frpieridae smit. 

Secunda series consonas labiales, tertia lingua- 
les, quarta dentales, quinta sibilanles omnes, sex- 
ta demum gutturales in tabula hic apposila eon- 
spiciendas praebet : 

V6> 



10 



Cap. 


1 


5 


VIII. 


Vocales affectae. 








Voca les. 


; 


I. 


t. 




A, 


o, 

V, H, 


oy. 




% 




ra, 


*, 


Foy seu k> 








A, 


•t, 


tffc. 






C 


onsonantes. 




11 






B, 


K, 


n, m, 


III 






N, 


A, 


?; 


IV. 






£> 


T. 




V. 






3> 


S£. 










c, 


W, 


(i?) 








jiV 


H. 




V). 






r, 


X> 


K. 



Literain <J), quam hic consulto exclusimus, quod 
non nisi peregrinis, vocibus scribendis serviat, si 
quis seriei secundae inserere velit, locum inter 
b et k occupabit. Literas §, >jr, ks, v, utpote 
sonis peregrinis, non slavicis, exprimendis aptas 
eodem jure hic exclusimus, quo in alphabeto 
cyrillico extra seriem ad linem rejectae, inglago- 
litico prorsus exclusae fuere. 

§. VIII. Vocalis V, natura sua liquidissima, aliis 
vocalibus ita praelixa ut cum eiscoalescatin unam 
syllabam, aequivalet latino et germanico j, adeo- 
crue naturam consonantis induit. Hinc syllabae m, 



Cap. I. §. VIII. Diphthongi propriac. n 

k, wy seu k>, uti ja, je, ju pronunciandae, pro 
diphthongis haberi non possunt. loiine veio post 
vocales alias appositum h , quando cum vocaii 
praecedenti uno oris motu conjunctim effertur, 
diphthongum proprie sic dictam constituit. Ta- 
les, sunt: 

\ \J V KJ \ 

AH, OH, OyH 

EH, 1iH 

IH, 

£ t pr a e f ixo V : ran , k h , k> h . 

Quo in casu h superne notari solet sigla, 
quam colliquescentem (cahthm) appellant Gram 
matici. 

Consona b, licet ailinis vocali oy seu S, post 
vocales quascunque in iine posita diplithongos 
jion efficit. b enim in terminationibus ab , cs , oyB , 
eb, hb pronunciandum est eofere iriorlo utisolet 
ante vocalem efferri , id est leni flatu, qui ad f la- 
tinum fere magis accedat, quamad vocalem oy. 

(a) Malc igiiur Meletius Smotriski , princeps Gram- 
maticortim slavirorum, et qui eum ducem sccuti , inter 
Diphthongos non solnm m, K, HJ quas inproprias no- 
-rninarunt, immo et oy, 7J retulenint. Hinc syllabas 
cyn, lih Tripthongbs, ^h plane Tciraphihongumap- 
pellaruni, quod hanc e quatuor vocalibus (wyn) con- 
stare ccnsucrint, cum tamcn & sit acqualc graeco %, 
latino u, hlssico y, cui junclnm h Dipbthongum fcfi 
seu yn consiiiuit. Diphthongos av , £V ct vh nonnisi 
in graecis vocibus rcperias, 

§• m 



12 Cap. I. §. IX. Observationes in Orthographiam. 

§. IX. Orthographiani quod attinet, plura ob- 
servanda veniunt. Primum circa vocales : 

1. a solidum paucasadmodum vocesjinchoat: 
a sed, asYe mox, alue si, ak%i sicut. Pro A3 in di~ 
alectis aliis olim ra^ in usu erat, unde hodiernum ra 
rejecto nimirum 3. Supplet quandoqueAvices vo- 
calis liquidae ra , ut ia amo pro ra,\io quo. Post jk , 
uu, i i olirn a scribebatur, nunc fere ubique a: 
lonolua juvenispro lohollja, HAchora prOi i iAC, otjo-< 
ma puer pro otj oha ; immo et post lj : olja, 
cj^lja, AHLp, pro oijA, cp^ijA, ahlja. Librarii Ser- 
bici male bca omnia, bcak quilibet, pro bca,]bc/,\k, 
item kaa quae, pro KAra seu kaa scripsere. 

(b) Signari solent non snlum a , sed et reliquae Vo- 
-cales omnes iniiio vocum (in antiquis codioibUs ctiam 
initio syliabarum) sigla quam tonkalti , id cst \f*/Avj , 
appcllant, quacque Graceorum spiritui leni respondcl : 
a', h, ra etc. In Bibliis stereotypo A. 1S16 Petropoii 
imprcssis signum hocce editores Piussi, Orthographi- 
am diaiccti suae sccuti , penitus neglexcrunt, quos 
iitique, cum vocumnuncase divisaruminitia ctiamsinc 
signo facilc dignosci possint, mihi quoque scqui licebit. 

(c) Spiritum asperum (r^CTAra , id est ZccCsta) phme 
non norunt Slavi, nec in ipsis vocibus quas Graeci ad- 
spirant: A^seu A^infcrnus, ctiyg. Ileceotiorcs tamcn 
quidam , praeeuntc Mclctio Smotriski , saltcm tbces ab v 
incipientes aspero notandas ccnsucrc: vruKoii cic. 

2. w el non differunt sono, sed usu vario. 
w scribitur a) in vocibus peregrinis : Iakwb , 
IuKH(f>, in quibus Graeci co usurpant. In liimbo 

ima- 



Cap. I. §. IX. 2. Literae o et w. i5 

imaginum Salvatoris o wn est graecum o eov. b) in 
interjectione. w Vocativo praeiixa ; in Praepositio- 
nibus w, w&, 55, et vocibus cum his compositis. Pie- 
perias tamen ok^ect, o^esk^a, ok^imah, okaacti», 
ceaak, oKp A3 , in qnibus praepositiones o et os se- 
cundum regulam w exigerent. c) non raro initio 
vocum aliarum in codicibus, ut wrKK, ivljet, wh; 
rectius tamen a!iasorNK,OLjET, on. In antiquissimo 
Izbornik a. 1073 plane ot^ pro w legitur. d) in 
casibus pluralis numeri, quos, snbtilius quam 
opus erat , distinguere volebant librarii : ex. gr. in 
genitivisriWHN militum, hjojwk, otjwk , ^akwnkhk, 
^wajknhk, quae in nominativo singulari scribuntur 
per o : bohn miles etc. In genitivo in wb : r-:h^wb 
Judaeorum , non alia certe ratione quam ut distin- 
guaturapossessivorKH^oR.SiccwT, genitivum a cto 
centum, distinguunta cot favus. ln dativis in wm, 
ne terminatio eorum ciim instrumentali singulari 
inoMeonfundi possit: ^akounhkwm, oyhenhkwau 
Ewalua, A\Nwr.\ nominativi plurales , generis neu- 
triiis, w amant, ob discrimen a feminino singulari 
koahja, MNora. Hoc modo nom. plur. rAArwAW 
verba, ab imperativo rAAroAH lor/uere differt. e) 
in adverbiis ob discrimen adjectivorum in o desi- 
nentium: yk\w valde, tamw ibi. f) denique in 
Genitivo singulari Pronominum et Adjectivorum, 
quem nimia cura ab Aceusativo, ut eis videbatur, 

se- 



14 Cap.I. §. IX. 5. Literae oy et $. 

t 
secernendum voluere : kpw ejus, CBATAr.w sancti. Iri 

formula oy^o^fc kto otelj Krw vidit eum pater ejus> 

primum Kro Accusativi vice.s sustinet, secundum 

vero kpw offieio suo defungitur. 

3. oy initio vocum, S vero in mediis et ulti- 

rriis syllabis scribi solet: oyK^fcjf fragmentum. 

Compendii causa Russi pro oy usurpant ubique 

y, quod et in Bibliis Slavicis novissime impressis 

initio vocum prima vice tentatum est. 

(d) In libris Serbicis fere omni in loco oy, et non 
hisi rarissime S legitur. In varlis codicibus manuscrip- 
tis, antiquissimis aeque ac recentioribus, post consonan- 
les & pro % legitur : o^ka manns , B^p^ hjab* ndenr 
rectam. Russorum ik seu y olim nonnisipro v scri- 
bcbalur, praccipue in codicibus Serbicis; A\yjo uii- 
guentum, pro /vwpo. InRussicis tamen codicibus ctiam 
antiquis y subindc janrpro oy rcperias: pyKA elc. 

§. X. Ab Est seu e solido nulla vox slavica in- 
choatur. In manuscriptis antiquis et libris a Serbis 
editis initio vocum k pro e scribebatur; nunc 
eompendii causa ginitio vocum scribitur, sed pro- 
nunciatur ut je. Inde factumest, ut e, etiam sine 
praeiixo V, /otf nominaretur. e et g omnino non 
differunt nisi usu ; £ initia vocum occupat : £ id , 
£v\ ei (feminae), gwS ei (viro), ££\ num, gwE adhuc. 
Praecipiunt autem Grammatici etiamin medio vo- 
eum post consonas, sed non nisi tum scribendum 
£, cum casus pluralis numeri a similibus singu- 

la- 



Cap. I. §. X. Literae e et g. §. XI. <u et rC 15 

laris numeri distinguere volunt.. Differt hac ratio- 
ne 6enitivus pluralis ot^lj a Kominativo singulari 
oteu , Dativus pluralis AvaiTAf gM ab Instrumentali 
singulari miitajem, et plurales Bgcn, ^Bgpn , 
cgcTfii, a Genitivo singulari bech, ^BEpn, CECTfar. 
Genitivus plur. obelj ovium scribitur per e, quod 
einullus casus in singulari respondeat; plur. nom. 
3nam£nYa autem per g, quod ei Genitivus singu- 
laris 3NAAAEM/A similis sit. 

e igitur alias semper post consonas et vocales 
in medio et iine locum habet : Btjti accipio, Mt$ 
mel, bS^ete eritis. Est autem inter i et ^fe tanta 
affinitas ut post consonas varias e saepius vicesli- 
quidae H? suppleat : n^s, rje^ , bjema, £f£Bo, qLiae li- 
hrarii llussici amaat, pro n^fc, nj ^ , Bc^AtE, 
^ffcoo, quae Serbici codices constanter retinent, 

§. XI. Vocalis 'ii ab h seu Y ita differt, uti x 

solidunx a liquida rc. Igitur«*i inter vocales soii* 

das , Y vero inter liquidas referri debet. 

(e) Constat autem »r, uti in antiquissimis Codici- 
bus scribilur pro hodierno w , e crasso •& (non c te- 
nui u) et Y. Ncglecto paulatim iam inde a seculo XIII. 
discrimine intcr *& et u, Irbrarii Serbici ubiquc i* pro «2 
scribere coeperc. Hos imitatus auctor alphabeti glago- 
lilici , excluso altcro, unico Jer contentus fuit, nuliiuS 
fere usiis , nisi afd separanda ab invicem vocabula , qiiae 
oiim conjunciim sine intermccio spaiio scribebantur. 

NoUmdum vero aleram «ai , seu, ut mmc scri- 

bitur, li, inido vocuxu nuspiam occurrere. Sup,- 



i6 Cap. L §. XII. Characl eres r £ et i% 

ponit enim consonani solidam praeeuntem cras- 
sius enunciandam. Differunt autem «ai et h coli- 
sonis junctae non solum ligura, sed ipso signi- 
ficatu et pronunciatione. Crassius enim et durius 
sonant syllabae mtj ktm, rrai, av*i, graciiius et 
mollius bh, kh, nn, mh , quarum discrimen facile 
observabis, si ore Polonoaut Ilussico proiatas au* 
dieris. Simili modo differunt n^i, atu , pu a nii, 
ah, pH. Stridentem syliabae fH sonum, Polonis, 
Bohemis alque Moravis communem, quem per 
rz exprimunt, aiii Slavi prorsus ignorant; iatum 
tarnen r a tenuiori recte distinguuntLusatae infe* 
riores. 

Ad discrimen hoc notandum interpres veteris 
tesiamenti Sorabici, Cotbusii 1796 impressi, Joh, 
Frid. Fritze, duplici iigura literae r usus fuit. 

^^1,^11, a £H,TN,vixaliimeliusquamBohemi 
et enunciando ei scribendo dy,ty,et di, ti, distin- 
guunt. Imrno et post sibilantes 3 et c discrimen 
inter ^i ct h observandum est. Post lj vero 
et densiores sibilanles jk, uj, uj , M,locum suumi-i 
sibi vendicat. Post r, \%*k vero non nisi m, uti 
pluribus seculis constanter observatimifuit, etipsa 
analogia exigit, scribendum est, etsi i;unc in li- 
bris slavicis,quos Russi ediderunt, more Pblono- 
rum post gutturales h sciibatur. Clariora haec 
iient exposita literarum * et u functione. 



Cap. I. §. XII. Characteres 7» et w. 17 

XII. 1. Characteres % et l, quos quidamlite- 
ras aphonas (KE^rAACNAm) dixere, Smotriskius con- 
junctim sonantes (nfHfiyA»;NorAACNAi7i) rectius ap- 
pellavit, quod temperando- sono consonantium 
syllabam aut vocem iinientium inserviant. Cras- 
sius enim et durius sonant literae, quibus *& cras- 
sum (^eeeaok) affigi solet, tenuius autemet mol- 
iius, quibus 1* tenue (tonkok) apponitur. Sic iina- 
les consonae vocum kjob^ tectum et koobl cruor, 
bon^ foras et bonk in eum, aent* linum et a^nu 
piger, oyrAr& angulus et oyrAu carbo, tn^% ve- 
nenum et m^i* esca, ME^yx mel et MHs^ii aes, 
nsjcT^ digitus et nejctu humus, hact^ frequens 
et hacti* pars, atque aliarum piurium differunt. 

2. Post literas r , % , k , nec tenue Jer (\%) nec 
h seu V, locum habere potest, sed duntaxat cras- 
sum (<&) : CN^fcna nix , ctj A)( ^ metus, njof ok^ pro- 
pheta. Hinc in accusativo plurali non h , sed 7.1 
scribendum erit: CN^fcr&i, ctj> Ajf 'ii , nf ojok^i ; mi- 
nime vero, uti solet pro arbitrio librariorum 
polonizantium CNTsrH, ctja^h, njojoKH. 

3. Densiores vero sibilantes m, m, h, uti et 
u , postulant in line u : ctj ajki» custos , nawl noster, 
nAHiuii strepitus, Ko^AHuikhaedus^MEHi* ensis, bjahi* 
medicus, haahl iletus, jkjeuu sacrihculus, 3Af7Uju 
lepus. Hinc post literas has «li locum habere non 
potest. 

B (f) 



i8 Cap.I. g.XIII. Ubi l scrib. §.XIV. rnasc.mk, 

(f) Contra analogiam certe in libris impressis scrw 
bimiur noopoLjw in Nominativo pro npopoqn, ceo^ljui 
inlocalipro ced^ljh, teljm in Imperativo pro teljh, 
nhlumm in Dativo pkirali pro nhluhm, hak>ljjL\IA\ ex^ 
pectantibns pro hawluhm, et simiiia alia. 

§. XIII. Quando vero post consonantes labia- 
les,linguales, et dentales> et post sibilantes3 etc, 
scribendum sit k, ex usu et prontinciatione, ex ana- 
logia grammatica, formis nimirum vocum et fle- 
xionibus,dijudicari debet. Usus ex. gr. docet scri- 
bendum et pronunciandum medel* vermis, roA&Ki» 
columba , ce^aai* septem, oca\i* octo, aaaoVamu, 
aaahni*, £ehi> dies, konl* eqLLtis , orNu ignis, a\oal* 
tinea, gohal clamor, LjAft* rex, 35^01* fera, ^orc^u 
pluvia, nATL* quinqLie, n^Ti* via, tatu fur^ATL 
gener, tectl* socer, rocTk hospes, kna^l* prin- 
ceps, BEcit omnis, cb bic, unde et^NECi* hodie. De 
aliis index radicum consulendus erit. Analogia, et 
quidem regula discernendorLim generum , docet, 
onmia Feminina in consonam desinentia exigere 
Lv : CKMkumbra , coau sal, ^eeji» vallis, n^u spilha- 
ma, nAOTkcaro, pA^ocTi* gaudmm, cmejtu mcrs. 

§. XIV. Sunt tamenetMasculinoiaimderivato- 
rumformae quaedam,uti enl , eai*, ajl* , quae u 
amant: kamenl lapis , citachteai* salvator, AvaiTAfk 
publicanus; item Adjectivorum possessivorum, 
quae a Substantivis ope \% et eni* fbrmantur 
beaeaSjk^l cameli, ^AjAONkPharaoniS; Ciwnl* Sio 
* nis, 



Gap; I. §. XV; ii in mcdio vocmn. 19 

nis , Iakwbai* Jacobi, ojai* aquilae,rocno£EMh. Domini. 

Adde ncnoANuplenus, cboeo^u liber , H^rK^i» alienus. 

Cum Imperativi flexio h postulet , in apoco- 

patis ^ajk^u da, bh^u vide,i* retentum fuit, ab- 

sorpti h indicium. Idem dicendum de persona 

tertia singularis et pluralis kcti*, hmatu, c^ti* , et 

paucis aliis anomalis; 

(g) Olim omnium verborum personae tertiae in t 
Jer molli, non ut hodie crasso notabantnr: kK^eti» 
kS^Stia. * Participiorum autcm passivorum terminatio 
in m signo 1% nnitur: FiHTMeMT^TBOfHM^, non hhta- 
kmu , tbo^hmu, uti Grammatici subtilius distinguere 
Tiaec tempora \olebant a persona prima pluraljs. Post 
M vero in Locaii et Instrumentali codices antiquissimi 
constanter u affigunt : b% toml \ b^ whmk , t^mi* , 

T^MlsftiE , nO^fe^y^ NHMb , K r AIMfc CAOBOMk. Joailll. 1,7 

recte olim legcbatur : ^a bch bHjjS hmSt 1 * hmu, ut omnes 
credcrent/w eum , non kmS , uti librarii locum hunc foede 
corruperunt, male supponendo hmu esse Dativumplu- 
ralem. Dativi certe pluralis in hm^ et om^ constanicr 
crasso /a distinguebantur a casu singulari : hmi eis , 
.okaakom>& nubibus, ovmenhkom 1 * discipulis. 

§. XV. Ilarius nunc post literam aut sylla- 
bam primam in medio vocum h scribi solet. Prae- 
ter voces hoai*3a utiiitas, et roai^Sk) , cb^^teau- 
ctbo testimonium, aucthth seducere, vix alias in 
Bibliis recenter impressis reperias. In antiqui^, li- 
bris, praeciptie manu exaratis, plura oceurrunt, 
uti: tlma tenebrae, c^uka judicium, tatuea fur- 
•tum, conlav* synagoga. His adde ex antlquissimo 
xodice, in quo alias •* et l exactissime distingui so- 

B 2 ient, 



20 Cap. I. §. XVI. 1 in vocibus compositis. 

lent, nf abu^a justitia, caabun^ih gloriosus, k^hnuctbo 

unitas, Y^oaucktuh idolis proprius, royucK^iH mon* 

tanus,A£isCK%iH infernalis, KfAinbNo cibus,noA\oinu- 

nhk adjutor,et centena alia. 

(h) In eodem codice non solum cmej tu , nAOTU, 
sed etiam camuotu, nA^TU scriptum invenitur. Sup- 
plevit enim vocalem o non raro crasso •*, E vero leni u« 
Sic Hcn^ANk, KfTiBu, ^TiAro russico more legendum 
est HcnoANk, kj)obu, ^OAro; oljut 1 * vero et a\uj>tbuiju 
iiti ouet, mejtbelj. Serbici codices in his mimis ac- 
curati sunt, cum inter »a ct. u discrimen a rmlltis secu- 
lis non observent, ubique u leni utentes: cumjutu, 
quod absorbendo vocalem eupbonicam Russorum, 
pronunciant cmjt; etsi in glagoliticis libris subinde 
cemedt scriptum invenias, 

§. XVI. Solebant autem etiam ope «z compositae 

voces a simplicibus distingui. Aliud certe estCB^bT 1 » 

lux, aliud cab^t^ consilium (RLissice cobtjt^), 

quod ex cz cum , et radice b^t sermo constat. Sic 

c^bi^ctu (cob^ctu) conscientia ex vl et bi^ctu. Hac ra- 

tione disjunguntur etiammim praepositiones sepa- 

rabiles a voce sequenti, cui praehgisolent: b«* ryA^ 

in urbem, c.% mnoio mecum, np 'b&i nha\u, ante eum, 

Nunc usus obtimiit, ut praepositiones b^, K«i,cx, 

item v\$% KE31, NA^nfE^, signo Jerik ' notentur: 

b,.k, c, H3 , na^, msi euphomae causa potius 

pro 1 assLimant: bo, ko, co, npE^o etc. Idem 

valet de conjunctione wk verum, cui Russi appo- 

nunto, Serbi vero a: no, na. Pro ot 1 * ab, Libi- 

qiie w in libris impressis legitur. In compositis «* 

prae- 



Cap. I. §. XVII. 1 in fine omitti solet. 51 
praepositionibus affixum plane jam omitti solet: 

BCEAHTH prO B^CEAHTH , H^BE^S prO H^TiBE^S , BO3- 

^bhtnS pro bo^^bhtnS etc. In n^ e^h^et 1 * tamen 
nj e^ sigla Jerik notatur. 

(i) A Jerik differt sigla Pajerk A , qua olim in im- 
pressis libris, docente Smotriskio, supplctum fxiit lene 
b : nsocT pro nEpCTU. Idem monuit lincolam lenien-» 
tcm quibusdam vocibus imponi : noAN^ain (a noAE), 
bonjke , coNMTi, ^baanuh , c&^ka. Sed has lilcras si 
quis accuratius exprimere velit , nunc potius iis affigen- 
dum erit lene u: bonujke , conlav*. Obiter hic no- 
tandum, in Bibliis nuperimpressisvoces bonu etBONUJKE 
male hoc modo dividi : b 1 * onu , et b onljke. Nam 
vocalis non ad nu, sed ad b refcrri debet. Sicut 
cnim NANfc, ex na et nu (pro h) constat, ita bonu 
cx bo et nu: ideoque si dividenda sint, pro b^ onu , 
b** onu?ke scribendumerit bonu, bonujke, cumorta sint 
cx bo h in eum, bo hjke in quem, mutato h in nu. 

§. XVII. Quotiescumque ca verborum per- 
sonis consona tinitis pressius apponitur, nullo 
»& opus esse senserunt jam alii. Scribunt enim 
yEMETCA, mnhtca, Cbe^Stca, quin inter iinalem 
literam t et ca interponatur »a. Eodem modo kto 
scribitur, quod veteres ope t* disjungebant: k^to. 
Cum igitur singulas inter voces, quae olim uno te- 
nore scribebantur, nunc etiam spatia relinquantur, 
ac literae mollius pronunciandae leni i% signentur, 
videtur et mihi superfluumlinem vocum crasso % 
notare, cum illud ubique supponidebeat,ubicum- 
que leoe u locum non habet. Manet tamen func- 

tio 



£2 Cap. I. §. XVIII. Ilegulae dc w et h scribendo. 

tio illius ante V in constituenda vocali solida Jcry 
(•**) admodum necessaria. 

(k) Vis nominum Kfx seu gyx et noh scu g$h , 
quae Gyriilus figuris »& et h imposuit, in eo consistit, 
quGd sono diverso nnaiis litcracj iimclionem signorum 
ra ct h, Armenorum Ft duplex, asperum et dulce, for- 
tasse respicicns, cxprimere voluerit. Huic discrimini 
explicando exemplum satis aptum pracbcnt non soium 
yocabula iflffc vehemens, et mOh fmgcs vcrnae , sed 
elpiura aiia , uti bea j & et beai*, k^a^ et lidrAi», ^an^ et 
^&Hk , ra«r r & ct rzsrrb et pmnia alia in consonas ejusmo- 
di desinentia, quae snbinde durius, aliquando Icnius so- 
nant, ideoque utriusque signi % et h capacia siint, nimi- 
ruiri b , k, n , m, n, a, £, £, rr;hiscnim pro vario 
soni • temperamento et «a et u affigi solet. 

§. XVIII. In regulis de scribendo hi etn, 
quas diligenter coliegit Abraham Mrazovics , et 
in Grammatica sua in usum Serborum scripta 
clare exposnit, cum eae et rectae pronuncia- 
tioni syllabarum radicalium , et analogiis forma- 
tionum et ilexionum atque communi usui inni- 
tantur, nihil fere est, quod jure reprehendam, 
duabus tamen cxceptis , quae auctoritati iibrorum 
novorum a Russis editorum nimium tribuunt. 

Quarumuna praecipit, scribendum w post ij ; 
quod et coclicibus antiquis et ipsa analogia refel- 
litur. Sinamqueex.gr. j>ak in Nominativo phirali 
M, non w, postulat, certe et arNijH, ahijh, mShe- 
nhijh, uti haec in Serbicislibrisantiquitus impres- 
sis recte exarata leguntur, scribenduni erit. 

Al- 



Cap. I. §. XIX. Discrimen inter h et V. 23 

Altera h post r ,% , k pro w,ponendum docet. 

Codices autem antiqui tam Russici , quam Serbici 

omnes, immo et libri liturgici seculo XVI. a Ser- 

bis impressi constantissime post gutturales has, 

analogia id exigente , w scriptum exhibent:rwKNS', 

knhpw , Bjarw, rjffev^w, b^kw , ahkw, m^kw. 

(1) Non ignoro , post alias consonas in codicibus 
Serbicis H et w confundi saepiusita, utBHN^pro bwn& 

semper , AtOKWM pro AfOKHM , OKWANO pl'0 OBHANO, 

OKWTEAK,(quasi a kwth derivatum ' esset), pro okhteak, 
habitatio , (ab ok et bhtath habitare) , imo subinde et 
Imperativi H3KABW , homo^w pro h^kabh , homo^h 
male scripta tegantur ; in eo tamen, quod orthogra- 
phiam codicum antiquorum anaiogiae innixam, quoad 
w post gutturales r, y, K, illacsam servarint, libri 
Serbici novis Fuissorum inventis pracferendi sunt, 

§. XIX. Vocales h et Y non nlsi usu differunt. 
Ponitur autem h : 

1. Isiitio vocum Siavicarum: h et, h eum, 
hn alius, hjke qui, hth ire,HCTHNA veritas. 

\ 2. Occupat syllabas omnes, in quibus radix 
ipsa, aut formationis et flexioni^ analogia w nonexi 
git: khth caedere, mh mihi, nh non, th tibi, a 
quibus utique discernuntur kmth esse, mw nos, 
NW UOS Accus. , tw tu. 

3. Diphthongi omnes in iine postutant h : 
beaVh ,\ moh , oah paradisus. 

Peregrina servantV: I^a, V^wa, Vjmoc, Vejeh sa- 
cerdos , k j>Vn iiiiiim. Huc referri potest bimo , quamvis 
et rhno recte scribrtur. tioma urbs mutat in h: f hm, 



24 Cap. I. §. XIX. Discrimcn inter h et i\ 

Amant et voces slavicae V ante vocalem aliam : 
EiiOy kVsllih, a ehth , cnacENVE salus, ^namenia si- 
gna. Eximit Smotriskius composita ex njn, uti 
iijhemak), njHATNO, sed etiam in hisetaliis npVante 
vocalem usurpatur : npVHTH, npVHM^, nfVATH. Le- 
gitur tamen nyn in Bibliis ante w: i\qhwkoaiu*6 , 
nyHWKijJAK). Arbitraria sunt haec. In Ostrogiensi 
Bibliorum editione plane t&m* pro g^HN-s scrip- 
tum reperies. mVj, olim BECkMHfs, mundus , a mhj 
paz, non quidem in manuscriptis , sed in impressis 
libris distingui solet. Aivpo ab utroque differt et ge- 
nere et vocali v , quia origine graecum est. Exi- 
gunt et alia graeca v: noj({)Vj>A, kjvctaaa. 

Pronomen h eum, pronunciari mollius, quam 
conjunctionem h et , nimirum uti //, jam Smotris- 
kius docuit, et Caramanus coniirmat. Bohemi ex 
h diphthongum jej formarunt 

(m) In antiquissimis codicibus post vocalem scri- 
bitur h : tSh, kakoh, njonaujAH crucifixerunt eum : post 
consonas solidas ih : nocTABHATi ih posuit eum , 
b^nmaa^ ih coronavit eum, noHrciT'* ih accepit eum; 
post liquidas autem, cx. gr.postTU, hh et h : TAAroAWTU 
h fkhba dicunt eum vivum, ^a homa^kwtu hh ut un- 
gant eum. In iis etiam hh pro Vh locum habet: mnhh 
minor, beahh magnus , ot ^BkpHH a foribus, tjethh 
tertius, nyoHHHM retiquis. Sic etiam cracenhk pro 
cnacenVe. 

§. XX. InterVocales affectas, quasliquidasap- 
peilare liceat propterea quod cum V colliquescant, 
; hoc 



Cap. I. §. XX. Vocales affectae ra , a. 25 

hoc discrimen observandum est , ut ra et k initio vo- 
cum,A vero et •& post consonas scribantur. k> au- 
tem supplet et wy et ra tam initio, quam in iine 
syllabarum. Igitur scribendum ra eos, raKo quia , 
rnMOHiE quo, 1713 wk gens, aquo nimis subtiliter di- 
stinguunt quidam linguam, scribendo A3WK. 

In medio autem et iine a : ta te, CA.se, hma 
nomen, kaa^a deliramenta, ^ja^awh moestus, 
tbojat faciunt, BH^ATvident, moa mea, tboa tua, 
cboa sua. Sic et kj atVa fratres , ctoat stant ; quae 
tamen, quia syllabam inchoant , melius innianu- 
striptis scribebantur per ra : ctokit, cferaTH serere , 
Kora^Ni* timor. Serbici libri antiqui plerique solum 
ra norunt , neglecto prorsus a. In iisclem frequen- 
ter a purum post vocales supplet ra : smVa serpen- 
tis, a sa\Vh, pro SMVra seu, ut Russici editores amant, 
smia, mhctaa munda pro mhctaa. Gonfer. §. IX. 1, 

(n) Quamvis in imprcssis libris adhuc kouia co- 
phirios , oyfKAfunes, reperias, tamen post densiores 
sibilantes pro ra scribi solet a, praecipue in perspna 
icrtia plurali : kmjjkat , caw uiat , mSmat. Pro a seu ra in 
talibus Serbi amant et scribunt e: kmjfket, cawuiet, 
mSmet. Sic el prora^wK pronunciant k^kik, et a quin- 
que et pluribus seculis pro aaa, ta, ca scribunt me, 
te, ce, ubique fcre pro a substituendo e. Igitur hokt 
pro norziT, riETU pro riATh, auco pro maco, hme pro 

HMA, Bf^AAE piOBfEMA, KNE^L prO KNA3I* , KAETBA prO 
KAATBA, gjE, 3j>ELJJE prO 3JA, 3f AUJE t 5KEAO aculeus 

pro jkaao, jkijk^a silis pro jkajk^a, me^o pro ma^o seu 
ma^o prolcs. liarius in quibusdam vocibus MjinitioprQ 
m legitur: rfcKO pro mKO, mi^ba pro ra^BA vuinus; in : 

fine 



*S Cap. I. §. XXL Vocales k ct *. 

fme vcro pro ra feminino : ^bo NEnopOMNA^k virgo si- 
ne macula, et pro ra ncutro plurali: bjata B^bHNA^b 
porta aeterna. Confunduntur hic ra et *fc eo fere modo, 
quo Glagolitac/a suum in aliisuti ja, in aliis uti je pro- 
nunciare solent. Yice versa nuinri codices Serbici, 
etiam imprcssi , pro nun^ legunt. 

§. XXI. k initia vocum et syllabarum in antw 
quis manuscripiis occupat, pro quo tamen com- 
pendii causa in lihris minus antiquis e locum obti- 
imit: g^HN pro k^hn, tboe pro tbok. 

»fe vero post consonantes scribitur. Admit- 
tunt autem quandoque, siquidem pronunciatio 
ipsa id postulet, consonantes pleraeque liquidam 
hanc yocalem et quidem labiales omnes : bHjk se- 
culum, aetas, b^no dos, B^fcjA fides, K^fer fuga, 
vK-tfA albus, E^fec daernon; n^fcNA spuma/rrbTH ca- 
nere, n^feNA^uriumus, n^ota pedites; M^fcpAmen- 
sura , M^fecTo locus , M^fe^ uter. Linguales et den- 
tales siiniliter: n^m mutus, N^yo sinus, n^kto 
aliquis; a^to aestas, annus, A^bNOCTk pigritia, 
a^a agri portio , a^nota decor, ffcna rapa , 
j^ath scindere, yfcnu sermo, ^ujhth solvere; 
^ba virgo, ^^ avus, ^ao opus, ^th prolfcs, 
t^ao corpus, tHsluhth consolari, t^cto massa. 
Nec non sibilantes 3,0, q : ^aw valde , ^^nhlja pu- 
pilla, c^m.a semen, cfcBEj> septentrio, c^fcTi* la- 
queus. Densiores autem sibiiahtes atque guttura- 
}es respuunt liquidam lianc vocalem ; excepto ta- 

men 



Cap. I. §. XXII. Puissorum *fe pro tn. 27 

men nomine literae ^p, quodpost % exhibet ^fc pro e 

aut w. Est enim ^yj apud Slovacos clamor. 

(0) Non sunt reticenda exempla,in quibus *fc post 
fk, iu ct uj scriptum legitur. Luc. 24, 29 occurrit in 
autiquo codice ocask^te palpate pro ocafkhte, quod 
nunc imprcssi libri habcnt. Alterum exemplumPsaim. 
77, 46 habetur, ubi pro antiquo gjHCHSH , v quod in 
Psalterio a Scrbis, Venetiis, i56l lmpresso, graeco 
iQvffifiy rcspondens, adhuc legitur, Russici editores 
vocem pfK^k i. c. aemgini substituerunt. Est autem 
omnino vitiosa haec inilcxio. Nam o?k«\, si siavice«de- 
clinetur, inDativo post $k, uti ct post alias densiores si- 
bllantcs non admktit *k, sed h adoptat. Exempla pro 
ur^fe et iprfc f q U ae e Smotriskio adduci possent , sunt 
Duales fcmmhuNAUJ r b, HTHuJ^b, hetujh? : scd hos dua- 
les ncmo probaverit. Nam in probis exemplaribus dua- 
les feminini post uj et m in h desinunt. Et quod 
rcctc olim Matth. 24, 41 legcbatur ^bhj A\EAWijiH,maie 
mmc substituto AUAFoqj^b corrcctum cst. 

§, XXII. Apud Russos , licet in pleiisque vo- 

cibus ra retinuerint, usus obtinuit, 'fe initio ea- 

rum. vocum scribendi, in quibus olim m legeba-* 

tur: tj^^hti* pix> rzi^^HTH vehor, ^bcTk , tjmu pi^o 

rcTH, rr<Mu, edo. In discrimine vero inter *b et e 

post consonas observando negligentiores sunt. 

(p) Ilinc opusculo singulari, Petropoli 181 5,. 8vo, 
imprcsso, quod ct regulas, quandonam scribendum 
sit rfc pro e, ct indiculum vocum, quae *b postulant, 
continet, sibi consuitum volucre. Si auctor voces in eo 
collcctas non a literis initialibus, sed ab iis consonis, 
cum quibus *fc immediate connectendum est , in ordinem 
xedegissct, non opus fuisset Composita sub praepositio- 
nibus singtilis toties rcpctere. Posuissem cgo primum 
cas voces, quae post primam radiealem <fc habent, 

ex. 



&8 Cap. I. §. XXIII. Discrimen intcr »fc cL i. 
cx.gr. b^t, ct sub hac omnia composita, uti vbHst , 

OTB^T, NAB^T, ^AB^T, CfcB^T (COB^t). Dcinde 

adduxissem cas voces in quibus b secundam radica- 
lem constituit, ex. gr. roB^Tk, cbHit, ljb^t et has 
quidem ordine alphabetico. Hac ratione uno quasi ob- 
tutu cognoscerc licuisset »fc post b, k, n et aiias con- 
sonas poni solitum , quin opus fuisset singulas alpha- 
beti literas percurrere. 

§. XXIII. Licet nunc plerique Slavorum meridio- 

nalium discrimen inter *fc et e sola pronunciatione 

nori percipiant, sunt tamen provinciae quaedam, 

in quibus recta pronunciatio slavica adhuc 

viget, ita ut pro vera, svet, bel t mera, sneg^ 

et pronuncient et scribant vjera, sv/et, bjel,mjera, 

snjeg , id est: B^fcpa, cb^t, k^a, AufcjA, CN^fcr. 

(q) Amant inter eos aliqui et diaeresim , resolvcntes 
»fe inY.E, ita quidcm, ut proK^A, A^fen, duae syllabae 
percipiantur : kVea , aYeii, \Q,gebijel^lijcp. Carnioii 'fepost 
consonas non norunt amplius , scd sonum vocalis e acu- 
imt moresuo in ejusmodi syliabis , quae hiSlavica vc- 
teri lingua 'fc exigunt : vera. Poioni subinck ^fe in ja mu- 
tant : bialy pro kHjamh. Bohemi , qui *fc et e satis accurate 
distinguunt , post l non nisi e usurpant : leto pro A^fcTo. 

§. XXLV. Vocalis k> pro wy et mi etinitio vo- 
cum et in medio post vocales et consonas in usu 
est: k> eam, wr auster, k>noctk juventus, k^Sjke 
ubi. Saepe et alia, quae ab oy incipiunt, scri- 
fcuntur per k> : k^a, io^nhk pro oy^A, oy3NHK, 
wfke pro oywE, kwhka cognatus et cognata, pro 
oyfKhKA , Wf o^ pro oyj o^. Adde k>^oak vallis, quam 
vis ex oy et ^oa compositum sijt. wt jo , mane , 

Ser- 



Cap. 1. |. XXIV. Vocal. k> init. et medlo. $g 

Serblci codlceslegunt, oyToovero Ptussici, in qui- 
bus plane oyn, oyNowA pro ion, ionoiua reperias. 

(r) Charactcrem v& obsoletum initio et in medio vo- 
cum licet reperire in antiquissimis codicibus : ra^AMH , 
B^fefOh^, ^r^Mkh^. et rr r £'iktt (tomYk>). 

(s) In Serbico codiceA. l524 ctiamNEiOBH^HMpro 
NEoyBH^HM reperi. Sed talia negligcntiae potius K- 
hrariorum tribuenda ccnsco , quam ut credam , sic pro- 
nunciata fuissc. 

Syllabum radicumsi percurras, non nisi post 

A vocalem k> inveneris, et quidem post primam 

consonam radicalem in awehth diligere, A^Veho* 

mines,populus> awt ferox,post secundam veroin 

eaio^o discus, eakjcth atlendere , nA^NS, haiobath 

spuere. 

(t) In antiquis codicibus post sibilantes m, H, scfi* 
bitur w pro hodierno S: ujk>m soniius, «uoth sentire, 
mk)^o rcs mira, 'H^kpfd, cfcftiBUJK). Adde tuckujj 
miiie, quod codices Scrbici pro Russico tkiC/Mjja lc- 
gunt. Supponendum itaque post densiores sibilos ubi- 
que fo, licet nunc S msurpetujr, praecipue in prima 
persona singulari et tertia plurali : cSfkk> pro cS»;$H 
judico, noMAFKk) ungam et noMAJKWTU ungcnt, cAr&i- 
ujk) audio, nnuiK) scribo, hujk> quaero, nAAHiofleo. 

ln declinationum casibus non solum post a, 
sed etiam post alias consonas, eas niiriirum quae 
in Nominativo vocali liquida aut i> finiuntur, k> lo- 
cum habere solet, ex. gr. in Dativis : cb^nw cap- 
tivo, a Nom. cba^enk, cb^^teaio testi, ljaok> re- 
gi, kna^io principi, boamk> medico. InAccusativa 
feminino: CTE3K? seniitam, bck> oranem a beci*. 



56 Cap. I. §. XXV. Exempla Diphukongorum. 

(u) Oiim sempcr post 5*? , lu , m: MpErKw, ^Sujw, 
rifHTSio, qiiorum Nominativus in a, pro a terminaba- 
tur: moejka, ^Suja, npHTHA. Subinde etiainpostij: 
nujENHMH) triticum, Canijw soli, a canlje. , 

Respuunt autem k> labiales, ita quidem, ut 
ubi formatio k> postulat, literam a interponant. 
.Formatur hoc modo ope 10 prima persona rnBAJo 

a I71BHTH, ASOKAW a A%£HTH , K^nAK) a K^UHTH, AO- 
MAK) a AOMHTH. 

§. XXV. Diphthongis, cjttas §. VIII. nomina 
vimus, illustrandis, cum etinsyllabo radicum, et 
in formatione nominum atque alibi exempla inve* 
niantur, pauca hic sufficient. 
ah : om paradisus, kjah margo. 
oh : poH examen apuni, ^Nouaestus. 
yu: yfi seu oyS avunculus, kj ArSn miluus , uoa\h- 

aSh miserere. 
wh: btojwh secundus, ctajwh senex. 
eh : ceh hic, EWBuitH, ei quae fuit. 
Vu : cVh hic, beaVh maghus, tljjVh vacuus. 
i7iH seu ah : I7JHIJE ovum, hdVeaaaavh aceipiens. 
kh seu ^h : kh ita, cta^h senior, HAvfcii habe. 
wh lege juj : bowh pugna, boiohte pugnate, yrqt* 

nioh, ynjENWHTE, ab yTj enebath mane surgere. 
In peregrinis recte libri impressi av et ev ser- 

vant : 
av: ilvrScT, Kaav^Vh , IIavea. 

ev: Sva, Bv(J)fAT, SvnSjf, Bvtv\\. 

Sic 



Cap. I. §. XXVI. Orthographia Consonant. 3v 

Sic et tvr\it, licet vut b pronuncietur : evan- 
gelije. Pro vh exemplum altud non suppetit quam 
ctav;vh e graeco %£x^ 

(x) In manuscriptis pro v saepissime b scribitur: 
kaab^Yh, nABEA.Pro aevY planeA£6n,inde AEBrYTCKbiK, 
uti KyrA, EBrA pro eva, inde ebskhn* 

§. XXYI. Circa conspnantes recte praecipiunt 
Grammatici, neconfundantureae literae, quae so- 
jjp sibi similes sunt. Nokmt igitur <})aaa scribi 
pro ^BAAAlaus, nokth pro NorTH ungucs, v;? ECrr 
pro koect crux, hluetnmh pro hchetnmh. Mrazo- 
vics indiculum ejusmodi vocum in gratiam clisci- 
pulorum congessit, in quo etiam sequentes repe- 
rias: eor deus et eOk latus; boak lupus et eoa^b 
magus, taa3 oculus(apud Russos duntaxat, non 
alios) et paac vox, rosK Graecus et rfiv^ pecca- 
tum, aSp pratum (apud Russos duntaxat, A%r 
enim apud Veteres est lucus) et aSk arcus , majj 
vibratio et auk papaver, m^ka farma et mSj(a - 
musca. Sed haec quis facile confundere audeat? 
Distingui quoqtie voluit, ut jam alii, yJ^Kov ani- 
mal beaka^, a^^/x/Aw fune nautico beak^, cum 
tamen beakS^ nihil aliud sit, quam corruptio vocis 
beakaS^ Sunt autem et alia , quae moneamus. 

1. Pro hmeaa apis, quod editi libri habent, 
in antiquissimis codicibus e**meaa legitur. Sonum 
literae & in hac voce scrvaixt Carnioli scribendo 

bu- 



5£ Cap, I. §. XXVL Orthographia Consonant. 

buzhela, aut transpositis literis k et m : zhebela. Bo- 
hemi mutarunt k in b : wcela , i. e. bheaa. Serbi 
omisso n pronunciant meaa, alii tamenlllyrii n re- 
tinuere et rmEAA dicunt, uti et Russi. Poloni n 
quidem servant, sed h mutaruntin szcz, et more 
suo vocalem ein o; pszczola, i. e. iiluoaa, iiujmoaa. 

2. Pro v graeco, quando uti b sonat, scribi 
frequenter b jam monuimus : ^bbSa pro gvB^A. 
Probanda tamen Editorum cura iri rite scriben- 
dis nominibus propriis , quae v postulant. 

3. ilrrA editores Bibliorum, Graecorum mo- 
rem secuti, scribunt, quamvis angel pronuncian- 
dum sit. Codices autem antiqui etiam mvi\ ex- 
hibent 

4. teuiko pro tejkko, id est w pro jk, in co- 
dicibus Serbicis subinde scribi non est proban- 
dum, cum tejkek seu tajkek gravis sonum literae 
m clare demonstret. , 

5. 5 literam superfluam censuit Smotriskius 
et alii, cum ejus vices 3, quod pronunciatione 
non differt , supplere ubique possit. Mos tamen 
obtinuit, ut in codicibus manuscriptis et editis 
quarundam vocum initia potius s occupet, quani 
^. Tales sunt: sb^^a stella, SB r bfu fera, seaYe 
olus, sao malum et composita ex sao, smYm 
aut saVia serpens, &AM herba, s r bnnijA pupilla, 

s r bAw 



Cap. I. §. XXVI. Orthographia Consonant. 33 

■s^aiu valde, quo nomine et ipsa litera s appel- 
latur. 

(y) In prima Bibliorum editione Osirogii A. i5Si 
curata etiam iri aliis vocibus s occurrit , ex. gr. in ot- 
beoSH ab o^hiQV^ rejiclam f quasi ad distinguendum Im- 
perativum hunc a simili otbeg^h ab otbso^S aperiam. 
In psalterio a Serbis , Venetiis i56l , edito plane 
kne.sem pro kne^ea^ (kna^e.h) legitur. 

6. Litera 3 in praepositombus H3 , b^ , KE3 , 
NH3 , ^3 , licet ante plerasque consonas sonum sibi 
proprium servet, tamen ante n, t, %-, k, lj , h, 
acriori sono profertur, in quo casu c pro 3 scri- 
bi solet : pAcriAT crucilixus, KEcnA^TNyn sinecar- 
ne , HcnScTH emisit, b^ctok oriens, hc\*o^ exitus, 
nhc\*o*^S descendo, hckSiihth redimere, hcljHj- 
ahth sanare, hc^nK Literas ch vero contra- 
hunt librarii iri antiquis codicibus in uj : hijje^e 

prO HCME^E f HlJJyECAprO HC M^ECASeU H3 MJECA, HLjJfEBA 

pro hc Mf eba. Eodem modo lji pro c i i legitur in 
vocibus ex KE3 compositis: keluecten, keljjhcanwh, 
quae tamen ab editoribus librorum Slavicorum 
probari non poterant. Immo et optandum foret, 
ut H3 , ac reliquae praepositiones litera 3 termi- 
natae,ante omnes consonas per 3 scriberentur. 

7. 3^ hic, et 3^yAB sanus in omnibus libris 
nunc obvia sunt. Veteres tamen etymologiam 
respicientes c constanter servant : c^e , c&q&rw , 
ca^yABHK, sanUas, Quisequentem» literajn respici* 



34 Cap. I. §. XXVI. Orthographia Consonant. 

unt, ctiam 3 coroM pro c EoroM scribere malunt, 
quod nemo probaverit, nisi PolonusetCarniolus. 

8. Literam ij pro m in voce OLjrfccrHTH pro 
ohhcthth amant libri Serbici et Glagolitici. Iidem 
t^fk^l* pro h&jk^i* a multis jam seculis retinent. 

9. Pro ip in antiquissimo h^kojnhk seculi XI. 
saepissime occurrit uit: h^ba^luth pro h^bat^luh, 
womn^ pro noijjik), cSlute pro c&llie, aujte pro 

£L)JE, KUJTE prO KLUE, )fOUJTETE prO )(OLLiETE, flffc- 

al^lutaktu pro nyEAijJAKT , et, quod mirum, in voci- 
bus ujtSjk^aiti et ujt^fka pro wSfk^a, cum quo ta- 
men et ljj^ conferri potcst. 

10. Gutturales r, ^, Knemofacile confuderit, 
qui rectam earum pronunciationem novit. Pro r£*k 
tamen veteres codices K^Elegunt, et recte quidem 
spectato vocis etymo, quod et Bohemi faciunt. 
Est enim adverbium k^e ubi ex interrogativo k et 
^e compositum. Male editores Seilri in Psalterio 
\enetiis l56l impresso Ps. 39, v. 18 excuderunt 
W rMHi7iKT\MH, Boniinus sollicitus est mei, pro 
nynvAKT. X^^th enim non soium in Stepham 
regis Serbiae legibus pro corrupto hodierno aitith 
legiiur, sedet alii Illyrii hodiedum scribunt hajatL 

(z) Veterem versiculi lrujus vcrsionem emendare 
volenies luissi, quibus ^alzith prorsus ignotum fueril, 
priinum nop.EHEME moe in Ostrogiensi editione, deindc 
in corrcctioribus Bibiiis nonEHETC^ w mnHj subslilue- 
mnt pro obsoicto np hjjakt mh. 

41. 



Cap. II. §. I. Mulatio Vocaiium. 55 

11. KpecT et kjjecthth libri novi et antiqui 
probant omnes. Sed ^y ect^ legitur in literis (ro«\-. 
mota) anni 1265, ^ybCT^ et \^ucthth antiquiores 
codices prae se ferunt ; idque rectissime , cum origi 
nem harum vocum ipsa orthographia exprimere 
voluerint. Est enim ^ecthth, uti apud Germanos 
olim christen, idem ac christianum facere, id est 
baptizare , inde \^ect baptismus et crux. 

12. ln exprimendis vocibus , in quibus Grae- 
corum more literae v, «J, & servandae sunt, ac- 
curatiores sunt libri impressi, quam codices anti- 
qui. In his enim,subinde KVnp pro Kvnp, tyoyrix 
pro $jvr'iA, mhjonochija pro mvjonochlja^aaekcan^ 
pro aae|an$£, makchm pro m^Vm, (J>haVkc pro 
4>ha'i^, ANATEMApro anaiOiEma et alia similia scripta 
sunt. Litera >jr quandoque in Slavica voce >]f a pro hca, 
>|rwM proncwM,etiam in libris impressis usurpatur. 

C a p u t II. 

De euphonia seu de vocalium mutatione, consona- 
rum transf ormatione , epenthesi, prosthesi et elisione 

literarum. 

§.i 

Alternant saepe vocales a et o: ctanS-ctokj. 

Poloni et Puissi in vocibus quae tribus conso- 

nis constant, sl media sit a aut f , pro a amanto; 

6 2 Sldv. 



36 



Cap. II. §. II. et III.Mutatio a et o. 



Slav. taa£ Pol. glod Russ roAO^ fames. 



rAAC 


glos 


toaoc 


vox. 


KAAC 


klos 


KOAOC 


arista. 


CAAMA 


sloma 


COAOMA 


stramen. 


TfA^ 


grod 


ro f o A 


urbs. 


njAr 


prog 


noyor 


limen. 


KfA^A 


broda 


KOJO^A 


barba. 



In ejusmodi vocibus Bohemi retinentA, quam- 

vis in aliis quibusdam post initiales a et j pro a 

ament o, uti Poloni: lodi, lohet, rowen, robota, 

rozum etinomnibus aliis compositis ex praeposi- 

tione £03, pro aa^Ya, aakot&, jaben^akota, ^3, 

j>a3^m, in quibus meridionales Siavi omnes con- 

servarunt a. Cum his conspirat et Puissus, qui 

tamen et oocnnci* et ooctS pro jactS dicere solet. 

(a) In Serbicis libris cna\*a pro cno\*a nurus, 
jafkenu pro yoPKEN veru , stimulus, legitur. 

§. II. Regulariter mutatur in a in forma- 

tione verborum Iterativorum, quae a aut ra ante 

terminationem th assumunt: 

I10HTH - NAnA/ATH , AOMHTH - AAMATH. 
KAONHTH - KAANATH , IlOMOrS - HOMArATH. 
rOf^TH-rApATH, KO^S-KA^ATH, 

<§. III. Alternant et 1. Hinc nEriEA cinis, pro 
nonEA aliarum dialectorum, hinc TEnA et TonA 
calidus. Mutatur vero in e regulariter post V, 
quandolatinoj aequivalet, etpostliquidas consonas. 

' Hac 



Cap. II. §. IV.etV. Mutatio Vocalium. 07 

Hacde causa Infinitivus formae sextaepro obath 
arnat ebath : 

BOKBATH a BO$, GAEBATH a GAKMO. 
IIAEBATH 3 FlAttfK), BJAMEBATH a BfAM. 

Hinc et terminatio om in Instrumentali , et wm 
in Dativo plurali secundae Declinationis transit in 

m et gA\.* OTLJEM, OTLJgAI. * 

(b) Patet hinc, ctir m Slavica literali jo latino more 
prolatum locum habere non possit. O enim cum Y con- 
jtmgi nonpotest, quin mutctur in e. Pro hodierno Ser- 
borum YoH,id est joj (ci),slavice scribitur kh. Potuit 
igitur k> tuto stimi pro wy, latino ju. 

(c) Bohemi et in prima declinationcpro ow amaut 
em : bohcm. 

§. IV. Vice versa mutatur e in in formandis 

Iterativls et Factitivis, ac proinde etiam in Sub- 

stantivis ab iis derivatis : 

BE^S - BO^HTH, BOKBO^A, BOJK^U. 
BE^^ - BO3HTH, BO3. 
AErKATH - ROAOFKHTH, A3JRE. 
TEK& - TOWHTH, TOK. 

Praesens nojo caao habet 111 Infmitivo] *fe pro 
0: n^TH. 

(d) Russi et pro e initiali seu pro k amant o 
o^hn pro g^HN, o^E^opro ,g3£fO. 

§. V. In iisdem formationibus mutatur h seu 

V in si sequatur h, 'aj vero in secjuente b: 

nYfO-NAnOHTH, NAnOH. 
TNVw-rNOHTH , THOH, KjyfO-KjOB. 

§. VI 



38 Cap. II §. VI. VII. et VIII. Mutatio Vocaluim. 

§. VI. Eodem modo resolvitar oy secjuentc 
vocali in syllabam ob : * 

riA^K) - nAO&S , CA^K) - caobV , CAOBO. 
OTfHN^-OTfHNOBEN, MrN^-MrNOBEN. 

Hac lege formant ver,ba in fcro Intmitivum in 
obath : fa£%k)-fa£obath , auia^k) - mhaobath. * 

kSiiSk)- kSuobath , kSk)-kobath. 
§. VII. Alternant subinde H et u : 

HA^hO-nAklNS, CTy^^TH-CT^, 
CAWLUATH - CA^. 

§. VIII. Alternant etiam m seu a et k seu tj : 

niMK, mCTH -CNM?A\K, CNTJCTH. 

CA^S " cfe^E, C^fecTH. 

OKJALjj^ - OKffeT^ , OK^MJTATH. 

(e) In libris Scrbicis , etiam antiquis, constanter k 
ct e pro ra scribittir: ctok pro cTora, mak pro MAm, 
k^ba et rr.^BA, nekckitk pro NEmcwTK pciicanus, 
okjkljiS' pro okjalu^ , oyBK^Aw pro yBA^yAK) mar- 
cesco, cbtjt et cbet pro cbat sanctus, nAA\ETUpro 
raa\atk memoria, obme, obmeta pro obma, obmata, 

NAMELUE pro NAMAUJA inceperuilt, A\OAK Ct MOAE prO 

a\oaa orando, \*o^eiu pro jfo^Aiu vadcns, \*oteh et 
pTKH pro votah volens. Alia exempla vidc Cap.I. 
§• XX. (n). 

§. IX. Consonae ejusdem organi nunquam 
fere inter se permutantur, nisi consona subse- 
quens mutationcm lenioris in duriorem aut vice 
versa subinde postulet. Pro H3, B13, KE3 , NH3, 
DA3 ante n, k, t, scribi hc, btk, kec, nhc, jac 

jam 



Cap. II. §. IX. ct X. Mutatio Consonarum. 3o 

jam diximus C.I. §. 2&, 6. Pro be^th scribunt ali- 
qui becth, a EE3S. Yice versa pro antiquo k^e nunc 
r^H?, pro c^e nunc 3^13 in usu est. 

§. X. Solent tamen sibilantes 3, c,lj inden- 
siores cognatas »;, lu, m mutari. Linguali ^,quo- 
ties sequente vocali aiTecta cum V coalescere de- 
beret, praeligitur fk; t vero et ct rnutantur in 
qj. Gutturalesr, \, k in affines^, c, lj , quando- 
que etiam in m , 111 , h transformantur. Juverit 
afTmitatem transformabilium et transformatarum 
uno quasi intuitu conspicere. Mutatur nimirum 
^ in jy.^y : bo^hth - boj^i-o. 



T 


- 


lU 


: mSthth- 


- mSljjh?. 


CT 


- 


f 


: n^CTHTH 


- nSuiw. 


3 


- 


m 


: ma^ath 


- MAJKK). 


c 


- 


lu 


: nncATH 


- nH.LUK>. 


M 


- 


H 


: OBLJA 


- OBH/A. 


. -p 


- 


3 


: Gor 


- bO^H. 


. r 


- 


K 


: &fir 


- ^fSfKE. 


X 


- 


C 


: a*x 


- £%CH. 


• X 


- 


LU 


: S X o 


- SUJH. 


. K 


- 


4 


: AHK 


- AHLJH. 


. K 


- 


H 


: oko 


- OHH. 


CK 


■ 


Mi 


: HCKATH 


- HUJF0,' 



Prima series hic transformabiles sistit, se- 
cunda eas literas , in quas transformatio lieri so- 
let. Fit autem transmutatio haec secundum cer- 

tas 



4o Cap. II. §. XI. Mutatio Consonarum. 

tas regulas in declinatione, conjugatione et de- 
riyatione observandas. 

(e) Mirum alicui videri possit, Smotriskiumprae^ 
ter r , % , k , lj , etiam n; , lu , m inter mutabiies 
(h^mm^naemaa) retulisse, cum hae potius transforma- 
tae, utpote ex r, jf, K prognatae, nuncupandae sint. 
Supposuit illc, male utique , in omnibus Verborum for^ 
mis, personam primam Praesentis esse thema alio- 
rum temporum. Hinc cum a bhfkS, moaomS, npowS, 
secundas personas gh^huih , moaothuih, n^ocHWH 
formari putasset , ubi Inlinitivi qh^mWh, aioaothth 
(slavice aiaathth, a\aaujk)), npocHTH respiciendi 
erant , in eum errorem inductus est , ut literas jk , m, lu 
ex ^, t, c transformatas mutabiles diceret. 

§. XI. Vocales purae seu solidaeconsonistinai- 
libus, quae syllabam radicaiem terminant, affixae, 
nuilam inducunt in deciinatione et conjugatione 
mutationem, praeter e, cum sit affinis vocalibus 
affectis. Fit nimirum transformatio : 

1. in Vocativo substantivorum masculinorum, 
cum ei i affigendum est : 

EOr-EOFKE, ^fyf-^WE, OTfOK-OTfOME. 
Sic KNA3U-KNAFKE, OTELJ-OTME. 

Aliae vero literae hoc in casu,praeter guttura-. 
Ieset3^, u, nonmutantur. 

2. Ante e Praeteriti, ante eujh, et Praesenli^ 
ante en Participii passivi verborum in & : 

BEfrS-BEJJKE, BcfJKEWH, CE^KET, EEfJKEN { 

h^c^nS-hscwe, J>EkS-OEM£N. 

§, x«. 



Cap. II. §. XII. Mut, Cons. et §. XIII. Mut. Gutt. 4i 

§. XII. Ante en participii passivi verborum in 
hth literae ^, t, 3, c, ct mutatioriem subeuiit, 
cum e hic vices agat vocalis affectae ^fe: 

C^HTH-C&FK^EN, mStHTH - M&LJJEN. 
KA^HTH - KAFKEN, njOCHTH - n^OLUEN. 
HfOCTHTH-njOLJJEN. 

Adde : izkk^enYe a rci^^HTH , CfcKAArKNEN a cxkaa^-. 

NHTH, yMEfLJJBAEN ab yMEf TBHTH , nOMWLUAIM a HO^ 

mwcahth, oljjoen ab octjhth , quamvis in his e lite- 
ras ^, t, 3, c, ct non immediate , sed interpo^ 
sitis aliis, afficiat. 

§. XIII. Ante h Nominativi pluralis , et ante ^ 
dualis,porro ante ^fe Dativi et Localis, ante h et ^fc 
Imperativi,mutatur r in 3 , % in c, k in lj ; 

n^r-np^H, w njKg^fc. 

rj^-rp^fccH, w rffccfcjf. 

bnSk-bn^ljh, w bnSlj^y; p^fcKA-ffcljrfe. 

NorA-No^^b, ^KA-fSLj^b (Duales). 

noMorS-noA^o^H, noMo^^STE. 

TEKS-TiLJH, TELJ^bTE, 

At vero in formatione primae persoriae Ver-* 
borumopeK), deinde in derivatione Substantivo- 
rum et Adjectivorum tam ante liquidas vocales a, 
rfc, quam ante en mutantur r , %, k in densiores 
pibilantes jk, lu, 4, et quidem 

r in JK : j>Or-fOJKAN, KNHPA-KNHJf.EN 

jf - lu : CTfA^-CTjALUEN, ^o-obSujVe. 



42 C. II. §. XrV.Mut.l. A> «r,3,c. §.XV.Mut.Lr,K. 

k in 4 : bijk-btjmen, beahk-beahhYe 

CK - LLI : nAECKATH-nAELpS (nAEljJK)). 

Similiter mutatur lj ante en, et hna m 4: 

AHIJE-AHMEN, KONEL) - KONMHNA. 

§. XIV. Literae ^, t, ct et 3, c mutantur 
ante wprimaepersonae, et ante a in formatione Fe- 
mininorum abstractorum , ut supra §. X. , nimirum : 

$ in fk^ : nS^hth -nS?k^S , j^tjth- dhs^a (ofka). 

T - LjJ : CBTJT - C6TJIUA , IIHTATH - RHLUA. 
CT - LjJ : TECTk-TELUA, njEACTHTH-njEAtJJ^. 
3 - JK : AA^HTH - AAFttS , AH3ATH-AHFKK 
C - LU : UAACATH - riAAUjS , TACHTH - rAUlK 
Sk CfcKAAFKNW a CTKAA^NHTH , HCUEljJJK) ab HC- 
flECT^HTH. 

Ante th Iniinitivi aliam mutationem subeunt 
literae^, t, quandoque etiam^. Mutantur enim 
in c: 

BE^S-BECTH, n^S-UACTH. 
HAET^-nAECTH , OK^TJT^ - OBf TJCTH. 
AE3S-AECTH. 

§. XV. Literae gutturales , siante th lniinitivi 
immediate poni debeant,una cum Tmutantur in ip: 
A\orS-MOLjjH (pro mojkth). 

TEkS-TELUH, nEKS-UELUH. 

(f) Initialis consona vix unquam transformari solet. 
Pracbcnt tamen Pracscns fkenS a tnath , porro uje^S , 
no';VK>, si conferantur cum ^o^hth , et noKOHTH , 
cxempla mutationum ia prima radicali factarum. 

§• x ^ 



Cap. II. §. XVI. Mut. 1. V. §. XVII. V et b prosthet. 43 

§. XVI. VocaliY, dum naturam consonantis in- 
duit, h. e. dum aliis vocalibus praefixa uti j pro- 
nunciatur, praecedente praepositionejitera n sub- 
stituitur: Kro-w neco, kmS-k 1 * nemS, km-w nem. 

K-3ANE, 10-NANfO, H\*-nfH NH\\ 

Sic etiam NANupro nah , bonlmS pro b^hmS, 
coNUMpro cshm a cs et ha*S. Hinc epentheticumn 
in compositis bnh^S , cnh^S ab h^S, bnath ? 

CNATH a fTtTH , BNHAUTH ab HAMTH , CNHjCTH a 
fZlCTH, CNHCKATH ab HCKATH , BnSlLIHTH aUriblLS 

percipere, ab S^o auris. 

§. XVII. In slavica veteri liogua 11011 alia pros- 

thesis locum habet, quam ea, dum V praeiigitur 

initiali a seu S: i71aaojke pro amojke , fo^oai*, kjhuika, 

K13A, C0103 pro y^oAk, vjkhka, y^A, C0S3 (caS^). 

Serbici libri et wfke iam, pro oy?KE legunt. In his 

adeo variant Codices, ut nisi etymologiam consu- 

las, nescias utrum y^A, y»rjo quae Ilussi amant, 

an rop, iot^o, quaemeridionales Slavi praeferunt, 

rectius scribatur. Confer, quae C. I. §. XXIV, 

monuimus. In h4\a,jo pro ra^yo sinus, 11 est pro-» 

stheticum , uli in illyrico nSrAA pro yrAA. 

(g) ProsthchcumB antcvocalcs et S in aliis dia- 
lcctis valde frequens cst. Bohemi vulgo voeali o prae- 
mittunt consonam w : won pro on, worati pro orati. 
Idem mos cst et Lusatis. Pauca exempla snppeditat et 
Russica lingua: bocemu octo, pro ocml , rotvhm vi- 
tricus , pro othhm. Croatac candcm consonam prac- 
ponunt vocali u : yuda, vudicza p vugel pro y^A , v^hija. 

yrA 



44 Cap. II. §. XVIII. Vocalis euphonica s et e. 

yr>\. Sed et apud Skorinam Russum nab^ka scriptum 
reperi pro naSka, et in antiquo codice b^hlja hamus 
pro y^HLjA. Poloni quoque, quamvis u in £ et a mu- 
tent, tamen ejusmodi vocibus, quae ab u inchoantur, 
consonamw praengunt: w£da pro uda, w£ giel carbo > 
pro ugl, watroba hepar pro utroba, watek trama^vo 
utek. 

§. XVIII. Vocalis euphonica aut e inseri 

nunc solet in editionibus Ilussicis in iis syllabis , 

quae olim sine vocali scribebantur. Tales sunt , 

qtiarummediamradicaleni constituunt literae a et 

y . Inseritur autem communiter ante a : boana , 

BOAK, nOAN, nOA^OK, OOAK , yMOAKN^ , £OAr , COAN- 
LJE, CTOAN , )(QAM, prO BANA , BAK , RAN , NA^OK , 

rsAK , yMAKutt , ^Ar , canlje , ctafi , \*am. Sub- 
inde etiam post a: naoti^ pro nATk, norAOTHTH 
pro norATHTH. Adde mi\nu fel, pro fkamu, cae^a 
pro ca^a, kaen&ca pro kan&ca. Ante ^ vero inseri 
solet frequentius e quam 0: be^t^ , bej^, riE^CH , 

FIEfCT, ^Sf^ATH, ^EJfKATH, TEjn r fcTH, TBEJ^ , 5KEJTBA, 
CE^LJE, CME^T , CKBEJNA , HEf Ek , ME^N , HEfTOr -et 

piura alia, quae inter primam et secundam radicalem 
interponunt e. Alia vero assumunt 0, et quidem 
antej: Tojr, CKonsk, roj^, tojtanu, ko^a\a, pra 
Tyr, CKjEk, rj^, rpTANb,, kja\a; post f vero : EpON^ 
thorax, kjo^^a camus , tj octl* arundo , kj>obk san- 
gtLis, KfOT ta!pa,pro ejna, k^3^a, tjctl, kjbu, 
kj t. PACTOf pnS amat , at jactej^ath disruui- 
pere, interponit e. 

00 



Cap. II. §. XIX. Vocalis cuphonica, 45 

(h) In Serbicis et Glagoliticis libris antiquis cjus- 
modi syllabae sine vocali constanter scribuntur; etsi iit 
Apostolo A. 1324 quandoque caSnlje scriptum sit. 
Nunc autem Serbi et Dalmatae jam ab aliquot seculis 
pro medio a pronunciant S : ^Sr, b^k pro ^Ar, bak. 
Hinc hibrida illa b&ana , r&ANO, n&AT , ^Aro , ca^nlje 
in libris a Glagolitis editis leguntur. Volebant illi hac 
ratione etretinere usum antiquum scribendo a, et simui 
coijsulere legentibus inscrendo fc, ut, neglecto a, more 
suo pronunciare possent b&na, oSno ctc. 

Bohemi syllabas, mcdia radicali 1, aut sine vocali 
pronunciant, uti'pln, wlk, (Slovaci etiam tlku, stip 
et alia plura),aut u post 1 inserunt: pluk, dluh, slun- 
ce, chlum. Syllabas autem media radicali r non pau- 
cas Bohemi etlliyrii omnes satis commode sine vocali 
inserta pronunciant : smrt , krt. Attamen , pro kob 
illyrico , Bohemi dicunt krew, quamvis in obliquis casi- 
bus e elidatur: krwe. 

Poloni inscruntm his syllabis vocalem a ante r : targ 
forum, pro Tpr, harczma popina, pro komma; e vero 
aut i ante 1: welna lana, pro bana, pelny plenus, pro 
nANkiH , wilk lupiu, pro bak, milczec tacere, pro 

MAHATH. 

§. XIX. Russi vocalem euphonicam o affigunt 
etiam praepositionibus in fine , praecipue si plures 
consonae sequantur : bo, co, ko, oeo, «30, oto, no^c, 

NA£0, HfE£0,prO B, C, K, OK, H3, CT, HO^ , NA£ , 

noi$. Sed B03 in medio assumit fere semper: 

B03^S^ pro B¥i3^^, jsoctok pro b^ctok. 

(i) Pro varietate dialectorum variat et vocalis 
euphonica. Illyrii amant a : nffc^AMNOK) pro njE^o- 
mnok>, Bohemi e : przedemnau. liincpro Slavico orNu, 
ignis, Illyrii orANu , Bohcmi olien, Poloni ogien , Russi 
croNk scribunt et pronunciant. Idem valet de vocali 
ambigua inter duas consonas in vocihus, in quibus 0, a 

ct 



46 Cap. II. §. XX. Voc. enplion. mobilis. 

et e alternant : cftT codicum manuscriptorum Russi le- 
giint cot, Serbi et Glagolitae cat, favus. Pro can, 
somnus, iu libris impressis legitur con ; Illyrii vero nunc 
cfferunt can, Bohemi sen, Croatae et Carnioli cfNfe ct c&n. 
(k) Glagolitae,quandoqueet Serbi in libris rccen- 
tioribus, A cuphonicum frequentius , quam par sit , inse- 
rere solenl : ^anac pro ^necl, a\a^£A pro a'«3^a, a\a- 

TAA piO MrAA, AUCTHTEAk pro MCTHTEAk, AAPK^prO AffcS, 
UJAAfO pro LUAK) SCU CAK>, NAJAB pro NJAB , O^Ap pro 
0£f , JKE^AA piO JKE^A, ffcH^ANk pro JKH^Nk, KCAM pro 
KCAAb, CE^AM prO CE^Mk , >jfAAAA\ pro ^AAM , MOrAA , 
fEKAA, NECAA pro A\OrA, pEKA , NECA ", OTfACAA , A\WCAA , 
pro OTfACA, MWCAb, EOrATACTBO pro EOrATCTBO , KANAM 

pro k^nam, immo in Octoecho Serbica itjbactabno 

pro I71BCTBENO, NEBELjJACTABAN pro NEBELJJCTBEN, Ct SCX- 

centa alia. In his ego librorum antiquiorum et mdiorum 
editionum sequar auctoritatem. 

§;. XX. Vocalis euphonica ante consoham ul- 
tiniae syliabae mobilis est ; accedente enim vocali 
alia] in iine, elidi solet: 30A, 3AA, 3A0 ; ujea , 

LUAA, LUAO, LUAH ', LJEfKOB, LJEfKBE, LJEfKBH *, KJACEN , 
KfACNA, KpACNO', OTELJ, OTLJA", CAA^OK , CAA^KA , CAA^KO. 

§. XXI. Raro admodum eliduntur vocales 
aliae: h^mS, bt^mS pro h^hmS, b^hmS, in qui- 
bus h radicale exciderat. Ptarius adhuc inlegrae 
syllabae : c^ti* pro kcStu, hnok pro k^hnok mo- 
nachus. Sic hno pro k^hno in compositis hno- 
ha^uh unigenitus, hno\*0£eij equusgradarias, hno- 
oor unicornis. 

(1) Olim Apoc. 18, 12 legebatur cocS^a cthcao- 
noba, scd editores posteriores pro aajectivo vulgari 
gthcaonob eburneus, quod c vocibus kocti» caonoba 

m 



C. II. §> XXII. Epcnth. a. §. XXIII. Epenth. & 4? 
in ore plebis coniraclum fuit , rccle substituerunt H3 

KOCTH CAONOBW/A. 

§. .XXII. Labiales b, e, n, aa , quoties iis vo- 
cales liquidae m, n>,aut i>, affigendae sunt, epen- 
theticum a assumunt : 

EonAi* pro Bonu a BonYfO,seu brVko. Sic 

AOBAK) a AOBHTH", JKEfABAk prO TKEfABk. 

ajokak) a afokhth; kojaeal pro kooakl. 
kShak) a kShhth, kafiaa pro kaha. 

^JfMAKKl ^fEMATH, 3SMAA prO 3EAAA. 

Eadem t epenthesis ^terae a locum liabet ante 
£N participii passivi : h^kabaen , o^aoeaen , njectSnaen, 

nOCfAMAEN, ab H^EABHTH , O^AOKHTH, njECT^nHTH, 

noc^AMHTH. Serbici codices pro aen scribunt akn: 
H3KABAKN, etc. Confer. C. I. g.XXIV.pag. 30. 

(m) Bohcmica , Polonica, et Lusatica dialecti , 
utpote alterius ordinis , hanc epenthesim literae a 
non aclmittunt. Hinc Pol. zemia pro 3EMAA Boh. 
zbaven pro h^eabaen etc. 

§. XXIII. Post jk frequenter inseritur ^ epen- 
theticum: h^jk^enS pro h^jken^, hjk^hbS pro H3- 
jkhbS, bjk^e^a in Psalterio Serbico pro bo^jka^a, 
bojk^ea^n pro B03rr.EA r bN; jafk^e3H pv6 f A3JKE3H , 

y>AJK£EJKEN prO JA^FKEiFKEN (jA^JKJKEN) , fAtf^ErS, JAJK- 
^yErA, JAJK^H^AK) prO fA^JKEfS (jJA^JKr^), f A^JKErA , 

j a3*kh3ak>. Idem fit, sed rarius, antep : ja^^^iuhth, 
j^^P^ujhth pro j>a3^Suihth f A^j^feujHTH. Adde e 
codicibus Serbicis jk^j^ke puilus, pro h^eea, 



48 Cap. II. §. XXIV. Eiisio litt. £, nv 

jr^fEKiH sortes, pro fk£ekVh. IIo^^fH nares pro 

no^oh, a hoc nasus. Illyricum fk^jaa, grus,inserto 

$, et eliso b, e Slavico veteri jkej abak (Carniolis 

hodiedum skejab) contractum est. 

(n) Bohcmis et Polonis usitatissima est epenthesis 
literae £ ante ao Substantivorum : sadlo adeps , pro 
CAAO, kadidlo thus , pro ka^hao. Sic et modliti se 
orare, pro moahthca. 

§. XXIV, Literae ^ et w non raro eliduntur, 

uti in raMu edo , b^ml scio , pro inusitatis ra^Mb , 

e^^mu. Iladicalis enim syllaba harum vocum est 

rci^, B*fc s y Fit autem elisio literarum ^ et w se- 

quenti consona, et quidem 1) anteA frequentis- 

sime: mApro hi^a, naa pro ha^a a na^S; bea, njHBEA 

proBo^A , hjhbe^a; c^a pro c^atcmea, cohah pro 

CHETA, COMTAH. 2) Allte H*. OyBAH^ prO OyBA^H^ , 

603KN& pro bo^k^nS a k^th, BocnpANS pro boc- 
njA^N^, CB^kn^ pro cb^tn^, bo^kaecn^ pro B03- 
kaectnS. 

(0) -In cdkionibiis Serbicis ke^ha, njA^NHK, fA- 

^OCNO, MECNO, piO KE^^NA, Hf^^HHK, f A^OCTNO , 

Sectho meliorum codicum , nemo probaverit. 

Litera ^ post fk excidere solet ante vocales : 
bofkk pro bofk^k, rocnofKA pro rocno^A, jjka pro 
cfk^a, njEFj;E pro noEFK^E, hwfkVh pro hfcfk^Vh. Hinc 
etiam bhfkS, c^fkS, b^^fk^, \*ofkS, pro bhfk^, 

C^FK^S, B^^FK^S, \*OFK^S; KA&FKENiE prO KA^FK^E- 

nVe, oyTBE0F»;EN pro oyTBEjFK^EN. Nec hocprobandum. 

(p) 



Cap. II. § XXV. Elisio litt, b, e, 3, Lj. 4 9. 

(p) In Giagoliticis libris,eiiam airtiquis, ehj-o pro 
-BMfK^S legitur. S?e ct ookn, ooKN?£pro oofk^eh, dorn^ 

^enVe, et OOHCTBO ] i^CTBO. 

§. XXV. Frecjuentissime eJiditur b post e in 
COmpositis ex u>e : wshtath pro wsbht^th, voket- 

tUATH prO WKEETLLIATH , WS^T prO <JU£B r kT , WSA- 

3ATH pro wsa a^ath , wkaactk pro wssaactk , <jukaak 
pro 'vVSbaak. In composllo 603001.0, in Serbicis 
libris B^SnVjo, a 63 et enVio litera b non penitus 
excidit, sed in voc-alem mutata est. Eliduatur sub- 
inde et aliae consonae r uli k in noroECTH pro no- 
tosscth a noroEsS; 3 ante 3, m, et c: E03SA pro 

EO33BA, MIK^HBHTH prO H^FK^HBHTM, OAFK^EcS prO 

^A^T.^ErS seu oA^FKgrS. Pro kect^une , KECMOTEN , 
ke^akonVe meliores editiones iegunt e=3 c^aune, 
ee^cmeoten , ee33akohVe. Seribitur autem con~ 
stanter kch es, in oumibus codicibus pro kcch , 
quamvis formatio personae secundae iiat appo- 
nendo cn syllabae radicaii kc. 

§. XXVI. Daplicationem literarum non admit- 
tit Slavica lingua. Vocales aa in hhtaa^, ee hi 
nhljjee non unam sed duas constituunt syHabas; 
legendae enim sunt uti atii , ek: HHTAray, hhujek. 
-Consonae aiitem non solent duplicari, nisi com- 
positio aut derivatio id exigat. IIoe^beoVe ex. gr. ex 
noE^ et ^beoh , compositum est. Simiiiter B033BATH, 
Se33akonie ex E03, ke3 et 3BATH; 3AK0N. Partici- 

D pium 



&® Cap. II. §. XXVI. Duplic. litf. 

pium passivum no5K?KhN, cotkskem, a nomrS, cosKrtf 
formatum est , mutato r ante en, in m; igitur du-» 
plici jk ■ scribendum est Sic comparativus buuiujVh 
apposito iiiVti formatus est ab adverbio bwuie sei* 
a syllaba radicali bwc, quaein buiuje, mutata fuit. 

Recte etiam hcthnnwh , ^akonnwh, ob for- 
mam indefinitam hcthnen, 3akonen> duplici n 
scribuntur. Sic et iiaHjnnhk, cum a nA^NEN deri 
Vatum sit. AtoyMENHK, mSmenmk non nisi simplex 
n postulant , eum a participiis passivis oynEN, mS- 
men, in quibus n non duplicatur, orta sint. 

Solettamen n Partieipioram,quando,assumta 
terminatione finita, adjeetivorum more construun- 
tur, pro arbitrio librariorum duplicari. Hinc H3- 

KjANNlilH, WKArTiNNWH, CMHfENNWH, BCEAENNAI71 (ad 

verbum : oinov^iivvi) , atque alia duplici n scripta in- 
venras. 

(q) Eliam in Pracsenti nor^ErS et coJKErS literam 
fK duplicari,malc scripsit Mrazovics. Idcm regulam a 
Srnotriskio male conceptam rcpctit, n in adjectivis in 
NkiH purum, i. c. si vocalispracccdat , desinentibus tiupli- 
cari, uti in ctdannwh. Atqui ct^annwh, cum ctoa- 
nen sit a CTf ana , lioii praebct excmpium aptum , 
uti ncc HcTHNNyn. KJnwh certe et oyTjENVn sim- 
piici n scribunlur; in hck^ennVh vero n duplicari so- 
let. Adco nimirum variant iibrarii. Immo simt qui n in 
vocc hcthna malc duplicent. In Bibiiis novissime im- 
prcssis hcthna quidcm simplici n rcctc, pessiHae/vero. 
formula bohcthnn^ in veritate, vcre, dui lici n ck- 
arata est. 

Ca- 



Gap. III. §. I. Toni sec!e& 51 

C a p u t III. 

. De Tono seu Accentii; 

§•!• 

ln libris liturgicis olim et nunc impressis vo- 
€ales syllabarum , quae tono gaudent , accentibus 
notari solent. Cum autem hi in manuscriptis co- 
dicibus antiquioribus plane absint, et libri a Ser- 
bis Venetiis seculo XVI. editiy quoad accentus, 
multum a iibris in Russia impressis differant, non 
liquet, utrum toni sedes aetate Cyrilli eadem fu- 
erit , quam nunc accentus , sive a Serbis sive a 
Russis vocibus impositus , indicat. Serboruni ta- 
men libros antiquos tonum veterem, seculi IX. 
(quamvis prorsus immutatum permansisse vix cre- 
dam), inpluribus vocrbus referre faciie mihi per- 
suadeo. Cum autem libri Slavici a. Russis im- 
pressi, ab eo tempore, quo Serbi magnis sum- 
tibus ferendis impares edere suos desierant , om- 
nes horuni ecclesias repleverint, factum est, ut 
in Bibliis aliisque libris liturgicis nuper Budae et 
Vindobonae reimpressis , voces notarentur iis ao< 
centibus, qui tonumRussicum, Serbicae pronun- 
ciationi saepe prorsus repugnantem, designant, 
De hoc igitur nunc paucis agendum: est 

§. II, Tonus seu syllaba majori prae aliis vi 
elata adeo in polysyltebis vocibu* apucj Russo» 

D % va 



§2 Cap. III. §. II. x\ccentus acut. et gravis. • 

variat, ut praeceptis difficulterdeterminari queat, 
luspice ', si lubet , Grammaticam Piussicam a beato 
Antonio Puchmajer Radnicensi Parocho, Pragae 
1819. 8. editam. Solet autem toni sedes accentu 
sive acuto sive gravi notari. Acuto (') notantur 
vocales primarum syllabarum , imo et ultimae si 
haec consona fimatur, gravi ( N ) vocalis syilabam 
ultimairi finiens. Utriusque eadem est potestas. 
Exemplo sit Marci Cap. 12. v. I. e Bibliorum 
postrema editione : 

H Wr^A^li IVOACTOAV*, 

H HCKOrU TOHHAO, 

H C03 V \ 7 A CTOAR^ 

H n^E£A£E EPO V (nj^ACTLH MSS.) TAJKATEAgAVa 

H CuH^E. 

Gtoaitb, turris, in hac editione accentu ca~ 
ret. Superfluum enim editoribus visuni est, mo- 
nosyllaba, in quibustoni sedesambigua esse non 
possit, accentibus notare , excepto pronomine h 
eum, quod a conjunctione ' \\ , et, disiinguendum 
censuere. 

(a) Apud Boliemos ct Polonos toni sedes paueis 
rcgutjs definitur; vocum enim bisyllabarurii prima apud 
ntrosque, trisyllai arum vero prima apud Bohemos, 
sccunda apud Polonos tono gaudet, sivp vocalis corripia- 
tur, siye producalux, JNaru ci cprreptae tono aflicipos- 

SUIit 



Cap. III. *§. III. Tonus lii monosyllabis. 55 

mint. Meridionalium Slavorum , pracprimis Scibornm, 
tonum non nisi e Lexicis nupcr editis, Yukiano pi 
sertim, cognoscerc licet. > 

(b) In codieibus cliaxn ik in mcdio vocum, dum 
viccs vocalium agit, aceeiitu notari solet : OTA r in, 

Kfi r hhh, nAttTfe, TfACTk, HCnA^NHTH,' A1A r £SA tlUTlul- 

tus , pro hodierno moaba. Subindc et consona prae- 
^cdcns in codicibus "Serbicis : mcufuth, ma'[*ba. 

§. III. "Monosyllabarum vocum aliae, etiamsi per 

declinationem in line crescant, toni sedem ser- 

vant: eoY goYa, cijn cwma CkJNoss, £%% A% A > K ?$ K 

v KfAK&, TJOK PJOKA, TJ& Tj^CA, K r L'C irffCA K r Kc05E; 

aliae verotonum primae syllabae ad seciincjam re- 

jiciunt: j^k jaka, oyM oya\a, c^QOX^a, rao^ oao- 

£A, fKE^A SKE3AA,^OA\ ^OM^, EEFJyk REtty.A , IJAjli lj|AJA, 

Idem valet de Adjectivis , si terminationem 
deiinitam uh assumant. Servant alia tonum pri- 
mae syllabae, uti ^oauuh a \^6,\\, maawh, iohwh , 
ijobuh a maa, fon, nob. Alia vero terminationem, 
quae accessit, tono afficiunt: HAryn, ^rwn , 

GA^rbJH, CBATWH, A\AA^bJH , fKHBWH , JfS^WH , N r L- 
MWH , CATjnklH , TA^^bJH. 

Ilia vero , quae terminatione Vh augentur,ra- 
dicalis syllabae tonum nunquam amittunt: beaVh 
magnus, tjetVh tertius, nhljjVh egenus. 

§.IV. Bisyllabarum vocum simplicium quaedam 
tono afficiunt priorem, uti toaSku coliimba, khcsj 
m u-garita , m^nsA sulphur, Haamenu flamma, bchn mi- 

les 



54 Cap, III. §■/ IV. Tonus in ■bisytlabis. 

les, BEMcj vesper, cljet acetum, ca^fa minister. 

Feminina: math mater, Bura coilum, nhba ager, 

b^ja fides, ^BAvirgo, pwGA piscis, CAMApruina, 

irisNA spuma, ^h^a vestis, hthua avis, knhYa li- 

ber etc. Neutra : cacbo verbum,NEKo coelum, ko- 

ao rota, 3AAT0 aurum, oko oculus, Sjfo auris,, 

Hro jugum, mcje mare, acjke stratum. Aliae vero 

non paucae voces ultimae syllabae accentum ini~ 

ponunt: konok lebes, o^ea aquila, ocea asinus, 

KOBMEr arca, medtct thalamus, konelj finis, jkenh^ 

sponsus, faapoa verbum , jkhbot vita, ra^wK lin- 

gua, nA^EfK casus. Feminina : kojma puppis, taa- 

ba caput, ao^a vitis, aSna luna, lj^na pretiurn , 

skena mulier, ^&lua anima, heota linea, bo^a aqua, 

ehna causa , " culpa , tjaba gramen, jaea aiicilla, 

CTonA gressus, ct^na paries, murus, ctj^aa sa- 

gitta, ro^A mons, 3^3^ stella, ^cca ros, NorA 

pes, j^ka manus, (in Accusativo tamen j^k&, in 

Duali jSlj^). Neutra :AMijEfacies , rK>\No v area, bVno 

vinuui, fino vellus , ceaotus, kjhao ala , rN^^o ni- 

dus, aaaeko lac, Piuralia : oycTA os, oris, bjata 

porta. 

(c) Tonum in nltima vix norimt Serbi. Hinc in 
t orum iibris vocum hisyliabarumprima acccntu notalur: 

KONOK, KOBMEr, JKHBOT, AUTEFK pro MATEJK , CA&PA , 

CTfANA, A03A, nota, jkena, r<5A\NO. ldcm valet dc persona 
prima Verboriun: nHintf pro Russorum nnwS , vytjfi 
pro r^Ajy^, jekS pro dekS, jkhbS, mcYS pro jkhbS, 
/aov%. idcm in IniiniUvis in cth ct wh observatur. 



Cap. III. §. V. Tonus in compositis. 55 

>3ELorum cnim ultimam Puissi, Serbivero penultimam 
tono afficiunt ; igitur apud hos f acth pro jacth, eawc- 
th pro kawcth, chacth pro cnACTH, mollih pro A*0- 
iiih, CTf eiuh pro ctj EiLJH inychies, Idem de aliis tem- 
poribus et modis dicendum : nicn pasce, pro rucn, 
teko\* cucurri, pro teko)(\ 

§. V. Quod de Simplicibus §. priori dictum 
^st, etiam in Compositis ex praepositiouibus lo- 
cum habet Sunt tamen longe plura , in quibus 
praepositio accentu caret, syilaba radicali tonum 
servante: hc^o^ , oycTAB , Eb^t, hokoh, noTon 
diluvium, nfHAuljj, njoyoK propbeia, nye^A ter- 
minus, n^ECTuA thronus, najo^ naiio, NE^tfr mor- 
bus, ^ab^t foedus, 3AK0M lex, etc. In aliis prae- 
positio tono afficitur : okaak, okaact^, otjok, oy- 
fkac terror, nA^HTk pascuum, naAvvru memoria, 
EE3^NA abyssus, nEn£\ einis (in aliis quibusdamdi- 
alectis noriEA), 3abhctl zelus, invidia, 3^^ occasus, 
j^Sm inteilectus, naiiactu tentatio. Adde Bo^pACT, 
aetas, c6B^CTLConsdentia,codicum Russicorurri ; 
in Serbicis bu^j act, cub^cti*, monosyllaba sunt, 

(d) In Serbicis libris teguntur oy?KAc, OK0A3, os- 
aactu, 3ABHCTU, fA^oyM, no^BHr pro no^BHr, et 
aliae voces, in quibus pracpositio accentuoi non re^ 
cipit. 

§. VI. Trisyllabae voces tonum babent aut in . 

prima, aut in secunda seu penultima,, aut ia ier~ 

tia seu ultima syllaba, 

lu 



&6 Cap. III. §. YI. Todus in trLsyllabis; 

In prima : hcthna, ^amhna, jiaahlja, unouia. 
eic. Sed in Serbicis libris hcthna, ionouja; et~ 
si alias tomim in nrima atnent: tjahe^a pro tga- 

fll^A, TBOOHTH prOTBOfHTH, K r ijJKATH prO KdjfKATH. 

Inmedia: ^e^jkaba, aoehtba, konihna, koa^- 

NO, CB r kTHAO, )£fANHAO, _CB r !?THANHK , CA&FKHTEAK , 
fEENHTEAK, AANHTA , AOHATA , ^AKOTA, JfO^ATAH 1116- 

diator, kopatctbo , ^ecnhlja, iiluenhlja, in quibus 
omnibus prima a Serbis signatur: ^jjkaba, aobh- 
tba, konhhna "etc. 

la tertia seuultima : tapota, ^oapota, nai-ota, 
thuih.na; jkhaojshn, kohYe, plur. caobeca. Apud 
Serbos teVota, ^ajItota, thuihna,fkh^obhh , ko- 
nYE , cacbeca. Sed hapota pro hafota nuditas. Sic 
et novBAAA, HcnoAHN gigas , hckonh, nocjE^tV to- 
num apud eos in secunda. liabent: nojfBAAA, hc- 
noAHN etc. 

(e) Yarial tbhus siibihde in ipsislibris a Russisdi-, 
verso tempore ediiis. la Psaiterio Kiovlae scc. XYIL 
edito ^akon pro jakoh, otjok pro otjok/hjka- 

BHTEA> piO H^KABHTEAK, ^ECNAA prO ^ECMAA , TAATO- 

A&NNkiH pro 'rAAroAANNWH,irao et rchoahn Icgitur, ut 
adeo m ncnoAHN tonus apud hos jam primam, apudillos 
secundam, apud aliosdemum tcrtiam occupct syiiabam. 

§. YII. In polysyllabis non solum secunda , ter- 
tia etquarta, sed etqnlnta ctsexta aiine syllaba tono 
gaudere potest. Pro koaechhlja, KArjANiiijA,^scATH- 
niu, m/{jaobath Russoruxn , Serbici libri koaecnhija, 

KArjE- 



C III.§. VILTon. in polysyll. et §. VIII. Ton. in cotap. 07 

KAr^ENHLjA, ^ECETHNU, LjEAOBATH exhibent. PrO KA^ »A- 

miuA vero ka^hanhlja thurlbulum, habita ratione 
priinitivi ka^hao, apud Serbos kj^hao. noKCHLpe, bce- 
aennaa habenttonumapudSerbosin quarta a fine: 

nOKOHLUS, BCEAENNam ; OK^TOBiLjVt , ^Ey3NOBENV£,Oy- 

NHHHtkenYe plane in quinta: osdrTOBANVe , ^-^no- 
benVe, oyNHHHrKENVs.' Addee ilussicis editionibus jjo- 

^ATAHCTECEATH , et ^NAMENO^VNYe. 

(f) Scrhi voccs plurium syllabarum signare solc- 
' etiam duplici accentu; CB^ArfeTEACTB^K) , eaA- 

roB^CTBOBANVe, in Russicis lihris CBH^tiactbSk), 
KAArosH^CTBOBaNVE. Ko^AorAACOHANVc , n&^hg., comes.- 
satip, plane tribus acutis ct .gravi signatum rer 
ko^actaacobanVe, qui mdiearc vidcntur, vocemproi 
ciamlam cssc, iiti diios trochacos (ko^ao-taaco), ct 
dactvlum (banYe). 

.§. Vlll.InCompositis ex iRtegrisvocibus,qua- 

rum quaelibc t tono affici solet , prima tonum amittit, 

€t duntaxat secunda vox signatur : bo^oncc hydria , 

BEfTorpA^pi» hortulanus, bokbo^a dux exercitus, 

KAAro^/tTU gratia , KoroHTELj dei cultor , eaacocaoben , 

/CKojcnHCELj TZx jf Y$ct<pog f AANoroMHAOC"HB multum 

misericors, cj ek^oawkelj, camoeh^elj, m^^obc^^A/AnYe 

\ii(j&zi:G(jG(jici. Excipe tj h^ec.ati* , ce^\a\k^ecat. 

(g) In Seroicis libris piures accentus vocibus im- 
ponijam nota (1) monuimus. Sic coeg^aiokhb , ca- 
mobh^ljm, kaaVocaobaen, mk^^obk^^anYe mercedis 
retributio. 

§. IX. Particulae monosyllabae, uti et Prono- 
nomina a\a, mh, ta, th , ca, ch carent accentu: 

m 



58 Cap. III. §. IX. Voces sinc tone. 

tlE KOH CA, NH ^A^KA , NH g£HN, H TU AH , £A NE 

Kor^A, nfH mojh. Acuto, pro gravi, notantur eae 
voces, cum quibus particula ejusmodi aut vox alia 
monosyllaba connectitur: jeme ko dixit enim, cru- 
thAVA salva me, htoth ECTi*quid tibi est, kto ectl 
quis est, izibhca revelatum est, hocahniu mittenos. 
Si duae aut plures voces, quae singulae tono 
carent, conjungantur , una earum accentu iiotari 

SOlet, NH AH annOll, NE ^A AH, AipEAHfKE NH, £AMH 

$ach, naava contrame, nanio in eam. Oyin NEoy 

iiondum,tono carere non potest. 

(h) In Bihliis A. 1816 Petropoli cditis omnes vo- 
ces nionosyllahae sine accentu imprcssacsunt, cxcepto 
pronomine h eum : ce a^^ gCA\i» pro cl a^^ gCMk ; h 

CE A\SjK«X CTA pro H CZ MSFK^CTA, VB^ANO FKE KWCTk 

ce no bcsh lonniH, uhi alias kivKti*, ce , bceh accentu no- 
tahantiir. Consultum tamen fuisset, in concursu plu- 
rium tono carentium signare accentu eam vocem, quae 
prae aliis elevanda sit. Non enim coastarc poterit le- 
genti na ta, utruni nata, an na T/A pronunciandum 
sit. Luc. IX. v. 50. plane septem voces nunc accentu ca- 
rcnt : hfke ko n^ctlnablu, no bacx gCTk (quinon est 
adversum vos, pro vohis est), quarum olim saltem 
quatuor signabantur: n^cti*, bw, BAC,gCTt*. 

§. X. Signiticatus non nisi in paucistonisedera 
determinat. MSka, boana, be^jo, raamS, moah 
pro sede accentus signiiicatione differunt. AI^ka 
est supplicium , a\Ska vero farina , boana lana , sed 
boana tluctus , Br-^jo serenum, at be^jo (melius 
fc^jo) situla, urna, nAAHii^ naakath flere, iiaamH 

(pro 



Cap. III. §. XI. Usus Kamorae. 5g 

(pronAAUJ^) a riAATHTHSolvere, a\oah tineae, plura- 
lisaAtOAk, moai^ roga, Imperativus a moahth. 

§ XI. Non est reticendus usus siglae( n ), quae ka- 
moj a dicitur. Solebat illa imponi vocibus mono- 
syllabis vocali terminatis. Io editione praestantis- 
sitna Evangeliorum Mosquensi, A. 1606. , foi. sig- 
nantur non solum particulae no verura, kS enim, 
nh non, ah an, cl ecce , verum et Pronomina mw 
fystg, nw v^iSg, mh et A\N r 8 mihi, ma me , tiIj tu, 
th tibi, ta te, bi3 vos, tS ista, tS istud, tiD 
istos , ktS quis, nto quid , bne in id , cn bi (Dualis) , 
et Numeralia ^ba duo, ^bI? duae , tjh tres, 
ctS centum , bc? oinne , bch omnes , bca oninia ; 
adverbia 3^*6 male, bnS foris,^ r £, t# hic, r r yfi^ 
ubi. Verba k^S erat, KiD conjunctivi., qvX ste- 
tit; rarius Nomina : eota^ in tenebris. Excipi* 
untur voces, quae a vocali incipiunt, quia hae 
leni et gravi notabantur: a sed, g id, w ^eam, 
h eum, gn ei (feminae). 

In Serbicis libris, imo et in Ostrogiensi 
Bibliorum editione pro Kamora , qua voces 
monosyllabae signantur, duplex accentus gravis v> 
usurpatur: h eum, ui£ , tw , tc, c? , tjh , t£ % 
e^ v , jA^ etc. 

Hodie vero Kamora supplet, sive acutum sive 
gravem accentum ad casuspluralis numeria simi* 
Jibus in singulari distinguendos : ma^a proles r 



Go Cap. IV. §. I. Signa contractioiium * et . 

KfAK nuptiaram , cY£haec, ^ca omnia, jh^lj ve- 
stes,(a quo Genitivus singularisacutodifTert: jw^ki 
a pH^A.) Sic gAHKA,rjA^?L|jAA, oyMEHHK etc. Voca- 
libus o et g Kamoram imponi superfluum est, 
cum ui et £ eodem officio fungantur. Luc. 7,21. 
in postrema editione Bibliorum legitur : b^ toh n;g 

HAC<£ HClj^AH AlMWrH S NE^&R H fANTi H ^\^ -SAklJf 1 »,. 

h AtNwrHAva CA r i?nuJAV& ^ajoba nso^^NYg. (Eadem 
autem hora multos sanavit o morbis et plagis et 
spiritibus malis, et coecis multis donavit visum.) 
Vides hic w in voeibus A\Narn, MKwrHM« idem 
valere, ac Kamoram in ui^r, £?\% CA^jnjDMi. 

C a p u t IV. 
De scribcndi compcndiL» scu Abhrcviaiuns: 

i l 

Signorum , notandis contractionibus seu ab- 
breviaturis vocum destinatorum , duo solum- 
modo nominat Smotriskius, ea nimirum, quae 
frequentius in libris impressis et codicibus manu- 
scriptis occurrunt. Unum tYtaa , quod titulus 
hic honoris causa imponatur,alterum caobotitaa, 
quod literam c sub titla comprehendat, vocatur. 
AJii plura nominant. Paucis ille verbis rem absol- 
,yit. vUsnrpatur , ait, utntrnqne contraciionis sig- 

num 



€ap. 1Y. §. II. VoccssubTitla*. 6l 

mvm a calligraphis in nominibus Dei et rebus ad 
cuitum Dei pertinentibus, uti p^k;, kps, wljk, 

C&Vi, ^X^ : '*> X* > C " c ** &"*> ^TAA, EljA, Mjfa; 

ljokob!*, £\taYe, canije sol jusiitiae Christus et re 
liqua.» Supposuit nimirum ille nota haec lectori- 
bus suis , qui libelios elementares Bukvar dictos 
manibus versabant. Hi enim seriem plurimarum 
vocum contractarum.alphabetico ordine digestani 
contineire solent. Liceat nobis ex ejusmodi Bukvar, 
leopoli I819 impresso, plura depromere, quae- 
clam awgendo et illustrando, alia, quae ex aliis fa- 
cile intelligi possunt, omittendo. 

§. IK. Sejungendae autem sunt vocessubsim- 
plici Tiila r scriptae ab illis, quibus alia contrac- 
tionum signa imponi solent. Graecorum morem 
Iri plerisque Slavos imitatos fuisse ex ipsa hic sub- 
juncta serie apparebit. 
«drrA* leg-e anpea. At malorum angelorum no- 

men Matth. 25, 41. ^YaboaS h 'aYteawm gru) , 

sine Titla scribitur. 
^ha^ lege afioctoa. In antiquissimis codicibus si- 

ne Slovo sub Titla legitur, uunc sub SIo- 

votitla xiwl, olim etiam aiWa 1 ».: 
Kr* et k* lege kop. Slc eta,eS, kj£e. kjkVh. Sed.dii 

gentivun sine Titla scribi solent; ko^h, kc~ 

ru'B, EorwM etc. Deuter. 10, 17, Kn& Korwe^, 

r^js rocnc^EH; legUur. * At ip 0£§ Sliuej 



6% Cap. IV. §. II. Voces.subTitla*. 

aSerbis Venetiis 1538. fol. edito,hoc discrimefc 

neglectum fuisse video. Legitur enim kk kaii* 

h ris tmu, idestscrKoroM h rocro^K rocno££At< 

(a) Eiiam in editione Ostrogiensi Psalm. 49,1. 
fcr* kFom^ pro Kn* KorwM^ le.gi observavit b. Fortuna- 
tus Durich summvs Slavophilus. Notavit enim in adver- 
sariis suis , edendae Bibliothecae Slavicae causa coilec^ 
tis , mihique legatis , sequentia : »De Titla. Psalm. MiS : 
Epa kpoav* rk taa. Male ponitur supra secundam vo- 
cem Titla; meiius Armena editio, quae integre scrip- 
tam habet vocetti, prout etiam Ms. Graec; Biblioth. 
Caes.Nro. 17. juxta Lambecium». 

ElJa, alias sub Titla ^: Elja lege Korofo^HUA* 

Eajkem^, eaps, eaY^tk, EroKXro^ATNksH, lege kaa- 

mm , kaap, KAaro^ATk, KoroKAAro^ATNWH. 

£a£KA , BAA^MLJA leg6 BAA£WKA , BAA^KIWHIJA. Sed 

frequentius cum supra scripto ^ : baka. 

Tk, F-A, rcy, rSn, Fh, et sub Siovo-Titla r^u, f^nk, 
lege rocno^L», rocno^A, rocno^S, rocno^EBH, 
rocno^H, rocno^ENK* Domini terrestres sine 
Titla scribi solent. Matth. 15 , 27. vitrumque 
legitur: i^h deChrislo et rocno^EH cboh)£ de 
aliis dominis. Confer locum e Deuter. 10, 17 
sub voce Kr* citatum, In Pauli epislolis roc- 
ho^Ve, rocno^VH, rocno^gMleguntur sine Titla, 
In postrema tamen editione Petropolitana id 
neglectum fuit. 

Tih, frequentius sub Slovo-Titla r^N^, lege rcc- 

R0£HN. 

. .-• 

FA 1 *. 



€ap. IV. §. II. Voccs sub Titla". 6£ 

Ta 1 *, TAK), TAA, TAATH, legC TAArOA , rAArOAW, TAA« 
rOAA, TAArOAATN, 

&$#*, ^b^bti, seu £B£OB, lege ^abV^, ^abV^ob. 
Ax*» £wa, lege ^Sjf , ^wa. Sed spiritus immun- 

dus Matth. 12, z|3. atque alibi, sineTitla scri- 

bitur: ^tyf, ^Sch, £*vwb. 

£BA, ^BHLJA SeU £BLJA, lege ^BA, ^BHLJA. 

v^Nis, ^ncu, lege ^eni*, ^NECi*. In libris antiquls 
etoam casus obliqui et pluralis notari' solent 
Titla: ^ne, ^nh, ^nVe, ^nev;- 

CvtaVe , lege gvAurEAVE. Alias supra v litera r sub 
Titla poni solet. 

Ihau, Ihaa, Ihaeb^, lege Icjjaha, Ic^ahaa, Icjahaeb. 

1? \C , Ifp, IcBTk , lege Ic^C )ffVCTOC , IcSvVlCTA, 
IcScOB, 

InVa, in recentioribus libris pro Ic", lege IhcSc. 

MaIS, AWTBA, lege A\OAK>, MOAHTBA, 

A\actu, macj^ 1 * , lege mhaocti*, mhaocej^. Sub 
Slovo-Titla MATk. 

MfTB 1 *, W MfTBkI)f£, lege MEfTB, OT A*,SfTBIU)f, 

aut sine vocaii mdtb. 

MtH, MTfb, A\TE£6, lege MATH, MAT*fk, MATEje^ 

M^Va lege aw^Va. 
A^snk^ lege mShehmf;, 
Hko, nkce, lege neko, mececc, 

HrS, NliJU, kge NAC, NALU. 

Mn^, Nfim, lege wyNd?, nun^ 



64 Cap. IV. §. II. Voccs sub Titla ~ 

Q(ji%, ohse, rectiusquam Smotriskii w§% lege otelj, 

Ot**, CTAb, CljJENNHK^ lege CBAT, CBATHT£Ab,C5A-» 
LjJSNNHK. 

Oasa, cABbi, lege caaba, caabw. 

Oanlje, lege coanlje, aut,prorsussirievocali inpri- 

ma,CANLJE sol. 

G/SjTb,in antiquissimo codice sineTitla: chMfhTi», 

lege cm$Tk aut, prout Serbi et Bohemi pro* 

nunciiaut, sine vocali cmotiv. 
On^, cns, cnS, ecnobaenVe, legecLUN, ckine,cun$, 

bcunobaenVe. Sed Joh. 17, 12. ckiN^ nom- 
' v eeanuh sine -Titla in plurimis editionibus , po- 

strema tamen excepta , legitur. 
Cnca, chcth, cncenVe , legecruc, cfiacth, ctiacenVe. 
OS^lje, in antiquo codice sine Titla: ci^llje, le- 

ge CEp ^lje , aut Serborum et Bohemorum more 

cj^lje sine vocali. 
Otocti* , frequentius sub Slovo-Titla ct^tl , lege 

CTfACTI». 
OyMTAI», OVMNK^, lege OyMHTEAU, OyMENHK. 

Xi, XS,Xb, legeyfVcToc,XpVcTA>XfVcTOB. AtMatth. 
24, 24. AJKEjffVcTH sine Titla. Sub SIovo-Titla, 

J>TOC. 

l iow, LjpLjA, hjlctbVe, et sub Slovo-Titla lj^tbo, 

lege IJAfl», IJA^HLJA, IJAJLCTBVe, LJAfCTBO. 
JJjKOBb, LJfKBb, IjfKBE, lege IJEfKOfifc, UEfKBE. 



Cap. IV. §. III. Voces cum Slovo-Titla * 65 

*$Atvi $ HABK*, HALJH , HALJE\% HAHE, HAHfc , lege HE- 
AOBHJK, HEAOBHJLjH, HEAOBHSLJE^, HEAOB^HE, 4E- 
AOB^Hb. 

Adde Yfitji' snb duplici Titia et lege IhcSc na^a- 

janhm LjApu Voy^ENCKbJH. Mj rO^plane graeca 

sa.it: fAjjTvy #£?, 

§.III. Praeter voces iri CTBodesineiites,iLtE?KTBo, 

abtbo, 'ijyTBO, plures aliae coiitrahuntur imposito 

^, quas e subnexo indiculo noscere licet: 

ilriA 1 * iege AflOCTOA- 

Iiabh, kaben^, lege eaapocaobh, kaapocaoben. 
EocKyNS, bock^nVe, lege bockjecnS, rockjecenVe. Sub 

simplici Titla b^ckoc, lege bck^ec. 
r ATi " in cod. Serbico pro taac; b^paht id est 

B^rAACHT. 

r^u, r^CTBo, r^N*', r^Nk, nKA/lege rocnojy, roc- 

no^CTBO, rocno^HN, rocno^ENu, rocnojKA. 
6nKn«i, giiKiiCTBo, lege gnrcKon, gnVcKoncTBo. 

iEJAHWa, lege lEfScAAHM. 

k in cocid. Serbicis, iege kctV seu ecti*. Sic et nt? 
id est ntjctis. 

KfTA, K^THTH , KfTAi*/ lCge KJECT , KJECTHTH, KJE- 

cthtea^. Sub sirnplici Titla kjljjenVe, kjhjjaw, 

lege KfELjJENVE, KfElJJAK). 

Matu, aKtwtia, maj^Ve, l?ge a\haocti», MHitr 

CTUIU, MHAOCEf^lE. 

Alxu, lege mhjcalj nxensis. \ 



66 Cap. IV. §. IIL Voces cum Slovo-Tilla^; 

Mj^, NgNhlH, lege NEKECk)£, NEKECNlilH. 

lf^T'i, n^TUH, id est npECBAT, njECB/ftTWH. 

iifTOA 1 », rifTA'*, lege n^ECTOA. 

H^nw, id est njHCNW. 

Pwtbo, lege jojk^ectbo. 

GTien, chnVe, lege cnacen, cnACENit. 

Oje est cje^a dies Mercurii, germ. Mittwoche. 

CxT^Tb, CTJTEN, lege CTJACTU, CT0ACT£N. 

Tjt 1 *, lege TfHCBAT. 

Tjltis in codd. Serb. pro tdlctk, russ. t^octi* 

arundo. 
X^toca, jfjTOBfc, Xf ,^IANHN, ' e § e < XY ,crroc > X?' 1 " 

CTOB r A, ^VCTIANHN. 
^b , HTNWH, lege HECTfc, HECTNWH. 
^T 1 *, HTOTA, WHTHTH, lege HHCT, HHCTOTA , IVHH- 

CTHTH. 

Adde ^ne (seu ^nu) pro ^neck , taa pro taac sine 

contractione. 

In codd. Serbicis etiamsuper aliasvoces^ po- 
ni solet, quin contrahantur : <c i , £i , bak, $wt%, 

BWTk, BAATk, id eSt CE, BCE, BCAK, EUCTL, BAACT^ 

Sic «S scribitur pro hac et haca. 

§. IV. Onhhk, seu minutum o sub Titla, non 
nisi duae aut tres voces assumunt: rifcK, n|poK, 
id est nyofOK. t|ija, tohn 1 *, lege tjohlja, tjo- 
mhen. In codicibus antiquis o superliteram m scribi 
solet: mn, id est moh ; mahth, id est mcahth, 

Fre- 



Cap. IV. §. IV* Voces cum Titla *,ct *- 6j 

iFrequentius litera ^ vocibus superimponiUir, sine 
alio signo. Earum aliquas hic lubet subjicere: 
Elja, lege KOropo^HLjA Dei genitrix. 

RaKA, BAHLjA, lege BAA^WKA, BAA^WHHLJA. 

MJya, M|Octi%, npEMyocTk, lege mS^j, M^pocTk, 

n^EM^^focnr^ 
Manlji*, id est a\aa^enlji* codd. serb., sed russ. 

MAA^ENELJ. 
H\A, nANHK^, et NE, nNE,ideSt NE^HJAA, nONE^HJANHK. 
IlyBN^, id est npABE^EN jtistus* 

IIonKENi, id est njEno^oKEN c&togt 
npTEHA, L e. hje^teha praecursor. 
G'o i j e, i. e. csf^LjE cor Vide cS^ue sub Titla simplici 
Adde nb, nyE , nao, npETKE, ahkkwh pro an^ckiijh, 
uje pro lue^, cahj pro cat^, sine contrac- 
tione. . Notanda vero compendia codicam in 
vocibus aliis. K^ pro kS^S, SkS pro wkS^S^.. 
b^X*, np tj ahj^ pro b^t^y, npTi^TjATjjf , NApoM pra 
najo^om. Duaelineolae penes^(^)denotantli- 
terae h contractionem ja\ id est ja^h, naj* 
lege NApo^H. 

§. V. Scribuntur vefo etiam ornatus et com- 
pendii causa qtiaedamliterae, praecipue in tine li- 
nearum, superalias. Ex. gr. ba,naha, ^fc superpo- 
sitis in tine m, t, )f , pro bam, nahat, yfcjf*- 

Litera 55 > ab imposito t, vocatur ot. Hin£ 
etiam wjok, pro wt^ok scriptum invenias. Prae* 

E % <si* 



68 Cap. IV. §. V. Litcrae superscriptae. 

cipne vero notanctum j cumTitla,librorumliturgi- 
corum in MMK^id est ha\a jek, ubi nomen nomi- 
nandum est, cui Latinorum NN. respondet. 

Pe cum supercsriptOH, legendum estjEHr, 3^ 
vero cum superscripto m est ^ahaao. k seu e, supra po- 
sito r, est idemaCKro,Ero. Vjedi-Titla antiquorum 
librorum hodie non est in usu. Olim rXa pro 
taaba, caa pro caaba , cao pro caobo , scribeban- 
tur, posito nimirum literae b speciali cbaractere 
inter Titlam et vocem contrahendam. Sic b£ vu, 
si sub Titla primae vocis sit b , literae w vero su- 
perscriptum sit n, legendum est b 1 * bjea\a cno, in 
iilo tempore. Pro btojnhk, met&ejtok, n-ATOK 
dmitaxat primae syllabae bto, he", ha, posito k 
sub Titla • pro coysEWTA vero coy, superscripto 
k, scribuntur; alia aliter abbreviala reperias. 

In antiquissimo Izhornik, pro oy, miriutum \ 
vccibus impositum observare licet. Ex. gr. supra 
a\ in k^tom, id est ktomS, supra jin tjjk^akti* 
id est TpSw^AKT , supra ^ in rj n?^ , id est rj> ni^S. 

In libris seculo XVII. impressis lineolis dua- 
bus in line vocum supra adscriptis h exprimitur : 

NAfHLJAEA\Lf pi'0 NAOHLJAEMWH , T 1 * pro TTIH , rilSS. 

toh ; imo et in medio sed longe rarius: oyro- 

TOBATA prO OyrOTOBAHTA. 

§. VLSicuti Slavo - Graeci, llussi et Serbi cyril- 
liclsliteris utenles, Graecos inscribendicompendiis 

se- 



I I I 

I 1 I , ' 






■ 






• 



/h/////o//<h<r e &tny<y. CJ '/'///. ef 7 ///</■//(>/. < J /<'///•/ /m e 
/ // • </j>/-; <y // 



////'/<j 1 ^qJ< j /'/>/o/<j .. 



hf*/&, nf rp, op 

iuh nfH mif niM hjp/^\ m? 

th hH Nf 1T, 2Y> Af ^/M A^ 

p 1^Tf T^T, uuk),^. 

<$f Af,©©,?.^^ j$, l\,j6i,CAc\. 

■?£> , n,oioi 01, f/^b^^^vy. 



/«> ^ 



£> <w> <*!W, 60, po, /ro, /// , t<>, f'', 

oQ^oo^db^db ^, nd,>d r bq r crd, crb 

Zl), <*<>, rJ/O, <JWO, </<<>«> ■ 






- "71 v. ,'<■ . $b6£A*n s< , . ,<■',/>■></ 8 S7 



Cap. IV. §. "VI. Glagolit. compendia. 

secuti sunt, ita Slavo-Latini glagoliticos characte- 
res, seculo XIII. inventos, adoptanles nonsolum 
Scrbicorum et Pmssicorum, sed elLatinorurn co- 
dicum abbreviaturas imilati sunt. Excludunt ita- 
que frequenter vocalem inter duas consonantes 
non solum m vocibus , quas cyriHicorum libro- 
rum scribae contrahere solent, utiin £ id estcor, 
f i.e. rocno^u, Ft i. e. rA^roAET, ijj v &£ etc. Sed 
etiam in aliis, uti in ^S pro jas, j>ka pro jSka, nc 
pro nac, n.vi pro nam. Sic etiam contrahunt ani 
pro anka , recentiori more anjel pronunciando pro 
angel Sic et mmk pro mSmsnhk , bnij pro b^neij , \ htea. 

prO ^JSCTHTEAk, HC/fe^ P ro HCHOB^, HCIlfi^NK prO 
HCllOB^b^NHK, k^T prO kS^ET, I1MT prO nAMS-T, 
BEAAHTA fTO BEAEA^flOTA , CBTA^CTBO prO CB&^- 

teactbo. Immo e pro ^ctu, h pro h;ks, a prOAW^, 
n pro NAUii»,cpro caobo; qua ratione lectio libro- 
rum glagoliticorum longe difficilior reddita- est. 
Difficultatem hanc augent varii nexus et literarum 
dijarum et plurium conjunctiones : cjuarum bene. 
multas taminGlagoliticis meisA. 1807 Pragae edi- 
tis, quamin auctiori editkmeHistoriae liriguae Bo- 
hemicae A. I8I9 Pragae impressa , aeri incidi eu- 
ravi. Hic vero tabula. IV. ejusmodi compendia e 
cyrillicis et glagoliticis codicibus collecta exiiibet. 
§. VII. Pro lectionls exercitio servire possunt 
speeimina orthographiae , quae e vetuslis codici- 

bus 



70 Cap. IV. §. VII. Specimcn Orthographiac. 

bus descripta hic subjungimus. Evang. Johannis 
C I. v. 1-^-5. e codice Mosquensi quatuor evan- 
geliorum A. 11 44 scripto. 

1. HcKONl a) KALUE b) CAOBO. H CApBO KAUIE 5 

KA c). HS* kauje caobo. 

In principio erat verbum et verbum erat a 

Beo, et Deus erat verbum. 

«) Legunt hckonh alii. Sed antiqui codiees figura i pro 
H promiscue utuntur. 

b) Pro terno kauie alii lcgunt K^fc. 

c) w ka, lcgunt etiam codd. Hankianus, nunc Vlndo 

bouensis, et Mosquensis alter A. 1 358. At Mosquen- 
sis tcrtius A. 1082 legit K^Koy, et pro primo 
hckonh jam b^namm^ uti rccentiores codd. et edi- 
tiones. 

2. Oe d) kHj hckonh w kS e). 
IIoc erat in principio a Deo. 

d) CE omnes alii codd. manuscripti et editiones antiquae, 

qtiia ce respondct neutri caobo, ut adcomirer, 
quid editores postcriores rnqvere potuerit, ut pro 
C£ hoc substituerent ceh hic. 
o) Mosqu. tcrtius pro w nK legit hoc ioco BiKp^fc m 
tieo. Alii recentiores utiv. 1. K'i Koy, cditi^K Kr^ 
ad DcurJii 

3. &CE f) T'bMfc g) K^l H KEJKNKroh) N'HT05KEi) 
fJEK^I k) KFKE 1) K^l m) f 

Ornnia per ipsum facta sunt, et sineipsofac- 

tum est nihil , quod factum est. 

{) Mosqu. sceundus inplurali bcat^au* k»ziuj3 , tertius 
praemissa conjunctionc h, BCAT^bAt^KfcJiUA, Yin- 
doj), plane bcj T»fc,\\i> K^lWA. 





Cap. IV. §. VII. Specimen Orthograpliiac. 71 

g) TT^Mk cum 1% in fine omnes antiqui , exccpto Mosqu- 

ensi tertio , qui ttjmti legit. Idem in kw uja , k2 

pro «ii usurpat ui. 
L) Alii omncs KE^NEro. Mosqu. secundus KE^NErorKE 

omisso h. Codex Serbicus Kopitarii h KE3LNK- 

rOJKS et sine quo. 
i) nhmtofke omnes alii. 
k) Yindob. nek^icti*, Mosqu. seeundus nekw postposi- 

to nhhtojke. Mosqu. tertius ku omissa negatione 

ne, uti codices recentiores et editiones, ncglecta 

syntaxi slavica. 
1) Mosqu. secundus ejke pro kjke antiquorum codicum. 
m) Videtur hic, et antea bis, Slovo-Tiila omissa, cum 

alii kS legant. Notandum, sequeniis versiculi vo- 

ccs b^tomu «hrot^ K r b in Vindohonensi etMosqu. 

secundo conjungi cum versu priori. 

4. B/fcTOMk n) JKHBOT^ o) kHs. HfKIBOTTl p) E*fe 
CB^T^ 4AK0M'& q). 

In ipso vita erat, et vitaerat lux hominum. 

n) BiiTOM^ cum u leni in iine omnes,_excepto Mosqu. ter- 

tio, quem jam recentiores codd. ct editiones se- 

quunlur. 
9) Pro jkhbot vitioscribacjKH lineam quintam claudit et 

TTi sextam incboat, omisso bo. In Mosquensi sc- 

cundo sequens K^fc deest. 
p) jkhbot^ omnes alii. Mosqu. secundus jkhbot^jke R^fe 

H CB'fcT r *. 

q) makom'& Mosqu. tertius, Vindob. habkom^. Mosqu. se- 

CUllduS HABKAVR, pfO MEAOBffeKWAVX. 

5. HCBTJTTl B^TkM^fc r) CBkTITL s) HTUMA t) 
MTO ll) NEIIOCTHJKE x). 

Et lux in tenebris lucet, et tenebraeeam non 
comprehenderunt. 
r) Vindob, botkmts, Mosqu. sccundus et tertius bovav!?. 



72 Cap. IV. §. VII. Spccimen Orthographiae. 

$) Vindob. CBbTJTbCA; igittir in utroque antiquissimo 

h pro ^fc et i pro n. Mosqu. tcrtius CB^feTHTkCA. 

Mosqu. secundus plane ^a cb^jthtca. 
t) Alii tau tenebrac. 
u) Kfo etiam alii. Mosqu. autem sccundus ero , uti re- 

centiores codd, et cditiones, exceptis Serbicis. 
x) nehocthfke non comprchenclit. Sic etiam Vindob. 

AtMosqu. sccundus legit neokat 1 *, Moscqu. tertius 

NEOKkrriTTL 

Addamus sextum et septimum yersiculum e 
Vindobonensi codice, et conferamus eos cum co- 
dice Serbico Kop. longe recentiori. 

6. K f &T MABK^ nOCAAN^ W kS MMA KMOy HWAN^Xv). 

Fuit homo missus a Deo , nomen ei Jo- 

hannes, 

y) Codex Scrbicus haki* proMEAOB^K^, hme pro ha\a 
et Ivuannu. 

7. Gk NJH^E E"L CB^^T^ALCTBO. £A CB^fc^rfe- 
T^SAkCTBOyKTb CB^T^fe £A BCH B r fej Oy HAAOyTK HMk z). 

Hic venit in testimonium, ut testaretur de 

lumine, ut omnes crederent per illum. 

z) Codex Serhicus, uti cditi npVn^E venit; CB-fc^rfc- 
teacto testimonitira , CB^b^^fcTEACBoyKTk tcstare- 
tur , w titi cditi pro-o de ; scd emS ci, editi vitiose pro 
ha\!s per eum, £/' uvtv. 

Specimen alterum, Joh. X. 9 — 16. e codice 

Vindobonensi. 

Q) fl^'* KCA^U ^BbfL*. a) AWOW ASJJE KTO B^NH- 
t \ETU COCETCA, H BTlNH^Tb IKJMH^ETb b) H nAJKHTK 
©GfAljlETb c). 

EgQ 



Cap. IV. §. VII. Specimen Orthographiae. ?5 

Ego sumostium,per me si quis introierit, sal- 
vabitur,et ingredietur et egredietur, etpascua in? 
veniet. 

a) Alii ^BEpu janua, ostium. 

b) Melius alii h h^u^et**. 

c) Cod. Serbicus osffeuJETk, editi weo/mjjet 1 *. 

10. TATU d) NEnjHYjO^HTU N 1 * e) £A OyKfA^ETU 

h oysHKTi* h noroyKHTi*. &$* nj> u^o^i f) ^a jkh- 

BOT^S HA\OyTl* H EOAb g) HMOyTU. 

Fur non venit, nisi ut furetur, et mactet et 
perdat: ego veni, iit vitam habeant et abundan- 
tius habeant. 

d) Alias idem rccte tati*, non tatu. 

e) Pro h^ alli ja^b^ practer, nisi. 

f) Alii npyH^oya. 

g) KOAIs pro F^AE, alii AHUJkUJE. 

11. ^3^ KCMh* UACT^Ifk ^OKfXIH. H h) £UJK> 
GBOIO UOAAPAN) i) 3A OBkLJA k). 

Ego sum pastor bonus et animam nieam po* 
no pro ovibus. 

h) Pro h cum aliis legendum est ract^i^i* ^oeq tuh. 
i) noAArAKT m tertia persona alii; Serbicus codex, 

quamvis HACTWfi* ^ok^wh legat, tamen primam 

pcrsonam noAATAio retinuit. 
k) Cod. Serb. obu^, sed editioncs antiquae oblja , re- 

centiores obuui, quae inflexio non Slavica scd 

Puissica est. 

A2. & NAHMNHKrS 1) HFKE N^CTh, nAttl^lpk. KMOy* 
HSE NECOyTL m) OBLUA CBOfZl. BH^HTU B*SAKA n)h 

H^oyujA 



74 Cap. I^- §• VII. Specimen Orthographiae. 

M^OyiJJA 0), H WCTABAAKTk WBULJA H K^fcrAKTl*. H 
BfcAK 1 * fAC)fillLIAKTL ta p) H fACnO^HTk q) WBfeLJA. 

Mercenarius autem, qui non est pastor, cu- 

jus non sunt oves propriae, videt lupum venien- 

tem et relinquit oves et fugit, et lupus diripiteas 

et dispergit oves. 

1) Editi naemnhk 1 *. xcti graeci textus ante hjke non le- 

git Slavus. 
m) N^fecoyTL editi quidam etCod.Serb. hoc loco, alibi 

NECOyTU. 

n) Alii boaka, et infra boaktl Cod. Serb. bauka et 
BAbKb neglecto, ut solet, discriminc inter Ti ct u. 
x>) rjyA^LjJA editi, rpE^oyuiA Cod. Serb. 

p) OAC)(UTHTU K Cod. Scrb. fACJfHTHT'* HJf cditl. 

q) o Acnoy^HT^ scribendum erat. 

13* H NAHMNHKTi r) E^JKHTk. tflKO NAHAWHK* 
KCTb. H NEfA^HTU W OBLJA\* s). 

Mercenarius autem fugit, quia mercenarius 

est, et non curat de ovibus. 

r) nakmnhki* et nahmnhku. Cod. Serb. 
s) OBLjA)f alii. 

. , 14. &$% KCEMI» t) NACT^Ifl* ^OK^IIH. H 3NAW 
MOIZl. H 3NAWTU MA Mora u). 

Ego sum pastor bonus et cognosco meas , et 

cognoscunt me meae. 

t) Alii KCMk. Cod. Serb. subinde kcomu. 
u) Cod. Serb. a\e, a\ok pro ma, A\ora. 

15. MKOFKE ^NAKTk MA wEjfc. H A3»S 3NAKMVLJA 
H^UiH) MOH) X) nOAArAK) 3A WBfeLJA. 

Si- • 



Cap. IV. §. VII. Specimen Orthographiae; 75 

Sicut novit me pater et ego agnosco pa- 
trem , et animam meam pono pro ovibus. 
x) Cbok>. Cod. Serb. convenienter syntaxi slavicae. 

l6. HNII y) WBUUA HMAM 1 *. fZHKE NECpyTl* W 
^BOfA CErO H TW z) MH riO^OKAKTU npHBECTH. H 
TAA MOH OyCATilUJATU aa). H KOy^ETU K^HNO CTA^O. 
H K^HN^ IlACT^lfU. 

Alias oves habeo, quae non sunt ex ovili 

*hoc, et illas me oportet adducere, et vocem me- 

am audient, et liet unus grex et unus pastor. 

y) h hnw editi; hnVk Cod. Serb. pro hnua. 
z) twa editi, tVhk. Cod. Serb. 

aa) oycAHUJETU Cod. Serb. neglecto, utsacpe, dis- 
crimine inter tj et h. 

Specimen tertium Joh. X, 1 — 3. e codice Ru- 

thenico (potius Serbico ) Bibliothecae 

Vaticanae. 

1. ilMHNk AMHNU TAH) BAMfc. N£Bk)£0££H a) £BEf- 
MH Bb£BO£k WBMiH. Nb nf^AA^EH b) HNOy^^fc c) 
TATk d) KCTk H pA^KOHNHKI*. 

Amen amen dico vobis, qui non intrat per 
ostium in ovile ovium ; sed transcendit aiiunde, 
fur est et latro t 

a) ne b\*o^ah editi. 

b) n^AA^^fr Cod. Scrb. Kopitarii , noeaa^a editi. 

c) HNoy^A Cod. Serb. Kopitarii. 

d) TUTi» Cod.Kopitarii, (cf. Br&HN^proBOHN^ cod. Han- 

kiani). Ante tatu addunt cditiTOH, cum in grae- 
co ifisTvog lcgatur, 



Cap. IV. §. VII. Spccimen Orthographiae. 

2. £1 Bk\*0£EH ^BEJMH, HACTHft* e) K WBLjAAUi. 

Qui autem intrat per osiium, pastor est 

ovium. 

e) HACTUifu editi. Serbici codices negligunt .saepe el 
confundunt discrimen inter w et m. 

3. GEMOy £BEf NHKI* WBf L^AKTI» f) H UJBLJE TAACIs 
KrO CAyiUATk g). H CBOK WBLJE TAAUIAKTI* 110 HA\E- 
HH H H^rONHTI* K h). 

Huic ostiarius aperit, et oves vocem ejus au- 

diunt, €t suas oves vocat nominatim et educit 

eas. 

1) wbe^aet^ editi. 

g) cahlueti* Cod. Serb. Kopitarii, perpcramposito h 

pro *ai. cakiiliat^ editiones antiquae. 
h) ny Genitivum pluralem pro accLisativo k seu ra lia- 

bcnt editi. 



4. H Kr^A CBOK WBLJE i) H?K£EN£Tk , n^NHAW 
)fO£HTU. H WBLJE nONKA\ k) H^OyTt , I71KO B^fc^ETk 1) 
PAACb Kro. 

Et quum suas oves emiserit, ante eas vadit, 

et oves illmii sequuntur , quia sciunt vocem 

ejus. 

i) cboa oblja editiones antiquae, reccntiorcs russice 

obljw. God. Serb. ubiqiie WBij^fc. 
V) no nem^ editi. 
1) B^fc^^TTi cditi. 

5. IIo hk>jk^ea\h;e NEn^oyTU. m). raKo ne^na^oti» 
HWJK^Ero n) taaca. 

Alie- 



€ap. IV. §. VII. Specimen Orthographiae. 77 

Alienum autem non sequuntur, quia nonno- 
verunt alienam vocem. 

m) Desunt hic nu k^hutu WNKro, quac Cod. Serb. 

Kop. legit. Editi no K r fc?KAT , a w NErw, fugiunt 

ab eo. 
n) hwjk^eTa Cod. Serb. Kop. cum intlexione recen- 

tiori vulgaris dialecti ra pro ro. Editi antiquiores 

mwjk^axw, postcriores Hfcm^Arw. 

6. GhK) nf HTHW fEME HMk I(f. WNHFKE NEfA^Oy- 
AUfcuJE O) MTO K^fctUE p) f75JKE rAATOAAALUE KMU. 

Hanc parabolam dixit eis Jesus : iili autem 

non intellexerunt, quidesset,quae loquebatur eis. 

0) NEjA3^A\ r bujA editi. 

p) gauje editi. E^b Cod. Serb. Kop. 

7. Pe«IEFKE nAKH q) HA\k I($. AA\HNk AA\HNU rXfc) 
BAMIa r) A^Ia KCMk £EEf L s) WBLjAA\ls. 

Dixit ergo iterum eis Jesus : Amen amen di- 

co vobis, ego sum ostium ovium. 

g) riAKu recte Cod. Serb. Kop., naKH editi,polonice, 
r) Ante a^ 1 * legunt ecliii mKW, quia, ori. 
s) Pro ^BEfi* Cod. Serb. Kop. nACTHjk pastor ; utique 
vitiose. 

8. RucH ^ahko t) uxk nfVn^E nj^fcfK^E mene, 

TATHK U) COyTL H f A^EOHNHIJH^NL NEUOCAOyUJAUJE x) 
H^I» WBIJE y). 

Omnes quotquot eorum venerunt ante me, 
fures sunt et latrones; sed non auscultaverunt 
eos oves. 



«) 



fS Cap. IV. §. VII. Specimen Orthographiae* 

t) kahkojke Cod. Serb. Kop. (?ahkw editL 

u) tatVe editi. tltik Cod. Serb. Kop. uti supra TkTk 
pro tatu. AHas l est signum vocalis ambiguac, 
uti in nu, quod Russi legunt no, Serbi na. 

x) no NEnocASiiiAiiiA editi. 

y) wblje Cod. Serb. Kop. sed alibi WBij^fc. Editian- 
tiquioresoBLjApro OBLj/A, recentiores russice ©bu w* 

Oratio dommica Matth. VI, 9 — 13. ex editione 
Petropol. 1816. 

OmE NAILTA, HfKE gCH NA MKcfy, £\ CTHTCA 
HMA TBOE : £A nplH^ET^ LJjKTBlE TBOE : £A K^ET* 
BOAA TBOA, nlKW NA NKCH , H NA ^EMAH. Xa^K 1 * 
NAWft NAC^IUNWH a) ^AJK^fe NAM 1 * £NECK ! H 
UJCTABH NAM^ ^OAPH NALUA , fZlHW b) H AUiI WCTAB- 
AAEM^ ^OAFKNHKWAV* NAUJWAVfc: H NE BBE£H NAC* h 
NAnACTU, NO H3KABH NAC* 55 aSkABAI*W. MKW TBOc 

gcru uSctbie h chaa h caaba bo B^KH. Hmhnk. 

a) Ms. Serb. Kop. nacSluctbnVh. Ms. Pragense 
nacSluctbnush. 

b) M.s. utrumque rctKOFKE pro rz?KW. In reliquis prae- 
ter Orthographiam convcniunt cum tcxtu hic 
impresso. 



Parsl C.L §, 1. Vocum formatio. 79 



Grammaticae Slavicae 
P a r s I. 

De vocu?n for?natione. 
C a p u t I. 

De syllabarum radicalium Structura. 
§.1. 

V oces cornpositae e simplicibus constant , uti 

I KAAroB^fecTBOBANiE evangelium, bona annunciatio, 

ex kaah> et b^ctbobanVe; ^AKONon^cTSnAENVe legis 

transgressio, ex ^akon, npE et ctSfiaenVe; 3AK0N 

vero ex 3A e.t kon. 

Simplices voces sunt attt primitivae, ut EAAro, 
aut derivatae, uti b^ctbobanVe, ctSnaenie. 

E primitivis aliae sunt nudae, quae syllabam 
radicalem sine servili litera exhibent, ut KAAr, 3*, 
kon, njE, ctSr ; aliae auctae, i. e. servili litera indu- 
tae seu formatae, ut KAAro, ctSraenVe. Accessit 
enim syllabae radicali nudae KAAr terminatio gene- 
ris neutrius ; et syllabae ctSii terminatio parti- 
cipii passivi en , ob labialem n inserto epenthetico 
a: ctShaen, undeverbale CT^nAENft, 

De* 



8o _ Pars I. C. I.§. l. Vocum formatio. 

Derivatae ab aliis vocibus jam forrnatis dedu- 
cuntur, uti verbalia b^ctbobanVe , ct&haenYe im- 
inediate a participiis passivis b^ctboban , CT^nAPN 
verborum b^ctbobath, ct&hhth. Ex his CT^nHTH 
primitivum est a nuda radice CT^n formatum, 
fiffccTBOBATH vero derivatum, immediate a b^ctbo, 
hoc autema b^cth, alias b^^th deductum, cujus 
nudam radicalem syllaba b^ constituit. 

In investigandis igitur vocum polysyllabarum 
etymis radicalis syllaba a servilibus literis, quae 
in formatione vocumaccederesolent, accurate dis- 
tinguenda est. Vocis derivatae et simul compo- 
sitae njEH^KkiTOHECTBOBATH superabundare , proxi- 
mum etymon, rejecta praepositione njE,estHq&Li- 
tomectbo, remotius autem h^ewtok, quod superest. 
Hujus autem compositae etderivatae vocis ; rejecta 
praepositione H3 etterminatione oK,primitivumerit 
ewt, ab Iniinitivo kwth formatum. llesecta etiam 
terminatione THremanet nuda radicalis syllaba ku. 

Vocis decompositae ^acb^^teactosath testiii- 
cari, rejecta praepositionega, etymon compositum 
est CB^fc^TEATBo testimonium, hoc autem accedente 
terminatione ctbo a cb^^^teau deducitur, hoc 
vero ab Intmitivo cb^w^th derivatur. Ilaec autem 
vox constat ex praeposltione c, et simplici verbo 
B-t^^TH scire, utitaque testis cb^^^teaii dicatur, 
quod rei conscius sit Fiejecta terminatione Infmi- 

tivi 



Pars I. C. I. §. 2. Ciass. I. syliab. radicab 8l 

tivi ^th. Constat igitur ^acb^^teactoeath ex 
tribus simplicibus elementis %\, c, b^, quae 
conjuncta, accedentibus fbrmativis ^th, ea, de- 
inde ctbo el obath vocem septem syllabarum pro- 
duxere. Sic njEH^KkiTOHECTBOBATH a ku, acceden- 
tibus fbrmativis th, ok, ctbo et obath, deriva- 
tum, et cum n^E et H3 compositum est. 

Itaque, cum formatio vocum sine co^ni- 
tione radicum et literarum, quae his accedere so- 
lent, clare exponi non possit, consideranda sunt 
primum simplicissima vocum stamina et primige- 
nia syllabarum radicaiium structura , deinde Ete- 
rarum formativarum functiones. 

Classis I. Syllabariim radicalium. 

§. 2. Classe I. continentur eae syilabae , ra- 
dicem constituentes , quae aut sola vocali, aut 
unica consona initiali, etvocaii iinali, quaetamen 
in paucis etiam abesse possit, constant; suntque 
sequentes : 

1. — a y — ; — h m — — 



2. 


B»S 


BA 





— 


BW • — 


BH 


— 


B^fc 






CA 


KO 


K y 


KbJ 


BH 


— 


K* 






riA 


no 


— 





IIH 


riA 


n^fe 






MA 


— 


— 


MUI 


MH 


MA 


— - 



§2 






Pars 


L Cap. I. §. 


3. 








3. N«* 


NA 
AA 


, 


Ny 


NU 


NE 


NH 
AH 





N r b 


■f-* 




? A 


— 


?y 


rtbl 


— 


JH 





f^b 


— 


•r 


A* 


A° 


AY 


— 








< — 


A* 


— 


Tft 


TA 





vy 


TfaJ 








TA 





— - 


■S. 


3* 


« 


— 








3 H 





S^fc 


— 




— 





— 





JKE 


JKH 


JKA 


— 


mw 


C* 


- — 





cy 





Cfe. 


CH 





ctf 


— 




i — 


— 


, 





LUE 


LUH 
LJH 
MH 





— 


. — 




■ — 


— 


, 





HE 


HA 


— 


MW 


6. 


X* 


















KTl 


KA 


— - 


KV 


Kkl 











— 


, 



Syllabas bo, no, co, ko , cum vocali cuphonica, 
Imic indiculo insertas non rcperies, cum ad b 1 *, n^, 
CA, K^referendaesint. Sic et femininum ta et neutrum 
to a t 1 *, ch (vj) vero et Cfhoc, a Cfc orta sunt. 

§. 3. Continentur hac tabula prima stamina 
plurium partium orationis,et quidem 

a) Pronominum personalinm : 
h eum, ra eos, k id, k> eam. 
ba, fem. B^b nos, primae personae Dualis. 
m primae person%e nota, inde mh mihi, ma me, 

mu no s (tjftsfs). 
uhi nos (yi\Loi<;), NAMnobis, nac noslrum. 
Tiu tu, th tibi, ta te. 

De- 



Stamijia pronom. verb.etc. 85. 

Determinativorum et demonstrativorum : 
t% ille, iste, fem. ta, neulr. to; inde adverbium tS 

isthic, illic. 
ck hic, fem. ch, neutr. ce, inde Interjectio CEecce. 

Reciproci recto carentis ; ca se,Dat ch, Gen.cEKE. 

Relativi: fke, quod pronomini h suffigi solet : 
h?ke, rzifKE, kjke, qui, quae, quod. 

Interrogativorum : HE,cuideterminativa Toefc 
co suffiguntur; hinc hto, heco, quid; et k, cum 
quo to conjungi solet: kto, quis? 

b) Verborum, quorum praeterita simplicia 
prima themata exhibent : 
kh feriit; hinc khth, kYk>. 
nn bibit; hinc nHTH, nYw. mw lavit; hinc muith, mwk>. 

Eadem ratione a bw , bh , B r b , ka , kh, nw , aa, ah, 

fbl, f^fc, £A, £*!?, TU, TA, C-fc, UJH, HH, M/JV SCU HA, 

hk> seu hS, ka, kS formantur Praesentia biitfo,bYw, 

B^fcsO, KYK>, KAK), NWK), AAK), aYk> , fUK), fTSK), $AK>, 
£ r bK),TWK>,TAK>, CHTK) , HjYK) , hYK) , HAK) , H^fO, KAH3CA, 

kSk). A themate jkh : jkhth, fkhbS vivo. Ab h.hth, 
h^S eo, a lue vero ujte^S , a K^fc fuit, aut a kw : kwth, 
fut. k^S ero. 

A MA, MH, MA, j>H, ^S , 3H , C^ , KUI : MAN^, 

mhnS,manS, jhn^, ^SnS,3hnS, cSn^, kwnS. 

A n/\ tetendit, nATH, Praes. hnS, Sic etiam 

MN^, TNS,»iNS, HnS, aMA, TA/ftASeU JKA, HASeU HA, 

exclusa vocali thematis formata sunt, 

F z c) 



84 Pars I. Cap. I. §. 5. 

c) Particularnni non flexibllium, uti Praepositio- 
num: o, y, b 1 *, B r fc, nA, no, na, ^o, 3A, ca, k^; 
Conjunctionuin : a, h, go, n^, ah, ^a; Adverbic- 
rum ne, nh, 'N.rfc. Haec, uti Praepositiones aliis vc- 
cihus praeiixae, composita constituunt: ovmw ab- 
luit, noMToquare, no^a porrexit, ^akw oblitus est, 
cnh$e descendit, NE^Srmorbus, NEHHCTimmundus, 
nhkto nemo, NHWToet -nhmeco nihil, ntjkto aliquis, 
nhVmto aliquid etc. Constat itaque nhktojkecx ele- 
mentis: nh-k-to-?ke ; et nhhecojke ex nh-he-co-jke. 

d) Substantivorum et Adjectivorum , si litera 
servilis in iine accedat. Sic ^h, in compositis 
Sao^hjh malefactor, ak>eo$4h fornicator, est per- 
sona agens, factor, a £*k seu £'bw. Eodem modo 
derivatur koh praelium a eh seu kYk> caedo, fkhb 
vivus a jkh, jkhbS vivo,nHBO potus a nn, nYfo bibo, 
^ao donum a ^a, ^ak> do, b-Ijto ventus a B r fc , 
B^fcn?, BH5TH ilare, et iniinita alia. Formas autem 
Substantivorum et Adjectivorum primitivas, quae 
nulla servili auctae sint, haec tabula nullas com- 
preliendit. Neque Illyricum na^a spes, expecta- 
tio, cujus compositi pars altera ^a syllaba radi- 
cali nuda constare videtur, objici potest. Nam 

NA£A ex NA^EPKA, plO NA^EK^A, 3 NA^HJK) Sdl NA- 

^ErK^S contractum est. Lusatarum vero inferio- 
rum sa i. e. 3A lacryma ex Isa ortum, et ipsum 

Isa 



Stamina pronom. verb. ctc. 85 

Isa ex CA3A seu cae^a, apud Lusatas superiores 
cea^a, contractum est. 

§. 4. Cum Lexicon radicum hoc loco inserere 
nonliceat, saltem primae seriei hujus classis sig- 
nificatus paucis indicabimus. 
a Conjunctio,at, sed, et. 
o seu w Praepositio, de: w nem de eo, w kom de 

quo. 
w, Interjectio, o! 
y 1. Praepositio, apud : y NErwapudeum, y Korw 

apud quem. 
y 2. Adverbium: ne y, nondum. y*KE jam, compo- 

situm ex y et fke. 
y 3. Stamen verbi simplicis yTH , yio, cujus com- 

posita H^yw exuo, et wKywinduo, in usu sunt, 
yso Zv y itaque, compositum ex y et ko. 
h 1. Conjunctio, et: h^em h a\u, imus et nos, 

hgo etenim,compositum ex h et ko enim. hah 

aut , compositum ex h et ah an. 
h 2. Pronomen, Accus. h eum, Instrum. sing. 

hmi> per eum, Gen.plur, h\* eorum,wNH](abiis, 

Dat. hm iis, k nhm adeos, Instrum. hmh per 

eos, cnhmh cum iis. Ante vocalem h transitin 

consonam j : nrw ejus , kmS ei ; khi ejus (femi- 

nae), kh eifem., k> eam, k Accus. id, ra eos. 
hfke ex h et jke compositum Pronomen relativum, 

qui, fem. rziJKE, quae, neutr. kfke quod. 

m3. 



S6 Pars I. Cap. I. ■§. 5. 

h 3. Starnen Yerbi hth ire , cujus Praesens h^S 

eo , Praet. h^e ivit. 
la stamen verbi itith capere, Pret. ra, raT, Prae- 

sens ha\K 
ra eos, eas, ea, Acc. plur. ab h. ra?KE ab hjke. 
k, kt, kth Serbici codices pro ra, wth. 
k seu £ id, Accus. gen. neutr. ab h; kjke abnfKE, 
k> eam, Accus. fem. ab h. k>jke ab hjke. 

Specimen hocce facile augeri potest, si om- 
nia derivata et composita ipsi syllabae radicalisub- 
jiciantur. Sub jkh ex. gr. non solum jkhb, jkhbot, 
wfkhbS, hojkhbS, jkhtie, jkhteau, jkhteactbo, jkh- 
teactbSw, sed etiam jkh^ni*, jkhto, jkhtnhlja, 
nAFKHT^ etcompositorum, quorum primam part.em 
jkhbo constituit, copia collocanda erit. 

§• 5- 

Classis II. syllanarum radlcalium , quae duabus con~ 

sonis aut vocali initiali, quae consonae aequivalet, 

et consona finali constant. 

A vocali solida inchoantia : 
1) yn. 2) ob, ak, ok, wk, yriK, y\\. 3) on, yn; 

y-A; oj>. 4) y^, ot, wt. fi) A3, y3, oc*>, yc. 0) an 

yr; y^; ok, yK. 

yBW refcr ad y et ko primaft classis. 

ynu confer cum RTin^, 

y^ confer cum BA3. 

yjKE jam, refer ad y et jke primae classis. 

yjKg 



Radices classis II. 87 

yj#E funis , rcfer ad y^ : y^A. 
yujH aures, refer ad y\* : y^o, 
qmh oculi, refer ad ok: oko. 
ysHTH doccre,rcfer ad yK : vka, 

A vocali liquida : 

1) ran, kh. 2) hb, raB, raK, Rin, rciM. 3) hn,k>n; 

MA, rziA, KAK, f21f. 4) fTl^, K£ ', fZlT. 5) H3 , m^ , K3 ; 

ksk; rac , kc. 6) ht, rar, wr; wjf ; raK,KK. 

h^S eo,referad h: hth primae classis. 
k^a, k>3Nhk rcfer ad y^: y^a. 
H^rtiHKA cognatus,refer ad y^; yras. 
fOH^NiiiH, WFKCKUH.australis, refer ad ror. 
khath sonare,refer ad kk. 
w^ath odorari, refer ad yjf : v^ath. 
ra.KW quia, rziKkJH qtialis, vide sub ak derivatat 
ab h. 

A labiali b : 

1) BOH. 2) BAK, BAn, B^nU, BKiA^. 3) BTLN (BN^), 
BONU,BklN, BHNjB^N; BAA , BAA , BOA , BEA, BHAJBf^fe, 
BAf , BE^, B^fef. 4) BA^, BO^,BE£, BH£, BA£ , B^*, 
BET, BHT, B^T. 5) 6^3, BE^, BA3, Brfeftj; BAC, BEC, 
BACb, BUC, BHC, B^fcc; (bOUi) , BEM. 6) B^ ; BWK^BlSK. 

bhbath refer ad bh : bhio seu bhnS primaeclassis. 
boahth, boaa refer ad bea : beaijth velle.* 
bo^hth, bohs^S, Bora^u refer ad be^S ducere. 
B03 , B03HTH refcr ad be^ : be^S vehere. 
BE3 in be^t? ubiquc, refer ad beci* omiiis. 
boc in boctok, Boc^o^refer ad b^ seu B03. 
buiuie, bwujnYh refer ad bwc: bwcok altus. 
bttujak) refer ad B^fec : B^fecHTH suspendere. 
b^ujaw rcfer ad B r b«r, unde etiam beiu res, pro 

Brfeuj. 

B^fc'1- 



88 Pars I. Cap. I. §. 5. 

e^mnwh aeternus,est a B*feK seculum. 
BArA libra, est a germ. Wage , inde baikhth. 

A labiali k ; 

1) K^H. 2) KAB, KAK, KOK. 3. KAN , KAA, KOAK , 
K»XIA, K^A, KAE , KAK> ', KAJ , KO£ , K&p, KEp (kj>a), KHf, 
BfE (BfM). 4) EO£, K^, K^ (k^H?) ; KOT. 5) KO3 , KE3; 

koc, KHkc, kSm. 6) Kor, K^fer; Kojf; kok,kSk, kkik. 

eoh praclium, et Iterativum kheath, refer ad kh: 

khth primae classis. 
kub, KkiBATH rcfer ad Kki; kwth. 
eawio in Infmitivo kaebath vomcre. 
K»ferKATH fugcre, refer ad K^fer: K^fert. 
&om\'i\ , kcjkectbo, ad kop. 
khh flagellum, ad kh: KiK>. 

A labiali n : 

1). 2) iub, non, nSn r 3) nENK, n^tu; nAA, hoa, 

nivSAK, OEA, HHA, OAA, HA&, HAE^HA^fe, HAtO ', HA£, HW J , 

nesp, nsp, nH^, n£A, njo, hje, njH^n^, no. 4) HA£,no^, 
n^, nA^K ; rot, hSt, hStk, hkjt, iiht, iiat , nATK , nT. 
5) 11*3, nAc, ruc, nnc, n^fec; miiE, nAM, nSn. 6) n^r, 
irfer; ha^, n%)f , nw)f, nnvf (njfa), n r b)f \ hak, hSk, 
hek. 

noH in NAncH potus, nahohth toti&v, et hhbo 

refcr ad nh : nVK) prlmac classis. 
nEHEA cinis, compositum ex no et nea, rcfcr 

ad haa:haath, nAAHTH. 
noNE saltcm, utpote compositum refcr adno etNE, 

pro k seu e, ab h. Sic ct honefke rcsolvendum 

est in no, ne (e) et jke. 
np f addita terminatione Praetcriti »b : no^fe, inde 

nf^feTH, cujus Pracscns n^io, a quo npA lis. 

no^ 



Piadices classis II. 89 

no^ in no^^w, no^^M? est e no et c, mutato c 

Tn ^ °b~£ sequens. 
noc uf nocAts post, itidem e no et c, c-ui servile 

aMj accessit. 
n^fcuj, n^uuVHpedes, refer ad rri?^ , indeet hmj^o- 

ta peclites. 
nem in iiemaa!* moeror, (forte et nEMATk sigilkmi) 

refer ad nsKScA. 
riEUJk furnus, est a hekS pinso. 
hhijja cibus, a nhtath nutrire, alcre. 

A labiali m : 

1). 2)." 3) MEM (mn), MENk, A\N (mMMV) MM?N', A\AA, 
MOA, MEA, MHA, MM3A *, MOf , MHJ, A\Vf , Mtfy , M£ 
(mjMY). 4)mS^,ME^, MMJ^k; MAT,A\OT, mSt , A\WT, 
AUT , MAT, MMIT. 5) AAA^ , A\0^, A\SfiT, A\WC , AAAC , 

M^fec, muw; mem, mah. 6) Mor ; A\r (a\ht), M.V(, 
MO\", mS\% m^y*' mak, mok, a\Sk, av\k, mk. 

mah Majus,pcregrinum est. a\oh meus , ope oh dcri- 
valum , refer ad m (ma , mh , a\u) primae classis, 

mha\o praeter,rcfer ad a\hnS, a\Vw. 

MAFkS UDgO, MACTk, macao ad MA3: MA^ATH. 

mejka limes, A\ErK^S inter, ad a\e^~ 

mskhth, mh^ath niclitare, a\?ka nictitatio , ad A\r. 

M^buiATHmisccre^ad mH^c : m^chth. mwS adAV*\% 
me\" , Puiss. mo\" , Serb. ct Carniolis ma\ , muscus. 

MOHHTH, mSmHTH ad A\OK, mSk. MME ill npOMME 

ad mk : mknS. 
moijj, M0UJH,A\ArATH, a\o?ken, ad Mor: A\orSpossum. 
MArKUH moilis Puissicum est, ortum e Siavico 

MAK : MAKKWH. 

A Knguali n : 

1) NAH. 2) NOB, NHB, NEE, NTJA\. 3) HUH,NAH; 
NOf , NSf, NMj> , NJ (Nffc). 4) HA^, nS^*, NHTk. 

5) 



gu Pars I. Cap. 1. §, 5. 

5) nh^, N3 (n^e), NofK, nec, noc. 6) NAr^NorjN^br^ 

NAK, NHK. 

wah>, nam, macnaui, cum a iine aucta sint, ad 

Nki primae classis reierenda sunt. 
na?khth, u>knahu4tm, nudare, refer ad NAr nudus, 
N03 in No^^OH nares, ad noc nasus, 
nSsk^a ad n^: nS^hth cogerc. 
nhskak, nhhinTh, ad NH3, nhhv^, nh^S dcorsum» 
nhjke neque, compositum est ex nh et jke. 
'noujS, nochth portare^ refer adNEC necK 
nhlj pronus, ctNHHScA, ad nhk: nhk^'. 
nhuj paupcr, est derivatum a nhmto nihil. 
noljj nox, si m ortum sit ex kt, radicem incognif 

tam nok supponit. 
B3NAK supinus, est ex B3 et nak, germ^ Nacken. 

A linguali a : 

1) aah,aoh. 2) aab, aob, aeb, a^jb; a^k (aok), 

aSe, aek, ak?k; AAn, aou, A&n, AHn, A^fcn; aom. 

3) AAN, AON , A&N, AEN, AHN , A^N , AN (anV) ', AEA , 
AHA. 4) AA^ (AO$), aS^, AE^, AA^ , Al^", AET^A^T, 

A^Tb., awt. 5) AA3, A03, AH3/AA3 (A r ^3), aojk,aSjk; 

AAC,AOC, AWC, AHC, A^fec , AHUJ. AHLj , A^H. 6) AAr , 

aSp, Asr, AAr O^r), af (apa); ah\% ajk^, a^x*, aak, 

AOK, A&K, AklK, AHK, AAK , A^fcK. 

AEFKATH jacere, AOJKE lcctUS , AOHiHTH, AArATH pO^ 

nere, refer ad \/kr: A«\rS. 
AJJiA mendacium, aojk mendax, ad at: ArATH. 

Praescns ArS ej, ajkS. 
Aort; in aojkhlja (afkhlja) vidctur peregrina radix, 

Confer germ. Loffel, et gracc. A#j3/£. 
ahsuhth orbare, ahujenVe defcctus , ad AH^rcfcr. 
ahujlue supcriluc, ad ah\*. 
«mtinljh personalis, ad ahije facics, pcrsona. 

ATJHHTH 



Hadices elassis II. q* 

a^shth mederi, amjmka curatio, ad atjk. 
aomhth lambere ad aok: aokath. 
a*ljja iens, lentis, siquidem ljj ex t ortum sit,ad 
hanc classem, non ad tertiam, spectat. 

A linguali p: 

i) fAH, fOH 2) JA5, fEB, fB (fBA)*, f AE , f Sk , 

fUK,fEK, jas; jon, JEn, ffrn; jam, jeai, jSaa. 3) 

fAN, fSN, fMJNb. 4) fA£, fO^, f S^ , f W£ , fA£ , 

ffc^, f£ (f^), 5) p3, f03, fH^, j^3; jajk, p r &FK 
(jojk), jujk, pjr, (jjka); foc, fSc, jtwci*, jac, ffccfSui, 
frfew; jam, jSm. t)) for, fSr, fwr; pSjf, fWft; f*K, 

fSK, fWK, fMTK (fEK). 

fAE servus, jaben acqualis, in aliis# dialectis fOE, 

fOBEN. 

fOB fovea, refer ad fki: fwio fodio. Ab eodcm 

owaelj, puiAO derivantur. 
jhnS, wtohnS, rcpeilere, refer ad ffcio primae 

classis. 
jaao aratrum, pro ooaao, referad Of : ojath arare. 
jajk^aio genero, pario, refer ad f o^ : jo^hth. 
jojken veru, stimulus, refer ad fAFKENi*. 
jOFKA a peregrino rosa ortum est. 
JOJKEL), fOJKijH, Ksgccricc , siliquae, refer ad non 

cornu. Huc refer et Adject. oofkan. 
oojk^Ve est collectivum aoo^rApalmes;referutrum- 

que ad ^03 pro A3. Alternant enim a et in 

hac particula. 
ffKA, fFK^A aerugo, refer ad o^mjth , a quo dif*. 

ftrt f jkS , f fkath , hinnire. 
jac in jAcnNS, oAcnHNAW dispando, cruciiigo, re-» 

fer ad f A3. 
f amhlja est diminutivum a f aka tumba. 
^Smka vas, urna, refer ad jSka. 



92 Pars I. Cap. I. §. 5. 

A litera ^: 

1) £0H. 2) #*&, ^BA (^B^), £ER, £H6, ^B ; 

v >os, ^Ss, ^ek, £$h;£oM, £Um,£m& 3) ^!jn,^enu, 

£N0', £AA, £OA, ^A', £A ? , £Ej> Q^ a). 4) £t?£ , £AT , 

A*t. 5) A rfem, A ec, A rfe c . 6) ^Sr, ^r; AX (aw)c)> 

£HK. 

A ^oh forma-um cst ^ohth lactarc, 

A ^ab i) ^ahhth, y^ABHTH suffocare ; a ^AB2) 
^xbnw pridem. A ^eb l) ^SBEfk levir; a ^eb 
2) ^sbati* novem. A ^»&b ^^ba puelia , virgo. 
A ^hb mirum, ^hrhthu mirari. Ad ^ok spec- 
tant ^oka, ^oKOkiH. ,a,Sk est qucrcus. A ^ek 
est ^moL vallLS. A ^Sn ^SnAA concavitas. 
$om est donius; ^WAtfumus, quod ad ^mS re- 
ferri possit. 

^uiN.Apepo, ^enk dies, ^no fundus. A ^aa ^a- 
A'l?:-e longius, '^AAEKbJH longinquus, remotus. 
A ^oa ^oaS, v \.OA r fc deorsum, humi. A ^^a es! 
^ahth partiri, at ^ao opus, est a ^Ujo. A 
^aj) y^AjHTH pcrcutere. A ££(>S, ^ath , la- 
cerarc est Iterativum^HpTH ,et ^haa foramcn. 

^^ cst avus, ^i'T.A infans. 

^^fka convenit cum germ. Ddse. 

A ^ec i)est ^ecatk decem; a ^ec 2) ^ecnwh dcx- 
tcr, ^ECNHJjAdcxtera; a^Eco)^ECNA, piur. ^ec- 
Nid (Boh. ^ACN^t) gingivae A £<kc cst Boh. 
^Hschth terrere. 

A^Sr cst compositum NE^Sr morbus et ^Sjk robu- 
stus, ^Spa vcro est iris. A $tr cstPiuss. ^eto- 
tk (olim apud Boh. dehet) piv liquida, germ. 
Theer. A ^ est £\*nS scu ^o^nS, Itcralivum 
v ^bJ^ATH , Pracs. ^uiujS, spirarc. At ^Suja 
anima est a ^S^ spiritus, quod cst formatum 
a ^S: v \.^k> primac classis; 

^hk ln dialectjs est idcm, quod slavicum ^hbVh 
fcrus , incultus. 

V 



Hadices classis II. g^ 

A litera t: 
1) tah. 2) toh, tSh, TEn: toaa, tea\ (tm), 

THM, T^A*. 3) TTiN (tON) , tSn , TUH , T£M , THN *, TAAk, 
TOA, tSa, TUIA, TEA, T'fcA , TA (Ta4') ; TOf, TSf , 
TrtH , Tf (Tf^, TOW). 4) TATk, tSt,TET, TAT. 5) 
TE^, TA^; TEC, THC, T^JC *, tSw. 6) tSV, TAr; tS^, 
TH\*, T^X- TOK, tSk, TKIK, TEK , TK (TKA), TK 

(tme). 

Ab adverbio tah , occulte,formantur tahth oc- 

cultare, tahna mysterium ctc. At taw^tarsth 

liquescere, refer ad ta primae classis. 
T^n est obtusus, hebcs, inde TSrsHTH. 
A tem seu TUMestTUMAtencbrac, indeTEMMkin, 

temnhlja carcer. A ti*ma differt tam myrias. 
thm^nVe et thna coenum, faex, non signilicalu/ 

scd secunda radicali diilerunt. 
t^Itma est sinciput, vcrlex. 
A toH formatm adjectivumTONKyH,tenuis. tonS, 

mergor, convenit cnm tonnS, tonhth, 
A tSn formatur advcrbium tSne (tSn^) gratis, 

frustra. twn est scpcs, a ten vcro teneto 

cassis, plaga. 
t^nu cst liussis umbra, pro Slavico c^Nk seu 

ctHjnu. 
tSa est pbaretra ; twa occiput , tergum. 
taa corruptio, a TA r fcTH, unde et ta^nVe. 
teaelj vkukis, diilcrt a tH^ao corpus, non solura 

forma , sed et ipsa radicalis syllabae vocali. 
toVe, Tf h , tres, tria, in derivatis et conroositis 

vocalem mutat; bincTjE, TaoK, tjohlja tri- 

nitas. 
TyS, to^th ct Tfkiw conveniimt et siguificatu et 

ipsis radicalibus literis cum latino tero , tri um. 
A tatu fur,est tatuka furtum cic. 
teta est amita , matertera \ tathba chorda , ncrvus, 

'CE-i 



£4 Pars I. Gap. I. §. 5. 

TE^ in compositis te^o: TE^OHMENTsidemnomcn. 

t&Tkhth refer ad t^ta taedium. 

, ta^ath ,■ imdeTAFKKA lis, judicium, contCntio re- 

fer ad TAr : tapath ; quo etiam spectant : tajka- 

nVe -quaestus, tah^ateai^ operarius, agricola; 

tajkek gravis, TAroTA, tajkectk sunt a w: 

TArN^. 

A tec formatur tecath, telu^; a ttjc vero ttjc- 
nwh angustus, ttjcnota angustia. tmjlliiith 
delectare est a T^jf, unde yT^fcjfa consolatio. 

thc esttaxus; THcfc quiete et thllihna refer ad 

TH£. 

tema cursor, temenTe cursus, refer ad tek. 

tomiio solum, confer cum tokmw. 

tok fluxus, et tomhth, unde tomhao torcular, 

refer ad tek: tekS. 
tSma est nubes, imber, grando. 
tSmen, tSmnuni pinguis est a tSK; 
tSluhth exstinguere rcferad T^jf; 
tkath tcxere, differt a tknS, et ejus Iterativo 

twkath figerc, unde ^otwkathcaX tangerc. 
thuath, cthljath confluere, concurrcrc , est a 

tekS. 

Inchoantia a sibiiantibus : a s et 3 : 
1) 3AH. 2) 30B (36A); 30K, 3ys, 3WK, 3AK; 
^em, 3HM, 3MH. 3) 3NA, 34n; s^a, 3EA, smja; 

3aj , 300,30*, 3? (3f*> 3 H ?> 3°f)- 4 ) 3 A A> 3 ATk - 
^Aiau lepiis, formatum est a 3AH, nisi potius sit 

a ^a primae classis. 
^wkath agitarc cunas, a 3UK. ^uiKEAk cunac, 

liussis et Carniolis. 
q^NHLjA pupilla a 3 r bN, v cui terminatio hlja ac- 

cessit. 
^omjlo maturcsco,differt a 3010, ^omjth aspicere , 

cujus iterativiimcst ^hoath. Substaitfiva vcroa 

^ jk) dcducta inter 3 et inserunt : no^oo, 3 A3O0. 

3^ 



Piadices classls II. £$ 

^aath videtur compositum ex c et ^ath, eodem 
modo,uti latinum condere. Iterativum a ^ath 
cst ^h^ath aedificare, hincet ^H^murus apud 
ScrlTos, S*£k fem. apud BoKemos. Legitur 
Psalm. 101,8. na 3^, aV* ^cc^tos ct Ps. 1 28, 
6. TfABA na 3^^)^, %ofr<?£ £cop£rcoj/. Goncor- 
dantPsalteriumMs. Bibl. Palatinae et editio Vc- 
neta loco primo, verum secundo versiculo le- 
gunt na ^^anVh in aedibus. Inflcxarum vocum 
3^4? e t sa^V casum rectum auctor Concordan- 
tiarum in Psalmos , Antiochus Kantcmir, igno- 
ravit; Polykarpow vero in Lexico trilingui sub 
z\£\ citat 3^0 , istudque explicat per kaobaa ,■ 
CK€ Ty , tectum , respiciendo certe versicuios 
PsalmOrum citatos, cum 3^* et q^o nullibi 
legatur. Localis casus in sing. 3^%, in plur, 
^^X, rectum habcre possit 3^ seu 30^,011111 
^o^mVh architectus vix aliunde deductum sk. 

A litera fk; 

1)2) FKB (FKBA), FKAK. 3) FKEN, FKHN,FKAA, FKEA ,. 
JKHA, FKAf, FKf (PK^). 4) 5KA£, FKH£ , FKJy (fK^a). 5) 
JK63, FKAC 6) fKr (?KEr). 

Pro fkbS, fkbath maudere, apud Piussos a;yw, 

FKEBATH. 

fkak, fken , fkha sunt Genitivi pluralcs a fkaea 
rana , fkena mulicr, fkhaa vena. Ast FKENSreier 
ad tna: pnath. 

FKyriEA sulphur, germ. Schwefel peregrinum, scd 
civitate donatum est. 

fkhn^ Bohcrnis est seta cquina, Carniolis fkhma, 
Piofshaar. 

fkejtba victima, sacrihcium, *KfEtj sacerdos, est a 
fkj>S, fkj^th (HifSTH) immo are, sacriiicare. 
Norunt tamen Siavi et iiofkoeth et hujus Itera- 
tivum noFKH^ATH (undc fkhj), dcglutirc, devo« 
rare; Camioii non nisi fkj em (pro fkjS), fk^eth, 

Y0-» 



gO ParS I. Cap. I. §. 5. 

vorare, Scrbi fk^edath erxlem signincatu. Puis- 
sis praeier Slavicum fk<;eth etiamFKOATL in usu 
cst. Bohemi ciistinguunt fkeoS, fkoath vorare, a 
fkoS, nosKfS,no5KfETH dcglutirc. ' 

fkatba messis , fkateai* messor, sunl a jkath , 
fkn*: primae ciassis. 

fkafk^a sitis, rcfcr ad HU£ATH,cujusPraes.primum 

FKAFK^K 

ske^a bacuius, virga, supponit radicalcm syllabam 
fke^. 

JKH^Nk vita, HHSB, FKHBHTH , FKHBOT , FKHTEAk , 

fkhto, et piura aiia refcr ad?UH: jkhth primac 
classis. 
jKHi^TH, HiH^ath sunt Iterativa aFKr^, fkeljih. 

A litera c : 

1) coh, cSh, cYh. 2) cob,cnb; con , cS'n , cwn 
CEn, chii, cn (cna, cnE, con), cirb; cam, c&\\,CA\ r b. 

3) CAN, CWN, CHNU, CiN (CON), CN^, C»&N, obtsb; 

caao, coai*, cSa, cea, cha, caa (cwa), caS', CA^fe; 
COf, Cty, Cklp, CHJ, cfcf. 4) C*£, CA£ (c*.\, c 
cb^', COT, CWT, CHT, CTA (CTO), CTO, CT^E. 5) X**C 

(caca, coc);com, cem, cwh. 6) Cn\r; cy ( c ?a% J%, 
cui\*); CAK > CCK > C<J * K > CAK > C ^ K * 

Coh, cob sunt Genitivi pluraies a cora corvus 

giauclarius , coba noctua. 
A cVh formalur cYrith spienderc , nisi planc sil 

a ch, quodad primam ciassem rcfcrcndum est. 
Cokaka canis liiissicum esi "■, non Slavicum. 
Itccipioci Gcnitivus ceke , Dativus ct Locaiis CEE^b, 

augmentum ek rcrcperc. 
cdiAXA scmen, a cbw derivatum est, quod iu pri- 

ma classc iocum habct. # 

Prae- 



liadices classis II. ' g? 

Praeleritum cnxest a cnATH dormire, cru vero a 

forma cnnS. Praetcriium Gerundivi cn inserit 

euphonicum o : ycon, yconwYH. 
Cm^&k) audeo, diflert a reilexivo c.vArocA ricleo. 

Ab illo sunt cm^aljh audax, cm^aocti* auda- 

cia, ab lioc cmts^ risus. 
Cha est Genitivus a chaa virtiis ;, vis, et a chao 

laqucus. 
A caS : caSio fit caobS appcllor, inde caobo 

verbum. 
CaH^ma trabs summa , est a CA^fe ope Ma formaium. 
Factitivum ca^hth ponere, plailtarc, est a 

c^^th sedere, et hoc a primitiva forma 

CA^S. 

cHj^^kk) canesco , est a cfc^', ct^ufi canus. 
C^tu raqueus, differt a syiiaba radicali vcrborunr 

cWhth , rtoc^THTH inviscre, et c^tob&th 

lamentari, plorare. 
A CT^k dcducia vidcripossint ct^ml umbra, alias 

cfcNb, et ct^na paries, raurus. Conier grae- 

cum (Tkioc. 
CA&a raiigo , refcr ad ca v a,hth. 
caskeni* orgyia, ad catath spcctare vidctur, cum 

Bohemi sah i. e. CAr ciicant. 
Chljesic, CHLjOB hujusmodi, a denionstrativo cu 

primae classis derivaia sunt. 
cSwa arida, ei cSwhtm siccare, referadc^ sic- 

cns , aridus, 
cth, c&menYe caedes, c^jmhbo mstrumciitum se- 

candi (Psal. 70,6. Xct^eyTtygiay) , uii Iteraiiviim 

ClJLjATH sunt a cfcK^. 

A litera lu : 
1) ujSh, llnh. 2) whg; weij, WHn; wSm. 3) 

ttfHN", LUEa; WAJ, WHf. Zi) WAT. 5) UJEC, UJHUJ. 

UjSh ct iu^Vh, mdcujSHLjA laevamanus 
ujVh plur. jusculum ebrassica, vulgo^ui, Hussis 
usitatum, 

© wim 



q8 J?ars I. Cap. I. §. 5. 

wYra, Russ. ujea, collum , slavicc et Biiira. 

njAmTH, ouJArcTHC/A, vitare, abstinere. 

uihkath, cujus compositum nooiiJHKATHCA dear- 
boribus Luc. 2\ , 3o. legitur : nooiuHEAK>TCA emit- 
. tunt folia , z-gG^xXiccnv. 

uunn, inde ujhhok rosa canina. 

ijjSm est sonitus; ujaj color. 

lue^: uje^S rcfer ad lue primae classis. 

ujatathca fremere, ujatanie fremitus, in libris 
Serbicis ujetanYe. 

ujec syllaba radicalis numeri ujecti* scx. Confer. 
hebraicum ?Tt^,lege ujeuj. 

ujAr gressus, ujArAK) gradior, sunt voces Russicae. 

iuhk sericum Apoc. 18, 12. Ostrogicnsis ct Mos- 
qucnsis prima editio habent, pro ujeak; sed 
utrumque percgrinum est. Iliyrii sericumcBHAA 
vocant, alii aiiter. Olim et luh^a (a germ. Seide) 
in usufuit. Nam 2 Esdr. 3,6, in antiquis editio- 
nibus legitur KH^Afi ujh^anuh, pro hodierna 
mterpretatione kY^a^ 1 * bvcconniiih, quaegracco 
x{$£giv pvcrcrivviv melius rcspondet. 

ujeb (ujob) sutura, ujbelj sutor, ujhao subula a 
ujh : ujhw suo, primae classis, dcrivata smit. 

Quae a litera duplici ip inchoantur, uti ijjS'^ 

gigas, u^jS^o portentum, ijjht scutum, ad tertiam 

classem spectant, quia tu aequivalet literis lus. 

A litera tj non nisi pauca inchoantur: 
1). 2) Lj^kB^u^fcn. 3) u/bN, ljt^a, l)aj>i>. 4)4^, 



L)AT, 



lj^bu, f. CarniolanisctSerbis est tibia , fistula, tubu- 
lus, gcrm. &pule\ inde ljtjbnhija lyra, fistula. 
LjAnAA Russis cstardea, Scrbis vcro mahaa. 
Lj^bn l) masc. fiagcllum , germ. Dreschflcgei. 
ljtW 2) icm, calcua ilussis, in libris slavicis 



u^fcn 



Radices classis II. pg 

LjnVn 5) pro LUEn : ijrbnHTH , LjnjriATH findere 

(ligna), Russis ljjeiiath. 
Ljnsn 4) inde Lj^bnENTJW obrigescere, Marc. 9,28; 

unjnjriENTJBAET (ohm WLjHjn^bNHkBAET) arescit. 

Bohemis LjEnENTVrH est rumpi, perire. 
lj^n gen. plur. a LpbNApretium, inde lj^nhth aesti- 

mare, u/buNy fi pretiosus , AiNoroLjTJNHUJH multi 

pretiu 
ljhja integer , sanus , inde ljtjatjth, HCLj^bA^TH 

sanari, lj^ahth, hcljtjahth sanare; ljtjaSk), 

lj^aobath salutare, salvum esse jubere, oscu- 
- lari ; Lj^bAOMS^jVE sobrietas, (Tttfpgoffvvy. 
LjApurex, vox percgrina/sed ab annis plus mille civi- 

tate donata. Inde ljajhlja regina, ljaock, 

lja£>ckwh regius, ljAjktbo et ljajctbVe regnum. 

BTMJAJHTHCA Ct LJAf CTBOBATH TegnaiX, LJAOkrj A£ 

urbs regia (Constantinopolis). 
tfb$, indc verbum ljtY^hth colare, wLj^bai^ATH 

percolarc, Ljdj^HAO coium. 
ljata, in lib. Serb. ljeta," Luc. 20, 24. denarius; 

hinc apud Russos bracteola aurca sive argen- 

tca iunulae figuram referCns, apud Bolicmos. 

ll/ETKA, gcrm. Flittcr. * 

A litera h : 

1) HAH. 2) HAB, HAfl, HEfl. 3) HHN,HEA, HAf, HEf, 
4) HA£, H&£, HET, HT (HTE). 5) HE^ , HHJK , HAC , HEC, 
MALU, HH^. 

hah , indenAHKA avis , apud Russos larus, germ. 

Mewe , apud Bbhcmos vanellus, Kibitz. 
hab , nide habka monedula apud Scrbos, apud 

Bohemos ct Caraioianos kabka. 
hSbctso scnsus, interposito b epenihetico, refer 

aa h^ : mSh> scutio, inprima ciasse. 
MAn Bohcmis est ciconia, Siorch , Camiolls MAnAA/ 

Scrbis autem ardca. Confcr Kussicum ljaitaav 

G 3? MEO 



100 P.ars I. Cap. I. §. 5. 

hen, m. embolus, Zapftn , differt a mnh, f. ca- 
tcna, heuohka catenula, Exod. 28, 24, Puissis 
LjTinb, olim Slavis &EfH!A. * 

hhn ordo; hhnhth ordinare, componere. 

hea, inde heao frons, heaa^ ia milia, heaobhjk ho- 
mo , heakktu mandibula. 

hao, piur. HAfw, magia, pracsligiae, inde hajo- 
bath, HAfOEANVE. hajo^Hsh Yeneficus , (pcc^cu 
xog Apoc. 22, i5. Kt 2 Tim. 3, i3. HApo^H 
suiit impostores, seductores, <yov{Xsg'. HApo^fcai- 
nYa Gal. 5 f 20 sunt veneiicia , (pxgiioixsict , et 
Act. 19,18. •■jrsgisQfya, curiosae artes. Bohemis 
hada est linea, ccrle nigra , ' haoobe autem artes 
magicac, a lineis nigris ita dictac. 

HEp, collatis heot nigcrspirilus,- aiabolus, he^ta li- 
nea , vidctur radix Adjectivi hedn ; quod tamen 
maiim ad tcrtiam classem rcfcnc. 

ha$ gcn. plur. a ha^o rilius aut fdia , tsxvov, dimin. 
ha^lje iiliolus, colicct. ha$i* iiberi, compositum 
hcha^Ve proles. ha^oahjghlja Tit. 2, 4. cpiXL 
rsxvog , libcrorum amans. 

hS^ gen. plur. a hS^o miraculum, hS^hthca mi- 
rari. Huc rcfer H^H;^i»aiieniis, cxiraneus. hSwVh 
eliso ^y idcm cst ac hSh;$Vh , ■ quod toiiius rcc- 
te h^fk^uh in imprcssis libris scribitur. 

het gen. plur. a heta turma. cohetath, clhe- 
Tath , conjungerc, Matlh. 19, 6. Marc. 10,9. 

ht, Praet. htc, Pracs. htS, Inf. hecth, Iterat. 
hhtath , l) mimerare, 2) lcgcrc, 5)honora*e. 
Inde 1) hhcao, hhcma, /numcrus, 2) htenVe 

leCtlO, HTELj , HHTATEAIv, lector. 5) HECTU llO- 

nor. hthahijje 2 Thcss. 2, 4, cs^cr^ix numen, 
quod colitur.. 
HE3, inde hejnS tabe consumi apud Fiussos; m 
slavicis libris non nisi compositum cum 113 le- 
gitur : Pracieritum hche^e , Fut. hche^nS ,lTciat. 
hche^ath sxXeiTstv , deiiccrc, cvaneSccre. 

hhh;,, 



Radices classis II. 101 

«1HFK, HH3KHK Rlissis, HWKEK BollCmis , notissima 

avis acanthis , fringilla spinus L. , Zeisig. 
hac hora, hacocaob horologium,prcceshoris statu- 

tis pcrsolvendae. 
hec, inde hgcath pcctcrc, pcctinc colligcrc, car- 

perc, Pracs. heuiS. hecaao pecteri. HEiuSrzi 

squama. Huc refer hecnok, Bohemis* hec- 

nek allium. 
hauj Gcn. plur. a hauia calix^, poculum. 
HH)£, illde HHJfATH Ct H)£ATH, hh^nS et H^N^, 

sfcrnutare, h^nenVe, ct h^anVs sternutatio. 

Bohemis kjchati , keychaii , idcin ac Russis 

HH^ATH. 

Inchoantia a " guttuvalihus r, x> K * 

A lilcra r : 

1) TAH, TOH. 2) TA5, TOS , V^K^Vl-AK, POM, rS,M. 

3) TAN, PSN, PNH, TN (rNA)j TOA , rS/\ , TOJ , TfH?. 

4) ta^, ro^, r^, tat, tot. 5) rS>i; , tac, rSc. 6) 
v%r, r*K. 

tah estnemus. ron Interjcclio, at roiinuH copio- 
sus. Bohemis hojiti (pohth) cst curarc,mederi. 

tab , inde otabVe molestia. ln Psalterio Vencto ie- 
gitur: oraaVE TBOfA)£% a\h, Psalm. 34, i3.pro 
BNEr^A omh CT^aa^ ,v.h , iv rS ccvrzg 7T%$?.~ 
vo%hsTv [loi, cum ipsitnolesti esscnt mihi. Bohemis 
ohawa , ohawnost abominatio , ohawnj abomina- 
hilis, adhnc in ususunt. 

roB, inde roBdiTH rcvcrcri, colcre, observarcjc- 
junium. 

rS > gen. plur. a tSsa spongia. Russis r^sw sunt 
labia , Bohemis huba os. 

rSiHTH perderc, cst factitivum a rui£NS. r&EH- 
tcau 7\:iy,o<; , homo pestilcns. 

ruiSN^, 



#02 J>ars I. Gap. I. §. 5. 

twknS, h^H-JknS, twkak) a rwEATH peririe, rw 

keai* perditio. 
tSmno area. rSuA stragulum villosum. 
tananYe Psalm. 48 , 5. 'Kgo^Xv l ^x propositio ; rA- 

nanVa Ps. y?> 2. ab iiiusitatb tanath. 
TOnhth insequi, pcrsequi, est Iterativuma tnath, 

jkenS. rpHHTEAis persecutor. 
TnVk) putresco , inde tnoh stcrcus, fimus, 2) ul- 

cus. tnoen ulcerosus. tnohlue sterquillnium. 
rpA , toawh nudus , implumis, calvus. toaotu 

giacies, Russis roAOAE^HLjA, Glatteis. toaeni» 

tibia , crus. 
rop Gen. plur. a tooa mons ; rojrfc sursum , rop- 

nVh superior. 
rofNHLjA cocnaculum, av&ryzo)) ; supcrior Iocus, 

dcc^cc, Aci. 10, 9. 
ropE vac, malum; ro^E , ropujE, pejus. 
fOffcTH ardere, flagrarc; confer rffew. 
ropEK, rojkKWH, amarus, ropECTU amaritudo. 
rojSuiHLjA a rodS\*A, inde jeono roptfujNO et ro- 

dSluhmno granum sinapis. 
ff»W calefacip, rp r kK)CA calefio. 
fA$ reptile, serpens. ta^hth vituperare; tajk^e- 

nVe dv&qtyiifcL , convitium , 2 Cor. 6 , 8. 
ro^ tempus, Piussis annus. ro^HNAhora, pro hac 
.fO£*fc kctu, gratum est, placet, inde yro^NWH 

gratus , qui placet. 
rS^S cancre fidibus , inde rS^Eij , rScAH- Apoc 

14, 2. rAAracAwwA^rS^EijrS^SijJHX^a rSc- 

ah cboa , vocem audivi citharocdorum cithari- 

zantium in citharis suis. 
fATL straia via inpaludibiis, rATHTHSternere viam 

palustrcm. 
fOTOB paratus, srofiiog', totobhth , roTOBATH , 

yFOTOBHTH pracparare. 
tachth , yrACHTH , Iterativum yr^uiATH extin- 

guerc; yracATH, tacnSth extingui, 
rScu anscr-, rScA pullus anserinus. 



Radices classis II. 103 

pScenhlja &Q&X°*i bruchus Ps. 104, 34- Est an- 

tem rScENHLjA propric emca , Raupe. Bohemis 

hausenka. 
rSrNHB [LoyiXctXoq , balbus, difficulter loquens , 

Marc. 7, 02, Bohemis huhnjawy est per nasum 

loquens. 
tSk clamor inconditus , strepitus; r&KATH clamare, 

sonare, cucubare. 

A litera y;: 

1). 2) )fOB, )£OK, )fbJK, ^0n()fAn), )£OM. 3))fAA, 

X*a, x w *> P?> X°?> Y E ? (X*f)- 4) X°A> JfS^Xov, 
jfWT. 5) xiiiiK, y;ac. 6 ) X C )C> X*)C- 

y;obath, \*wka, )fonHTH, y;aca Bohemis usitata 
sunt. 

\*aj \ larva Russorum , pcrcgrinum videtur. 

)fOKOT cauda, ovgcc, a \ok, Apoc, 12, 4. Russis 
^okot est proboscis clcphanti ; Bohemis extrc- 
mitas relis, piscinae, quia caudac formam ha- 
bent. IUyriis hobotnicza (yokotnhlia) polypus. 

jfSAA blasphemia, y^Sahth blasphemare, ^Sanhk 
biasphemus. 

)f o^h r a ambulare , Praesens % ofk^S , )fOft;S , Iterat. 
estauiE^ti', sx°& higrcssus, nc)fo£ egressus. 

jfS^ vilis, egenus, yjSjk^uiee bVno, vinum detc- 
rius. cS^hlu£M K^y^ *QiTqn(nv sXaxfew «> 
judiciis minimis , 1 Cor. 6,2. byj S^yfe o^EfK^^b 
sv QiTtXQqi itSryrt, in sordido habitu, Jac. 2, 2. 

jfOT^b voluit, )£OTTfcTH velle , Praescns\oLuS,af* 
iine graeco %tfT£w. 

XWthth rapcre, Iterativuoi \uiljjath; y^uujnhk 
raptor, yjwllienVe raptus. 

)£ki>KA, dimin. )fy?KHL(A, tugurium, casa; Croatis 
hisa, hisicza (y;ujka, \w*khlja). Carniolis vero 
hifha (lege Y^yuJA), et Bohcmis olim chysse, 
chysska. Serbis htkhna pro y;h?khna est cubile, 
cclla, 

x°- 



104 Pars I. Cap. I. §, 5. 

}fC)(0A crista, a x c X > et x&^nanYe obtrectatio 

A litera k: 

1). £) KAB, KOE, KAR, KOn, kSr , KKIR , KAA^, 
KO.M. 3) KAN , KON , KONb, kSn *, KAA, KOA v KOa(kaa) , 
KAA, KAK>', KOj> (KAj>), kS^, KEf. 4) KA£ , kS^ , KU^", 
KOT, kSt, KlilT. 5) KA3, KOg, KO?K, KOC (KAc) , kSc, 

Kyc (kwhj), kaoj, korj, kujh. 6) ko)(, kS\~, Kwif; 

£CAK, KOK, kSk, KkiK. 

Kom in noKoii rcfcr ad hh : nonYw. 

kob seditio, kobnhk seditibsus, a kobath cudere, 

cujiis stamcn kS : kSw ad primam classem 

spectat. 
kwbath movcrc.(capuL), referadKy: kwnS. 
karath stillare, karaa stilla. At karhijje dclu- 

brum. Act. 17, 23 [i&uog , ara. 
korath fodere, hckorath effodere. KonuiToungula. 
kora idem quod KSnA. korYe hasta. 
korotk fuligo. Bohem. kopet. Gonfergraccumtfsnr- 
# vog fumus. 
kSra cumulus; kSrnw simul; cobokSrhth col- 

ligcrc, congrcgarc. 
kSrhth emere, kSrelj cnrtor , kSraa mcrcatura. 

At kSrhna ruBus, 
kSfsath, rokSrath, lavare; kSr^ai* lavacrum. 
Kuin^TH (khr^th) ebullire, effervesrere. 
KAMENb , rarius kamw , lapis , petra. kamenYe collcct. 

lapidcs'; kamennuh lapideus. 
Kom Kussis frustum, massa jrotunda ', indc ScrLi- 

ctim kcma v a,. 
komaj culex, uhj^k^awijjmh komajw, Matth. 25., 

24. cxcolantcs cuhccs. kan,& cst genus vulturis. 
kanS, kanSth stillarc, rcfcr ad karath. 
kcneij , a kon , finis ; konhhna corisummatio , finis, 

konu fem. inusiiaium, indc hckonh a prjncipio. 



Radiccs classis II. 105 

gAKON lcx, ex ^Act kon, quasiactio fmita, plu 

rium sententia conclusa, 
konu equtis, olini et komonl; konnhk eques. 
k^na martes. 
kaa coenum, b kaa TNNNkiHad volutabrum coeni^ 

2 Petr. 2, 22. 
koa palus, koaw, kaath pungere. koao rota , ko- 

AscArotac, koaecnhlja currus. At KOA^NOgentl. 
kuaa hernia ; licet vox haec tiussis, liiyriis et 

Bohemis nota sit, videtur tamen esse peregrina, 

a graeco xv{kv\. 
kaac.a, kaatc-a juravit, kaathca jurarc , kaenS- 

t\ juro , et kaenS (sinc c^)malediccre. kaatba 

juramentum. 
KAFOH), kaebath, rostro ferirc , tunclerc, tertiae 

classi propius aceedit. 
ka^ath Iterativum verbi kojhth, iiokoohth sub- 

jiccre, subdere. 
KOfA cortex; koaenu radix, collcctivum kojenVe 

radiccs; KOfHLiA cinnamomum, Apoc. 18, i3. 
KOpkicTU spoiium. Cum Bohcmi korzist pronun- 

cient, scribendum essct KoyHCTb. 
kojwto canalis, alveus. 
k^j, k^ja, k^oa, gallus, gallina, pullus. 
kS^hth fumare; k^enVe ^kiA\A vaporem fumi , 

ur[JAox zctwd , Act. 2, 19. Bohemi funmm den 

siorem kurz (tf&d&), minus dcnsum dym Q^w,\\) 

appcllant. 
Kpkiio, KjbJTH tcgere, Iteraiivimi kousath, inde 

KfOB tcctum, tabcrnaculum. 
ka^hth adolere, suffirc, ka^hao thus, ka^ha- 

n H lj a t hur ibulum ; kajk^en je , ka?k e nVe , incen- 

sum, suffitus. 
kS^eal pcnsum lini; stupa Bohcmis. 
kS^jh cincinni. 
kui^ath jaccre, projicerc Illyriis. Bohemis ct 

Carniolis hmum ejiccre. 



KC" 



i06 Pars I. Cap. I. §. 5. 

KOTea ahenum, gothice katil y quae vox a Gothis 
ad Slavos transierit. Confer latinum catinus, ca- 
tillus, germ. Kessel, Ketel. Legitur Marci 7, 4, 
KOTAWMpro %#Ax/cov, aeramentorum. 

kot catus; kotba anchora. kSt angulus. 

KA3, accedente h habetur Praeteritum KA3H , Inf. 
KA3HTH destruere , mutilare, inde np oka^a lepra; 
, kakenhk eunuchus, Act. 8, 04. 36. 38. 39. 

KA3, accedente a: KA3A Praeteritum, ka^ath Inf. 
noKA^ATH ostendere, monstrare, FuC hokajkS. 

K03A capra,K03*iH caprinus, KO^opor capricornus, 
Ko^EAhircus, K03AIH hircinus; ko^aopaacie; 
ko^aotaacobanVe vox hircorum, clamor ingra-* 
tus~ ebriorum. Rom. i'3, i3. et 1 Petr. 4, 3. 
Ko^AorAACOBANiA sunt comessationes , xoop/.At 
GaL 5, 2i.nunc ee^mhnnui kahmh pro K03AO" 
rAACOBANVra codicum antiquiorum legitur. 

ko^nk insidiae, [JbsS-o^sfd, refer ad k^k>. 

koska cutis, pellis; kofkan, kofkanwh, pclliceus, 
2 Tim. 4, 13. koh;anwa sunt membranae, in 
Ms. kcjknwa; in antiquiori codice Mosqu. kojk- 
nhljk) bemmaoanu conjuncta sunt. 

Koc merula. koca falx foenaria, Sense,cX 2) capilli Ser- 
bis. kocnw oblique. kocn^ et kocnSca, k^ca- 
tnc/X, noHKACATHCA tangere , attrectare. AtKOCEN 
cum ambiguo (in Mstis k^cen , in libris Ser- 
bicis kacen) tardus, kocn^th , kocnfo, kocn^- 
nVe, tardare, tardatio. 

kSc bolus, frustum, a k^cath morderc; kSchth 
non nisi in compositis obvium : bk&chth gu- 
siare, hck^chth ientare, hckSchteau tentator; 
hckSluenVe tentatio. 

Kwc (khc), inde kwcnS accsco, kwcea acidus : 
KwctAU pulmentum acidum e farina icrmcn-* 
tata elc. 

kauia puls, pulmentum, dim. kaujhlja. 

kauj^au tussis, kaujaath tussire. 

koui cophinus; koihuh^a sporta 



Radices classis II. iO? 

kwhS (khhS), kuhhth inflare, i Cor. 8, f, 
iiryvccxrig (pvffiot, ^Sm oyKW khhht. 2 Cor. 
12, 20. khhenia sunt (pvffiuffsis , inflationes , 
tumores, at codex A. 1324 iegit rpK^wNK. Est 
autem roj^wNA Jac. 4, 16. aXcc^oysia , arro- 
gantia. 

KSrA Illyriis hodiernis est pestis ; vox aliis Slavis 
prorsus ignota, inde kSfkan, Croatis et Carnio- 
lis kS*ken, peste correptus. 

kw\*ath sternutarc, Serbis KHrziTH , Croatis et 
Carniolis kihati, Bohemis kyckati. 

kok, inde kokouji* gallina , Fiussicum kohet gallus , 
Illyricum kokot gallus. Serbis kokoui , koko- 
ujHijA et koka gallina. At Russis vulgare koKa 
est ovum. 

kSkoau, zizania, proprie agrostemma githago L, 
der Kornraden* 

kwka (khka) longiores capilli, cirrus, der Zopf 
apud Serbos et Illyrios ; vox rari usus. Legitur 
tamen in Apostolo A. 1324 ter. i Cor. 11 , 14. 
kuku oacthtu Ko\ia, comam nutrit , pro hodierno 
baacw fACTHT, v. i5 vero in feminino kukS 
actht , et eodem versu pro ko\l^ , coma seu 
capilli, iterum in masculino kuk. l inter duo k 
nondum uti vocalem cuphonicam Illyriorum, id 
est uti a, pronunciatam fuisse, sed potius uti 
Carniolorum brevissimum obscurum e facile ad- 
miserim. Hinc hodiernum KEHKAapud Croatas. 

§. 6. Hac classe non solum Pranomina, ut 
$b, on, A3, hn, cam, et Particulae, utoK, w, w§> 
e%3 (B03), n^E, nj>H, no^, nah , na^, NH3, f*3,et 
Verborum themata , sed etiam Substantivorum et 
Adjectivorum tam formae primitivae, quam deri- 
vatarum formarum radices bene multae continen- 
tur, Namyn, yM, yA, y^, ro^, wr, boh, Kor efc 

plura, 



aoS Pars I. Cap. I. §. 6. 

plura al'a Substantiva sunt. rc^, k^a, maa, nob, 
N^m, A»fen, ah\* et multa alia Adjectiva et quidem 
masculina. Feminina rejecto «, et Neutra rejecto 
o ln Genilivo pltirali liic posita scito , ut a\Sk a 
mSka, cea a ceao. VocumderivatarumSyllabae ra- 
dicales subinde exhihentur nudae, etsi in usu non 
$int. Aradiceos, quae omnino a pronomine ob 
distinguenda est, oben et oblja,, ab ot otelj, a rati 

f7^ H L j E , a Bfl^fe BAO et BAfHTH, a B£T BETO)£ , a BWC 

euco.k, ab aliis alia, ope formativarum iis affixa- 
rum deriyantur. 

Plurium verbi formarum themata bic spec- 
tantur. » A syllabis enimsAE, kak>, Kj^fe, haS, riAK> , 
3NA, cavIj, caS', tnh, ro^fe, Kaw formantur primae 
personae : kaew, kakho, Ko^fcw, nA^fo, uak>k>, ^najo, 
CM^bw, caSk> , rNiw, ro r bh>, kouw. A syllabis be^* 

KO^ , BE3, mt, MOr, TEK : BE^S, KO^S, BE3S, NEcS , 

A\orV< , tek^ , quae,uti alia hujus formae, sine fc Prae- 
leritum Gerundivi constiiuunt. A staminibus vero 

MK, TK, C^: A\KnS, TKNS, C^nS. 

A syllabis eh^, B-fe^, aet, ^ot primum for- 
matur Praeteritum simplex adnexo ^fe : bh^Hj , B^^fe, 
aet^, yjoT^fe; deinde Inlinitivus addito th : bh- 

^TH , B^fe^diTH , AET^feTH , ^OT^TH. Eodem mO- 

do a staminibtis bo, k^\, np, a\n, a\o, p£, to, 30, 
rcp : Bfi , Bj^bTH i K v yfe , b^th ; np<fe , hj^tn ; MN-fe 

AUiHb- 



Radiccs classis II. 109 

MNrfcTH ; Mp^k, MpffeTH; f^ , f J^TH *, Tf r fc , TyfcTHJ 

A syllabis rz?B, bak, awk etaliis adnexa charac- 
leristica Praeteriti h: raBH, baeh , aweh , inde rziBH- 

TH, BAKHTH, AFCKHTH. 

A syllabis bht, nwT, nnT, nnc, m\$ , fw^, 
ka^ adnexa characteristica Praeteriti a : bhta, nuT3, 
nHTA, nncA, ma^a, fu^A, KA3A, inde Iniinitivus eh- 

TATH , nWTATH , nHTATH ', HHCATH , AAA^ATH , f W^ATH, 

ka^ath. Eodem modo formantur a staminibus 
ney , y m , ^j , tk , 3$ , fk^ , cn , ca , cc , rn , koa Prae- 
terltum et Intinitivus : nyA, rjath ; ^ ?ka ^kath ; 
^ja, ^jath; tka, tkath ; 3$*, 3^ath ; s%a, »;£*« 
th; cnA, cnATH ; caa, caath ; cca, ccath ; ftu, 
thath: kaa, kaath. 

Indlculo hnic non jadicavi iiiserendas syllabas 
seunominum seu verborum, quae in derivatione 
mutationem subeunt. Nam bae ad primitivam fbr- 
mam reducendae sunt. Sic ao.t., afka ad ArATH; \i# 

JKATH , AOJKHTH , AOFKE, AATATH ad A^rt ', C^SUA , cSuiM- 

th ad c%x , c\* ; m&mhth xd m^ka referri debuit. 
Iterativa bo^hth, kochth, tohhth supponunt pri- 
mitiva be^^, necS, tkeiiS (™ath); igitur in indiculo 
praemisso norinisi syllabae radicaiesprimidvarum, 
non vero derivatarum vocum reperiuntur. 

Numerale ^ba duo , dualis, tjh pluralis nunie* 
ri terminatione uue..ta, guntt ^Noiimdus, cto ceny 

tum 



*iO Pars I. Cap. I. §. 7. 

tum neutrorum iinali termmantur. nhtu filum, 
inter radices locum habet , quamvis ope tl for- 
tnatum videatur a verbo deperdito n'i'k>, quod La- 
tinorum neo , netum respondet. Si orientales lin- 
guae consulantur, moje mare, certe a mo aqua, 
addito servili je deductum est. Sed etymologus 
Slavicus tutius intra limites linguae propriae se 
continebit. 

\ §• f : 

Classis III. syllabarum radicalium. 

Hujus classis syllabaetribus, subinde quatuor/ 
rarius quinque consonis constant, quarum pri- 
mam in paucis vocibus vocalis initialis supplet. In 
his in ordinem redigendis n-on solum prima li- 
tera , sed etiam secunda radicalis respicienda fuit 

Inchoantia a vocali solida : 

aakv o^y, yrj ; ocmu, ycM, octi>, ycT; aljj ; 
avh. 

IFis addi pos&unt ornfc ignis, yrAkcarbo, et 
feisyllaba obo^ seu oba^ tabanus, oestrus, meri- 
dionalibus Slavis oea^; obec avena, oBoip poma, 
omeaa viscum, oMEr cicuta, oa\*a, oauia alnus, 
yyo^ stultus , oyfrjf nux, KC£Tp,Russis ocetj>, acipen- 
$er sturio, yrofu anguilla, et alia, quoruin Giigo 

et 



Classis III. syllabarum radicalium. 1 1 % 

et derivatiq non satis explorata est, uti ojS^Ye in- 
strumenta, opSfKiE arma. Peregrina sunt akj, 
aeo, oboa obulus, onv\*, ane\|teh consobrinus, an 
KvpA anchora, oljet acetum, imrno et ynoBATH, 
Bohemis ufati, germ. £<#/z. 

aak: aakath, aahS, esurire, inde aah, aahka 
fames. * 

o^o lectus, grabatus, 

vtdo et k>too mane , matutinum tempus» 

ocmu octo, vide Numeralia. 

ycMA corium, vcmen pelliceus, e corio, olim et 
ycNft ; Carniolis etiam hodie vufnje, Croatis 
vuszcnye. ycMAou coriarius. 

octk arista, inde octo acutus. 

ycTA plur. os , oris , inde vctna labium. 

alue, id est aluhe, Advcrb. si. 

APN, indc apnelj agnus, ArNHtJA agna. Pro &VH& 
in aiiis diaicctis rzirNA agnus. 

ocba vcspa,refer ad oc: oca. Compositiim ocnA va- 
nolac, reier ad o et cwnS, cnS ; okhaie abun* 
dantia ad os et bha; okljj , okljjYh communis, 
ad ok et B£ljj;otaba fociium secundum, Grum- 
met , Boliemi , Carnioli et Puissi norunt , seel 
quo referam, dubius baerco, 

A vocali liquida : 

hct, hck,htj; ^ka, mTj, wyi , kljJ, rziHM. 

His adde bisvilaba rcifEM jugum, pboj acer, 

1713WK lingua, et rncTjEK accipiter, 

Ab hct est HtTHNA veritas. hctwh vide inter Pr«-' 

nomina. 
hck 1) inde hckath , HLpS, quaerere. 
hck 2) inde hckja seintiiia. 
HrjA iudus, HTyATH iuucie, canere ; saltare- 



132 Pass 1. Cap. 1 §. f. 

rciEAONU malus , arbor, itikaoko maluin, germ. 

iTiTfLv, rciTpoBU, leviri uxor. Serhis hodie ktjba. 
rciTfA, Carniol. ktja, convenit cum lat. jecur. 
fOToo mane,vidc yrno. 
rciiuEfHLjA laccrta. rciMAUNK hordcum, Serhis kmam 

pro rciHA\. kljje, Adv. adhuc. 
ra^po nuclcus refer ad rci^ : itkth. 
m^BELj ursus*meles, germ. Dachs , et rcj^BHNA fo- 
~vea, uti ct rci^BA, refer ad rci^/A. k^eoo lacus 

ad K3. 

A labialibus b, k, n, a\; cum quibus frequen- 
iissirne connecti solent a et j>, quae in medio po- 
sitae vocalem supplent. 

A litera b : 

BN^K. 

BAN (BOAN), BAA^y, BAAC, BAr (BAAr) , BA\*B (boa^b), 

baek, bak (boak). 

BJB (BEpBls)> BfK (BEj> k) , Bf AK , Bf EA\ , Ef AN , Bf E£ , BpET, 
BfT (BEfT), BfAT, BJA3, Bf3 (BEJ3), 6f AHi , Ef CT 
(■BEfCT), B£EC, BfECK, B^AM *, 6fAr, Bfr (fiEf r) , Bf)f 
(BEJJf), BfK (&O f K). 

B^OB, B^O^ *, BOCK. 

His adcle bisyllaba bcaec deus pecorum apud 

Slavos, Puissicum bojon niger, quod Apoc. 0,5. 

pro Slavico bjan legitur. Porro BE^TEn, in Serbi- 

cis libris et-BkpTon, spelunca. 

bnSk ncpos, Serhis nunc yN^K. 
n bana 1) lana; bana 2) fluctus, nisi hoc a BAAfn- 
thca agilari, deduccrc malis. 

KAA- 



Classis III. syllabarum radicaliurm 113 

baa^S , baacth, dominari; baa^wka dominus. 
baac capilius. BAArA humon bak lupus, \vkq$± 
beabi* restis, funiculus. Carniolis hodiedum verv, 

Serhis bgblJa, die Schnur, yro bjbhlja; 
BpAGVH passer. bej ka salix. bjea\a tempus. Serbis 

BfEME,olim BffcAU, nunc plane et bjheme. 
bje^ noxa, damnum; bje^hth , bjejk^S, IteraL 

Bj>E?K£ATH llOCCrC. 

BfETHLpE saccus, cilicium , Serhis bje^a, Dalma- 
tis vrechya, Croatis vreche (boeme), Carniolis 
vrezhje et vrezha sacciiS; 

BEJJT Ct BEfTOrfA^, hortllS; 

BEf^S, WBEp^S, uJbejcth aperire. 

Bf ah mcdicus~, inde bjamebath , Bf amSw. Bf Ar im* 
micus 1 , inde bjafk^a, BpAJK^K) 

BEfr^, b^eljjh , jacere, projicere. Part. pass. bej- 
jkeN, inde bejjkenie kamene, jactus lapidis, Luc* 
22, 41. uti recte exposuit Alcxjejcw in Lexico 
vocum Slavicarum. Minus recle autem ab Im- 
perativo noBEf^H Exod. 4, 3. et BE^HCAMatth; 
4, 6* formam verbi bed^Hth conhnxit, cum 
bej>3h sit a BEprSi 

bejy; summitas, vcrtex, cacumcn; inde reduihth. 

BEp^S triturare, Scrbis et hodie bjluem, BfHE^bn 
pro antiquo fif\"S, Bj^bLUHi 

b^oba vidua , Indis vidaba, dimin. b^obhija. 

b^o^ upupa, b^o^ob ad upupam pertincns , Car- 
niolis udeb , odeb , Croatis dob et dedek , Bohe- 
mis dedek et dudek. 

bock cera, Scrbis bocak, cum a euphonico mobili, 
Gen. bocka. 

beakaS^ camelus, B^fcrAAC prudcntia, sunt com- 
posita. BEfHTA catcna, Serbis plur. BEfHrE,Cro- 
atis veruga , ope ww, Sta formata videntm\ 
BoriAk clamor reier ad &nH : tifirK). bfS\ % bru- 
chus, Lev. ii, 22. percgrinuin cst< 



\i a iiw 



114 Pars I. Cap. I. §. 7. 

A litera k: 
koko. 

kaan, kaon, ka^ , kaa£ , ka^ , kak)£,kaat, kaa^, 
kah3, kahct, kaeck, kak>ij1 , kaar, ka£ (kao)f). 

EpAB, KOEB^KEOB), K0B (K0OB), Kf EM , KfAN , Kf EN (KEf n), 

KfN (kj>ON),K0A£, K0*£, K0E£, K0H£,Kf£ (kEO^), 

KOAT, KOA^^, KOE^, KOE^r, K03 (KO 03) , K^ 

(KfO^^y), KpOC, K0&, KpAW , KOOIJJ , KpAt] , Kp Er , 

KfK?)f , KpAK. KUiCT. 

Adde peregrina KArp, russice KArop , coccus, 
KHCEp margarita. Hucetiam refer kec^a eloquium, 
s ermo. At kaebota, kaebothna vomitus , refer ad 
kawio, Inf. kaebath pro kafoth. KEpAor lustrum, an- 
irum , est compositum. .' 

KOKp castor, Biber , apud Illyrios nunc ^AKAp. 

kaS^ fornicatio (alias error, aberratio). Hinc kaS^- 
nhk fornicator, kaS^nhlja meretrix. 

KAa^a Xygog, deliramentum , Luc. 24, 11. in an- 
tiquissimo codice legitur.lnaliis kaa^h (in Ser- 
bicis kae^h) , in edilis ajka seu ajka. kaa^hbw 
1 Tim. 5, i3. nugaces,verbosae (mulieres) , 
w\\>clqoi. Fuissis kaa^u cst nqn solum garrula 
femina, sed plane mcretrix. Haec vocis ambi- 
guitas moverit eos, ut pro ka^h substituerent 
vocem ajka. 

KA^fe^, KArfe^UH, pallidus. kaio^o catinus , scu- 
tclla,discus.' kak>$S, kaiocth servarc, conscr- 
vare. kaato palus, coenum. 

kaa^nhth scandaiizare. KAH3 prope. 

kahctathca splendere , coruscare. 

kaeck splendor, coruscatio, inde kaeljjathca. 

kak>lu nc.dera helix. 

KAArO 



Classis III. sytlabarum radicalium. il5 

KAAr,EAAryH,bonus, benignus, dyotSoQ; KAAro 
in compositis est sv : KAArocAOBHTH svXo/ysfv § 
benedicere. KAAroyo^VE svysysict. kaajken beatus, 
est a KAAr. 

EAO^Apulex, Bohemis olim blcha^ nunc blecha. 
Iliyriis buha , Serbisplane KyA, Garnioiis bouha , 
Polonis pchla. 

eoebno et KEpBNO, in Serbicis codicihus KfbBNo, 
trabs , Serbis et hodie kjbno , Bobemis brzewno, 
Carniolis brun masc. et brune neutr. 

koobh supercilia. kdema onus. kdenie et kejnVe lu- 
tum. 

kjna, kjona, lorica. 

eja^a Burt, barba. EfE^S,EfECTH transvadare , in- 
de kdo^ vadum. EfS^ illuvies, sordes. kd^o 
Serbis et Illyriis l) mons. 2) pecten .textorum, 
JVeberblatt. Apud Bohemos podbrdsky krdj Be- 
runensis vocabatur, quia situs ejus sub monti- 
bus. Signihcatio pectinis viget adhuc. 

EpAT frater. kjatVa, collect. iratres, kjatctbo 
fraternitas. 

K ? A 3*V A sulcus, differt a eo^^a (koo^^a) camus^ 
fraenum , Carnioiis hodiedum bersda (kc^^a) 
Confer gallicum bride. 

Ej3W, KO03W, adv. veiociter; adj. KOp^kiH velox.* 

Kj>ochth , KpocATH, projicere, est Fuissicum. 

Ep^c cos. KfAiiiNO cibus, fip&crig. 

Epouj (Serbis Epo^) rubia tinctorum. 

Epo^HTH rubia tingere, in Euchologio Serbica 
wejoujhth KpBHK) saiiguine tingere seu rube- 
facere. Convenit Bohemorum zbrocen a zhrotiti^ 

Slavice B^KfOlJJHTH. Sed WKrtOUJENVE (lUHnKA) 

Cant. 4, 3. est ab wkjoct^. Lcgitiir enim in 
Ostrogiensi et prima Mosquensi edilione WKfA- 
IjjenVe, quod est proprie Slavicum, quia Siavi 
meridionales jact9 dicunt , non fOCT^. 



H 2 E£* 



n6 Pars I. Cap. I. §. f. 

Kf aijath tinnire , Kf aijanYe tinnitus , kj aijmo tintin- 
nabulum, refer potius ad Russicum kd ak , kaa- 

KAK). 

KfEr litus. KfErS custodio, NEKferS negligo, non 

curo , reprobo. 
KfK>\*o venter, Polonis brzuch et brzucho , Bohe* 

mis brzicho; meridionalibus Slavis vox ignota; 

veteribus hjebo crat venter, 
B0AK et KfAKW plur. nuptiae, <yctftos* 

A litera n \ 

IIAAB, riAEB, flAAM, nAEA\ , HAEN , NAN (noAn) , nA^N t 
nAO^> IIAAT, nAUT, nAET, nATb (fiAOTk) , nOA^, 

nA3 (noA^, nAA^), nAEC, nAAc, nA*fec, haact, 
nACTb (noACTK), nAOcK, nAECK, nAiocK, nA^feui , 
UAALp, nAOip, nAEip, nAHijj,nAioiu, riA^r,nAA£, 
nAo\% nAjf, nAAK, hak (iioak). 

njAB,nyB (nEfB), hjam; npS^ np^ ( n f^A)> n p£> 
njOT, nyET^ njAT, nj>T (hojt), n^A^^, njSn; , 
njAJK,npAC, npocnprfcc, hjhc, njc (nEpc), nyocT, 
nocT(nE^cT), n^CTK (nEjcTK), njivJcK,njAUJ,nfo i i, 
npAr, npSr, npAr, npA\% hjaK, njoK, njEK. 

nocT, h&ct, nECT, nACTu, n^fecT, nwcK, nncK (nnw), 
nAcK (n^fecK), nEijj. 

AJde bisyllabam vocem heaec, iieaecIiih, va- 
rius , variegatus; peregrina n^feNA^u denarius, 
numus, nAACTWpK emplastrum, PJlasler; nof oa\ Rus- 
sicum pro npAM ratis ad transvehendum, a graeco 
nspcciicc; npenpA^A, in Mss. ct njEnpS^A, purpura, 

n,\E- 



Classis III. syllabarum radicalium. 117 

nEAWNk absinthium refer ad nEA , quod Iatino fel 
respondet. nonj hujje milliare, parasanga,a nonjATH 
eonculcare, dcductum est. nawbS, nAUNS, haabath 
refer ad piaW 

HAAB, nAABWH, albll«. Joh, 4, 55. NHBkl itiku> 

riAABw cSti*. Confer lat. flavus. 

nAEBA palea; riAEBEA, naebeaVe , zizania. 

iiAAMM^nAAMENL flamma, quod a haath formatum 
videlur. 

oaena, seu ut Scrbi ct Russi pronunciant nEAE- 
na fascia, Croat. et Carn. hafnhija. 2 Petr. 1 % 
4. riAENHijACst rudens, eatena, ctstgi. 

riAN , noAN et HcnoANk , plenus. 

nA^kN spolium, captivitas , rudiNHTH captivum du- 
cere. Ephcs. 4, S. ha^nha kch ha^n. nAHsNENie 
eaptivitas. 

nAO^ fruetus, nao^hth, nAor« v \S,etnAO£CTBOBA- 
th, fructificare. 

riAAT assumenttim. nAATNo tcla. 

nAETS, nAECTH, plectere , plicarc, inde utiaot se- 
pcs, Bohemis ct Serbis nAOT. 

Rati», nAOTU caro,quaenoneditur, Gallis lachairc, 
HAOTCKkiH carnalis, bhaoththca incarnari; bo- 
nAOUJENVE incarnatio. Confer Boh. plet' , Polon. 
plcc , cutis seu carnis color. 

noA^A utilitas, noAE^nivJH utilis. 

iia^nS, noASNH, nonoA^NS, labi, nonoA^NOBENic 
fapsus. nA^b^S repo, serpo, lnlin. nA^ATH, 
(apud AlexjejewnA^JKHTH). Croatis, Carn. Bo- 
hcm. plazim , Puissis noA^S, hoa^th , Iter. noA- 
3ath, noA^Aw, Scrbis rSjkem, nSrKATH id cst 
hajkS, nA^ATH, et nS^HTii; inde nS*K, pro 
hajk , quo5 Bohemi servarunt , limax, die We%- 
schnecke. 

nAECNA planta pedis; haecnhlja sandalium. 

nAACATH sahare ; haachlja saltatrix. 

oactu 



M§ Pars I. Cap. I. §. f f 

rtACTk, hoacti* , f. coactilc, Filz. 

nAECKATH, nAEijjS, plaudcrc manibus. 

nA^mt* calvitium, rcfer ad WA^fcjf. Bohcmis ple^ 

cliaty est calvus. 
fiAALjj pallium, refer ad haayta , Bohemis linteum, 

inde et nAALjJANHLjA linteum. 
fiAELjiH Dual. scapulae.nAHLLi clamor refer ad nAHCK. 
HAWLpE, plur. riAWUJA, pulmo.-Croatis sing. plyLi- 

cha (lege rawma), Carn. phir. pluzhe, Polonis 

plur. pluca , n. Bohemis plice f, 
riASr aratrum, a germ. Pflug, Slavice aratrum est 

fAAO. 

riA)C Bohemis est g\\s,d£e Bilchmaus , Croatispuh, 
Carniolis polh, povh, Serbis nS, 

Paakath 1) iiaahS, et nAAKATHCA, flere , inde 
fiaam fletus, 

iiaakath 2) a radicali producto , abluere, eluere. 
Vukius acccntLi haec verha distinxit, primum 
signando gravi nAAKATH , alterum acuto nAAKA- 
th. Dellabella sub voce lavar circLimflexo vo- 
cem hanc notavit : plakati, oplakati, isplakati. 
Foloni a radicis more solito mutarunt in 
o : plokac . Apud Puissos penihis exolevit no- 
aokath. Luc. 5,2. pro cckstiXvvclv rcc ^ixrvoc 
abluebant retia, in editione Ostrog. legebatur 
nA^KA^S MfEFKA,inMosquensi prima nAAKAjrS 
aajefkh. VocemnAAKAyjS cum editores Russinon 
intelligcrent , in Evangcliis Mosquac i6o6cditis 
suhstiuiere malucrant ex conjectura raat/AvS 
A\^JKoy, i. e. re.lciebant, a haathth. Qui edi- 
tionis Ostrogicnsis tcxtum antiquum Mosquae 
1660 rccudenmt, in margine apposita glossa 
h^mwba^S explicarc conali sunt vocem Russis 
ignotnm nAAKAyS. Nunc in omnilms editionibus 
posicrioribus h^auijba^S in tcxtu legitur. 

(iAK,noAK, caslra vc!cribus,rcrcntioribiis agmcn, 
lecjio; Poloiiis pulklegio, Bohcmis pluk cohors, 

Cm. 



Classis III. syllabarum radicaiium. 119 

Croatis et Carniolis puk plebs , turba. wnOA- 

*ihthca castrametari, wnOAMENiE praelium. 
njAB, n^ABuiH, rectus , njAB^A justitia,Bohcmis 

veritas.noABE^EN justus. 
njBWH, nEOBWH, primus, quod ad nj e rcferri pot- 

est. 
npA^S, hoacth, nere, fila ducere. At BOcnj/ftNS, 

BocnpA^AW, expcrgiscor. 
njS^ Serbis syrtis. Act. 27, 29. npS^NAm m^tcta, 

loca aspera. 

HfETHTH, nfELJjS, ^AHflETHTH, Iter. ^AnoEljJAK*, 

comminari, praccipere. 
noT, nojT, bet^h nooTw Jerem. 08, 11. vete- 

res panni. noTHUJTE Serbis lintea. Carniolis et 

Croatis pert est pannus lineus, inde Adj. pcrten 

lineus. 
hoa^^en vacuus, otiosus. noA^^NHK festum, 
npAFKHTH torrere; npAJKMO tostae aristae. 
njocHTH, noowS, orare, petere, BnoocHTH inter- 

rogare. Confer lat. precarL 
noncNw, semper, np hcnuih germanus, proximus, 

domesticus. 
n^)CH,nEfCH, pectus, Russis roS^k, . 
noocT , noocTWH simplex, noocTOTA simplicitas. 
npcT, mocT, m. digitus , indc noCTENk, nEOCTENk 

annuius. At nocTk, mocTk, f. terra, humus; 

nEpcTEN Adj. terrestris. 
npALpAfunda, Serb. npA^fvA, Croat precha, Carn. 

prezha, i. e. npEMA, Polon. procn, Bohem. 

npAK. Confcr Boh. praskati , prassl iti , percutere* 
npAr limen. npA^ puivis» 

npSr, plur. npS^n locustae, npS?KYE collect. idem. 
npoK residuum; npOMYn rcliquus. 
nocT jejunium; iiocthth (iiocththca) jcjunare; 

nocrNHK jcjunator. 
nScT, nScTUH, descrtus; nScTUNA desertum. 
nScTHTH, nSujS, dimittere, cx. gr. uxorem; nS- 

LjJEMnijA uxor dirnissa, rcpudiata. 

nec- 



120 Pars L Cap. i. §. ?: 

mcTpwH, varius, variegatus, PoL (et Bqh< olim) 

pstry, Boh* etiam pcrfcesty, 
nACTk pugnus, Boh. pjcst, Pol. pig s'c , Croat. 

peszt, Carn. peft, Serbis rucHHijA. Puissi pere-e 

grinum kSaak adoptarunt. 
fi^fccTSN paedagogus , nMJCT&NHLjA pacdagoga , 

nutrix. 
fiHCKATH tibia canere; uhckanYe sonitus tibiac/T3 

dv\ov{isvov l Cor. 14, 7. indc hhiijaau tibia, 

(istula. Apoc. 18, 22. legebatur nncK pro dvXy- 

tcov, tibia canentium, nunc clarius hhckateaeh\ 
notjj Praeteritum Gerundivi, pro hocthb, referad 

nocT. 
heuj fornax, refer ad nEK^ II. classis. 
, iihuja cibus, refer ad nHTATH nutrirc. 

mujepA spelunca, crypta, Serbis mT^HNA, Croat, 

pechina , an a mcK (hecok), an potius a nET, latine 

petra? Confer Poloru pestka, Boh. pecka lapis , 

Stein im Obste. Croat. pechka, Carn. pczhka(le- 

ge hemka) acinus. 
fiuj^K), ni|JEBATH inusitatum, at compositum ne* 

nujEBATH arbitrari, existimare. 
n^EAA apis, olim kMeaa, yidctur ope aa a sono cxm 

formatum. 

A litera m: 

MNOf. 

MAB (MOAB), MAM (MOAN), MAA£ , MAAT , MA3 (aIOA^) , 

maek, mak (moak). 

MfAB,Mf3 (MEf3, MJA3), Mf E*K , Mf K (mEJK, MJAK) t 
M3^, M^^M^OCT, MECTI», MM?CT , MECK. 

Adde bisyllaba A1030A callus, MoruiAA tumidus, 
Russica. moao^, moaot, MOjogrefer ad maa^, maat, 
mj>a3. Mo^p, M^y, MOKp ope forriiata sunt. 

Mnop 



Classis III. syllabarum radicalium. \1 1 

mnop mullus, inde a\nojkhth multiplicarc, mnoh;- 
ctbo multitudo. 

mabhth, moabhth, tumultuari, turbari; maba, 
tumultus. Bohemis mluwiti loqui, P.oionis mo 
wic. moaka refer ad moahth orare. 

mania, a\oania ct avoanVh sing. fem. . fulgur. 
Serbis nunc m%na, mutata mpre solito rae- 
dia radicali a in &. Dalm. munya. Vox aliis Sla- 
yis ignota. Nam Bobemis fnlgur est blcsk , Cro- 
atis blefzk, Carniolis blifk, Polonis blyskawica. 
Luc. 17, 24. v\ dsgctTry v\ dsQCCKTXCiCi redditur moa- 
nih kahctawljjhca, fulgur coruscans seu ful- 
gurans. 

maa^ juvenis, tcner (de ramis). AMA^ENELjjparvu-, 
lus, infans, juvenis. l Cor. 14, 20. 3AOSOW 
maa^enctbShte , t\% xctxia. vyiricc^sTs , malitia par-* 
vuli cstote. 

maat malleus; maatoeVelj Gcn. 4, 22. malleator, 
Boh. ct Croat. mlat , Polon. mlot, Puiss. moaot. 
maathth , maaljjS triturarc. Lcv. 26,5. maame- 
nVe tritura , pro A\AAujEN'iE,aPart. pass. maaljjeh, 
Buss. moaomen a moaothth , quae forma nunc 
in Paub epistolis ter lcgitur: 1 Cor. 9, 9. boaa 
a\oaot/MJja, v. 10. a\oaotah triturans, 1 Tim. 
5, 18, boaa moaoT/Alma I>ovcm triturautem. Olim 
bis in locis legebatur b^Sijja, bj^eh a Bfjffy 

MA3^i MOA3S, moacth mulgerc. Scrb. a\Scth , 
Praes. a\S^em (pro MA3S) , Carn. movsem seu 
molscm. Pro Praclcrito simplici h^moa^e Job. 

10, 10. (OstrOg. edit.) PuiSsi H3A\EA3HA *ech sub-? 

stituerunt ? quasj a mea^hth. Habct enim et 
Polykarpow meai^w prb vcra ct gcnuina forma 
MA3S. Atqui a aua^hth Praesens esset meajkK 
non mea^k*. Prov. 30, 33. ma^h (maeko) le-? 
gebatur oiim , nunc mea^h legitur ; sed sive a\ea- 
gn sive moa^h pronuncics, Imperativushicpri- 
mam personam Praesentis ma^ supponit. Ab 
)\pc radice ajpud Serbos mS^enhe mulsura, mS«> 

3AH- 



iTl Pars I. Cap. L §.7, 

3AHL)Amulctra , mS^aj a vacca \ capra , ovis , quae 
mulgetur , et maa^ mulctus , apud Carniolos mov- 
vSnjak mulctra , Melkgelte , Melkfafs, ct movsniza 
locus ubi mulgent , Melkplatz, in usu sunt. Bo- 
hemis mleziwo est colostrum, Puiss. MOA03HBO. 

maeko et AtAH^KO lac, germ. Milch. Confer iat.mul- 
geo, mulctus. 

a\aknS,moaKnS, yMOAKnS, Praet. yMOAKOv;con- 
ticui; inde moahath tacere, silcre, Bohemis 
maheth, Scrb. mShath , et mSk (pro mak) si- 
lentium. 

MfABYHformica,Russ. MypABEH,Serb. a\j>ab, Croat. 
ct Carn. Mf abaa , fcm. , Polon. mrdwka. Boh. 
mrawenee. 

MJ3NS, m^nS, gelare; : MfA3 gelu, frigus. 

MEf^ocTk abominatio, ME030K , Mt^KkJH detes- 
tabilis,foedus. 

mj EHiA et moHifiu rete ad capiendos pisces. Bohe- 
mis plur. mrzile sunt crates. 

MfKNS, MEfKNS, HOMEJKnS , U>A\Ef KN^ *, WMEf HE , 

COANLjE Apoc. 9, 2. sol obscuratus est. a\£AK, 
' C&wj ak , caligo. A. t. t5, 11. MfAK ^xXJg, TA\A 

vero (Taoroq^ tenebrae. mj>ahen obscurus. Serb. 

MpK ater. Aliis cSmj>ak est crepuscuhim. 
me^ahth , me^aw, cunctari, morari. 
m^^a merces, Goth. mizda'", a gfacc. iiicrSog. me- 

^nhk mercedem requirens, ke^me^^nhk mcr- 

cedem non quaerens, dvciQiyiiQog. m^obo^a- 

teai* Hebr. 11, 6. iii(B-ctto6or^g\ relrnuncrator. 
MO'^r medulla , ccrcbrum [ ope r formatum videtur, 

inde A\o*K t y\Ny Psalm. 65, i5. medullata, quod 

oiim legebatur pro tShna. 
ma^ta Russis, A^E^rf A Serbis , Bohemis mizha, 

miza, succus arboris , mezga Croat. alburnum, 

videiur opc ta formalum. 
MA^^fA , Boh. mazdra/ Croat. mczdra mcm- 

bYana, diaphragma; cutis superficies carni obvcrsax 

die Fleischseitb apud Carn. ct ma^^ohth apud 

&US- 



Classis III. syllabarum radicalium. 125 

Russos cutem a carne purgarc , a maco deducta 

sunt. 
m*cao , mactl* , refer ad Ma^ath. 
aaoct pons. mect (non mcto) mustum, Gen, mcta, 

Dalmat. mast, Serb. nunc MycT. 
Msctl* uitio, vindicta; mectnhk ultor, mcthth , 

mujS, ulcisci, mcthteal* vindex. 
M'fecTO locus; ew^cthth ,Iter. BAvfcuJATH capere. 

b 1 * mtjctw vide Adverbia. 
meluS a metath refer ad II. classem. 
meck mulus, Gen.McKA, indeMijJA, MipATApullimu- 

lorum. Croat. mezg, et mezgina mula, 
muicau mens, refer ad muc. 
muj^a lucrum, mujeaohaaelj i Tim. 3 , 3. est turpis 

lueri cupidus, xttfxgMsfiW' 
mehta, memtanVe, phantasia, pbantasma, memta- 

k>ca somniare, a mkn*, Praet. m v e. 
MEMKAursa, est contraclum ex au^btj^hlja, 

A litcra n : 

NJA5, nouj. 

Addi pOsset nhijj egenus, nisi a nhmto dedu* 
cere malis. Huc quoque refer peregrina naj>£, nYtj, 
et bisyllabam vocem nebo^ sagena , quam Russi et 
Bohemi servarunt ; nerijjebath compositum mihi 
videtur, uti NE^Sr et iniinita alia ex particula NEet 
radice propria. 

njab mos, indoles, Serb. naj ab , Russice nojob, 
Bob. olim nrawy,nuncmrawy,in plur. Si njab 
cum lat. mos, moris , conferatur, liccbit dicere 
literas no esse radicales, ab vcro formativas, 

ntj^o, NA^po, Boh. N^^oAplur. a rci^oo praeiixo 
n. Sic composita bnSto ab yTd,unae et yTjo* 
fcA, bnSujhth ab yjfo, yujH. 

HO* 



154 Utfi I Cap. I. §. 7> 

M0 3A? H nar ^i Serb. no^^be, germ. Nustcrn, re* 

fer ad noc. 
nSjk^a necessitas, ad nS^hth. 
noljj nox, a radicc nok essc possit. 
YJOLfJBdi Dan. 14 , 33. alveolus , Russ. nohbw , Carn, 

ncfhke, nifhke , Boh. necky (neljkw) germ. Trog. 

A litera a: 

^OK^, AECTIs, AHCT, AWCT , AACK, AECK, AOCK (AECK^ 

ack), A^CK. 

Addere possis Russicum aelji cyprfnus brama, 
JBrachsme y et bisyllabum aococi* salmo trutta, Laclu* 
yb/-e&-,itemSlavicum AAiuAlens, Croat. lecba (aeha), 
nisihocmalisad aatII. classis referre. aTban,alba£* 
pratum, aYtja, peregrina sunt. aeke^u cygnus, 
Serb. aakS^, Croat. labud, Cam. labud, lobod^ 
Pol. labfd?', Bob. labiit' (aakS'tk), et aeke^a atri* 
plex , Serb. aogo^a , ope t^u , S^ formata sunt. Idem 
de vocibus aoiiata, aanhta, AAro^A,atquealiissen- 
tiendum^ a^ctbhlja scala a a^^, a^cth deriva 
tum est. \ r ox aactobhlja hirundo , supponeret ra- 
dicem aact, nisi potius a baactk deducendasit.Bo-» 
hemi saltem olim wlasstowice scribebant. Soletef 
alias b ante a excidere: lafz (AAc)apud Croataspro 

ISAAC 

aok^ath, aokjkS, Itcr. aoku^ath, WKAOKL13ATH, 
osculari; aok^anYe osculum. 

JMCTfefraus, dolus, fallacia , acthth, aljjS, dolo- 
se agcrc ; npEACTHTH , Itcr. n f ealljath , npEALjJAK) 
seduccrc,njEALLiATHCAerraFe. acthbwh dolosus, 

ACTEIJ 



Classis III syllabarum radicaliunl i 25 

acteij seductor. ^jf A£ctmYm spiritus erroris, 
l Tim. 4, l. et 1 Joh. 4, 6. Sed quae ibidem 
v. 2. addita sunt h $&%& ae ^tha non legimtur iri 
graeeis editis et Vulgata. 

AMct folium ; ahctbYe collecL folia. ^im ahctb*v 
no Jererri. 3 , 6. lignum (arbor) frondosum. 

AWCTm.tibia, crus.Psalm. 146, 10. NHyfiEB^AUcT^K 1 

A\SfKECKH)f KAArOBOAHT, £c)S SV TClT$ KVyftLOUS T4 

ctvdgos svIoksT neque in tibiis viri bencplacitum 
est ei. Quaeri possit, quis sit Nominativus aLo- 
cali AWCT^fejf. AntiochusKantemir posuit AkJCTis, 
cum Piuss. autka femininum sit; Polykarpow 
vero AUCTOhabet, quod alii repetivere. Serva- 
runt Scrbi ahct, sura, Wade y etsi,ut soleut,u 
et h non distiriguant. Phrasim o^owe ahctoM 
illustrabis, si ahctom ad crus (awct) rcfcras* 
Vocanl et Croatac surain lifztanyek, et Oswaly 
dtts Gutsmann notat sub voce Wade: Wade samt 
dem Beine , lillonik, m.,krazha; latki pl. Pluralis 
latki supponit singularem latek. Ilussis ahitka 
est sura. Bohemis lytkaf. olim in usu erat,.iruuc 
teytko , plur. leytka. 
aackatm adulari, blandiri,inde aackanYe adulatio, 
KoXcty.sict 1 Thess. 2 , 5. Vide etiam aacKatea^ 

AACKATEANHLJA, AACKATEANWH, AACKATEACTBO apild 

Polykarpow. Apud eundem aackoce^ctbo ,cst 
edacitas, gula. Alexjejew plures explicat voces 
ex aacko compositas : aackoce^hth , aackocej^- 
ctbo, aackocej^ctbobath , quod in Bibliis correc- 
tis Amos 6 , 4. legitur , et aackoce^wm. Postrcma 
vox etiamiirBibiiis Ostrogiensibus Prov. 29, 21. 
legitur: aackoce^ eS^et, KctT&crirctTctXct. Bo- 
hemis laska est amor, charitas, Polonis laska 
gratia, favor. Confer Svecorum alska amarc, 
aecka Serb. Croat. corylus, Puiss. aeijja, Polon. 
laska, leszczyna, Boh. lcska,ljska, Carn, licfhje 
collcct.;AEUJNHK Serbis , lefnyak Croatis, lcfhnek 
sive lieflruik Carniohs nux avellana, Polonis 



126 £ars 1. Cap. I. §. 7. 

laskowy orzech, Bohemls leskowy 5 , ljskowy 
orzech. 

aock Puiss. fulgor , laevigatio, inde AOLjJHTk lacvi- 
gare. Carnioiis lefk, lefkanje et lifk iuigor. Bo- 
hemis lesknu et lsknu , Groatis iefzketam mica- 
re, fulgere. 

A^CKAsquama, siliqua, folllculus, Russis, Po'o- 
nis, Croatis, Carniolis ; Bohemis vero lusk die 
Schote , inde lusstina, Croatis iufehma, Carm 
lufhina; inde et Boh. luskati, lauskati nuces dif 
fringere, enucleare, Puiss. aSiuhti*. 

AAljia lens , lenticula , vidc in secunda classe. 

A litera p : 

fACT (^OCt), pWCK, fHCT (^HlJj). 

Huc omnino referendum bisyllabum $ofo$ 
scirpns, TttirvQog , Job. 8, 11., alias typha , inde jo* 
ro^HNA in Prologo mensis Maji, apud Serbos yoro- 
jkhna, Ptuss. porojKA, Bohem. rohozka, storea,teges, 
Pamn, gen. jamna, Psal. 57, 10. est graecum fx^ 
vog. Collectivum jofk^Ve palmites , sarmenta , a f 03™ 
Croat. rofgye; po^ra vero a radice ^03, cui gerrm 
Jieis respondet. nonoT, poriTATH, fontuS, refer ad 
pon secundae classis. jtStl mercurius, apud Po- 
lykarpow tkhbaa jtStl%, argentum vivum, e latino 
argentum contracta et deformata vox est. Russo- 
rum jebenl a rheum. jemeni^ lorum, convenit cum 
germ. Biem, Riemen. j>jkabwh rubiginosus, est a 
ffKA rubigo, et hoc a j^Iith. 



t 



M* 



Cla&is III. syllabarum radicalium. 12^ 

f actS , pACTH, Bohemis imo ct Russis ^octS , crcs- 
cere • inde factitivum jacthth, j aljjS , germinare r 
augere. jact Serb. statura, Wuchs , Slavicc 
Bi^f act, bo^jact , aetas , statura. {>act Ezech. 
22/12. et joct Neh. 5,7. legebanturolimpro usura, 
nunc utroque in loco reclius ah\*ba legitur, cum 
oact et ooct hoc signiiicatu Russicae vocessint, 
non Slavicae.In j>acak, WT^ACAupropago, t ra* 
dicale excidit ob affixum servile ak. 

o ycKAK) Russis in usu est de celeri cursu. Confer 
dhctak). Olim 3 Esdrae 11, 37.1egebatur aeb 1 * 
nULuSLL* leo rugiens, certevitiose pro fkin^ijj a 
nWKATH , melius nunc p lukakxjj. 

pHCTATH, fHLpS, celeriter currere , y hctanYe kon~ 
ckoe cursus equorum , ohctaahljje hippodro- 
mus. 

A Iitera ^; 

^BEJU, £BOf, ^BHr. 

^aas, ^oak, ^aanu, ^aat, ^aack, ^ap (^OAr), 

£AAK. 
£fEB, £fOK, £fAK, £fK, £f A!l , £fEM, £fEN , £fN 

(A E ? N )>A?°3£> A?*3>A?3 (A E f3)^f ASK ^f 0FK ^ 
Af av (^ejw), ^yfAH, ^Sq, £fAr , £ f cr, ^pSr, 

A*WA k (A ^)' A*ck(^ock, ^ECK), £UJ. 

Huc spectat nomen Borysthenis ^NEna Dana- 
prus. ^pcEASro refer ad £p\* A moe-sius, ^ekea, 
^okaYh , ^oKpyn ad secundam classem spectant , 
quo etiam refer ^sBEfu levir. ^Skjaba silva est a 
j^Sk quercus, irarao et arbor in genere, sidtem apucl 

lUy- 



128 I*ars I. Cap. I. §. f* 

Illyrios. ^emwn graecum est et non nisi in Apoca- 
lypsi legitur, cum alias graeco laifiw slavicumcfcc 
respondeat. ^jakwh, gen.^pAKONTA nunc Isai. 27, 
1. cum smih (gen. Sa\YA) bis conjungitur, et se- 
mel sine smYh ponitur; 

^beoh phir.,rarius£BEfK in singttlari , janua, osti- 
um , $"Jgki Garnioli duri , dure pronunciant. ^bec- 
MHk janitor, ostiarius, ^bejnhlja ostiaria. bja- 
ta sunt nvXcu. 

£Bop, aula, atrium, ovilc. Act. l, 20. srxvXig^ 
commoratio. BQ&^BOfHTHCft mancre, dcmorari. 

^BHrS, £BHTnS> nO^BHTNSy ^BHHiS, ^BH^ATH, 

moverc, commoverc. ■ no^Bnr agon, certamcn; 

^aank f. vdla manus, Scrhis^AAN nunc cst niasr< 

gen. Poloii. dlon t Puissis ^oaonk et aaaonl. 

1 ^aato scalprum , coelum.lllyriis dleto, Pol. dloto, 

FuiSsis ^OAOTO; 

^Ar, ^OArdebitum, Pol. ding, Boh. dliih, Carn. 

dovg , dolg. Croat. lllyr. Scrb. ^Sn ^oajkniik 
- debitor. Confcr ^oatwh longus, ZcXtxo<i\ npo-« 

^oafkhtH prolongarc; 
^jebo et t \fKBo arbor. CollccL^fEbiE, n* arborcs. 

^fBA, ^joba plur. ligna» ^jekoak fustis, com- 

posillim C ^fEBO ct koak. 
^oefjNih antiquus. ^f ebae olini; 
t \DOK cxta, minutac rcs. ^ooknuh parvus, rhinu- 

tus. ^jokhTh , j>A3^^0KHTH, comminucrc. 
^O/AKnS torpco; ^o.akaum torpidus* 
£$ emath , ^fEMAW, dormilarc. 
^oen cornlis mas. Scrbis ct ^juikn pro ^rt^KN , Dalm. 

drin, Carn. drip et drcjn. Polon. dcren, Pmss. 

^EOEN , indc gcrm. Dornlein. 
^rtN, ^ejn ccspcs. Polon. darn. Croatis dern cst 

scopulus. 
$?°^A UlIC ' lls > Scrbis ^f03 t \ ct ^jo^ak, Gcn. 

A?3 



Classis III. syllabarum radicalium. 229 

£03, ^Ef 3 , £Ef3WH,sibi confidens, audax. 
^Vf^ATH confidere, ^j^nobenVe confidcntia, a 

^jajkhth, fA3^pAfKHTH, lrntare , mcitare, exacer- 
bare. no^pAFKNHTHirridere, subsannare, no^jA- 
jknenVe subsannatio. At ho^jafkath imitari, nc- 
^fAfKATEAu imitator, a ^pArA via,quasi eadcm 
viaincedere. At Hebr. i5, 7. pro no^pAJKAH- 
te olim in Codd. serbicislegebatur no^okhtece , 
ct no^oKNHijH alibi pro J10£f AJKATEAH. 

^ooJK^Ve coliect. faeces.Croat. drosgyc. 

^ffKATH, ^EffKATH , tenere , ^ejjkaba potentia , 
impcrium. 

£C>amVe collcct. sentes, vepres, Isai. 55, i3. Ser- 
bis ^fEHA densi frutices, Croatis drachje scnti- 
cctum. Ad vocem drach (^pAH)bcrba, gramen, 
notat Bellosztenecz : in Glagoliticis et Dalmati- 
cis libris sentis spinaque dicitur. Bohemis ^oam 
m. est berberis. Refcrri possit ^amie ad ^oath 
secundae classis. 

£0Ar, ^jAritiH, pretiosus, carus. In Apocalypsi 
quidem semclKAMENk ^jArwH lapis pretiosus, ct 
quatuor vicibus collect. kamenVe ^OAroE Lapidcs 
pretiosi, legitur. At aiiis in locis, ubiolim^pA- 
rwS pro graeco ' tipiog lcgebatur, vocabulum 
hectnwh substitutum observavi. Sic 1 Cor. 3, 

12. KAMENIK^fArOK, JaC. 5, 7.^jArAT0 llAO^A , 
1 Pet. 1 , 7. ^JAFKAK 3AATA (pro MNOrOHECT- 

nt?huje) inApostolo A. i32zj. lcgi. ^jAroLjHiN- 
NhiH pretiosus, cari pretii. ^Arwn morc suo 
Poloni pronunciant drogi, Russi ^oooruiH. 

^fArA via, olim et Bohemis draha, Polonis droga, 
Piussis doroga. Croatis draga est convallis, 
Carn. sulcus (fossa) penes prata. 

^jSr, amicus, socius. ^pSryNA amica; ^fS- 
jkhna Luc. 2, 44. est (TuvclStcc , comitatus. £j>Sr- 
£f SrA alter alterum ; v ^pSruH alter, «dius. At 
sccundus csl btojuh, 



13* Pars I. Cap. I. §. p , 

&0&X auih moestus ; et mutato % in c : ^ a«a , inde 
verbum ^j acea^w. Matth. 16, 5. wyviZpvQoiQou 
yoq reddidit Slavus ^jacea&a neko, Vulg. triste 
coelum. Ad vocem dreszel notat Beilosztenez : v. 
saloszten. Est autem jkaaocten mocstus, trislis, 

^JK^b, ^osK^fe, m. pluvia, in libris Serbici$ 
£b>?K v 3>bad indicandamvocalemambiguam, quam 
lllyrii nunc ut a, Croatae atque alii ut e pro- 
nunciant. ^afk^a f. apud Vukium obsoletum est, 
pro quo Serbi khuja usurpant. Aliis IllyriLt 
dasgy (^ajk^u), Croatis defgy, Carn. desh,gen. 
deshja, Boherois desst' (^eujtu) , Poloni* 
deszcz et dezdz. ^ojk^hth, w^ojk^hth pluerc, 
Kecte notat Alexjejew,formam ^ojk^ebu, quae 
Act. 14, 17. legitur , essa pluralis numeri , addi ta- 
men oportuisset esse casnm accusativum, cu- 
jus rectus est ^ojk^ebe. 

acka tabula, asser: at Joh. 2, i5. ^ckh suntmen- 
sae, cum tamen alias Intcrpres Siavus voccm 
graecam rgcCTs^cc servarit. Dsky zcmske Bohc- 
mis sunt tabulae regni, Landtafel. ^ecka aliis, 
uti Croatis, Carn. ,Polonis,Moravis est asser, 
Piussis ^ocka. Diminulivum a ^cka est ^ujhija, 
qua vocc Luc. 1 , 65. ftimkidtov , tabella, pugil- 
laris, reddiiur. Croatae deschicza (^lijhija) 
scribunt. 

^ujh, Accus. ^ljjeoi», iilia. Russis ^ow pro ^oljj, 
In libris glagoliticis ^eljjh, ^eijjEi*. Bohemis 
olim dci , Accus. dcerz , nunc dcera ; Serbis kt^h, 
wfcn et ^eo, Croatis kchi, kcher, Carn. hzhiJ 
hzher. Apud plerosque nunc Acc. pro Nom. usur- 
patur. lmmo Isai. 1, 8. in Bibliis correctiori- 
bus lcgitur jam ljjeol Ci\yNA,ubi alias in Ostro- 
gicnsi et Mosqucnsi prima cditione rectius^ijJH 
lcgcbatur. , In Psalmis ct libris novi restamenti 
nullibiiNominativus ^ljjh cum Accnsalivo^ijjEji* 
confunditur. Exemplosil aiath NA^uiEfi* h ^vqJrt 

NA MATEffe, LUC. 12 ; 55. 

A 



Classls III. syllabarum radicaiium, l£l 

A litera t : 

*TBOf, TBj>£ (tBEJ^). 

«TAAn, TA^n, TOAIl, TAAM, TA&M, TACT (TOACT)., 
TAECK, TAAH, TAA\* , TAAK, TAK, TOAK. 

TfAB, Tj>SK (T^K), TJ>Sk, TOfB, Tf 00, Tf &0 , TfEH, 
Tj\n, T^n, TfAA, TJN (TEp n) J Tj>^£ , TfAT , 
TjSt*, TJH3, Tyfeg , Tf & , TfEC, Tj>AC, TJC 
(TE j>c) , TfCTK (ti)OCTK) , T j> OCK , Tf ECK , Tj>H (T0£ h) ^ 

Tj>Ar (tj afk) , Tjor, Tpr (Tojr), tj>k. 

TETJ*, TECTK, THiCT, TOCK (TECK) , T^CK, THCK(tHIJj), 

T'kcK, T^ip (Torji). 

Spectant huc bisyllabae radices , etsi facicm 
peregrinam referant : tobaj> merces (Serbis onus, 
sarcina , Croatiset Gam. tovor idern), tokoaelj pera, 
tohoak populus, Tono^ securis. Adde ta^ha scu- 
tum a germ. Tartsehe, tuiC/Aijja (olim twc^ljja) 
a goth. thusund , tYtao et tVtaa a latino titulus , 

TAAANT , TAfTAg , TlTAN , TEKTWN , TirAN , T^AriE^A a 

Graecis accepta, taaant in N. T* quatuordecim in 
locis legitur. At quid sibi vult Apoc. 16 , 21. taaan- 
tec? Manifestum hoc vitium priorum editionum 
ex taaanteck ortum , qua voce interpres Apo- 
calypseos adjectivum rccXxvric&fx recte expressit, 
saltem in postremis editionibus emendari debuis- 
set. Consului quondam Mosquae tres Codices , m 
quorum primo taaanthneck, in altero taaantock, 
in tertio TAAANTScriDtum reperi. Croat, et Carniol, 

I 2 ta- 



152 Pars t Cap. 1. §. 7. 

taliga biga, Piussis TEA^fcra, peregrinis accensen- 
duxn. tjetih derivatum estaTjn. Trocha Bohemis 
modicum , Carn. troha , Croatis truha festuca , sti- 
pula, res quaeque minutissima, Russis Tfyjja, re- 
fer ad tjS tero. Slavo - serbicum T&K£i>, hodie 
tS^i^, Croat et Carniol. tuj alienus, allophylus, 
respondet Slavico hSjk^, quod ad hS^ secundae 
classis referendum est. NETonwjk vespertilio, com- 
positan est ex ne etTonwfu; atTonwfb unde?Bohe- 
micum et Polonicum tchorz (T)(Ofk) mustela puto- 
rius, Jltifs, cui Carniolicum duhur, dihur, Tespon- 
det, ab odore (tetro) maJim deducere. Iis enim 
duh (£*x) est et °dor. Accedente terminatio- 
ne oju facile ^Sjf in t% transierit, eo fere mo- 
do , quo Poloni a Nominativo dech Genitivum tchu 
fcrmant. Serbi in voce t^oj u servarunt initiale t, 
at ^ mutarunt more solito uib, ideoque tboj pro 
nunciant. Bohemis etiam zhorz vulgo in usu est; 
Russis vero x°$ li; > rejecto t et addita terminatio- 
ne diminutivorum ek , Croatis tofecz, Dalmatis tor, 
elisa secunda radicali x> Serbicum ytoj ak dies 
Martis, Croat. etCarniol. tork, torek,est a bto^uh 
secundus, cum sit secunda dies post dominicam. 
Haec vocis origo si P. Marco nota fuisset*, profec- 
to Martem non appellasset Tork, neque Bellonam 
Torka. Vox peregrina takoj ,castra,vix non omni- 
luis Siavicis populis nunc uota a in antiquis Slavo- 

rura- 



Classis III syllabarum radicalium. 155 

rum Hbris nuspiam legitur. Idem de voce toa- 
mam interpres, sgfiivsvr^^ sentiendurn, quamvis 
Gen. 42, 23. legatur; libri enim hujus versio mi- 
nus antiqua est. Croatis et Carniolis toamahnhk, 
Polonis et Bohemis taSaum , olim et taauw , inde 
tamamhth, toamamhth , taSmawhth, interpretarL 

TBOpHTH, C&TBOfHTH, facerC, TBOj>EN*IE OpUS, 

Croat. tvor. tbaou creatura , Polonis et Bohe- 
mis twor. At twarz iisdem facies. tbojelj fac- 
tor, creator. tbojhao Serbis, Russis , Croatis, 
torilo Carniolis , tworzvdlo Polonis ct Bohemis 
est forma caseana, Kdseform , Kdsenapf 

TBD^, TBEj>£, TBEfAWH , dllHlS , firmUS. TBEf£U 

firmamcntiim,s£££Wj2tf ; stabilitas, dfftpctXstx, mu*- 
nitio. 2 Cor. 10, 4. u\ pA^opEHiE tbej^ea\, ad 
deslructioncm munilionum , <5%v£tojXtfT6ov. Car- 
niolis, elisov, tcrd, Pol. twardy, Boh. twrdy. 
Croat. tverd,Da!m. tvard non differt pronun- 
ciationc a Serb. tbo^. 

TonoAf* populus, arbor. Isai 41, 19. in Accusa- 
tivo nunc tohoak) legitur, in prima Mosqucnsi 
TonoAt^. Polonis quidem topol oXtopola estfem. 
gcneris, et Serbis tofioaa. Russis veroTonoAU,' 
Gen. TonoAA,.est masculinum, uti ct Croatis, 
Carniolis, Bohemis. 

tact, toactwh, crassus , pinguis, Boh. et Pol. 
tlusty, Carniol. tolft, tovft. Croat. tuszt. toaijja 
crassitudo, pinguedo , Croat. tuscha (tSlua)» 

taamhth calcarc, Serbis et Croatis , toaomhth 
Russis: Boh. taahhth premere. Tlak Croat. et 
Carniol. lutnm accratum, Estrich; tlaka labo~ 
res dominis praestandi, Frohndierut. 

takS, toakS, toaknS, Itcrat. toakath et toa- 
ijath, pulsare, tundere, Boh, tluku, Slovnr, 
tlku, Pol. tlukg,Inf. tluc, Carniol. tovzhcm, 

Inl 



*34 Pars I. Cap. I. §. 7. 

Inf. tlczhi, Croat. tuchem, Scrb. tSheai, Inf. 

tS^h, Hlyr. tuchi, pro toaijjh. 
toaK (tak) interpretatio , explanatio ; TOAKSwin- 

tcrprctor; toakobnhk interpres, Piussis usitata 

sunt. Confer toamam. 
tjaba gramen , herha, ljb^t toabnwh Jac. , 1, 10. 

oc\'&o>; %o^th, flos foeni (graminis). 
toeka 1) in formula tjek^ £Ctk, opus est, inde 

TpEESro, t^ekobath opus habcre , indigere. 
T0EEA 2) sacrihcium, hostia, Exod. 8, 26. wrft- 

J BATHCA 55 TfEE Y^WACKHV", Act. l5, 20. ClKS. 

XsScci ccto tcoj/ ctXtG^yvjiiocTcpi/ tcov s/^coAco^, ut ab- 
stincant se a contaminationibus simulacrorum. 

NA£LJA, JffANHTE CEKE W TJEK Y^WACKHJf , filioll 

custodite vos a simulacris , ccttq tffiv s /^coAcov. 
tjeehlue \dolium, ifittXsTov, l Cor. 8 , 10. tjee- 
nhk l) altarc. 2) iiber rituum sacrorum , rituale. 
TpEKHTH , Tf^KHTH^Serbis et Croatis expurgare, 
secernere. noTfEKHT r^MNO cboe, Luc. 3, 17. 
purgabit aream suam. At Luc. 9 , 24. ^a otne 

CNH^ET C NKCE H nOTJEKHT H)f (ms. w) , llt ig- 

nis descendat de coelo et consumat eos. In Psai- 

mis noTfEKHTH disperdere, delere, conterere, 

noTfEKHTHC^, disperire , deleri. 
TfEtyf, Croatice terbuh, Carniol.^r^wA (lege tde- 

eSy;), Serbice t^eS sinc )f, venter; apud Poiy- 

karpow tjeeSx* a f. 
TfS'KA tiiba, buccina, Tf Sehth , boct^Skhth tu- 

ba canere, buccinare; rAACTpSKNWH' vox tubae. 
tj Sn truncus, cadaver. TpSnVE , plur. TfSnV/A Psalm* 

78, 2. morticina, ^-vv\(Ti[LCiia. 
TjEriET tremor, tjeheten : tjehetna ewctk 3EM- 

aa Psalm. 17, o. svtqqjioi; irysvvSv] V] yv if Con- 

trernuit terra; toehetath, TfEnEipS, tremere. 

Tjn^TH, TEfn^fcTHjTEfriAW, HOTEf n^TH , CTEf- 

nHiTH pati> pcrpcti, sustincre; TEpn^NVE pa^ 
tientia. 



»ron- 



Classis III. syllabarum radicalium. i55 

*TMnKuK , TEpnKy h , acerhus , hert?. Croat terpek , 
Carniol. terpki, Boh. trpky. 

tdn , teon , spina , Dorn , proprie Prunus spinosa, 
Schltkdorn. tejnYe collect.spinae; teonob etTEO- 
noben B r bNELj spinea corona.Dan. i3, 54. male 
teon pro tfxtvos prinus, in cxponendis arbo- 
runi nominibus minus accuratus interpres ad« 
hibuit , hinc in correctioribus editionibus sub- 
jecta notamonet lectores in Gr::eco legic\*iNoc 

«pj^labor, nrpS^HTHCA, t^Stk^C/a, Iterat. t^S- 
jk^athcaX, lahorare.Apud Serbos tjS^ 1) operau 
a) boletus igniarius, Boh. traud, trud, fomes, 
Zundcr , Russ. T^T. 

tjSt et to^thna Serbis , trot ?\trut Croatis, 
fucus; trot Carniolis, apum genus, quod Ger» 
mani Drohne oXBrutbiene dicunt; Bussis t^teni* 
spado, Polonis trnd, truten,' Bohtmis trubec, 
trupec , traup , tra^id. 

Tf h^na certamen, pugna. tj>H3NHIJje 2 Macc. 4, 
""%. locus certaminis, agon. 

TJ'u3B, TflE^BWH, et TDE^BEN sobrius , jejlinilS. 

tje^bhthca sobrium esse, vigilare. Serb. tje- 
3AN , TJHK3AN , Croat. trezeri et trezniti , Carn. 
tresen ettresliv, Boh. strzizliv. Poi. trzezwy, 
trzezwic. 
TfSc motus, terrae motus , tfs/tfps, Confer 

TJAC& 

tj acS , noTpAcS , ct^acS, Tf acth , movcrc , quas- 
sare. to acSca moveri, tremerc. Serb. tjecem, 

TfECTH. 

tjc in libris glagoliticis, et apud Croatas tcrfz , di- 
min. terszek, vitis, Bohcmis trs, caudcx cujus- 
visplantae, Stock. Serb. tjska arundo , refer ad 

TfCTls. 

tjctu, TpocTU,arundo, ealamus, dimin. tjoctka. 
Carn. terft, Croat. terszt, tersztika, Boh. trest,. 
trestka, trztina, tjoctu KAAroB jnaa Exod, 

30, 



*36 Pars I. Cap. I. §. 7. 

. 30, 23. est calamus aromaticus ; taoctu knhb?- 
nhka CKOfonHcijA Psalm. 44, 2. calamus scri- 
bae vclociter scribcntis, accKa^og <YQct\L\Lartiu>g 
€%vygcc<pv. 1 Cor. 3, 12. tjoctVe, KCthci^, sti- 
pula. 

TfocKOT ccyQMSig , herba, gramen. Exod. 52 , 2. 
Isai. 07 , 27. 

tjeck fragor , sonuus , fulmen. Croat. trefzka strc- 
pitus , trefzk fulmen , trefzkam fulmino , fuimi- 
ne tango. 

T^r, Topr, to^khuje, forum, emporium. Boh. 
trh, trhowisstje, Croat. terg, tergovischc, Po- 
lon. targ, targowisko. too?knhk Matth. 21, 12 
KoXhv$i$vt t g , nummularius. todh^cbto Hebr. 12, 
25. ncctvvfyvQig, frequentia, conventus: solenni- 
tas. Confer todpath. 

tjpnS, TO^rN^, lterat. tej^ath et to^tath ,tra- 
here, lacerare ; hctoj cnSth extrahere , OACTE03A- 
th dirumperc. 

TPTJEB, RuSS. TETEfEB, tetraO. 

tectu soccr, inde teljja socrus, Serb. Croat. Car- 
niol. tact, Bohem. tectu. 

T*kcTO \lcc£cc , farina subaeta , Teig. 

TocKA taedium, angor. Confer Bohem. tcslno 
Polon. t£skno. 

thckath, thijjS, premcre, inde Russis thckh 
praelum. Pro tomhao torcular Matth. 21, 55. 
in^ Codieihus in Russja seculo XIV. scriptis 
TtjcK subsliiutum reperi , cum tomhao Rus- 
sis cotem, quae rotando circumagitur, sig- 
nificct. Sed alii codd. uti et editiones qm- 
ncs hoc in loco servarunt tomhao. Legeba- 
tur etiam T^fccK Isai. 16, 10. thck Is. 63. 2. 
T«fccK Os. 9, 2. Jocl. 2, 24. ct 5, i5. ; at in 
correctiori editione his in locis rectesubsliiuiam 
i;cnuinam vocem slavicam tomhao rcperio. Sic 
Joel. 5, 15. pro no^CTABH nunc no^TOMHAi'^, 
vrokfyiXy legitur. Aliis auiem in loris et olim 

TO- 



Classis III. syllabarum radicalium. i37 

^tomhao legebatur,in Evangcliis ex. gr. bis, in 
Apocalypsi ter , in Psalmorum 8 , 80 , et 83\ 
inscriptionibus (u> towhatjv;), ncct auctor concor- 
dantiarum m Psalmos id indicare neglexcrit, 
Numer. 18,27 et3o.Deuter. 16, i3.4R c g-6, 27. 
Prov. 3, 10. Sir. 32 , 17. Jer. 48 , 33. Thren. 1 , l5. 
Et Isai. 5, 2. nfE^TOHHAVg TQoXyvtov , Agg. 2, 
17. et Zach. 14, 10. ho^tomhaVe, cirm in graeco 
sit i7ro\yviQV. Igitur tomhao sine dubioaprimo 
interprete profectum , et tm^ck in locis citatis 
ab emendatore Russo substitutum fuit. Polykar- 
pow vocem tomhao in Lcxico trilingui per tor~ 
num explicat, attamen sub vocc peregrina nfA- 

CA BVNOPpA^NAA addit \ HAH TOMHAO BTi NEMHiE Bl- 

NorjA^ tonhSt, \v\vog, scupvXofioXstov , torcu- 
lare. 
teijjhth non msi in formula n^fcnui teljjht Marc. 
9, .18. ^d<pg^si spumat, et v. 20. nTJNLi teljja 
aQgf&v, spumans, occurrit Possil tamen con-* 
fcrri cum toljjhth, hctoljjhth cvacuare, asc- 
quenti toljj. 

T^LJ*, f. TLJJA, n. TLLIE, et TLJjVh , TLUAA, TIJJEE 

vacuus , inanis , cum vocali cuphonica obscura 
seu ambigua etmobili,hincPuissis touj , Croatis 
tefch (teljj), Carn. tcfh , Illyr. taflit. Poloni 
czczy scrilmnt pro tszczy. Bohcmi non nisi in 
voce tsstitroba, jcjunus stomachus , radiccm t^uj 
eonservarunt. A toljj cst 1) hctoluhth cva- 
cuare,exinanire. 2)TLjJATHCA,nOTUJATHC/ft vacarc, 
studcre, sollicitc curare, festinare ; hinc tljja- 
nVe Cxa^, studium, diligcntia , festinatio. 3) 
tljjeta detrimentum, tljjetnuh Ksvog , inanis, 
nocuus. In Compositis tljje : tijjecaabVe K$VQ m 
vofyct ■, inanis gloria. tijjetaacie xsvo(ptav(%, in- 
aniloquium. 



■488 Pafs % Cap. I. §. f. 

A literis s et 3; 
3BEN (3B0N), sb^i*, 3GH3£, sb^^, 3«ifcK, 3B/MC 

(3BALJ), 3^KfU. 

3N0H, 3N0K? 

3EAB, 3AAT, 5AAK 
3 ? N (3EJN), 

Huc fere magis spectare vidttur smYh draco, 
et SAura serpens, quam ad secundam classem. 
3N0KHTH, uj^nokhth, frigefacere, est a ^aknS, 
ihserto n epenthetico. 3NAK, 3namenYe, signum, a 
3NATH ;3jAKforma,3EfLjAAospeculum, sunt a ^j^th; 
^^Hjauih matnrus a q^few. ^t-he, diplois, apud 
Polykarpow, est idem ac cthk complicatio, com- 
positum ex c et phk, uti 3^jab ex c et ^jab. In 
3EMAA,terra,litera a non est radicalis, sed servilis 
et quidem epenthetica. 3EBEC L e. ^sug^ et 3e<J>vj 
peregrina sunt. 

^benHjth, 3BENW sonare, resonare: m^k 3BE- 

NALjJH HAH KVMBAA^BALJAAH 1 Cor. l5 , 1. %&X- 

Kog vf%wi/ y f %vyL$(tkov aXaXcc^ov , aes sonans aut 
cymbalum tinniens. Aneutro ^ben^th estfacti- 
tivum ^bonhth et 3BON. 3BONELJ Exod. 28, 
55. 34.rintinnabulum;Serbis3BONLjE n. a 3BONO. 
Bobemis, Croatis, Carniolis ^bon m, campana. 
Poloni pracfigunt d : dzwon. "Russis 3BON cst 
sonus, pulsus campanariiiii , scd campana ko- 
aokoa , a gcrm. Glocke, Succ. Klocke. 
SB^fcou m. fera , bestia, «S-vjp, S-ygfov. Gracco- 
rum $ , ct Latinorum f rcspondct Slavico fiR ini- 

tio 



Classis III. syllabarum radiealium. ia9 

tlO llllJUS VOcis. NAMEfTANYe SB^fefHMO ApOC. 

16, 2. character bestiae. 
^bh^A sibilus, 3BH3^ath sibilare. iio^bhjk^et 
Jerem. 19,8. et 50, l3. sibiiabit; 3BH3£anYe 
ibid. 19, 8. sibilatio. Serbis^BH^NyTH et^BHJK- 

£ATH, 3BHFK^HM, Croatis Zvisgam (3BHFKrAA\), 

Carniol. shvishgani) (jkbhjkfam) ; Bohemis hwiz- 

dati, Polon. gwizdac. 
^btY^a stella. Sibilans litcra s seu 3 apud Sla- 

vos meridionales ct Russos inchoat vocemhanc; 

Bohemi autem et Poloni retinuere gutturalem. 

Illi enim stellam hwjezda , hi gwiazda vocant. . 

3bH?3^ocaob, ^b^^ocaobeij astrologus. 
jbSk sonus, clangor."" toSkniuh 3B&K Hebr. 12, 

19. tubae sonus. Huic affine e"st ^bak, plur. 

3B akw. A ^bakS seu 3B akhS formatur Iterativum 

3Baljath Rnnire. Vide 3BEN*feTH. Serbis 3BEKA, 

3BEKET SOnUS, 3BEKN&TH, 3BELJKATH, 3BEMA- 

th , sonare , resonare. Croatae zvenk , zvcnchim, 
Bohemi zwuk, zwucim norunt. 

3^Epu urus, bison, Polonis et Bohemis zubr. 
Polykarpow ^Skju urus, et 3&KfHNA caro uri, 
Lcxico trilingui inseruit. Animal , quod LXX. 
Intcrpretes irv<yct()yov vocant, interpres Slavus 
Dcut 14, 5. voce 3^Kf h explicare conatus est. 
Male utique.Nec scio, utrum Alexjejevio notus 
fucrit 3SK0 \s , cum ille nihil aliud habeat , quam 
animalis hujus esum Israelitis concessum fuisse. 

3N0H aestus, 3N0H k^^et Luc. 12, 55. kolvGw 
ssxi , aestuserit. Matth. 20, 12. aestus cst ba^- 
Scrbis, Croatis et Carniolis 3N0H sudor, 3NOH- 
thce sudare. 

seabi*, apud Polykarpow limax, testudo. Confer 
jkeabu. 

3EABA Bohemis olim idem quod Russis 30AOBKA 
marili soror. / 



^AA- 



140 Pars I. Cap. I. §. 7. 

3AAT0 aurum, Polon. zloto^Russ.^oAOTo.^AAT, 
3AATA , 3AAT0 et 3AATWH , aa , oe , aureus. 3AA- 
thlja Matth. 22, 19. voiu&fAOi, numisnia. 

SAAKet ^AAKhcrba, %\oy ; hinc ^aahen : na m^ct^ 
^AAMN^fcPsalm.^^, 2. sig totov %Xovj5, inloco pas- 
cuae. Annon 3AAK referri possit ad 3eaYe olus? 

3fiN0, olim et ^ufNO, in Serbicis codd. ^pkNO, 
in Russ. 3EJN0 granum, xosucog , Kom. "Serbis 
^ono, et Bohemis zrno sinc vocali intcr 3 ct 
0. Sic et Illyrii, Croatae, Carnioli vocem rianc 
pronunciant, licet zarno aut zcrno scribant. Po- 
ioni inserunt ia : ziarno. 

A litera jk: 

IKKAN, JKM^J. 

JKEABfc, JKaSb, JKAAE (jKAEk) , JKAN (jKEAN), JKAT (JKEAt), 

, JKAA3 (JKAE^) , JKAH , 5KEAK. 
HifEG, JKJN (jKEfN), JKfEA, JKf^k (jKSj^u). 
JKECT. 

Huc eliam refer jkea^o ferrum, jke^abak, 
JKAp abai* , ysQCtvog, grus, Russ. jkSj abau , Serb. 
skejab el jk^jao, Myr. xdral, CrOat. serjav (jke^ab); 
et forte kea&^Iv glans , glandis, quamvis S^i* for- 
mativa esse videatur. Croaticum svala , Serb. jkbaae 
plur, froenum , est a skbath mandere. Croat. svis- 
gam, Carn. stjvishgam, refer ad Slavicum^BH^: 
3bh3^ath sibilare. Croat. svenk, Carn. shvenlw 
sonitus, refer ad ^bak. Croat. smuly (jka\Sau) cya- 
ihus, vix norunt alii. Croat. elCarn. jkbefiao alTine 
est Slavico fK^nEA, sed utrumque origine peregri- 

num, 



Classis III. syllabarum radicatium, 14 1 

num , a germ. Schwefel Interpres certe Evange- 
liorum Sec. IX. nondum usus est yoce nAnCA. Nam 
Luc. 17, 29«. &£iov, sulphur, circumscripsit dua- 
bus vocibus : kamw ro^ alu (in Ms. Serbico Prag. 
kamenu roySuj), in editione correcta kaa\wk roptu, 
i. e. lapis ardens. Isai. 30, 33 et 34, 9. in Ostrog. 
et Mosqu. prima legitur kamuk roy auj (roj aljjYh), 
Gen. 19, 24. kamw ropijjYH pro hodierno mSriEA. 
Ezech. 38, 22. etiam editiones posteriores reti- 
nuere KAAUNuroyAuj. At Deuter. 29, 23. »;&ruA jam 
in Ostrog. legitur, non deleta, quae praecedit, 
voce; kamwk, quod est manifestum factae substitu- 
tionis indicium. Sic Job. 18, 15. post jkSreaomvox 
ctnem in Ostrog. non fuit deleta. Nec dubito, eti- 
am Psaim. 10, 6. vocem jkSrea alterivoci jam olim 
substitutam fuisse. JKSnEAquinquies, etAdj. ?.;&nEA- 
NWN bis in Apocalypsi legi non miror, cumlibri 
hujus versio slavica longe recentior sit aliis. Hoc 
certe mirum, Slavis meridionalibus Sec. IX. non 
fuisse notam vocem, qua Slavi septemtrionales 
sulphur appellant. Est enim sulphur Russis c*k§A 9 
Polonis siarka, Bohemis sira, olim sjera. Dan. 
14, 27, in Ostrog. editione cfrfA quidem legitur, 
sed pro ssccp , quod correctores posteriores ma- 
luerunt interpretari t^k, adeps. 

jkgan Russis et Scrbis vas ligneum, Kannc , Bo»- 
teinis UJXCUk. CoflJB^: .SUvicuw. H$m 



442 Pars I. Cap. I. §. 7. 

JKmSja Russis nictans, Serbis myinda. Confcr jkmV- 
pHTH, et Russ. et Serb. jkmhjath, Bohcm. 
mhaurati. 

skeabk Oseae 12. n. %fXw^, testudo. Croat.sel- 
va, selyva, Adj. selyvin, testudineus. A graeco 
%i"Kvq , mutato )f hV jk, orlum sit jkeabi*. 

jka^ba Bohemis idcm ac jka&na. 

jkaak Bohemis canalis, alveus, Croat. sleb, Carn. 
shleb, shlieb, Rinne. Serb. jkaek, jk^aek, et 

JKAHEK, JK^AHEK. Poloil. zlob , IiuSS. JKEAOK , 

jkoaok. At slabram Croat. , shlabram Carn. bia- 
tero, est onomatopoeticura. 
fkeana, jkoana, Russis picus martius , Schwarz* 
jpecht ; Boh. zluna, Croat. suna (picus viridis)^, 
Carn. shona, shovna, Grunspecht , Serb. jk&na 
(ljjna H 3EAENA), niger et viridis. 

IKAT, JKEAT, JKEATWH fla^US , gilvilS , IutCUS , Bo- 

hem. zluty, Polon. zolty, Serb. jkSt, Croat. 
sut, Carn. shut. Hinc vitellus ovi Piussis jkea- 
tok, JKOATOK, Pol. zoltko , zoltek, Bohcm. 
zlautek, Croat. sutanyek, Serb. jk^banlje, jkSh- 

LJE, JkSmANLJE. 

jkaa^a glandula, Druse, Bohemis ; jkea^a Rus- 
sis, slezda Croatis, jkae^a, jkahe^^a Serbis. 
Affine vocabulum est jkeaS^k glans. 

jkam, jkeah, fel, Galle. Serb. jkSh, Croat. such , 
Carn. sholzh, shovzh, shovz , Polon. iolc, 
Boh. zluc. 

JKEAKN&,Polon. zolkn£, Boh.zlautnu, flavcsco. Cum 
jkeaknS sit pro jkeatnS et jkeah pro jkeatu , rc- 
fena utrumque possit ad jkeat; hoc ve*ro, colla- 
tis vocibus fel, flavus, gilvus et Galle , gelb , 
ad syllabam radicalem secundae classis jkea. 

jr.f ekVh , in codd. Serbicis jk^tjkYh , sors , kX^qos , 
Russ. jkeoekeh , lllyr.xdreb, xdrib , ■ Carn. sdrib. 
Psalm. 77, 55. no jkjekVk) ^a^e hm (3EMAW) 
oyJKEA\ jkoeko^aanVa, et cdit. Vcnet. Psait. 110 

JK£f HJKlK) f A^^TJAH HM ^EMAIO oyJKEM ^HLwOA^- 



IA 



Classis III. syllabarum radicaliumv 145 

oVa shKv^o^ot^Csv c&vrovg sv <T%qv;[$ KXvigoScCfxg , 
sortc divisit eis in funiculo distributionis% 

fkoifsJk pullus equinus, asininus, Russis. skejeee-> 
nok, Serb. sk^jeee, sk^heke, Croat. srcbe, 
(jkdeee), Carn. shrebe. Bohcmi amant guttura- 
lem literam h pro sk : hrzibje. Sic et hrzeb, 
clavus, convenit cum Carn. shrebel. 

SKjnob, FKEpNOB, (Russis et skocnob) , lapis moia- 

ris. ApoC. l8, 22. UjSm JKEfNOBNWM. ^covr^ p- 

._-Xs , voxmolae. Ibid. v. 21. KAMENk beahk itikw 
";ej>nob, XiS-ov dg pvXov [/Jyccv , Vulg. lapidem 
quasi molarem magnum. Ncscio, cur Siavus 
beahk transposuerit, cum lapis , quem sustulit an- 
gelus, hic conparetur rnolari magno , seu molae 
magnae. Luc. 17, 2. skejnob oceackVh, pvXog 
ovixog mola asinaria. Ita cditi , sed codd. Mstt 
fcguut kamenu skjnobnwh, lapis molaris. MattL 
18, 6. pro fKE^NOB oceackVh cod. Serbicus Kop. 
vulgarem dtaledum secutus exhibet SKpkBANb 
ocaackwh, et Matth. 24, 21. bi* sKpLBNA)£K pro 
jkejnoba\", iv r$ iivXtoVt , in mola seu pistrino, 
Est enim Serbis hodie skj>banu, gen. skjbna, 
mola manuaria , trusatilis , Handmuhle , Pol. zar- 
na, Croatis servne, serne et sermlyc, Mo- 
ravis zcrnowy. A z/ernow apudBohemos oiim dim. 
iernawky, Russis et hodie skej iiobkh , lapides 
cancrorum , Krebsaugen. 
asyfcAO .: JKjrfcAOM BEA^KHMDan. i5, v. £4, 42. 46. 
60. Ostrogiensis cditio habet, Mosquensis prima 
jKpEAoM, et in margine quater appositum taacoai, 
cum in Graeco 0covij fcgatur. sKpHbAO , Serbis ho- 
die jk^^heAo failces , Croatis srelo os furni , pfae- 
furnium, Carn. sherelo foramen alvearis , Fluglach, 
Russis 5KE£AO oriticium, unde et wskeoeaVe, a 
SKyETH, uti SK^EfAAO juguium apud Micajiam, a/ 
JK^EfATH vorare. Est igitur jkjeaom beahkhav 
iroce magna, ligurata tQQUtio. 



*?A^ 






144 Pars I. Cap. I. §. 7. 

JKy^u, JKEp^u, palanga, pertica, apud Russos et 
JBohemos, Poion. zerdz, dim. 'ierdka. Carn» 
sherd , shert , sherv , Wiesbaum , longurius , et 
shertiza ames, pertica aucupalis. 

jkectok, jkectokuh, cteX^os durus , validus : 55 
jkectokh)£ Bn^TpwB Jac. 3 , 4. a ventis validis, 
saevis. jkectokoctk durities. jkectobwhnuh Act. 
7 , 5i. tfxhviQoT(j&xy[kog ,, dura cervice, a jkecto 
et Bwra.yKECTOCEp^iEMatth. 19, 8. tfxXvtQoxoiftiX , 
durkia cordis. jkectokoahmnuh Ezech. 2, 4. dura 
facie. wjkectohhth (ms. wjkecthth) indurare, 
obdurarc. ne wjkecthte cpij baujh)£ Ps.alm. 94, 
8. (ed. Venet. l56i) pv} (rx\v\Qvvv\Te Txg xocpdiocg 
i^wv , nolite obdurarc corda vcstra. Aliae editio- 
ncs legunt ne wjkectomhte. wjkecththca, wjkec- 
tomhthca indurari. wjkecttjth Psalm. 89 , 6. 
pro wjkecththca. Croatis seztok seu sesztok 
est validus, iirmus, lacertosus, Serbis jkectok 
ardens,et jkecthna ardor, vehemcntia. At jkec- 
«ta et jkecthka hsdcm est acer tataricum. 

A litera c: 

CBHN, CB^N, CBAf, CBHJ, CBEJG (CBf AK) , CBEf^ , 
CBEJH, CBH^CB-fc^, CBAT,CBHT, CBAT (CBAtjj), 
CB^T (CBTJLp) , CB»frJK, CBHCT, CB^CTk, CBEK. 

cnon, cnof, cno^, cnS^y 

CMOA, CA\Sf, CA\f^ (CMEf^, CMfA^) , CMpK (CA\OJ>k), 
CA\jK (CMEfM, CMf*M), CA\^ , CA\Sr , CMOK, 
CA\WK. 

cnSk, CNOH, CHACTU, cn4t (cn^sk). 

CAOB (CAA.b) , CAHB, CAAK , CA-fcll , CAAM , CATJM, 
CAAN, CAON, CAHN, CAN (C0An),CAA^, Ca^ . 

CAW^, 



Classis III. syllabarum radicalium. 145 

CAK>£, CAAT, CAOT, CAE3, CAH3, CA3 (CaE^), 

CA^^CA^r (caSjk), Ca&^ (caSw, CAWUj), CA^K; 

CpK, CfEK, Cjn (CEfn), CpAM, CfN (CEfN), CJE£, 
C ?A ( CE ?A)> CfCTL, CfAH, Cf^, CpAK, CfK. 

Ctek, cTSn (CTon, CTEri), cten (cton), ct^n, 

CTOA, CTEA (CTAA), CTA^ , CTJ (CT^e), CTA£ j 

CtS^ (ctVjk, ctu^), CTE3, CTor^CT^r^CTor), 
CT^r, CTEr, ctht, CTAr, ct&k. 

* CTBOA, — : CTAn (CTOAn) , CTfOH , CTf $H , CTrt U H > 

CTf B, CTf AK, CTj>Sk , CTf Ofl , CT^H , CTf fl(CTfl on) 

CTjEn , crp ^n , Ctjm (Ctj em) , ctjan , ctj&n , 

CTfN (CTEpN), CT^fcA, CTfA£, CTf£ , CTfHJK, 
CTjJFK (CTEf FK) , CTJOr, CTfSf*, CTfEr (ctjafk), 
CTfHT, CTfA}£, CTjOK, CTf^K , CTfEK, CTfHK^ 
CTKAO. * 

CECT. — CKOK, CKkfK, CKOri, CKOM, CKAA , CK&A/ 
CKOf, CK^, CKOT, CK^T, CKfelT, CKOK(CKOM). 

* CKBAf, CKBOJ , CKBEJ, CKB^JK (cKB»fcfH), CKB03 , 

CKBAFK, CKAAK, — CKj>£K , CKfKb (CKOfKk), 

CKfHri, CKJOM, CKjAN,CKfHN, CK£03> CKfHFK, 
CKfEr (cKJ>EFk), CKfEK, * 

Huc spectant bisyllaba , quae inter primam et 
secundam radicalem vocales recipiunt: c^bej, cc* 
eoai* mustela zobela, c&nor calceus, coc&^ vas, 
coKOAfalco. Adde CBEffcn ferus, ferox* CKApE^tur- 
pis, sordidus, ckobj a^a frixoriiim. cKbpA^nAputa-* 
men ovi, Gompositimi est ex ckoj>a et A*nA. Fru* 



i 4 6 Parsl. Cap. I. §. f. 

stra etiam hic quaeras cbo^, cnoNA cnoj, cnac, 
conua\, ckaer, CKf ob ; nam haec praelixa praepo- 
sitione c initio aucta sunt. cn^fcjf, cmtjv;, ctab, 
ctan, cum in line formativae \ , b , n , accesserint , ad 
radices secundae classis spectant. Sic et cmej tk , 
cum initio et in iine auctum sit, ad mj referri 
debet. Russicum cea^i* halex, Polonis sledz, 
peregrinumest, a Suecis acceptum. Graecaevoces 
in versione Slavica non paucae leguntur, quarum 
aliquas subinde posteriores interpretes slavicisvo- 
cibus reddere conati sunt. CKHHrik) sunt <rxvnr££,ci- 
niphes,Psalm. IO4, 3l.Psalterium Venet. i56lsub- 
stituit mSluhlje. Interpres Pentateuchi Exod. 8, 
16 17. 18. cknhuu sexies repetiit. ckvmen est er/a^t- 
vog, catulus leonis , Psalm. 16, 12. Ps. 56, 5. Ps. 
103, 21. Gen.49,9.bis.Jer.5l,28.Thren.4,3.Prov. 
30, 30. 1 Macc. 3, 4. quibus in locis antiqua editio 
cum correcta conspirat. At Deut. 33 , 22. pro 
abhhhlu correctores substituerunt ckvmen. Num. 24, 

9. CKVMEN AB0BprOABHlU,CKVMNH prO ABHHHLJJA Job. 

4,11. et pro ilienlju Os. 13, 8. Pluribus tamen in 
locis correcta abhhhlji seu abhhhijje pro CKi^vog 
retinuit, uti Num. 23, 24. (pro plur. aubhhhujh 
ponendo abhhhljja), JLidic. 14, 5. (pro ai&ehhhlu je- 
i.\%ii\ ponendo a. ^ukawlu), Isai. 5, 29 et 30, 6. 
Ezech. 19, 2. 5. Joel. 1,6. Amos3, 4. Mich. 5, 8, 
-Iai:m2,ll.et 12.,ubi y, II.aubhhhujem inDat.piur. 

rec- 



Classis IIL syllabarum radicalium. 147 

recte utraque editiolegit, v> 12. vero correctaRus- 
sicam inflexionem AkBHMHLjjAM substituere maluit: 
ckhnVa est (TxviV^, Psalm. 77 > 60 atquealibi, quarri 
vocem Alexjejew explicat quinque aliis : kSljja , cfcNi>, 

NAMET, HAAATKA, WATEf. TJH CfcNH Mattll. 17, 4. 

rgetii^Kvivig^ triatabernacula. Sic Luc.9, 33.Etno- 
thenVe cmjnh Joan. 7, 2. c^vot^/^, scenopegia. At 
Act. 18, 3. CKHNOTB^jujHsunt cr^voTo/o/. Iii Yet. Test. 
non eodemvocabuloubique vox (Tkvivy) exponisolet: 
Ex. 26, 1. vetus editio habet^AM, correcta ckhnVa. 
Gen. 26, 16. legebatur olim b^oM^, nuric b ckh- 
N'i'A)f, iv^rcttg (TxviVcttg. Gen. 4> 20. utraque legit L 
ceaenih^sv (Tx^vxtg. Isai. 1 , 8. et Sap. ll,2.utraqu£ 
voce k^uia utitur. ctV^Va est so/%srov , elementum. 
Gol. 2, 8. no ctV\;Vam (Ms. ctV^Vem) mVja> kxtcx rx 
soix&z t£ xo<t^* , secundum elementa muridi, qud 
in loco tamen Ms. Belgradense Apostoli Bibl. Cae- 
sareaeVindob. no c^ctabaenVw substituit , nescio an 
satis apte. Deerat omnino Slavis idoneum voca- 
bulum ad exprimendam vocem soix&ov , quamvis 
Bohemi ab aliquot seculis elementum ziwel appek 
lent, quae vox a Polonis recepta in zywiol mutatat 
est. Istudmirum, quod 1 Tim. 5, 2:3. lix rov so/za- 
Xov <r'ov reddiderit interpres Slavus Ctoma^a jja^h 
TBOKro , cum vocabulo ad designandum stomachuu* 
Tioncareant Slavi. Estenim Russis jkeaS^ok, Ser- 
bis jkeaS^alj , Croatis seludecz (jkea^elj), Carn. she- 

K $ lo^e* 



148 Pars I. Cap. I. §. 7. 

lodez (jKEAO£ELj),Bohemis zaludek, Poloniszohdek, 
stomachus, a jkeaS^i» glans. In Ms. antiquo Mos- 
quensi pro ctoma^a substitutam vocem cwohijia 
legi. cuohllie etiam in versione slavica Ephre- 
mi Syri stomachum signilicare, docet Alexjej*ew; 
at monendum hic, cwohijje esse proprie id, quo 
lac coagulari solet. Utuntur autem Slavi vitulo- 
rum stomachis pro coagulo. 

ctaa\na est saiiVos, urna,Hebr. Q, 4. At Exod. 
16,33. ubi nunc ctamna legitur, editio Ostrog. 
exhibet cocS$,.vas. Alexjejew ctamna voce be^oo 
(i. e. b^oo) explicavit; alias pro ctamna legitur 
vox slavica oShka. 

cbhnVaslis, porcus, Schwein. Matth. 8, 3o. cta- 
^o cbhnVh, et v. 3i. cta^o cbhnoe, grex 
porcorum. At cbhneu pliimbum, nonnisifius- 
sis et Carniolis commune vocabulum, refer ad 

BHN&. 

CBAppugna, contentio; cbaohthca 2 Tim. 3, 24'. 
p,a%£(^r«/ , litigare; cbaoahbuh litigiosus. Sed 
cbao , cbaohth composita esse possint ex c et 

NAO, BApHTH, Uti CBA£A CX C et BA£A. 

cbhoath flstulam inflare, Serbis cbhohth et cbh- 

jath ; CBHp 'bAU fistula, Serbis et Croatis CBHpAAA. 
CBEpK, CBEfKEHi, prurigo ; SerbiscBpAK, Bohemis 

swrab , Croat. szrab , scabies, porrigo. 
cbeo^eai* , ct cbeo^ao, terebra, Croat. szveder, Carn. 

fvecier ,- Pol. swider. 
Cfiio i iEK,CBEOLp , liuss. gryllus, Boh. UBOHEK,Croat 

chverchck, szmerchek. 
cbh^hna cornus sanguiuea f Boh.swid, swjda, 

CBAT, 



Classis III. syllabarum radicalium. 149 

CBat, affinis, pronubus, proxeneta; Cba\" a pro- 
nuba, cbatath pronubcre, cbatea nuptiae, a 
quo differt cbati*ka sanctificatio. 

cbhtath illucescere. Piecte editi, etiam recentio- 
res, Matth. 28, i.cbhtawljjh, sTKputfXGvty, le- 
gunt, at male Luc. 23, 54. cbhtauje, quod 
Codd. manuscripti et editiveteres exhibent,mu- 
tarunt in cb^tauje. Omnibus enim Slavis cbh- 
tath est lucescere, Polonis swit diluculum; 
Serbis et Croatis cbhtanle, Boh. switanj. Jn 
Cb^nS pro cb^tnS locum habet *fc, non vero 
in cbhtath , quamvis utrumque sit a cbHjt. 

CBat, CfATWH,sanctus, otyios, Serbis cbet, in 
antiquis eorum libris et cb^t , Boh. swaty, PoL 
swigty. A cbat formatur cbathth, cbaljjS, 
sanctiticare, inde cbathteau, Hebr. 3,1. #£- 
%/s psvg , pontifex , summus sacerdos , cbathtea- 
ctbo 2 Petr. 2, 5. \sqitsv\L%, sacerdotium. 
CB/MjJENNHKsacerdos. CB/ATyN/A^<x/coa"uvvj , sanc- 
titas. cbathahlue Psalm. 82, i3. &Y l%c *W 0V 9 
sanctuarium , et alia plura. 

CB^tIux, lumen, cb^thth et cb^ththca lu- 
cere. cbijtaiiih lucidus. CB^fcTAOCTkspiendor, 
XociirgoTVjg. cb^ljja lumen, fax, lampas. cb^lu-* 
nhk candelabrum. cb^thao luminare. cb^- 
thanhk lucerna, Xvxvog. 

CB^bT nunc in dialectis omnibus est mundus. Russ. 
et Boh. cb^t, Serb. cbet et cbhkt, Croat, 
szvet, Polon. swiat. In libris slavicis antiquis 
mundus est beclmhj, unde et mYj. Interpres 
tamen tertii (in Vulgata quarti)iibri Esdrae, qui. 
c latino longe serius quam alii libri in slavicam 
linguam translatus fuit , Cap. 6. seculum voce 
cb^t expressit: co^^aa ech cb^t, creasti secu- 
lum v. 55, cotbojen bwctu Cb^jt, creatum 
est seculum v. bg , licet alias voce B^feK utatur. 
In correctiori editione citatis versibus fi^fcK pro 



cbtst recte substitutum legitur. 



cbhct 



i5a , Pars I. Cap. I. §. 5. 

Cbhcv sibilus, cbhctath sibilare. 

CBrbcTb soror mariti; Serbis cbact, cbacthka so* 
ror uxoris. Conferatur cectda , et germ. Schwe- 
jter, At CTB^fecTk, coB^bcTi* conscientia , com- 
positiun ex praepositione c et B^kcTL , refer ad 

CBEKfw et CBEKf obu socrus. Serb. cbekao (gen. 
cbekja) , Croat. szveker, est socer, cbekoba utris- 
que socrus. 

cnof, cnoywH, proficuus, Serbis cnop ^a^e pa- 
nis quo facile satiamur, quo parce et diu frui 
licet. cnojo adv. largiter, abunde apud Poly- 
karpow; Croatis szporen parcus. At cnop , ld 
est canort, contentio, compositum est ex c et 
noj , a npS, ii^th. 

eno^, Marc. 6, 39. na cno^w na cno^w , tfuw- 
wotfict CvfjLToCicc , secundum contubernia, per 
convivia. Explanat hunc locum glossa bo okoSt 
in Bibliis correctis apposita. Hinc et Alcxjejew 
cno^ voce j a^, series , explicat. At mihi cno^ 
peregrinum videtur, e graeco vocabulo tfvyJiro- 
ffiov natum. 

CnS^ modius. no^ cnS^OM submodio, in Evan- 
geliis ter legitur. 

Cmoaa pix, cmoahth picare. 

CMp^TH, CMEp^TH , cme^jk^S , foetere, CMJA^ 
foetor, cmoa^hth foetorem creare. Confer 
lat. merda. 

Cmok Bohemis pinus picca, Fichte , Rothtanne, Mo- 
ravis et Slovacis smrek , Polonis smrok , (in mon- 
tibus Cracoviensibus smrek), olim et smcrek, 
smcreka, nunc swicrk, swierczyna, Croat. 
szmrek, Carn. fmreka. Non mirumitaque, in 
antiqua editione Isai. 9, 10. et 14,8. et 37, 24. 
xedgog redditum fuisse per caio^sVe, quamvis in- 
tcupres hujus libri alias, uti c, 2, l3. et 60, i3. 
voce KE£j> utatiir. Idem in Ezcchielc Cap. 17. 
pbservarc licet, ubi v. 3. CMO^fen^etv. 22. et 25. 

Iftftf 



Classis III. syllabarum radicalium. i5f 

Kf^p habctur. Voluit nimirum sciolus qui- 
dam notiorem arborem substituere minus notae. 
Sirnile quid etiam Soph. 2, 14. etZach. 11, 1. 
factum est, ubi thcVe pro ke^o, ke^jw positum 
fuit , licet Zach. 11,2. ke^j lmmutatum man- 
serit. Est autem thc taxus. 2 Paral. 2, 8. re- 
censentur ligna cedrina, arceuthina etpinea, secun- 
dum Vulgatam , in antiqua versione : ke^ooba , 
HEvroiSA h cmejekoba; in Graeco vero ccqksv- 
Siva prius leguntur quam ttsvxivcc , qucm ordi- 
nem servat editio correcta ; ag keviOiOBA h nsv- 
toba. Adjectivum cmeoekob , a Polonico cmejek, 
vix credo a primo interprete hoc loco positum, 
sed ab indocto quodam emendatore, qui Vul- 
gatam hic inspexerit, alteri cuidam voci malc 
substitutum fuisse. Eadem enim sunt ligna pi- 
nea, quae ttsvkivoc. Correctores auteni Mosqucn-*- 
ses maluerunt hoc loco graecam vocem servare, 
licet alias adjectivo cmeomVh pro graeco dgjcsv&^ 
vog utantur. 
CmejmVe 3 Reg. 19, 4. ccgxsvS-og Qot$-\Lsv), junipe- 
rus. Concordat hic vetus et nova editio Slavica. 
Oseae 14, 9. vero Ostrogiensis legit cmom^m , 
• correcta autem cmejmVe , pro Graeco ctpxsvS-og. 
Vulgatus abietem habet. 3 Reg. 6, 3i. 33. cor- 
rccta editio legit w ^jeb cmedmVhv;, ubi adjecti- 
vum cmejmVh respondet graeco ctgxsvS-ivog, ofy- 
xsvS-%. Nescio, cur antiqua editio genusarboris 
hic exprimere noluerit , legit enim ^gebom atj- 
hhim, ligno pulchro. Cl. Hcymto visum fuit, 
cum in gallica et germanica versione , quas ci- 
tat, ligna olivaram habeantur, aliam hic arbo- 
rem adjectivo cme jmVh inteiligi , quam juniperum. 
At non omnino male Lexicon Academiae Rus-* 
sicae vocem cmejmVe explicavit, cum hic n®n 
aliae versiones , sed potius graeca respicienda sit ? 
Revera nunc, etcertejamab aliquot seculis non 
solum Serbis cmjeka est juniperus , cmjekobh 



0% Pars I. Cap. I. §. 7. 

NA et caajemebhha juniperi lignum, sed abomni-» 
bus fere meridionalibus Slavis, qui pinos vix 
norunt, juniperus smrjek, smreka, smrika vo- 
catur. Croatae tamen et Carnioli significatum 
vocis cmjek, CMfEKA primaevum retinuere. 
Juniperum autem Carnioli brinje vocant , binc 
brinovz vinum adustum juniperi , apud Polonos 
et Slovacos borowiczka, quamvis hi et Bohe- 
mi junipenim jalowec, Pol. jalowiec, appel- 
lent. Russis juniperus estBEpECK et aaojkjkebeai*- 
NHK, juniperigranumMOJKJKEBEAHNA,MOJKSKy^A, 
Croatis bor juniperus, borovo seu borovichno 
zernye grana juniperi, et borownyak poculum e 
ligno juniperi. Bor Polonis sylva , proprie pi- 
netum, Bohemis borowice, chwoy et sosna 
est pinus sylvestris, Carn, borovez, Fohre , 
Kiefer , Puiss. cocNA, Pol. sosna et choina. 

ITmokba ficus, <Tu;cv}; cmokobnhija ficus arbor , 
ficulnea. 

CNon manipulus, merges. Matth. i5, 3o. cbajkh- 
te h\* b cnohui, cfyVtfTs #ut# slg ^5<Tjxag, alligate 
ea in fasciculos. f 

CN^brnix, Serb. CNEr et CNHKr. Confer y)U?. 

Caob^ pro caSk» appellor; caobo verbum, inde 

CAOBAN , CAOBANHN, SlaVUS', CAOBENCKWH, sla- 

vicus , slavonicus (mclius slovenicus) , quod Russi 
in editione Mosquensi i663 mutaruntin caaben- 
ckwh: rio A3UKS CAABENCKS.AttamenPolykarpow 
scripsitinLexico trilingui 1704: caobenckVh ct 
CApBANHN. Croatis szlovenecz est Illyrius , Illyri- 
cus, Siavus; szlovenka Illyrica mulier, szlo- 
venszki Illyricus, Slavonicus. A caobo sunt 

CAOBHTH, CAABHTH et CAABA gloria. A CAA- 

bhth celcbrare, glorificare, est caabVh philo- 
mcla, luscinia, Puiss. coaobeh, Serb. CAAByfl, 
Croat. s/.lavich, szlavichek, Carn. flavizh, fia- 
vizhik,Boh. slawjk, slawjeek. PoLslowik. 
CAHBApninus, prunum. 

CAAK, 



Glassis III. syllabarum radicalium. l55 

Caas, caakuh , debilis , imbellis , languidus , inde 
neutrum caak^th, wcaak^th, debilitari, de- 
iicere, languescere ; activum caakhth, wcaa- 
khth debilitare, remittere. wcaakh mh Psal. 
38, 14. xyss iiot, remitte mihi. Act. 27, 40. 
wcaakhblue y*KA, laxantes juncturas; wcaaka 
remissio, indulgentia. Act. 24, 23. hm^th 
wcaakS, s%s/v ccvstfiv, habere requiem. ja^caa- 
kaen, ^A^CAAKAENNkiH, paralyticus. 

CA^bn, CArfcnwH, CA^knELj, coecus. 

caama stramen, refer ad ctaath sternere. 

Caana pruina. caan, caanwh , salsus, inde caa* 
noctu Psalm. 106, 34. aApj, salsugo, inPsalt. 
Veneto caathna, quod Bohemis in usu est. 

Caon clcphas; caonobaa koctu ebur. CAHNAsaliva. 

Canlje, COANijjE, sol. Confer Suecicum sol, cum 
suffixo articulo solen. Pol. slonce , olim et slo- 
nie , Boh. slunce , Slovac. slnce , slnko; apudme- 
ridionales Slavos nunc cSnlje, mutato a in S. 

Caa^ok , CAA^KUH dulcis. caa^octu dulcedo ; 
caactu rgv(py , volnptas , deliciae. b Caaaoctu 
Marc. 6> 20. ydsug , libenter. caa^lj^ $isct, 
libenter, 2 Cor. 12, 9. caa^mhlja Serbis est 
sinapi. 

CA^ vestigium. rp^H buca^ mene , Matth. 
19, 21. ciHQkiSsi poi sequere me. naca^nhk 
heres. 

CAE3HNA SerbisetBohemissplen, lien , Milz, Russ. 
CEAE3ENLKA, CEAE3ENU, in versione Ephremi 
Syri CAE3ENU, Croat. szlezena, Carn. fliesena , 
fiesenu. 

CA3A, cae^a, lacryma, Boh. slza sine vocali, 
Serb. et Croatis CS3A, Carn. fovsa, folsa. cae- 
3hth lacrymari. cae^nuh : xa^kom ca^- 
NkiM,pane lacrymarum Psalm. 79, 6. 

Ca^ malva. Croat. szlez (cae^). Boh. slez, Pol. 
szlaz, slaz; Serbis CAE3 et llia^, uti et Carn. 
Jlies, est althaea, Cl, Ljnde cak>3 , quod uti alia 



154 Pars I. Cap. I. §. 7. 

& Polykarpovii Lexico trilingui hausit, vctus 
Slavicum essecredidit, signando illud literis Ec. 
i. c. ecclesiasticum. At Poiykarpow, quod ct 
aliis dictum volo, Russica miscuitcum Slavicis. 
Estque obsoietum cak>3 apud Polykarpow vul- 
gari pronunciatione legendum uti sljoz , pro CAE3 
seu caHj^, quod est meridionalium Slavorum 
diaiecto proprium atque vere Slavicum. 

Ca^ha minister , servus ; caSfkhth ministrare , s,er- 
vire; ca^jkka ministerium, servitus. ca^jkhteau 
minister, CASrKHTEANHija ministra. 

Ca&\* auditus> fama, essc possit a caS : caSk). A CaS\* 
suntverba caSujath auscultare, et cauiluath 
audire. b^ CaS\* oy\-A hocaSujauja ma Psalm 17, 
45. iig dxoyv cot/8 viryxovtfs {jlx , in auditu au- 
ris obedivitmihi; nocASuiAUJA, obediverunt, csthic 
in plur. ob praecedens aw^ie , in Graeco Xxog , 
populus. 

€0K, CfKAAU, CfKHN, Cf KHNU, C^KAHN Serb.SerbllS, 

C^kka, cdkkuna Serba. cjkSa/* liber vctus 
Scrbicus. c^kckuih Scrbicus; cjkcka, a pro- 
ducto pro cdkckaw , Scrborum regio , Serbia, 
quae male hactcnus Servia scribebatur. Signiti- 
catum radicis c$ K , consultis etiam dialectis om- 
nibus, nondum licuit eruere. 
CfEKfO argentum , Silber. cpEKpENHK argcnteus nu- 

mUS. CfEK{>OAK>KELJ Luc. 17, 14. (pi\&Q<yvQ0q , 

avarus. CflcKpOKOBAH Act. 19, 23. cLgyvpoxoTog, 

argentarius, signator argenti. Boh. inserunt t 

inter c ct p : strzjbro. 
Cj>n, CEpn , falx messoria, Sichel, gall. serpc. Illy- 

rii licct scribant scrp aut sarp , vix aiiter tamen 

pronunciant , quam Scrbus ct Bohemus, nimirum 

cpn, Russi vero CEOn, Pol. sierp. 
CtyAM, cjamota, pudor , verecundia , C{>amnuih 

turpis; cp amhth, nocy amhth confundcrc, cj amh- 

ffHC/A confundi, vereri, pudcre, 



CfNA 



Classis III. syllabaram radicalium. i55 

cjna, cejna, caprea. Serb. et Boh. cjna, Pol. 
sarna ; at sarn cervus capreolus, Croat. szernecz, 
Boh. srnec, Carn. fernak, Serb. conaH?. 

coe^a medium; w cje^ui de medio; nocjE^fe in 
medio. 

Cy^LjE, ceo^lje, cor, x&fifct , Armenis sirt. 

cdahhlja indusium, interula. Matth. 5, 40. l^r/ov, 
Vulg. pallium. Luc. 6 , 29. %/rcov , tunica. Carn. 
frajza , frajzhiza , indusium. 

Ctekao, cuimus, caulis, collect. ctekaVe stipula. 
Serb. ctakao, caulis. Gen. 49, 21. ctekau f. 
nunc legitur , olim vero A r fcTOp acai* ramus , pro- 
pago. 

CTSnHTH, CT^nATH, gradi ; njHCT&nHTH acce- 
dere. CToriA gressus, vestigium pedis. Croat. 
sztupina, sztupay. cterenu gradus, Boh. stu- 
pen. Pol. stopien. Serbicum ctSh vide sub ctah. 

Ctenath, ctenk), gemere. ctenanVe gemitus. 
Puiss. ctonS; cton gemitus. Serb. ctenath, 
ctenanle. Boh. stonati gemere (olim), nunc 
morbo decumbere. 

Ct^ni* umbra, (Txtcl, Bohemis stjn, olim stjen. 
Conf. in II. classe cfeNU, quod et umbram 
(tfxtcl) et tabernaculum , tentorium (ofxyvy). sig- 
nihcat, et vere Slavicum est. Serb. cen m. 
Croat. szencza, Carn. fenza. Sed jam in Pauli 
epistolis teroccurrit ct^ni», cum alias in Evan- 
geliis et in Psalmis cfcNi* scriptum sit. In ve- 
teris Testamenti libris promiscue cfcNU et CT^fcNi* 
reperies. Jud. 9, i5. c^feNi*, at v. 36. CT^fcNu. 4 
Fteg. 20, 9. 10. 11. ct^ni*. 1 Paral. 29, i5. 
cfeNu, Job. 3, 6. et i4, 2. et 24, 17. ct^ni», 
at 7, 2. et 8, 9. et 12, 22. et 28, 3. cfeNu. 
Eccle. 7, 1. legebatur olim B^CT^Nffc (pro 
ct^nh), nunc cfcNH correcta editio habet. 
Sap.2,5. ct^nu, at5,9.cfcNU,et 15,4. cfcNNo- 
nHCANW}f (in antiqua edit. c-^nVk)). Sirach 34, 2. 
ct^nu. Jerem, 6,4. g^fcnn, *3,i6. cfcNu;at 

48, 



156 Pars I. Cap. I. §. 7. 

48, 45. Ct^nh. ctNb praeterea Iegitur Cant. 
2, 3. 17. et 4, 6. Isai. 9, 2. et 58, 8. ten 
Thren. 4,20. Bar. 1, 12. bis. Ezcch. .17, 23 
et 5i, 6. Jon* 4, 5. 6. Crcderem ct^nu pro 
cfcNk Bibliis illatum a Puisso, qui vulgari 
tHSnu literam c praefixit, ut saltcm hac ratio- 
ne vetus cbnk aemularetur, nisi et in Codice 
Serbico antiquo Hebr. 10, 1. ct^nl pro ho- 
dierno cfcNk legeretur. Affine voci cfcNk est 

CT^feNA. 

Ct^na paries, murus, T£l%os, quod in Psalmis 
quater, in novo. Test. decics legitur. Bohcmis 
stjena est paries , Carn. ftena , fticna , Pol. 
s^ciana. Croatis sztena 1) paries. 2) cautcs, sa- 
xum asperum et abruptum. Serbis ctena, cth- 
ena, saxum, collect. cten^e, ctheni*e, saxa : 
iisdem tamen cimex, Wanze, est ctenhlja^ct^- 
nhlja, utique a ct^na paries. 

Ctoa, dim. ctoaelj Prov. 9, 14. sella, germ. 
Stuhl; npECTOA thronus. Russis olim CTOA,Scr- 
bis cto , Carn. ftol hodiedum sella. At Pius- 
sis, Polonis, Boh. immo et Croatis nunc ctoa 
est mensa, indecTOANHK, qui mensis praeerat. 

CTEAK), CTAATH , nOCTAATH, Iterat ROCTHAATH , 

stcrnere; ctaanVe stratum. rocteaa lectus, 
xA/vvj; nocteanhk Act. 5, i5., ew) tz xonZr 
vog | Vulg. qui praeerat cubiculo. 
CTAf, Ctajwh, sencx, antiquus. ctajelj sencx 
vir, TjstffivTSQos l Tim. 5, 1. ctajhlja scncx 
mulier, Tgs&fivTsgcc ibid. v. 2. CTAf^H scnior , 
Cta^hluhna senior, qui praccst. Marc. 6, 21. 
CTAprfcHLUHNW sunt TpcoToi , primi , primarii 
(Galilaeae). Luc. i3, 14. cta^hluhna coKOpS 
praefectus synagogac, i^xHTvv^y^yog. Apud 
Scrbos ctaj^luhna pater familias, senior do- 
mus. Croat. sztareshina. 



CTfS, 



Classis III. syllabarum radicalium. 15? 

CTpS, ctjeth, inde compositum npocrpS , npo- 

ctdeth, Iterat. rijpocTHoATH extcndcre, cxpan- 

dere. 
Cta^o grex. cta^Ya, stadium, peregrinum est. 
ctS^ pudor, CT^o^yfc/ftNY/ft Marc. 7, 22. ct<rs\. 

cysict, impudicitiae. ctw^thca erubescere, 

pudere. 
CtS^u frigus. Dan. 3, 67. ct&^l h ^noh frigus 

et aestus, olim 3HMA h 3NOH. ctS^eni* Gen. 

3i, 40. frigxis, ftuss. ct&ka. ctS^en : ctS^e- 

na bo^a, frigida aqua. ctS^enelj Luc. 14, 5. 

<pgscc(), puteus, fons, Serb. ct&^enalj , Groat. 

fztudenecz et zdenecz, Carn. ftudenz et sdenz. 

Polonorum studnia et Boh. studnje, studnice, 

genere ct forma differunt. 
Cte^a semita, callis, germ. Steig. Serb. CTA3A, 

CTA3HLJA, Croat. szteza, Carn. ftesa, ftesda. 

Boh. stezka, Pol. sciezka. >rooriHNKA apudLin- 

de Russicum quidem est, non vero Ec. id est 

Slavicum literale, Nam CTE3A in Psalmis et 

Nov. Test. pro semita , TQffioq , semper legitur. 
CTor acervus, meta (foeni). Differt CTorNA (in 

libris Serbicis ctutna, ctapna) platea. Go- 

this staigs est non solum callis , sed et platea. 
cthtnS, compositum nocTHTNS , Praet. noc^ 

thfke, comprehendere. 

Sequuniur sub signis * * eae voces], quae 
quatuor radicalibus literis constant, incipientes a 
literis ct et media radicali a et j, Has a reliquis 
separandas judicavi, 

ctoah, columna, turfis, ^i^oq , svXoS, sffAvf 
CTOAnonHCANVE Psalm. i5, 1,. $v\\o<y Qcc<p(ct , ti* 
tuli inscriptio. CTOAnocT^bNA Psalm. 121, 7 
tl£7o/3#£/£, Vulg. turris. ctoarnhk wXtryt 
IWsi pco ctoah amaut ctoajs^ fcexbi, aliiqpe 



*5S Pars 1 Cap. I. §. f. 

lllyrii et Croatae crSn , Pol. slup , Boh. slaup, 
Slovaci CTAn. Sic et Mss. antiqua. 
Ctjohth, oycTpOHTH,disponcre. Marc. l, 19. 
Ctooaljja mjejka, xccT&QTi^ovToig , componentes, 
sarcientes retia. Iter. oycToo/ATH, melius ey- 
CTfAi7iTH t Psalm. i5, 5. oycTpoAAH ^octoanVc 
mok (Ps. Ven. oycTfMEH $octoi7!nVe moe), 
dirottci&is&v , Vulg. qui restitues. Hebr. i3, 19. 
£A bcko^ ycTfOWCA bam , et in margine inieriori 

B03BfALJjScA K BAM, IVCC TttX l0V CCITOXCLTXSCC&Z 

i[LTv , quo celerius restituar vobis. ctd oenVe dis- 
pensatio , lixovo\ifa. CTpOKNVra in Mss. 1 Cor. 
12, 28. xvfisgvvitfstg , gubernationes , in editis 
npaBAENV/A. CTfOHTEAL otxovo\iog , dispensalor, 
procurator, Vulg. arcarius, Pvom. 16, 23. 

CTfSrct, fluentum, qsTSqov. Croat. Pol. struga, 
Boh. struha, strauha, alveus, Rinrw; 

Ctowh patruus , Pol. stryi , stryy ; Serb. Cro. Carn. 
Boh. CTpkiij. Et CTpwA patrui uxor, Serb. 
Croat. Boh CTpyNA, PoL stryina , stryyna. 

CTpB m. etCTfBHNA, cadaver Serbis, gtejbo et 
cteoba Russis. Confer Suec, skraf. 

CToakhth, inde composilum ycT^AKHTH, vires 
refrcere; ycT^AKA recreatio; ycTpAKAENiE rcfec- 
tio , refocillatio, ycTfAKAATHC/A relici, revalcs* 
cere, refocillari., 

CTpon laqueare. CTp^n crustula ulceris Lev. i3, 
2. cTpSnu Luc. 10-, 04. ■ T&TQ&vpCLTOL, vulnera. 

CTonTHB, CTporiTHB, pravus , perversus, g^s/3- 
Kog. Psalm. 100, 4. cej^lje CTponTHBO, xag- 
$fa Cxct^vj , cdr pravum. At pro CTporiTHBO 
Psalt. Ven. aSkabo. Psalm. 77, 8. po^ CTjon- 
thb (Serb. Cod. CTpknTHfi), ysvscc GxoXicc, gc- 
neratio prava.Ps* 17,27. co ctjorthbwm oa^- 
BpATHUiHCA,{xrn£ sQsfiXu hius(j&yf,sig , cumper- 
vcrso perverteris. ctooiithectbo pravitas. ctoo- 
noTHwH pravus. Luc. 3,5. kSaSt CTponoTNAA 
6% npABAA, hca tcc CxoXi» atc ii&sixv , crunt 

nra- 



Classis III. syllabarum radicalium* 169 

prava in directa. At Cod. Serb. hoc loco koY 
baei, curva,legit pro CTponoTNAA. 
ctjm, ctjem, CTpEMrAAB praeceps , capite de 
orsum , Serb. ctjmo , ctj MorAAB. Croat. szterm, 
praeceps , praeruptus, arduus. Carn. fterm. 

Serb.CTjMIN, CTfMjNHT. Job. 40, 15. NATOfS 

CTpEMHNN^h) 7 (olim ocTjV),in monlem arduum, 

CTfEMHNNWH Slipponit CTJEMHNA , i, C loCUS 

praeruptus, Puiss. ct£>emnhna acclivitas, prae- 
cipitium, Carn. ftermina, Croatis fztermocha, 
Serb. crf men f. CtjemaenVe Jac. 3 , 4. ojpj , im 
petus. ^hnaa oycTjEMAENiA Psalm. 45, 5. 
t» noTcciJLH Tct ppf/iaT« , fluminis impetus. 

Ctjana 1) pars, 2)regio. Pol. strona , Russ. cto- 
yoNA. ctj)anen Psalm. 67 , g. £s'vos,pereerinus. 
ctJannoawkVe Piom. i2, 13. (pi\o%sy(x, hospi- 
talitas. ctjanctbSet Act. 10,6. %svi&Tctt , hos- 
pitatur. 

ctjSna chorda. Ps. i5o, 4. boctj)Sna)£, h %o^ m 
^ctTg. 

CTp^AA sagitta , jaculum ; ct^ahth , cnf 'bA/ATH 
sagittare, tela emittere, jaculari. ctoHjaeh sa- 
gittarius. Act. 23, 23. dsfyoXctfiovg dicuto&iGvg , 
CTotJAgij ^B^bcT 1 ^, Vulg. lancearios ducentos. 
Serb. CTfEAA, ctjheaa, Croat. sztrela, Carn. 
ftrela , Boh. strzela , Pol. strzala. 

CTf A^ATH , CT J AJK^S , NOCTf A^ATH ; pati, perpetl, 

laborare, certare. ctoa^anVe, Ctjacti*, passio* 

CTfAfK^StJJE TEpnHTE 1 Pet. 2, 20. 7rtf0"%0VTS$ 

vtto[isvsTts y patienter sustinetis. b* TEon^feNVn 
t^fke ctj a^anVh 2 Cor. i t , 6. sv Ciro{iovy rcey 
«utcov Trot&vnLctTW, in tolerantia earundem passio* 
num, et v. 7. okijjnhljh ecte ctjacteaa naujhm, 
Koivwoi is.i tcov TfctS-v^ccTocv, socii estis passio- 
num (perpesslonum). At Marci 6 , 48. bh^ H£ 

CTfA^SipH\" B nAABANlH (Cod, SeiO. FH^EB fc 
CTfA^SlJJE BUrfEKENVtl);*^^ #%f& fc&VCtVl &{*>**' 



i6o Pafs E Cap. I. §. 7. 

vovg iv r$ iXctvvsiv , vidit cos laborantes in remi- 
gando. Et 2 Tim. 2, 5. aljje jke h nocT^AJK^ET kto, 

NE B^NHAETCA, AIUE NE 3AKONNW M&HEN E&^ET, 

iccv de % ctS-Xy Tig, « ssQccvxTca , sdv \lv { voiiiaccg 
d&Xvify, Vulg. nam et qui certat in agone, non 
coronabitur , nisi legitime certaverit. Glossa 
autem textui slavico subjecta pro ctoajk^et le- 
git ho^bh^aet, pro mShen gS^et substituit eS- 
^et no^BH^ATrfcA , melius utique. Sic et Hebr. 

10, 32. MNWrWA CTfACTH Uf ETEpn^fecTE CTf A- 

^anVh , iroftjqv a$Xv\(Tiv vTsyisivccTs itci&vhicLtcov , 
magnum certamen sustinuistis passiotum; in 
glossa subjungitur : MNor no^Bnr ho^acte. 
cnocTfA^ATH Hebr. 5 , 2. ^stdiottcc-S-sTv , condo- 
lere. choctjajk^h 2 Tim. l , 8. <rv(yicXKcird&v r - 
ffov , collabora (particeps esto afflictionum) ; 
et eodem versu pro ctj actVw in glossa legitur 
cbh^tealctbom , cui graecum [lccqtvdiov , tcsti- 
monium, melius respondet. Ps. n,6. et 3i , 
4- Ctoactl est TccXccnrc^ofcc , miseria, aerumna, 

CTp^u, Bohemis strcd, strdi, mel, Garn. fterd.- 
Sed et me^ iis non ignotum. 

CTOEr*^, ctjeljjh, Praet. CTpEro^, ctjjejke, Iter. 

CTfEJKA)£, CTJEJKAUJE, CUStodire. CTfAJKA CU- 

stodia, vigiliae. Bob. stra7. ctoajkea Ps. 76, 5. 
(pvXccKv), vigiliae. ctjajk custos, Fol. stroz,Puiss, 
CTOfOJK, Serb. CTf ajkao, Croat. fztrasnik. Carn. 
ftrashar. 

CTpnr^, CTpHLUH, tondere, foificibus scindere, 
Serb. CTfHJKEM, ctjh^h. CTfHJKENiE tonsura. 
Carn. ftrishalu seu ftrishalo forfices. 

Ctja^ timor, metus; ct£awhth terrere; ctja* 
ujhthca timere.Ps. 52,0. oycTfAuiHUJACACTfA-» 
YA , stpoftvSvitTctv 0o(6ov , trcpidavertint timore ; 
CtoaujeN terribilis, horrendus. ctjaujahb timi- 
dus. ctoa\*obanTA Luc. 2i, 11* (pofiv\TDOc, tcr- 
rofes, Serb. CTfAUJHAOterriculamcntum. Croat. 
ctiam spectrura. Boh, strassidlo. 

GT^K 



Classis III. syllabarum radicalium. iGi 

Cnty4tfc oestrus, qxio pcrcitac vaccacfurunt. Boh. 
slrzeceL ctj^kath, CT^&hS pungere,incitare. 
-Optime antiqua editio Os. 4, l&'<Fdpc$kis ftccg- 
ciq-g&tfct k>nhlja CTffeKOM ct^^jema (vacca ce- 
stro incitata) vertit, et nescio, cur correctores 
CTj r kKOM nnitarint in ctjekaaom. ctjekaao 
eniox, a ctjekath cst stimiiius, quo incitantur 
animalia, graece ksvtqqv y quod Os. 5, 12 etl3> 
14. atque alibi verti solet octeni». Pro tfxoXc^ 
autem 2 Gor. 12, 17. legebatur no^cTD^KA- 
«TEAh in Serbicis libris impressis, in Ms. no- 

CTffcKATEAI» , i. C. StimilillS, Illinc nAKCCTNHK. 

Apiid Polykarpow no^CTpEKATEAi» est stimula- 
tor, a no^CTfEKATH stimulare; apud Alexjejcw 
no^CTjEKATEAU (jiaoth) stimulus (carnis), idcm 
ac hakoctnhk, quani vocem jam Ostrog.editio 
habet. Biblia Polonica Radz. citato loco stark 
w cialo legunt. Cum ctjekath confer Boh. 
strkati trudere, et trkati^ cornu pctere, Carn. 
terkati tundere. 
Ctkao vitrum , Pol. skjo , Boh. sklo > blim stklo. 
Russ. Ctekao, Serb. ctakao, Croat. szteklo, 
lege ctkao. Cum vocalis, quam post ctRuss? 
et Serbi inserunt, duntaxat euphonica sit, non 
possumprobare conjecturam eorum, qui a ctek^, 
Ctekath vocem, ut mihi vidctur, peregrinam 
Ctkao deducunt. Confer CxXog e't germ. Glas. 
Apoc. 21,18 et2i. ctkao , vccXog y Ibid. 4, 6, 

MOfE CTKAANO, S-CtXx(T(TCt vxXtVV}. CTKAANHljA 

Matth. 23, 25. atque alibi irorugiov pocuium. Matth. 

26, 7. CTKAANHLJA MVfA xXct&XSQOV p/£8 , ala- 

bastrum unguenti, nunc in cditis libris legitur; 
aaabActo vero retinent Codd. manuscripti vete- 
res et juniores. Cod. Kop. utpote Serbicus plaue 

AAARkCTAfb habet. 

€ectj a soror , ope ja formatum a cect ; Poloni mo- 
re suo e mutant in io : siostra. Confer germ. Schwe- 

L, ster 



162 Pars I. Cap. I. §. 7. 

ster, Suec. syster, et lat. soror, a radicali syl- 
laba sor, ope or, formatum. 

Inchoantia ab ck , si sequatur immediate vo- 

calis, claudunt syllabam radicalemtertia consona; 

si vero post ck adhuc inserant b, a, j, quatuor 

consonis constare solent. 

ckSkS, ckSecth, Croatis szkubem, Pol. skubig, 
skubac , Boh. sskubi, sskubatiet sskiubati, de- 
plumare. Confcr lat. glabrare, glubcre. 
CKonHTH , CKonAW castrare. CKonEtj eunuchus 
Matth. 19, 12. Pol. skop, Boh. skopec vcrvex, 
unde Germ. Schdps. At referri omnia debent ad 
Kon, cum Croatis simplex kopiti, etkopilofer- 
rum, quotesticuli abscindi solent, in usu sint. 
Confer capo, gracc. kctttcc, gcrm. kappen. 
CKAAA saxum , Fels, nonnisi Polonis , Lusatis , Bo- 
hemis et Carniolis nota, Serbis aiiisque Sla- 
vis meridionalibus prorsus ignota vox,ut mirer, 
quomodo in Lexicis russicis ckaaa ceu Slavi- 
cum adduci possit. ckaaw, gradus, limina, ex 
homiliis Chrysostomi citat Alexjejew, et recte a lat. 
scala deducit/ DiffertBoh. skula, skulina, Croat. 
skulya, rima , specus. Cum ckaaa conferripos- 
stint Suec. skar scopuli, saxum, lat. med. 
oevi scolium , ital. scoglio , gall. escueil , graec. 
cycckcc apud Tzetz. Chil. VII. i5t. v(pccXog i^cc 
XiysTcti, oyciXcc ttccq tiiuTccig. Voce peregrina 
ckaaa, plur. ck^aw, usus est interpres libritcr- 
tii Esdrae. Habet enim editio antiqua cap. 4, 50. 
rrKW n ckaaA)c b^k (vitiose omisso vcrbo H3BA- 
jkha autalio), quod latino textui quoniam insta- 
tera ponderavit seculum rcspondet. Lances Sta- 
terae, germ. Wagescha/en, is in mente ha- 
Luisse, videtur, cas cka^m appellans. Melius 
uriquc correcia editio hnnc locum exhibet: no- 

NEFKE HA M^bjHA^fc H^B^bcHA B^K. 

CKOf , 



Ciassis III. syllabarum radicalium. 163 

CKop, ckojwh, celer, velox. ckojw cito> velocn 
ter. CKOffeE celerius. Psalm. 147, 4. ^o cko* 
jocth , sm T&%ovg , velociter. CKoyonncELj 
ojrvygcttpog Psalm. 44, 2. ckoj>ote»ja cursor, 
apud Poiykarpow; ckogotemeli in fiibiiis correc^ 
tis, gen. cko30TE«ilja, ^o/^cos, Job. 9, 25. olim 

TEKSLUArO. AlTlOS 2, 14. W CKOf OTEKSlJJArW , 

hi dgoiisas / oiim TEK^LjJAro. 
CKOpA cutis, peilis, distinguunt Poloni et Russi a 
KopA cortex. Garniolis skorja est cortex. Bob. 
cortex cinnamomi skorzice. A ckooa derivan- 
tur Pol. skornia , ocrea, Groat. skornya (legc 
ujkodn^), Garn. fkorniza, Boh. sskornje. Russ* 
CKOjNAK, peliifex. Serbis et aliis Illyriis cko- 
oyn est supcriicies densior iactis, seu flos lactis, 
Milchrahm , Sahne. Boh. sskorzipka, sskorzapka 
testa ovi. 

CK^EAk: H3CLUE fTlKW CkS^EAls KfknOCTl* MOA 

Psalm. ^i, 16. i^vigdvS-vi cog ozgaxov v) /a"%t;fy&8 , 
aruit tanquam testa virtus mea, CKBO^^b ckS j 
^eaw (Ms. ck^eah) Luc. 5, 19. 5/# rcoy xsr 
q&\lvm , pertegulas. Pol. szkudla, Carn. fkodla, 

: fhkodia, Schindel. CK&^EANkiH cocS^ vas fictile; 
ckS^eanhk figulus. At Marc; 14, j3. Luc. 
22, 10.' vas> araphora, Ksgx^iov^ 

Ck^, CKS^EN,inops,egenus; ck^octi*, ckS^o 
ta, inopia/ penuria; (juckS^th, deficere. 
Serb* CKy^HTH, calumniari, re.er ad Ky^HTH* 

CKot pecus, jumentum; ckoten Psalm. 72, 22. 
KTyvdSvts, jumento similis; ckotoiihtateai», ktv\- 
voTQpfog, Gen. 46, 32. oiim ckotohhtatea- 
nhk< Serb. ckotan gravidus, praegnans (de 
canibus), refer ad KOT. 

CKUtathca vagari, errare , circumferrL Hebr. 11, 

38*61 nScTWNA\" CKHTAH)LjJ£C/A,5V^VJ^/5 TTAtfVCO* 

\lsvoi , in desertis errantes. Serb. ct Groat. GKy* 

TAMCE, 

t* 3 £KOKr- 



l64 Pars *• Cap. I. §. <r. 

CKOK SaltUS, CKOMHTH, BCKOHMTH (BO^CKOMHTH), 

exsilire, Iter, ckakath, ckahS, saltare. 
ckoktath titillare. Conier ijjekotath. 

Incipientia a ckb, cka, CKp, sequente vocali et 
quarta consona radicali: 

CKBOfEij Russ, sturnus, Croat. skvorcz, Carn. 
fkorz, fhkorz. Dalfn. chvarly (HBApAu), Serb. 
mbooak, Boh. olim sskworec, nunc sspacck, 
Pol, szpak, szpaczek. Apud Polycarpow ckbo* 
p elj est aiauda. Pessime ! Num Polonorum skow- 
ronek (alauda) in mente habuif, cum quo ct 
Croat. skurjanecz , skerlecz , Carn. fhkorjanz , 
Boh. sskrzjwan conieratur. 

CKBedna macula, inquinamentum : CKBEpEN com 
munis, impurus ; ckbejnhth coinquinare ; CKBEp- 
Nhteau Hebr. 12 , 16. fisfiyXcg, proianus. Croat. 
fzkruna est labes. Carn. fkrun ioedus, fkiunoit 
turpitudo , ofkruniti foedare. Confer Puiss. 
ckbaoa impuritas, sordes, et Suec. skarn coe 
num, lutum. 

CKB03^b pcr. Croat. fzkoz, Carn. fkus, fkusi, 
Puiss. CKBO^U. 

CKBAJKN/A, CKBAJKNHNA Ct CKBAFKHHA foraillCll, 

rima. 

CKaakhthca suhridcre. Serb. ckahshthce rin- 
gendo ridere. Boh. ssklebitise ringi, ringendo 
iiere; osskljbatise os torquere, ringi. Alia a 
CKA, uti ckaa^, ckaoN, CKAon sunt compo- 
sita ex praepositione c et kaa^ etc. 

ckoekS, ckoekcth, Fuiss. CKOECTk, scabere, Pol. 
skrobat , olim skrabac, Boh. sskrabati, Carn. 
fhkerbati, fhkcrblati. 

CKpEk, ckooku SXi-^iq, tribulatio ; AtVvj, tristitia 
Joh. 16, 6. 21. CKopEEN afflictus, tribulationem 
paticns,CKOpENH eejwa Matih. 17, 23. contri- 
stati sunti CKopK-tTH tribulari, contristari. Cro- 

atis 



Classis III. syllabarum radiealium. l65 

atis szkerb est cura, sollicitudo, anxietas, szkerbim 
curo. Carn. fkcrb , fkerbim. 

CkoanVa plur. tempora, Russ. bhckh. Pol. skron', 
f. skronie plur< Boh. sskranje etzidowiny, Carn. 
fenzi Schldfe , at iisdem skranja cst mentum, 
skraniif he maxilia. Alexjcjew citat e Prologo et 
okomVe pro ckjanVa. Est autcm okohVe locus 
circa oculos; Bohemis obocj supercilia. Voce 
okomi*e usus est antiquus interpres libri Judicum 
4, 21 et 22. At cap. 5, 26. heawctl (mandi- 
bula) habet pro Kgorcc<po;. Vcrum Bibliorum 
Correclores his in locisixctcsubstitueruntCKfA-* 
nVa. Psalm. i5i, 4. etiam Ostrog. editio legit 
noKOH ckoanVama mohma dvxirctvffiv rotg xgorcc^ 
(poig \l%> requiem temporibus meis ; at Psalte- 
rlum Venetum 'i56i, quod primae versionis 
Slavicae vocabula studiosius scrvat , hoc loco le- 
git KpOTA<J)OA*A. Caruissc itaque videntur merw 
dionales Slavi vocabulo apto ad exprimcndam 
voccm graccam xporcctpog et carent hodiedum, 
Croatis enim tempora sunt szlepoochjc, Ser* 
bis et aliis Illyriis CAEno oko, sljepe ocsi, 

CK^hna Hebr. 9, 4. in Apostolo anni.i524 pro 
KOBHEr, tf/j3coTos, arca, cista. liuss. CKf hn , m, 
et ck^hnka, f. Pol. skrzynia, skrzynka, Carn, 
fkrina, fkrinja. Croat. skrinya (uikjhna), Boh, 
sskrzinje, sskrzinka. Confer lat. scnnium , germ. 
Schrein , Succ. skrin. 

ckj »bNCTBo Ephes. 5 , 4» m eodem Apostolo pr<* 
koujSnw, svrgccrsXicc , scurrilitas, dicacitas, sa- 
les, joci. Serbis KjENyTH, CKpENyTH, movere, 
amovere. Confer etiam ckomjay hidio , jocu* 
lator. 

Ckjo^ in eodcm Apostolo pro CKBO^^fc, per, Scrb, 
abjecto C hodie kjo^, kjo^a. Boh. skrze. Con* 
fer Puiss. MJE31*, heje^i*, per, trans. 

CK()ejket stridor. Matth. TS, 12. ckjejket 3SKWM , 
fyvy-pog tco> olovrm , stridor dcntiiim. CKf 1* 



*66 Pars I. Cap: I. §. %. 

jketath, CKpEJKELpS, stridere , frcndere. CK£>Er- 
tath idem, quod CKf efketath , Croat. sker^ 
gutali, skerguchem, Boh. skrzehot (cKpEroT) 
stridor. Dinert CKfnn^fcTH strepere, quamvis 
Croatae skripati, skripanye, Carn. shkripati de 
stridore dentium usurpent. Vide fkrzyp in Le- 
xico Polonico summa diligentia a clariss. Lin- 
de conscripto, et confer skrzek (ckjek) sub 
skrzeczec. 
PKpHfKAAK tabula. Hebr. 9 , 4. gk^hskaah ^jbHjta, 
al irXccxsg tv?s ^iaS-v^g , tabulae foederis. Bo- 
hemis krzizalky sunt segmenta pomorum , lami- 
narum instar , sic dicta , quod sectio transver- 
sim (na KiiHHi) iiat, Croatis transversarius cst 
prekrisni , transverse 11 a kriscze, etkriscze, Carn. 
krishama, a kris, krish (lege koh?«) crux. Inde 
Serbis kjhjkath dissecare. Est itaque ckdh- 
skaai* vox composita et ad radicem KfHfK re* 
ferenda, 

A litera uj et uj : 

UJBWf, lUBHT, limAK, QJMEJ, UJM^ 

UlAMl > UJAEM, UJEAK, 

UJAfn, LUEJCTI», UIEfUI. 

UJACT, UI2CT, Ul^CT. 

JJJKAH, UIKSa, UJKAO, UJKSf , UJKBAf, UJKBOf, UJKfAT. 



UJAB, UJEK, U!An, IJJEH, UJHH, UjSlV, UJEA\. 
IjJEH, LJJEAk, LJJ^A, UJEf , LJJHf , LJjSp , UJEJK , UJEfK. 
Wfi^, UJE^,UJ^, IjJET, UJHT, UjSt, UJACT ? 
ijJEr, IJIK(UJKA), UJEK, IjJOK, IjJHK, UjSk, 

Ad 



Classis III. syllabarum radicalium, |6^ 

Ad iii spectant bisyllaba ujaaaui tugurium pas- 
torum, uiatej tentorium, Russicum uiopo^ stre- 
pitus, et peregrina bene multa, quae in Lexicis 
aliarum dialectorum collecta habentur, ex. gr. 
uikoaa a schola, uiko^a, a germ. Schade , Suec. 
skada, uitamuath apud Serbos et Croatas impri- 
mere, ab Ital. stampare, Pol. szruba , Boh. ssraub, 
Puiss. ujyy yu , a germ. Schraube , Polonorum szlach- 
tanobiles, nobilitas, e veteri germ. slahta, slahto 
(Geschlecht) orta sunt. Cum c facile , ante conso^ 
nantes praecipue, in ui transeat, multa, quae 
apud alios ab m inchoantur, in indice slavicarum 
vocum sub c locata reperies. Serborum uiahba 
prunus, cum notissimo potu uiahbobhlja, et aliis 
derivatis , sub cahba ; uia^aae sub caeaaa , uja^ sub 

CAE^^UJBJAKAprOCBpAKA SUb CfAKA, LUKOnALJ SUbCKO 

uelj quaerenda erunt. ProuiAAALiiMoravi,Slovaci, et 
Poloni quidam caaaui pronunciant. In voce peregri- 
na uiA<J)j>AN , Serb. ujab^an , germ. Safran , omnes uj 
pro c pronunciant,praeter Dalmatas etBosnenses, 
qui, litera uj in 4 mutata, dicunt ha^jan. Legitur 
nunc uja^jan in Bibliis slavicis Cant, 4, 14., ubi 
vetus interpres graecam vocem kjokoc serva- 
verat, et Prov. 7, 17. pro kqqmqv , ubi antea fkea-< 
TANHLjAlegebatur. EstautemjKEATANHijA nuncRus* 
sis Carthamus tinctorius L. quem Germani Safior 
dicunt. Alias etiam icterus fkeatanhlja vocabatur. 



.165 IVsl. Cap. I. §. 7. 

Maluerunt itaque correctores Bibliorum vocem 
peregrinam ambiguae substituere. Sed et ujeak et 
uiaem peregrinae voces sunt. Pleraeque autem in 
indiculo positae ex aliis dialectis coUigendae erant, 
ipum in libris slavicis antiquis voces ab ui inchoan- 
tes, quae tribus aut quatuor consonis constentet 
ad hanc classem pertineant, observare non liceat. 
Jn yulgaribus veroLexicis omnes fere voces, quae 
a uim, ujn, uia, uij, iut, UJK incipiunt , aliunde 
assumtae, non in solo patrio natae sunt. Apud 
Serbos tamen et Bohemos quaedam a wt incho- 
antes sunt slavicae originis, sed sub tyi quae- 
rendae sunt, 

uiBbjpATH Russis est jacerc , projicere. 

UiBHTATH, Bohemls sswihali virgis caederc, vi- 
brare scuticam; inde Serborum ixiBHrAf extre- 
mum scuticac, germ. ■ Schmitze, gall. la touclic. 

uinak Poioius siumus, ujnasek dim. idem, etiam 
Bohcmis r 

uimeai* Fuiss. vide ma^eau. 

UJMEfPol. murmur, strepitus, cum quo diligcntis- 
simus Linde nullam aliam vocem conferre po- 
tuit , quam Russ. mopoy et ljjokojt. 

UjmS{> in lihris glagoliticis est catinus. 

UIaark f. Polonis gradus, gressus major cqui.Boh. 
sslapiti, sslapati, gradi, calcare. Pol szlapic, 
szlapac. Boh. sslcpjcjc, sslapjcje gressus, ve- 
stigia. Conf, gernu schlappen. Russis uiaana est 
pileus, 

Uiaem galca, Tr$Qix6<pct\afa, Ephcs. 6, 17. ct 2 
Thcss. 5, 8. ct in pluribus Yct. Tcst. locis, uti 
i Rcg. 17, 38. 2 ParaL 26, 14. Sap. 5, 19, 

Isai. 



Classis III. syllabaruni radicalium. 169 

Isai. 59, 17. Jer. 46, 4- Ezcch. 23, 24. 
et 27, 10. 1 Macc. 6, 35. In libris glagoliticis et 

UIAHM. RllSS. UIEAOM, UJOAOAV AfTine est germ. 
Helm, Suec. hjelm. In Moravia ujaem et hodie 
in usu est , sed dc ornamento muliebri capitis. 
Pol. Slov. Cro. et Illyr. immo et Russi galeam 
voce peregrina appellant. 

ujeak scricum, Apoc. lS, 12. Confer Suec. silke. 
Serb. et Croat. cbmaa. Pol. jedwab, Boh. hed- 
wabj, hedbawj. Carn. et Lusat. fkh^a, a germ. 
Seide. Vide supra ujhk, quod eliso a ex ujhak 
ortum est. 

UJAon , Pol. szarpac, carpere, rozszarpac , discer- 
pcre, quac cum Boh. sapati et rozsapati con- 
ferenda sunt. 

lueoctIs , f. Fuissis lana , Pol. szerchla vilior lana 
Boh. srst collcct. villus, pili, Pol. sierc, (olim 
siersc et sierchl) idem. Serbis, Croatis Carn. 
^aaka sunt pili. 

HJE,iuJENU, m. crabro , Hornifs. Phjr. luejuinh Exod. 
23, 28. Deut. 7, 20. Etiam in hac voce, uti 
in ujej Cti*, ui ex c ortum est. Nam Serbis crabro 
est cpujAiJN, Croat. et Carn. csnujEN, Boh. 
srssen, Pol. sierszeu et szerszen. 

UJAT:j), gen. uiatja, peregrina vox nullibi alias in 
Bibliis siavicis lecta, a correctoribus in nova li- 
bri Judith versione e Graeco, cap. 10, 18. adhi- 
bita fuit ad exprimendam vocem ir£g£ (Tk^vcc^ 
rcc: no UJAT^WM. Antiquus interpres, hoc in 
libro latinum Vulgatae textum secutus, voce 
Ctan usus est. Legit enim v. 16. k ctanS , ad 
tabernaculum. Biblia Bohemica ab eo inspecta 
fuisse suspicor. Alibi graecum ff*i0j vocabulis 
cfeNU , kSljja , ceaenie , immo et \ow , \-j>AAt inter- 
pretes expresserant, voce barbara luatej, seu 
vulgo ujatVoj (Vo uti Iat. jopronunciando)nuspiam 
uti volucre. Nunc quidem ujatoj omnibus Sla- 
vorum populis, Bohemos si cxcipias, notum. Po- 



4 70 Parsl. Cap. I. §. 7. 

loni szatra dicunt pro ujatoj>, Serbi ujatoo et 
ma^oj; uiATaA vero iis est tentorium merca- 
torum. 

ijjact Russis, ssust Boh., szast ct szust Pol. so- 
nus ad signandum celerem motum cum strepitu. 
Hinc Russ. luactath, Pol. szastac, strepitum 
ciere, Boh. ssustjeti, ssaustati. Serb. uiyuJKA- 
th et wywTATH, luyuiNyTH strcperc. 

tUECTT» Piussis contus. luectok praefurnium, fo- 
cus. At wectbYe gressus , itcr , refcr ad we : 
uje^S primac; sicut et numcrale WECTh. sex, ad 
ujec secundae classis. 

UJKAn : quaere in Lexicis Polonicis szkapa vilis 
equus, szkapina caro equina. 

ujk^a: vide Croat. skulya specus, spelunca, Boli, 
sskulina rima. 

UJKAj>E^ Fuiss. foedus, turpis, refer ad ckaje^. 

ujKypA Puiss. pellis, cutis, rcfer ad ckoja. 

UJKBAfA Fiuss. scoria,confcr cuniPol. skwara. Boh. 
sskwarck creniium, cum Poi. skwarek, Croat. 
oczvirck. 

UJKBop : apud Boh. sskwor forlicula auricularia , 
gcrm. Ohrivurm, Ohrkdfer. Scrh. yBOAAJKA (Ohren- 
Jiriecher), Cro. striga , Carn. ftfigalza , fhtrigla. 
P.Marco et fqvor, quod e libro Bohcmico hau- 
serit et suum feccrit. 

ujkjok: Boh. sskrob amylum, confer cum Pol. 
skrob, ct Puiss. ckojkhao, Carn. kerfka, e 
germ. Kraftmehl, corrupla vox, syllaba Kraft 
in krob muiaia, undepraclixo csskrobnatum est , 
syllaba Mohl pcnitus neglecta. Pol. nunc kroch- 
maldicitur,Russ. KpA^MAA , kj y \*aaaa , ct Tfy\"- 
MAA, Croat. stcrka, a gcrin. Starke , Carn. 
fhtirka, Serb. wthjak ct wthjka, indcwTHp- 

KATH. 

' ujkoat seu UJKDET, Carn. fhkrat ct fhkratcl cst 
spiiilus fodims pracsidcns, P. Marco dacmon 
Uictailicus, Bergmdnnchcn. jpohemis sskrzjtck , 

X Qlim 



ClassJs III. syllabarum radicalium. 171 

olim sskrzetek lar, spiritus famiiiaris, Confer 
germ. Schradcl. 

Velim lectores ea relegere, quae p. 8 et24.de 
litera duplici uj monuimus. Addam hic,subinde 
iu pro simplici h locum habere: ipS^o monstrum 
pro hS^ci, wljjSthth sentire, cognoscere , pro 
whSthth (a hSk>). Slavico heuj&a, squama, Poloni 
praeiigunt uj et szczeszuia (ljjeuj^/a) pronunciant. 
Ita et szczegot, Russis ljjetoak, e latino singularis 
lortum est. Nec dubito eadem ratione a germ. Se- 
gel formatum luetaa seu luotaa, apud Polykarpow 
et ujotao penes MAUJTmaius. Alexjejew, luotaa ex- 
plicans vocibus auhta kojakealnaa, citat Isaiae 
cap. 30. v. 17. Supposuisse ille videtur vocem ljjo- 
taa esse slavicam,uti et Lexicographi russicicen- 
suere. At Isai. 30, 17. vox luotaa a correctoribus 
recenter substituta fuit vocabulo nocTAB, quo an- 
tiquus interpres lsaiae non male graecum hh ex- 
primere conatus est. Cap. 33, 23. -iterum (luotaa 
pro N"k^j)o substitutum fuit. Hoc quidem "versu 
antiquus interpres malum et vela (fcos et ktcc) con- 
fudit, voce Nrb^popro utroque usus. Vela quidem 
recte interpretatus est nH?^a, Croatiset hodiejadra, 
pro quibus nunc bhjtj haa Jeguntur. At malus dici 
debuissetra^HAo^nonNT^po. Yox, ra^jHAO nonfuit 
ignota ei , qui Ezechielis versionem antiquam sibi 
emendandam sumsit. Ibidem enim cap. 25, 7, 

lege- 



t?2 Pars L Cap. I. §. f t 

legebatur profcss s\clti'vvs ca^tmma eaoba, et in 
margine editionis primae Mosquensis glossa koebna. 
Neutrum placuit correctori, qui recte ra^jHAA hoc 
loco substituit, respuendo peregrinas voces ljjo^ 
taa et auhta. Vocein ra^f hao Act. 27, 19. serva- 
runt etiam editiones posteriores. Hoc quidem lo- 
co legitur tfxsvq. Interpres autem slavus per eam 
praeprimis malum intelligi sensisse videtur. 

Crpatae initio ip constanter retinent scribendo 
sch; hisacceduntCarnioliinferiores, at superiores, 
uti et Vinidi Carinthiae fere solo fh (111) pro fhzh 
(lu) ejusmodi vocabula inchoant. Bohenii ab ali- 
quot seculis a Slovacis et Moravis Poloniae vici- 
nioribus iii pronunciatione literae lu differunt. Hi 
enim in vocibus a ljj inchoantibus ljj ut uih, illi 
ut LUTb pronunciant», Serborum lut initio vocum 
semper respondet slavico ip , exc.eptis tamen voci- 
bus peregrinis , ut llitaii a germ. Stab , ujtj k a 
germ. Storch. At eorum ujteta, damnum, respon- 
det slavico tljjeta (a t^ljj), etujTHLjA, tabella, sla- 
vico ^ljjhija (a^cKa)et uiti*h seuwtm slavico ^ujh; 
lut^eth seu uj^eth v.ero slavico pT^TH (^t^th), 
mutato )f in m. At uito est e slavico mto ortum. 
Cape jam pauca exempla vocum a duplici litera uj 
inchoantium, quae qiudem et tertia radicali literst 
constent, 

LUABC* 



Classis 111. syllabarum radicalium. 1^5 

tyiABCTB© segnities, mollities, inde ljjabctbSk? mol* 
liter vivcre. 

iijab, Pol. szczaw et szczawik, rurncx acetosa, 
Huss. iuabea^ m. Serb. ujtaba^e n. Illyr. sctav- 
je , Boh. ssljowik. Garn. apudP. Marcum fhav- 
je, lapathum, rumex. Groat. schav (ljjab) la- 
patlium , oxylapathum , rumex. lis kiszelicza est 
acetosa. 

luesetath (a LUEK£T)fritinnire , garrire , zinzibularc^ 
zwiuchern. Boh. et uit^KET , PoL szczcbiot 
habent. 

ujehath dissecare, tindere ligna, apud Russ. PoL 

' Boh. inde Pol. wEn surcuius iiisititius , Boh. 

UJTlsn arbor ipsa, cui insCritur. At u/fcnATH apud 

Serbos et alios Illyrios; CroaL et Carn. lje- 

HATH. 

IJJhrath, Serb. ujTHnATH,vellieare, carpere. Sift 
et Croatae schipati, schiplyem,Carn. ihipati et 
fhzhipati, PoL szczypac et szczupac. ujhuelJ , 
plttr. ujhhljh forhccs, Pol. szCzypce, Croatis 
tjjgULjH sunt digiti, articuli. Confer Russ. ljje- 
notu, Pol. szczypka, quod duobus» aut tribus 
digitis prehcnditur. 

ujeha catulus, ljjenelj idem. Oseae 10, 8. ljjenljm 
legebantur olim , nunc ckvMnh* Serb. lutene . 

LUTENALJ , pllir. UITENLJH. 

ljjea!*, f. rirna, iissura. Pol. ljjeahna. Olim Nch. 

4, 7- UJ r fcAU pro <p\>v) legebatur, hodie w^acai* 

alio prorsus seiisu* 
iuh>ae Croat. grallae, Serb. lutSae, Pol. szczudla,. 

Boh. sstihly. 
ijJEf , apud Pol. szczerzyc (zgby), Botu sstirziti, 

Serb. et Croat. uenHTHCE, ringere, ostcnsisden- 

tibus ridere. 
LjjHfkiH liiiss. genuinus, purus. Confer PoL 

szczery, szczyrny, 
ijJHj) Croat. blitum, mercurialis.Dalm. ljjSo , Serb. 

ujtho amarautuus biitumL. Pol. szczyr, szczer 

mcr- 



1^4 I*ars 1. Cap. I. §. f. 

m 

mcrciniaiis. AtBoli. ujthj cst gryliotalpa, Werle, 

et soorpio. 
ipSp Puiss. loxia enucleatcr, Kernfresser. At Poio- 

liisel Moravis mus rattus h.Ratte, Puiss. KjycA, 

sed raijj^a cst musavcilanarius,//a^//^flwj. 
Ljjeo£ , LjJEpGA, ljjeokhna, Pol. fissiim , crena, 

kckarte. PuiSS. LJJEJKHNA, Boh. LUT^fef SHNA, Cam. 

f herba , fhkerba , fhkerbina. 

tjJEjK Pol. glarea, Boh. ujtt^k. 

ljja^th, noLUA^TJTH^parcere^indulgere. 2.Cor. 12, 
6. ijJAFK^S jke , <peic)opcti ()£, parco autcm. Ibid. i5, 
3. ne noljj^jkS, 4 (psiCoiidi , non parcam. Serb* 

LUTE^TH Ct UJTE^HTH, PoL SZCZg dziC; 

uje^wh (a ljja^hth) misericors, Psalm. 102, 8, 

LUE^J H MHAOCTHB ^kj G/tf T/^toy , X£/ S/^SVJ- 

r^cov , miserator et misericors Dominus. Russis 
etiam largus , muniiicus. Sic ct Boh. sstjedry. 
Poi. szczodiy, LjJs^pHTH, oyiLiE^jHTH, mise- 
reri, Ibid. v. i3. ltsKopke ljje^dht olj cuNkJ, xx- 
&ug oixrsigsi zxty^ v/8§ , sicut miseretur pater 
filiorum. lue^oota miseratio, misericordia, olxrif- 
[iog. Puissis,Pol. Boh. etmuniiicentia, iiberaiitas, 

ijjSj^o portentum, monstrum. ljjS^, piur. wS^obe 
Isai. 14,9. gigant.es. Pro his in coiTecta editione 
nunc HcnoAHNH iegitur. Confer mS^o, hSjk^u, 
et lutSfk^!* antiquissimi codicis, tSjk^u Ser- 
bicorum codd. et hodicrnum tv^i*, ct Tky^ATHCE 
cxpavcsccre, Tkyj^AHB pavidus, 

LliS^u, f. mores, Tgorog. Hebr. i3, 5, ubi nunc le- 

gimilS NE COESOOAIOKLJUJ NrtABOM, ill ApOStoio 

antiquo iij^Viopro nmbom iegebatur. Jud.v. 10. 
(pvCiKcog ijjS^Vw idcm codcx, impressi vcro no 
(?ctectbS. Serb. hodie ^fcy^ (Tky^) naturalis 
indolcs. Croat. chud (MS^),l)alm.cjud,chyud , 
j)idcm quod narav natura. 2)instinctus,sensus. 
Videtur et hic ljj ortum ex h. Si igitur lliS^i* 
conicratur cum h^jo sentio, ^u formativa esse 
possit , quae s) Iiabac m^ accesscrit. 



9 



ETU 



Classis III. syllabarum radicalium. j^5 

lii£T£, ljjethna, seta, Borste; ljjetk, llietka sco- 
puia e setis, setaceus, Biirste. Boh. sstjetka, scd 
sstjetina seta. Pol. szczec, szczecina. Croatis 
ljj?thna seta, at ljjet, ljjethlja scopula seta- 
cea, Scrbis hetka, dim. hethhija Biirste, Carn. 
fhet, fhzhet, scoputa; fhctina, fhzhetina, seta. 

itht scutum, clypeus, Svgsog, ct(Tir)g, dim. ljjhtesj* 
Pol. Croat. ijJHTjSerb. uJTHT,Boh. sstjt, Garn, 
cmht (fzhit) apudGutsmann ,ujtht vero apud 
P. Marcum. llihthth , ^aljjhthth , protegere; 

3ALJJHTHTEAI4 Ct 3ALUHTNHK protector, VTS^Ct(T* 

iri^g. lllud quindecim vicibus in Psalmis legi- 
tur, hoc vero duntaxat bis. 
lliSthth, cujus compositum wljjSthth. Luc. 9, 

45, £ANE UMjjStAT grW, fa»ffl Ctl&OOVTCtl CtVTO, 

ut non sentirent illud. Joh. 11, 57. aijje kto 
uuljjStht gro, iav ng ym, si quis cognoverit, 
(nossct). Etiam in hac voce ljj cx H ortum est. 
Croat. et Carn. hSthth sentirc, Boh. cititi, a 
hSth sentirc, audirc. 

ijjactVc et chactVe Iluss. fortuna, felicitas.Pol.szczfs'- 
cie, Boh. ssfestj , Illyr. hect (pro hacti*), hinc 
hectht fortunatus, hecthth fortunare. Estigi- 
tur chactVe (ujactVe) compositum ex c et hacti* 
pars. Scrbis, Liti aliis liiyriis, fortuna cst coe^a 
(CfiET^A), srecha ctsricha, Cro. et Carn. coeha, 
a vetcri coaijja. Est autem coaljja oacursus. 
Psalm. 90, 6. 5 cjaljja, (Vcnet. edit. cohjljje), 
ccto (jv[iTT&\LctTot, , Vutg. ab incursu, potius ab 
occursu. Ps 18, 7. cotjtenVe grw, to xctrcLv- 
rv\Lct civTx > occursus cjus. Ps. 58, 5. b coHjte- 
nVe moe , eig cv/tf 'vTiflOVV/xs , in occursum meura» 
Confcr cotWS, CffcTATH, coaljjS, occurrere, 
obviare ex c et simplici otjtS secundae classis. 

LjJsroA, dim. ljjjepaeNok , ljjetaobka, jftussis frin- 
giila carditelis, Stieglitz. Pol. szczygiel, Szcyg- 
lik, Boh. stehlik, Cro. LUTHrAEu/, Illyr. CTEr- 

AM^fc, CTAtAHN. Scrb. SEUJAK>rAO, a HELUAfOrA 

16- 



j?6 .; Pars 1. Cap. t §. fi 

(MEUJAtsHrA) cartluus, quasi dicas Distelfink. Exl- 
tum ahu (potius hii) Adeiungius slavicum asse- 
ruit, at Sticg (imo Stieget) ixsteigen, scandere, 
derivavit. 
iukath, Pol. szczkac , Boh. ssfkati ct sskytati sin- 
gultire, schluchzen. Gro. lliSuathce, Serb. ujtv- 

LJATHCE. 

iiiEK Pol. latratus, szczekac latrare , ssPekati Boh. 
Russicum UJEKOTATH,titiilarc,refer ad ckoktath. 

ujcka, ujoka, Russ. et Pol. maxifia ; in Bibhis 
slavicis ubique aanhta, exccpto Tob. 6. v. 4., 
ubi antiquus interpres latinas voccs apprehende 

• branchiam ejus reddidit : bo^mh ^A uiokS £A* 
1 Correeta editio , cum libri Tobiac novam ver- 
sionem e Graeco textu factam contincat , hoclo- 
co legit B03MH owkS, sed v* 5. Russicam vo- 
Ccm nEMENk assumsit pro antiquo oyTfOKA, quo 
Polono-Russus exprcsserat latinum jecur. Ergo et 
antiquus ct novus intcrpres, rcspuens aut igno- 
rans slavicam vocem ttTOA , dialcctum suam se- 
qui maluit. Russis enim jecur Cst nEHENb, Po* 
lonis watroba. 

ujhkath, ujhknSth, PitisS. elfychnium abscinden- 
do purgare candclam , Pol. szczykac carpcre, 
decerpere, Boh. sstknu/ sstknauti, vellicarc et 
mordere. Carn. vf heniti , vf hzhcniti , zwicken , rc- 
fer potius ad f hipati, fhzhipali. 

luSkA Russ. Pol. Croat.. ct Slovacis lucius, Hecht, 

. Scfrb. iutvka, Carn. fhuka , Boh. sstika. Polonis ct 

szczupak, a szczupac. Igitur ct ljjSka a ljjSka- 

th , . scii ljjhkath , a vellicando , mordendo , 

dicta* vidctur. 

uiSkot, strepitus, ujSkotnwcuui vchementistrc- 
pitu, ijjSkotw (pro ujSkonS) strepo , crepito, 
iragorcm cdo, apud P(/l^;arpovv, conlcr cum 

, LJJEK, LJJEKOT. 



\ 



Classis III. syllabarum radicalium. t jy 

A litera ij: 

LJBAA, LJB^JA (LJBHA), LJBEf (iJBf e) , LJBf K (iJBf h), LJBTJT, 

LJBHK (l)BHh), LJA\OK. 
LJfEN, IJfK (LJEfK). 
tJECT. 

Addi possint Russ. LjAyAiiATH radere, unguibus 
lacerare , cui affine est Suec. skrapa , Boh. sskra- 
bati;lllyr. LjBOAHKAcicutaapudMicaliam. Sed lj^ao, 
ijakao apud eundem quaere sub ctkao, uKBajma- 
cula , sub CKBEp. UMfEK apud Bellosztenecz referri 
debet ad ca\jek juniperus, quia significatione cum 
Croat. ' bor convenit. uwtoa, ljwtjon, citrus, ma- 
lum citreum, apud Polykarpow peregrina sunt, 
apud alios alia. Bohemi cukr, Pol. cukier, Croat. 
czukor, Carn. zuker, a Germanis aut Itaiis, Russi 
CA\*Af a Graecis, acceperunt. Confer Iliyr. lja\*aj 
et LjAKAf , Turco - slaviciim szeker , Serb. lue^ej . Vo- 
cem latinam Caesar (ljecaj) a Glagolitis cum qap t% 
male confusam formula orationis dominicae pro- 
dit. Etenim pro antiquo ljaj ctbo regnum, in Mis- 
sali glagolitico Venetiis 1528 impresso legitur lje- 
cajactbo: nou^H ljecadactbo tbok. Ouod et Serbo, 
qui Slavici Psalterii editionem Venetiis lo6l cura- 
vit, placuit. Namiii hacocaobelj, quod Psalterio ad- 
nexum est , legitur: ^a noVu^ETis ljeca.jactbo tbok, 
cum tamen alias non solum m Codd. Serbicis , sed 

M ;v et 



*?8 Pars L Cap. I. §. 7. 

et glagolillcis ljajctbo seu LjAf ctbYe inveniatur. Per- 
suasit nimirum sibi sciolorum aliquis , sonorumsi- 
militudine deceptus, vocem ljajis e latino Caesar 
corruptam fuisse ; restituendum igitur censuit 
ljecaj, et contracte in glagoliticis libris quibusdam 
qco* Atqui Caesaris nomen, graece HixTtfcig, quod 
in N. Test. frequenter occurrit, in versione slavica 
nunquam aliter qriam kecaol , etadj.poss. indefor- 
matum kecajeb , scribitur. Piecte itaque corrector 
librorum glagoliticorum Piaph. Levakovich inBre- 
viario anni 1648, expuncto hibrido et novo ljecaj a- 
ctbo, anfiquum LjAfCTBiE restituit. Originem vocis 
LjAfk, quam Bayerus scythicam esse credidit, hie 
non licet inyestigare; conferri tamen possit cum 
armenico Ter dominus. Fortun. Durich, cui ori- 
gines germanicae nunquam arridebant , visum uit, 
ijfKOBu quod a germ. Kirche ortum asserui, a Ljpu 
deduci posse, ita ut ljjkobu, ecclesia, domus regia 
seu Basilica dicta sit. Yerum radices ijaji* et ljej k 
prorsus diversae sunt, neque unquam in deri- 
vatis a uajk, qiialia sunt LjApmjA, blja^hthca, lja^- 
ctbo , vocalis a mutatur in aliam. Sed mutatio li- 
terae k in rj apLid Slavos frequens est, hinc facil- 
lime cx germ. Kirche antiqua forma ijeoku , genit. 
ijEfKSE, inde et ljejkobu et ijejkbu, enasci, et cum 
religione christiana ad onuies Slavos propag;<ri 
polerat. Est enim Croatis ecclesia czirkva, Carn. 

zirk- 



Classis III. syllabarurn radicalium, 179 

zirkva, zirkov, Serbis qj kba , Boh. cirkew, olim 
cjerkew, Pol. cerkiew. 

Non ausim praeterire, plura vocabula apud 
Serbos et Illyrios nunc a litera lj inchoari , quae 
ad h spectant. Abhorrent enim, ut ita dicam, a pro- 
nunciatione literae H ante y ; hinc apudSerbos ljob 
pronoBu, MEoBis,etL)jEBO pro m^jebo, LjjEn pro MjEn , 
LjfncTH pro HjmcTH, ljjn pro hjn. Venedi seu Ser- 
bi (Sorabi) inferioris Lusatiae nuspiam h , sed in 
omnibus vocibus, quaeapud alios a h inchoantur, 
lj prp h pronunciant. Polonorum Lexica si quis 
inspexerit, caveat sibi,ne c cum c (seu c sequente i) 
confundat* c quidem respondet slavico q , non 
vero c; hoc enim e tu ortum. Hinc Polonorum 
cma pro tuma, cierpiec pro TEpnHiTH, cieii pro 
T^y^inubra, ciern pro te^ n , cietrzew proTETfEB, 
Boh. tetrzew, ciesV pro tectu; at cierzeniec rete, 
germ. Sacknetz , respondet Bohemico cerzen. 

ljbaa Pol. et Boh. concitatus cursus equorum , liinc 
ljbaaath , Pol. cwalac . 

IJBT^AHTH, Serb. LJBHAETH, IJBHAHITH iisdem, et 

aliis Illyriis ljbhahth, plangere, flere, lamcn^ 
tari. (Croat. Carn. ctiam grunnirc , stridere). Boh. 
kwjliti, olim kwieliti ; Pol. kwilic neutr. et act. 
Sic ct Serbis ljbeaath et ijbheaath facere fle- 
re. In Poemate Piussico de Igore: jjano ecta 

NAHAAA nOAOBELJK^K) JEMAK) AUHH LJBHJAHTH , 

ensibus stringere , infesiarc, ad flctum movcre* 
Russis ijbhai* m. semcn lupuii. 

M 2 UBffc- 



lS6 Pars I. Cap. 1. §. 7. 

« * 

ijBfffcTH, ljbjeth, Illyr. et CroaL frigerc , liquc- 
facerc; ljbejt liquefactus, frixus. Carn. ljbjem 
et ubhoam prdgeln , rbstcn. Confer Pol.skwarek, 
skwarzyc , Boh* sskwarek, sskwarziti, Serb* 

HBApHTH, HBAJAK. 

LjBEfcT Carn. , LjBAfCTlllyr.,refer ad hbejct. 

LJBOfAL), LJKBO^AK Ct LjBfAAK SturnUS , apud Mica* 

liam, rcfer ad CKBop. Serb. hbo^ak. 

ljbjka et hboka Scrb. fritinnitus; ljbohath et hbj-* 
hath, fritinnire, stridere. Boh. ljbjkath, ljbj* 
heth, inde ljb^hek gryllus. Confer Pol. cwicrk, 
cwierkac, cwierczec. Carn. et Croat. ljbejhhm> 
apud hos et hbeohhai. 

ljbHjt flos, dim. ljbhjtelj flosculus ; ljbtjtS , 
ljbttcth, florcre,fut. npoLjBTJT^. Psalm.91 , 10. 

njABE^NHK VilKW ^HNY^ npOLJBT?TET , justus Ut 

palma florebit. ljbtWonocnaa ne^hja/A dominica 
palmarum. Serbis ljbet, ljbhkt, ljbtstath , 
imo et ljbat. Pol. kbat, in derivatis kbtst et 

KBHT, Boh. KBTJT flos , Ct KBET& florCO. 

ljbhkaa Pol. beta vulgaris , rothe Riibe; Scrb. LJBE- 
kaA , alias kahtba , Russ. cbekaa, CroaLLjn.KAA. 

ljbhkPoI. cxercitatus. 2) etiam Boh. consuetudo, 
vivcndi ratio , indc Pol. et Boh. ljbhhhai cxercere. 

ljavok Croat. poppysmus, ljaaokath plauderc, pop- 
pysmum edere, Serb. ljbokath osculari cum 
sonitu, schmatzen, refer ad Russ. hmokath. 

ijrtB Serb. vermis, vide sub hj>bu. 

uaEBALE apud Micaliam ocreae, refer ad hjebale. 

ijoEN sartago, apud Alex. e libro kojaahaa. 

ijjK, inde Serb. lj^knSth, ijj>KNEM(et ljj^h), Itcr. 
LJokabath, pcrire , crcparc, rumpi, verrecken. 
Croat. ljeoknSth , ljejkam, ljejkykm. Carn. 

LJEpKNEM, lJEfKNHTH. Bohemis LJfK CSt SOllUS 

decurrerrtis iiquoris : ijakea* tehe,ljjkath stilla- 
tim (iccurrerc cum sonitu ljj>k. 
ijecta Boh. Croat. Carn. via, apud Alexjejew e 
vcrsionc Matlhaei Blastaris (baactaju) ljhjctiu 

$unt 



Classis III. syllabaram radicalium. iSt 

sunt platcae, viae latiores. umjtjcthth mun- 
dare, in libris Serbicis et Glagoliticis pro whhc- 
thth. In editione Vencta Psaltcrii Psalm. 5o. 
ter legitur WLpfecTH (munda, dele) pro ujmhcth. 
Ps. 129, 4. uuj^iuenYe IhutffiQS, propitialio, 
pro whhljjenYe. 

A litera h: 

NBAN, HBOJ, HBfCT, HBfK, HBEf H , HBAK , HnAr , HMAB , 

HMSA, MMEf,HMWf, HMEJP, MMOK. 
MAEN (MAAN), HAN (HEAN), MOAr. 
HfEB, HpBb (HEfBK), HJEn,Hfn(HEjn),HfEM, Hf M (HEJM); 

HfEN, HfN(HEfN); HfE£, HJT (hE£ t) , HfE3,HfEC, 

HEfCTB, HH0K. 
HECM, HACT (HAUJ), HACTK, HECTU, HHCT. 
HKAAU, HKAK. 

Huc refer hetwjh quatuor, tsttccqss, et, exclu- 
so e, Pol. eztery, Boh. ctyrzi*, ctyry, immo vulgo 
et uuTuifH mutato h ante t in ui. Sic etiam apud 
Croatas stiri pro chetiri, et Carn. fhtiri. Alia quae 
huc trahipossent, peregrina videntur. Talia sunt: 
hakj seu hakej, Serh. hSkaj, a graeco •S-utiPgct, sa- 
tureja. hakaj, Genit. hakja, Croat. hekej>,BoIi. hkej 
lahrum, germ. Zober, Zuber. Pol.etBoh. H^nyuiNA, 
Pvuss. H^njSN, capronae. Solet enim k aliarum liiir 
guarum apud Slavos mutari frequenter in h. Con- 
fer , si lubet, Malabaricum krmi, et Persicum kirni 
cum Slavico HEjBKvermis, etcuniHpAUN, aliasHEcw 

EEN, 



l8* Pars t Cap. I. §. 7. 

een, ruber; Latinum CASTUS cum nostro mhct 
purus , mundus. mj E3 est Serbis kj 03 per. Porro pe- 
regrinis accense Croat. memej venenum, Serb. Croat., 

MEMEfHKA, Cam. MMEJHKA, RUSS. MEMEJHIJA hellebo- 

rus, Niefswurz , (et veratrum album) , Boh. memej^ 
ka. MalleumMEKAH norunt Ptussi, Poloni, Bohemi; 
Illyrii vero mekh^, mekhm, Serbi etiam makamalj. 
mej^ak, maj^ak pergula, moenianum, Illyrii a Tur- 
cis accepere, cum quo conferri possit antiquum 
MEfTor thalamus. ME^rA Illyr. tentorium. Serbi Tur- 
cis et sonum specialem debent, cui exprimendo 
charactere u utuntur. Est autem u aequale Italico 
ge , Anglico j. Inter vocabula sub u in Lexico Vu- 
kiano vix ullum origine Slavicum reperias , excep- 
to fortasse uekjak, uekjath, quae vocibus Bohe- 
micis jkeboak mendicus , fkeejath mendicare, res- 
pondent. fkekj ak certe urbs Bohemiae sec. XIV. 
germ. Bettlem, lat. Mendicum dicebatur. 

MEAA^h familia, meakktl mandibula, ad mea re- 
ferenda sunt. Pol. czlek contractum est e czlowiek, 
et hoc ex antiquo meaobt^k, quod a meao frons, sa- 
tis apte deducitur, nisi ad radicem mea, a qua et 
meaa^ formatum est, referre malis. mhcao, nume- 
rus, refer ad mt^, mecth. In vocibus a mo incho- 
antibus Russi solent inter m et q interponere e eu- 
phoniae causa. Hinc apud eos mejebo, MEpEn,MEpE3, 

MEOELUNA prO MfSBO, MfEn, MfE3, MfEUJNA. Bohemi 

mu- 



Classis III. syllabarum radicaUum. i8j 

mutant hoc in casu m in ct: strzewo, strzewjc, 
strzep, strzenka (Slav. hjen), strzjcla, pro hjebo, 
H^En, h^a. Poloni soloTproBoh. ct nunc utun- 
tur, aut Iiussosimitantur: trzewik calceus, trzoda 
pro hoe^a grex, trzon, trzonek pro hjen, trzem- 
cha et czeremcha pro hjeai^a , Boh. strzemcha , 
trzesnia et czeresnia pro hjeuina,Bo1i. strzessnjeet 
trzessnje. Carn. superiores p excludunt : zhep , zhepi- 
nja, testa,proHpEn, HfEnnNA. Inferiores p servant. 
Illyrios h antepmutarein lj supra moiiuimus, Serb. 
lj^>n pro hjn, HEfN, hinc ljjnhao atramentum, 
Schwarze, LjyNHTH nigro colore tingere, ujnook ni- 
gris oculis, sed et hajnook in usu est. Iilyrii in vo- 
cibus hhauin cyminum, he^aa cedrus , Italorum 
pronunciationem secuti sunt. Slavi veteres a grae- 
cis fontibus noluere discedere; retinent- eniniKV- 
mYn et ke^j. Serbi tamen nunc Neo-Graecorum 
pronunciationi assuevere, et k uti tu seu *k pro- 
nunciant. Hinc t^ecaj u pro kecaji* apud Yuldum, 

HTHBOT prO KHBOT, H7HJ HA prO KVJHAA» 

hban amphora, urceus, %ssog , Marc. 7, 4. 8. hba* 
nelj dim. KOLjJL^&K^q , lagena , lccythus 3 Rcg. 
17, 14* 

hboj Serb. nodus ligni, hbojhna, augm. hbo^h^ 
dim. x 

HBOfAK Serb. sturnus,Dal. lutSjak, hbaoau. Con- 

fcr LJBOpAlj, UBApAAK et UJKBAJAAK apild Ml- 

caliam et Dellabellam. 

w.ct 



l&t Pars L Cap. I. §. 7. 

hbjct Serb. plenus, solidus , Croat. chvcrszt com- 
pactiis, durus, strictiis; Stiilli,siqiiidem bene le- 
git, e Brev. Glagolit. etiam csvorsti citat. Carn. 
zversti, frisch, neu , fest. Confer ^e^ctbuh, 
Carn. zherstvi. 

hbjkath Serb. pulsare. hbj>kn^th stridcrc. 

hbohath fritinnire. Croat. hbeohhm ,inde hbeohek 
gryllus, et hejhek, hmejhek, Illyr. hjhak, haj>- 
hak. Apud StullietiamHMEjAK, HMEfHAK, hmej- 

HALJ. 

HnAr capsa , sacculus , Serb. Habet etPolykarpow , 
et Alexjejew, qui locum e Prologo citat: no- 
aofkh ^aatnhljS bo HriAr. Scribitur in antiquis- 
simo H^KOpNHK scc. XL HunAra : OEp \yk jke 

KPO nA£H HCT^KAN 1 * KAALUE. AKQll HLUAr ^AATA" 
MH NHTkMH. 

mmabath Serb. stertere, dormitarc. 

mmeau, Russis ct lumeai*, apis terrestris , Croat. 

HMEAA, Boh. HMEA, Pol.trzmicl, Cam. HMErtAU, 

et Vinidis Carinthiae u&m.\ y Hummel. 
hmej>pnem, HMEfrN^TH Croat. hiscere. 
hmokath Russ. edcrc cum sonitu ; schmatzen. hab- 

kath idem. Confcr Serb. hbokath ct Croat. 

LJMOKATH* 

haen articulus, compagcs. haenwb jke h a^o^twb 
Hebr. 4, 12., oiQiitoVTs xx) [ivsXSiv , compagum- 
que et medullarum. Boh. haen, dim. haanek, 
Pol. czlonek,olim ct czlon. Carn. haank , Croat. 

HAENK, Dalm. LUKAAN, LUKAANAK , apud Stlllli Ct 

hkaen praeter haan. Serbi scgmcntum, partem (vi- 
neac) HAAN,et talum haanak vocant. haenobnwh 
articularis, Ps. 67, 7: haenobnua abob cokoS- 
Ujha ECTb r^k, molas (izvXocg) lconum confregit 
dominus. At Psalt. Vcn. rctinendo antiquiorcm vo- 
cem lcgit : m^nobVe akbom ckj) Sluha ectk f 1*. Fu- 
gitdiligcntiamAlcxjejewii vox hoenobnuh, quam- 
vis cam Polykarpow Lcxicp trilingui inscrucrit: 



Classis III. syllabarum radicalium. i85 

^Skw hej>enobVh hah haenobVh, dcntes maxil- 
fares, molares. Confer infra hcen. 

han, hean cymba, \Jcovofy\ov. Pol. czoln, Bob. 
haSn, Garn. zhovn et zlioln, Croat. Serb.IUyr. 
h&n. Observo iterum cl. Linde e Polykarpow 
dcscripta vocabula russica hoan , hoanok male 
pro ecclesiasticis babuisse. Vulgo enim Slaviciim 
han, hean Russi hoan proniinciant. heanok ra- 
dius tcxtorius, Pol. hoanek,Bo!i. HASNEK,IlIyr. 
hSnak. Cum han confer celo, celox, germ. 
Zille, 

HOAr, HOArATH, in Lexicis Polonicis viclenda sunt. 

hjebo, h^hjbo, ventcr: hjebo mateje iiterus ma- 
tris. 1 Cor. 6, i3. KpAiUNA hjeb%, h hjebo kja- 
ujnwm, tcc $Qu>yLonu, ry xoiAicc , xccl vj uoiXicc 
701$ $()(A{ix(riv , escae ventri et ventcr escis. Mattb. 

1 , 23. CE ^BA BO HpEBHJ njHHMET , i$QV Vj 7Ttf£- 

Ssvog h yccqg) s^si , ccce virgo in utero babc- 
bit. In dialectisHoEBo, Serb. LjfEBo, Bob.strzcwo, 
Pol. trzewo, cst intcstinum, in plur. hoeba in- 
tcstina , visccra. 
hdbl, hegbl, Gcnit. heoba, vermis , (Txco?^/£ : dim. 
HEpBELj vermiculus, coccus. Jcr. 22, 14. iihlliet 

JKE HEJBLJEM (OstlOg.) , 11U11C H pACnHCANW HE£B- 

aenljem, Graec. pXrw, Vu!g. sinopide. hegbenu 
Apoc. 18,12. coccus, KQKxwoy. Geff. 58 , 3o. heob- 
aenk xoxxtvov. Non solebant autem olim hej- 
baenk et KArp satis disiingui. Isai. 1 , 18. ka- 
rpANOE respondet graeco (poivixuv , hejbaenoe vero 
voci xoxxtvov. Antiqua editio pro KArfANOE le- 

git HE^BAENH (OstrOg. HfkBAENH), Vulg. COCci- 

num, pro hejbaenoe vero KAroy>, Vulg. vcrmicu- 
lus. Mattb. 27, 28. cblamys coccinea (xoxxivv\) 
«sst ^aamv^a he^baena^. Hcbr. 9, 19. lana 
coccinea roana hejbaena/A. Apoc. 17, 3. su- 
per bestiam coccincam na «SB^kfH HfpBAEN^, 
at cap. 19, i3. b pH^S hej>baenS kjobVk>, IptL 
Tiov $s$&\L\iiyov y vcste aspersa (tincla) sanguine. 



HE0B 



i86 Pars I. Cap. I. §. 7. 

me^baenhlja, coccinum , differt a noo<|>V0A scn 
BArf ANHLjA,ut mircr ab Alexjejew vocemMEoBAE 
nhlja exponi per KArj amhlja, et ab eo citariExod. 
55 , 4. (lege 6) et Apoc. 17,4. Nam Exod. 55, 

6. EAr^ANHLJA Cst TTOQCpvQZ, MEpAENHIJA VCXO 

xoxxivov. Sic et cap. 28 , 5. , .ubi antiqua editio 
nof$vf^ pro KArpAHHijS legit. In Apocalypsi 
non soluin cap. 17, 4. citato , sed etiam cap. 
18, 16. noj<|)vjA et mejbaenhlja, i. c. purpura 
et coccus, ut distincta nominantur. In Poe- 
mate Igor clypei Iiussorum rubri dicuntur me^- 
aenh, pro mejbaenh, Croat. cherlyen , Hlyr. 
Lj^vfcN , Serb. ljjben , Boh. meg ben , Pol. czer- 
wony. Confer Slavicum meoaun. 
MjEn, MpMJn, testa, ostracium, Seherbe. Serb. ij^En, 
Ljf HKn, Illyr. LjjMsn, Ljjnn. Croalae et Carn. ser- 
varunt initiale m : mjjeh, mjehhna. Carn. supcr. 
mefihna. Boh. strzep, mutato m ante j in ct. 
Pol. olim trzop, apud Lusatas super. M^on, 
apud Lus. infer. Ljjon. Puissis MEOEn, inde me- 

f EHA)£A tCStudo. 

Hf nATH , mejhath , MEf nak> , noMEj>nS,haurire. Serb. 

LjfRKATH et LJfHCTH, LJpnEM (prO Slav. MEJHCTH, 

meohS). Slovacis moeth , Boh. olim crzcti, ecu- 
jus Iterativo mjebath , mj hbath natum videtur 
MEf hath ; MEpnAAO haustrum , vas quo hauri- 
tur aqua. Joh. 4,11. noMEpnAAO, avTXv^x. 

moem^a , Russ. mej ea\Sv;a , prunus padus L. Pol. 
trzemcha, Boh. strzemcha, Vinidis Carinthiae 
framfa , Elsebeere. 

mjmen, mej>men, ruber , rtifus. Gen. 25,25. mejm- 
noe mooe mare rubrum. mejmnobath : Matth. 
16, 2. meja\nSetkoca nko, nrvjjd&i <yocQ «ja- 
vog, rubicundum cst (rubct) exiim coelum. 

mjen, Russ. meaen, capulus (erisis) , manubrium , 
Heft. Croat. nojk 3 mj enaami cultcr manubrialus. 
Pol. trzon,trzoneC, Boh. strzenka. Lusat. m^on- 
KH,mdc mjonobij densmolaris. Est enim Polo- 

nis 



Classis III. syllabarum radicallum. 187 

nis trzon etiam caudex, Stock , ct trzon, trzo- 
nowe zgby dentes molares, Stockzdhne. Puis- 
sis olim HE^ENOBWEapud Polykarpow. Joel. 1 , 6. 
hoenobhtljw ([ivKcci) in antiqua editione legun- 
tur, in correcta vero haenobnua. Prov. 50, 14. 
etiam antiqua editio haenobw (pro hoenobli) 
habet, correctaiteramHAENOBNWA. Confersupra 
haen. Unde Stulli fem. hoenobhtlja hauserit, 
vellem certo cognoscere. Soiet ille in detcrmi- 
nando genere hallucinari saepius. A hjenobh- 
tok, plur. est hjenobhtijh. Ex hoc plurali ille 
suum Hf enobhtlja male formasse videtur. 

HfN, he^n, niger, Illyr. ljdn. heonhao atramentum, 
hejnhhVe Psalm. 77, 47. rccg (jvxciyAVdg , Vulg. 
inoros. Psalt. Ven. servat hic vocem graecam , 
legit cnim c\*KAA\ENNy. Ostrogiensis plane legit 
tjnVe h\" aaja^om, a qua hoc loco Mosquensis 
prima differt. ~Nam haec , uti posteriores editio- 
ncs, exhibct hejnhhVe h\" caanow. Luc 17, 6. 
cr-.xctuivog , Vulg. arbor morus , reddita est aSla- 
vo mro^HHHNA. Eadem voce utitur Luc. 19, 
4. pro GvxopoQZia , sycomorus. Lsai 9, 10. 
pro zg\Islo[asv (TvxctijLfvzg in veteri editione no- 
ctjhem mro^HHVE , in correcta vero substitu- 
tum hejnhhVe legitur* Hanc enim vocem cor- 
rectores Mosquenses hon solum semel in Psal- 
mo citato , sed quatuor in locis aliorum libro 
rum legerant, nimirum 3 Reg. 10, 27. 1 Paral. 
27,28. 2 Paral. 1, i5. et 9, 27. At mro^w pro 
aiojona antiquae editionis substituerunt correcto- 
res 1 Macc. 6, 04 cui graecum [xogcov respon- 
det. usXxvSiov Isai. 28, 25, et 27 hej>nS\*a in 
eorrecta legitur editione , melius utique , quam 
in antiqua k^koahlja. Videtur intcrpres Vul- 
gatam, quae Gitli habet, inspexisse. Est enim 
kSkoai* agrostemma githago L. 

mje^a, HpH?^A ^NEBNArTi in cod. Serbico , scpyuspix, 
pflicium vicibus altcrnispraestandum, vices.Luc. 

U 



*8§ Pars I. Cap. I. §. 7. 

1 , 8. B HHLlS HfE^kl CBOEA, h T% TCt^SI Tvf$ 

sqyyLSQiotg dvTv, in ordine vicis suac. Russ. hege- 
£A, Boh. strzjda, trzjda; unde trzjdnikvicarius, 
Siav. hje^nhk. 2) HfE^A series, vicus, platea, 
Boh. dlauha strzjda Pragae est longa plstca. 
3)grcx,Job. 30, i. olim hje^, 'vopotew, nunc 
cta^. Carn. hje^a, Croat. hje^a, et hje^o , 
Pol. trzoda, et obsol. czercda. Confer germ. 
lleerde. 

sje^hth, oynjE^HTH, a hje^a , hospitio rcciperc, 
Iter. oyMrtEJ«^AH>. Acl. 10, 25. oynfE^H i^svicrs, 
recepit hospitio. Act. 28,7. Tgstg v x \Lsqctg <pi\o- 
(pgovwg i^svttfsv, tjh ^nh awke^nh^ oynjE^H, 
Vulg. triduo benignc cxhibuit, (peramice in hos- 
pitio habuit). hj>eh;^enYe Luc. 5, 29. £0%^, con- 
vivium. Vide etiam hoejh^hteal, HpEfK^ATEAi* 
apud Alexjejew. 

hjta, MEdTAjlinea, ductus.Ma^h. i5,i8. etLuc. 
16, 10. Ksgctict, apex. Confer Boh. haoa linea 
ct Fuiss. KAfEH, Pol. kary niger, et hejh. A nw 
gredine certe hedt, Puiss. hodt, Pol. czart , 
(apud Hclmoldum gcntilium Slavorum ljeonwh 
Kor) diabolus dictus cst. Libri Slavorum cnristi- 
anorum^VABOA cxhibcni. A HpTAdcducitur hjta- 
th, hejtath , lineas ducere, cxarare, inde med- 
taao cultcr aratri , Scrb. lj^taao, Boh. he^ta^- 
ao. Carn. zhertalo estvomer, tcste P. Marco, 
slquidem is discrimen inter vomcrcm et cultrum 
rectc noverit. 

HpET (chri t) Croatis sylva paludosa. 

he^tot thalamus. Psal. 18, 6. sx TTtfsS cIvtx , w hej- 
TorA cboetuj, de thalamo suo. he^tojknhlja 
idcm Joel. 2. 16. in antiqua cditione, nunc HEy- 
Tor. Apud Polykarpow HE^TOJKNHLjAcst mulicr 
curans ca , quac adthalamum sponsae pcrtincnt , 
cbay;a pronuba, ct hejtojknhk S-x\ctiivpr6\og , 
cubicularius. Stulli malc lcgit, ut solet,inMis- 
sali GlagoL hetcot pro HEOTor. 

HLJE 3 



Classis III. syllabarum radicalium. 189 

Hoi^, HpHJ^, P cr > ^* Hebr.2, 15. Hf E3 bce skhtVe 
per totam (omnem) vitam. Ephes. 2, 8. hj £3 btjoS, 
Iftf rffc irfesoag, pcr iidem. Rom. 14, 5. fA^c^- 

JK^AET ^ENh. HpE^ £ENb, Xfti&j v\\LSq&V KCI& VJf/i- 

^aj/, judicat diem inter diem (prae die). Rom. 
11, 24. hoe^ ectectbo , kccqcc (pvffiv , praeterna- 
turam. HDE^CkiTk adv. ultra satietatem, supra 
modum. Russice HE0E3 > Carn. zhes, zhres, 
zhries. 

hoecmhna, prorsus conficta vox a cdrrectoribus 
Mosquensibus pro hecmhna. Nec audiendus hic 
Alexjejew, qui ait vocem hoecaahna alibi sumi 
pro abiete (eau), aut fraxino (rncENu), graece 
TCgXvog, latine iiex. Dan. 13, 58. Atqut hoc in 
loco Ostrog. et Mosquensis prima editio rectc 
hecmhna lcgunt : no^ hecmhnow ; neque alibi no- 
men hujus arboris occurrit. Est autem hecmhna 
(corrupte et hecbhna) Illyriis ilex, ital. elce, 
testibus Micalia,Dellabella, Stulli. 

hjeCao, plur. hoecaa, lumbi , o&cpusg, Luc. 12,35. 
An a HJE3? Confer Boh. trzjslo pubes, Pol. 
trzosla lumbi. 2) Boh. trzjslo est cortcx contu- 
sus, coriarius, Carn. zhereflo Gerberloh. hoec- 
aenhk Jer. i3 , 1. 2. 4. 10. 1 1. TTsgt&iict , cinctori- 
um, Vulg. lumbare. 

hejctb, hejctbwh, solidus, Sirach 50, 10. itiko- 
h;e cocS^ ^aat hejctb. At correctores pro 
HEpcTB substituerunt hckoban, gracco oXocrcpv- 
Qv\ro$ magis respondens. Polykarpow sub voce 
HE^CTBWH remittit lectorem ad c^ u " > fkecto- 
Kwh. Russis enim, uti Polonis, panis siccus et 
dnrus est hejctbwh ^atjk, Bohemis autem re- 
cens pistus. Vinidis apud Gutsmann zherstvi 
frisch , kOmig. Bohemis etiam viribus pollens , 
vcgetus, immo et celer. Vide supra hbegct, 
quod transpositione literae b ex heoctb ortum 
cst. 



HfEUJ- 



igo Pars I. Cap. I. §. f. 

MfEiiiNA Croat. Carn. cerasus, cerasiim , Rliss. he- 
oeluN/A, Pol. czercsnia et trzesnia, Boh. strzess- 
nje, trzessnje, Slov. hejeujN/A, Serb tdeujna 
Dahri. ljjhujna. A lat. cerasus. 

hh^kath , HHf kahbath ,Russ. fritinnire, zinzibulare. 
Confei Croat. hbejfSahm, hbejpehem, hbejhhm. 
mhdok Puiss.anas querquedula , Kndckente. 

hetw^h quatuor, HETBEpTyn quartus. Yide Nume- 
ralia. 

Hecmhna Ulyr. ilex. Vide supra fictum hj>eca\hna. 

CainiS HEUJMHN , HEUJA\HNk£ , Villidis H£UJA\HAbE, 

est berberis,vulgo Paselbeer, (non Frelsselbeere 
ut male P. Marcus), helua\haobelj frutex ber- 
beris, Paselbeerstaude. Utrumque et heca\HNA 
et heuja\hn esse possit aHECA\A,HECME, ope HNA, 
hn formatum , et hoc a verbo hecath, utinnc- 

A\A a UHCATH. 

hact , hactwh , densus, spissus; frequens , creber. 
l Tim. 5, 25. hactwjc tboh^ NE^&rwB, et fre- 
quentes (jTvKVotg) tuas infirmitates. hactw crebro. 
Serb. et Croat. hect, hecto, Pol. czgsty, czgsto, 
Boh. hacto. hallia dcnsitas. Hab. 5, % densa 
sylva. Antiqua quidem editio hoc loco lcgit w roou 
riOHC r kNNWA hacth, sed janpin margine Mos- 
quensis primae cditor ljjh apponendo monuit 
legendum haujh , quod nunc correcta editTo ex- 
hibet : njHWCHiNENNUA haljjh , mflectendo vo- 
cem HALjJA-more Puissico. Atqui et hacti* den- 
sam sylvam, densitatem significat. Serb. hecta, 
dcnsi frutices , hecthna densitas. Polykarpow 
penes haljia apposuit ct hacthna, hactwh aHjc, 
^ccorog, densitas, sylvosus locus.Ezech. 6^15. halli- 
nwh, quod vixalibi invenias, adjectivo hactwh 
substituere maluerunt correctorcs , lectione an- 
iiqua no^ bchjm ^Seoax hactwm transformalain 

liaiH : nO^y BCAKHA\ £JEBOA\ HALJJNWA\. £&E lll}*- 

riis est etiam arbor in gcnere;, patct hinc anli- 
quum intcrpretem non fuisse Hussum. 

HACTk 



Classis III. syllaharum radicaliuui. 191 

HActu pars , in codd, Scrb. hectu. hacthlja parti- 

Cuia. HACTk HALUH H\* Psallll. 10,6.^ [J.Sglg Tb 1X0' 

rvjgfe «vTooy , pars caiicis eorum. Ps. Venct. hectu 
halue h\*. oyHACTiE Psaim. 49, 18. portio, ^sp/g. 
Ps. Venet. cyHECTVs. Pol. czgsc, czastka. Boh. 
hactu , olim et hectk , dim. hactka. 

hecti* honor,in codd. Serb. Hi*CTb ? Po!. czesc,Boh. 
hect. hectu ad htS secundae classis referen- 
dum est, ita ut ab Iniinitivo hecth abstrac- 
tum hectu ortum sit. Serbi quide.ru norunt hect, 
sed alii Illyrii morc suo e mutando in a pronun- 
ciant hact, inde et Serbis hact convivium, 
hacthth convivio cxcipere. hecten honorabilis, 
pretiosus. Psalm. 71, 14. hectno hma epw , ho- 
norabile (svri\iov) nomen ejus. Ps. 18, 11. ka- 
mene hectna, iapidcm pretiosum (rqjLiov). Tit. 2, 
7. hectnoctu, Cs\ivorv\rcc , gravitatcm. Act. l3, 
40. HECTHByn religiosus, colens, Gs$o\).svog. 
Act. 17, 25. hectbobanVa balua, rcl (Ts^i(f[Lct~ 
rcc tpZv, simulacra vestra, sacra vestra, cultum 
yestrum, Ia antiquo Apostolo (jsficcrf^ctrci sunt 
idola. Legit enim-T^AEcA k baluh\; pro hectbo- 
banVa balua. 

Hhct, hhctwh , purus, mundus. hhctota puritas. 
hhcthth , ujhhcthth, purgare , mundare. hh- 
ijjsnVe 2 Pet. 2, 9. purgatio. Aiias whhljjenYe 
purificatio , purgatio. 

HKAAi* Serbis onopordon acanthium L. hkaaa ca- 
verna cancri. hkoai*ka refcr ad ujkoaukA, 
concha. v 

hkakaath Serb. titillare, refer ad ckoktath. 

Lichoantia a literis gutturalibus. A litera r : 
rso^^u, rBTj^^, ros^, tmat, roA*3 (rMH3). 

rNH3, TNH£, rNTJ^, PNAT, TNHiT, TON^, rnH^ , 

rwfcc (rN^iu). 

fAAB, 



igk Pars I. Cap. I. §. 7. 

TAAB, TAMB, TAOK, TaSk (rAK), TA^K, TA^n, TAHn , 

taSm; taan, tahn, taHjn; taa^, tao^, taa^, 

TAT(rAOT); TA^r, TAE3 (rAEFK), r AAC , TAHCT ', 

rAAr, rAor (rAom), ta^ (rAO)f), ta^k. 
ryna, r^AK, rySK, rjEK (r^oK), rjHK, rj k , ro^K, 
rfM (r^AM, rpoM), r^EM (ryoM), tjSm; ryAN, 
rjON, rjN, rjrfcN ; rjA ; rjA^, rjS^ , rjS^u, 

r ?v\ ( ro ?<V>> r ? H A> r ? A A> r ? orr > r f T (^ofT); 
rjo^, ryo^^ (rpo^N), ryS^, rjS^^K , rfU3 
(rfun;), rf^3, rj Sctk , tjctk (rofCTu), rjSw, 
rjM, rjr, rj>A)f, rjo^, rjS^, rpbx, tjak, tjk. 
p^ak; ry^^, rrKErrc, rocn, toct, rScT, talu. 

His adde radices bisyllabas roBO^, toaSkk, ro- 
A^bM^forte et roMOAA. toaotk ad toa, totob ad roT 
secundae classis retulimus. Russ. rojNocTAH mu- 
stela herminea , Pol. gronostay , Boh. chramosteyl 
(olim hranostaj) compositum videtur. Sic et tab- 
oan, Pol. taboon , Boh. hawran, corvus frugilegus, 
lllyr. et rjARfAN, a voce tah seu rfAH et bjan dic- 
tus est. roBA^opecus,ope ^o a roB^TH formatum 
censeo. Peregrina sunt rpouj , Illyr. ta^^a ,immo et 
ltussicum taa3 oculus, tjaa\ota et alia. In Bibliis 
2 Tim. 2, 17. rArrfENA, ctLevit, 11, 13. nunc rjvcj) 
pro Nor antiquarum editionum legitur. Joh. 8. 20. 
graecum vocabulum , mutato solum genere neu- 
tro in femininum, rA^ocJn-AAKiA pro rycc&qvXdcxiov , 
retentumfuit. Luc. 21, 1. vox gracca circumscripta 

est : 



Classis III. syllabarum radicalium. 193 

est: X$* M nak^aujYh mm^nVa, aliasutiMarc. 12, 41. 
43. coKj>oBHLUMOE\^ANHAHUJ£verti solet. In antiquis 
editionibus , Ostrogiensi et Mosquensi prima, sae- 
pius vocem rnrANTH (7/7^755) reperias, in iis ni- 
mirum libris, quos in Russia longe serius in sla- 
vicam linguam conversos fuisse existimo; li- 
ber e.gr. tertius Macchabaeorum , ut hoc obiter mo- 
neam,uonfuit inventusinBibliismanuscriptis Mos- 
qua Ostrogiurn missis, e quibus Constantini ducis 
jussu et sumtibus Ostrogiensis editio impressa fuit. 
Non mirum itaque in versione nova hujus libri , 
circa annum 1530 facta , pro voce slavica veteri 
cap. 2, 4. adoptatam, fuisse peregrinam rnrANTH, 
magis jam notam, quam hcroahnh, quae tamen 
voxinPsalmis bis, in Proverbiis semel, in Eccle- 
siastico bis, in Isaia semel jam olim legebatur, et 
nunc in correcta editione hoc in loco recte sub- 
stituta legitur. Eadem licentia usus est interpres 
iile , qui centum annis ante Ostrogiensem editio- 
nem Octateuchum , libros Regum , Paralipomenon, 
Esdrae, Tobiae, Judith aut vertit aut recognovit. 
Placuit ei vertere Gen. 6, 4. hciioahnh, Gen. 10, 9. 
ncnoAHN, sed v. 8. ejusdemcapitis thtant, cap. 14, 
5. rnrANTki, Deuter. 1, 28. cwnw rnrANTOBw. Pro 
his vocibus peregrinis in correcta editione primo 
locoHcnoAHN, secundo HcnoAHNWB, et tertio cwnw 
wcnoAHNWB substitutae leguntur. Similiter factum 

N est, 



Ip4 Pars I. Cap. I §. 7, 

est l?ar. 20, v. 6.et 8. Judith 16, 6., 1 Macc. 3,3. 

immoet Sapient. 14, 6, ubipro rop^wjf rnraNTOB 

nunc roj^Vn HcnoAHNH habentur. Sunt tamen et 

loci, in quibus correctores Mosquenses vocem 

peregrinam retinere maluerunt. Habent enim 2 

Reg. 21, 18. bnSkh rnr^NTOBW, ibid. v. 22. bhSuw 

rnrANTOBW, lPara. 11, 15. bow^oah rnraNTWB, at 

in glossa hic apposita hoioahnwb. • 

■i * 

roBop Serb. sermo, roBopHTH loqui. Yide infra 

TAArOA, rAArOAATH. 

fB03$K clavus. tbo3£HN adj.: m^bw tbo^^hnhkj 
Joh. 20, 25. tovtvttov tcov ijXcov", iixuram (vesti- 
gium) clavorum. npnrB03^HTH, iter. nyn- 
rBAte^AW, coniigere, affigere. Scrbis rBO^^EN 
ferreus, tbofk^ue ferrum. Boh. hwozd ~olim 
mons sylva consitus, Car. gojsd, gosd, sylva. 

TB^b^^A, Boh. hwjezda, Pol. gwiazda. Yide su- 
pfa 3B*3^a. 

rAKo, Boh. hahr, carpmus, vide rfAK. ' _ 

rpK3 uber, opulentus. Job. 21, 9. ^omobe h\* 
roK^H iv&vivZtfi; corr. ed. pro roK^H substituit 

OKhTvNLH. TOK^HTHroyrOK^HCA nhba LllC. 12 r 

16. iv($o§v\Gzv~v\ %co£# , uberes fructus ager at- 
tulit. tok^aah, ab ItcrativoroK^ATH, Job. 21, 
23. iv&v\vlcv, at correcta edilio nunc legit kaa- 
rooycn^bBAAH. 

rMATATH ; Boh. hmatati, prehcndere , tangere. Poh 
gmatac , gmatwac , commiscere, coniundere. 

roMOAA et roMOAA, massa, congcrics. Dan. 14, 
27. roMOAS (ant. cd. tomoaw) in singulari pro 
poi&g, massas. Scrb. toaahaa et tjomhaa, cu- 
mulus , acervus, Russis toaa^Saa frustum, 
moles , cumulus. Boh. homole^ homolka, Pol. 
gomolka, caseoli coni figura, Quarkkase. Rus» 

sis 



Classis III. syllabarum radicalium. *g5 

sis roMoAA est aries cornibus mutilus. Pol. go- 
moly, mutilus, sine cornibus. Boh. komoly, 
cf. nuss. kom. 
pom^anJe reptatio , a roM^ATH , idem ac roMO^H- 

TM. 

roMO^HTH Piuss. moveri, scatere, toma^hth 
Carn. kriechen y wimmeln, rAMH^ATH et rMH^A- 
th Serb. repere, serpere, Praes. tmhjkem^ 
Boh. hemziti. rMH3A Serb. sunt margaritae 
vitreae; Boh. hmyz, insecta , humi repentia. 

rN^fcs ira; tm^bAthca, pA^rN^fcBATHC/** nporN^fc- 
bathca, irasci. nforN^BATH act. provocare ad 
iram. nforN^fcBAK) bac Rom. 10, 19. irccgcc^ 
Acotfco Jjlafj , ad aemulationem vos adducam. njo- 
PN^bBAUJA Hebr, 3, i6< irctgsiriKyccvccv, cxacer- 
baverunt (Dominum). b nporN^fcBANiH v. 15, iy 
tco irccgciTiHgcc<r^tf), rN^bBAHB iracundus. 

TNH^Alens, (lendis), jtovig xovidogi Piadicales ita- 
que apud Graccos sunt x - v - d, apud Slavos 
r - N - ^, hoc discrimine, quod Slavus tn sine 
vocaii conjungat^ Graecus vero vocalem o ia- 
scrat. Boh. hnida. Alii omnes tnh^a, Serbis 

dim. TNH^HLjA, RllSS. Pol. Boh. TNH^KA. 

rN^UH fuscus, castanei coloris, braun. Boh; 
hnjedv, snjedy et smjcdy. Supplenda itaque su- 
pra sub c radix CAvfe^, cum etiam in cod. Ser- 
bico reperiatur. 

Tnhaa Illyr. vide infra tahna; tnha vero refer ad 

* tnVh). . # 

tnat IlljTi Croat. Pol. crus, tibia. Boh.hnat. Serb. 

TNAT. 

tn^tS, rN*fccTH, et tnetS, premcre. naj>o^h 
w^ejjkat T/A h tnetSt Luc. 8, 45. turbae te 
constringunt et comprimunt (ctTo$\i$'d(Ti), V. 42. 
oyrN^TA^S ^ro, vwsirviyov , comprimebant, 
coarctabant , ab Itcrat. rN+TAH). At in ms. antiquo 
tneta^Sthh (hh pro £ro). Est autem tneta^ 
Praet. iterat. a tnetS. In dialeclis rN^TS etiao* 

N 9 1*4* 



196 Pars I. Cap.I. §. 7, 

subigere, depsere, knetcn, Serb. tnHIjmhth , Carn. 
gnjetiti. Croatis gnechyak (tnehak) est mactra, 
artopta, cum qno tamen Serb. naH^be, na+bh, 
et supra noljjbu p. 124. conferantur. 

fN^fcTHTH , BO^rN^feTHTH orNU , igncm accen- 
dere : BO^rNTJiiJUJEM jke ornu Luc. 22, 55. 
cl-^ttVTcav !)s t tcvq , cumque accendissent ignem. 
Bo^rN^bipiiJE ko orNi* Act. 28, 2. dvcc-^ccvTsg 
fydg kvqciv , accensa enim pyra. Bo^rNdsLuuJE 
est contractior Gerundivus pro BogrN^feTHBUJE. 

TON^nS, Praet. tonje, Iterat. roN^Aw, effugere, 
evitare. ton^enVe effugium. Olim tone^nS , in- 
de roNE^NWiE salus, Act. 27, 20. in Apostolo 
antiquo pro hodierno ciiacthca, tS Gd^s&ctL 
Confer germ. genesen. 

TN^^o nidus,iV 7 ej/; rN^fe^^HTHCAnidulari. tamw 
riTHijw BorN^fe^^ATCA Psal. io3, 17. illic pas- 
seres (sqx-8-icc) nidificabunt (svvo&ffsvtfovcn). 

tnSc fastidium, Croat. tnioc, Boh. hnis pus. tnS- 
cen abominabilis , foedus ; tn&chth foedare; 
rN^CHTHcA, Iterat. tnSluathC/A abominari,fas» 
tidireV - 

rAABA caput, rAABH^NA caput libri , xscpdXcciov : 
b rAABH^N^fe KNH?KN r b Psal. 5g , 8. sv xscpccXidi 
/3//3A/«, in capite libri. taabna torris, titio. taa- 
bNwh: baach taabnVh Matth 10, 50. cti tqi- 
ysg tvjs xs<pcc\v]g , capiili capitis. taabotajkh Act 
19, 12. sunt sudaria ; proprie taabotajk est 
capitis ligamcntum, Ks(pcc\bos<5[iog, a taada ct 
TAr^. taabhth , wrAABHTH capita reccnscrc, 
in capita colligere; wtaabaenVe summa, indcx 
capitum. bo^taabhth bcaheckaa Ephes. l, 10. 
dvccxscpochcciicGccti cci tql ttqlvtcc, instaurare (recol- 
ligere) omnia/ 

TaSb SerL surdus, refer ad rA^. 

tahbA lllyr. Croat, Carn. fungus, Boh. hliwa. 

taoka Serb. mulcta, taokhth mulctare. 



r\S- 



Classis III. syllabarum radicaliun*. 197 

TaSkok profundus, paSkhna profundum, profun- 
ditas , Illyr. nunc ^Skok , ^Skhna. In codd. Serb. 
etiam rAKKOK, rAkKHNA. Psalt. Vcn. Ps. 91 , 6. 
oyrAi^KHUJErE iiomulliaknVa TBorapro STiAooy- 
paSkhuiaca aliarum editionum, (T(podgcc ifictSvv- 
•S-ytfctv ol dictXoyi&iioi 0*8 , nimis profundae factae 
sunt cogitationcs tuae. 

ta^knS , oyrATJKNS , inngi , inbaerere coeno , Iterat. 
oyrA^saw. Ps 68, 3. oyrA^beo^ b thmtjnih 
taSkhnw, ivsTclyviy iig IXvv |3v-S-S, infixus sum 
in limo profundi, Psalt. Ven. oyrAKKO\* bk th- 
m^hh rAhKHNU , non satis distinguendo radices 
taSk etrA^K. Confer Serb. tahk coenum, tah- 
kab lutosus. 

TAHnATH Russ. circumspicere , spectare. 

rASn, iwSnuH, stolidus , stupidus. Croat. glum 
pak, Boh. hlaupak, hlaupy. 

taSmhthca, taSmawca, exerceri. Ps. 76, 13. no- 
taSmaioc-a, a^oXsC^Vco, exercebor. v. 7. no- 
ljjVk> ce^ljem mohm taSmaa^ca , nocte cum 
corde mco exercitabar ('fioXstfxow) , at v. 4. 
pro taSauayca h maao^Sujctboballie ^S\* moh, 
cxercitatus sum et defecit spiritus meus , Psalt„ 
Ven. legit: BbcKpuK^ h ii^nemoske £S\"a*oh\ 
v^o\s(Tx^ct H& 1 toXiyo^iyfttfs ro r Kvsv\Lti\L%.. Ps. 
68 , i3. w MN^b taSmaa^Sca, xcct i\iZ vj^oAsV- 
%8V, adversum me loquebantur. taSmaenVa Ps. 
ii8,85. sunt c&oXe&xiCM > fabulationes. In aliis 
libris taSm jocus ; taSaanhk, taSmhteaiv, 
taSmelj, joculator, garrulus. taSaihthca jocari, 
irridere, garrire. Croat. taSmam histrio, ludio. 

tahna limus, terra ftglina. Illyr. nunc transpositis 
literis tnhaa, aliis omnibus tahna. tahnan : 
cocS^h-tahnanh 2 Tim. 2, 20. sunt vasa fic- 
tilia (testacea), ffxsvy - osqqlkivcc. Isai. 29, 16. 
olim tahna ropNMAfCKAA, nunc k^enVe ckS^ea- 

NHKA, TVjAsS T8 KSQCt\lStog. 

rA^bNb Russ. succus, liquor; dim. rA^NELj. 



198 Pars I. Cap. I. §. 7. 

Taa^ fames. taa^en famelicus, Serb. rAA£AN;rAA- 
^ntVth , taa^obath Serb. esurlre , Slav. aakath. 

taa^ok, taa^ek, rAA^KWH , laevis , glaber, lllyr. 
taa^ak. Confer germ. glatt. Serb. taa^hhna 
laevitas. taa^hth laevigare. rziKW kgenVe iiSteh 
norAAJK^yS m ■ (hjj) , ut lutum platcarum delebo 
(XsctvS) eos , Psal. 17, 43. 

Tao^ath rodere, nagen, Praes. taojkS, rAO?«^S r 
Serb. tao^kem. taojkhthce Serb. jurgare. 

^aa^ath, codd. Serb. tae^ath, videre, ftXsirsiv 
Matth. 12, 22. OlimEccie. 12, 3. paa^aiolliaa, 
a\ ftXsTnMfut, nunc ^jaluVh. Apud IliyriosrAE- 
^ath et tae^nSth , aspicere, apud Russ. taa- 
^ti* et taanStl intueri, excluso ^. Boh. 
Tae^th, tae^nSth, aspiccre, tae^ath quae- 
rere (circumspiciendo) , ct custodire (diiigenter 
spectando). Alterus Russ. taa^ , a Yaregis accep^ 
tum, a ta/A^ath deducere voiuit: at non licet 
syllabas faa^ et taaa confundere, quod vocalt 
et consona tertia differant. Ncc 3 ex ^ ortum 
dici potest , cum taa^ sit generis mascuiini. paa- 
3^10 , circumferre oculos , est a paa^ , quod prae- 
ter Russos nulla slavica gens novit. 

jTATHTH, TAOTHTH, Iterat. TAOTATH , nOrAOTH- 

th deglutire, devorare. hckuh Koro norAOTH- 
th 1 Petr. 5, 8 ^vjtcov tivcc K&TCCKiy, quaerens 
quem devoret. M^pocTi* h\* norAOLjJENA eucti» 
Psal. 106, 27. sapientia eorum devorata est, 
*j (Tq0ix avTccv xcltsto-S-v}. Psalt. Ven. np^MS^ 

fOCT!» H\* HOrAlsLUENA KUCTL. Serb. T&TATH, 

mutato a in S; Croatis gut (pro tat) est gut- 
tur, Russ. taotka larynx, et taot, qui om-r 
nia devorat, deglutit, rapit. Boh. hltati etpohl- 
titi. 
Fae^na taius, Knochei. Duaiis pae^n^ Act. 3, 7. 
tol (rcpvgd, malleoii, Vulg. plantae. Praccedunt 
pAfCNli ctlfioicTsK;, bascs, i. e. piantac. Scrb. 

TAEr 



Classis III. syllabarum radicalium. 199 

paejkank m.,Croat. rA£FKEHi%,Carn. rAEJfcN, Boh, 
hlezen, Pol. olim glozna. 
rAAt vox, taachth vocare, Iterat. PAAUJATH. BO^ 
paachth clamare, sonare: n^TEAu Bo^rAACH 
Matth. 26, 74. gallus cantavit, i<pnvv\<ri'. Psal. 
113, 15. « <pCx>vv)<rov<riv iv rc£ XttQvyyi dvrSv, 
ne bo^paacat pojtanem cbohm , Psalt. Ven. 

NE BU^TAAC^T rpkTANWM CBOHA^. 

pahcta Russ. Serb. Croat. Pol. lumbricus, Mor, 
Slov. hlista, Boh. hljsst'. 

TAAr: inde ope oa formatum PAAroA $[*<&, ver- 
bum, sermo. taapoaath loqui, dicere. PAAroAN> 
loquor, BO^PAAroAH) loquar. rAAroAEMUH qui 
dicitur, paapoaanie locutio. Marc. 16, 19. /zs- 
roi ro \cthv\<roLi dvroTg, rto paapoaanVh grw 

K NHM. 

paot crataegus oxyacantha L. , Weifsdorn. paojkVe 
collect. Serb. taofki^e; fructus rAorHN^b, Boh. 
hlohynje. 

taS^, ta&ywh surdus ; paScVh cawuiat Luc. 7,22. 
xco0o/ oLkovovcTi , surdi audiunt. paS^ota surdn 
tas. paSujhth , wpaSuihth , surdum reddere , 
pao\*nSth, utao^nSth, Boh. ohlechnuti, sur* 
dum fieri, surdescerc. Serb. rAJte, taSbota et 
taSbo+a, miruto \* uib; paSnSth cliso %, at 
orA^ujHTHCE, facta mutatione litcrae % in uj. 

PaSk , seu potius hluk , sonitus , tumultus , Bohe- 
mi soli nomnt. Qui Jeremiae textum, secundum 
Vulgatam aut ^otius bohemicam versionem c 
Vulgata factam, circa finem scc. XV. recogno- 
vit, Cap. 46. v. 25. verba: ecce, ego visitabo 
supcr tumultum Alexandriae , hisce reddidit : 
ce A3 noc^LuS na paSk aae^an^VhckVh. Im«> 
prudens librarius, cui taSk prorsus ignotum 
fuerit, na paSk^a male divisit scribendo nap% 
aSki, quod editores primi incorrectum cxprcs- 
^erunt. Vitiosum vero nap aSk neque latino , 
ncque graeco textuirespondct. Correctores Mos-* 

qucn* 



200 Pars I. Cap. I. §. ?. 

quenscs, quorum officium erat, omuiaa^ grae- 
cum textum refingere, hoc loco pro Nar a^k 
'aas^an^^ihckVh , verterunt na ^mmivna cna g,\, 
quod graeco tqv A^jxcoj/ tqv viqv ivTVfi respou- 
det. Ejusmodi vitia , quae jam codici Bibliorum 
manuscripto inhaerebant, et facile ab editoribus, 
consulto textu graeco et latino, corrigi potuis- 
sent, in editioneOstrogiensi etprima Mosquen- 
si nonpaucaobscrvare licet. 
rjHBAjuba. rjHBNAmonile, torques: rjHBNA^AA- 
ta (correcta cdit. ^aataa) Dan. 5, 16. o\locviol- 
' Kvfi %^ucr5g. Boh. hrziwna zlata est pondo, mar- 
ca auri, Mdrk Goldes. ^ecati* rpHBEN CflEKOA, 
decem talentaargenti,olimsecundum Vulgatam, 
Tob. 1, 16. Nunc v. i4. secundum graecum 
dgyvpfe txAocvtci ^skcc, cjebj a ^ecati* taaant. 
Apud Polykarpow tohbna h^najeh, vj pa 
mna, mina. Repetit eadem Alexjejew citatquc 
, 1 Macc. 14, 24. Scd hoc loco Slav.us interpres 
mnac legit. Luc. 19. decies ^vccg , nunquam rp h- 
Bna. tohbna nunc apud Puissos vafet decem 
nummos, quos kohehkh appellant. In antiquis 
[ legibus quid valuerit , njAB^A a&ckaa te docebit. 
Serbi armillam, et annulum, quo falx constrin- 
gitur, rpHBNA, et canem collo albo (quasi tor- 
que cinctum) roHBO appellant. Hincet palum- 
bes , columba torquata , t^hbnauj (apud Stulii 
TfHBAiU, nescio anrecte), Boh. hrziwnac. 
t^bath Serb. sonare, refer ad toS^ath. 
ro ak Illyr. Pol. Puiss.carpinus, Weifsbuche , Horn* 
daum , Vwxss. et tjakhna. Croat. graber, Carn. 
gaber, gabr, Boh. habr, sed Moravis hrab, uti 
Slovacis. His ma!e tribuitur et jawor hoc sensu 
apud Linde, Jawor enim est acer , Ahorn. 
r^AKHTH rapere, factitivum a tjek^. raAKAENiE 
Luc. 11, 39. ctQ7roc<yvj ; rpAKHTEAVE, raptores, 
Luc. 18, 11. in cod. Serb. pro hodierno \*huj- 

HHLJkl. 



Classls IIL syliabarum radicalium. 20 1 

tjekS, rjEKCTH, remigarc. rpEKWE Joh. 6, 19. 
irWiXoMorss, cum rcmigassent. norjEBS, Iterat 
noraEKATH defodere, humare, sepelire. noroEK- 
nhk olim Ezech. 4, 12. subcinericius panis, 
iryKQvty'*; nunc onpHjcNOK. Ibid. pro nordEKEUJH 
operies, obrues, nunc cokouieluh abscondes, 
A tjekS est took sepulcrum , Dalm* rf ek. rj e- 
ken^ pecten, crista galli. 

rj^K, roSKyn, crassus, grob. r$ Sko^a Serb. cVa- 
situdo. 

pjhk fungus, Boh. hrzjb. 

ryK, ropK, gibbus, Boh. hrb, Pol. garb. Illyr. 
Croat. rjKA, f. 

rpAMA^A, in antiquo Apostolo legitur Jac. 3, 5. 
koahkS rpAMA^S, tJX/"jfvjv i'X^, quantam ma- 
teriam, Vulg. quam magnam sylvam, correcta 

KOAk BEAHKH BELUH. Croatis TEf M CSt dumUS , 

Carn. frutex, Serb. rjA\, rjMHNA spccies quer- 
cus, inderpMHK quercetum, r^MOBHNA lignum 
quercinum. Igitur voce rpAMA^Asylvam (y\v\v) 
notare potuerit interpres. Sed obsoletum r^A- 
ma^a etiam idem esse possit , quod t^oma^a. 
raoMA^A Russ. Pol, , at Bohemis hromada, Croat. 
rpoMAMA, hsdem et Carn. fadMA^A rogus. Con- 
fer Illyr. tjomhaa pro toa\haa. Josue 7, 26. 
(Tcogov XfS-ccv correcta reddidit ryOMA^S kame- 
nVa, ubi olimlegebatur MOrHAS kamenV(?m (pro 
Genitivo kamenVh). Est autem mothaa tumulus, 
cum quo Illyr. toa\haa confcrre possis. Sap. 18, 
23. tTccQvfiov correcta expressitlnstrumcntali rpo- 
ma^amh , antiqua vero voce \*oamh colles. 2. 
Beg. 18, 17. pro ctcc^ov XiS-cov olim ct nuncKS- 
nS kamenVa legitur. 

rjEM^TH tOnare, rpEA\AK>, BO^rjEMAW* BO^rjEM^k 

c nekece r^K Psal. 19, 14. intonuit de coclo 
dominus. rgoM tonitru. cwna rf omoba Marci 3, 
17. filii tonitrui, J/0/ @Qovr%s; rziKW taac rjoM- 
nwh, sicut vocem tonitrui , Apoc. 6, 1* 

rjANk, 



302 Pars I. Cap. I; §. 7. 

raANi* , f. angulus , terminus , fmis ; Boh. hrana. r*A- 
nhlja limes, confihium, indc germ. Grdnze , 
vulgo et Granitz. Serb. Croat. rpANA frons, ra- 
mus. tjanat Scrb. ramosus, Boh. hranaty an- 

gulosilS. TfANECA S/%3/ , verSUS. r^ANECOCAOBlE, 

apud Polykarpow ryANECAOBiE, aitQisixiS, ver- 
sificatio. 
r^ANEK Croat. , rpENEK Carn. amarus, refer ad 

TOpEK. 

rj>N, rofN, inde tojnelj Judic. 6, 19. %i/'t0# , olla. 

Serb. rpNAu, Pol. garniec, Boh. hrnec. Gonf. lat. 

hirnea. 
fof NHAyii Isai. 41 , 25. figulvLs t Ksgccii$vs, in antiqua 

editione, ckS^eanhk in correcta. 
rojNHAO, rpNHAO, furnus, focus, Puiss. et ronN. 
r^AO, ropAo, guttur. Pol. gardlo, Boh.hrdlo. At 

lo formativa esse videtur, confer et tootani*. 
r^AHijA, ro^AHLjA, Tpvy cov , turtur , Psal. 85, 4. 

r^AHHHLLI pullus turtliris : ^BA rO^AHHHLLIA Luc. 

2, 24. £sv<yog TQvyovuv , par turturum. 

r^A^ urbs, a raA^HTH sepire, cingere. tj>A£elj dini. 
Serb. rpA^ nunc arx, castrum, Boh. hrad, Pol. 
grod, cumilli urbem baoolu, istiMHjCTO , hi mia- 
sto appellent. Qui librum Judith e latino ver- 
tit, cap. 2. v. 12. castella , et v. 14. civitates raA- 
^w reddidit. Correcta editio graecLim textum qui 
hic diffcrt, cxpressit. roAWi^ANHN civis, in-- 
cola urbis. ro\£AQh apud Polykarpow hortula- 
nus, pro Bf TorpA^Api* , a bj>tqtj> a^ hortus. Sic 
et BHNoroA^ estvinea, quia scpe cinguntur horti 
et vineae. Olim rpA^HNA Isai. 58, 11. et orpA- 
^ADeut. 11 , i0.pro/<i?T<3s legebatur, nuncutro- 
que loco BEj>Torj>A£. 

rpA^ grando. Serbi ct Croatae hocce rpA^ a priori 
distinguunt accentu. In tja^ (urbs) a produ- 
citur, in rjA£ (grando) a corripitur. 

rf^^A gleba, grumus. to^Ve coilcct. ^emaa ae- 
ftfHT b wSrjEANOH rjS^ r b 5 Esdr. 2, 9. tcrra 



Classis III. syllabarum radicalium. 203 



jacet in piceis glebis. Miror correctores , qui li- 
brum hunc e Vulgata emendarunt, adjectivo 
^Sneanwh expressisse latinum piceus, cumsul-» 
phur non sit pix. Nolebant nimirum illi longius 
discedere a versione antiqua, quae hoc loco 
habet ^emaa b^ fK^nEA^b omisso plane aefkht. 
JE'.echr 17, 7. co rpS^iEM respondet graeco <Tvv 
tw j3;Aw in utraque editione. Job. 58, 28. anti- 
qua le.git ^Srn , t^S^Ve jocnoe profioXxgdgocrv, 
eorrecta vero, deleto ^Sth superduo, kanah 
oocnuia, V; lg. stilias roris. Serbis gleba, Klum- 
pen, est rp^A,dim. rj>S^HL)A, rp^BA, et rpS- 
men. toSa,enis antiquis Slavis mensis December. 

rpS^k Russ. pectus, Serbis et Croat. rpS^n in 
piur. Boh. hrudj % apud cocos , caro de pectore, 
Brustkem, Bruststuck y Russ. roS^HNA. Vide 
supra npCH. raS^H in antiqua editione non 
nisi in plurali legitur. Exod. 29, 26 et 27, Le- 
vit. 7, 34. et 8, 29. Quibus in locis nunc sm* 
gularis r^S^b. pro rj^H occurrit. Alibi tamen 
et correcta editio pluralem habet, uti Lev. 7, 
3o. 5i. NArpS^E^, Levit. io, 14. et Num. 18, 
18. ry&^H. 

rj^, roy^, ro^yn, superbus. roj^ocTk, roj- 
^wna superbia. Groat. gerd, Serb. ro^AN tur- 
pis, foedus, rj^oKA turpitudo. 

ryA^S , codd.Serb. ryt^ , vado, venio. Croat. Carn, 
gredem. rpA^&LuVH venturus, futurus. nh nac- 
toaluaa, nh rjA^qjAA Piom. 8, 38. nequc. 
instantia, neque futura (jxsAAovm). 

rjA^A, Illyr. toe^a, trabs, 2) area, Gartenbett. 
Serb. rjE^EAb est scapus aratri, Grendel, Boh. 
hrzjdel. 

rpTANk, ro^TANk, guttur, Xdgvylr. nfiiAnNH 
A3WK mom ropTANH a^oemS Psal. i36, 6. adhae- 
reat lingua mea faucibus meis (rco Ax£v<y<yftiz). 
Psalt. Ven. rpTANH aioem in casu locali, qui a 
praepositione njn yerbi np haiinh regitur. Vidc 

Syn* 



G04 Pars I. Cap. I. §. 7. 

Syntaxim. Confer Carn. rEflTANtj fauccs, Croat. 
rEjMAN^bK, gula, gurgulio, at Serb. rjKAAN est 
oesophagus, Speiserdhre. Iilyr. garljan refer ad 
r^AO. 
rjo^HTH minari. Serb. rpo^HTHCE horrere , rj 03- 

nhlja febris. 
r $°3& botrus, uva , qcupvXvi. Sic Serb. Croat. 
Carn. , sed Boh. hrozen , Pol. grono. rao^^ui dim. 
r ?°3£ se collect. Croat. ryo^^LE, Serb. rjofK- 
^ue. Certe etPuissis olimrpo^N et ros^N. Narn 
Matth. 7, 16. pro rao^^w in codice sec. XIV. 
in Russia exarato rps^NW substitutum legi. In 
Apoc. 14, 18. pro rao^oBE alius cod. habet 
r^EgNOBYe. Etiam antiqua editio frequenter rpo- 
3N et r^E^N exhibet ; at correcta substituere so- 
Ict r^o^. Gen. 40, 10. olim rpo^NU, nunc 
r^o^j^y, Gen. 49, 11. pro rpo^NOB^fc nunc 
r ?°3& ,A » Num. i3, 24, pro rj e^nobenie ntmc 
rfo^£, et v. 20. pro rpE^NOBNAA nunc rjo^^- 
naa, et eodem versu nunc roo3£A pro tje^na, 
Sir. 3g, 32. rpo^^oBA pro tjo^nobS, Mich. 
7. 1. rpo3^'i'A pro rpo^N^leguntur. Deuter. 25, 
20. correcta vertit qcupvhy rpo^^YE pro bhno 
antiquae editionis, Abd. 1,5. roo^iA (sTi(pv\- 
Xidcc) pro riApo^oK, etJud. 8, 2. rj 03^4 (stci- 
(bvXKiq) pro cokoanie nocA^NEE. Aliis in locis 
etiam correcta tje^n retinuit , uti Cant. l , l5. 
r^E^N, cap. 7, 7. r^E^NOM, v.8. r^E^NOBE, Deut. 
i,24.rpE^N0BNWA\, aut rpo^N in tje^n mutavit. 
Gen.40,"ii.Ose. 9, 10. Isair65,8. rpE^Npro rpo- 
^N,Lev. 19, 10. vero rpE^N pro^EfNO substituit. 
Sedet aatiqua editio multis inlocis roo^^, ^03- 
Vie, adject. rpo^^OB etrf03^NWH legit, quam- 
vis subinde in eodem libro et formam ^03^ et 
rpE^N habeat. Vide Jerem. 6 , 9. et 49 , 9. quO 
in loco correcta alia voce utitur. Qui Nehem. 5 , 
8. adjectivum rj>03^NOE , quod antiqua editio ex- 
hibet , substantivo bhno adjecit, certe ille jam 



no« 



Classis III. syllabarum radicallum. 2o5 

noverit vinum adustum, quod et crematum vo- 
cant. Quaeri hic possit, quo temporc potus ille 
in Russia divulgatus fuerit. 

rpS^HTH, noryS^HTH , Iterat. norj&KATH , mer- 
gere, rnKw ncr^FKATHCA hma Luc. 5. 7. cl'gc- 
fivSiGS&cci ccvrd , ita ut mergerentur. ncrfSttE- 
nVa ctkaanhljam Marc. .7, 4. baptismata cali- 
cum , lotiones poculorum. 

rpw^S, rjy^TH (rjwcTH) mordere; rpw^ Croat, 
morsus. toufka Serb. et Croat. tormina, Carn. 
dysenteria. 

roAm*, f. Croat. grez, coenum, liitum. rpA^NS, 
norpA^NS,Croat.grez:nem, luto immcrgor. rp a^h- 
bwh : ~no rDA3HBWAV AvfecTOA\ in poemate anti- 
quo de Igore, per coenosa loca. 

rfCTb, rcyCTU, pugillus, ogcft;: Pol. garsY, 
Boh. hrst. KTcngAi^jH rcfCTVw bo^S Isai. 40, 
12. quismensus est pugillo aquas, et iterum : h 
bck> ^ea\ak> rofCTVw, ncti tcc&ccv 7') { V <yvy hgocx), 
Vulg. quis appendit tribus digitis molem terrae. 
Quamvis in graeco t/j xsiqi primo loco legatur, 
nolebant tamen correctores textum antiquum 
mutare. Hunc vero secundum Vulgatam qui- 
busdam in locis jam ante editionem Ostrogien- 
sem recognitum fuissc, facile sibi persuadebit, 
qui versionem slavicam cum graeco et latino 
textu diligenter contulcrit. 

rpSujA Puiss. et Pol. pirits, pirum. Aliis formadi- 
minutiva roSwKA placuit ; Boh. hrusska, Carn. 
XpSwKA, qui tamen et rp^WKA norunt. Croat. 
^pSujKA, illyr. koSwka. 

Tjhh Croat. cautes, saxa aspera, Carn. collis, 
colliculus. 

rps Serb. spasmus, refer adKpHk, KopHb. 

rpA\"pisum, pisa. Boh. hrac.h, Pol groch, Russ. 
ropo^. Serb. rfA (rpAr) est iaseoius vulgaris, 
at r^AUJAK (dimin, a rjAjf) pisum. 



TfO 



20(5 Pars I. Cap. 1. §. f. 

rpoyoT cachinnus, Scrb. rpooT, aliis Illyr.gro* 
hot ; raoyoTATH cachinnan. 

r Q^X peccatum; cor^fcujHTH peccare: ryfcuiNHK 
peccalor, ryfcuiNHLjA peccatrix. noro^rujHTH : 
w B^fe^ nor^uihuiA 1 Tim. 6, ■ 2i. circa ridem 
aberrarunt (usoxytfctv). w hcthnH? nor^fcuiH- 
cta (in duali) 2 Tim. 2, 18. a veritate excide- 
runt , circa veritatem aberraverunt. 

roAKATH crocitare, et rpAM corvus, rcfer ad pfAW. 
Serb. rpK amarus , contractum e rof ek , reier ad 
royu. ♦ 

Polonontm gdakac, gracilare, gachern , gacksen^ 
Boh. kdakati, differt a kbokath glocitare. 

rw^A, ru^^ocT, Croat. fastus , superbia. rwj- 
^ab superbus, rw^^AMCE superbire, ths^anue 
tastus, Serb. th^^ab comtus, rn^^ATH co- 
mere* Boh. hyzditi est deformare, turpare, 
ohyzdny foedus , horrendus. 

rJKETJKOAKA, rJKErJKOAHLJA, Pol. CUCllHlS , BoH. 

zezhule, zezhulka. liussisoIim^Er^HUA inpoe- 
matede Igore, 
rocno^i* , sub titla r^i» , dominus , in singulart 
de Deo usurpatur. toh r^j* £r nauj Psal. 
104, 6. dvTog stvgiog o &sog v;/xcoy , ipse do- 
minus Deus noster. In plurali vero rocno^VE de 
hominibus : p akh , hoca^uiahte rocno^Vn GBOH)f 
no riAOTH Ephes. 5 , 5. servi obedite (ausculta- 
te) dominis vcstris sccundum carnem. rocno- 
^ENk, ^NA,^NE,adj. possess.NAAA rocno^NEno- 
men domini. rocno^cKWH dominicus: rocno^- 

CKSlO BEHEtfK) I7ICTH 1 Cor. 11, 20. XVQICCXGV 

dsTTVov (pctyw , dominicam coenam mandueare. 
rocnoFKA et rocnoJK^A domina. rocno^HN domi- 
nus :rOcno^HN ^oAtS, ^.uauinw , dominus do- 
mus. rocno^uiN-A 2 Joh. l, 1. domina , n£gm* 
rocno^CTBo jugioryg , dominium, dominatio, 
Ephes. l, 21. rocno^CTBiE, plur. rocno^cTBi'-* 
xvgiGTviTss, dominationes, Coloss. % i, 16. ro-* 

cno^y- 



Classis III. syllabarum radicalium. 20 



CllO^CTBOBATH : KNA^H I713WK roCno^CTB^fOT 

hmh Matth.20, 25. prineipes gentium dominantur 
(xciTccxvpisvovGiv) eorum. Sic Luc. 22, 25. kv- 
Qisvovtfiv. Psalmo 109 , 2. t^ctbSh nocpE^ife 
BoArwB TBOH)f , dominarc in medio inimicorum 
tuorum. At Psalt. Venet. oy^OA^fcBAH pro ro- 
cno^CTB^H. Slav. rocno^u et lat. Jiospes sup- 
ponunt radicem rocn , hosp, quae apud grac- 
cbs mutata cst in cstfir, inde dsfnroT^g. 

rocTk hospes , germ. Gast. tocthnnhk Ltic, 10, 
35. irocv^oxsvg, hospes, qui advenas rccipit hos- 
pitio, Vulg. stabularius. rocTHNNHLjA ibid. v 
54. TTctvdoxsTov , diversorium, a tocthna. roc- 
thth Scrb. Croat. convivio excipere, tocth- 
thce convivari. Piuss. tocthth divertere *ad aii- 
quem qua hospes. 

tSct, r^cTUH, densus, spissus. tSctoctl densi- 
tas, Serb. t^cthna, Kuss. rSijJA, Groat. ' rSc- 

THNA et r^LJJHNA. 

rAiiJH braccae. Dan. 3, 2i. c rALjJAMH <Tvv roT$ 
cocgocficigoig. Russ. tamh , Croat. tame femoralia, 
Serb. rA^fee. llsdem rATNLHK fascia braccalis , 

PlUSS. TAMNHK, rAUINHK. Croat. TAMNAK liguia 

femoraiis. Pol. gacie, Boh. olim hace. Confer 
Ungar. gatya, Gatjehosen, et refer tallih ad 

TATU. 

r^ijJEp Croat. laccrta , Serb, rSuiTEf. Confcr 

I7JLUE0HLJA. 

A litera \: 
XBoh, x bm > X B0A > X BHA > X BrfeA >X B0 ?> X B0 A ? X liA,r * 

X"ByT,^BACT, ^BOCT,)(BHCT. *^BJACT, ^BAf CT. * 

X AK ?' X £r \\ (X EK 3)> X MEAU > Xmm*? X M *P' 
^a^b, xa^e, x EAK > X AEK > X AAK > x A ^ K: > X AAn > X Aon > 
X"An (xaSh), x^niv, ^EAn, X AEfl > X AHn ' X AAM ' 
Xaem, x am (x oaa \>> X a * n \ X*W, X A0 <V> X**& 

X AW £> 



20§ Pars 1. Cap. I. §. 7. 

^AH^; )fAACT, ^AOCT, ^OACT, )f Aklc,r > X AFCT > 

X ak>ct ; x AACK > X AK>CK '» X^H 1 > X AA4 5 X AA X > 
X A0 X> X AE X- 
XfB (x;a P b, x°f«> X?ob), xffBr X A f K > Xf^Xf ** 
XfEK, Xf HK > Xf n iXx*f n )> Xf An > Xf on > Xf* n > 
X? En , xf nn > Xf A ™> Xf^M (xjam), Xf* M *' Xf AN > 

Xf* M ' XTA> Xf H A> Xf A A ; Xf T &?!*)> Xf c > 
Xf ACT > Xf 0CT > Xf^ CT > Xf ECT ' Xffy* Xf yi } , > 
X? AI F' Xf°^Xf K (X E f K >X A f K )>Xf 0K > Xf* K >Xf EK - 

Y>T. 

Bisyllabae radices sunt aut eas supponunt 

X^ or > X°f* r > X AA ^ nA > X AA ^ rA "> X 0K0T ac * X 0E > X°" 
^oa ad \o% supra ad secundam classem 1 etulimus, 

quo etiam spectare videntur ^om^t, Croatice )fAM 
helcium, et x^X°f Croat: idem ac x°X 0A - X 0MA f 
augur apud Joach. Stulli, quod e Breviario glago- 
litico citat, mihi suspectumest, cum multa, quae 
a quinquaginta , et pluribus annis in chartas tu- 
multuarie conjecerat , senio confectus male lege- 
rit et non correcta imprimi fecerit. Possit tamen 
)fOMAp conferri cum croatico hamalia divinatio. 
Habet Stulli sub litera h etiam vocem huravl 
male lectam et scriptam pro Puissico jkSjjabau, 
quani nos p. 140. sub sk posuimus. Habet et 
hreber, hrebera, truncus, quod e lec- 
lionibus Breviarii glagolitici hausisse videtur. Bi- 
blia enim slavonica ab eo vel obiter inspecta fuisse, 

mihi j 



Classis III. syllabarum radicaliurri. 20f) 

tnihi persuadere non possum. Atqui 1 Reg. cap. 
5, v. 4., quem locum ille citat, in editionibus an- 
tiquis , Ostrogiensi et Mosquensi , recte legitur jjoe- 
ket, (non YfEKEj>),quoddorsum significat, in grae- 
co £#%/£> in Vulg. truncus. Correctores Mosquen- 
ses hoc loco substituere maluerunt TpSn truncus. 
Peregrina a % inchoantia bene multa in Bibliis oc- 
currunt. Pleraque origine graeca sunt ; in evange- 
liis.-^Yrrwtf, xaamv^a , in epistolis % Ap tVa , in apoca- 
lypsi y^vcoaViG*, jfpvconfAC, et chalcolibanum Avfc^i» 
XaakoaTbanoba ; in veteri testamento Prov. 30 , 26. 
^VforfVAAH^SirachSl^S.nunc^OAefA, olim cKofKk, 
quod correctores probare noluere. Soph. 2, 14. 
nunc )fAMEAEONH,%^^/X/oyr^, olim ^amoabHo Alia 
sunt origine hebfaica : Sirach 24, 18. \-a ab ^ nh ' , 
Jerem. 37, 16. xtftw, quod in glossa correciae 
editionis pery^HAHuJE explicatur ; mensis Hebraeo- 
rura2 Macc. 1,9-pCAEB, et Nehem. 1, l.olim j£a- 
ceae^) , nunc ^aceaeb , in glossa NOEMBp ih. Unde scrip- 
tor poematis de Igore jjApAASf chalybs, inde^AfA-» 
a^jknwh mem ehalybeus ensis , habeat, quis divinet ? 
Placuit Illyriis et hiljada mille, Serbis Haa^a sine 
X . At in Bibliis aliisque libris sacris TkicAijJA , olim 
twcSuja , constanter servatum fuit. In Vukii Lexico 
Serbicovocabulaa^fnchoantia, quae Stulli aliique 
subh collecta exhibent, sub diversis literis quaerei * 
da suqt, cum ilie m in voce \* jVctoc quiiem x retinere 

O vo* 



^iu Pars i. Cap. I, §. 7. 

voluerit. Igitur ^o^hth sub , >(aH?k sub ai» , \^t sub 
a collocata invenies. Mihi quidem aliorum Illyrio- 
rjim scribendi ratio magis probatur , sed quisque 
abundet in sensu suo. Croatae quibusdam vocibus 
h praetigunt , quas alii omnes a litera y inchoant. 
Eorum h e r s , siligo , ad ^m , quod Bohemi et Po- 
loni f ejk (Genit. jjkh), Russi yorc, Illyrii jajk pro- 
nunciant ; h e r g y a (herdy^), rubigo, ad ^a ; h e r- 
sem, herzati, hinnire ad p jkath referenda sunt. 
Poloni subinde b medium post % excludere so- 
lent; pro ^bohna dicunt choina ,pro %eq act chrost, 
Boh. chrast,pro ^bojwh chory. Polonorum "chlop 
ad \am\, Russornm ^oaoct ad \*aact, ^boooct 
ad x b i Atrr reducenda esse , ex iis liquet, quae in- 
troductionis cap. II. §. I. p. 35. de voealium mu- 
tatione monuimus. 

X;boh , x*B0/ft Buss. acus scu folia pini , Tangeln, 
JSadeln^ Boh. chwoy frondes pincac, pinus syl- 
vestris , Pol. , mcdia radicali b elisa , choia , cho- 
ina, choyka, Carn. hoja, hojka, abies, Weifi* 
tanne ; at hivojka (pro hvojka) Welfsmilch, esu- 
la, Boh. chwojka. 

^BAAA lailS, ^BAAHTH laildarC ; VBAAENlE , JfBAA- 

ka laudatio ; \* baaen , ^baanwh laudabilis. )£BA- 

AWCAlaildor: ^BAAHTCE rp^fcllJNUH Bfe. HO^OTE^U 
^SUJE CBOEK Psalt. Veil. 9, 24. llUllC JfBAAHMb 

ectk ry^bujNyH b no^oTE^i ^Sujh cboea, lau- 
datur (i%a,ivsiTCCi) peccator in desideriis animae 
suae. In antfquo Apostolo \"baak> Rom. 1 , 8. 
pro KAAro^Ayk»., et ^baaS hmaa\ gratias habco, 



Classis HL syllabarum radicalium. jii 

ago. Hoc sensu Croat. hvaliti, zahvalitl, Scrb. 

3*)fBAAHTH, 3A<J)AAHTH , 3ABAAHTH. 

)fBHAA PoL, \-bhaC Boh. mora, paululum tem- 

poris> germ. IVeile, 
)f Bop wh Russ. aeger , languidiis , Pol. cxcluso b 

chory, olim chwory. Russ. ^bojoct m. vide 

Sub )f BJACT. 

jfBACTATH gloriari, se ostentare. 

jfBOCT Russ. cauda, Boh. chwosstisstje scopac. 
Affine est Pol. chwast zizania. Huc refer Carn. 
hosta virgultum, Gestrduch. 

jfBOUJ Russ. equisetum, ad jfBocTrefcrripossit. 

jfBfACT, colL jfBfacTVE, in Serb. libris et x*?actVe, 
iruticetum, virgultum. no^ ybjactVem ^hbihm 
JKHBA)fS Job. 50 , 7; vto (pQvyccvctctyQKt 3/lflTOO]/- 
to; Vulg. hic dififert a Graecdr esse, sub sen- 
tibus delicias eomputabant. Pol. chrost, Russ. 
jfBOjocT.Boh. nunc, eliso b, chrastj, olim chwrast. 
JJicit enim Cosmas in chronico Bohemico, 
urbem Wyssegrad olim ab arbustis fraxisse no- 
men Hurasten , quod utique legendum est 
jfBpACTEN. Confer infra w>act. 

jfBADCT onomatopoeticum , inde Pol. chwarstad, 
chwarszczec, strepitum edcre. 

JfAKf , )fAEEj, Pol. vide infra sub X&fK. 

)fEK^ et )fEK3HNAPoL sambuctis ebulus, dttich , 
Croat. hebed. Dalm. habad, abad, Serb. ahta, 
arthka, Carn. habat ct hebat apud P. Mar- 
cum, hebet, hebd, hmet apud Gutsman,Boh. 
chebdj,n. collect.,Slovacis ct chabzda. Moravis 
chebz est sambucus nigra. Russ. k^nhk, KS3- 
nhka ebulus, K03 et k^hna sambucus nigra. 

jfMENT pcrcgrinum~et duntaxat Carniolis notum. 
Est autem hment paludamentum , Purpurmantel, 
Boh. kment byssus, tenuissima tcla, a germ. 
Gewand. 

JfMEAK, JfArfeAK RuSS., MEAb Serb. huftWIUS ltl- 

pulus L. Hopfen. Pol. chmiel , Boh. chmel, 

O Sg Croat. 



513 Pars I. Cap. I. §. 7. 

Croai. Carn. hmel , hmelina. Confer lat. humu- 
lus, Suec. humle. 

JfM^pA, ^maja, Pol. densa et obscura nubes;in- 
de Piuss. ^m^htk rugare frontem , Boh. po- 
ssmaurziti, et possmaurno nubilum. 

jf A^bfi et VAHbBHNA , stabulum , bovile. Croat. Carn. 
hlev , Pol. chlew , Boh. chlew et chljw. Lusat. 
klew, mutato, ut solent ante consonantes,)f in 
K. Gothis hlaiw est monumentum, hlijans ta- 
bernacula. 

va^ka gloriatio, vide in Lexicis Pol. et Boh. Con- 
fer Pol. chelpa. 

^A^feK panis, Pol. Boh. chleb. Gothis hlaib , indc 
germ. Laib, ^libo. Croat. et Carn. hleb libo , 
forma panis rotunda, Laib. Conf. kruh sub h- 
tera k. In versione Ephremi ^aekaok pistor, 
Russ. )f a^knhk. Hinc Gen. 40 , l^.nunc ^hjao 
^atjkennoe , sg<yov GiTGiTQiZ, Yulg. cibos qui ii- 
unt arte pistoria , olim vero ^hjao fiekaokcKo , 
a nEKAfK pistor. ^A^feKNHLjApanilica: 1 Reg. 8, 
13. b^atjknhljw slg irsccricctg ; hoc loco in anti- 
qua editione non legitur mekaouka, sed sequcns 
circumscriptiq: hnu CiTBOpHT nemh v^rfcKU. 

vatskhna Job. 24, 16. est domus, domicilium, 
olxict, in antiqua editione;in correcta vero )£ja- 

MHNA. Sir. 21, 9. ^ATJKHnS ETW, 7YV QiXlCtV CCU' 

tS, correctores mutarunt in ^om cboh. 
jf aakk , \*aakh , in codd. Serbicis va^kh , cata- 
racfae. ^aakh nekecnma wbe^olliaca Gen. 7 , 
11, cataractae coeh apcrtae sunt. ke^na BE3- 

^nS njH^UIBAET BO TAAC^fe ^AAfiVH TBOH\* Psal. 

41, 8. abyssus abyssum invocat in vocecatarac- 
tarum tuarum, Psalt. Ven. vatjkVh pro vaakVh. 

\*aakatkFiuss. vacillare. Conf. Pol. chelbac agitare. 

jfAAR Bohemis, chiop Pol. , \oaorRuss. homo vilts 
conditiojiis, servus, mancipium, famuius , rusticus. 
^aahelj Croat. et Carn.servus, famulus, )(aan- 
hhh Carn. puer, Boh. xaanelj, ^aanehek. 



Classis III. syllabarum radicalium. «i5 

jfASn Boh.,XAn Slovar. pilus, indc chlupaty Pol. 

Boh. pilosus. Iliyr. Croat. Carn.pilus est ^aaka. 
^AEn^TH, Croat.hlepeti, hlepim, appeterc, avide 

desidcrare. Hlep libido apud Stulli. Boh. chljpa 

libido , chlipny lascivus,' chlipnost lascivia , lu- 

xuria. 
jfAEnTATH lambendo bibere (more canum), Pol, 

chleptac, Boh. sleptati , chlemtati. 

jfAM, \*OAM, ColHs. BCAKA rOfA H )fOAM CMHfHTV 

t/A Lue, 3, 5. ttccv ogog xctl fiwog Tcnrswcc&Vj- 
(Tsrcci , omnis mons et collis humiliabitur. roo u 
H bch )fOAMH (Venet. Psalt. ^ai^mh) Ps. 148, g, 
monteset omnescolles. Boh. olim chlum, chlu- 
mec, inde tot montium et locorum nomina in 
Bohemia; in Polonia vero chetm. Carn. homez, 
excluso 1, pro ^oamelj. 

)f aa^ frigus (modicum), refrigerium , umbra, Kiihle, 
Pol. chlod, Buss. \*oao^. x aa^eh frigidus. Dan. 
3, 5o. Tn/sC^x ^oVb est ^S)f ^aa^eh in anti- 
qua editione , in nova ^S)f aocui , spiritus roris, 
\*aa^hth refrigerare , jfAA^ro frigescere. 

jfAACTWH innuptus, Russ. jfOAOCT, inde \*oaoi- 
thti* castrare. 

JfAACTATH, W)fAAtTATH Jac. 3, 2. XaX/V^W- 

/yvfa^/, froeno circumduccre , froeno moderari 
in Apostolo antiquo , nunc wk^^ath. 

jfAACTATH Boh. et Carn. ligurire ,~avide potare, 
vorare. Croat. blatcrare , inepte loqui , (an pro 
XBActath?) Vide et chlast, chlask, chlastac in 
Lexicis Polonicis. 

^aame Croat. Carn. caligac, Hosen. 

XO bat, Dalm. et Boh. )fAOBAT,Croat. )fOfBAT,CarR. 
X poBAT , apud Micaiiam Hrrivat ct Hervat (i. e. 
)f^BAT, \-ejbat), apud Vuk plane obaT pro 
\ jbat , Croata , apud Constantinum Porphyro* 
gennetam x$to&ctTog. Qui a ro^A nomen hocce 
gentis dcducunt, confundunt sonos affines qui- 
dcm, sedtamcn diyersos. jfy bat,pj bat, suppo- 

»it 



£f£ Pars I. Gap. I. §. 7. 

nit radiccm ^jb , cujus signilicatum difficulter 
dctermines. Vide, quod sequitur, \oifti 

)f jeb Croat et Illyr. truncus arboris , stirps. Mi- 
calia penes Hrev habet etiam Hreb. IJtrum 
yjjbat a ^jeb apte deducatur, quaeri possit. 

JfAJKA, X A f nA et XP nA > ^ oft * cvanus > Kornblume. 
Pol. chabrek 3 chabr, Alias Boh. modrak a co- 
lore coeruleo. Confer graecum x cc Q xiro $' 

)f DAKf fortis , strenuus. yj jakj octu fortitudo , virtus, 
strenuitas. Pol. chrobry, chobry. Groat. Illyr. 
hrabren. 

jf^KET , )f jeket , Gen. ^ekta, dorsum. Rom. 11, 
10. kjeket H)f bwnS caaljah , dorsum (vgotov) eo- 
rum semperincurva. SicPsal. 68, 24. ,ubi ca,aiiw 
pro caaijah legitur. Psalt. Ven. ^ ukut h\* CvnS^ 
CM^bjw (melius CM^fejH i. e. humilia). Croat. 
herbet, Garn. herbct, hcrbt, Serb. jkat (pro 
\*dkat), Boh. hrzbet (olim ct chrzbet), Pol. 
grzbiet, olim et chrzypt. 

jfjHK Groat. Carn. collis, Hiigcl , refcr ad )(jk: 

x? ket * 

^jahath, jffAnAK) sterterc Groat. Carn. hropem, 
aegre spirare, rooheln. xjahahb raucus. 

^pnA, vjApnA, Boh. cyanus, vide yAoKA. 

jfoAM, y^aa\hna, domus , qUqq , oiKioc. 2) vxog, 
templum. 1 Pet. 4, 17. in antiquo Ms. uJ y;j>a- 
ma, nimc 55 ^omS, 1 Cor. 6, 19. vctog in. Ms. 
redditur ij^ku , nunc \*fAM. Russis yoyoMU est 
aedes major lignea, yjojomhna cubile magnum. 
Pol. chromina casa rustica, tugurium. Carn. hram 
camera, aedes, Kammer, Keller^ Gewolb , Boh. 
chram tcmplum. 

jfpOM, y;j>omuh, claudus. Matth. 11, 5, y;joa\Yh 
^o^at, claudi (x<Di\o)) ambulant. wamath, 
voamak) claudicare, y^amanYe claudicatio. Serb. 
dom pro x j>0M. j^j)Oa\ota Russ. Pol. Boh. vitium 
plaudicationis. At Croat. Carn. yuomoct. Iis- 
dcra Yf oma?i claudus homo. 



Classis III. syllabarum radicalium. 5i5 

)ff ANHTH, CO^j)AHHTH , Pracs. A JANto, Fut. C0\pA- 

nk>, custodire , servare. a janhteal custos. Psal, 

53, 21. YJANHT r^U BU KWCTH H\, CUStodit 

(tpvX&tf&si) Dominiis omnia ossa eoram. wanh- 
Tri oycTABW Act. 16, 4. servare instituta, <pv- 
Xxtf&siv rcc ()o<yijlcitx. ^janhthca: ^anhtecaw 
ah^ohmctba Luc. 12, 1 5. cavete ab avaritia, 
<pv\ci(T<Ts&s cliro ryg irXsovsfyctg. Psal. 58, 2. 
(pvKctK^ , custodia, ^janhao, sed Psal. 140, 3. 
XYAnenYe. Apoc. 18 , 2. (pvXctK^ semel yjanhteaiv, 
^ltera yice wANHAHLLiEredditumest. Psal. 78, 2. 
hit^ocpvhciiiiov , pomorum custodia, oboujnoe 

)£fANHAHLJJE. Psal. 1^5, 12. A £ANHAHLJJA H\* 

HcnoANENNA, promptuaria {ra\i\sXci) eorumpie- 
na, Psal. Venet. ^jANHANHLjE H)£ HcnAi*Nk,a sin- 
gulari ^janhanhlja, inde knhpo^anhanhlja 
bibliothcca, alias et KNHro)£pANHTEANHLjA. \q\- 
nhahljja Matth. 25, 5. sunt (pvXxxrvigtcc. Dalm. 
Carn. hranim, braniti , scrvare, asservare, ctt- 
stodire , condere. 2) Croat. Illyr. nutrirc. Hrana 
Croat. Illyr. victus, nutrimentum , branitel nu- 
tritor. Serb. j>ana, j anhth , aanhteau pro yjana 
etc. Pol. chronic , uti Boh. ^anhth , servare, 
protegere. Pol. chronka asylum, refugium. 

^otiN cochlcaria armoracia L. Meerrettig , Illyr. 
Croat. Carn. hren, Serb. aen pro \*pEN, ^ ^* 
cbrzan, Boh. krzen (olim chrzen), ihde germ. 
Kren , in provinciis , in quibus Slavi babitabant. 

X0&£' hancradicemsupponitBoh. chrzadnu tabes- 
cere, ct Serb. XfE^. Est autem hred apud 
Stulli asper. \*pE£A k^a^a in libro Mincj videtur 
esse barba aspera, rigida. Huc trahi possit et 
hrid scopulus apud Slulli. 

\*pT, \*ojt, vertagus , Croat. Carn. hert, Pol. 
chart, charcica, Boh. chrt, chrtice. 

J(^act Illyr. Croat. Carn. quercus , Scrb. jACTneg* 

' iecto %. Est autem wact proprie, docenteMit- 

terbacher in itinere per Slavoniam , quercus ro- 

bur 



**6 Pars I. Cap. I. §. 7. 

fcur mas, aSjknak vero robur femina, uta cer* 
j*is ; quartae speciei nomen slavicum est kht^ 
Hak. Vellem doceri, quae specics quercus sit 
ryM apud Vukium. Chrost Pol., jfpACTiE Serb. 
refer ad \* bj act , )f b ^ actie. 

jff Sct^tu Russ. fragorem edere ; jf o&ctath Croat. 
Carn. frangere , conterere dentibus (nuces), grdm? 
meln , Boh. chraustati t chraupati. Croat. hrusz- 
tavecz, hrusztavicza , cartilago, Carn. hruftanz, 
Boh. yj&ctawka, Russ. )ffAUJ m. At 3oh. 
chraust, chrust, vide sub x»Sw. 

jfOACTEAH, Pol. chrosciel, chrusciel, rallus , Wie- 
senshnarrei •, Wachtelkonig , crex, ortygometra , 
Boh. chrzastel, cjirzastal, Croat, haris, Carn. 
harezh, kofez. 

jfOECT, ^decthth, in antlquissimis libris, pro'ho- 
diernoKfECT, kdecthth , baptismus, baptizare. 
Vide supra p. 35, Poloni servarunt jf pro Kin 
chrzest, et vpcibus a chrzest derivatis,quamvis 
et krzest dicant. 

vj^bcT , Pol. chrzf st, Boh. chrzest , strepitus ; chrz£ - 
stac, chrzestati, strepere, inde Boh. chrzestac- 
ka crepitaculum. 

jffSuJKA Croat. Carn, pirum, vide sub r: rpSujA, 

jfpStjj Russ. tenebrio molitor, Mehlkdfer. J?ol. 
chrzaszcz , Boh chraust, chrust, scarabaeus. 5 
fleg. 8, 37. rScENHijw h )f?^ mEBE ^g* 1 ant i* 
qua editio pro /3^S%o? , spj(Ti$v\ y correcta vero 
pro )fdSuJEBE substituit ojka , melius utique. Hab. 
2 , 1 1. ™Suj in correcta pro xccvSagog legitur ; in* 
terpres vero antiquus, cum CTSr legat, aut 
Hctv&oq legisse, aut Vulgatam inspexisse vide- 
tur. CT^r frustra in Lexicis russicis quacras. 

$t*X>X*9X>X9°X>X? H > X A f K >Y? AKmera onomalo- 
poetica , inde Pol. chrachac, charchac et charkad 
screarc , Boh. et III. \q kath (Serb. jkath). Croat. 
Carn. herkati stertcre, rhonchos traherc, Boh. 
jfop\-TATH grunnire, Fiuss. )fftyKATH. 



Classis III. syllabarum radicalium, ftij 

% Vcta Pol. linteum , dim x^™* > X** temka. Con- 
fcr Piuss. y oact , x oacthna tela. Pol. chustad 
pscillo jactarc, schaukeln, chustaesig , oscillare ; 
Carn. huzhkamse , et tShuamce , a germ. hutschen. 

vkictath Boh. pararc, accingere, ^wctathce ac» 
eingi, se parare, germ. slch anschicken, 

A litera k : 

KBAI1, KBT^A (KBHA), j;KBAf , KBJK (KB{>m), KBMJT , 

kbac (kbalu) , kbak(kbam), kbok (kbom), KBEK, 
kbhk (kbhm); K0K3; Kon^ ; kmen, kmet. 

KNOT , KN^T, KNACT; KNHP, KNAr (KNA3U) , KNAK. 

kaeS, kaeb; kaok, kaSk (kak), KAAU, KAon, kaSh, 

KAEn, KAHR, KAMi; KAAM, KAHM*, KAAN , KAON , 
KAEN, KAHH, KAWN, KAA£ KOA£ , KAW£ (KAH^) *, 
KAAT , KOAT, KATITU *, KA3 (KAH3, KA^) , KAAC, 
KAOC , KASc, KAEC, KAHC, KAWC, KAECT , KAACT, 
KAACK, KAECK ; KASUJ, KAIUJ*, KAOL| , KAEL) , KAHLJ, 
KOAM, KAM (KaSm), KAEM, KAAM , KAWM ; KAAf , 
KAO)£, KA*)£, KAEJf, KAAK, KAOK , KaSk , KAK 
(KAOK) , KAEK (KAEM) , KAEKT , KAHK (KAHM) , 
KAWK. 
K^AH, KfOji, KfAB, Kpb (Kp OBb) , KJHK, Kf *K, KEf Kb , 
KfK, KfAH, Kjon,KjSn, Kf H , KOJfl , Kf MJH ; KpAAt, 
KJOM, KfM (KOJM) , KfEM', Kf Sn , Kf N , Kf EN , 
KfHN*, KfAAb? KfSA, KfAU , Kf EA , KpHA ; KfA£, 
KOf£, Kf£*,KfAT, KfOT,KfST,KfT(KfOT),Kf£T; 

Pf'3 ( K0 ?3)> Kfi™> KfHfK? KfAm; kjac, Kjor, 

KfWC, 



8iS Parsl. Cap. I. $ 7. 

KpUIC, KfC, K^EC (KfMJc), K JACT , KJECT (KjEUj) ; 
KfOUI , KfSuJ, KApUJ, KpUJ; Kf LJ , KfM (KOf m) , 

kjem; KfAr, KfSr, KjEr, Kpr (kjjk), kjov; , KpSv; 

(k^Sui), Kf)f (KpUj), KJAK, Kj>OK (kjom), KfK 
(KopK), KEfK, KJEK, KpHK (KJHM) , Kj>AK , KJH>K. 

k^£f? ktwju; k^nk? koctk, ksct , khctk, koijj, 
kSuj; kulihk. 

Huc spectant radices duarum syllabarum 11011 
paucae , atque inter has quaedam peregrinae : 

KOBEj>, KAKAN, KOKEAK', KOKWAA, KOMONb , KOMAf , KH- 
MHf, KONOK, KONOn, KOAEKATH , KOAHKA , KOfAKAU. 

Addevoces, quae pluribus, quam tribus conso- 
nisconstant: KOBMEr, kaebjet, KojMAr, quas inse- 
rie reliquarum explanabimus. Polonicae formae 
kloda, krowa, uti et Puissicae koao^a, kojoba ad 
slavicas kaa^a, kj> aba reducendae sunt. kj>ob,kjob- 
aa vero, utpote derivata , refer ad Kpkiw, koamjno 
ad koa, kocbennwh ad KOCUH, KOCMA adKOC, KOKOUJ 
ad kok secundae classis. kotea peregrinum, licet 
ad kot retulerimus , locum in hac classe sibi po- 
stulat. Vocabula graecabene multa a Slavis recep- 
ta , aut ab interpretibus retenta sunt. Talia sunt : 
k?bwt arca, kvmin cuminum, kvmbaa, KAnriAfYc,KV- 
nAfVc, KyANiEBO mtjcto calvariae locus , kjVn lilium, 

KJ ATHf pOClllum , KEf ACT, KE£f , Kl^Af , KECAf U (in Ser- 

bicis codd. kkcaju) et alia,quaein PetriAlexjejevvii 

le- 



Classis III. syllabarum radicalium. 219 

lex"co ecclesiastico (ljejkobnwh caobaju) cpllecta et 
exj /iicata babentur. 

Sunt tamen in eo quaedam, quae probare 
liautl pqssum. Talia sunt, de litera k nunc loqui- 
luur ,. KreTfEB, ubi monet esse nomen piscis, quin 
cloae it cujus speciei. khbojwh graecumesse censet 

er kobhejkel) i. e. arculam explicat. Dici hic de- 
bulsset , vocem latinam ciborium ad Graecos transi- 
isse, qui c\ latinum per ki exprimunt, et ideo a 
Siavo KHBOouH scribi. Rectius sub vocibus khn- 
con et Ko^fANT monuit, priorem a latino census, 
alteraai a quadrans deductam. 

Eodem modo vocem kScto^Va e latina lingua 
explicavit. At kna^eh Isai. 36, 2. bebraeam vocem 
esse falso credidit, cum zvx<pevg Graecis sit fullo. 
Jn Mosquensi prima legebatur hoc locp na rSth ceaa 
tnaiOiEoba , in via agri fullqnis , correctius nunc kna? 
<I>eoba, addita inferius glossa etjahanhma i. e. fialt 
lonis. 

Yocem Konoj^AA ab eo per heanok , graec. as$r 
xlg, lat radius, explicatam , alii melius, ut mihi 
Aidetur, intellexerunt, quieisignificatumpalae tri- 
buunt. Est enim KpnATH fodere , et dSa* certe hic 
nihil aliud quam juaelj. Bohemis olim jwa idem 
erat, quod nunc reyc , ryc (pm), Polonis rydel, a 
fww, instrumentum quo terram effodiunt, germ. 
Spaten , Grabscheit. Antiquas BibliorLim editiones 

si 



220 Pars I. Cap. I. §. 7. 

si diligentius inspexisset Auctor Lexici vocum mi- 
nus cognitarum et peregrinarum, profecto plura 
vocabula tam antiqua slavica , quam graeca ab in- 
terprete non translata nunc explicata legeremus. 
Agg. 2, 17. pro sig xv^sXv\v xgi&yg antiqua editio ha- 
bet b KSnctA omisso rimmene, correcta vero b m^ 
raHMENE. Frustra vocem KSncEA seu kvhcea in Lexi- 
co ecclesiastico quaesivi. Frustra kvaoctatmu ve- 
teris editionis Agg. 1 , 4. m eo quaeras , cum cor- 
rectores aliter hunc versum transtulerint Habent 
enim jkhth b ^om^ baqjh\* hctecanui^ , pro ^a- 
th ^omkj bauja kvaoctatmu, quodet a graeco OlKSVJ sv 
oiaoig J|/coV xoi\oscc$[ioig , et a latino Vulgatae textu: 
ut habitetis in domibus laqueatis , multum differt, 

Etiarn KAAnwm, quod Eccle, 12, 5. legebatur, 
in eo frustra quaeras. kjokoc, quod e Gregorio 
Nazianzeno citat Auctor, idem esse dixit, fquod 
k^okh, quam vocem correctores Levit. 13, 48. 49. 
pro kaokh antiqui interpretis usurpare maluerunt. 
Ignorasse itaque videtur, kjokoc olim Cant. 4, 14. 
lectum fuisse pro hodierno vulgari ujA<$>pAN. Igno- 
ravitquoque vocernKON<J>EKTw lectam fuisse 2Paral. 
9, 24. pro vjSu/xfcTtf, cum hodie caa^octh ibidem 
Idgatur. 

Habet quidem vocem kamaja, quam per ckuh, 
ckhnVa,ujatej, i. e. tabernaculum , tentorium , ex-< 
plicat, citatque Isai. 4O, 22. et3 Reg. 7, 4-5. Ad* 

dit 



Classis III. syllabarum radicalium. 22 i 

dit deinde, citando librum jo^uick, signiiicare etiarri 
cubile (noKOH, rojNHLjA). Verum non respondet ci- 
tatis in locis kama^ a uni eidemque voci graecae. 
Nam in Isaia legitur au^ccgcc , in libro Regum vero 
xfy&> UD i vetus editio komaja pro kama^a exhibet. 
Polonis, Bohemis, Croatis et Serbis etiam hodie 
komoja est camera, germ, Kammer. Sumitur au- 
tem kamaja et pro fornice, testudine, uti latinum 
camera. Hoc certe sensu>occurrit 3 Esdr. 16 , 60, , 
ubi verba textus latini,. qui extendit coelum quasi 
cameram, transtulit Slavus hjke npacnrjE nko hikw 
kamA^S. Siglam kamoja (")> quavocales signariso* 
lent, recte quidem Alex. explicat, quintamenmo- 
neat , nomen hoc ei a kamajA tribui , quod fornicis 
formam referat. Vides jam graecum kcc\l&^oc etlati- 
num camera a Slavis et kama^a, et komada, et ko- 
moj a et kamoj>a pronunciari. 

Habet ille quidem vocem kojona et derivata: 
koyoNOBANYE, kojonobati*, quin locum antiqui libri 
citet. Potuisset et Kp Sna, quod in antiqua editiong 
Zach. 6, 11. 14- pro sstpwog legitur, addueere, Esfc 
autem kj Sna nunc ab omnibus Illyriis recepta vox, 
a qua illi b^nelj (sertum) distinguunt. Iix aiiis li* 
bris Bibliorum seyavos semper verti solet b^neu, 
quam vocem correctores etiam citata loco recte 
restitucrunt. In Ostrogiensi editione etiam Zach. 
3, 5. bis k^na legitun, ia Mosquensi tamen pri^ 

ma , / ♦ 



feftg Pars I. Cap. I. §. ?'. 

ma, quae textum Ostrogiensis alias immutatum 

exhib£t,hoc Iocokoj&na impressum fuit, quamvis 

Ptussi et Poloni koj ona scribant. Piespondet autem 

k^na seu kojSna hoc versu voci ^it^ci. Legefeat ni- 

mirum antiquus interpres piTpccv kcc) kiZji^v , ko^hS 

h kaokSk. Correctores meliorum codicum lectio- 

nem nidccgiv (sine ynTgccv koci) secuti locum hunc emeiij 

dandum eensuere,rescindendoKoSNS h etpro kao j 

k^k substituendo kV^ad. Jdem factum est Sirach 

45, 14-, ubi pro beoj^ kaokSka nunc bej^S kV^aoA 

legitur. Ezeeh. 21, 26. legebatur olim cohmh kao- 

kSk pro i(fsfk& t$v KidctQiv, correcta vero editio 

cnhmh ki^ao substituit. Sed Ezech. 44, 18. serva- 

tum fuit in textu, quod antea legebatur, nimirum 

kaokSkh ; in margine vero appositum kV^aou. , 

Sic etExod. 28, 39. kaokSk, cap,-29, 6. kaok^k 

(at hic pro iiiTgct), v. 4O. kaokSkh (antiqua editio in 

duali kaokSka), Levit. 8. 13. kaok^kh, cap. 16, 

4. kaokSk in correcta editione retentum fuit,mar- 

go tamen graecam vocem kV^aoVc exhibet. Exod. 

28, 4. plane nafaabVe (tegmen capitis) , voccm ab 

interprete fbrmatam> correctores servare nulue- 

runt , ita tamen , ut in margine monerent, in graeco 

legi kV^a^ (sicpro kV^aoVc). Vox KOoVNKA(uva corin- 

thia) quod in lexieo laudato non reperiatur, facile 

excusari potest, cum sit saltem inRussia vulgono-* 

iissima. Legitur nunc in correcta editione Oseae 3 > 

1. 



Classis III. syllabarum radicalium. t£$ 

1. AWEAT BAJENYa CKOpYNKAMH, (plXvtfl TS\L\L'J,rOl, ft£Ta 
qCL<pfiog , olim AtoEAT CKOBpA^NHKH C«* ctyfBAMH. Suilt 

autem efyf BW noc ^ oco uvae passae, quae uti et 
ckobda^nhkh sub c in lexico ecclesiastico deside- 
rantur. kaaabothc antiquae editionis Levit. 11, 30. 
etiam frustra quaesiveris sub k , cum in correcta 
scribatur ^aaobujthc, quod sub % loco suo expla- 
natum invenies. Yariant enim et codices graeci in 
nomine hoc exarando* 

Non reticendum, Slovacos post k vitiose in- 
serere literam b , si vocalis o sequatur , in quibus-* 
dam vocibus, quaealiasad secundam classem spec- 
tant. Dieunt namque, monente Georgio Palkowic, 
qui in Lexico Bohemico vulgaria Slovacica diligen- 
ter notavit, kboa pro koa, kbonu pro konu, kboiij> 

prO KOrif, KBOf A prO KOJA , KBOCTKA prO KOCTKA. 

KBAn Pol. Mor. fhima, Flaumfeder. Russis kbah et 
bah est rubrica. 

kbahhth Boh. , kwapic Pol. nimmm festinare ; na- 
KBAn Boh. festinantcr. 

kb^ahth, vide supra ijb^ahtH. 

kbao Illyr. Croat. damnum, jactura; KBADHTHde- 
struere , corrumpere. 

kobej, kobja n , Russ. tapes, tapeuum. Croat. ko- 
ber, Boh. koberec, Pol. kobierzcc. Vox haec, 
etsi peregrina,tegitur Prov. 7, 16. etiamin anti- 
qua editione: kobjamh jke cSrSKUMii nocTAAX*, 
diMpirxToig <5s ssguxct, tapetibus duplicibu;; stra- 
vi. Suspicor tamen a Russo versum hunc emen- 
datum fuisse, cum Instrumcntalis kobdaaw sit. 
recentior infiexio pro kobj u. Qui libros fieguni 

ver- 



4$4 £ars I. Cap. I. & f* 

vertit, ^ixct Koirccg ct\L(pirciir%g 2 tleg< l^, 28. 
hisce exposuit : ^ecati* fiocteak oycTpOENW)£ , 
quod nec cdrrectores mutandum censuere. 

KEoka Scrb. murmur; kboKath murmurare (sicul 
felis), glaucitare. 

KB»fcT flos, vide supra ljb^t. 

Kbac fermentum; kbachth fermentare: maa kbac 
bce ca^ujeNVe kbacht Gal. 5 , 9., modicum fer* 
mentum (^v^vf) totam massam (ro <pC$%[Lct) cor- 
rumpit {^u[Lof). Russis kbac est potus acidus , 
e farina et humulo paratus y inde kbacotihtVe. 
kbacnhk 1 Tim. 3, 3. ^ccgotvog , vinoientus, iil 
antiquo Apostolo, pro iiVanhlja. Sic etiam Tit. 

^OBMEr arca, x//3coT0(jMatth. 24, o3. et ubique iri 
novo Testamento, excepto cap. 11, 19. Apoca^ 
lypsis, ubi kVbwt legitur. Sic et Psalm. i3i,S. 
et aliis in locis, quamvis et kobmet Gen. cap. 6. 
et 7. saepius legatur. kobhekelj lbculi, marsu- 
pium, <y\tt<r<fokoiLov 9 Joh. i3, 29. Apud Ser«* 
bos Hercegovinae KOBMEr et kobmehjh^ adhucin 
usu esse Vukii Lexicon docet. 

kbaka Illyr. Cro. Slovac. uncus* 

kbakath Cro. Boh. cornicari , crocitare , Dalm. ry a- 
kath idem. Russis kbakatl,Po1. kwakac tetnn- 
nire (sicut anates) Boh. knakati. 

KBOKATH Boh. Pol. glocire, glocitare, Serb. kbo- 
ljath, kbohem; kbohka Scrb. Croat. Pol. Slo- 
vac. gallina glociens, GLuckhenne, Pol. etiam 

KBOKA, Boh. KBONNA, Cam KAOKBA a KAOKATH 

et kokaa, Slovacis etiam kaoka. 
KOK3A Puiss. Pol. Boh. pandura. Polykarpow ad* 

dit : oyrAN tjoect^nnuh , i. e. instrumcntumtri- 

biis chordis coustanS. 
koswaa equa. Confer caballus. kokuiahlja dim. 2) 

locusta, Boh. Pol. kobylka. Olim 2 Paral. 7. 

13. nOBEAK) KOKKIAHLJAM, TVj Ctxgfit, nilllC Rf S- 

fWM, qtiod jam Mosquensis prima in margine 

ha- 



Classis III. syllabarum radicalium, 225 

habct. 2 Paral. 6, 28. olim r^cENHLjw h ko- 
ey MLjy h n^S^H pro 'ixTsgos , dxg)gjtct) $fix o §'< 
melius utique correcta Vktej, ny&^H h VSce- 

NHLJW. 

Konp anethum, Dill, Matth. 25, 23. Boh. kopr, 
PoL kopr, et koper , Cro. koper , Carn. koper, 
koperz, lilyr. kopar, Russ. vulgo Kpon. 

kod^hba Serrr. Cro. Carn. infer. urtica, lamium, 
Boh. koprziwa, Russ. et Carn. super. KforiHBA, 
Vinidis Carinthiae kropliva , Pol. pokrzy wa, Job< 
3i , 40. KpONHBA, KVi7>\\. 

Komon seu komoni*, olim Russ. et Boh. idem ac 
konu equus , inde Pol. komonnik eques ; Boh. 
komonstwo comitatus (equitum). 

koma^ culex. Matth. 23, 24. wlj4h<£AK>luVh ko- 
A\Ai)ki in plurali, qui excolatis culicem (rov xco- 
vlctcqc). Serb. komaj alj et komaj>hlja dim. et ko* 
MAf , quod omnesdiaiectiimmutatum servarunt; 
Poloni tamen et komor dicunt. 

K&mVo idoium. Errant, qui vocemhanc^ quaemi- 
hi vetus Bulgarica videtur, hebraicam esse di- 
xere. In novo Testamento, Psalmis, libroSa- 
pientiae et Ecclesiastico non legitur kHmVj, sed 
graecLim i^wa. In prophetis vero vix non sem- 
per kSmVd locum habet. In Isaia non nisi cap. 
1 , 29. w V^WA^bjf , aliis in locis (sexies) K$M*ty 
legitur. Olim et cap. 48 , 5* nbi nunc correc- 
tores V^wah substituerunt , et cap. 27, 9. post 
TfEKNHK (tcov /3co^cov) superflue additum kS- 
MfycK deleverunt. In Jeremia antiquus textus, 
pkiribus in locis corruptus, jam ante editionem 
Ostrogiensem eViilgata interpolatus fuerat, quem 
correctores e graeco emendarant. Hiuc cap. 9 , 
14- pro no baaahmS (post Baalim) nunc bcaH^ 
V^wawb, cap. 16, 18. pro V^wali nunc mej- 
30CTEH (roov ^sXvry^iccrccv) et r. 19. proc^ETNO 
(vanitatem) nunc V^wawb legitur. In Ezechiele 
cap. 20, 24« pro no k^aVi^ w^ (cV^crco rwv h$v. 



«26 Pars I. Cap. 1. §. f t 

yy^ctrtcv) nunc bCAT^ KWifWB, cap. 44, 12, 
pro adjcctivo kSahcckom (in editioneMosquensi 
prima kSmVockhax) nunc kWiY>u>b substituium 
et alibi omnibus in locis vox KSMip frequentius 
occurrcns servata fuit. Idem in Daniele et pro- 
phelis minoribus observatur. Vidc Dan. i4, 3* 
5. Cseac4, 17. cap. 8, 4. et 14, 19. Mich. 1, 
7. At Oseae 15,2. in antiqua editionc omissa 
kcct intova iticcXtev rcstituerunt correctores no 
OGf ^3^ V^wawb. Eadcm voce uti malucrunt pro 
antiqua circumscriplione mrifVA^HENWX' v^fcAic* 
i. c. diabolicorum corporum. Simili phrasi in 
antiquo Apostolo voxgraccaK<m/£coXoi> Act. 17, 
16. exprcssafuit: NEnoHrzi^NHN t^aec HcriANKN 
to a^ pro eo, quod hodie legitur: V^wa noAN 
C^uj ro>\£> Interpres biblicorum librorum tertius 
aut quartus , is nimirum , qui Pcntateuchum , li- 
bros Regum vertit, utraque voce, kSaaio et 
V^wa utitur. Legitur enim V^wa Gen. 3i, 19. 
Levit. 19, 4. cap. 20 , 5. Deut. 32, 21. At kSa\Vj 
Exod. 20, 4. Levit. 26, 3o. Num. 25, 2. Deut. 
29, 17. Adde Deut. 5, 8. ubi correcta antiquo 
baanVa (yXvTTTov Cod. Alexand.) kSmVj a (Yi£co- 
Xov cd. Rom.) substituit. Itcrum V^wa, 1 Picg. 
3i, 9. 3 Reg. 11, 2. 5. 7. 8. 4 Keg. *7 , 12 « 
33. At kSa\Vj> 3 Reg. 1 1 , 33. et 4 Rcg. 17, 10. 
cap. 21, 11. 21. cap. 23, 24. In libris Parali- 
pomenon ubiqueV^UM, exccpto 2 Paral. 24, lS. , 
ubi pro f/^coAo/i,* hctSkannwm in antiquaet cor- 
recta editione habetur. 1 Macch. 1 , ky.$u[Lw;Kcu 
ts[ibvv\ kcc) stiuAeict antiquus intcrprcs rcddidit 
oatajh H KAnHipA h V^wau , qtiod corrcctores 
emendarunt substitucndo toeghijja prooATAfH, 
ct KSMlfNHtjfej pro V^wAy. E/ech. 6, 4. ct 6. 
kSa^nhijw stint ra Ts^ivv^. Alexjejewin lcxico 
ecclcs. kSmh^huje c Gregorio Nazianzeno, kS- 
MHpcTBo ex Epnrcmo Syro, et compositas vo- 

CCS K^AWJO^AATEAk, kSmHJ>OJK£| CTBO , K^MH- 

00- 



- 



Classis III. syllabaruni radicalium. 22? 

% ' ■ ' 

f OCASfKHTEAI* , kSmHJ OCaSjKHTEANWH CX aliis 

libris aciducit et expiicat. ApudPoiykarpow kS- 

MHfOHCKAONENVg, KSMHp OnOKAONNHK, kSmH- 

joca'$>kenVe, KSMHjOTBOpENVEhabentur, quiiec- 
toresadV^u'AonoKAONEN'1'E etc. remittit. 

KMEN stirps, stipes, Stamm, duntaxat Bohemis 
nota vox. kment Boh. Pol. byssus, peregrinum 
est. 

KMET Boh. senecio, senior; kmetobe olim apud 
Bohcmos senatores in consiiio regio. Apiid Ser- 
bos rusticus senior consiiio knezi assidens. Groat. 
Carn. kmet, PoL kmiec cst rusticus. Confer 
Boh.kmecj dwiir, praedium rusticum (nonem- 
phyteuticum, ut male Tomsa et qui eum se- 
cuti surit) , kmeticna mulier rusticum praedium 
possidens ete. 

kMO£, kmot^, kmoujek, Pol. kmos' , compater ; 
kmo\^, kmot^a, commater, peregrina sunt, 
iu Lexicis Bohem. et Polon. quaerenda. 

konog lebes, olia. Psalm. 59,10. etio^, 10. ko- 
nokh plur. Zach. i4, 20. Dalm. konoba ceiia- 
rium. In graeco sumi pro velo (3A ^ABHscS^mo- 
net Alexjejew citans Judith 10, 21. Atqui no# 
^AB^fccow respondet graeco iv tcJj xwmrsty , quod 
utique confundi non debuerat cum konok in- 
ccriac originis. 

konoh, KONOHEtj, Croat. ftmis cannabinus, Scrb. 
konohalj ; Poi. KONom* f. et plur. KONOirfc Pol. 
Boh. cannabis, Hanf. Serb. KONoriAbE, Russ. ko- 
NonAH, et singul. konoiiaa Russ. Croat. Carn. 

knot II ar,s. apud Polykarpow, Boh. Pol. ellych- 
nium , Docht. 

KnSt Russ. flagellum. Pol. knut et knuc/e. 

kha^u #£%cov princeps, inde kh\h\ adject. ^oM 
knah; domus principis. Serb. KNE3 princeps , co- 
mes, praefectus pagi, magister vici, Dorfschulzc. 
Croat. olim, ct Carn. nunc comes. Lu>a;is do- 
miims , Boh. kujez olim princeps , nunc sacerdos, 

P % Poi. 



22S Pars I. Cap. I. §. 7. 

Pol. ksuaze, princeps, ksiadz sacerdos. Videci 

KNhta, olim knhtu in plur. usisatius , liber. Si- 
nensibus libri sacri dicuntur king. In Apostolo 
antiquo knhtw 1) pro nncANiE, scriptura,^^- 
tp^ , sumuntur. 2) pro rocaanVe, literis seu epi- 
stola, 2 Petr. 3 , 1. atque alibi.SerbisethodieKNH- 
ra cst epistola. knhfkhlja dim. QifiXctQihiev , 
Apoc. 10, 9. knhfknhk scriba , y^ct^ctTtvg, 
Matth. 8, 19. knhpomVa Job. 37, 20. idem, in 
antiqua editione KNHrHVa.KNHrowANHTEAkNHijA 
bibliotheca, Esther 2, 23. et 1 Esdr. 6, 1. At 
2 Macch. 2, 13. KNHronoAOfKNHLjA, in Lexico 
trilingui etiam KNHroBAArAAHLjjE, knhtox^anh- 

AHLjJE. 

knact Croat. mutilus, mancus ; oknacten mu- 
tilatus, truncatus. 

KNAruiNA princeps (femina), principis uxor. Serb. 
knethna uxor knezi, Croat. knegina domina, 
olim comitissa, Boh. knjenje, knjnj (pro knje- 
hynjc), Pol. kniehynia kniechynia, nunc Boh. 
et Pol. kniezna , Fiirstinn. Piuss. knatkna est 
principis filia.Affinitas vocum KNArbiNA etgerm. 
Kdnigin , cum utraque radicalibus K - n - r con- 
stet, clarc patet. Ejusdem originis sunt ct 
KNA^b , licet r in gu mutatum' sit, et germ. 
Konig. Confcr, si lubet, gothicum Kindins iffir 
\lsvos , praeses. 

kaebeta, kaHjbeta, xctTct\ct\ict,de.\raciio, obtrec- 
tatio,2 Cor. 12 ,20. cvxocpctVTfct, calumnia Psalm. 
118, 134. kaebetath , KAEBEiufc, detrahere, dc- 
irectare , loqui adversus aliquem , kaebetnhk de- 
tractor, calumniator, Psal. 71 ,4. kaebethbuh : 
ne KAEBETHByMTit. 2, 5. iioii criminatriccs (ca- 
lumniatrices). 

ICAEBpET, kaebo^t, Cirix\cg , consenus, Matth. 
%B, 28, 29. 3l. kaebjHiT legitur in antiquo 

Apo- 



Classis III. syllabarum radicalium. . 22(> 

Apostolo Coloss. 1, 7. et 4, 7. atque alibi, cui 
nunc cjakotnhk substitutum est. 
KOAekath, koaekak) , movere , agitare : nemojke 
pokoaekath EA Luc. 6 , 48 , non potuit eam mo- 
verc (jrxXsvtfou). 4 tjoctuah B^fcTf om koaekaem^ 
Luc. 7, 24, arundinemne \ento moveri? quae 
vento agitetur ($%hsvo\Lsvov), izikw nokoaeba- 

«THCA OCNOBANlfO TEMNHSNOM& Act. l6, 26, ita 

ut moverentur (Concuterentnr <j&Xsv&\{vcli) fun- 
damenta carceris. Pol. kolebac, Boh. Croat. ko- 
libati versare cunas. Pol. kolebka , Boh. Groat. 
kolibka, Dalm. koa^bka, Serb. koaebka, ko- 
ahebka, cunae, cunabula. 

koahka Russ. Serb. Croat. Slovac. casa,tuguritim. 
Confer kccXv^. 

Kaokaca Boh. Carn. farcimen, botulus, Bratwurst, 
lllyr. Croat. kokachlja, Russ. kaakaca, PoI. 
kielbasa. 

kaok^k Boh. Carn. Croat. pileus, Serb. mitra, 
Puiss. Pol. capitium monachorum , Mdnchskappe. 
In Bibliis frequenter pro xidccois sumi , supra 
monuimus. Confer Russ, Pol. koahak, Illyr. 
Croat. KAAnAK, mitrae acuminatae genus,pileus 
illyricus ; longior ex panno ; Ung. kalpak , kalap. 
Frustra voces peregrinas a radice slavica KAonn- 
th, quasi KAonfyf , uti G. Palk. visumfuit, de* 
ducas. 

KaSk Piuss. glomus-, Knaul , ka&kok dim. Pol. 
klf bek, Boh. Croat.Illyr. ka&kko , Slovac. kakko. 
Iisdem kak, Boh. klaub est articulus, Gelenk. 

KAAnHTH Serbis, klapati Croat, gradi declinando 
caput. Huc spectat Croat. klapovtih, Pol. klai 
pouchy, Boh. klepouchy flaccus, Serb. kaemho- 
idem , kaemjie auris pendens. Boh. klopiti , klo- 
peytati, Boh. klopota, Pol. klopot, videinLe- 
xicis. 

KAon Russ. cimex, Wanze. Croatis klop est redi- 
vius, ricinus. At Garn, klop refcr ad Croat, 

klup 



230 Pars I. Gap. I. §. 7. 

klup, scamnum, sedile, Scrb. kaSha, clim. 

KASnHijA, Croat. kaShmhlja scabellum. 
KAEnATH , kaehaw , pulsare , tundcre, KAEnaAO 

Serb. KAEnMO Russ. Slav. tahula lignea, quae 

pulsatur. Serb. kaehet crepitaculorum sonus. 

Croat. Slovac. kaohath, inde Croat. kaohoteij 

erepitaculum. 
KAEnETO Boh. chela, forficula ca ncri , Krebsscheere. 

FlllSS. KAELJJNA. Confer. KAELjJH. 

KAAn, kaahhk, KA/AnEij , , Russ. Slav. fustis , Kne- 
bel. Boh. klapec, klapct. 

kaahuuj nomen arboris. Eccles. 12, 5. antiqua 
editio pro '&i&v/b\ ro aniCylsotkov legit nyouBffe* 
tet KAAnyuj. Vocem kaaiiuuj e:\piicare vo- 
lentes editores, in margine Mosquensis primac 
apposuerunt amht^aa, at in correcta amvi^aa 
pro kaahwlu in tcxtum rcceptum ir.it. 

Kaam Boh. Pol. mendaclum, kaaaaath mentiri, 
inde Pol. klamacz, klamca, klamczyna, klam- 
liwy , klamstwo , Boh. klamawy , klamarz. Cara. 
apud P. Marcum klamiti decipere, fallere. 

KAONHTH, HOKAONHTH, Iterat. KAANATH , incll- 

nare. hokaonhtHca, kaanathca, adorare. no- 
Kaonu koat^na Luc. 22, 41. cum gcnua inclinas- 
set, Ss)g toL yovctTCL, positis genibus. noKAON- 
Ujhm ahlja na 3EMA10 Luc. 24, 5. cum in- 
clinassent (xX/va<Tcov) faciem in terram. ^a h A3 
uje^ noKAONWCA EM&Matth. 2 . 8. ut et ego venicns 
adorem eum (TrgctfKvvycrto &vtZ). mu kaanaemca 
Joh. 4, 22., adoramus (tq o<?>a/vvy.sv) , et 25. 
fiOKAONNHLjH adoratores, Tgoirxvvyroii ', a Singulari 

HOKAONNHK. 

IKAEN Russ. Slov. acer platanO'dcs, Spitzahorn, 
Lenne , Leinbaum , Boh. klcnice , klenka , Pol. 
klon; klcnina lignum hujus arboris. Serbis acer 
campestrc, Slovacis cerny klen, Boh. babyka, 
jnon brzek, quod maleapudLinde pcnes babyka 
locum obtinuit. Brzek enim , Slovac. brak, cst 

cra- 



Classis III, syllabarura radicalium. 25 ! 

erataegus torminalis , quae radix reliquis a k in* 
choantibus p. 114 post ejak insercnda crit. 

kaen Serb. Siov. piscis, cujus speciem nequc Vuk, 
neque G. Palk. detcrminat, PoL cyprinus al* 
burnus , Blicke. Croat. capito. Carn, klin apud 
P. Marcum alburnus, Altllng. 

Kahn Russ. Boh. Pol. Carn. Dalm. Serb. cuneus, 
Croatis cuneus cst ^arBo^^A, kahn vero cla-> 
vus ligneus, paxillus, uti et Serbis kahnau et 
KAHN, Pol. klinicc. 

kawn Illyr. Croat. rostrum, Carn. klun, refer ad 
kawh), kawnS, kaebath (p. io5) quo ctiam 
Russ. kawb rostrum pertinet Confer et kaeb 
(kljov) morsus piscium , das Anbeissen. 

Kaa^& , kaacth , ponere , collocarex, Russis , PqL 
Boh. usitatissima vox , nec Carnis et Croatis 
(kladem, nakladam) prorsus ignota, IUyriisau- 
tem vix jam nota. Immo consultis Bimiorum 
concordantiis pro kaa^& ubique locum habcre 
noAOJKHTH , noAAr\TH observarc licebit. Addn- 
cit quidem Andr. Bogdanow auctor concordan- 
tiarum in Epistolas et Apocalypsim (Mosquae 
1737 fol.) verbum kaa^S, sed in textu sub-< 
juncto habet noAOfKHBex 1 Tim. 1, 12., quem 
versum sub noAArAW iterum citat. Hoc vitio la«< 
borant et coneordantiac in Psalmos, in Evan-* 
gelia ct Acta , quod formarum verbi nullum dis* 
crimen fuerit obscrvatum. Sub litera K ex. gr. 
pro kaanak)ca practer duo Gerundiva simplicia 
hujus formac non nisi verbum compositum no- 
kaanaetca ex Apocalypsi adducitur, quod iterum 
sub noKAANAtocA in litera n repctitum fuit ; om- 
nia alia ibidcm sub k citata et sub n repetita ad 
formam noKAONHTHCA spectant, praeter duo 
Gerundiva noKAANAKUjjYH. Vitium hoc in po* 
sterumfacile vitari poterit, siverba, quacPrae- 
senti carent, non sub persona prima aliarum 
fbrmarum colloccntur, sed eorum Infinitivus; 

eeu 



232 Pars L Cap. L §. 7. 

ceu thema statuatur, a quo alia tempora ana- 
loga, uti a noAOFKHTH noAOJttS, Praet. noAO?KH£, 
Partic. nOAOWHA, Gerund. hoaofkhb, formantur. 
Hacratione sub noAArAwnonnisiealocum habe- 
bunt, quae et reliqua tempora a noAArATH dedu- 
cunt ; sub kaa^S vero nihil jam crtandum erit , li-» 
cet kaa^S apud Puissos Praesens verbi hoao- 
jkhth suppleat, uti alias forma noAATAK). Sunt 
autem a kaa$& formatae voces kaa^, kaa^a, 

KAA^A^L, KAA^ENELJ. 

kaa^ Russ. Pol. thesaurus (depositus) , Boh. no- 

KAA£. 

kaa^a truncus, trabs, cippus. Act. 16, 24. noth 
h\* 3AKH BKAA^^b, pedcs eorum strinxit ligao 
(iig ro ^vXov) , compegit in numellam. Boh. Carn. 
Croat. klada, Serb. in plur. kaa^e, Pol. kloda, 

RllSS. KOAO^A. 

kaa^a^k, kaa^eneij, puteus, fons, (pgsccg , PlUSS, 
koao^e^l. ln Psalmis et novo Test. izvfyv^ est 
hctomnhk, (pgsccg vero ctS^enelj., Gen. 28 , .10. 
airo r? (pgsurog , oiim 55 ctS^enlja, nuncct jam 
in Ostrogiensi 55 kaa^a^a. Prov. 5, i5. antiqua 
editiolegitffi cboh\* ctS^enelj, correcta vero 55 

TBOH\* KAA^ENLJEB, CXITO (T&V (pgSCCTUV. Cailt. 4 , 1 5. 

in utraqucHCTOHNHK irvffy et kaa^a^u (pgsxg ha- 
bentur. At Jerem. 2 , i3. Tvjyvj kaa^enelj. Jcrcm. 
14, 3. na kaa^a^h lj\ rct (pgsctrcc; antiqua hic Viilr 
gatam expressit k heohanYh) ad hauriendum. In 
terpres Genesis,, librorum Picgum, voce kaa* 
^31* pro (pgsccg ususest. 1 Macch. 7, 19. kaa- 
££31* pro kaa^a^i* in antiqua editione scribi- 
tur. Cod. Serb. Kop. Joh. 4, 6. pro hctomnhk 
et v. 12. pro ctS^enelj lcgit KAA^e^b^scd v. 6. 
servavit na hctohnhljtj , ij$) rij vvffq, supra 
fontcm. 

Kaa^hbo Croat. Boh. mallcus, Carn. kladyu,kla-» 
diiu. Vidc supra p. 121 a\aat. 

Kah^hth vide in Lex. Bohem, 

KAA' 



Classis III. syilabarum radicalium. 253 

kaathth vide in Lex. Boh. Croat. Carn. 

ka^tu, f. cubiculum , cella , conclave, Scrb. kahet 
camera. Matth. 6, 6. bnh^h b kaHjtu tbok>, 
intra in cubiculum (tcliusTqv) tuum. Olim in Mss. 
Mattb. 24, 43. ka^th cboe/JV, domuin suam 
(or/Jctv), nunc ^jaam. Prov. 7, 16. nocwnAAA 

, £tms ka^T!* cboh), aspersi cubile meum, in 
antiqua editione; in correcta vero nocwriA\* ao- 
jke a\oe, tv]v Koirvy \lz. Cant t 3. 4. pro KA^JTU, 
quod graeco t&\lsTqv respondet , maluerunt cor- 
rectores meotot, cum tamen et Vulgata rubicu- 
lum habeat. Croat. klct , Carn. kliet , cellarium. 
Russ. ka^tka^PoI. klatka, estcavea,Boh.kiec, 
Siov. kletka idem, Vind. kletka Vogelschlag. Po-< 
lonis vero klec, dim. kletka est vile tugurium, 
lutamentum , quod Bohemi iepenice appeiiant. 

KA^ath Siovac. lubnrari,labi.Boh. klauzati , klauz-* 
nauti, Serb, kah^hth et kah^athce, Croat. 
szklizamsze, Poi.kieizac ,kielznac sig.Boh. kluz- 
ky, lubricus, Slovac. klzky, Serb. kah^ab et 
kah^ak, Croat. sklyizek. 

kaac spica, sxyjoq. Matth. 12, l. nahaliia bocte^- 
jjATH kaacw, coeperunt vellcre spicas (^%u£?)„ 
fnde Serb. kaacath, Sloyac. kaachthce spicas 
emittere. Serb. Croat. kaacoeej spicilegus. Croat. 
kaacen mensis Junius. Alex. e Gregorio Naz. 
adduxit et kaacnctbSwljjYh spicas colligens. Pol. 
klos, Puiss. koaoc kaac ad kaath, pungere,re* 
ferri possit. 

KAOCNklH, KAOCEN,claudllS,KAOCNOTA, KAOCNOCTk, 

claudicatio, apudPolykarpow. Confer kaeuath. 
Ka&c Boh, Pol. gradus tolutilis, Trab , KA&CATHto- 

lutim incedere, kaScak equus tolutarius. 
KAEC, kaecath, kaecthth vide in Lex. Bohem. 

klgsnae, klesnic in Lex. Polon. 
Kawca, n. Croat. KAK>CE,mannus/Scrb. kawce equus 

in genere, kak>chna augm. , kawca^ coll. cqui. 

Garn,klufa, f. etklufe, n. equus clitellarius, Saum* 

rofs, 



25* Pars I. Cap. I §.7. 

Boh. klisna, equa , mutato utsolent w in h. At 

Polon. klusi£ refer ad kaSc, kaScak. Non enim 

licet Pol. lu cum ak> confundere. 
kaect Puiss., kieskPcl., loxia curvirostra, Kreuzschna- 

bel ; Boh. dlask est 1. coccothraustes, Dickschnabel. 
kaSuia Piuss. cornix apud Polykarpow, apud ali- 

os specics moneduiac. 

KAELJJA, Serb. KAELUTA, KAHELUTA, Ct plur. KAHEUITE* 

forceps, forcipes, Croat.KAEijjEplur., Russ. kae- 
ljjh, Poi.kleszcze, Boh. KAEfUTbE, oiim kaeljje, 
Carn. klefhc, kliefhe. Inde Russ. Pol. kaeuj, 
Boh. kijsst', olim kaelutl et kaelli , rcdivius, 
ricinus, Zecke , Carn. klofh Schaflaus. 

kaelj Boh. cavea, Kafich, refer ad KAHJTk. 

Kaeljath Serb. vaciiiare, kaeljani*e vacillatio pe- 
dum. Psalm. 76, 7. pro tSjkalue ^&\* moh, 
fCTKCcXXs ro 'Knv^i^y legit Psait. Ven. kalljauje, 
Vulg. scopebat spiritus meus. Boh. kaeijath est 
ciaudicare, Piuss. koahhtl*, ct koaha idem ao 
Boh. kiecawy et kuiha, ciaudus. Confer etKAE- 
kath. Serb. et Croat. kSljath, pulsare, ad radU 
cem kalj spectare vidctur. 

Kahljath clamare, Iterat, a kahknS. At kahljath 
Illyr. Croat. germinare, est a kahlja. Boh. kah* 
hhthce idem. 

Kahlja Serb Croat. Vind. germen, cyma, Scrb, 
kahhhlja dim. Boh. kahhka, Morav. klj, klej. 

• Pol. kiel, kieiek, Carn. kalbrin, zima, germ. 
Keim. Confer Croat. klijem gcrmtnarc, pullula- 
rc, Morav. kleju^ klcti, et Boh. kel, Pol. kiet, 
piur. kly, Russ. koa, dms acutus, caninus , 
Spitzzahn. kahlja itaque ad secundam classem 
referendum est. 

koahaba Boh. musteia. koahan Russ. Pol. phare- 
tra, est vox Tatarica , Slavis tSa. 

kaShhth , kaShobath , Boh. cxstirpare, runcare, 
indc kaShenhna novaic , Siovac. k vhobath et 

KOAHOBATH. 

KAEW 



Classis III. syllaharum radicalium. $3$ 

kaeh, f.Boh. buris, Pol. klgk, rcfer ad kaekath, 
kahh clamor, refer ad kahk. Act. 23, 9. bwctu 

kahh beahk, factus cst autem clamor (Kgscvy^) 

magnus. 
kaaha, kaahka, Russ. equa (vilis, strigosa), Pol^ 

klacz, klaczka. 
kak>hhthca accidere, usuvenire, contingere. Luc. 

1 , 9. KAK>HHCA gMS ROKA^HTH , !\a%£ T8 -$Vj- 

yuci<TcLi y accidit (Vulg. sorte exiit), ut incensum 
poneret. 1 Cor. i4, 10. aijje kawmhtca, sl 
tvXot , prout inciderit. Magis usitatum est com- 
positum nfHKAK>HHTHC/A. Marc. 6. 2. npHKAWI- 
iuSca ^nh noTpEKN^, ysvo\Lsv^q v}jis^ccg 8V- 
x#/pd,quum dies opportunus accidisset. Simples 
tamcn saepius in antiquo Apostolo occurrit, cui 
nunc aliae voces substitutae leguntur. 1 Petr.4, 
12. pro kak>heiji%ce (<fv[L$tcivovTos) caShak>ijjSc/$, 
51 accidat. 2 Petr. 1 , !. pro kawhujhmce (toT$- Aft- 
%5(Tr) hoaShhbujhm, iis qui sortiti sunt. kakw 
hhm utilis. 2 Tim. 2 ,24. in Ms. b nhhtojke kak>- 
hhmo, ad nibil utilc (^vfV/pv) , nunc in impres- 

*\S NH NA K^K>*KE nOTJEKS. NEKAfOHHM UlUtilis. 

Psal. 13, 3. bkSrhj nekawhhmh kwwa, simul 
inutiles facti sunt , &\l<l v\xQsiu&v]<rocv. Mattb. 25, 
5o. Luc. 17, io.^aknekawhha* cstservusinutili* 
{xX9&°s)' At l ^or. 9» 2 7- nekawhhm est d$S- 
x//X5? , reprobus. Hoc sensu legebatur olim ne- 
kawhhmh Tit. 1, i6.,nunc nehckScnh, etHebr* 
6, 8. nekaiohhma, pro quo editi habent NEno- 

TJEKNA. 

kawh clavis , kKsU , a kak>ka , uneus. Est enim et ho- 
die kawh Serbis etiam uncus foeno extrahendo 
scrviens. Boh. lcljcT mutato k> , ut solent , in h , alii* 
omnibus kak>h. kaiohajl claviger, kaiohenhlja 
Croat.Carn. estsera.^AKAWHHTH claudere, Luc. 
4,25. gr^A^AKAWHHCA nbo Tf h atjta , quando 
clausum cst \skKs i<f$-v\) coelumtribus annis. Scrb. 

jjAKAWHATH , JAKAWHABATH OCcludcre. Croat. 

3*^ 



U56 Pars I. Cap. I. §« 7. 

Sakajohhth, 3akak>hSkm, uncum injicere, ia- 
amare. 

Kaokot sonitus ebullientis aquae, bullitus, inde 
kaokotath, kaokquj^ ebullire , sonum kaok 
edere. Croat. kaokotath, kaokohem , Boh. 
kaekotath , kaekoijk) gloterare sicut ciconia. 
Confer kaekt , kaektath , kao^tath , mera 
onomatopoetica. kaokoh Boh. kaokohka Boh. 
et PoL, kaokohhka Serb. est staphylea pinnata, 
Pimpernufs. 

kaku, kaokh, plur. Job. 20, 18. sqiQvos. In anti- 
qua editione Levit. cap. i5. a v. 48. usque adv. 
59. decies leguntur kaokh pro graeco kqqkv\. Cor- 
rectores maluerunt vocem kookh e gracco for- 
matam novies substituere, quam Aiexjejewnon 
nisi e graeco expiicare potuit. Dicit enimKfOKH 
idem csse, quod yrOK subtegmen, trama t 
aut kS^eaa pensum lini. Sunt autem Siovac. 
kakw , PoL kiaki, stupa, Croat. et Serb. 
kShhne (kSh pro kah), Boh. kaSkui flocci stu- 
pae, villus. Russis kaok, KAOHOKestfasciculus, 
Biischel , et kaohkh frusta, frustula. Atquc ipse 
Alcx. kaokh Job. 20, 18. explicat per k^ckh , 
i. e. frusta. Certe etiam Levit. i3. potuissent 
kaokh , et glossa k^eau v. 48. vocem na kjo- 
ka^ respiciens , servari aut saltem vox slavica 
substitui, uti v. 59. factum est, in quo geniti-' 
vus KgoKv\g adjectivo k&^eanwa exponitur, ubi 
olim Dat. plur. kaokuma legebatur. 

KaekS inusitatum, indc Serb. Inunitivus kae^h 
(slavicc kaeljjh)^ kaeknS, kaeknSth, procum- 
bcrc in genua, flectere; kaehath niti genu- 
bus, kaekath Iterat. Illyr. Croat. Carn. Boh. 
Pol. nota vox, Russis prorsus ignota. Praeter 
kaeknSth (kaeknea\), et kaehath (kaehhm) 
habent Serbi et formam frequentativam in com- 

pOSltO nOKAELJHBATH, Boh. a KAEHETH , KAEHHM, 

{iequent. kaehhbath, kaehhbam, ct a kaeka- 

TH, 



Classis III. syllabarum radicalium. 25f 

TH, KAEKAM, frequ. KAEKABATH , KAEKABAM , 

Pol. a klgkac formant klgkiwac. Habent Pol. 
et Boh. et activam formam in hth : Pol. kl§- 
czyc, sklfczyc , flectere, incurvare, Boh. klj- 
citi, skljciti, mutato e in i productum, inde 
kaes buris, stiva, Pol. klfk. 

Kahk clamor, vociferatio, apud Polykarpow, ali- 
as kahh. kahkath clamare, apud Alexjejew e 
Gregorio Nazianzeno, alias kahuath. bockahk- 
nhte (Ven. bckahkntjte) ef S Psal. 46,2. ju- 
bilate Deo, dXccXcc^ars tcJd &s$. Ibid. v. 6. sv 
d?\ocXaYiJL^ , in jubilo, b bockahknobenVh. co 
bockahljanVem Psal. 32, 3. in vocifcrationc. 
Psalt. Yen. habet praepositionem bu pro co , 
cum in graeco sit s v. Groat. kliktati praecinere, 
klikujem applaudere, laudibus ceiebrarc. Boh. 
kljk est diminutivum a kel, uti Puiss. kawk a 
koa , dens acutus , caninus. 

Kak>ka Groat. Carn. uncus,Pol. kluka, Boh.klika. 
Piuss. kafoka estpedum, scipio superne incur- 
vatus, Krucke. 

koah , margo , extremitas , ora , litttis , a ko ok> , Kf 0- 
hth ,scindere. w kjaa nkce Psal. 18, 7. a sum- 
mo coelo. bckoah moo/A Hebr. 1 1 , 1 2. ad oram ma- 
r\s f rocgci to x £ ^ogrv t g S-xXci(r(rvig. kamenl koae^- 
ToaeN 1 Petr. 2 , 6. lapis summus angularis(^^- 
<yuviccTog) , codd. Serb. Kf AE^rAEN. Kp aei^a^Ve 
arx, clzQoiro\($, 2 Macch. 4, 12. et 27. koae- 

CTOOHVe, KfAETf ANECVE , acrostichis. KfAEcfcKO- 

mwh Psalt. Ven. n3, 8. clx q qt o{iog , inmc ne- 
cHjkomuh. 
Kdaba vacca, Pol. krowa, Rtissis. koooba. koa- 
bVh : macao k^abVe Job. 20 , 17. Qvtvqqv , in 
correcta nunc legitur, olim macao duntaxat. 
Cum enim Russis macao olcum sit , volebant 
correctores addito adjectivo butyrum notare. 
Alias adjectivum £j>ebanoe addi soiet, ad ole- 
Itftt signjjicaiiduin, 



*i 



^k 



«38 Pars I. Cap. I. §. f. 

Kfhhi KooBk, cttior, sanguis, Serb. kjb, (sic et 
Illyr. karv , krriv legcndum est) , Boh. et Pol. 
krew, Groat. kerv , Carn. kri, Lusat. krcj. 

kjhb, kjhbwh, curvus. Pol. krzyw, Boh. krziw. 

KfAKiH, m. et kq&k\'a, f. arca , capsa, xifiurog. 
Pol. krobia, krobka, Buss. ko^okka, Schach^ 
tel, feoh. krabice* Alcxjejew dicit kj akhlja olim 
lectum fuisse pro hodierno kobmejkelj Exod. 2, 
5.1n aliquo libro liUirgico legi KfAKHUA non ab- 
nuo ; std in bibliorum editione Ostrog. ct Mos* 
quensi prima jam kobmeHiElj pro &i'(5i$ legitun 

kodakal*, m. navis, kooakaelj dim. irXoiXQiov , na- 
vicula. kojjakaehhk nauta , Act. 27, 27. Pol. 
Boh. korab. kojak Boh. etiam cortex, a koj a. 
At Kof akak, KopAK , signincatu navis, peregrinum 
videtur. Conf. gr. xdgct&Gg, ital. caravella. 

Kpon Russ. anethum, vide supra kohd. 

K^onHBA urtica, Job; 3i, 40. xviZy, vide ko- 

HfHBA. 

KfonHTH,noKfonHTH stillare,aspergerc, kjohae- 

nVe aspersio , k jonn ao aspergillum , Kf oiiaa stilla. 
KjSnA, plur. KfSny , pultes, polcnta Judith 10, 

5. in versione antiqna e Vulg. 2) Serb. Croat. 

KjShe grando, Graupcnhagel , Pol.krupy, Boh. 

kralrpy, krupobitj. Conf. Croat. koSlien gran- 

dis, Serb. kj^han crassus. Kf^nnijA mica, >£/- 

Xiov, Matth. i5, 27. 
KffcnoK, Kp^fcnKKJH, fortrs. PsaL 23, 8. r^K Kjdr- 

noK h cwaen , xpctrctios xcci tivvctrog. KJ^fenOCTK 

fortitlldo. BOJAWKAW TA TH KffenOCTE AAOA. 

Psal. 17,2. duigam tc domine fortltudo mea (ij 
/cr%u ty6a),Psal. Ven. KodfnocTH, rectius utiquc. 
Vide Declinationes. K^fcnHTHcA, KffcnAWcA, 
eonfortari. koeneljiece Imvcc^oC^voi Coloss. 1, 11. 
in antiquo Apostolo; nunc BO^MorwroijJE. 
KOAmoaa seditio, sftfl*/£ Luc. 237 IQ- koamoaHhk 
Act. 17^ 5. ciyooxtog, circumforaneus. Boh. kra* 
luela, quod m antiquissima varsioua Psalterii 



Classis III. syllabariim radicalium, 2#gf 

legitur , idem ; Slov. kramoliti se inimicitiani 
habere. 
KfOM^fc adv. absque, practer. KyOM^AKONARom. 

3, 21. xw^syofta, absque lege; K^OAub t^aa 
l Con 6, 18. sxros tx (fcc^xrog, extra corpus; 
KyoM^fe oy^ ch\* Act. 26, 29. Txgsnrog tm 
%s<?[l&v tovT&v , exceptis vinculis his. kjoa^Hj 
KCMb Coloss. 2, 5. xtsi^li, absenssum, in an« 
tiquo Apostolo, nuncwcTOK). bi% KyoM^kfiWTiH 
Philip. 2, 12. in Ms. pro bowujectbYh, inab- 
scntia. Russ. KfOAvk, Pol. krom, kromia,Boh. 
krom, kromje, Slovac. krem. kjom^ujnVh ex^ 
terior, Matfh. 8, 12. 

Kp m , koj m , cibus, pabulum , Pol. karm , Boh, pokrm^ 
Croat. Carn. kerma. ko^maa cibus, Pol. kar- 
mia, Boh. krmje. kojmhth alere, pabulum 
praebere, kogmhteau altor, nutritor, Croat. 
kcrmiti, kermitcl, Pol. karmiciel. kodmhahlja 
(Ostrog. ^ohahija) nutrix Exod. 2, 7. kjauk 
Serb. Croat. porcus (a saginando). 

KJMA, KOJMA, piippis. B^fc CAM NA KOJM^fe MarC. 

4, 38. erat ipse in puppi (sV/ t% irgvpvy). Etiam 
Act. 27, 41. in antiquo Apostoio 1} irpvpvx est 
KDMA , cui nescio qua de causa in cditis kodmh- 
ao substitutum fuit. Est autem koomhao t$cL 
Xiov, gubernaculum ,• ibid. v. 4o. Sic et Jac. 3, 

4. Olim W MAAA KpMHAA, VTO s\Xxfe* TvfixXlOV, 

nunc maaum KOpMHAijEM. Norunt kerma hoc 
sensu Croatae, Carnioii. Serb. obsoletum kdma 
citat Vukius ex cant-ilena, in qua certe puppis, 
Don gubernaculum , intelligi debet. kodmhVh gu- 
bernator, xv&sQvyryg, Aet. 27, tf. Apoc. l8# 
17. in cod. Serbico KfbMHTEAk, aliis et kojm- 
whk , idem. 
KfEMEHu silex, pyrites, tf*?J7?/,Ezech. 5, 9. inan- 
tiqua versione e Vulgata. Pbl. krzemien , Bohv 
krzcmeu et sskrzemca, ajiis oranibus krcmcn. 



Kff- 



*4o Pars I. Cap. I. §. f. 

KJENHTHCA inniti : faijJE^lJA f ^KAMH KfENAlJJHCA 

in antiqua cditione, Prov. 30 , 28. tf&XtfjSooT^ 
' %sq<s\v s^siho[isvoq, Vulg. stellio manibus nititur; , 
nunc vero in correcta wnHfAioiUHCA, cum glos- 
sa, quae monet in hebraeo legi haSk pro rzupE- 
ohlja. Serb. k^en&th et koetath, loco mo- 
vere, refer ad kdet. 

koYn, a graeco #£/Vov , lilium, Matth. 6, 28. At 
CKfHN compositum essa possit ex w et kdhn. 
Legitur nunc okjHn Jud. 6, 38. pro Xskccm, 
olim «iallja. Zach. 9, i5. wkdhn est <ptdcKv r Boh. 
okrzin catinum. Conf. Puiss. kohnka. 

kjaak Serb. Groat. Boh. rex, Pol. krol, Puiss. 
KOfOAk, vox a Caroli magni nomine Karl per 
transpositionem nala apud Slavos, eo fere mo- 
do , quo ilii brada pro Bart , mramor pro marmor 
dicunt. Durichius ab armenico karol potens, 
valcns, Orzechovius a xofgctvog deducere malue- 
runt; clariss. Linde origine siavicam csse vo- 
cem contendit, cum etiam ecclesiasticam kjaau 
sibi persuaserit. Atqui in libris sacris rex nus- 
piam KfAAL, sedubique uaoLx appeliatur. Pracfatio 
iibri KOp mhahi , e qua Aiexjejew in Lexico vo- 
ces KfAAis, et koaaebctbo, citat, cum sitrecens 
ab editoribus conscripta, nihii me movet. Ha- 
bent Puissi et kdaaa reginam in,chartis iusoriis, 
Pol. kraika, in quibus pronunciationcm Bohc- 
morum scrvarunt , cum alias in similibus syila- 
bis a in o mutent. 

KjHAO,non KpyAO, ala,Boh. krzidio, Pol. skrzydfo, 
quod minime a Koyw tegcre, sed potius aTkcrz, 
Pol. krze n f frutex, Busch, deduccndum sit. 

B KJOfiHj KfHA^ TEOEK) nOKfblEUIH JS\<\ Psol. l6, 

8. sub umbra (sv (fttsTTy) aiarum tuarum (ttsqv. 
<ytcv ote) • proteges me. na KrtHA^fc LjpKOBNH^ 
Matth. 4, 5. supcrpinnaculum (TTs$v<yiov) tcm- 
pii. fiocK^HAYE rt H31J cst iimbria (kqql(Tts%ov) vesti- 
jucptfMatth, t> f 20. Serb, Croat. kjhao aia, 

«) 



Classis III. syllabarum radicalium. &4l 

t) sinus, Schofs. Carn. krilo, sinus ; ala vero perut- 
niza (corrupte repetnrza). Illyr. Croat. krelyut; 

KyA$S, kjacth , fut. oyKj A&* , Iterat. oyKfA- 
^ak). Johannes llinskij , auctor Concordantiarum; 
in Evangelia et Acta , sub kga^S posuit ter oy- 
KfA^S, et sub oyK^A^AW alios tres versus, in 
quibus non nisi forma oyKf A^S legitur. koa^o- 
BO^eh in antiquo Apostoio pro o tftAtf^coyccv 
legitur Col. 2, 8. ,inMsto. Belgradensi koa^o- 
bo^ah , Gerundivus a kj a^obo^hth deprae- 
dari, in editis nunc npEALjJAA , decipiens. 

Koo^ Boh. Pol. gladius , pugio , Russ. Croat. koo- 
^a, Carn. kordezh. Huc refer compositum oc- 

KO^ Psal. 73, 6. cfcWHBOM H OCKOf^OM SV TS- 

Xsxst zcti \%%svrviQ{y , in securi et ascia. Est ni- 

mirum oc - Koo^y, acutum ferrum. 
Ki>^ea , m. Slovac. et Morav. grex , agmen , Cro. ker- 

delo, Carn. kardelu, kardelo. Confer hje^a ct 

germ. Heerde. 
Kdatok, koatkwh, Croat. Carn. Boh. kratek. Illyr. 

kjatak, Pol. krotki, Piuss. KOfOTKWH, brevis, 

curtus. kjathth breviare, k^atkoctl brevitas. 

bkj ATij»b breviter, cwToficos , Act. 24, 4. et kdat- 

KOKONEHNO HiHTlE Sap. l5 , 9. ^tf^TsAlfl 

/3/bv. 

KfAT , plur. Kf ATU , KOALKJ ATfcJ qUOtieS , ^BAKOA- 

tw bis, TfHKfATbJ ter, etc. cekjath Deut. 52, 
17. suntirQo tffctToi. Legit autemhoc loco pro xctr 
vo) xcd irgofftpctToi Psalt. Ven. nobVhh ce Kf ath, 
Ostrog. et Mosqu. prima nobVh ce kjjat omisso 
h, correcta editio nobh HCEKj>ATH,addita glos- 
sa ne^abnh, Vulg. iiovi recentesque. 
kjot^k, kjotok, KpOTKWH, mitis , mansuetus , 
Croat. Carn. Boh. kjotek, Illyr. kjotak, Pol. 
krotki, quod a krotki distinguendum. tw r^H 
KAAr H kjotok Psal. 85, 5. tu domine suavis 
(xwsc$) et Daitts (iirisixyg). raKW kjotok £CMb. 
Matth. 1 1, 29. quia mitis (Tgc^og) sum. Kj otoct* 

Q toaii- 



*4s s Pars I. Cap. I. §. 7. 

mansuetuclo TQaiTyg Psal. 89, 10. kjoto- 

cTEN : BKfCTOCTN^H nyEM^^fOCTH Jac. 5 , 1 3. 

iii mansuetudine sapientiae iv TQgLirv]Ti Gocpicig, 

quod correctores mutarunt in b kjotocth h noE- 

mS^oocth. kjothth , oyKf othth , mansuefa- 

cere, domare, Iterat. ovkjoijjak). Jac. 3, 7. 

male quaedam editiones legunt ovkoomaetca pro 

ovkdoujaetca, domatur, olim ovmSmaetca. Eo- 

dem versu pro isdcLiioteai vitio iibrariorum et 

olim Futurum oyMSnHTCAet nunc oyKpOTHTCA 

in editis libris legitur, cum tamen jam in Ms/j 

antiquo Praeteritum babeatur: oyM^HENA kctu 

beijsk) mabtckSw, domita est a natura humana, 

prO OyKpOMHTCA gCTECTBOM MAB^MECKHM. Kf 0- 

tko^Sluen Trgai&viiog, Prov. 4i, 30. vitiose 

olim Kf^nHO^SuiEN. 
koSthth torquere, contorquere, Boh. krautiti, 

PoL krgcic,kracie. Yide Pol.krft, tluss. koStu, 

koStoctl, Croat. kruto in Lexicis barum dia- 

lectorum. 
kdt Boh. talpa , Croat. Carn. kert, Pol. kret, 
Russ. KpoT, Serb. kjthlja, et kjthna. Lev« 
1 1 , 3o. KooTODkiA ( cccnraXa^) in antiqua et 
correcta editione pro kjot legitur. Est autem 
kootoc wa talpa iodiens, voxcomposita exK^OT 
et pw fodere. Pol. kretomysz est sorex araneus, 
Spitzmaus. Cumulum a talpa aggeratum Croa- 
tae vocant kertorovina, Carn. kertina, kertifhc, 
Slovaci kothnelj , Pol. kretowhia , kretowizna, 
kretowisko, Serb. kj>thhnak, Luss. kohka. 
kdt Serb. iirams, diiras, reler ad k^St, kj>S- 

TklH. 

KOTANk, krtai', Pol. gula, guttur, Boh. krz- 
tan et chrztan,ct Pol. chrztoii , refer ad totanu. 

ko^no Boh. olim vestis pellicea, Croat. kerznoj 
£arn. kersen Kurschlcder. Slovac. grznar est et 
hodie pellio , Kurschner , Croat. kerznar. Patet, 
quid KO^No^it apud Nestorcm. kj3Nhlja ves* 



Classis III. syllabarum radicalium. «45 

tis baptismalis apud Serb. refcrad koect, kact^ 

pro K^)CTNHLJA. 

kdHjkel) dim. a KpSr; ita et alia, uti kj&pkhth, 
kj>S?kath, k^jkhaO, k^Sfkaao rcfer ad koSt. 

koSskhaYa apud Polykarpow sunt circuli ; kjSth. 
Isai. i3, io. in antiqua editione ko&khaY/A pro 
9 Q.()iccv leguntur, correctores maluerunt vocem 
graecam servare. Job. 38, 5i pro ty'Q&tyfi,!& 
dgfccvog olim utj>ajk^enYe Kp^JKHXHL), nunc w- 
rOAJK^ENYE wjYwnobo cxpuncto nomine slavico 
Orionis, quod certe apud Illyrios eo tempore, 
quo Jobus et Isaias versi sunt, in usu erat. 

.kj u?K£*bath : Dan. 8, 27. kjL?k^eba^ iri aiitiqua 
edi ionc pro iizxXxKf^v, ruinc a^tfeMorAV i - 
debilitatus sum. Cum ksupplere soleat e breuc, ^ 
et ^ epcntheticum sit , referendum erit kdefk ad 
kosr, lindeBobemicumKjErEK (krzchek, krzeh- 
ky), fragilis. 

kjaca, pulchritudo, decor, $&moi Epist. Jerem. 
seu Bar. 6 , 23. KE3 k jacui dcrx^^ovoucrx Ezech. 
16, 7. Af-osHa KpAcn? cpiX-oKoLt^og Bar. 6, 8. iu 
antiqua editione, iri corrccta verd kjacotoaw- 

KHB. Olim BTi £ENU KpACkl SV VLLSpCUg VSCCV Sil\ 

24, 27. melius nunc ^bo ^nh NOBonAO^iH. 
kdacota septies in Psalhiis legitur. koacota 
ceanaaco mnofo gcTfiPsal. 49 , ii. pulchritudo< 
(ccgxicrv\g) campi mecum est. koac=n, kjacnujh, 

pillcher; AJTAATHpbi KOACEN CT^CAbMH PsaL 80 , 

3. psalterium jucundum (rsQorvov) cum ciihara. 

CE HTO ^OKrtO HAH HTO K0ACNO Psal. l32, 1» 

ecce quid bonum (kxKov) , aut quid jucundum 
(rsgTvov)? Nec difTert Psalt. Venetum, nisi 
quod post ce addat NNm , graecum &} post /dS 
exprimendo. k^acen ^OEjoTOwPsal. 44, 3. spc- 
ciosus forma , dpxtcg Kcithsi. kjacno ot^oha 
a^\ov ro irxfhfov , venustum puerum, Vulg. e!c- 
gantem infautem, Hebr. 11, 23. Et Act. 3,10.' 
rijH KfACNU^ ^BEfEX' ac * spcciosam portam^ 

• O 2 fol 



Pars I. Cap. I. §. 7. 

«V) rj dpatqi irvXy. At Cant. 5, 10. koacen iii 
antiqua editione est TTvgpg, rubicundus , qui 
signiiicatus a Fuissis duntaxat huic voci tribui- 
tur. Recte itaque deleto koacen hoc loco cor- 
rectores heomen substituere. koachth, koauj&, 
oyKOACHTH, Iterat. koaujaio ornare, comere , 
decorare. koachte oakh ijoabe^nw^ Matth. 23 , 
29. ornatis (koC^sTts) monumenta justorum. 

HCjfO^U OyTOA H BEHEOA OyKOACHUJH Psal. 64 , 9- 

exitus matutini et vesperae delectabis (rs^sig). 
Apud Polykarpow koacakka delectari, gloriari, 

TSQltO\LCil. 

koocna Pol. Slovac. machina textoria , Russ. ko oc- 
nu plur. idem, Croat. kooujna. 2) krosna Boh. 
sporla, corbis, Croat. kooujna, Krachscn , ma- 
china ad portanda onera in dorso , Puiss. koc- 
ujna corbis, Serb. kooujnue plur. feretrum. 

KOUCA Russ. mus rattus , Ratte. 

KdEcath Serb. Croat. Carn. excutere ignem , PoL 
krzesac , Boh. krzesati. koecaao Illyr. Croat. Carn. 
ignitabulum, Feuerzeug , Boh. krzesadlo , Scrb. 
Slovac. koechbo, Pol. Mor. krzesiwo idem. At 
Croat. et Carn. koec vide sub koect. 

KoecnS inusit., bcko£cnS,^ bockoecnS, exurgere, 
resurgere. bockoecnh bjke, surge (ctvctsct) deus 
Psal. 81, 8. g^A cnAH nenohaojkht boc- 
koecnSth, numquid qui dcrmit, non adjiciet ut 
resurgat^(r£ clvocwycti) Psal. 40 , 9. toh bockoece w 
meotbn)£, ipsesurrexit (vy^^O amortuisMatth. 
i4, 2. bckoechth,bockoechth, suscitare, exci- 
tare, Iterat. bockoeujak>: A3 bockoeuj^ gro, ego 
resuscitabo (dvct^crtc) eum Joh. 6, 44. 54. oij 
bockoeujaet meotbW/A, pater suscitat (sysiqsi) 
morluos Joh. 5 , 21. In antiquo Apostolo 2 
Cor.4,i4. BCKo^feujEH^qui suscita\it, pro sysfi 
qctg , ct bckohjcht suscilabit, pro sysgsi , in im- 
prcssis vcro BO^BuriH .et bo^^ehtnet. boc- 
koecenYe (a bockoecnS) resurrectio, dvusctGig, 

tri* 



Classis III. syllabarum radicalium, til% 

triginta et octo vicibus in N. Test. legitur, boc- 
KfEUJENVs vero (a bockjechth) non nisi septies, 
Observavi autem in Mss. BCKf^btUEMVE quando- 
que etiam iis in locis, ex. gr. Matth. cap. 22» 
ier, in quibus nunc bockjkenVe imprcssum est. 
eackj^luenVe habet cod. Serbicusrecentior. Ser- 
Lis hodie back^cnSth , backjcnem, exclusa ut 
solent vocali E,resurgere, backocenVe et backjc, 
immo et ycKjc pascha, backocobath et ycKjcoBA- 
th celebrare pascha. 

KffecAAjf. Russ. sedes, sella , solium, Pol. krzeslo, 
n. Lehnstuhl , Armstuhl. 

KOACTA porrigo , scabies, Rdude , Krcitze , Boh. 
chrasta, Puiss.' kooocta. Levit. 21, 20. kda- 
ctw ^hbVa ^lttga. dygfx, Vulg. jugis scabies. 
Serb. Croat. Carn. kgacta est crusta vulneris, 
Schorf, Scrb. kdacte variolae. 

KfACTEAU, m. oQTvyotiyTQZ , coturnix, Psal. 104, 
40. ApuifPolycarpow ogrv£, eoturnix. nj H^o- 

JUA Kf ACTEAH H HOKfWUJA HOAK Exod. l6, l5. 

dvsfiy ogTvyo^Tgci, Vulg. ascendens coturnix 
cooperuitcastra. Antiqua editio becl hoak. Etiam 
tertio (in Vulgata quarto) Hbro Esdrac, qui c 
latino translatus est , cap. 1, i5. coturnix est 

KpACTEAL: KfACTEAH KWLUA BAM B ^NAAAENlE, CO- 

turnix vobis in signo fuit. Dubitari igitur vix po- 
*test , per kaacteah interpretem Slavum intelle- 
xisse coturnices. Et tamen coturnix Serbis, Slo- 
vac. et Carn. est n^EriEAHLjA, Dalm. prepeoka, 
Pol. przepiorka , Croatis nAEnEAHijA, Russis nE- 
osnEAKA, Boh. krzepelka, mutato n in k. kja- 
cteal vero, Russ. kodocteai*, cst Ralius crex, 
Wlesensvhnarrer , Boh. chrzastal, chrzastel et 
krzastal, Pol. chrosciel, chroscielec. 
kdect , non nisi cum praepositione w in usu : 
wkjut ceke circum se, irsfi avrov Matth. 8, 
18. U/Sj^jk \alue bech wkject circuibat vicos in 
arcuitu (WaAy). Estergo obsoletumKfECTidem 



z0 Parsl. Cap. I. §. ?. 

ac gcrm. Kreis, orbis, circrjitLis, indc Boh, 
pkrs<y|ck orbis. Pol. kres,krys, kres'lie huc trahi 
possint,sedserius a gcrm. hrcis deducta viden- 
tur. wKp ECTNkiH adj. ciiciimjacens , qui circa cst: 

AVNO?KECTBO W WK^ECTNWJf . Tf A^WB , Acl. 5 , l6. 

inuititudo vicinarum civitalum (jZy zsz) poXsm). 
koect crux, cst pro )^ra> 
kpcCthth baptizare, iterat. KOELpA?a: KOELjJENVEhap- 

lismiLS. KfEljJENVEAA HA\JKE43 KfELJJAfOCA, K^ECTH- 

tac,i\ Marc. j 'io, 5g. baptismo quo ego bapti- 
zor, baptizabimini. Reete monet Alcxjejew, 
KDECTHTACA esse diialem numerum futuri tcm- 
poris, sed miror, quod addiderit, simili modo 
el alia verba inilccti sceundum exempkir graeci 
sermonis, cum in scriptura sacra nuilibi dualis 
gracci verhi occurrat. Noque asscrereiicet , Sla- 
vos inflcxioncm dualis numeri Graecis dcbcre. 
KfECTHTEAubaptista, k^ect crux, Serb., kjct, et 
K^CTHTH.In iis dialectis , in rquibus kjhjk pro 
Kf ect viget, kcect sumitur prp baptismo , Slovac. 
last , Cr.oat. Carn. keo ct , Poi. krzest et chrzost , 
Boh. . krzest. Origo vocum istarum percgrina 
est, uti Germanorum Christ, christiaiuis, inde 
oiim christen baplizando christianum facerc, 
quod Siav-i muiarunt in vj ect , ^oecthtw , Kf ect- 
k^ecthth. Serbis phrasis y K0C*ry est idem ac 
iritcr Ghristianos, in orbe fhris.tiano. Hur. rcier 
Carn. kjec festum Joannis baptisiac, soisiituim 
aeslivum, inde Croatis kaec ignisfcslivus, slrues 
Jignorum jnccnsa, ad qiiam . saltus nocinrni heri 
solcnt. . Solcnt auiem igncs isli accendi in vigi- 
lia Joannis baptistae. KpEUJENs> mbanumx lotio- 
fj.es (bapiismata) urccorum , T^arr. 7 , S. cstiigu- 
rata locuiio. Ilcbr. 9, 10. in anliquo Apostolo 
pro flccrrrtc^oTr, lcgitui KoqJENin in iuslrumcn- 
|ali plurali, nunc in irapressis b u',y\obenVhy m 
abiulionibus. kdecthaunjuja baptistcrium, vas 

in 



Classis III. syllabariim radicaiium. £q.j 

in quod immerguntLirbaptizandi, in codd. Serbi- 

cis KfCTHANHLJA. 

KOOUJNHlja dim. a kjoluna Jud. 6, 19. KO<pDfOC % 
canistrum, sportula, refer ad koocna. 

Kf^UlHTH, COKfSdlHTH, frailgcre, ItCr. COKfS- 

luak>. hcljmjah cokoSluenYe gA (Ycn.Ps. CkKoSuU- 
nYa ek) Psal. 59, 4. sana cpntritiones ((Tivtqi[l- 

IIXTCC) CjllS. KCCTU NE COKfiSlUHTCA 55 NETO Joh. 

19, 36. os non comminuetur ((TvVTQifiJtrsTcti % 
confringetur) ex eo. kjSujhna Boh. Pol. Iluss. 
rhamnus frangula L. , Faulbdum. KfSuiELj dim. a 
KfS^: kaSujeu Pol. Puiss. minerale, mctallum. 
Boh. Kf Sujelj (Serb. KfSuiALj) Coah frustum salis. 

koSluka lilyr. pirus,pirum, dim. kjSujmhlja, vh 
de supra ry&uiA. 

kaouia vide in Lex. Russ. 

K0LJATH , Kf LJAAO ill LeX.ScrhicO. 

k^m JBoh. caudex, stipes, Strunk , Pol. karcz , inde 

KOMHTHSerb. Croat.cxstirpare, cacdere sylvam, 

Pol. karczowac. Serb. kjmenue, Groat. kerch 

(Kf m) , izkerchcnye , exstirpalio, caesio sylvae, 

rudetum , das Rodcn. 

kom Slovac. spasmus, Puiss. kodm , Croat. Carn. 
KEflM, Boh. krzec, Pol. kurcz; Serb. tom, mu- 
tato K in r. kj>mhth Boh. contraliere, contor- 
qucre, Puiss. kojmhtIs, Pol. kurczye , Serb. 
tjmhth, contrahcre, corrugare. 

kjmma Serb. Boh. caupona,PuLss. kojmma, Pol. 
kadmma, Croat. Carn. inserunt quidein e interK 
et j scribendo,sedin pronunciationc id elidunt di- 
ccndo kgmma. KO^MEMNHKcaupo, XQLKyXos, Isai. 
1, 22. Sir. 20, 27. Puiss. et kojmmaju, Scrfy. 
KfHMAf , Boli. kremarz, Pol. karczmarz. kojmeav» 

NHLjAtabema, ToYE^KOfMEMNHLJ^TS/COy TOL$SgVM 

Act. 28, i5. Scd in Apostolo an. 1024. iegitur; 
Tf?SH tagmn , eL quod pracccdit ^o atiVicka 
ty?$fi> %%$$&TWfe #3f«-i quod poslcriores rc.l-» 

a;. 



M8 Pars I. Cap. I. §.' 7. 

diderunt: ^o AnrmBA TojrA. kojhemctbobath 
cauponari, i. e. corrumpere, adulterare. Hac 
voce usus est antiquus interpres ad exprimen- 
dammetaphoram^^7T^Xeuom? 2 Cor. 2,17, licet 
in Apostolo citato vitiose komhctbSwt pro 
KjhmctbSwt scriptumsit; impressi nunc legunt 
ne mhctw rifonoBTJ^AWiuVH (iii antiquis edioni- 
bus rifonoBTj^SfoiUE) caobo kjSVe , sublato tropo. 

kjhhm %tfA;ca)s , Vuig.faber aerarius, 2 Tim.4, 14. 
legitur in Ms. antiquo, cui tandem vox kobah sub- 
stituta fuit. 

f^HAr, kojhap, urceus, Krug , Isai. 5, 10. 
pro xsQa^iov nunc legitur. Jerem. 35, 6. olim et 
nunc;Vulg. scyphos habet. In antiqua editione 
1 Pieg t 25, 18. ^bhj ko^ha^t?, d.vo clyysTci , in 
correcta ^ba coc&^a, Vuig. utres. Serbis KjHAr, 
iSlovac. krcah etkrcak, Pol. kojhak, dim. koj- 
hahek , Piussis vero KOf HArA vas iictiie pro lin- 
teis aquafervida perfundendis , dim. et Kop hafkka, 
adhuc in usu sunt. Palkowic Slovacicum Kf hak 
cumRuss. kooluok (scribcndum fuit rojwoK,quod 
est a rof nelj olla) male comparavit , et ko k ? (cum 
signo interrogationis) apposuit. Linde ko^hak 
cum kodhma compararc maluit, cum Germanis 
Krug sit urceii3 et caupona; ctymon vero koja, 
korzen statuit. Mihi neutrum probatur, cum kohak 
ad koh (caudex) referendum esse censeam. 

fCDEHET Puiss. falco gyrfalco, Geyerfalke\ Pol. 
krzeczot , alias biaiozor. kj>ehath Croat. coaxare, 
Dalm. krakotati , Boh. krzehotati. kj>eh calx Illyr. 
percgrinum est pro bahno. Boh. kj eh (krzec) rcler 

ad KfH, KOfH. 

KfAr^H, apud Polykarpow, accipiter minor, nisus 
fringillarius ; Alexjejcw addit aliis essc .idem, 
quod Kf ehet. Croat. koatSak, Dalm. Kf afVaalj, 
Carn. Vind. KfEr&A, KpAr^A, KfArSAH, Boh. 
krahujec, krahulcc , Pol. KjorSAELj , falconisus, 
• Sjjcrbcr* 



Classis III. syllabarum radicalium, 24q 

KpSr Piuss. Serb. Croat. circulus , orbis , sphaera , 
circumferentia , gyrus, cycius , discus , Boh. 
kruh, Pol. krag, plur. krggi, mutata vocaii u 
in a, ut solent. KpSr m^am in Ms. antiquo 1 
Cor. i3, l. est kvfi(bz%$v\, inimpressis kvmbaa. 
Kp^rAUiH rotundus. Olim Cant. 5 , 14. j^Lj-fe grw 
Kfov^, %<£?$£(; dvTx tqqsvtgc) , Yulg. mamis iliius 
tornatiles, nunc wktohenw in plur. wk^tauh 
ab WKfSr, etwKjSniNbJH^ et vjuko^fkhth, etw- 
ko^jkenie. Psal. 109, 10. faaba wk^SjkejVia hv;, 
caput circuitus (y.vKXciiiXTog) eorum. 

^jr, Boh. krhy in p[ur. iippitudo , krhawy lippus. 
Slovac". krhla cnpa lignea. 

KjEr, vide Boh. krzehek, krzehky,krzchot , okreh- 
ky in Lexicis et supra Slav. KfSFK^EBATH. Con- 
fer tamen et Croat. kerhek (kjvjek) ct kerssliv 
(kjluahb) fragilis, debilis. 

Kpoy^A, KpouJKA, kjoujS, vide in Lcx. Puissicis. 
Affinia sunt K^Syj, k^luhth. At Carn. Kpoyjo- 
tath est cachinnari , grunnire, Confer Boh. 
v;j>ov;tath et kjo^tath. Dalm. v;£okath. 

KoSyj, quodmihi a kj>S'k> scukook), scindo, forma- 
tum videtur, fragmen, frustum Iluss. et Pol. , 
inde dim. ko^ujel) , Serb. k^lumj, quod vidc 
supra sub ko^luhth. oyKf Sv; fragmcntum Matth. 
14, 20. b^alua H3SUTKH oyKaS>; , tuierunt rc- 
liquias fragmentorum (rSv x\x(T[j,&.tmv). Erat ita- 
quc KpSy; v^a^ka frustum seu fragmentum pa- 
nis; nunc KfSv; (omisso yjaijka) significatu pa- 
nis viget apud Dalmatas aliosque lllyrios, apud 
Croatas, Carniolos et Yinidos. ln Bibiiis vero 
Slavonicis , apud Boh. Mor. Slovac. Lusatas, 
Pol. et Russos panis est yjA^G , Serb. a^k. A 
kj^v; est Kf Sujhth in frusta comminuere. Confer 
et Kpy\\TH. 

kjv;ath (apud Vukium k^ath) et koujhth fran- 
gere, Croat. kerham , kcrssem (ho luem), etker- 
hek (kjy;ek) fragilis. 

KfV;ATH 



250 Pars. I. Cap. I. §. 7. 

Kp^ATH 2) tussire (de equis) , Boh. kj>)(aath. 

kg^uh 3) Bohemis laevus, sinister. 

kjakath , k^akaaa, Croat. Pol crocitare, Boh* 
kjakath et kjokath , Carn. kjjokath , lllyr. rpA- 
kath, Serb. rj>AKTATH, Puiss. rj akah) , apud 
Polykarpow ct KyAKAH). Croat. koako^hm gra- 
ciliare,Boh. kj akojam , Pol. kjekooam et koo- 

KO£AM. 

kook Boh. Pol. gradus, gressus , passus. Boh. et 
kjomeh , Serb. Illyr. Croat. Carn. ko^ak, kooa- 
mah, Serb. et KOpAKAAH. KfOHHTH Serb. Boh. 
Pol. gradi, inccdcrc, (Boh. Itcrat. kdameth), 
Scrb. lllyr. Croat. Carn. kojamhth , Iter, kooa- 

MATH. 

K0OKBA Boh, Pol. et KpOKEB (Pol. krokiew) , can- 
terium, telamon, Sparren , Carn. krokla. Vidc 
et krokwiee, Pol. krokiewka, c£ krokewnice in 
"Lexicis. 

kdoka subtegmcn, trama, in Lexicis nofatur ceu 
vox slavica , cst autcm omnino graecum zpow. 
Kec/a'ibi nisi Lev. i3, v. -48 et sequentibus in 
plurali (pro antiquo kaokh) legrtur. Vidc p. 236. 

■fcpSK Pol. k^Smek dim. corvus corax, Boh. kj>ka- 
be!J, Carn. kj>ok^. Confer k^akath , kjokath, 
ct Boh. k^kath, liuss. apud Polykarpow koj- 
kath. Kf^K 2) vidc sub KproK. 

«ok Boh. coiium, Pol. inscrto a : kajk , dim. kjmek, 
Pol. kajmek, Lusatis kerk, kyrk. Slavis me- 
ridionalibus bjat; Croatae tamcn cl ko k norunt. 
Serbis kjkama gestatio in dofso manibus col- 
lum amnlecleiitibus. 

kodkonoclih q\vqt\lv{th , fusis naribus , ut cxplieat 
Alcxjcjcw, addiiquc vulga c k^nocwh, i. C 
naso cnrto, naso mutilus. An 110 n potius lc- 
gendum KOfNONockiTi , cum Serbis kjnhth sit 
difTmderc, kjna ct KfNuo homo aunbus muti- 
lus, KQUuWSt mutilus corni. Levit. 21, 18. 
Uq\q$o^iv m anti^ua cditioucrcauitur kocn, iu 

«or- 



Classis III. syllabarum radicalium. S5l 

eorrccta vero koonocwh, curto naso , quoduti- 
quc contractum est ex koononocwh. Siovacis 
kokba est ruga , piica, kjkbath corragare, pli- 
care, 

ke^katm , ke^kn^th , Russ. pipire , gallinarum 
Rituita laboranthim vox. 

kceka Serb. clamorgaUinarum, ranarum. kdeketa- 
th coaxare, koeketSlua coaxatrix i. e. rana. Pol. 
krzektae , Bofr. krzehotati. 

kohk clarnor , Boh. krzik , Pol. krzyk , Lusat. kluhk 
mutata , ut soient, post k litera ^ in sibilantcm, 
Cam. k^hk e! kjhh, Croat. kohm et kohka. 
;Ki>hkSn.B.ii.ss. clamosus homo, Sohrejhals , Boh. 
krzikiaun . (krziklun) , Pol. krzykala , krzykaylo , 
krz>kacz. kohmath, clamare, ejuiare. Marc. 5, 

53. BH^Ti MOABS ., nAAM&LLlVAC/iV H KAHMALJJVA 

A^Norw, vidit tumuitum, tlentes et ejulantes 
: (x'ActiQVTct$ zct) clXxXi^ovrccg) muitum. Matth. l5, 
25. in Ms. kohmht (xgx&i) pro 30BET. Dan. i5, 
20. oiim KfHMANVE (zgccvyuj) , nunc kahm. 

Kf 4VKath Russ. tetrinnire (anaium), k^akba , Kf A- 
k^lua , anas. Gonier koeka. Pol. krzekam. subo 
. (de suibus). 

HfOK R.HSS. uncus, uncinus, dim. kjwmek. Pol. 
kruc^ek. E.xod. 27, 10. KpfOMKH H\*, ol xgiKoiclv. 
rZv , et iterum v. 11. in correctaeditione; inan- 
iiqua vero vgixqi sunt okw^h , i. e. absides,cur- 
vaturae. kjuomhth curvare, kojomhtkca incLir- 
vari, et alia derivata a kok>k vide in Lex. Russ. 

K&^eou, plur. kS^oh Russ. crispi capilli, Locken, 
Carn. koder , et kodra, cincinnus , Boh. ka^ 
dcrz, Pol. kgdzior, plur. kgdzierze. kS^oab, 
kS^oabwh, crispus , Serb. kS^oab , Carn. kS- 

£0ACT,K^££OEELJ , Boh. K^j>NATUH , tfS^pNA , 

Krauskopf, alias et kSmesa, kadcrzawek. Cant. 
5 , 11. ftosgvxoi clvri sXccrxi reddit corrccta baacw 

frw KS^fABW , antiqua editio LUHpOKH i. e. lati, 
ulg. comae cjus sicut eiatae palmarum. Supra 



0t Pars 1 Cap. I. §. j. 

p. 105. kS^j h ad K^retuli et recte quidem, cura 
n in fine vocis KS^pk formativa essc videatur , uti 
Ak, aa in K^^EAk, K^EAA,pensum lini, Croat, 
Boh. etiam stupa, et aa in kudla Pol. Slovac. 
villus, Zote , kudiaty Pol. villosus, zotig. Nee 
occurrit radix ulla sub k tribus consonis constans, 
quarum media $it ^ aut t. 

ktujh* asilus, tabanus , 5r<?/7z^,Russis duntaxat 
nota vox, e quorum Lexicis eam Stulii hausitet 
Lexico suo Illyrico inseruit, eamque per ute- 
csiscte (yTEMHLUTE) et asylum explieavit, asi- 
lum (tabanum) male in asyium commutando. 

K^3nu, K03NU , insidiae, technae, machinatio, 
fraus. npoTHB^ ko^nem ^Vaboackhm Ephes. 6. 
ii. advcrsus insidias ([AsS-odsiccg) diaboii. Ibid. 
4, 14. sv irxvovQyfqi, Tgog t^) [isSodeictv TvjgTrXct* 
3/vjg,e kobajctb^ ko^neh aljjenV/A iii astutia ad 
circumventionem erroris , in (veteratoria) versu- 
tiaadinsidiose falieDdum. Nec aiibi inNovo Tes- 
tamento haec vox legitur. Polykarpow habet etiam 
kosnebAtwh insidioSus , ko^nctbSw insidlari, 
technas struere. Alexjejew citat ko^nobanie 
(quod supponit verbum ko^nobath), K03N0- 

^HCTBVE et KO^NO^HCTBO, KO^NOTAACNHK 

comoedus , ludio. Praepropere vocem K03NU 
supra p. 106. ad kSk> retuii. Distinguendae cer- 
te voces k&^ni* et ko^nu. Illud res ex auro aut 
argento fabrefactas, germ. Geschmeide , signiii- 
cal et a kSk>, utiPoi. kuz'nia, Russ. k^nhua, 
officina fabri, etKS^NEij, dcrivatum esF. Dis- 
tingiii etiam debct ko^N[* a ka^ni* punitio , cas- 
iigatio. Hoc enim, contractum cx Kam^Nk, a 
vcrbo kaath aptius deducitur, quam a KA3ATH 
uti Palk. in Lcx. Boh. visum fuit. Unde vero- 
voccm ko^ni* dcrivem , nondum mihi liquct. Si 
\\k formativa sit, certe ad radiccm KE3 , K03, 
seu k 1 *^ cum vocali ambigua et mobili rcfcrcn- 
&\ eritrin codd, Scrbicis enim nuncruam K03N1*, 

sed 



Classis III. syllabarum radicalium. 253 

^ed semper Ki*3Ni» scribitur. Nec aliud quid- 
quam occurrit, quo vox K03NI* illustrari possit, 
quam Russ. K030N, gen. K03NA, talus seu os- 
siculum, quo pueri ludere solent. Gonfer Boh. 
koctka alea. A ludo facilis transitus ad technas, 
insidias. 
KOCTU, f. OS, ossis, Knochen , Bein. Psalm. 101, 
4. KWCTH MOA I71KW cSlUHAO COC^OLUACA , (Psalt. 

Ven. kwcth mok mKO coywHAO ckc^oujece) , ossa 
(o?£) mea sicut cremium ((pgiyiov) aruerunt. 
Hebr. 3, 17. kwcth xukct, Vulg. corpora, iri 
antiquo Apostolo oy^w. Si slavicum koctu cum 
lat. os conferas , tl formativa videri possit , quae 
syllabae radicali koc accesserit ; at si cum graec. 
4seov compares, tu tertiam radicalem esse cen- 
«ebis. kocti* pronunciant Russi, Moravi, Slo- 
vaci , kos'6 Poloni , cum quibus faciunt Lusa- 
tae utpote Lechitarum gens; Boh. Illyr. Carn. 
koct. Carn. et kult , gen. kofti. Diminutiva PoL 

Boh. KOCTKA, KOCTEHKA, RuSS. K0CT0HKA, Croat. 

Serb. kouihhlja (koljjhlja), augment. Piuss. ko- 

cthuja et alia derivata vide in Lexicis. 
kochtej Serb. stannum , Zinn, est e graeco xatf* 

CiTsgog. 
k^ct Piuss. frutex , virgultum. 
khctl Piuss. conus, apex; faseiculus, penicil- 

lum, Quaste , Buschel , Pol. kise, dim. kistka. 
khcteni* Russ. cestrum, cestus, clava, Pol. kis- 

cieii,kies'cien. 
koluSnw plur. Ephes. 5. 4. kSecaobie hah ko- 

ljj^nw stultiloquium aut scurrilitas (surguirsXicc), 

apud Polykarpow koijjSnnhk saanio, jocator; 

koujSnctbo nugae, facetiae, joci; koljjSnctbW 

jocari, ludere, cavillari. 
kSlua tentorium , tabernaculum. Num. 24, 5. olim 

in plur. k&uja tboa, (MyvccfoH , nunc k^ljjh 

tboa, K^LjjjEnoTHEN^ tabGrnaculQrujxt fixio , sce- 

ijopegia,- 



254 Pars I- Cap. I, §. 8. Obscrvat. in classem tcrtiam. 

■■* 

nopegia. kSijjnhk (Tk^v^tvc. Seib. kS^* Dalm. 
kticha domus, 
Kujhk, kchk, Pol. sibilus , kszykac, ksykac , 
sibilarc. 

§. 8. Ex indiculo radicalibus syllabis sub qua- 

libet litera subjuncto facile perspicies, significatum 

vocum classis tertiae, quae tribus consonis con- 

stant, non solum a prima et secunda, sed etiam 

a tertia radicali litera pendere. Differunt certe 

maa^ juvenis et maat malleus , \*a«1?b stabulum et 

^a^k panis, nyarlimen et npAy; pulvis ; nacT(nEfcT) 

digitus et n'f ctu (nejCTb) terra, Ipsa etiam vocalis , 

fixa nimirum et immobilis , signiiicatum determi- 

nat. Aliud certe est yjjam domus, aliud vjjom clau- 

dus, aliud £j>Ar carus, aliud ^%r amicus. Quis 

audeat syllabas npac, npoc, njSc, njnc , nf^fcc, njc 

(nEf c) , et derivata ab iis confundere ? Postulant qui- 

dem Substantivorum formae, quae a verbis signi- 

licationem petunt, aliam subinde vocalem, sed 

mutatio haec,cumsecundum analogiae leges fiat , 

noil est arbitraria. Igittif haot a \ikinM sub haet, 

ryoK a t^ek^ sub rpEK, ryoM a rjEM^TH sub tjem, 

3B0N a ^benHjth sub ^ben , baak (oeaak) a baek^ 

sub baek, mja3 a ax^nS sub MJ3 comprehendi 

existimanda sunt. 

Consuli possint . , qnae in primis lineis ad confi- 
cicndum universale Etjmologicon slavicum (Entw 
ttinem nllgcmeinen slavischsn Etyntologikori) Pragae, 
l8i3. 8. lalius cxposuimus.' 

§•9- 



t>ars I. Cap. I. §. 9. Numerus radicum. 455 

§. 9. Quamvisnon ignorem, quasdam radices 
classis tertiae ad secundam reduci posse , aliquot 
etiam omissas esse, licebit tamen numeriim ea-« 
rum inire. Comprehendit autem classis tertia oc- 
tingentas septuaginta octo , classis secunda sexcen* 
tas quinquaginta quinque, prima septuaginta duas 
syllabas radicales , quibus fundamenta etymologiae 
slavicae innituntur. Numeramus enim sub 
a in Cl. I. 3 in Cl II. 23 in Cl. III 9 
ra - 2 - 28 * 8 

b - - 5 . 42 3l 

k - - 6 - - 32- -42 
n - - 5 56 - - . 76 

m - 4 - - 44 - - 18 

n - - 7 --24 --2 

a - - 2 - - 63 - - 8 
f - 5 - 52 - - 3 

^ - - 4 .- - 31 - - 36 
v - - 5 - - 45 - - 50 
3 - - 3 - - 20 - - i3 
*k - 4 - 15 15 

c - * 5 -- 55- - I43 
uj - 2 - - 13 - - 21 

uj - - . - - - „ 27 

u - - 4 * - 7-- 10 

m - 4 * '•'* iB «37 

j « \> r - - - 20 «- 83 



256 Pars I. Cap. L §. 10. 

x in Cl.I. 1 in Ci. IL 19 in Cl. III. 89 

k - - 4 - - 42 - - 153 
~72~ boST 87S 

Summa omnium l605. 

§. 10. Non possum silentio praeterire egregioS 
cbnatus illustrissimi Academiae Piussicae praesidis 
Alexandri UIhujkob, viri niihi multis nominibuscb- 
iendi, quibus ilie coniiciendo Lexico Piussico ety- 
moiogico, tam in notitiis (h^b^ctVe) Academiae , 
quam in arboribus vocum (^EOEBkA caob ) sum- 
mo labore conciimatis , Petropoli 1819. praelusit. 
Arbor radicis mo in 25 genicula(KOA^Na)quasistir- 
pes dividitur, et e geniculis orti rami seu frondes 
(fi^tbh) ex utraque parte stipitis exhibentur. ko- 
A^naIioc ordine seexcipiunt a radice mq ad verti- 
cem progrediendo : 1 mo^, 2 meoaS\*a, 3 cmoa^, 

4 CMEO^, 5 CMOOO^HNA, 6 MEp ^OtTk , 7 MOAK, 8 
CMEOHYe, 9 AAOOLJjS, 10 CMOfHOK, 11 MOOOLUKA, 12 
CM^DWH, 13 JfMSjW, 14 MOABIH, l5 MSpABA, l6 

mSoauhS', 17 Auoraio, 18 maoafo, 19 aaookobi*, 20 

A\0A^ (MOOO3), 21 MOOE, 22 MOOJK , 23 A^OEFKA, 24 
AYHO, 25 MIO. 

Simiie quid jam tentatum antea fuit a dariss. 
Samuele Linde in Prineipiis etymologiae, quae 
linguae Polonicae Lexieo,praestantissimo aeque ac 
iocupletissimo, praefixit. Primum exemplum, quod 

pro- 



Arbores vocma etymologicae. s5f 

profert, praebent radicales M-r, ad quas ille se- 
quentes decem yoces cum earum derivatis refert 
1 Mara, 2 Mrok, 3 Murzyn, 4 Morze, 5 Mrug , 6 
Miara, 7 Mor, 8 Marznae, 9 Smrod, 1Q Mruk. 
Secundum exernplum pfaebent radicales M-g, 
M-k. Tertium L-c, L-s, L-z; quartum Chr, 
Chr-ch, Kr-k, Chr-s, Chr-b, Chr-p , Kr-b, 
Kr-p; quintum radicales Pr, P-r, P-rz; sextum 
T-k; septimum denique Ch, quo non solum 
Chuch (quod est germ. Hauch) , sed etiam Duch 
spiritus (quod sine dubio a Du, duju, formatum 
est) et chcied (^ot^th, velle) retulit. At ille veri- 
tati indagandae impense deditus principiis, qui- 
bus etymologiae systema legitimum superstrui de- 
bet, denuo examinatis, et pensi habitis aliorum 
sententiis certe jam perspexerit ipse, quam rriulta 
precario sumantur in determinando generali si- 
gnificatu unius aut duarum literarum, in pluribus 
vocibus obviarum, neglectis reliquis radicalibus, 
quae simul conjunctae vocem ita constituunt, ut 
a complexu omnium notio et signilicatio pen- 
deat. Mihi qujdem semper visum est , si nume- 
rus radiciun ultra , quam oporteat, minuatur, ni- 
mis coacte reducendo radices plurium literarum; 
ad aJias simpliciores, etymologiae fttndamenU la- 
befactari potius quam iirrnari. 



m 



958 Pars I. Cap. I. §. 10. Arbores vocum elymol 

Utinamalitermihi sentire liceret de arboribus 
etymologicis , quarum structuram exponere coepi 
Secundae arboris radices sunt Ky , rp , % <f , neglec- 
to prorsus discrimine literaruniK, r, \\ genicula 
(koatsna) centum triginta duo , quorum primum 
kjakak), supremumseuultimum jcbojatl. In notis , 
quae elucidando nexui et originibus vocum a com- 
muni radice deductarum destinatae sunt , multa 
sunt, quae probare non possum. Cui verisimile 
videri possit, peregrinum rjouj (e lat. grossus) a 
slavico verbo rj o£om& ; aut kjvctaak, etsi ore vulgi 
in v^ctaal mutatum sit, a ^jSct^tn recte dedu- 
ci! Cui persuaderi possit, ut alia taceam , ro^A a 
rjoM, a rojA vero rjA^, rop^kifi, rojK, ryS^A, 
rp^i*, ryoMA^, rpHBA, rp^A, rjA^S, rjEK^ orta 
esse. Tertia arbor e radice tj excrescens e 77 ge- 
niculis ramos diffundit. Istorum primum seu in- 
iimum estTjstjj^, secundum tj eckak>, tertium ctj e- 
kom& , quartum ctjhjk etc. Extrema duo in apice 
summo sunt 76 octk,cuhi ramis ocTiE,unde octen, 
octhctwh, et 77 ocl cum ramo sinistro oceahna, 
unde frondes ochct, ochctuh, et dextro no^noc- 
ka, undefrondes iio^moc, no^tocHNA. Si jam quae- 
ras, qua ratione octu, ock cohaereant cum radice 
tj , in notis doceberis, oc ab octk, octl abocTfun, 
quod praecedit, orta esse. Atqui in ocTfuiH, meo 
quidem judicio , literae tj non sunt radicales, 

sed 



Pars I. Cap, II. § n.Fuuctiones lit. servilium. 25g 

sed utraque, aut saltem f , est servilis, quae voci ocTk 
accesserit. octi* autem ab oct* ope ti* formatam et 
ad secandamclassem referendamfacileadmiserjm. 
Non igitur ocu , ocTtab octj resecto tj enatacen- 
seripossunt, sedpotiusocTj, acutus, ope formativae 
adjectivorum j , ab ocTb et hoc ipsum ab oci* axis ceu 
primo elemento deducendum est. Confer ocu cum 
lat. axis, acus, acutus, quorum radicalissyllabaAC 
Slavieo ocu respondet. Sic et oc in ocm cum latino 
OCin octo comparare licebit. Slavi enim pro k alia- 
rum liiiguarum amant c: beci* vicus, ^ecatu de-» 
cem, dsxx, njACA porcus, iijochth precari, nncA* 
th pingere, pictum. 

C a p u t II. 

Functiones litciarum serviliurn. 

Quae augendis a line syllabis radicaiibus ser- 
vlunt literae, serviles dicuntur. In Substantivis 
toNoCTk, wnota, wnouia, ab Adjectivo ion derivatis, 
augmenta octu, ota, ouja signiiicatum modiiicarit. 
j aka ancilla a jak servo solum genere differt. cS^ 
estjudicium, cS^hth judicare, c$$$$ judex. Ita- 
que functiones servilium variae sunt. Serviuntau- 
tem vocales tam solidae , quarn liquidae generibus 

R % et 



26o Pars 1. Cap. II. §. 11. Funct. lit* servilium 

et numeris designandis , casibus flectendis , Ver- 
borum modis et temporibus formandis. 

Uenus femininum in singulari signaturvocali- 
bus Aetra, neutrum vero vocalibus o et e. 

Masc. - <& Fem. - a Neut. - o 

ir ta to 

OB OBA OBO 

CAM CAMA CAMO 

£AA £AAA £AAO 

£AN £ANA £*NO 

n^fcT n^bTA n^TO 

BE£OM BE^OMA BE^OMO 

Typum hunc sequuntur partes orationis om- 
nes generis capaces , nimirum Pronomina , Sub- 
stantiva, Adjectiva et Participia, quorum mascu- 
linum consonis solidis fmitur. Sic c^cfc^A a cS- 
c^^,bnSka a bnSk^; cbat 1 * sanctus, cbata sanc- 
ta, cbato sanctum, Si vero masculinum in con- 
sonam affectam seu liquidam, aut in h desinat, 
pro a amat femininum a , pro o neutrum e. 



C. - h 


Fem. - /\ 


Neut. - e 


TOH 


TA/tf 


TOE 


BECL 


Bt/si 


BCE 


NAUI 


NAUJA 


NAUJE 


TOiJ* 


TUJA 


TUJE 

Sic 



Pars I. Cap. II. §. 12. FuncL lit. scrvilium. 261 

SiCBOAA,BSfA,^SuJA(^SlUA) etC OTENk , OTNA, 

OTNE.Vocalis h pro a non nisi inpaucis superest: 

ch haec a cu, MATHmater, ^ljjh filia, Russ. ^oh; 

in Comparativis post uj : a\enujh, koaujh ; in Ge- 

rundivis post ui et ijj : kmwh, hmSijjh. Neutra in 

a desinentia, ut fi^aca porcus, videinformis Sub* 

stantivorum, 

§. 12. ln duali Masculinum signatur vocalibus a 

et ra , Femininum vero etNeutrtxm vocalibus *b et h. 

(a) 
Masc. - a Fem. et Neut-i* 

OKA OK^fe 

CWNA OVCTNlV 

B^EBA kS^EBT? 

k&^eta kS^et-Ij 

3NAEAU ^NAEAvfe 

Sic etiam in PraeteritissimplicibusBH^^oBA, 

BH^^OB^fe; BH^CTA BH^CT^fe. 

In libris minus antiquis , Rnssorum etPolonomm mo- 
re, neutra desinunt in a : ^ba a^ta pro antiquiori flexione, 
quam Bohemi servamnt , ^B^fe aHjttj ; ^bts CT*fc. 

(*) 
Masc. - a Fem. etNeut.-H 

NOFKA Mrt^FKH 

KOUJA eyuiH 

KOJA&AA C*3H 

CA^rujA nAsifJH 

Sie 



262 P^rs L Cap 


.11. 


§. 13. 14 et t5. Funct. lit. serviliuixL 


Sic et B^bfK^H palpebrae. Pro a 
mmc scribi a: nofka, kolua, c^vfcrujd 


post sibilantes 
i, in Introdiux 


tione p. 12 et 25 


monuimus. 




§. 13. In 
.modo : 


plurali vero genera 


notantur hoc 


Masc. - h 




C4) 

Fem. - ki 


Neut - a 


CNH 




ONW 


ONA 


CAMH 




CAMW 


CAMA 


©BNH 

Masc. - h 




Fem. - a 


©yCTA 

Neut. - a 


BCH 




BCA 


BCA 


MOH 




MOA 


MOA 


OTLJH 




OBLjA 


nOAA 



Gerundivi plurales amant e in omni genere l 
^awlue , ^aelue. Substantiva masculina saepe letVc, 
feminina vero , quorum singularis in consonam li- 
quidam desinit, h petunt: kocth ossa, a KocTk. 

§. 14. Flectendis obliquis casibus Nominum 
servrunt vocales omnes: Yocativo e, h, k>; Accusa- 
tivo feminino $, k>; GenitivoA, ra, e, u, h; Dati- 
vo^», 4, h, Locali ^fe, h. Accusativo et Instru* 
mentali plur, w , h. 

§. 15. In verbis formandae personae primae 
jsingidari servit fc et k>; formando Imperativo post 
eonsonam h , post vocalem h. 

§. 16 



Parsl. Cap.II. §. i6ct l^.Funct.Kt.scrvilium. 265 



§, 16. Ciim consona praecedente coalescens 
h seu u formandis Adjectivis possessivis servit. 
Diphthongi autem seu syllabae in h iinitae 



ovh, 



*£!H 

•t w 
IH 



AH, OH, 

rzifi, EH, 

formandis Nominibus adhibentur. Notanda vero 
praeprimis terminatio definita seu emphatica Pro- 
nominum et Adjectivorum ch, »aiH, Vh: 

cbok suus, sua, suum. 

CBOE 

cVe hic, haec, hoe. 

koe quis,quae, quod. 

€tojoe secundus, a, um. 

tjetVe te: T itis, ia, ium. 
nhujek egenus, a, um, 

NHUJEE 

§. 17. E consonisserviunt,assumendoante se, 
subinde et post se,voca!es, casibus Nominum flec* 
tendis tres : m > r , \* . Et quidem 

m 

Subtantivorum Instrumenta]i om, em; DativO 
plurali am , om , em ; Instrumentali plur. amh , mh ; Ad- 
jectivorum Dativo singulari omS, emS; Locali om, 
im; Instrumentali singulari et Dativo plurali *iiM, 
hm; Instrumentali plurali ^imh, hmh. 



CBOH 


CBora 


— 


CBOA 


cVh 


cVa 


K^IH 


K\\ 


BTOfilH 


BTOJAA 


tjetVh 


t£etVa 


NHLUIH 


NHUJAm 


— 


NHUJAA 



Oo4 Pars I. Cap.II. §, iS 19 ct 20. 

r 

Adjectivorum Genitivo aro, oro, Ero. 

K 

SubstantivorumLocalipIuraria^, o\% Hjy.Ad- 

jectivorum Genitivo et Locali plurali fti^, h\\ 

In Pronominibus personalibus m^ai et btii in Ge~ 
nitivo et Locali pro % locum habet c: nac,bac, In aliis 
X : n^ eomm, b nh)£ in iis. 

HucpertinentOB seiiEn, ek, en,ej, at, ec, ceu aug- 
Kienta epenthetica variorum casuum. 

§. 18. Derivationi Nominum eorumque for- 
mis constituendis serviunt b et consonae om- 
nes, unicum n si excipias. Frequentius tamen 
hic munere suo funguntur b,n,a,£,t,c, k, et 
conjunctim octi*, ctbo et ctbYe, eck, hiu et hiue, 
quam reliquae* 

§. I9. Yerborum personis sigriandis adhibenr 
tur m,t,c et w, ct,)£. Induali ba, b*. Participiis 
fcrmandis m, n, a, t; Inhnitivo th, Supino t 
(T r £ , non Tb) ; Gerundivis b , uj , ljj. 

§. 20. Est itaque aliquarum servilium conso- 
narum triplex functio, aliarum nonnisi duplex, 
nonnullarum duntasat simplex. 

Servit enim 
h (seu u cum consona proecedente coalescens) in 

derivntione Nominum, h praecedente vocali 

in formatione Imperativi. Confer supra h. 



functioncs lit. servilium. 265 

r» in derivatione Nominum , formatione Gerundivi, 

augmentis casuum. 
k in derivatione Substantivoruni (ka, oka), aug- 

mento casuum in Pronominibus teee, ceke; 

Min derivatione Nominum et Adverbiorum, in 

formatione Personarum et Participii passivi, 

in flexione casuum. 
n in derivatione Nominum , formatione Participii 

passivi, et Futuri (nS), augmento casuum 

(mene)* 
Ain derivatione Nominum et Adverbiorum, for- 

matione Participii activi. 
f in derivatione Nominum et augmento casuum. 
^ in derivatione Nominum et Adverbiorum, 
•r in deri vatione Nominum , in formatione Perso- 

narum, Intinitivi, Supini, Participii passivi , 

et in augmento casuum. 
3 in derivatione Substantivorum (3NK). 
5k in derivatione Substantivorum. 
c in derivatione Substantivorum (cnk), in forma- 

tione personae secundae (cnpro uih), inaug- 

mentocasuum (ec), in flexione Pronominum 

(c pro x- nac, bacV 
Ui in derivatione Substantivorum , in formatione 

Comparativi (uuYh); in formatione personae 

*e- 



«66 Pars 1. Cap. II. §. 20. Funct. lit. servilium. 

secundae (ujh), personae tertiae Praeteriti 

uiE, uja, Gerundivi praeteriti (uih, uje). 
uj in derivatione Substantivorum (huj, huje); in 

formatione Gerundivi (Suj, auj). 
ij in derivatione Substantivorum (eijj , hija,lje). 
«* in derivatione Substantivorum. 
r in derivatione Substantivorum, in flexione Ge- 

nitivi Adjectivorum et Pronominum («roro , 

Kro). 
jf in derivatione Nominum, informatione primae 
' personae singularis (x), et tertiae pluralis Prae- 

teriti (^S), in flexione Localis pluralis. 
k in derivatione Substantivorum et Adjectivorum 

(k, ak,ak,ok, ek, tlik, hk). 

Quas vocales petant aut admittant ante se sin- 
gulae hae serviles consonae, quando syllabae ra- 
dicali affiguntur, locis suis plenius exponetur. 
Aliae enim plures admittunt vocales, aliae pauci- 
ores. b exempli causa amat a , o , e , h , hinc ter- 
minationes ab, ob, eb, hb, fem. aba, oba , eba , 
hba, neutr.ABo, obo, ebo, hbo, duntaxat usitatae 
sunt et non aliae. Plures admittit litera n, hinc 
an, on, oyN, TiiN,EN,HN, an. Omnia ab euphoniae 
legibus pendere , ubique clarum fiet. 



Ca- 



Pars I. Cap. III. §. 2 1 . Substant. forma prima, 267 

C a p u t III. 

De nomine substantivo, 

§. 21. 
Forma Substantivorum prima. 

Substantiva , quae puro etymo seu syllaba ra- 
dicalinuda eonstant , veram Primitivorum formam 
exhibent , uti Kor deus , 3SK dens , noc na$us , moct 
pons. Eandem formam prae se ferunt Abstracta. 
multa, cruae a Verbis signiiicationem petunt, uti 
aob venatio , piscatio, a aobhth, noT sudor a no- 
thth, cS^ judicium a cS^hth , rfA£ urbs a rja- 
^hth. Huc referri possunt et alia, nulla adhuc 
servili litera in line aucta , quamvis a verbis, mu- 
tata etiam vocali, deducta sint, uti tok a tekS, 
K f°A vadum a koe^S, haot sepes a haetS, mj>a3 
gelu a mj>3nSth. 

Compositorum eadem est ratio , siquidem re- 
jecta praepositione simplicium primitivorum faciem 
reterant, uti HCKSn, wkja^, cn.u, bo^jact, wkaak, 
boctok etc. 

Characterhujusformaeprimae est »a, seucon- 
sona tinalis solida, nimirum b, k, n, m; n, a, f ; 
A> T '* 3> c; r, jf, k. Continet haec forma non 
nisi Masculina^ 

aeb leo, aob, ^hb prodigium , rN^B, njab, 
jfA^bfi, boa^ magus. 

sor? 



263 Parsl. Cap. III. §. 2i. 

kok faba, aok cranium, Russis frons, jak, 
fSs, fAK perdix , ^Sk querciis, 3SK dens, xahjk, 
tjak, rpoK, rojE, wujhk cauda. 

non, nSn umbilicus, noTon diluvium, c&n, 
u>Kon, kSh; CNon, CTOAn, ^akaeii, rfin, CTpon, 
ct^Sh, Cfpn, »*j>En, oyKfon. 

oyM , ^ A3&M intellectus , aom , ^om domus , 
^wm fumus, cSm silurus glanio, luSm, raBoy , ujaem, 

\;OAM, mpEM, CpAM, rpOM, X*fAM. 

aen linum, can dignitas, officium, con som- 
nus, cyNiilius, hnn,kon, ^akon Iex; 3bon,hban , 

fiA^N, CAON, HAAMSeU HAEN , HEAN , KAEN', BfAN COr- 
YUS, ^fEN, TEJN , CEpH CapreoluS, HJEN, ^fEN. 

ha argilla, boa bos, noA sexus, nEnEA cinis, 

/W^Aj^OA, TT5A, T&A , TWA , IIOCOA legatUS , KAA,KOA 

h&fsea, ctoa, oyrA angulus. 

baj aestus, cbaj>, coKop, cnoj , rmj convivium 
moj, MNppax,MVy mundus , fA^^oj, 11030^, njE- 
^oj, ^a^oj , k;aj , jkhj, csif caseus , k^j; ^boj , njn- 

TBOj), ^ATBOf , CbfiEf , GOKf , KOnj , KOMAJ» , O^ leC- 
tUS, KHCEJ, BEHEJ, BArj (KArOf). 

a^ infernus, S^ membrum, ra^ venenum, 
&H£, wko^ (wkbo^), nebo^ sagena , ^AnA^ occasus, 
me^ mel, AE t \ glacies, ak>£, ja^ series, yo^ genus, 
^fc^, ca^, c^,cocS^vas, c^c^vicinus, rA^rep- 
tile, ro^ tempus, Puissis annus, ^o^, ^a^o^ oc- 
casus ; oba^ , cno^ , cnS^, ka$£, ruo^ , ca^ , taa^, 



Substantivorum forma prirria. 269 

)fAA£,BfE£, EJ>0£, HfS^, CM f A£, Tf^, r f A£ , OC- 

Kop^, b^, a?°3A> r ? 03^; ctS^, ct*i£, iuS^ 
gigas. 

(btjt) oyB^feT, Bb^t responsum, ^abtjt foe- 
dus, cobtjt consilium, weH^t promissio, noT su- 
dor , mot , cot favus , ho^met , wmet ora vestimeiiti, 

flpHHET, KOT CattlS, KHT Cete ; CBtW^UBTIT, HAAT, 
flAOT, WRAOT, BEfT, KAEBfET, CXBfAT, HOf T , JJBOCT, 

nocT, wnScT dimissio , mect, moct, ahct, alict, 

JACT, B^fACT aetaS, FlEfCT, \*BfACT, KfECT, ljjht , 
CKOT, CKST. 

(oy^) cooy^ conjunctio , B03 yectura , ba^ ul- 
muslaevis Pall. Riister, ^3, wkja^ imago, oyKA^, 
CA^, MfA3 , foro^. 

oyc mystax, K*fec daemon, cmac salvator, nE£ 
canis, noc, njHNoc, ahc vulpes, atjc! sylva, thc, 

OyFKAC, njEJKAC, HAC, KOC,OBEC, KBAC,TN^C, BAAC , TAAC, 

kaac , oyKf Sc sudarium, uaj^c velum, hejc, tj^c. 

wrauster, Kor,KHsr fuga,cursiis, ^aaot, CAor 
syllaba, A^r lucus, jor cornu, NE^r, wjket, oyrKHr, 
no^BHr; OMErRuss. cicutavirosa, CN«fcr,£OAr,rafHr, 
eoAr, no^BEjr, H3&ifr abortivus (s^t^^x 1 Cor. 
15, 8.) KfEr, njAr, uy&r, cSnySr jugum (boum), 
Russis conjux (maritus) , ^pSr, Tojr, KpSr, CTor, 

CT^r, CTAr, KOBME!\ 

wkS\*, nA^, ma^ vibratio (ensis), moj(, m^x* 
uter, a&x Lechita, 1 e^ Bo]iiem\^ : MnAr,CAS\% no- 



270 ParsL Cap. III. §.21. Substant. formaprima. 
z\%X testis (auritus), o^jf, BEf)f ,n$&x *ctja)£ >r^, 

nAoyK aranea, nabtmk, b^k, EOKlatus^K^iK tau- 
rus, K^Kfagus, a*ak, papaver, 3AM0K, a&k arcus, 
ahk chorus, jak cancer , wgjok, npofOK propheta, 
oTfoK puer, ywK rugitus, tok, rotok rivus, tSk 
adeps, cok succus, cSKnodus arboris; ^b^k, bnSk, 

WKAAK nubeS,BOAKjupUS, nOAK,TOAK,3AAK, hjeak, 
KAHK, EfAK, nf OK , MfAK, npHMJAK, CT%K, BOCK , 
nHCK, MECK, T^feCK. Adde fZI^^IK, C&cfcK. 

Ouaeaverbis deducta sunt, amant vocalem 
latiorem, nimirum pro e: Bo^a be^S, \*o^ a lue- 
^S. Subinde vero a aut inter radicales consonas 
inseritur : ba^ a bj ^th , caaja^ a cmj^^th , Moy a 
mj^th ; JKHf est pptius ab Iterativo jkhj ath , quam 
a mfi formatum. 

(a), Voces, qnas hic consona solida terminari dixi- 
miis , notantur in libris a Puissis editis signo te. Hinc 
Grammaticorum regula, ea essc mascuhna, quae si- 
gno * terminantur. Yerumnos lntroductionis pag. 21. 
monuimus, post solidas consonas uhique supponi «i, 
ubicunque u lene locUm nori habet. 

(b) Quae hic fortasse desideres, uti oob, koob, 

KOB , 3f AK , CM^fcx; , $X , KCjS^X et a *' a > naCC * nter ^ " 

rivata sub forniativis suis quaerenda sunt. Nam poB a Ohito, 
k^ob a Kfww, kob a kSh? sub b , 3j>AK a ^j^th sub K , 
^X a £^K> SUD formaliva x collocanda erunt. 

Forma Substantivorum secunda. 

§. 22. Cbaracter formae secundae est di- 

plithongusseu h post vocalem,aut consonaiinalis 

1 affecta 



Pars.I.Cap.lIL §. 22.Substant.formasecunda. 271 

iffecta seu liquida , nimirum bl , Kh , nu , mi>, n^ , a^ , 
|yb/£i»,Tis,3u,Cb, et densiores sibilantes jk , uj, uj, 
h, post quas u subinteliigi debet, etiamsi non 
scribatur, cum crassum •* natura sua nunquam 
admittere possint. Continentur autem sub hac 
forma Masculina et Feminina. 

Masculina sunt: 
oynp.30, boh exercitus, aoh sebum, panpara- 
disus, fOH examen apum; 3M1H draco, 3N0H 139 , 

CTfOH, Kj>AH , KJOH, 

hejbi* vermis 135. 

toaSeu columba, wujhei» cauda. 

BonAkpro Bonu clamor, a eoniio; chhai* scara- 
baeus melolontha , Maykafer. 

nENu stipes, AANu,gen. aana, tragelaphus Deut. 
14,5. ahnu cyprinus tinca , ^ENudies, konl equus , 
orNU ignis,. okSni* perca. 

a\oau tinea, ^mw^ 211 , TonoAL 133, oyrAEcar- 
bo, ^ekoal fustis. Adde JKEpABAb grus, kojaeai*, 
et Piuss. jSeau, in quibus au est paragogicum. 

opuequus, ljaju» 99 > -SB^fcyu 138, BEnju aper, 
NETonwfk vespertilio, oyropi* 110. 

me^b^i* ursus, aeee^u cygnus , jkea&^i* glans, 
bojk^u dux, norft^u pavimentum, ^ojk^i* 130, 
TBo^^u 194. 

nWb via, tati> fur ; ^ati* gener, tectl 136 » 
>CTL 207« 

KNA31* 



i?Z Pars 1. Cap. III. §. 22. Substant. forma secunda. 

kna^l princeps , iitsn^k , nyttqA^h inauris. 
Km\* erinaceus, A\SJKyir,No*K culter,CTOAm. 
aoci* alce, aococu salmo 12zi. 
koujk corbis, aemeuj vomer. 
aelu 124, nAAtu 118, rahlu clamor, hawlu he- 
dera , Ef oljj rubia 115. 

mih\s ensis P moh urina, we^m, nAAH h8,kahh, 

KAK>H, BfAH 11 3. 

CfALjj apud Alexjejew etin lexicis russicis est ilc- 
tus Nominativus masculinus. Nam Psal. 90 , 6. w coa- 
ljja (Serb. w Cf tjljje) est Genitivus siavicus a cdaljja 
occursus, Russis nunc bctuhjha. Confer, quae p. ijb. 
dehac vocemonuimus. Polykarpow recte habet cdaljja 
dird^rmix, incursus, occursus. 

Ad hanc formam referenda sunt, quae a Ver- 
bis ope h formantur: aah latratus a aak>, ^hjh in 
vocibus compositis ^ao^hjh, akjko^hjh, a £Tjk>. Sie 
naboh liciatorium , jugum , Weberbaum , a bVk>, na- 
bVk>, mutata ante h vocali V in 0. Sic et non in na- 
noH potus, a nTw; nokoh qtiies, a liohVw. Post con- 
sonas l eodem olTicio fungitur. Hincmutatiotrans- 
formabilium consonarum. ctj a?k enim est a ctj e- 

rS, HAAH a NAAKATH, KAHH,a KAHKN^,KAK>H aKALOKA. 

Hinc et bofk^i* 3bo^hth, riosK^b. ano^ sub, fk ante 

^k inserunt. 1 

ghh a khth, KjHM a KfHTH sub formativa h, quae 
syllabac radicali accessit, quacrenda sunt. rocno^uope 
e^u a radkfl rocn iormatum vidctur. 

Fe- 



Substantivorum forma secunda. £73 

Feminina formae secundae. 

lj^bk ()S, weabk 142, BEjBKrestis, kjobk super- 
cilium, KpOBt* sanguis. 

^aakk, plur. )f aakh cataractae , ckojkk IO4. Ad- 
de plur. otjekh purgamenta, h^pjekh quisquiliae , 
sordes. 

curiK Russ. vari/variolae; MEriKcatena, Russ, 
ij^bni» 98. 

W3HMU sata hiemalia. 

aank cerva, cfcNK 155, ^aank 128, kj ank bel- 
lum,rfAN i/202. 

rkiak Russ. pulvis, oy^OAK vallis, coak sal, 
MWCAtmens, ijjeak 173. 

mjk fruges vernae, ^bejk, plur. ^bejh 128, 
TBAfK r l33, oyTBAj k ornatus , ^ekjk vallis. 

ni^uesca, cn^k, B^Kin ^AnoB^kpraecep- 
tum, njonoB^K concio, praeconium, m^k aes, 
ha^k 100 , collectivum a ha^o , ka^k cadus ; kaa^k 

114, TBEf^K 133, JKEp^K I44 , TfS^K 203, CT&£K 

155. At nA^u a nATH , vide sub formativa ^. 

nhtk iilum , f atk bellum , f etk , plur. jeth dis- 
sensiones, contentiones, £$i$sTeti,2 Cor. 12, 20., 
c^tk Q7, x orrbk , rto\*oTK concupiscentia, neackitk 
pelicanus; cb^cTl 150, haotk 117, noactk llS, 

KA^TK 233, HEJCTK 119, TfOCTK 135, ro^CTK 205*, 
OCTK 111, nACTU 120, MECTK 123, AECTK 124, ^ACTK, 
•IECTL 19l,KOCTK, KUCTK253. At nACTK, MACTK, BAACTK, 

S CAACTK 



274 Pars l Cap. III. §. 112? 23. 

caactu , ctj actu op e formati vae tu derivala sunt a 
na^, oacth, a ma^ath etc. 

ry A31* coenum 205. 

©cl% axis, becl vicus, jwcu lynx (in Bibliis par- 
dus) apud Ptussos feminini generis. 

belui*, bouj, pediculus,Mwmi% mus, nAliLu 118. 
Adde whauj cauda. 

beljus res, negotium 87, nEiji fornax,Mouj po- 
tentia, noljj, nox. AtBELu a BnW^litera t transfor- 
mata in ip, neljj vevo a uek^, Iniin. nEuiHpinsere , 
a\oljj a MorS,Iniin. aioljjh posse, orta sunt. 

yfcnb sermo, a pHbKS, c r b i i caedes, a cfcKS; cew 
urina a Cljath mingere. Male in Bibliis postremae 
editionis impressum fuit 4 Pieg. 18,27. cfenb, cbow 
pro ceml cbofo. 

Formantur autem derivata Abstracta hujus 
formae ope l, uti ra^i* a rziMb, rzr^E , racTH ; cntj^l 
a cn^au*, cn^e, CN^bcTH; tbe^u ab Adjectivo 
tbeo^; fkeatu flavus color , flavedo, a »iEAT,unde 
et 5KEA4 fel; hetbedtu quarta pars a HETBEfTwn; 
et Collectiva, uti m^ju Aethiopia, cvju Syria, Syri, 
^ S<u Ilussiea gens. noljj a radice nokt , mutatis kt 
ob l in ljj , ortutn videtur, si germ. Nacht et lat. nox , 
noctis, cum Slavico noljj conferatur. b4jctl , CMEpTi»,- 
f^KorziTU vide sub formativa tu. 

§. 23. Cumigitur et MasculinaetFemininasub 
terminatione 1% comprehendantur, genus Substan- 

ti- 



SubstanUvorum forma secunda. 275 

tivorum in k iinitorum, quando signiiicatio ipsa" 
sexum non determinat, plerumqueex usu dignos- 
ci debet. Quis enim certo deiinire possit, cujtis 
generis sitjuci*, lynx, ex sola terrninatione , non 
cognito usu. Russis pwci* est femininum x Polonis 
rys , rysia , masculinum , Serbi et Bohemi jwc , j uca, 
dicunt et ad formam primam Masculinorum refe- 
runt. Smotriskio NEracwTb incerti,j SKoniTk vero rrias- 
culini generis est , cum tamen usus utrumque fe- 
mininum esse doceat. Yacillat etiam hujus alias sa- 
tis acuti Grammatici regula, qua docuit exeuntia 
in u tertiae declinationis , feminina , ea autem, quae" 
sint quartae declinationis,masculinaesse, cum de 
declinatione Substantivorum non nisi cognito pri- 
us genere constare possit, Meliori itaque consilio 
usus est Mrazovin , qui Maseulinorum in i± termi- 
natorum indiculum alphabetico ordine confectum 
p. 27. exhibuit , Masculina enumerare volens, quae 
signo leni i* in iine notantur, et p. 51. eundem 
omissis, quae maribus solum tribuuntur, nomini- 
bus, iterum repetiit, docens ea excipi a regula ter- 
tia, qua terminata in h feminina esse statuit. 

Nos vero,subqualibetforma, Mascullna a Fe- 

rnininis consulto separavimus. rojTANi* igitur apud 

Smotriskium incerti generis, sub formativa anu 

masculinum, jSkoatl autem siib formativa ti> fe- 

I mminum esse cognosces. 

§ 2 SufeC 



•.276 Pars I. Cap. III. §. <*4. 

Substantiva a iine aucta vocalibus. 

§. 24. Formae Substantivorum vocalibus dun- 
t nnl in iine auctorum variae sunt. 
Feminina in a : 

hba salixcaprea, Sahlweide , H3KABA liberatio, 
nhea ager, aaba scamnum, ^ba virgoC)2, COBA96. 
a\oaba (a\aba) tumuitus 121 , ^eaba orca,vas, CAABA 
gloria 152, ™aba196, tjaba 134,kjaba, B£Oba113* 
At 1713EA, ha^jea, k^tba qiiaere sub formativa ba. 

kaka avia, jaka ancilla , jwka piscis, jkaka 90, 
^oka, tSka 101 , nAr^KA perditio; bejka salix, tj&- 

KA 134, TpEKA, nOTJEKA. 

rnriA, AAnA planta ursi, Tatze, pEru rapa, jSnA 
lllyr. foramen, koha, k^na IO4, kjW, CTonA 155. 
CT^riA pila. 

itima fovea, maa\a mater, ta\a (tka\a) tenebrae 
93,3hma hyems; caama stramen 153, koja\a. 

bhna causa, culpa,wnoNA velum^nHbNA spuma, 
M^NAinutatio^H^MHbNA, njoM^bNA, permutatio , aS- 
na luna, j>ana plaga, thna 93, jkena 95, lj^na 99 > 

KSNA 105; BOANA, NEAENA 117, CAANA , CAHNA l53, 
CEpNA 155, CT^fiNA 156, CTfANA, CTf^NA 1^9, Y^fANA 

215. 

bhaa Illyr. nympha, niiAA serra, Stige, fkhaa 

95, CHAA 97,-Jf^AA 103;^BAAA laUS 210, CAAOAA 150, 

ct^aa 159, riHEAA (kheaa) 120, ckaaa petra , Jer. 
14, 6. olim nackaaay;, iic) vd%ct$, Vulg.in rupibus, 

nunc 



Fcminina aucta vocali a. 277 

I 

nunc na kamenVa^. Conf. p. 162. In aafaa nebula, et 
htaa acus, aa fbrniativa videtur. 

B^bfA lides, nAp vapor, no^nojA fulcruni, 
M^bjA mensura , noja antrum, ^mja foramen 92, 
cfefA sulphur, cf. I4I, rojA 102, koja 105 ; ke^ja 
femur, raTjA 112, nrjA 111. 

oy^A hamus , bo^a aqua, k^a calamitas, mfse~ 
ria, noK^A victoria, wkh^a injuria, fS^A aes, 
wja^a remissio; 35^3$^ 189 » kaa^a, kja^a, kja- 

3^A, KJO^^A 115, CfE^A 155, HJE^A 187, M3£A 
122, cSVfc^A, KEC^^A 114. 

nATA calx, calcaneus, joTAjusjurandum, ljata 
Q9 (cf. goth. skatt denarius) , heta 100, kwta 
sertum, fasciculusflorum, Straufs, mejta 188, Lj r bcTA 

180, AVEMTA 123. 

oy3A (W3A) vincLilum, A03A vitis , p H3A vestimen* 
tum, npoKA^Aiepra, KO3Al06,noA3A 117,cae3a 153. 

oca vespa, a^ca crates viminea, Flechte , joca 
ros , f aca (Serb. j> eca) iulus , fimbria , koca I06 ; k jaca. 

n^brA lentigo , nota pes, n^kta mollities , deli- 
cata educatio , teneritudo, ^SrAiris, TSramoeror, 
taedium; knhta, BAArAhumor, ^japa 12Q, CTr&rA 
in dialectis alveus fluminis, idem quod CTf^ra 
seu ctjSa 

k>\*ajus, jusculum, m&\\\ musca, a^a areo- 
la, 7T^(T/a Marc. 6, 4O., oyT^A consolatio ; adde 
peregrinum nAcjf a. 

A*.V» 



27S Pars I. Cap. III. §. *5. 

m^ka cruciatus, poena, mSka farlna, aSka dp- 
lus, Hlyr. sinus maris, j>aka tumba, sepulcrum , 
y^KAmanus, j^KAfluvius, cSKACanis £,cjaka pica, 
Elstcr, ctjoka linea, ^cka 130, ujSka 17&. 

Masculina sunt, quae maribus tribuuntur , uti 
boebo^a bellidux, caSpa minister, et peregrina ko- 

AUTA, riAANETA. 

Terminata in jka, uja, lua, ma ad formam femi- 
ziinorum in a spectant. 

§. 25. Feminina in a : 

B^ira seu b^a collum, B^tra ramus, awgo^a 
fornicatrix , coa 96 , smYa serpens , ctaa statio , sta- 
bulum, CTf^Arivus, fluentum. 

Labiales interponunt a epentheticum : kaiiaa, 
kSraa 104, ^emaa, koj>a\aa esca. 

bona odor, KANAbalneum, ejona 115. 

boaa voluntas, taa ()3, fkeaa fletus, TsvS-og , 
Serb. desiderium , ne^aa dies dominica , iiocteaa 
stratum, lectus. 

kSj a tempestas , ^oj a , 3aja, aurora , np a lis, 
^Af a Russ. larva , bemeja coena. 

b+jk^a palpebra, mejk^a (Russ. mejka) limes, 
nSjk^a necessitas , jjk^aQI., na^ejk^a spes, jkajk^a 
sitis. In his jk^a pro ^a valere, ex legibus muta- 
tionum constat. Vide supra p. 42, Est enim mejk- 
^a a a\e^i», ave^ (apud Croalas inter, cf. aujk^S), 
nSjk^a a nS^hth, fJtf^A (jjka) a j^Hjth , jkajk^a a 

JKA- 



Fcmininn aucta vocali a. 279 

jka^ath; bhjfk^a vero a b^fk^S (pro ehVio), na^efk- 
^a a na^efk^S (pro na^hjK)). Piussi amant jka pro 
jk^a, hiric CAFKAfuligo, pro cafk^a, a ca^hth. 

ra^A vulnus, cicatrix, cte^a 157. Apud Poly- 
karpow etiam x H 3 A penes \*hfka. 

MFKA 89, AFKA QO, ^HJFKA sillUm ()2 , JfXIFKA Casa 

103 , kofka 106/MjEJKA 122, ctj afka l6o. In pierisque 
jk ortum est ex r, quod ante a mutationem subiit, 
uti afka a ArATH. Patet igitur fka htc scribi pro jka. 
Vide supra p. 12. §. IX. 

^SlUA 92, cSlIJA §7, HAUIA 101, KAIIJA 106. Est 

autem ^&lua a £%x> c ^ mA a cSjf , mutato % ante a 
in ui. Igitur c^iua pro c^uia. 

nnijjA a uhtath 89, aauja ()1, n$>AUJA HQ,co&- 
iua occiirsus, a cj^tath, CJTJT&, ca^ijiAa cbtjt 

149, TOALUA a TOACT 133, TEUJA a TECTU 136, HAWA 

a hact 190, kSljja, twcSljja (Ptuss. twcallia) mille. 

aSha radius , no\*HA (Boh. noAun) pedica, tendi- 
cula, a novtKNS, tSha94, njHTHAparabola,a njHT- 
knS, bo^oteha canalis, oncovQ 

Hucrefer nomina appellatcva virorum mascu- 
lina : ^ebo^hjaa faber lignarins, beaaaojka praepotens, 
nebhjfk^a (neb^jka) idiota , teha 94, ny e^teha- prae* 
cursor, a tekS. 

§. 26. Neutra in * sunt nomina anin^aliumj'1- 
morum, pullorum et catulorum: 






280 Pars I. Cap. III. §. 27. *8- 

JKfEEA 143, K>NAvituklS,ArNA, mrHAlll, KAH3- 

m a gemellus , tea*\ vitulus , K03A a haedus , ocaa puU 
lus asini, kSja pulius gallinae , sbH^a a ^B^bju", 
^TAinfans, kota a kot 106, kak>ca pullus equi^ 
nyacA porcus, mlua a meck 123, oBMAaboBijA^BNft- 
«u a bn&k, otj o i ia puer, ab otjok. 

Neutra in ma linita, ut cfcMA, riHCMAet alia, vidc 
sub formativa m. 

§. 27. Feminina in h adniodum pauca sunt: 
math mater (Piuss. matii), ^iuh iilia; kj>bh cruor, 
apud Smotriskium , rarissimi usus. Adde cmokbh, 
pro CMOKOBb aut cmokba, ljejkbh pro ljejkobu. 

Terminata in m qtiaedam feminina sunt , ut 

AK>K'*I, NiNAO^^I, CBEKf&l,. LjEJK^l, pro AK>KOBI* etC. 

f ak^&i pro f aka ; c^uaedam masculina: kam^i, uax- 

Mbl, prO KAA\ENb, flAAMENU. 

§. 28. Finita in non nisi Neutra : , 
oaobo ' plumbum , caobo , $jebo, mj^bo 185; 
neko coelum, j>aa\o humerus. 

eYno , b^no dos , aono gremium , jSno vellus, 
^no 92 , cfcNo foenum ; 3BON0 Serb. campana , ^ej- 
N0I4O, t^ao corpus, jkaao aculeus, ceao ager, 
praedium , chao laqueus , heao frons , koao 105 ; kjh- 
AoaSa, CTKAol6l;n*ipofar,adoreum, oXvgccEzech. 
2, 9., cjekjc, NA^jol54, ra<\po, N^po s inus, be^jo 
serenum , B^p urna , oyTjo ; kz&qo Illyr. et aliis, At 
|lussis et veteribusSIavis EE^^\fem. no ke^^tbpeh 

Psal. 



Ncutra finita 111 o et e. s8l 

Psal. 44, 4. super femur tuum. Miror itaque Gen. 
5.0, 23. in correcta editione nunc legi nyH EE£p*fc£ 
pro K^fA^. Antiqua hic singulari npn EE^fk usa 
est , quamvis in graeco iirt ^vjowv legatur. 

ha^o, *»S^o 100 ^ kaw^o patina Matth. 14 , 8„ 
na eaw^ i^irtvctm, Vulg.in disco,cap. 23, 25.pa- 
ropsis; kj^o Illyr. 115. cta^o 15?, tn^^o 196. 
n^To vinculum, compes, Mr&iTOvectigal/tributum, 
aH^to aestas, annus, cto centum; kaato palus» 

lutum, MAATO Boh., £AATO 128, 3AATO 140, BfATA 

plur. porta, tvXcci; oycTA plur. 141, m^cto 123, 
npoco nnVbcTo 136, 

jkea^o ferrum, (Ti^gog-, maco caro, haeco Russ., 
nj oco milium. 

wro jugum; oyjjo, oko 87, maeko 122. 

Neutra aucta in line sylkbis bo, mo, no, ao, 
fOj ko/ ctbo, vide sub formativis suis: nHBo 

SUb B, nHCMO SUb M, AAHNO SUb N, MWAO , ^AO, 

nfSrAO sub A,jEKfo, K3Efo sub f, mKAOKo sub K, 

£*fcBCTBO Sllb CT. 

§. 29. Finita in e Neutra duntaxat: 
itik Serb. ovum, noAE campus, moje mare, 
rofE 102, oy«E 87, aojke $0, ahlje facies, Antlitz^ 
nAEijJH dual. scapulae, a sing. nAELjjE:nAELiiMA cboh- 
ma Psal. 90, 4. iv Tofg \isTcc(pqsvo\g , scapulis suis ; 
Matth. 23, 4. na haeijja plur. iw) Tovg cojw, in hu- 
meros. Serbis iiae^h (haeljjh) sunt humeri, rae^e 

n. 



.*8* Pars I. Cap. III. §. 30. 

p. sing. scapula, Schulterblatt; Croatis nAEME,plur. 

iiaeha; Russ. nAEHo;Boh. nAELjEsing. et plur. armus. 

Confer oaock^ih planus, Boh. et pleskaty. iiaioijja 

plur. pulnio 118. 

Serbica in e ut kakke ct similia , refer ad a : 

§. 30. Forma finitorum in Yh, fem. Yra seuYA, 

neut. hk, Yk seu Ve. 

Masculina : smYh , kaaih incantator , (jhrccoiOios 

Dan, 2, 27. nunc wkaateak), n^tih nepos ex so- 

rore, caabih , mj abYh (et fem. mjabia), bjjakih, jk^ekih, 

KfAKlH (etfem. KflABlA). 

Feminina: .smYa, bejTa (bejea);cbhnYa, a\oanYa 
(et masc. moanih), ckjanYa, aa^Ya navis, kgatYa col- 
Jectivum a kjat. 

Masculina in Ya Sunt b^tia rhetor, c%$Ya 
judex, 

Neutra : b^tkYe a b^tbl*, ^jebie a ^jebo. Com- 
posita; ke^moabYe a moaba, hjabocaabYe, njE^cAOBiE, 

NArAABYE, BO^rAABlE. 3£JABYe a 3^VfAB, HO^MfEBlE 

vToydggioV. 

^SkYe , BEf kVe a bej ka. Composita : ctjannoaw- 
eYc, ho^okYe, nptno^OKiE, hesaokie. 

KonYEhasta, fEnYE,TjSnYE a Tj&n. Composit& 
KE^A^bnYs , nj E^cTOAnYe. 

ke^SmYe ab oyM, mefk^ojamYe. 

kaaienYe collect. a kamenk, kjenYe Iutum,TEj>NT£. 
CJompos. KE33AK0HYe ivouM, ke^whnYe cLT&tfa. 

k aYe , 



Neutra finita In Vk. 283 

kaVe, ethaVe, 3eaVe olus , cteeaVe, beceaVi lae- 
titia , ovtaVe. Composita : wehaVe abundantia , oy^o- 
aVs, ja3^oaVe, wjkejeaVe monile, bockjhaVe a kjhao. 

ovtoVe, octoVe ab octj. Composita : NEBTjfiEin- 
credulitas, homojVe, ke^mts^Ve, no^rojVg, njE^BE- 

fVE, fipH^BOpVE, EE^BE^flE, nOBEHEflE. 

o^^Ve , tbo3^Ve , rj o^^Ve , y ojk^Ve a f ©3™ , $$ ofk- 
^Ve. Gomposita: hcha^Ve, ee^ha^Ve, EE^ro^VE, oyro- 
^Ve, nacatj^Ve hereditas, oycEj^VE, [be3^ofk^Ve, ee^- 
ct^Ve. 

chtVe(chtobVe), oycTVE ostium , tjoctVe. Com- 
posita: jAcn^TiE bivium, compita, ee^cmejtVe im- 
mortalitas, ^aractVe, ke^mhsctVe, oynACTiE, nfHHAC- 
tVe participatio , ee^hectVe. r 

ao^Ve , oj&jkVe arma. Comp. ro^nojkVe Jttoto^/ov , 
scabellum (pedum), a NorA/, no^EfEJKVe a ejep, 
n^AKfSFKiE hemisphaerium. 

NAoycVE ab oyc, ee^kbacV* (eeckbacVe), corAAcVc 
harmonia , consonantia , EE^rAAciE, pA^rAacVE. 

weSujVe ab oy)fo, maao^SujVe, nfHCTjAuTiE a 

CTfA\*. EE^nHLUlE. 

wkohVe ab oko , ooahhVe, weahhVe a ahlje, ^3- 
ahhVe a ahk, NAjHiHiE adverbium, ee^koahVe aKjAK. 

Horum pleraque sunt collectiva a Substantivis, 
quaedam abstracta ab Adjectivis derivata. Ope Ve 
formantur etjam Verbalia, quibus actio Verbi de- 
signatur, a participiis passivis in t, an, en, oben : 

tVe : 



*84 Pars I. Cap. III. §. 3i. 32. 

tVe: h^bhtVe, ktmtie, nnTie, njonATTE, p AC nAT?E, 

B3ATVE, KAATVE, «SHTlE, NAHATIE, JA^PnStVe. 

*n?e: MAraNiEexpectatio, noKAraNVEpo^nitentia^wK^fc- 
tobanVe promissio, ctjajcobanVe terror, BcnoMH- 
nanVe commemoratio , jkeaanVe desiderium, 
AOK3AN1E osculum , wkj^anVe circumcisio , 
hhcanVe scriptura. 

inYe: raBAEN'i'Erevelatio,araBHTH,raBAEN, h^kabaenVe 
redemptio, jbenVe zelus, hofjekenVe sepultura, 
cycnENiE dormitio, obitus, TEyn^NiE patientia, 
oyAAHAENVE compunctio, h^aomaenVe fractio, a 
npEAOMHTH, n^EAOMAEN, nA^ENiE ruina , lapsus, 
CfbTENVE occursus, ^AnScT^NiE vastatio , ^bh- 
jkenVe motus, oyuHwiuKENVE despectio, ifyvds- 

z vutTiq, noNouiENiE opprobrium , AHUJENiEpenu- 
ria , wrSluenV^ remissio , mujenVe ultio. 

obenVe : manobenVe, hak>nobenVe sputum, nonoA3No- 

BENlE , MrNOBENlE. 

In neutris in Ve tonus occupare solet syllabam , 
quae terminationem Ve immediate praecedit: ocnobanVe, 
oo&^Ve, be,cea'i'e , ceaenVe. Sunttamen vocesnon paucae, 
quae regulam non sequuntur , uti ^namenVe , oa^oba 
nVe, rAAroAAMiE, KoniE, nHTiE et alia. Confer tamen> 
quae Introductienis cap. III. de tono et discrimine ejus 
apud Russos et Serbos dicta sunt. 

§. 31. Finita in ah Masculina : jatah agrico- 

la/ cbKWHAH consuetudo, ab wg et buk, caShah ac- 

cidens, fortuna. Terminata in atah vide sub for- 

mativa t , at. 

Fi- 



Substantiva formae h , b. 285 

Finita in eh Masculina : kaeh gluten, hoXXcc, 
Piuss. o&heh torrens. Femininum ea:bejea, et becVa. 

Finita in Sh Masculina: KfarSn, Russ. uea&h 
losculum, Serb. caabSh luscinia. Sra fem. meuuKjv 
[sqUama. Confer adject. eoa&h, boa&a, eoaSe. 

Formae Substantivorum consonis in line auctorum. 

§. 32. Consonas syllabae radicali affixas , cum 
diversas Substantivorum formas constituant, for- 
mativas appellamus. Funguntur autemofficio for- 
mativarum consonae omnes praeter n, nisi for- 
tassis in bej ter spelunca , litera, n sit servilis , ut bej- 
»rEn pro eedteb dicatur. Liceat et h , etsi cum vo~ 
cali praecedente diphthongum efficiat, consonis 
hic adnimierare : 

- H 

h: koh a kYk>, aa " a AA| o, bo^oaeh aquarius , aAEK>, 
noKOH a noMifo, tnoh a rNiw. Hanc formam 
amant nomina propria aliarum linguarum: 
AN^pEHproAV^a^, 3AK)fEH pro^ax^r^; Vejeh 
pro Ugzvs. Confer Adjectiva ope h seu l for- 
mata. 

-B 

M. * R F. - 6h , b* N, - bo, bVe 

» Ab - ABA ; Hg& - HBO 

* OR - Oftl*. 



ft86 Pars L Cap. III. §. 32. 

6 : job a j«aiK>, uiob (iijeb) a ujik), kob a kSk>; kjob, 
CKfOB a KpiK>, mutata vocali u et S ob affi- 
xum b in o. At ctab, iioctab, coctab suntim- 
mediatea ctabhth, non a ctan*, ctath. 

ab : njab mos , indoles. 

ob: jkej nob lapis molaris a jkejn, octjob insula ab 

OCTf. 

Feminina. 
bk: b^tbu a B^feK), b^th. An non et bejbk funicu- 
his, )(Of&rBb, ()£OfSroBiv) vexillum, sceptrum. 

OBU: AKJKOBI*, HlTfOBb, CBEKf OBk , NEnAO^OBfe, UEf- 
KOBU et LJEfKBH (pro AK)Kkl, tflTfK, CBEKfW, NE- 

nAo^u, ijejkw). 
ba: hatjba palea , a\atba mentha , kotba ancora , a 

KOT, IflgBA (1713/A) , CCBA (oCa), KpHTBA nOVaCUr 

la , a kjhth, n^rBAiiodus, KSKBAiitera, cmok- 
ba licus (pro cmoku, a goth. smakkans), ah^- 
ba usura ab Adjectivo ah\* ; NACTErNBA vnfucvq- 
fiig (Dan. 3, 21.) a ctepno. Verbalia ab Infini- 
tivis deducta sunt: jkatba messis, a jkath, 

KAATBA a KAATH, JKEfTBA 9 JKf^TH, nACTBA a 

HACTH. Sic et c^brciTBA a ctiath , aobhtba a ao- 

BHTH, OpATBA abofATH, JKENHTBA a 5KENHTH, 
rOCTHTBA a. rOCTHTH. 

aba: ^Skjaba silva, ^EjiKABApotentia, Kgxrvg, kjhhaba 

clamor. 
hba: tathba (t^thba) chorda arcus. 

Ncu- 



S^ubstantiva formae ea, mei, $$f- 

Netitra. 
no: rhbo potus, a nVio. At caobo a caobS seu caW 
hbo: c^hhbo a ctskS, cohhbo, n^A^HBoa npA^S. 
bVe : unebVe a fiene caudex , ahctbVe folia, a ahct ; plur. 

aa^bVa lumbi , renes. Aliis aa^bea fem. plur. 

Confer Adjectiva ope ab, ob, eb, hb formata. 
Formativas ctbo et ctbVe vide sub ct. 

- EA, OEA 

ea: tatuea furtum. Amant autem ea pro Baprae- 
primis "Verbalia: moaeea a moahth, u^alka a 

IJTJAHTH, WEAT^EA mukta. cS^EEA, AtAATEEA a 
MAATHTH , CBATEEA (et CBA^EA) IlUptiae, a CBA- 

tath copulare, cbateea sancliiicatio, a cea- 
thth, tafkea controversia , contentio, ^jSjk 

EA , CA^FfJEA , CTJAFKEA , BOAUJEA magia , a BOAJfB , 

aahea fames, ab aakath, aah^ ; bjahea. 
cea: ^aoea (et ^a^ee) malitia a 3^, ^a^ih, jkaao- 
ea querimonia, oyTjcEA viscera, intestina, 
ab oyTfE. Inusitatum cbcka a cbch, unde 
cboec^a.^ 





- M 




. - Mlihl 


F. - MA 


N. - MO 


* HAt 


- HMA 


ft MA 



W&i: KAA\kl prOKAMENk lapis,nAAMW anAAN^,nAATrt 

formam magis usitatam haamenu vide sujb n, 
Hm: otshmFiuss. Boh. Carn vnricus. 



Ma: 






288 Pars I, Cap. III. §. 52. 

wa: caama stramen, a ctaath sternere, kocma a 

KOC, KOfHMA. 

hma: jkenhma (jkenhaua) concubina. 

mo: nncMO a nncATH, npAJKMo polenta, xoWvgfg 

(2 Reg. 13, 6. 8. 10.), Vulg. sorbitiuncula. Bo- 

hemis nj ajkma f. spicae tostae. 
m: cbMA semen, a cfcw, nncMA ^a^aj,litera,a 

nHCATH, 3NAAVA a ^NATH. SlC B«fc!M/(V, nAEMA, 

caema Bf ema, ej ea\a ab obsoletis radicibus. At 
hma nomen ab hmS; eodem modo naka\ a 
nahmV, conm (conum) a conmS pro cohm^. 
Confer Numeralia ce^au* , oca\i* , ope mi* , et 

Adverbia multa ope mo formata; nec non Partici- 

pia passiya in om, eai, hm. 

" N 

MTr N, EN, Nk F. - NA, NA, NU N.-NO 

- ENU - ENIs, ONk -TINO 

- AN, ANh - ANA -ANVE 

- HN, ANHN - HNA,ANklNH - ENlE 

- «fclNL - 'AINA 
* &N - %NA 

is: ctan tentorium, statio, a ctath, coea^n 

scandalum, rpo^N, t^e^n pro antiquo rpo^^. 

Annon et nATsN quod supra inter radices re- 

tulimus ? 

en : oben aries (cf. oblja , ovis), octen stimulus, aculeus, 

ab ocTk, tae^en, ^osken a por. CT^neN 3Esdrae 

7, 



Substantiva formae n , eh etc. 289 

7,8, inantiqua editione e Bohemica versione 
sumtum est, nunc ctShehl gen. fem. uti 
CTEnEN^ apud Russos. 
nu: ^enl dies, orHi* ignis. 

ENl*: CTEnENU, OEMEHb, KAMENk , flAAMENb (c£ nAAMW), 
KpEMENk, KAENU, KOfEHk a KO0 A , HE^CTEHU, CBA- 

3EN1» vinctus , NJEjLiiENu. Formativae enl prae- 
ligunt m: hhcaaehi» idem quod hhcao nume- 
rus, raMMEN^, et fem. hecaxhha ilex p. 190* 

ah : m'AH potus , ebrius. 

ahk: rofTAN^- 

hh: bohh miles, flfcnoAHN gigas, BAACTEAHN,rocno- 
^hh, et gentilia quaedam: eboehh, jkh^obhh 

JutfaeUS , CEJKAHH , mSj HH , EAAMHTHH , TAAATHN. 

Alia amant ahhh. 

AHHH : JfpVcTVAHHH, rAAiAEAHHfi , f HMAANHN , BHAN A- 

hhh, CAAUfAHHH, rpAJK^yAHHH etc. quae tamen 
in plurali hh rejiciunt : camaj ahe , jhmaahe , 
quasi a jhmaah, camaoah. 
uhu: heauih^ absinthium. 

Sh: hioSh Jupiter, Deus tonans, a heoS ferio, 

quatio; n r fccTSn, koljjSh, Knjr&H. 

Femmma. 

ha: bohha, tahha, tohbha, boaha fluctus a raawca, 

ckbeoha, oycTHAiabium, koa^ha (pro ^a^^a), 

hofkhw plur. vagina , becha ,f ACHA(nisipotius ja- 

• cho scribendum sit , curn Instrumentalis oachw 

T SAA 



290 Pars.I Cap. III §. 32. 

^aatwmh Psal. 44, 14- & xgotfdoToTg X9 v(ro ^i 
a j)acna esse non possit), naecna, tjecna, 
crorNA. Suffixum na Adjectivis iii ob seu 
eb additum filiam designat: ljajebna tilia re- 
gis; nABAOBNA, nETooBNA iilia Pauli , Petri. 
NA: B*tNA frons, frondis, rAABN^titio, nakobaana 
incus, bemej) N/A vespertinae preces, ko?kna mem- 
brana, ckbajkn/A foramen , a ckbo^^, nfEB^fcc- 
na statera. Confer etiam unA. 

NK: JBENU i. q. pEENOCTK, ZeltlS, ^ANUa ^>ATH, KfANU 

a kjathca, ko^nu insidiae, b^cnl shnultas. Alia 
ope 3NK et cnu formata videsub 3 et c. 

ENU: JABENk, MEpBENK SCU MEfBAENK, TOAENL, HOBO- 

^enu inundatio , ctS^enk frigus , ca&enk (Croat. 

cefkenk) orgyia , Klafter , kcenk autumnus. 
cnk: 171EAONL malus, pomus. Croatis raKAAN, Carn. 

rziKAAN et rziKAANA, Serbis et IIIyr.raKAAN m.po- 

pulus \ Croatis platanus. 
Ana: noAANA a noAE. 

HNA: ROAOBHNA, KJHBHNA, nACTBHNA, m^BHNA, TA^ 
KrfWA, ^A^KHNA, \~fAMHNA, CE^AUINA , JABNHNA, 
^OAHNA, fZlJHNA laiia , UJH0HNA (uinaOTA), KWC- 

TfHNA, c^hna, mejk^hna intervallum, TO^H- 

NA, CAATHNA SalsilgO , ^ECaVTHNA, HCTHNA, rSc- 

thna, oy^HNA, tok^hna abundantia , ^oafkh- 
na (^OAroTA),^fSa^HNA comitatus , bwchna (bki- 
cota), thluhna, haShhna tela araneae, hShhna 



Substantiva formae n , no. igi 

pelagus,KONHMNAa konelj, wSljjhna, ethaecfere 

bmnia abstracta. Huc refer masculinum cta- 

^hllihna, senior familiae. Hanc formam pe- 

. tunt arborum et fruticum nomina:KSnHiiAru- 

bUS, MACAHNA ole£ , MACAHHHNA oliva , tfiro- 

^hhhna CvKCCiitvog. Denotatur quoque hac for- 
nia animalium caro et pellis: sb^jhna caro 
ferina, konhma pellis equina, ko^ahna, ko^ah- 
hhna pellis hoedina. ©thna est forma compo- 
sita ex ota et hna: kaebothna vomitus, a kae- 
bath. Serbi amant augmeritativum ethna; 5ka- 
EETHNAa jKABArana, taabethna magnum caput, 

KpA^ETHNA 3 KpA^A , KfA^BETHNA 3 KfA^BA aSCia. 

Formativam hhna vide sub 3. 
wnA etUNH : pAKUNA, yAKWNH, a f ae; rccho'£WNii, ko- 
twna dea, ^fSruNA; KNAruNA pfinceps femi- 
na. Abstracta: rof£UH/A,TBEp£UNA, cbatuna, 
nScTWN^et rSctunh, mhaoctuna eleemosyna, 

KAArOCTUNA. 
ANUNH : CAMApANUNH, E rVnTAN U UU , r^EKIilNH ColX- 

fer mascul. anhn. 

^NA: n^fcCTSNA t (riTSCT^NHqA), 

Neutra. 
no. aahno stercus, a aak> foeteo; KpEBNo trabs, bann^ 
calx, tSaano area,nAATNO tela, cj>aujno cibus, 
CTErNo,oKNo fenestra , ab oko ; c^kno pannus 
•fcNo: noAiiNo, kpa^no genu, At bj eteno fusus. 

T 2 anVev 



292 Pars I. Cap. III. §. 52* 

AHVerBAiaNVE <y\vy.[i(t > a bmth, b&itin. 

^hVe : tha^nVe, ^NAMENiEsignum, bockjecenVe resur- 

reclio, et iniinita alia in anVe, enVe. Vide su- 

pra Ve. 

Confer etiam Adjectiva ope en, hn, an for- 
niata. 

Terrninatorum in uima pemiltima tono allicitur: 
rc^WNA, KAArocTbiNA. Vociun m hna tonus admo- 
dum variat. Terliam a finc non nisi in paucis occupat: 
hcthna. Sccundam in pluribus : to^hna, konhhna, 
ttoaobhna. Sed et ultimam in non paucis : taSkhna , 
thujhna. riiro^H^HNA seryat tonum iii prima, uti pri- 
mitiyum ejus rzlro^A. 

- A 

M. - A, IA F. - AA K - AO 

*- Ak - AA, AL - AAO 

- EAk - EAk, AAl* - HAO 

- OA - OAA - WAO 

- UIA - WAA 

M ctoa a ctok>, npoA*wcA, oyrA angulus ; JKE3Avir- 

ga, baculus. 
ia: haebea palea,KpACTEA. Mares animalium: ojea, 

K03EA, ocea. jkHhea, kotea peregrina sunt. 
ai* : oyrAL carbo. Sed au post labiales paragogi- 

cumestin jkejabai*, ko^akau, BonAb, pro fhe- 

fABk, KOfAKU, BOni*. 

iai*: nfVATEAua npiV\TH, no^mTEAu, h^teau gallus ei 
ii^tea 1 *, KAAro^ r fcTEAK (liAAro^ATEAi*) beneiicus, 

ivsg- 



Substantiva formae a , ea. 2()o 

ivsffrfftfii jkateak messor, jkhteau, np^TEAU 

ultor , ^JHTEAk , BAACTEAK a BAACTH , TljJATEAk. A. 
KAWCTH VerO KAKKTMTEAK (rectius KAWCTEAk). Cfi^fc* 

^teak testis, quirei coiiscius est, a CBi^t 
th (male nunc in libris receotioribus cbh^- 
thau). Talia personam agentem denotantia a 
verbis in hth et ath plurima formata sunt: 
ct^ohteak dispensator, raAKHTEAK raptor, to- 
aahteak cruciator, tyrannus, tohhteau, yEBNH- 
teau, ^janhteai*, uobeahteau imperans, no^o- 

pHTfAk, nOK^HTEAK \ictOr , ^O^HTEA^, KJEC- 

thteau, cfiachteak (chac) salvator , hckSchteai* 
tentator, oyT^feiuHTEAu consolator, oyHHTEAk, 
mWiteai* tortor, tyrannus. Sic et AArziTEAk 
insidiator, a aaitith; nactoi71teau, norjEKATEAK, 

^r&AATEAk OperaHuS. TAWATEAk , CTAFKATEAK , 
CAWUJATEAK auditor , nHCKATEAK, AACKATEAK et 

alia. 
oa : oy^OA ab oy^ , a^oa , r^uroA. - lsa vide sub kiao. 

Feminina. 
aa: tecaa a tecath, A\r\A nebula, a a\pnS. 
aa: hetaa, TEKAAresina, a tikS. At ak post labia- 

ies in KSnAA, kahaa, 3emaa pro KSnAetc.epen- 

theticum est. 
ak : ctekais , A\ycAK uiens , wjacak ab w et ^actS , A^fe- 

TopAc\u, co;£au; pluralia racAH a racTH, tScaii 

a r^cTH. 

FAhl 



3g4 Pars I. Gap. III. §. 32. 

iau: r frAU, rTiiSEAK, nomiKEAU perditio, a nor^iKNS; 
cootjau, KSricAU et K&nMiAulavacrumyCBH^kAU, 
tbej ^au (etiam mascul.) , ckS^eau testa , wkh- 
teau diversorium , habitatio , wkSteau calcea- 
menta, ^tjteau tqZyilx, ^okjo^mjteau. 

AAK: CKfHHiAAU, flEMAAU a REK^CA, miljJAAU a IIHCKA- 
TH, nHLjjK 

oaa: rOA\OAA (et pomoaa); kjamoaa seditio. 

waa: A\or^iAAtumulus, cum quo Illyr. fOMHAACon- 
ferri passit 
Ncutra. 

ao: namaao, initium, a namath, ^amaao initium 
lectionis, ctekao, plur. mjecaa, njSrAO, KpSrAO, 
riEKAO pix (olim Sir. 13 , 1. nunc cmoaa) , no- 
jekao. Suntque pleraque verbalia utensilium 
et instrumentorum : avsiao sapo, a m^aith , 
3AKJAAO, fkaao aculeus , luhao subula , auiHTH; 
cts^ao, oyBACAo mitra , iil)Ebacao a ba^ath 

(baCTH), MACAOaMA^ATH (a\ACTH) , MHCAO nU- 

merus, a mecth, mhtath. Alia servant charac- 

teriqticam vocalem verborum in ath , hth ; 

hinc aao , h ao , rejecta terminatione Infinitivi th. 

aao: w^i7iao seu w^M5baao , CTorzuo basis , gradus, 

nOKfASBAAO, nOMEfHAAO, nHCAAO, 3Efl]A/\0 (Russ. 

3e^kaao) a 3Ej)ijath, quod est a ^jmjth, Illyr. 
nunc otae^aao ab otae^ath. 
hao: noHAO a hohth, npABHAonorma, amussis, re- 

gula. 



Substantiva formac p, ej, oj. 2g3 

gula, koj mhao, mej nhao atramentum, roj nhao fo- 
cus , coahao salinum , M/fepHAO statera , izi^hao, 
cy^HAO, nS^HAO terriculum, ka^hao, cthao 
(cbathao ccfyixsviQiov , sanctuarium Psal. 72, 
17.), CBTJTHAoluminare^BfATHAo^plur. NOCHAA, 
tohhao torcular, a tomhth. 
Hiao : mottuao xg7Tqo<; , et masc. A^OT^IA. 

Terminata in ateai* , hteau, habent tonum m 
pcnultima: iihtateai*, aobhteai». Sunt tamen quac 
eum in tertia a iine retinent: ^tjaateau, h^kabhteau. 
Ncutra in aao, hao habent tomim in penultima : ^akl* aao , 

ExcipC NOCHAA, njABHAO, MTJDHAO. 



Mfi 





- 9 




- 9 


F. - f A, 


N. - fo 


- Ef , Of 


- j>k, EfU 


- EJO 


- Afk 


- EJA 




- higk 


- WfA 





f. ^aj donum, a ^ath ; BT^Tp ventus, a b^th 
(pro bmsath), BH)ff et BH\*op turbo. 

Ef : bemej vesper, forte et ctjbea aquilo. ehcej mar- 
garita , peregrina vox est. Plur. kS^ h a kS^u. 

oj: mo^oj P^uss. plur.A\ox;yfcj sive ^yo^^i iimbriae, 
CBEKop socer (fem. ccekj^i socrus). 

#01*: fiiKAfi* piscator, oycMAfi* coriarius, bhnaji», 

BEpTOrjA^Afl», M^ITAfk, fKHTAfl*, ^AATAfl* , BfA- 

TApi*, nHCApu,KAWMAji*, roj nma^i* (alias ckS£E\«< 
nhk) figulus, n&KAfk. Suntque haec opi- 

iicun\ 



796 Pars I. Cap. III. §. 32. 

iictim nomina partim a Verbis, partim a 

Substantivis derivata. Addere possis Serbo- 

rum ko^aj caprarius, cbhnaj subulcus, qui 

f literam nunc non afficiunt molii u. At Poloni 

et Boh. pro A^umore solito arz amant:kolarz , 

krawarz , pro koaaju , kjabaj u. 
•siy u : hactu!j>u a nacth. Adde Russ. koctuij u aleator, 

nS^uiju bulla. 
Feminjna: 
$m cectja, hkja, HCKj a , certe etiam KE^pAa ke^ , 

collato k^th. Serb. m^rfix pro \\/\$r\, suc- 

cus arboris. 
f u : ^rKju vallis, plur. no^^oh nares, a sing. inusi- 

tato no^^eju. 
inu : AUTEf u , ^yijJEf u proprie sunt Accusativi a Norni- 

nativis math , ^luh. 
eja: riEijJEjA spelunca, crypta. 
iuoa: cHjktlija securis. Adde Serborum augmenta- 

tivas formas Sja , Sjhna : paabSja, taabSjhna, 

a taaba, nofkSjhna a NorA, fkakSjhna a fkaka. 
Neutra : 
yo : jekjo costa , ra^j nucleus a hiaiu (pro rn^Mu); 

annon et cjekjo argentum , quod utique 

conferendum cum germ. Silber. 
tyo: K^Epo lacus, stagnum, a K3. 

Vide etiam Adjectiva ope j , ej formata. 



Suhstantiva formac ^ , ^a, ^o. 2Q7 

-"A 

M. - $ F. - ^a, A u N. - ^o 

- 0^1* - 0£A - A£0 

A " A?°3ry > r f°3A > m <P?2h*s tamen euphoniae cau- 
sa^ paragogicum cumg conjuncturn est. 

o^u: rocnc^u, a quo fem. rocnoFK^A (rocnoJKA) do- 
min^. 

t&h: aeee^!,, Serb. aakS^, cygnus , olor. 
Feminina : 

^a: n^AB^A justitia, kjhb^a, bjatk^a iuimicitia, a 
bj Ar. Serbi conjungunt £ cum 3 in jkae^^a pro 
jkae^a. Huc referri possint oy^A, koa^^a, 

B ?°3tV A ( K ? r *3£*)- ^ 11 non et CKOBfA^A (CK'iBjA- 

^a) Tqyxvov , si Pol, skwarek , skwarzyc cum 

eo conferatur. At u^ejk^a est a Praes. 

w^ejk^S prow^w; n&jk^a vero pro N^a 

nS^hth. 
^u: nA^K spithama, a n*TH. 
a^a: rp oma^a cumulus. 
e^a: aeke^a atriplex. At kecHj^a, si compositum sit, 

a cfc^TH deductum videtur. 
o^a: cboko^a libertas , ab inusit. cBOKAwforte et 

niro^A, 
a^ua: Piuss. nonA^uA sacerdotis uxor, Serb. nonA- 

^Hrci a non, rpMA^nra coll. Graeci, c^KA^nra 

Serbi 



£98 Pars I. Cap. III. §. 32. 

Serbi. At coll. fem. rjMA^ graeca juventus, 
cokma^ serbica juventus, refer adsequens a^u. 

j\&i%: meaa^l familia (hominum seu prolium collec- 
tio), nACipA^L. Serbica : oma^, pulli equini, 
teaa^ vituli, rarN/A^ agni, twja^ et kSma^, 
pulli meleagridis , ujokma^ juventus illyrica 
latini ritus. 

k^k : Russ. nECTfE^L tela variegata,a nECTjuH.Serb. 
rarNTJ^ populus nigra , est masculinum, 
l^eutra. 

^o: CTA^ogrex, a cto centum, vel a ctath. 

a^o: roBA^o pecus, bos, Rind, a rosMjTH. 

Conferformativas &*k, fy^fc, S^S inAdverbiis. 

- t 
m. - t f. - ta, th n. - to 

- ET, OT - Tb, ATk ETO 

- OTk - OTA - WTO 

- ATAH * ATA, ETA 

- HTA 

t : mej t niger spiritus , diabolus, 

et: )£j>eeet, tjehet, ckjejket stridor (dentium) , 

KfEMET. 

pt: fKHBOTvita, ^oKOTcauda, ponoT (^noT) mur- 
mur, TonoT sonitus pedum, roaot a fioa , 
(Carn. raat), NoroT unguis. 

OTb: roAOT»* (xgis&Wog, glacies), aakoti* cubitus. 

atah : 



Substantiva formae t, ta, to. 290 

atah: ^o^oaatah inspector, corAft^ATAH, \*o^atah 
mediator, bo^atah aimga , nj eaapatah explo- 
rator. jatah vide sub ah. 
FQniinina. 

Ta: hejta stria, apex ; heb^ta a neb+^th. 

th: math mater, Pmss. mati». Confer aiama, aiah- 
ka aliarum dialectorum. 

fru : nAAwri* rnemoria, a fiomanS memini; KAAro- 
^ATfe^GAAro^Tk, 3 KAAroet ^ATHj^TH; fS- 
K017JTL manipulus , nA?KHTu , nAiiEjT^posticum , 
Cmej>tu mors a c etMfS; hjecti* sex, et forte 
nATU quinque a nN^, nA,nATH, sumendo ma- 
num extensam pro numero digitorum , octi* afo 
oci*. Abstracta vero naiiactu , baactk ab Inlini- 
tivis NAnACTH, BAACTH/rejecto h ,orta sunt. Sic 
etiamnEUJ fo.rnax a tiEKS,nEiuH, Atoip a Mort , 
a\oi(jh. Eodem modo a^fecTi* , c&B^icTu , ^abhcti*, 
.mwti», caactu, ct^actu a formis contractiori- 

follS B^fecTH prO B^fe^TH , 3ABHCTH prO ^ABH^fe- 
TH, MACTH prO MA^ATH , CAACTH, CTfACTH,prO 
CAA^HTH , CTpA^ATH. 

at^ : nEHATU (TcpgxfyU, sjgillum. Adde ^ebati*, 
^ecatu, uti supra uiectl, et n^Tk. 

OTA: njABOTA , f AEOTA , A^fenOTA , BEAkA^fenOTA (Psalt. 

Ven. 110,3. pcyaXoTQEireici rnagniiicentia , pro 
hodierno BEAHKOA^fenVE) , CA»fenoTA , cjaa\ota, 

^"fecNOTA, TEnAOTA, CB^TAOTA (Psalt. Ven. IO9, 

3. 



5oo Pars I. Cap. III. §. 52. 

3. pro CB^TAOcTuXtfprprvjs, splendor) , luhj o- 

TA latitudo, ^OGJOTA, LJJE£fOTA, nECTf OTA, JKE- 
CTOTA, HHCTOTA, npOCTOTA , B^COTA, TN^COTA a 

tnSc (rNK>c), kjacota a kjaca, natota nuditas , 

TArOTA, KAArOTA^KAArOCTU^^ATOTA, A^KOTA, 

AsrKOTA. Suntque abstracta qualitatis, quo- 
rumplurima ab Adjectivis, pauca a Substantivis 
derivantur. Adde concreta masculina wnotaju- 
venis, chjota pupillus. Post consonas liqui- 
das eta pro ota locum babet. 
eta: cSkta vanitas a. c^h , chneta hyacintlius a. 

CHNVh, CUUh , NHUIETA a NHIJJ , TUJETA a T^LJl. 

Adde kaebeta, et KorK^oETA, ob 7K£ ante p. ( 

Cum ota et eta maxime affines sunt formati- 

vae octi* et ecti*, quas vide. 
ata: AonATA pala. 
hta: aanhta gena. 

Ncutra. 
to: jkhto frumentum , a jkhth frui. 
eto: teneto, jeuieto cribrum. 
^ito: KonuTo ungula, kojwto. 

"Vide etiam Adjectiva ope at , ht, formata. 

Finita in ota , eta habent tonum plcrumque irk 
iine : NAroTA , nhljjeta. Quaedam tamen in secun- 
da a iinc: oakota; quacdam in tcrtia: A^noTA, luh- 

OOTA, 



Substantiva fortpae A3L, 3NU. §01 

" 3 
M. - A31» F. - 3Nk 

- h^na 
a^kaa^a^l (KAA£E3i>)puteus; n^kNA^K idem cum 

germ. Pfennig. 
3N1* : nynra^Nu, NENpHfn^Nu diabolus, a njHraTH; 
jkh^nk vita, a jkhth •, E01713N1* timor, a EoraTH- 

CA, KOA^Nudolor, aKOA^TH, AKJKE^Nk, a AK5- 

khth amare. kS^nu 152 a k^k>. Exod. 35, 22. 
olim bcakV kS^nl ^aatS, nunc bcak cocfy^ 

3AAT, 7r5v (TZSV09 XQV&W- 
H3NA: TAABH^NA, Lj^AH^NA, OyKOfH^NA OpprO- 

brium. 

- 5K 

Masc. - m: rp aeejk raptus , direptio , iiaaejk , nA^EJK, 
roA^EJK sepes, a td^hth, matejk aMAT-S, ab- 
stracta a verbis. Fem. npo^AJKA venditio, pro 
nyo^AJK^A, quod a npo^A^S ope a formatum 
est. Serbis et Croat. nj o^Ara a forma noo^AK). 

- c 

M. - c F. - cnu N. - eco 

- ECNO 

c: Machora, a hak>, et norac cingulum, a noraTH, 

esse possint. 

cni* : n^fecNk a nnjTH canere, eacnu fabula, a eak>. 

eco : koaeco pro koao , plur, nekeca a neko inserto 

augmento ec, 

ecno : 



302 Pars t Cap. III. §. 52. 

ecno: AOHUcNA.plur. matrix, uterus. 

De augmento ec Neutrorum in 6 monet Smotris- 
kiiiSjNominativum singularem ^jebeco, nekeco, t^ae- 

C0, OyiDECO, O^ECO CtC. pro £fEBO, NEEO, TtiAO, hS^o, 

°YX° > 0K0 noa esse m usu 

- CT 
F. - OCTK, ECTK N. - CTBO 

- HCTK, K>CTK - CTB1E 

octu: nj aroctu (ny abota) , a\ej>tboctk , k^iicctk , 
fbrtitudo, a Kj r fcnoK rejecto ck; wnoctk, jeb- 

NOCTK, WKHANOCTK, MHAOCTL , SKAAOCTh , LJ*fe- 

AocTu,r7ipctTu ira, furor, a\S^octk prudentia, 
npEA\S^accTL sapientia , ctaj octk , yuiTp octl 

Tc%VVJ, fA^OCTK (LuC. 1, 44- fA£OlUAA\H SV CtyCCX' 

XidfTsi est a forma fA^OLUA^CA^ocTK dulcedo' , a 
Caa^ok, ckS^cctk, akjtoctk, cufTOCTU satietas, 

K00T0CTK, A\Ej>3CCTU, ^Ef^OCTK , TArOCTK , A\NC- 

rccTU, KAArccTu, th^octu, nAKocTA*. Suntque 
haec abstraeta ab Adjectivis formata. Post ii 
et consonas liquidas octk mutatur iri ectk. 
ectk: eSkctk a kSh , eoaectk a koal,£Oeaectk a ^ok- 
a/h femus, strenuus ; tcjectu amaritudo, 

TAJKECTK*, HuSS. CB^ferKECTU. 

hctl : KopHCTb (nuiic KopwcTu) lucrum. 

idctu : HEAfocTb maxilla. 

^eutra conjungunt cuniCTJain bo, jati?6ft. 

Ctbc: 



Subsiantiva formae octi* , ctbo. 3o5 

Ctbo: oyEiHcrEO, ^tjhctbo , ^tjbctbo \irginitas / 

B^OBCTBO , A&KABCTBO ( - CTBlE ) , EE3SMCTBO , 
BOHNCTBO, nHrziNCTBO, ^OCTOHNCTBO, nfOCTfAN- 
CTBO Spatium, RJA3£NCTBO, CTAffcHLUHNCTBO, 
HAHAACTBO prmCipatUS , CBHJ^TiTEACTBO (- CTBlE) , 
AUTEJCTBO Senhim, CfO^CTBO, EOrATCTBO, KCT- 
CTBO, EHJtfiCTBO H K^fcrCTBO, EE^OHfcCTBO LllC. 

11, S.dvccfdsicc, impudentia,importunitas. So- 
let autem euphoniae causa post jk^, jk, uj, h 
inseri e:£ojk£Ectbo (jojkectbo), TCJK^ECTBoiden- 

titaS, MNOJKECTBO , TOyJKECTbO, X^OFKECTBO d 

jfS^or, menujectbo, nocA^iiJECTBO testimonium 

anOCA^Jf, K0AHHECTB0qUantitaS,?KpE4ECTB0, BAA- 
^klHECTBO a BAA^UKA, BEUJECTBO materia / KaHE- 

ctbo qualitas. 
ctbVe : hSbcTeVe (- ctbo) , ^capo^enctbVe longaevitas, 

fA3NUCTBVE,LJAfCTBVE regllUm, njHLUEACTBVE, NE- 

btjjctbVe, luectbVe, hj>hluectbVe (pro ujetctbVe, a 
participio passivo luet verbi lue^S' , ujea), beah- 

HECTBIE (-CTBO), CTEHECTBIE (-CTBO), njODOHECT- 

bVe (-ctbo). Comprchenduntque hae formae 
abstracta actionis, qualitatis, conditionis, offi- 
cii , status et quaedam collectiva. Bohemi acu- 
tius et accuratius formam collectivorum cteo 
a forma abstractorum ctbVe distinguunt, jkh 
^obctbo enim apud eos Judaei, h:h^obctlY£ 

vero 



5o4 . Pars I. Cap. III. §. 52. 

vero Judaismus.YideGramni. Bohem. Pragae 
181Q. a me editam, p.40. 

Terminata in ctbo, ctbYe habcnt tonum in sylla* 
ba, quae immediate praeeedii: namaactbo, HHmNcTBO. 
Quac ante ctbo euphonicum e inserunt , in antepcnul- 
tima : awofksctbo, Y^S^orKECTBO. Primitivorum suo- 
rum tonum retinent r^KHTEACTBO a rSshTCAk, matej- 
ctbo. Quorundam etiam uttima tono aflicitur : kofke- 

CTBO , 00?K t \ECTBO, KCTECTBO. 

- CK 

Neutr. - cko: eohcko exercitus, a^tcko infantia< 
Confer Adjectiva ope ck, chuh formata. 

- uj 

Masc. - olua: k>nouia juvenis , a k>N, unde wnoy;, 

cui si a accedat , y^ miitatur in uj. 
Fem. - olli : kokolu gallina ; nScTOiu desertum a 
n^ct. 

KAAnwili 230 ope uiu formatum est. -Russis et 
Serbis forma haec masculina adhucdum usilata : 
Ptuss. rASnwui procellaria glacialis, Sturmvogel \ 
Serb. rScTkiuj res densa , maawui parvulus. Adde 
femin. Slua: Serb. mek&uja maluni aut pirummolle. 
Piussi, Serbi et Bohemi norunt et mascul. aui : 
Puiss. TOjrAiu a TOjr, Serb. ojaaw, Boh. fSsAuu. 

- ip 

M. - HUJ F. - HLJJA N^ - HUJE 

- OIJJA 



HUJ 



Substantiva formae hl]j. 5o5 

HLjJ ; KO3AHLJJ , ^HjTHLJJ , CAMHHUJ maSCulllS , nj> EAfOKO- 

^ojhhhuj ex adulterio natus, abhhhuj leuncu- 

1US , ^AHHHHUJ, OCAHHHUJ ptlllus asiliac, rOOAH- 

HHijj a rofAHLjA, otjohhlu ab OTdOk. Huc spec- 
tantrussica consuetudine iinita in hh pro huj: 
rocno^HHHH olim Gen. 24, 65. nunc rocno^HN 
pro MQiog, quem blandientium more diminutivo 
duplici hhhh exprimere voluit antiquus inter- 
pres. Serbis hodiedum rocno£HHH f h est domi- 
cellus,filius lieri. uAfEBHHregisfilius,BOKBO£HH, 
nTHH. Slavico *ljj respondetSerborumH^cu- 
jus ope dimiiiutiva innumera formant : kSmhtV 
a kSm, aanhh^, catenuia, a aanau. 

huja Russorum forma augmentativa : ahHhuja tiliat 
grandis, a AHnA. 

ouja olim quandoque pro atjjmi hsaaouja, in poe 
mate de Igore , ja^oujaLuc 2, 44, Hucspec- 
tat Croat. mik>scha (mhaouja) gratia pro mh- 
aoctu , et plura terminata in ocha (oha) pro 

OTA : r^KOHA CraSSitieS, ^pArOHA, KfH^KOHAy 

hhctoha , cS\*o^a siccitas , SerbrASBO^A^ KA^b- 

^0i?A, b-t-CNO^A, HHCTO^A. 
HLJJE: rNOHLUE, nOKOHLUE, WG^BHUJE, Tf EEHUJE , KA~ 

hhuje delubrum, conmhuje, orNHUJE, njHCTA- 
NHujt portus , TfH^NHijjE locus certaminis , 

JKHAHUJE, cfc^AAHLJJE, BHTAAHUJE, (wfcHTAAHU^E), 
HTHAHLJJE, OygHAHLUE, ^JANHAHlflE, SBATHAHUJEy 



3o6 Pars I. Cap. 111. §. 32 

baapaahljje ficthcumov , crumena, caKOfHLUE, 
nuijhljje, cS^hlue tribunal , hcx^hijje, njH- 
K^bJKHifJE refugium, toofkhljji, hoahhljje castra, 
ckMHLiiE locus caedis, aliaque, quibus locus 
sive receptaculum designatur. Adde nonjHijJE 
parasanga, TonojHLUE, jathllie hastile. Aliauti 
ko^ahljje, jkenhljje, ^thljje^bjethljje cilicium, 
saccus, a bjet, humiliativa sunt , cum quibus 
nomina formae hcko, apudPolonos,Bohemos 
et Lusatas usitatae, conferenda sunt. His 
kjabhcko a kj> aba est vilis yacca. 

Nomina formae hljje tonnm habent in syllaba , qnae 
immedjate praecedit, i. e. in tertia aiine. Leguntur ta* 
menc^HLjjE et c^huje, jkhahljje e.t hjhahljje. 

- 4 

M. - ELJ F. - HLJA N. - LJE 

- ALJ - LJA 

- LJA 

elj: oykq, ffifEKEq pullus eqiii, CKoruq eunuchus, 

NHtMEq, KJNELJ, KAH^NELJ, ArNEq, TEAELJ, OTELJ. 

Quaedam conjungunt syllabam en cum elj : 
maa^enelj, ctS^enelj, htenelj. Denominativa 
virorum ab Adjectivis:fiEfBENELj primogenitus, 

CHNOKELJ, CA^fenELJ, A\S'£f ELJ , CTAfEq, \"UTJELJ, 

mjtbelj, n^LUELj. Verbalia : aobelj, coiielj , kS- 
helj, roNEtj, CTy^AELj, nf> HUJAELj advena a npn- 

iiiEA ;. 



• 



Substantiva formaetij, hlja. ouj 

lliEA; KOpElJ, JKpELJ , TBOfELJ factor A TBOfHTH, 
CBHfELJ, rS^ELJ, AKCTELJ, HTELJ lector, nHCSLJ , 

sed koklj et iitjbelj sunt a Substantivis koh et 
irfcs immediate deducta. Adde tS^emelj indige- 
na. Reiuim aliarum appellationes : btjnelj co- 
rona, sertum, a btjna, t^nelj olla, konelj 
linis, cbhnelj plumbiim, j>opkelj, cticelj (cecelj, 
cocelj), mamma, a cactt. Diminutiva : kojakaelj, 

HBANELJ, LJBHJTELJ, KOBHEJKELJ a KOBHEr, MHJLUELJ a 

MHjy, Russ. rojLUELj (contraetum e ro^NHELj), 
c^helj a cSk, b^ahelj tribulus. k^aahlj regulus 
in missali glagolitico legitur pro Kp aahljj. Con- 
fer supra hljj, Serb. nfc 

alj : ^AroLj lepus , mhjcalj mensis. 

lja: oyKiHLjA homicida, BVNoniHLjA potator vini^ 
iti^lja vorator, edax. Adde onchlja o dsTvscj 
qiiidam, ab oncVh, et nVrziNHLjA mascul. et fe- 
mininum. 

FemininaV 

hlja: ^ohahlja nutrix, a participio activo ^oha, 
nSujENHLjA mulier dimissa,a part. pass. nSiuEN, 
Ab Adjectivis: k^hnhlja, ho^aojknhlja, 3AA0* 
iknhlja,mSjkathlja a mSfkat. Pleraque forman- 
tur aMasculinis. Fit autem motio seu Masculi- 
noruminFemininamutatioa)addendo hlja: \"o- 
^atahua^o^atahlja) mediatrix, a yjo^atah, ro- 
A^KHkjAa roA^eii, kaenhlja eerva a kaenu; irfccTV- 

V 3 NMLJA 



lo8 Pars I. Cap. III. §. 5:2. 

nhlja a n^bcT^H , eShboahlja, ahchlja a ahc, 

OCAHLJA ab OCEA, LJAf HLJA , nfOfOMHLJA, a Uf 6p OK , 
BAA^UHHLJA a BAA^WKA, OTfOKOBHLJA puella , in- 

serto ob ab otjok. b) pro elj aut hk substitu- 

eildo HLJA : HJNHLJA a KJNELJ , ArNHLJA ab ArNELJ , 
nA^NHHLJA a nAHfeNNHK, ^BEfNHLJAOStiaria, kaS- 

^nhlja, ry^LUNHLjA^noMOLjjNHLjAetc. Aliqua pro 
hlja amant nhlja: n^feBNHijAa n^kBELj, kojmhtea- 

NHLJA, X^ANHTEANHLJA , HJ E^CTATEANHIJA. Ani- 

malium nomina quaedam epicoena , ut avium : 

KABHLJA, rOfAHLjA, UTHLJA, AACTHLJA et AACTO- 

bhlja. Insectorum : t^cenhlja, koewahlja, a\luh- 
lja /3f 8%q$ Joel 1 , 4- Russ. eruca. Pierum ina- 
nimatarum,praecipue parvarum, appellationes : 
^bNHijA pupilla. Hinc Diminutiva : ^bhlja, 

HONABHLJA anONABA, B^OBHLjA, nANBHLJA , BEBEJH- 
UA, OUKHLJA, BHAHLJA fuSCinula , TECAHLJA, KNH- 
JKHLJA,MACTHLJA, HJKHLJA (J N^/XoV) , ^IJJHLJA a £CKA. 

Sic KfSnmjA, oy^HLjA aboy^A, etiamsi diminu- 
tivorum significationem amittant. Denomina- 
tiva ab Adjectivis varia : uiShlja (uiShua) sini- 
stra, ^ennhlja, me^enhua, Avi^NHijA minutum, 

As7Tt3v , fOJK^ENHLjA [LV^T^OL , Iliatrix, ^ECNHLJA, 
OyAHlJA, TEnAHlJA, 3AATHUA, S.AATENHLJA aiiril- 

go, Jerem. 30, 6. olim,nunc jkeataaeoa^nl. 
^Collectiva: $bohlja,tjohlja, ce^mhlja, ce^me- 

JHIJA, nATEJHLJA, CTOj>HLJA, A\NOJKHLJA. Nomina 

in- 



<~ 



Substantiva formac lja, lje. oOjj 

instrumentoriim, utensilium , vestium: A^fe- 
ctbulja scala, TfECNOBHLjA, ndjBinujA cithara , 

BT^rAABNHLJA, OyKfOnNHLJA, HEJBAENHLJA, CK^- 

^eanhlja amphora, Hsgcc^iov , iiaenhija, ka^ha- 

NHLJA, CTKAANHLJA, KArjANHLJA, BA^ANHLJA, riAA- 
LJJANHLJA, NOJKNHUA , KOAECNHLJA CUrrUS , KOLilNHLjA, 
KOOLUNHUA et Kf OUJBNHLJA, HAAHLJA, C&AHLJA, AO- 

jkhlja (ajkhlja), CfAMHLjA tunica. Arborum et 
fructuum: cmokobnhlja ticulnea , jkeatanhlja 
l6?, niuENHUA triticum, kojhlja cinnamomum 
ro^SujHLjA sinapi a roytyfA. Loci et recepta- 

CllU: TEA\NHLJACarcer,OyMWBAANHLJA, BHTAANHLJA 

diversoriurn , rojNHUACoeiiaculuin,tfVGoysov, k^- 
MHpnHLjA delubrum , boc^o^nhlja , mwtnhlja te- 
lonium, jkhtnhlja, oy^NHUA, aojknhlja, ojS- 

JKNHLJA, COKfOBHLJJNHLJA Psal. 10ZL, 30. 7U[IS10V , 

penetrale, (olim CiKflOBHujs). Omniahaecin- 
serunt n ante HLjA,quia immediate ab Adjec- 
tivis in en seu nwh derivantur. 

lja: oblja ovis; aequivalet itaque slavicunr ija ia 
line lathio is,cum utrumquea syllaba radicali 
ob deductum sit ; a\uujlja brachium. ujShlja 
contractum est ex ujShlja sinistra (manus). 
Neutra. 

lje: i7ihlje ovum, a raK; cbanlje sol, ab inusiti 
CiANo; cej^lje cor. Diminutiva-.KonVHLjsaKonVE, 

^yOBlJE (^OEBU*), nOArfeNLJE 3 nOA^NO, OK^NLJE 

ab 



3i0 Pars I. Cap. III. ■§. 5*. 

aboKNo, kojaahalje, ha^lje. Smotriski neutra 
caobhlje, thjahlje p. 54 Grammaticae suae ad-* 
duxit; scribere debuit caoblje, th?alje , [uti 
recte habet Lexicon trilingue. At terminatain 
ie mutant Ve in Vhlje: htenVhlje lectiuncula, a 
htenVe, cnHCANiHLjEbrevis conscriptio, 

Terminatoriim in hlja pleraque tpnum habent in 
pcnultima : b^obhlja, nwENHLjA, koaecnhlja. Atia in 
tertiaaiine: ionhlja, ^ohahlja, Koropo^HLjAi tva\- 
hanhlja. Immo et in quarta etqninta a fine, quiamas- 
culinonim, a quibus feminina formata sunt, tonumser- 
varesolent: hhtateanhlja a nHTATEAk, do^hteanhua 
a yo^HTEA^, ca^jkhteanhlja a casjkhteai*. Sic etiam 

H3KABHTEANHLJA, OyTHJLUHTEANHLJA ai) H^KABHTEAU, 
pyT^mHTEAL. 



M. - H, AH F. - EH 

r HIH, HIA 

h: bhh flagcllum, a khth ; kjhh novacula, a EfHTH 
tondere. Addere possis khjhh praeco , Russ. 
CHfWH, Lusat. bericz, Carn. berizh, berzh, 
Scherge, Boh. birzic praeco et lictor. Alia in 
hh, uti nTHH refer ad hlu : nTHLjj, Serb. 
thh7 , Carn. hthh et thh. 

ah : kobah faber ferrarius , a kobath ; oj ah arator , 
ct^hfah tonsor. toaauh peregrinum videtur. 

nm, hla: BH^oHjunHVA lmx&$> pincerna Neh. 1, 11. 
iri Ostfogiensi, nunc BVnoHEjnHVH, camhih (a 

Pan) 



Substantiva formac ©r, Srw. 3il 

can) oeconomus, kojmhih ?gnbernator navis, 
^o^hVh tshtuv , a 3^ath ; hhchVh scriba, IsaL 
36, 3. nAAwrofiHCHVH olim,nunc nAM/JVTonncEu 
£TropmLccTQYQCLq)o<;\ KNHnxHiH , knhtohVh , et 
KNHronVA <YQX.\nLXTsvq. ehjhVh inquisitor,Torma 
differt a khj hh. 

ch: W3^eh f. facies, figura, ab uk^hjth. Russ. ro- 
jehu amaritudo respondet slavico to^ectl. 

BJeutra in hVe, uti cmej>hVe, hejnhhVe, ^jahYe, ope Ve 
a CMEfK, HEfNHK^, ^fAKA, mutato k in h, for- 
mata sunt. 



M. - r, or 


F. - ra 


- er, r fcr 


- HTA, Ar^ 


- Sr 


- orA, ^ra 



r: CTor acervus, a ctok>, A^r 122. 

er: TBAfor massa lactis coagulati. uwjor (ocTjor) 
%&£«£ locus palis vallatus , munimentum , Jab 
ocTp deduci possit, uti ocT^oeinsula, nisi po- 
tius ad ctjetS, wcTjEraTH custodia cingerej, 
referre malis , ut wcTjor sit locus custoditus , 
custodia einctus» x^A or » HEfTor, peregriaa 
sunt. 

ir : KOBHEr , etsi peregrinum videatur. 

'br: E^bAHjr macula alba, lepra, a kHja. 

Sr: K^A^r Serb.porcusalbus; ncTfSr(pstruh)Roibu 

pra 



312 Pars I. Cap. III. §. 52. 

pro rucrfVr , salmo fario , Pol.pstrag a HECTfUH. 
Russ. nECTf ^wka (pro nECTfS5KKA) supponit pri- 
niitivum nECTj^rA, a nECTpwn. 
va: ma^fa 122, fo^rA 120, MMra Russ. a maa,a\a^ 

AhlH. 

hfa: bejhta catena. Confer bejbu. 

ArA: KA^ArA Russ. vagabundus, erro. 

crA: ocT^orA calcar, ab octj>. Igitur Polykarpow 

male sub w collocayit wctj orA , cum non sit 

compositum. 
%rA: )f AA^rA Luc. 14 , 23. (pgaytiog, sepes; E^A&rA 

Serb. sus alba ; K^bA^rA Russ. acipenser huso^ 

NeutrunlHro, quamvis affine sit latino jugum, 
et germ. Joch, tamen a radice hith , hmS, capere, 
deduci posset, si exempla yocum foroiatarum ope 
f o suppeterent. 

- X 
M. - x F. - x * 

r H)f - H)fA 

r Sjf * 0)fA, E)fA 

X* $X spiritus a ^Sio (^SnS); cn^fcjf, nocn^, 

Hcn^bjf a cn^fcio, cm^ t)?« 
h\* : «ENH)f sponsus, a kenhthca. Serb.FKENHK, mu- 

tato x in K. 
fyf: nacTfcjf pastor , atvilioris conditionis quam ha- 

CTuyik, a nACTH pascere, Boh, nACTSp. Adde 

Russ. 



Substantiva formae ok, hk. 3l3 

Puiss. nET% gallus (slav. n^TEA), e Nestoris 
chronico konk>\*, obwS\, et Croat. othS^ ^" 
tricus ab otel) , riHAK>\* miluus; ko?kS\. 

^a : cba\a Russ. pronuba , a mascul. cbat. 

a\a: MEDEnaxA Puiss. testudo 186, cna\a Serb. pro 

CNO\A. 

o\*a, e\*a: CNo\-Anurusa cun, mahe\*a Russ. no- 
verca, pro mallie\*a a math. Croat. maha\*a, Carn. 
mahe\a, et maho\a, Serb. ma^a^a et MA r knm ., 

Pol. MALJO\*A , Boh. MALJE\*A , VUlgO et MALJOJfA. 

S\*a : tjek&\*a venter , alvus , Croat. et IUyr. tokS\* 
masc, plur. tj>ekS\h Malach. 2, 3. intestina, 
Zvvsgov , (in Ostrog. tjhk&\h addito awtomuh 
bis legitur). royS\A, unde Adjectivum roy&» 
uino (^ejno) et dim. rofSwHLjA sinapi. Adde 
Russ. et?aS\a delphinus leucas, jkeat^a icterus. 





- K 






M n OK F. 


- KA 


• K 


- KO * 


- AK, AK 


- HKA 




- EKO, OKO 


- WK, UKA 








i- HK, NHK 








* 'feK, K>K 









ok : LunnoK rosa (canina), wctanok et wctatok , 
wnfbcNOK azymum, hoca^ok, napo^oK o[L<px%, 
cbhtok volumen, h^kwtok, hatok die.s vene- 
ris, nahatok, rrfccoK aren^. hnok monachus, con- 

trac* 



5i4 Pars I. Cap. III. §. Sfe 

tractum ex k^hnok; koaok paxillus est dim. 
a koa. Croatae,Poloni, Bohemi in his amant 
ik pro ok, Carn. ^k (rrfccK etc), Serbi et Illy- 
rii ak. Habenttamei} hi cb^ok, testis, cumo 
iirmo et immobili. 

ak: 3AAK, 3jak a ^jtsth , iijoctak idiota , a nyocT. 
Russ. owkak idem quod Slav. AkiKAau. 

ak : Russ. ^Sen ak quercetum, Serb. bj> eaak salictum. 

wk : KAMWK et forsitan frn^iK. 

wka: baa^wka dominus, a baa^H. Huc refer hka 
post m : oymHKA m. et £ cognatus, cognata. 
Fortassis et eahjkhka proximus, cuminPsalt. 
Ven.Ps. 121, 8. legatur EAHJKHKpro eahjknh\*. 

hk: kajkenhk eunuchus a ka^hth , kajken ; oyHE- 
nhk discipulus, ab ovhen. Praefixo n Adjecti- 
vi nhk. 

nhk : n^ a3^nhk festum , a nj a^^en. Alia a Substan- 
tivis : fkeotbenhk a JKEfTBA, mediante Adjecti- 
vo JKEfT&cN, alias etiam jkejtobnhk altare,Tj>E- 
KNHKidem, ^wMNHKfumariuni, ka^hanhk, cbHv- 
THANHKlucerna , cjeejenhk (numus)argenteus, 

3AATNHK aiireUS, HCTOMNHKfonS, CBrfelJJNHK Cail- 

delabrum, a cb^ijja. Plurima virorum deno- 
minativa : kobnhk seditiosus,noHCTABNHK pro- 
curator, nactabnhk praeceptor, ^actSonhk, 

NAKMNHK et NAHMNHK, gAKAWHK, WKAI71NNHK , 
^ANNHK, KONNHK eqUCS v 3AK0NNHK, nOKAONNHK 

ado- 



Substantiva formae ka. 5i5 

adorator, hocaannhk, pocthnnhk et foctha- 

NHK llOSpeS, CBAUJENNHK Sacerd^S , li^ANHKet 
G^AHANHK fllllo, WKHTAANHK, n^OHOBTJ^ATEA- 
NHK, NAHAANHK, HHCAENHK, ^BEfNHK, cSriEpNHK 

adversarius , hjabe^nhk, iijebo^nhk, e^nhk, 
nacatj^nhk haeres, cyo^NHK, bca^nhk eques, 
oyro^NHK, ctbtjtnhk consiliarius , fiwXsvTyg, 
rStnhk, uiEnoTNHK susurro , f otnhk , bj>a- 
tnhk centurio , hat^ecatnhk, ^aluhtnhk 
(^aujhthteau), b^ctnhk nuncius , H^B^fecT- 
nhk olim 2Paral. 84, 11. coementarius (at le- 
gendum h^bectnhk ah h^bectu e graeco 
cctf&ssog calx), nunc ^oa\o^^ateau iixoiifidg, 

AIECTNHK , HETBEDTOBAACTNHK tetl*archa, CNS3- 

nhk auriga, (aacensor, chct&xTv^g Isai 21, 7.), 
oyrcNHK, n^feNAJKNHK nummularius, ^ajknhk 
debitor , knhjknhk, yjS^ofknhk, t^ujnhk a 

ITffejf, TEMNHMNHK vinctUS, WKIJJNHK , IIJAIJJNHK 

fundibularius , twcSljjnhk %ihit£$%H[ tribunus. 

•feK: MEAOB^feK homO, Cf. HEAA^h. 

k>k: nHAWK miluus, olimJer.8, 7. cui correctores 
peregrinum e^w^ia substituerunt , apposita 
glossa in graeco legi aci^a, Croat. nHAK>\* vide 
sub y\ 

ka: fem. jakka perdix, bo^ka, aatka, wnotka, 

fEUJOTKA, IIAWCKA, pS'!KA Uma , TOMKA pUllC- 

tum 



Si6 Pars I. Cap. IIL §. 33. 

tum* Diminutiva cohka a cora, NEB^tTKA^o- 

UJKA PuiSS. prO ^UJHLJA, a £CKA* 

hka: hejnhka. oysKHKA vide sub WKA. 

©ko: Neutr. raEAoKo, Pol. Boh. higako, pomum, 

cujus primitivum iukao nullibi invenitur, 
iko : Diminutivum koaeko a koao, 

Formativam cko vide sub ck. 

Confer Adjectiva ope ok, ka, ko formata. 

Terminatorum in nhk pleraque tonb afficiunt syl- 
laham ante nhk: nocTNHK, msctnhk, nahaanhk, 

HNOHAEAUNNHK. Exdpe mShENNK , MOAHTBENNHK , 

hieotbennhk^^bctbennhk^ in quibus tcrtia a iine, et 
eas^nhk, aoafknhk, oyMENHK, in quibns ultima syl- 
laba tono amcitur. 

Usus formarum. 

§. 33. Ex paucioribus ' aut copiosioribus ex- 
emplis sub qualibet forma adductis ipse • jam judi- 
care poteris , quam varius sit harum formarum in 
lingua veteri slavica usus, Eadem enim forma, 
qua actor , vir agens , denotari solet, subinde etiam 
instrumentum, utensiledesignatur.Formae quibus 
feminae a maribus distingui solent , etiam abstrac- 
tis designandis serviunt. Masculis quidem tribuun- 
tur terminationes hn, Sn, anhn, eau (ateai*, 
hteai*), Ayu, (rarius am, ak), nhk. Feminis a, na, 
wna (wnh), hlja, (rarius ka). Neutris animalibus 
nondum adultis : a, cujus pluralis ata. Actio ver- 

bi 



Adject. terminatio indefm. et defin. 5i? 

bi noiatur formis neutfis anYe, enYe , tYb*, ei 
femininis ba, ka. Abslracta attributorum quorum- 
vis amant formas femininas u, a,a,obi>, hna, wna, 

EAk (H^AU), £A, Tl», OTA (ETA) , OCTL^ECTk), HL(A, et 

neutras ctbo, ctbYe. Collectiva Ye. Instrumenta , 
utensilia no, ao (aao,hao), elj, hlja, nhk. Piecep- 
taculi, loci appellationes postulant huje. Diminu* 
tiva huj, elj, hlja (rariusKA), lje. Karioris usus for- 
mas sub m, p, ^, 3,», c, lu, m, r, \ conspi- 
cies. Genus denique ipsum, ad quod determi- 
nandum regulae a Grammaticis hactenus datae 
vix sufficiunt, formae a nobis latius expositae ac 
secundum genera consulto distributae suapte 
indicant 

C a p u t IV. 

De nomine adjectivo* 

§. 34. 

Adjectivorum terminatio. 

In Adjectrvis duplex terminatio, indeiinitaei 
deiinita,secundum genera distinguenda est. 
Indelinita a) post consonas solidas : 
M, - F. - a N. - 

NOB, NOBA, NOBO. 

NAr ; NArA r NAro. 
3%A , 3AA, 3A0- 

1>) 



.!i8 Pars I. Gap. IV. §. 55, 

b) Post consonas liquidas: 

M. - h F. - A N. e 

eSh, k^a, k^e. 

OTENb, OTNA, OTNE. 

AOfKK, AfKA, AFKE. 

AOJK, AJKA, 

Adjectiva definita assumunt pro ratione con* 
sonarum praecedentium wu aut Vh : 

a) nEfBWM, nEfBAA, nE^BOE 

b) 1. chnih, chnaa, chnee. 

2. TJETlH, TfET|/A, TfETlE* 

Formae primitivorurn. 

§. 35. Formam Substantivorum primam in- 
duunt et Adjectiva, ea nimirum, quorum conso- 
na linalis non estaffecta 1 , sedsolida. Talia sunt: 
rziB, A*fefi laevus, nob novus, chb caesius, griseus, 

Haab, nfAB, k^hb. Adde totob paratus. nEf- 

BbiH vide inter Numeralia; 3£fAB vero ope ? ab 

formatum est. 
awk, caak, rpSK; A^fcn pulcher , CA*fcn , rwSn 197, 

CB^fe^fen. 
N^Mmutus, cam; npM, \*fOM, kjom. 
hn alius , WN , AHbN piger ; n^AN , bjan , kjon albus 

(eqUUS), Cf^N, SEfN. 

E*fcA albus, maa parvus, mha carus^soA^^feA^ij^feA 
99, roA 102. 



Acljectivorum fbrma prima, 019 

hij austerus Luc. 19, 21., cnp orbus, cnoa 150, 

CTAp 156, CKOf l63. 

pa^, cfc^ canus, ^^ vilis (Paiss. Pol. macer,Boh, 
pauper, Serb.&^malus), cm^ (cn^, rN^) 

195, KA^, MAA£, TBEf^, r*f£. 

AWTsaevus, atrox, caiT satur, crat I49, ^aat 

aureus, jkeat, hct, n&T, tiact,iact, hhct, 

pSct 207. ahtuh est a participio passivo aht 

verbi aTk>. 

CH3, roK3, KAH3, k^j^ 115,^ej>3 (^e^uh)^^^, 

Prov. 13, 18. 
awc calvus, ySc, kSc (kSckih). 

oyKor pauper, n>t:r, Nar nudus, NETArpiger, dsgyos 
(olim Prov. 13, zi.nunc njA^^NWH), KAAr, ^Ar, 
MNor, ^far, $f&r,CTfor(cTj>oniiu) Russ. Pol 
severus. 
Artjf Boh. Croat. IJlyr. impar, th)(, cSjf, rAS\\ 
niK Serb. robustus, fortis, aak; njEK. 

Horum cleimita terminatio est *xih : aHjb^ih, 
njAMiiH rectus. Post r, \, k per abusum scribi 
ih pro «sih supra p. 17 et 21 monuimtis. 

Quaedam uti rciB, KptfM, s^a, hjek inusitatai 
quidem sunt , qua Adjectiva , sed suntthemata Ad- 
verbiorum hibHj, kjoax^, .s^aw etc. cam, hn, hcT, 
^p^r forma ab Adjectivis non difTerunt, quamvis 
ob signilicaticnem inter Pronomina locuni sibi 
postulenk 

For- 



520 Pars t Cap. IV. §. 36. 

Forma Adjectivorum secunda. 

§. 36. Formae secundae Substantivorum res- 
poiident Adjectiva , quae radicali liquida liniuntur : 
k^h fatuus, cSm vanus, ujSh sinister: kVih , cSYh, 

ujSYh. 
^hbih, ferus, incultus. 
Ko^bnAYn fortior , Comparativus a kj 'fcnKWH. 
beaYh rnagnus. Comparativus eoaih major. 
CHHt: chnYh caeruleus, lividus. Comparativi oy- 

nYh melior, a\nih minor. 
hSfk^l: hSjk^Yh, hSjkYh, Serb. tSjk£l%, 100. 
aojk mendax, a afath, piim (f <&iikYh) rufus , ^SjkYh 

a ^r, robustus, bene valens. 
6£cu vide inter Numeralia. 
n^fcuiu , n*buiiii pedes 89. 
nhuj egenus, tolu : tljjih vacuus. caalu v^vg^ sua- 

vis, jucundus (olim Prov. 12, 11. nunc caa- 

^octen). 
nhlj pronus, 
njoM : rip ohYh , reliquus , residuus. 

Pleraque ex his derivata sunt ope b seu Yh. 
Nam ^hbih est a ^hb, hSfk^u a h*£o # nhlj a nhkS, 

CAALJJ a CAACTLv 

Quaedam , uti Comparativi omnes , terminatio- 
ue deiinita carere non possunt. Formantur au- 
tern ope su-ffixi h etin possessiva aSubstantivis. 

M. u 



Adjcctivoi-um forma secunda, 521 

M. - u F. - a N. c 

Iakobai*, abjaamai*, cum au paragogico oblabiales 

B, A\, prO lAKOBU, ABfAAMt; OBNb, OBNA , OBNE 

ab oben; $A}AWNh, cVwni*, opAi*>opAA, oyAE ab 
ojea; kojkaa kjb in Missali glagolitico a K03EA; 

OCAU ab OCEA; BEAKA&JK^b a BEAEaS^, KN^Hik a 
KNA^b, K^HNOfOJK a K^HNOfOr, EifAJK a bj ar , 

ha&m a haSk, ripojoM a n^opoK, meaobtjm a meaob^k, 

WNM aK)NElJ, ArNEMab ArNElJ,TEAM aTEAELJ , JKE^H 

a JKyELj, otem, otma, otme ab OTEIJ, NEracwuj a 
NEfTlCWTk. At HCnOANb a riOAN, cboko^u a CBO- 

Ep£A Adverbiis adnumeranda sunt, cum de 
omni genere et numero valeant. Alia amant 
ob, alia ENk, hn, quae videsis loco suo. Alia 
duas formas admittunt : a^ama^ et a^amob, bao- 

NABAK et BA^NABHN. 

M. - Vh F. - Va R. - V* 

fobajkVh, roBAJK^Vn a toba^o; ckotVh a ckot, ko- 
^Vh a K03A, kojkVh a Kor, nscVH a nEc, obmVh 
ab oblja; nAAAijiVH urens, a Gerundivo nAAA, 
haa/Mii. Praeterita Gerundivorum masculina 
contracta, quae hb rejiciunt, quando Adjecli- 
vorum termiiiationem deiinitam assumunt 
pro Vh amant eh: oy^ajeh, noyorK^EH ab 0/ 
^Apu, nopojK^L. Sic et Comparativi ctaj)^^, 
KfMsnA^H. Aiia Vh et eh admittunt : oynVH et 
cyNEH, beaVh et beaeh. 

X ah : 



5gj! Hm h Cap. IV. §. 37. 

ah : MMorKAH , vide in Comparativis. 
oh , oa , oe vide in Pronominibus. 

fcH, ^A, Se: BOA^H, BOA&ft, BOA^E (prO E0A06 , 

*ba,-bo) a boa. Serbi hodiedum boaShckwh dicunt 

Adjectiva consonis servilibus aucta. 
§. 37. Augentur Adjectiva a line etiam conso- 
nis servilibus b, n, a, f, t, ct, ck, ui , %, k, 
quibus plerutnque vocales mobiles et e , sed et 
immobiles a, o, h praeligi solent. 



- B, 


A6, 


OB 


: EB, 


HB. 


- BA, 


ABA , 


OBA 


: EBA, 


HBA- 


- BO, 


ABO, 


OBO 


: EBO, 


HBO 



B : ME0TB , A\EflTBA , A\Ef TBO a MftiTH \ MEf CTB ; JKHB 

est Praeteritum Gerundivi a jkhth vivere. 

AB *. KfOBAB a KfOfib , CKBEONAB , kS^J AB a K^pk , f JKAB , 

beahhab, aSkab a aSka. Sic et compositum 
3^fAB sanus, a ^jath. 
ob: a^amob ab a^am, abob a aeb, caonob, b^anob, 
ta^ob et pluraalia possessiva. Hinc etiam KroB, 
quod Piom. 8, 9. non solum nunc, sed et in 
antiquis editionibus et in Mss. minus antiquis 
pro Kro legitur. At Apostolus an. 1324 legit 
citato loco N^fecT^ CEro pro ceh n^ctl Kron. 
Illyrii nunc omnes possessivo N^fcroB, N^fcroBA, 
N^broBo, alii autem Slavi solo Genitivo icrw 
utuntur. Alia qualitatem, originem, mate- 

riam 



Adjectiva formacAB, ob, vib. 325 

riam indicant : £oa\obuh, tejnob spineus, cS- 
job crudus, humidus, C<ygog, viridis (de lig~ 
no) Luc. 21, 23., chtobwh scirpeus, nehctob 
insanus, et fortasse roTOB. Adde Adjectiva 
pronominalia hikob , takob , cakob , kakob. 

eb pro ob, post vocales et consonas liquidas: noeb, 
smYeb, Lj^fEB, oata^eb, CHijEa talis, a chue. 

hb: 3A0KHB a ^aoka, ad signiiicandum habitum; 

A^NHB ', JEBNHB, CKf^NHB £vpSTCl$QXog PrOV. 17, 

20. (nunc oy^oKonpEAOJKNWH), rSrNHB , ^a^chb^ 

OyKOfHB, nOKOJHB, TEpn^fcAHB, AVOAHAAHB tad- 

turnus, tujaahb, a Praet. partic. activi tej- 

H^A, M0AHAA, TljJfAA*, BAA^HB VeiboSUS, OyoO- 
£H6 ab OyfO£, flfAB^HB, KAEBETHB, CTfOIITHB, 
UiEnTHB, AfeCTHB 3 AECTfc, A\HAOCTHB, NEHECTHB, 
OyJKACTHB , OnAA^HB , HfO^E^HB , AJKHB , riATJUJHB, 

wkujhb. Post consonas -quasdam a euphoni* 
cum mseritnrf rNTjBAHB, boctanahb, cbajahb, 
3Abh£ahb lividus, invidiosus , wkh^ahb , oyeo- 
^ahb boa, bos corriupeta, ctu^ahb, oyB^fc- 

TAHBplaCabiliS/ ^AKWTAHBObKvioSUS, nhlTAHB, 

Bom^AHB formidolosus ,ne^Sjkahb> bo^nocahb, 

njOCAHB,OCASuJAHB, CTfAUIAHB. 

Formativas oben seu eben vidc sub en; obht 
fiub ht ; obckujh sub ck. 

Desinentia in em, oa\ , ha\, ut 3NAEM, iihtoav. 
(iihtoa\wm teaelj), NEKAJOMHM, snnt participia pas- 

X <l si- 



324 . Pars I. Cap. IV. §. 37. 

siva praesentia. Confer etiam Adverblaope au, mo, 
mh formata. 



EN 


: NUH, 


ENb 


: nVh, 


HN, 


AN„ 


NA 


: NAA, 


NA 


: NAra, 


HNA, 


ANA. 


NO 


: NOE, 


NE 


: NtK, 


HNO, 


ANO. 



EN: nOTAEN anOTAH, rNOEN (et rNOHN), j>ABEN,JABNA, 
rtABNO, nfOTHBEN, OV^OKEN, HfHCKyKEN , NfAM- 
NWH, MEfMEN, HO^^EN, HJA^^EN, ^ECNWH dex- 

ter, tt^cen , k^cjjn: kocnuh tardus, tohen. 
Plurima a Substantivis:£HBEN a ^hb, me^baen, 
inserto a euphonico, a MEfBk,no$oKEN, ovaun, 

KE3^MEN, TEMEN : TEAttJWH a TAU , 3tMANbJH(ln 

codd. serbicis) et ^emnuih eliso a euplionico, 

a'3EMAA, NOBHNEN, CBHNEN (CTA^O CBHNNOe) , 
TAHNEN, KEfNENa KEf NVE (Kf ENVe) , CTp ANEN , HCTH- 
NEN : HCTHNNWH, 3AKONNUH , OrNEN , KOAEN , 
JS^AEN : STJANWH, 3EAEN , CHAEN, A^AEN liebu- 
10SUS, BTJfEN, K^fEN, MHpEN*, KHJ^EN , M^^EN , 

cntj^n, k^hnoha^en unigenitus, Mtt^SN, HAO- 
£EN , BfE^EN, nfABE^EN a nj> AB£A \ nfHITiTEN, 
JKHTEN, MECTEN , nEJCTEN teiTeilUS , a nEpCTK ', 
AWKE^EN , nOAE^NWH , FKEAHJ^NUH, BO^MOJKEN , 

ne^jken, knhh;en literatus a knhta, ^oajken, 
XS^ojken a X*A or artifex, hckScen, kjacen a 

KJACA; CTJAIJJEN a CTfAy, ry^LUEN a ron?)r, 

btshnuh aeternus roySuiENa rojfy^A, btjhena a 

bhjk, 



Adjectiva formaeEN, oben. 325 

b^k, ^bohhen a ^bohlja, ahhen personalis, a 

AHLjE, AAMEN ab A AH , ^AAHENa^AAK, Ef AHEN llUp- 

tialis aKpAK, coanemnuh a coanlje, nsmollien. 
Differunt autem Adjectiva haec et siiriilia a 
participiis passivis in en tam signiiicatu , 
quam motione. ■ Nam Adj. \*baaen, \baana, \*baa- 
no a \*baaa estlaudabilis,laude dignus , parti- 
cipium vero \baaen, ^baaena, \*baaeno est lau- 
datus, qui laudatus fuit. Sic differt TBOfENyfi 
a tbojhth in ^KOTBojENyn manufactus, et 
TBojNyn in vocenS^cTBOfNyH thaumaturgus, 
qui mira operatur. cntj^no est esculentum , 
edule, quod edi potest, cn^eno comestum. 
Pauca qiiaedam euphonia exigente e immobile 
liabent : ^eaen , 3EAENA , 3EAEN0 , *\rAEN , ctS^en, 

OrNPN, BAArKEN. 

Formativae en praefigi solet quandoque ob seu 

eb, hinc oben, eben. 
oben: bhnoben causalis, a bhna; «ihnoben, tejno- 

BEN (BTSNELj), AU^OBEN (mE^BEN) , ^S\*OBEN , rjTJ- 
\*OBEN, LJEJKOBNyH. At aSkaBEN a ASKAB. 
EBEN: TfH^NEBEN, ^NEBNyH , a £ENLv, OATAfEBEN , 

(^o for 0ATAfEBNyH\" Psalt, Ven. 117, 26. aliae 
edit. OATA^EBy\), ^ojk^eben a ^orc^is, ^Slue- 
ben , riAAHEBNyH a nAAM. Alia a Verborum In- 
finitivis derivata terminaiioni en praeligunt ea, 
hinc eaen , EANyn\ 

IA5N, 



526 Pars I. Cap. IV. §. 5f, 

EAEN, EAHyM: cfeTOBATEANUH a C^feTOBATH , NECKAA^ 

NATEANyfi indeclinabilis , h^b^cthteanuh^h^- 
•■» cfeijjAeATEANWH , u>kcto,.\teanwh CirCLimstanS , 
circumstantialis , bo3^ej>fkateanwh continens, 
^objoS^hteaen benedocens. Hacforma usi sunt 
Grammatici in exponendis terminis technicis. 
hava NAf hljateanoe est nomen appellativum , 

C^IJJECTBHTEANOE SVlbstailtivUm , nfHAATEANOE 

adjectivum. iia^efk h.wenhteanuh estcasusno-r 
minativus. 3*Aor ^HCTBHTEANyn vox activa. 
nakaonenie H3raKHTEANOE modus indicativLis etc. 
ccNyn , seu en cum praefixo augmento ec : nekec- 
nuh coelestis a neko, nekece; T r bAECNyn a T r br 

AO, T^feAECE. 
tttk: MATEJENI* a MATH, A*ATEfE, TOCnO^ENU, FOCriO- 

^ha, rocno^NE, otenis ab ot , unde et otelj. 
Adde cyNOBENu a cwn interposito ob. 

hVh: ^abnih, ^omobnih, ^ebnVh, 3EMN1H , ^aanih, 
fi^kANrH, Bycn^ENiH a Bycnjk, oyTjENiH, bnK- 
t^nih, ro^NiH, hck^enih proximus, n^EH^no^- 
nih , 3a^nVh a 3*£H , n je^nVh a npE^ , ny ejknVh a 
njsJK^E, cj>E£nVh a Cj>e^a, NHfKNVnaNH^, kah*k- 
nih, ByuiNiH excelsus, altissimus, bej^nih. 
Ab Adverbiis derivata praefigunt ui, hincfor- 
mativa uinih. 

uinVh: ^omauinVh domesticus a ^oma, tamouinih 
a TAMo, KpoM^feuiNiH exterior aKjoM^b, bm^iui 

nVm 



Adjcctiva formae hn , an 527 

nVh a bn4?, nwn^lunVh et nunaujnVm a nuin^ et 
nun.a;^oa^ujnVh (in correctaedit.^oAN^HwVn), 
bhejaujnVh hesternus a bheja(Russ. BHEpAcucum 
cis demonstrativo) , ^^ttlunVh a 3^ (Russ. 

^^HJCIs), ^NEUJNlH a^NECU.A^TOUJNVH 3 ATSTOCI». 

hn : tahn (tahna) a tah , rNOHN ulcerosus a TNOH, 

^OCTOHN, ^OCTOHNA, ^OCTOHNO*, nOKOHN , HT* 

ahn (htahnh? oymH foramen acus), a\oanVhn, 
NEnpHra3NHN,rB03£HN a tbo^^i». A nominibus 
rerum animatarum femininis et masculinis se- 
cundae formae: toaSkhn a toaSei*, 3a\Vhn a 

3AMH SeU 3AUA, CEJNHN (CEf NHNA KOJKa), 3BEJ HN 

a^B^fepUjB^o^HN a b^o^, quodestprimae for» 
mae (kjhai? b^o^hn^ in Ostrogiensi, at nunc 
bj^o^obu Zach. 5,().),<r\TnHa tatu. Praecipue 
a nominibus propriis personarum in a et h: 
ebfkhn ab EBrApro eba, aevVhn aAivV, ma^Vhn a 
ma^Va, VS^hn a VS^a, mea^Vhn a mea\"V. SicA^AMHN 
ab a^aa\a (at a^aa\ob ab a^am), catanmn a catana. 
mcckbhthn ad Substantiva in hn spectat. 
an : oaoban plumbeus , ^eban ligneus, jSman, 
Bf eman (Serb. bj ea\en), oycA\AN (oycNiAN ab oyc- 
nVe) et oycA\EN coriaceus, loreus, kaman a 

KAA\y Ct KAttENNUH a KAA\ENb , CTKAAN vitreUS, 

aunan lineus, (NA^fArH AHANy Exod. 28, 42. 
foeminalia linea , olim n. hoaotnanw, alias naa- 
tuanlu a haatno), nujAN (xa^k) subcine- 

ri- 



528 Pars I. Cap. IV. §. 37. 

ricius,a ny^ favilla , c^ek^an argenteus, ka~ 
tj>an, (5erb. kap^en) purpureus,ME^AN, iiao- 
tah carneus, tjoctan, jojkan (oofkan) a por, 
raacan^ ujHnnAN (ijb^teij) , roseus , a UJHn^K; 
caan vero, salsus, ope an formatumest, dif- 
fertque a participio passivo coaen salitus. 
CTOAn caan est columna salis, et coak necaa- 
na Marc. Q, 50. est sal insulsurn, tq ccXccg 
avc&Xov. 



- EA, 


EA, 


- AA, 


EAA. 


- AO, 


EAO. 



£A> AA, AO : TEnEA (TE nA) , TERAA , TENAO CaliduS , 

CB^TEA, KKICEA, KklCAA, KWCAO, Kp&rEA. 
£A, EAA, EAO : ^EKEA , ^EKEAA, ^EKEAO , CraSSUS, TA- 

jkea gravis, cum e immobili, a TAr. At tnha, 
(rNHAWH^^fbA, £j>a\*a sunt participia activa 
seu neutra Verborum rNiw, ^f&ro, ^a^nK 
iaen vide supra sub en. 

- j, Kyi 

- fA, EJA. 

- £0, IJO. 

j : ^okj a ^oka, x*fAEp ()Cf AKop) , ko^ ^ promtus, k^jk- 
^c/ih vigil, Dan. 4, 10. in ed. Gstrog. , nunc 

BO^JUH, M*£f, UJE£p a LJJA^TH, \*WTj>, OCTf 

acutus, ab octk, kwctj limpidus, nECTj 120, 
MOK^humidus, madidus, a mok: mokn*. 



Adjectiva formufeT, at, ht. 5?9 

ij, eoa, eoo amant Numeralia , ut nATEyo, et Pio- 
nomina uti kteo quidam, quae videsis infra 



- T, 


AT, 


HT. 


a ta, 


ATA, 


HTA- 


- TO, 


ATO, 


HTO. 



t: jkeat: jkeatwh flavus. Adde Numeralia metbed- 

TklH, TOETlH. 
AT: KOCMAT villoSUS, CT r kNATUH, M&FKATAA FKENA , 

raacat, kctat diyes, et praefixo n: nEONAT 

pennatus, a rejo. Praeiixo 05: bhnobat reus. 

ht: boawkht augurandi peritus, a baaskka; hmenht 

et hmanhtwh nominatus, mactht (Psal. 4)1, 

12. B 1 * EAEH MACTHTHfc, V. l5. B^ CTAOOCTH MAC- 

THT^b iv fflgsi Tiovi , in senecta uberi) , naoouht 
praecipuus> eximius. Conjuncto c cum t: 
act, HCT. 

act: jorACTWH Iluss. magnis cornibus, differt a 00- 
TATbiH cornutus, corniger, Croat. orACT idem 
est quod Piussorum et Dlyriorum oorAT ; koh- 
aact Serbis est notam albam quasi alarumha- 
bens, kjhaat vero alatus. 

hct: nH^ohctwh sinum latum habens , o^hhct 
eloquens. Praefixo vero ob : obht. 

OBHT: ^OMOBHT, CANOBHT, T0ECNOBHT timblUatUS , 

r7J£0BHT virulentus, rao^obht fertilis. Adde 
oHjmebht, mulatp in j ob h praecedens. 

- CK 



330 Pars I, Cap, IV. §. 57 



- CK, 


CKUH = 


- CKA, 


CKAA> 


- CKO, 


CKOf. 



Ck,ckuh: eaaYhck (kha?ke kaaihck princeps ariolo» 
rum, seuincantatorumDan. 4,6.),tkhtVhckuh 
et fKHTEHCKUHa jkhtVe, b^obckuh^emckuh ter- 
festris, caobenckuh w^uk slavonica lingua, 
konck, ikenckuh hoa sexus femininus, norAN- 
ckuh in antiquo Apostolopro ra^uMECKun gen- 
tilis, in eodemJuel. 1, 12. ^ffcBA KCENkCKA(ed, 
^jebeca ecenna) arbores autumnales, q$ivoi:uQivx\ 
noAkCKu^i a no\E, jkejnob oceack mola asinaria*, 
AtopcKUH marinus, A\VfCKUH mundanus, mSj- 
ckuh (et mSj hnckuh) ex Aethiopia , bhnajck , 

KE^fCK, JKHTAfCK, IjAjVCK, AK>£CKUH, rOCno^l»- 

ckaw bemija dominica coena, haotckuh car- 
nalis, k)h;ckuh et inserto e euphonico, k>jke- 
ckuh a wr, a\S?keck yo t \ genus masculinum, 

MEAO&^fcMECK, CTAf MECKUH a CTAf EL| , CTAf HMCKUH 

a ctajhlja (cTAfHMCKTM^ kacneh aniles fabulas 
1 Tim. 4 , 7. in antiquo Apostolo , nunc kakVh^) , 

BCAMECK a BCAK. AddeNEKECK, TT?AECK , aliaS NEKE- 

cnuh, tmjaecnuh. Formam hanc amant Genti- 
lia : ahtobckuh a ahtba, ^haukuh a jhm, aa- 
thnckuh, jSckuh a pScb, focVHCKUH Veroa jocVa, 
rpEMECKUH a toek. 

uim 



Adjectiva formae ok , hk, ak. 33 1 

wVh, 'fcHiuiH vide infra in Comparativis. 
wnVh vide supra sub nVh. 

•Ay, o\: betov;, betjca, bet\*o vetus. Alia amant^K. 



- «&K, EK, 


OK, 


HK, 


AK. 


- K*, 


OKA, 


HKA, 


AKA. 


- KO , 


OKO, 


HKO, 


AKp. 



*&k: K^fcnoK,Kf r bnKA, KffcnKo^TONOK, cumoeupho- 
nico et mobili, (Croat. Boh. tenek, Iilyr. ta- 
nak) tenuis, subtilis, caa^ok, kjatok, kjo- 
TOK, oygoK, kah^ok, a KAH3, n0A 3 0K > A E ?3 0K 

(^b^TtK) , MAKOK, MAKKWH (RuSS. MArOK, 

A^ArKVn), aetok. Post consonas liquidas ek: 

rojEK, rOfkKUH, TAJKEK, TAJKKyH. 

ok, oka,ok©, cum immobili ; taSeok, whjok, 
bucok altus, jkectok. Adde ^aaekwn longin- 
<pms, remotus, cum e immobili. 

hk: beahk : beahkwh a beai*. Hanc formam adop- 
tant Pronominalia kahk, toahk, ceaiik, ko- 
ahk. Istorum alia amant ak. 

ak : i7iK> mKiiiH , takuh , kakwh , inde et Adverbia 
iukw, takw, kakw, Adde Numeralia k^hnak, 
adverb. k^hnakw, bcak, BCAKWH,a becu; tjoaiv 

TDO- 



532 ' Pars 1. Cap. IV. §. 3.8 , 5<). 

TfOAKW, TfETAK, fem. TfETAKy (WNHIJA) tri^ 

tim annorum vacca. 
Comparatio Adjcctivorum ct Aclverbiorum. 

§. 38. Comparativus quorundam Adverbio- 
rum primitivorum terminatur in i; oyNE melius, 
eoae majus,6AipE amplius,nAME magis, super, aS- 
m melius. In codd. Serbicis post a et n scribitur 
k pro e: oyNK, koak. Hanc formam amantetalia, 
uti ^jebae (^jHsbak) a ^jebnYh , rAS'GAEprofundius, 
a taSkok, Kf£r»AE (k^nak) fortius, a Kf ^fenoK, tbej- 
?ke a tbej^, nfEFK^E a njg^, nhjke humilius a NH^. 
BwiiiE a ewcok, AHuiE abundantius , a ah\*. 

§. 39. Comparativus Adjectivorum tribusmo- 
dis formatur, aut a comparativis Adverbiorum pri- 
niitivis, aut a positivo suo ; affigendo Comparativi 
formativas: 

1)M.-Yh, F. - UJH, N. - * E . 

oyNVH, oyNUJH , oyN^feE, ab oyNE. 
mnVh, menllih, mn^e, ab obs.MEN^ 

EOaYh, KOAUIH, KOA^E, a KOAE. 

Censentur vero haecanomala, quodpositivo 
proprio careant. Respondet e.nim primo compa- 
rativo positivus KA.\r vel ^okj, secundoMAA, tertio 
beaVh seu beahkuh. 

Pro koaih scribitur et koa^HjSic etiam Kffrn- 
a\h et Kj^fenA^H. Alia oomia ama^t ^feij; ruHi^u 

soi- 



Adjectivorum Comparatio. 353 

»• 
sollicitior , wn^h , caabntjh , chan^h , nf octj anntih, 

CAACTNTSH , KEcnEHAAN^H, £OKf *bu , M^^bH ,CTAf ^fjH , 
HHCT^H, njEMHCT^H. 

Neutrorum in ^je formam referunt et Adver- 
bia: nob^e, mjB^bE, oy^oK^E ab oy^osu, chantse, 
CfA^N^bE, TTnuN^bi, ^AA^fcE a ^aae , ^osf ^e melius r 
voyki pejus , ckoj ^bs citius, octj^e , hct^e diligentius, 
^OA^^ea^oAro,^^^, aShee, taweHe deterius Joh. 
2, 10. olim, pro hodierno ^S*^ujEE.Feminini in^fcA 
nuilum exemplum in libris sacris occurrit. AtSer- 
bi aliique Illyrii a masc. in Th fem. in \ f \ , neut. in 
Yk formant : a\*£j>Th , mS^jTa , ai^jYe; koPatYh , ko- 
tatYa, kotatYe etc. 

2)M. - LUIH, F. - liJAA, N. - UJEE. 
- HJH, - UJE. 

roouiYn, -rofujAA, ropujEE, a roo£. 

BALLILUYH, BAUJLUA/!V, BALJHUEE, a BALjJE, 

aSmujYh, a^mujh, aSmlue, a aSme. 

Quibus utpote anomalis respondent positivi 
3©a,beahk, ^OKf. HuJLisformae etiam oyuYH , aanYh, 
koaYh capacia sunt: oyNiuYH, menujTh , gcaujih, koa- 
ujaa, koauiee. Sic et ahluluTh, ahuiujee et AHLUUJE 
a ahuje , et plurima alia Adjectiva : aua^ujVh a 
maa^, hhctujTh a hhct, INeLitrum seu Adverhium 
nSipLUE a nScT , TffccujE a TpiWb. Praecipue 
ope ok seu kkih formata, quae rejecta hac ter* 
minationesyllabae fadicali luTh apponunt: 

KA^ 



356 i J ars 1, Cap. IV. §. 09. 

r;\^EiiiVH a taVeokwh, ^aaujih a ^aaekwh. 

UIHfUJIH a IUH£0KWH> JKECTUMH aJKECTOKWH. 

Sic Kf T fenujVH et KfHsnAKuriH aKffenKWH proKoM?- 
raVh, tonujVh a tonkwh, CAA£UJi'H,et caapk^ujVh a 

CAA^KWH ,Kf ATWVh a Kp ATKUH , KfOTUjVH a K^OTKWH , 

T/;u*;ujVh (olim et tajkVh) a tmkum, quae tamen, 
mutatOK in »1, etiam tertio modo formari solent: 

rA^KOM^HUiVH , ^AAEMAhWiH, IJJHfOMAHW"lH,JKECTOMA£- 
IUIH , AtTMAHUliH a AETKUH^ 

3) m^huiVh; ahuiVh vero post fk, uj, m. 

mjhujVh : rtEyB^HUjVH, c^rSs^fHUjVH , lONMiHUjVH a k>n ; 
praesertixn si terminationem nmh praeeedat 
consonans : caabn^hujVh , chanmjhuhh, mect- 
nmjhujVh . aua^hujVh ,, sa^huiVh , A\^fMJHUliH 

AWT^feHUliM. 

ahuiVh : maajkahluVh a maa^wh , nhjkahijjVm a nhjkwh 
vel potius a nh&e, kahpkahwVh a kahjke, oyKo- 
jkahujVh ab oyKorwn, mnojkahujVh a MNorwn , 

EAAWAHUIIH a KAArWH , ^JAJKAHUJVh a ^fATWH *, 
THUJAHUilH a TH)£WH, BETUJAHUIIH a BET^bJM , 
Kf^fenMAHUjVH a KffcnKWH, BEAHMAHUJVn a BEAH- 

kwh , royMAHUiVh a rofMiwn, caa^mahuiVh a 
caa^kwm* Reseelo uiiw desinunt quaedam in 
Afi:MNon;AH.Hinc Adverbiaseu Neuira mnojkae, 

^fAJHAE: KfMmMAE, JKECTOMAE , AEPMAE , quamVJS 

et neutraterminationein uje suppleantur: ^aae- 

MAHUJE. 



Adjcctivorum Comparatio, c25 

hahuje. Tribuunt autem Grammatlci etiam 
terminationem fem. llih Adverbiis : CKoffcnuiH, 
KffcnMAHUJH. Prov. 22,1. h^boaentshuih. 

In quibusdam libris, iis nimirum qui a Polono- 
Russis reeogniti sunt , subinde comparativis eoae, nh- 
jke, BbJUiE, bauje et aliis mofc Polonqrum h in iine 
affigitur : koaeh, nhjkeh, bwuieh, baujeh, quod mi- 
nime probandum. 5 Esdrae 8, 20. plane legebatur olim 
NAHByuiEH (AEfA),quod in Mosquensi prima in nah- 
buujujh (ob praeccdens ohh) mutatuin est; incorrccta 
vero Vulgatae vcrba in superna rcdduntur na BbJUJNA/A. 
In formula nfEHHcT^fcH fixyb tboH , purissimae manns 
tuae, terminatio hsh est Dualis femininus Comparativi 
scu Supcrlativi iifEHHCT^bH, a fem. sing. njEHHCT^b/A 

pro npEHHCT^HUJH. 

§. 40. Superlativus suppletur productioribus 
Comparativis in »bHUjVH et ahujVh. Aequivalent enim 
Comparativi absolute sumti Superlativis, ita ut 
omnibus major, melior, censeatur maximus , opti* 
mus. Errant itaque Grammatici, qui terminatio- 
nes longiores Comparativorum Supcrlativis pro- 
priam esse docuere, ita ut mS^jujVh, cbatuiVh, 
hhctluih a mSj^^hujVh, cbat^hWih , hhct^hujVh 
gradu distinguerent et breviores Comparativos, 
longiores vero Superlativos appellarent, cum po- 
tius dicendum flierit, Comparativis, praecipue pro- 
ductioribus , sensum tribui absolutum et hos pro 
Superlativis aliarum linguarum usurpari. So- 
letque iis ad indicandum summum graduninume- 



r'>i»> 



330 Pars I. Cap. V. §.4i. 

rale bce, (flW-) aut praepositio nj>E (prae, per) aut 
utrumque praefigi : npEMHAocTHBHjHWiH, njtocBA- 

LJJENM^HUJVh , BCEMHAOCTHB^HUJlH, BCEnfECBHfeTA^fchU/iH. 

Comparativus iiame exigitparticulam nah :NAHnasE, 
quodin Psalmis graeco ififPiitpvl amplius , alibi et 
superlativo [iccXiscc, maxime, respondet. 

Hodie in plurimis dJalcctis slavicis ope particulae 
nah, Comparativis praefixac, Superlativus formalur. 
Apud Serbos nahmS^(>Yh> nahm^jYa, nahmV^oYe. 
Bohemi nah ntmc ut neh pronunciant et scribunt: neh- 
aeiilijYh optimus ; Carnioii „ nah ctiam in hao mu- 
tant. Croatarum nahbekuiih, maximus, iis est et na^~ 
behYh et nahbekujYh* 

C & p ti t V, 
D 4 N u m e r a 1 i b m s. 

§. 41. 

£ NumeralibuS cardinales numeri, si quatuor 
primos excipias , formam Substantivorum, ordina- 
les vero omnes Adjectivorum formam referunt. 

Numeri cardinales. 

Simplices : Compositi : 

a. b. 

1 K^HIi 11 K£HN0NA£ECATfc - - - - 

2 £BA. 12 £BANA$ECATL. 20 £BA£ECfcTl>. 

3 T0H. t3 TfHNA^ECATK. 30 T^H^fCATL. 

4 



Numeri cardinales. Z5f 

4 HETUpH. 14 HETWj>HNA£ECATb. ZJ.0 METUpH^ECATk. 

5 RATk. 15 nATbNA^ECATb. 50 riATb^ECATL*. 

6 LUECT.tt. l6 UJECTbNA^ECATL*. 60 lUECTk^ECATfe. 

7 Cl&Mk. 17 CE^MLNA^ECATL. 70 CE£A\k£ECATi>. 

8 OCA\U. 18 OCMLNA^ECATI*. 80 OCA\k£ECATL%. 

9 £E3,ATk. 19 £EBATLNA£ECAT. 9° ^EBATt^ECATk/ 

10 ^ecAtu. 100 cto. 1000 twc^ijja (R. tucallia). 
10000 taya iivoiocg. Adde noA semis , dimidium. 

§. 42. K£HN, K^HNA, K£HNO , a K$ Ope HN fol*- 

matum est. ^ba , duo , et oka , ambo , dualis numeri 
suiit, quorum femininum et neutrum ^btj, cz*b; 
tjYe etHETwyVE sunt masculina, tjh, wetwjh fem. 
et neutra. hatk, wectu ope tlm ^ebati*, ^ecatl* ope 
atl*, CE£A\i>, ocmi* ope mi* iormata videntur, refe- 
runtque formam feminiriorurn. cto est neutrum , 
cujus Dualis est ctHj: £B r k ct^ (Exod. 30, 23. at- 
que alibiPiuss. ^biVcth in correcta editione) ; Plura- 
lis cta: tjhcta. TucSiUAfem. e Goth. Thusund or- 
tuni est, cui Russi suum twcallja in editis libris 
substituerunt. tma fem. ettenebras etpvoixdcc (de- 
cem millia) signihcat. 

Antiqua versio,licet et haeca Russis recogni- 
ta fuerit, legit Gen. 24, 60. e^h b 1 * TurtiiJH tem 

esto in millia myriadum yhd ©V %'/W£#£ (WjRflSwv 9 

s 
nunc b TwrcAijju. 

Non solum in codd. Serbicis twcHuja pro twca* 
ilia librorum editorum legitur, sed etiam in ipsa edi- 

Y tio^ 



538 Pars. I. Cap. \. §. 43. 

tione Ostrogiensi , in aliis adhuc locis antiquior haec 
forma intacta mansit. Job. 55, il3. twc&lu, Eccles. 7; 
29. w twcSljjh, Sir. 16, 3. twc^lua,5c), i4. TkicSipn, 
Ezech. 48, 8. oath twcSljj, 2 Macch.8, 54. twcSijja, 
Marc. 5,15.^6^ twcSujh, indeTWcSuJNHK Joh. 18, 12, 
twc^iu plim masc. fuisse Boh. tisjc et Pol. tysiac et c 
libro Job citatus locus iirmare videtur. 

§. 43. In numeris ab 1 1 usque 19 , qui inter- 
ponendo na ex unitatibus et decade componuntur , 
^ecAte pf o ^ecatL frequenter usurpatur : ^bana^e- 

CATE. K^HNNA^yECATb, elisO 0,prO K£HNONA£EC/ATl* 11011 

solum apud Smotriskium et in libris glagoliticis, 
sed etiam in Ostrog. editione Ezech. 4O, 29. repe- 
rias. Legitur enim ibidem e^hni na^ecatectenenu 
pro hodierno ^ecatYk) ctenenmh. okana^ecati*, duo- 
decim, in Evangeliis frequentius occurrit, quam 
^ba^ec/At^. Immo in Mss. etiam iis in locis oeana- 
^ecate scriptum observavi, in quibus nunc ^bana- 
^ecate habetur. In compositis sine u\ ad expri- 
mendas decades lene i> ab editoribus fere negligi 

$0let. HillC ^BA^ECAT^ prO £BA£EC/ATk, nAT£ECAT f i 

et nATL^ECAT 1 * pro natu^ecatl, luect^ecat^ pro 
ujectu^ecati* impressa reperies. Pro ^ebatu^ecatl 
liouaginta Matth, 18, 12. in Ostrogiensi Bibliorum 
editione et novissima Petropolitana an. I8l6 legi- 
tur £EBATb£ECAT'& , in Nov. Test. Kio v. 1732 ^ebat^e- 
cati* ; at in scribendo , qui ibidem sequitur , numero 
simplici ^ebati» omnes conyeniunt. 

§44. 



Niimcxi ardin&ie& 



339 



HEfBWH 


primus , 


BTODUiH 


secundus t 


toetVh 


tertius , 


METBEfTWH 


quartus , 


nATlilH 


quintus , 


IUECTUJH 


sextus , 


CE^MyH 


septimus, 


OCMUIH 


Octavus , 


AEBATyH 


nonus , 



§. 44. Numeri ordinales Adjectivorum dcfi- 
nita terminatione gaudent; 

K£HNyH-NA££CATU 11"* 

BTOyyH-NA^ECATU i2 lt * 

TfETlH-NA^ECATU l3 u3 
WETfEBTyil-NA^ECATU l4 u * 

NATyH-NA^ECATU t5 u * 

UIECTyii-NA^ECATU 10 Uf > 

CE^MyH-NA^ECATU 17 Ub 

OCMyH-NA^ECATU l€ ufi 

^EBATyH-NA^ECATU 1Q U5 

^ECATyn decimus, ^BA^ECATyn 20 11 * 

Libri minus antiqui exhibent nEjByn na^ecat;* 
pro K^HNynNA^ECATU, sive K^HNy hna^ecate. Vide 1 
Paral. 25, 13. At more Ilussico etiam e^hnona^e- 
catuiI, ^BANA^ECATyil (Ostrogiensis editio plane 

£BANA£LjATyn), TfHNA^ECATyil, WETyp cNA^ECATy H 1 

Paral. 24, 12. 13. leguntur, verum a v. 14. conti- 

iniailtur n/ATyHNA£EC/ATU,LLIECTyHNA£ECATUetC. et v. 

28-31 cum ^ba^ecatu conjuncti cardinales simpli- 
ces fiEjByn, BTojyn, tjetVh, MBTBEpTyn denotani 
vigesimum primum, secundum etc. Antiquiores 
formulae sunt riEfByH mejk^S ^ecataia, primus in- 
ter bis (seu duo) decem, i, e. vicesimus primus, 

HETBEpTy H MEJK^S ^EC/ATMA vicesimtlS qUartUS, CE^MOf 

a\efk^ ^ecatma a^to vicesimus septimus anm;.; 



54o Pars I. Cap. V. §. 45. 

At ce^moe ^ecati* aH^to cst septuagesimus annus. 
In Compositis enim uni solum numero termina- 
tio uti adnecti solet. 

Ordinales numeros , primis quatuor exceptis, a car, 
dinalibus derivarisat clarum est; nEjBWH vero est a nje 
ope buh (uti lat. primus a prae, pri, gracc. ^gc^Tog a 
ttqo) formatum. btojwh contractum vidctur ex ^ba- 
TOpyn, quod est a^BA et formativis t-oc>, uti graec. 
ZsvTsgog a Zbo. tj> etVh a td e pro tjoe , ope tVh , hetbeo- 
tuh a METBEjo ope twh deducitur. * 

45. A ^ba, oea, TyH, collectivi numeri opeon 
formantur: ^boh, ^boa, ^boe; okoh, oeoa,, oeoe; 

TpOH, TfOA, TJOE. A HETWfH Vei'0 METBEf , milta- 

to y in b, a nATb et sequentibus ope affixi ejo: 
nATEfo, LUECTEfo, ce^mejo etc. Ab his iterum . ab- 
stracta ope hlja: ^bohlja, tjohlja, hetbejhlja, ce^- 
Mejhlja etc. ^baljjh, TfHiun, uti et x ^ba KfATy etc. 
vide inter Adverbia. A cto formatur cotwh (Boh. 
ctwh) in compositis ^bScotwh, tdhcotuh, et co- 

TtUdH in HETBEJOCOTHWH, LUECTbCOTNyH \ a TUC&LJJA 

(twcaljja) TycSiuNWH (TycAUiNyil). A becl est BCAK 
quilibet, ope ak, a tjoe vero t^oakwh, ope ak, 
akwh, a bcak iterum bcaheck, ope eck formatum. 
Multiplicativi numeri c^rScyn, TjErSfcyH compo- 
siti sunt ex cft cum, tje et radice tSk. ^ba ^ba> 
uti^apud Graecos lCo ^vo , suntbini, oka ambo. 

Tria genera cardinalis numerus k^hn in sin- 
gulari et plurali disiinguit, Sic et becu, bca, bce, om- 

nis , 



Cap. VI. De Pronomlne. 34 1 

nis, sed^BA et oKA,TjH,M£TyfH nonnisi duo:^HA, 
oka est dualis masculinorum , £B*fc, oK^fe fem. et neu- 
trorum. tjVe , hetu^Ve est masculinorum, tj h , me- 
twjh femininorum et neutrorum. Piussis setuje 
pro utroque genere valet. Vide Declinationes. nA- 
ti* et sequentes numeri cardinales, uti collectiva 
riATEpo, uiECTEfo, CE^MEpo , etc. Substantivorum 
vices gerunt. Hinc rwris A/feT, iuectutwc&ljj, nATi- 
yo teaat. Vide Syntaxim. 

C a p u t VI. 

De Pronomine. 

§. 46. 

Pronominum stamina. 
Pronomina primitiva staminibus syllabarun* 
radicalium sequentibus constant : 

1) H, BA, B^fe, BUI, Mlil et NU , Tl , TU, (c) , 

Cfc, 4E, K. 

2) OB, ON, HN, A3, CAM. 

3) hct, £fS'r. 

§. 47. Ex his Personalia sunt: A3 ego , Tutu, 
on ille (pro h). ln Plurali mu nos (vj^sfr) nki nos 
{$[#$)$ bwvos, onh illi/ In DualiBA m. et B^bf. nos. 
Pronominis h duntaxat casus obliquiin usu sunt: 
Accus. Sing. m. h, f. w, n. k seu e. Plural m seu 
a. Relicjuos casus vide in Declinationibus. Ab n 

or- 



542 Pavs I. Cap. VI. §. 48 ete. 

crtum est Relallvum hjke qui. Pteciprocum (c) ca- 
ret recto, sed Accus, ca , ceee, Dat. ch, CES^b, 
Instrum. coKOK>,singulari et plurali numero expri^ 
roendo usurpantur. Interrogativum k augetur de- 
terminativo to: kto quis. he vero aut to aut co 
assumit: mto, heco quid, in Mstis etiam hi»co. 

§. 48, Determinativa et demonstrativa prono- 
mina t% et ci» duplici terminatione , indetinita sett 
communi, et delinita seu emphatica, gaudent: 

T^, TA, TO : TOH, T^Rl, TOK. 

cu, ch, ce ; cVh, cVra, cVk. 
Alia amant %iH , Arci , ok , uti ob , on , cam : 

OB, OBA, OBO : OB^IH , OBAm, OBOK, 

CAM, CAMA, CAMO : CAMTIIH , CAMAHl, CAMOK. 

ON, ONA, ONO * ON^IH , ONAI71 , ONOK. 

Sic et hn, alius , et £f Sr, alter, (in formulis ^ Sr-» 
£jS'rA; ^f^r^pSrS) Adjectivorum formam deuni-j 
tamreferunt: hmwh , ^jSrwn. 

§. 49. Aucta a fme affixis encliticis jke, *k^e, 
Mi^o sunt : Relativum hjke, rajKE, kjke , qui, quae, 
quod ; Demonstrativum tijk^e, et tchjk^e, tahijke et 
tajk^e (tajke), tojk^e (tojke) , idem , eadem,idem, 
Niimerale kojk^o, pro antiquo kt^jk^o , quilibet; hinc 
KcJK£OH)f quilibeteorum. Sedet k^hnkojk^o unus- 
quis(juc, et kwhjk^o (kohfk^o), kapjk^o, kokjk^o 
Jn usii sunt. 

In 



Formatio Pronominum. 



543 



In Ostrogiensi editionc Ezech. 4?, iS.reddita sunt 
Vulgatae verba pcr slngulos menses na kojk^ujh m^cau. 
Muitis cnim in locis Ezechielis tcxtus antiquus ab ho- 
mine Polono-Russo secundum Vulgatam recognitus et 
renctus fuit. At alibi kojk^uh nuspiam legitur. Apoc. 
22 , 2. na kYhjk^o /wfccALj respondet graeco Kocra pjy# 

SZ&qoV. RllSS. Pol. Boil. nilllC KAfK^UH pro KUIHFK^O. 

§. 50. Possessiva ope formativarum a primi- 
tivis derivantur, suntque Adjectiva pronominalia, 
uti et alia quaedam. Formantur autem afiigendo b, 
ch, ^ih, Yh, ob seu eb, ot-oj seu *t*-ej, ak et hk. 
Et quidem 



a 


NAC ! NAUJk, 


NAUIA , 


NAUJE, 


noster. 


m 


BAC : BAUIb, 


BAUIA, 


BAUJE, 


vester. 


- 


A\ : A\OH , 


Morzi, 


A\OK, 


meus. 


- 


TU : TBOH , 


TBOI7I, 


TBOK, 


tuus. 


- 


c : CBOH, 


CBora, 


CBOK, 


suus* 


- 


K : K1IH, 


kaiti, 


KOK, 


quis. 


- 


he : hik, 


Mim , 


SIK, 


cujus. 



Ope ob formata suntraKOB, takob, kakob. Sic 
et KroB a Kro, ToroB a Toro; chijeb, chljeba, ch* 

IjEBO a CHLJE. 

Ope oT-oy :KOTOjyn, olimetKOTEjyH, qui,a 
k(kto)*, KTEf,KTEj>A, ktej>o aliquis , abn.quodhic 
ob affixa in k mutatum est (cf. Kro, ka\S cum h). 

OpeAK: i7iK, niKWH qualis , ab h; tak: takuX 
talis, a t; kak: KAKyn qualis,a k, 



n r * 



544 Pars I. Cap. V^ §. II. 52. _ 

Ope hk: kahk, toahk, ceahk, koahk ab h, 
t, Ck, k , interposito tameiiA. Ab iisdeni stamini- 
bus h, t, ci_, k formantur etiam Adverbia amw 

(rziM0), TAMW,CEMW, KAMW, Ope MO. 

§. 51. Quibus particula n^ particulariter affir- 
mans, et negativa nh praeliguntur, composita 
sunt: nt^kto, n^kuh aliquis , ntjhto aliquid. nhk- 

TO, NHKTOJKE, NHKUIH milluS , NHHTO, NHHECO, NHHECO- 

jke nihil, nhhih nullius, ad nullum pertinens. Adde 
ONcVn,a quo abstractum onchlja, o dstvct quidam. 

K^HNKOJK^O, NHE^HN, KTOAHKO , HTOAHEO , COnjunC- 

tim scribi solent, licet vere composita non sint. 
Post tojk^e sequi solet hcto :. tofk^e hcto idemipsum. 
Affixa verborum personalia sunt aut obsoleta 
aut adhucdum usitata Pronomina, quae videsis 
capite sequenti. 

C a p u t VIL 

Oe V e r b o. 
§.52. 
Thema Yerbi. 
Vex^bi etymon primum, ac proinde thema om- 
__n Temporum et Modorum, constituit syliaba ra- 
dicalis nuda* quae nuUa adhuc servili litera a tine 
aucty sit. Itaque Futuri ^am, Intinitivi ^ath, 
Praesentis ^aio, Imperativi ^ah , Intinitivi ^aitith , 
Participiorum activi £AA,et passivi ^an, thema est 

syl- 



xiium 



Thema Verbi, 3^5 

syllaba ^a, dedit, Praeteritum simplex tertiae per- 
sonae Indicativi. Ab omnibus igitur Verbi syllabis 
radicalibus, quae vocali terminantur, facile et 
Praesens et Iniinitivus formari potest , affigendo 
Praeterito simplici k> vel th. 

3na, Praes. ^na-w, Inf. ^na-th noscere. 

tnh, tnh-w, tnh^th putrescere. 

Kjui, Kfw-w, K^ki-TH tegere. 

§. 53. In iis vero, quorum syllaba radicalis 
consona linitur, uti sunt be^S, ha^S , BE3S, ctje- 
rS, tekS, baekS et alia muita in S, Praeteritum 
Gerundivi, nimirum be^, nA£, BE3, CTpEr, tek, 
baek thema primum constituit, a quo Praeteri- 
tum Indicativi formatur affigendo vocalem e (in 
prima persona ojf): be^: be^, be^o^; nA^: nA^E, 
nA^o)f etc. Aliae Verborum formae in Praeterito 
vocales *fc , h , a affigunt. Sed cum Lexica slavica 
non prostent, in quibus Praeterita simplicia ceu 
themata exhibeantur, malueruntGrammaticiPrae- 
sens pro themate assumere, et ab hujus prima 
persona Praeteritum deducere. Sensit tamenjam 
Meletius Smotriski difficultates in deducendo Prae- 
terito secundae (nobis tertiae) Conjugationis a per- 
sonaprima, quae ob k> affixum mutationern trans- 
formabilium subire solet,ideoque illud a persona 
secunda formandum praecepit. Vidit omnino taach 
(faach^) a taachuih, resecto nimirum ujh , deduci 



546 Pars I. Cap. VII. §. 54. 

aptius, quam a taaujk) ob mutationem radlca- 
lis consonae c in ai. Monuit tamen hoc in loco 
irregularia multa et varia , de quibus alibi brevi agen- 
dum sit, vigilem curam exigere. Atque hac ra- 
iione difficultates in formatione Praeleriti a solo 
Praesenti obvias subterfugit potius , quam solvit ; 
Impar omnino et ille et alii huic labori, ob forma- 
rum Verbi diversitatem nondum sat clare obser- 
vatam ac distincte explicatam. Nobis igitur in iis 
saltem formis, in quibus ob affixum 10 primae 
personae linales consonae transformantur , Prae- 
teritum simplex aut Infmitivus , utpote intuitu 
characteristicae vocalis tempora analoga, prothe- 
mate ipso valebit. 

Formac Verborum. 

§! 54. Verborum formae, a quibus non solum 
signilicatus ratione actionis , sive tempore defmito 
absolutae , sive tempore indefmito continuatae 
aut etiam iteratae , sed etiam Futuri et Praesen- 
tis clarior notio dependet, variae sunt. Earura 
simplicissima seu 

Prima comprehendit ea Verba,quae nullam 
characteristicam vocalem ante th Infmitivi habent. 
Suntque eorum duo genera. 
a) Eorum quorum syllaba radicis vocali termina- 

tur, uti ra-TH, ^a-th; h-th, kh-th, n^fc-TH, 

MUI-TH, ^S-TH. 

10 



Formae Verborum. 54^ 

b) Eorum, quorum radix consona terminatur: 

ruc-TH, nec-th, jac-th (pro j act-th) , Prae- 

sens iiacS, necS, jactS. 

Secunda complectitur ea Verba, quae in 
Praesenti (seu Futuro) nS , in Inf. nSth syllabae 
radicaii affigunt: ^S-nS, cta-nS. Habentque ple- 
rumque etiam praefixas praepositiones : oomanS, 
h3jhnS, h^cSnS, npo^AKNS, oyFKACNS etc. 

Tertia eorum est, quae cbaracteristicam 4? 
syllabae radicaliaffigendoPraeteritum, ethuic de* 
mum addito th Infinitivum formant: aahSm"^ : 
fA^SM-^TH a ja^Sm; noBEA^fe : noBEA^TM ; bh^ 1 ^: 
bh^th ; taa^Hj : rAA^TH ; CTbJ^CA : CTW^THCA. 
Quaedam tamen a pro*fe amant,uticTOATH, Kom- 

THCA, ^EJJKATH , CAWUJATH. 

Ouarta eorum, quae characteristica h gau 
dent , uti tah : tahth; koh : kohth ; itibh : itibh>- 
th ; n$ eaoa\h : njEAOA\HTH ; kaonh.kaonhth; cS^h: 
cS^hth; ^wth: ^wthth. 

Quinta eorum, quae characteristica a aut 
a gaudent : cVa: cVath; tn^bathca, 30EATH, ko- 

nATH , TAA^ATH. 

Sexta derqumeorum, quae characteristica 
oba aucta sunt : kSh-oba : kSh-obath , mha-obath , 

j>A£"OBATHCA, 



Ver« 



348 Pars I. Cap. VII. §. 55. 

V e r b a formae p r i m a e. 

§. 55. Praesens seu Futurum - S , 
post vocales - k>, 
Intinitivu^ - th. 

(A) Praes, -k>, Infin.-TH, praecedente vocali. 
(Conjugatio I. Paradigma A.) 

Praes. Praet. Intin. 

kik>, eh, khth caedere. 

ni'K>, nn, riHTH bibere. 

nok>, irfc, n^TH canere. 

bwk>, bu, bwth ulutare. 

www , mui, MbiTH lavare. 

hSk>, mS, sWh sentire. 

Huc refer et oww, tuh>, cSk>; composita no- 

m'ik>, wk&k>, h3^k>. Porro 3nak>, ^nath; CM^fcw, 

cm^th audere; TA*fen> , ta^th; Bfbw , BffeTH, 

Ko^bw, kohth tondere, BonYw , boiihth ;rNiK>, tnh^ 

TH; K0hlK>, K0KITH; CTOWK>, CTOWTH, 

Haec, cumeorum syllaba radicalis in vOcalem 
desiriat, in Praeterito characteristica vocali a line 
non augentur. Ea tamen, quibus continuata actio 
designatur, characteristicam quintae formae (a) 
affigunt : 



B^bw, 
aYk>, 



B^fcra, 
AYra , 



b^ath flare. 
aYath fundere. 



Sie 



Verba furmae primae. 34p 

Sic aaw: aaath; wp*fefo, £*bto (w^^fcfo , na^io* 
ca); ^akk £ArnTH;TAK>: TArnTH; ^^fefo : 3*iath; c^fcfo: 
cfc/ATH; mak) ; kawca: KArziTHCA. Porro cirfefo, CM*fefOCA, 

EAAfOC/A, KAEK), rfrfcfO, B^CTAfO : B^CTAfZlTH. (koKJC/A et 

ctok) vide sub forma tertia). 

Composita autem actionis momentaneae cha- 
racteristicam a non affigunt. Hinc BO^^^fe, ^a^, 
noH^ a £*b\o, Bo^Bo^fc a Bffeio. 

Quorum vocalis radicalis est S, resolvunt *6 
in oba (eba), formam sextam aemulandou 

a) kSk>, koba, kobath cudere. 
(K*) (kSth) 

Sic cnSjo , wcnSk>: wcnobath; nA^fo: nAOBATH* 

b) kakw, kaeba: kaebath vomere. 
(kaw) (kawth) 

Sic etiamnAfow, wnAfOfo : utiaebath , et rabath 
conspuere; kawkk kaebath pro kawth, 

Anomala formatio, 

§. 56. Verba quaedam hujus formae,quorum 
syllaba radicalis hiAdesinit, assumunt,rejecta vo* 
cali radicis,NS pro fo inPraesenti,fbrmam secun* 
dam aemulando ; 



nn^ a riA : 


HATH 


tendere, 


tn^ - ta : 


T/ATH 


secare. 


w;nS <* jka : 


JKATH 


metere. 


homnS * ooha : 


nOMATH 


incijpere. 

Adde 



350 Pars I. Cap. VII. §. 56 ct 57. 

Adde KaenSca (kanSca) a ka/a: kaath jurare , 
Futurum ctanS a cta : ctath stare. m$ pro nS 
affigunt hmS a ra: jtith capere, et jkm& a jka: jkath 
liquorem exprimere. 

Alia amant in Praesenti seu Futuro b& pro w : 
jkhbS a jkh : jkhth vivere, 
rLvfceS - riA^fe : nA^TH evellere. 
Sic nAOBS et nAWBS pro ra&k), caobS et cawbS 
procA^w, wcnobS pro wcnSk). 
Alia $S pro k> : 

Praes. h^S ab (h) : hth ire. 
Fut. kS^S a eu : kiiith esse. 
Adde w^ejk^S pro w^jo, na^ejk^Sca pro na- 
^wca, ^a^ejk^S (3*£ejkS) pro ^a^Hjk). A uje est 
inusitatum uje^S, a quo tamen Gerundivum uje^ 
et Participium activum ujea, uiaa, ujao vigent. ^a- 
th format^Futurum imitatis ope m: ^am. Sed ter- 
tia plur. ^a^St (a^at) , Imperativus ^ajk^i* (pro 
^a^h) formata sunt ab inusitato ^a^S. 

§. 57. 
v(B) Praes. - S, Praet.-E, o\% Inf. - th, post 
radicales consonas k, n; £, t; 3, c; r, \% k. 
( Gonjugatio II. Paradigma C ). 
PostK, h, post quas inseri solet c anle th 
Infmitivi : 

ryEKS , r$> eke : r^EKo\* , toekcth. 

(norjECTH). 

Sic 






Vcrba formae primae. 35 1 

Sic noHEpn^: noHEyncTH; conS : concTn; TEnS : 
TEncTH, (et tehath). Adde Russ. ckjekS: ckoek- 
cth , Serb. kkem : kkcth ; 3EKEM : 3EKCTH (Roh, 
3AKcth); ^Skem:£&kcth (Carn. ^oakem, ^oakcth); 
ckSkem: ckSkcth, Carn. x^oiiem: )fponcTH. 

Post ^, t, quae mutantur ante th in c- 

be^S, be^e : BE^o)f , becth ducere. 
Sic ko^S: kocth ; ha^S: nACTH, ca^S: cfc^* , 
cfccTH ; rS^S : rScTH. Porro baa^S , kaw^S , kaa- 
^S, kje^S, np/A^S> kja^S. Adde defectivum rpA^fc 
quoad Praesens. 

riAETS, haete : nAETOjf , nAECTH plectere. 
Similiter M/AtS, metS (m^tS) ; futura wk^tS, 
cj^tS, ab inusitato ffcTS; mtS: hecth; ub^tS, 
^netS (rN^bTS), jactS: jacth. 

Post 3, c, mutato 3 in c ante th : 

BE3S, be^e : 6630)^, becth vehere. 
Sica^S: a^th et a^cth, defectivum bom- 
3S: bon^e a N3S; wbej^S: wbejcth; row^S: rouiCTH. 
nAcS, nACE : nAco)f, iiacth pascere. 
Similiter necS, tjacS, et compositum chacS: 
chacth salvum facere. 

Postr, \", K,mutatis gutturalibus ante e Prae-» 
teriti in analogas, et transformatis tt, )fT, KT^n- 
te h Iniinitivi in tjj : 

MorS, mofke : Morojf, aaoujh posse* 
Kuj)fS, bk^uje; BhfX°)CiB |k }?y iH irUurare, 

Sk 



552 Parsl. Cap. VII. §.58. 

Sic AArS, a^e: A^trojf , aHjijjh; c^r^; »rS 
(fftir^), jkejke: JKEro^, jkeujh; Bpr^, bjeujh ; EfErS, 
nprS, CTpErtf, CTpnrK Adde E»ferS quoad pri- 
mam personam et Inf. g4:iuH,currere,apud Smo- 
triskium et^hh, Puissice, non Slayice. Confer sub 
fprma tertia kisjkath. 

hekS, nEME : nEKO\*, nEijJH pinsere. 

Similiter reflexivum nEK^civ; j^kS, pbm: j»fe 
ko\* (f4tjf); caak^, naaakS, tekS , ctjk^, baekS. 
Adde toakS: toaujh, a quo toaknS formae se- 
cundae. 

§. 58. Verba hujus formae, quorum syllaoa 
radicalis consonis b, p, finitur, et pauca alia, 
amant characteristicam a in Praeterito et ante th 
Iniinitiri , formam quintam aemulando : 

fEfiS, JBA, fBATH. 



30ES, 


3BA, 


3BATH. 


jkbS, 


JKBA, 


JKBATH. 


E€fS, 


EfA, 


EfATH. 


HEJ S , 


nfA, 


npATH. 


W 1 *,' 


w> 


^JATH. 


CEpS, 


CfA, 


CfATH. 



Adde jkenS , tna , tnath. Etiam post £ , c , r, k , si 
immediate aliae consonae nulla vocali interposilj 
praecedant, characteristica a locum habet. 
jk^S, jk^a, jk^ath exspectare. 
ci&ctt, cka, c^cath sugere. 

Sic 



Verba formae primae. 553 

Sic Ar&: ArATH. tkS: tkath texere, a quo 
differt tknS formae secundae. Praesens a?kk> (ajkS) 
a ArATH, uti cah) a caath, cteak> a ctaath, koak> 
a kaath , f jkk> (j jkS) a f fKvAth refer ad formam 
quintam. 

§. 5Q. Quaedam tamen post j postulant cha- 
racteristicam tertiae formae saltem inlniinitivo: 
mo& : Mj»feTH ; noNfS : noN^TH. 
tjS : Tp^TH ; noJKf fc : noJKj ^th. 
npocTf^ : njocTf^TH. 

Horum Praeteritainterprimam et tertiamfor- 
mam fere nutaiit. Hinc oyMpE: oyMpo^ et ovMyfc: 
oyMfb\*. Addere possis nj k>ca : nj^THCA, meak>: 
MA r kTH. Sed Verba in k>, Iniin. ^th, uti mnk>, 
3pK>, k^w et alia omnia, quae Conjugationis ter- 
tiae Paradigma E. sequuntur, ad tertiam fbrmam 
referenda sunt. 

Anomala in A\h : 

raMt*, racTH edere, a m$. 
B"feA\u, (b^cth) scire, a b^, b^^th. 
kcmi» (pro kcmh), a kc. 
§. 60. Complectitur vero forma primaNeutra 
et Activa. Transeunt autem neutra in Factitiva vcl 
ope praepositionum (noMorS juvoa MorS possum) 
vel induendo formam quartam (^acthth crescere 
facere, baacu jacthth capillos alere , a ^act^ cres- 

Z co). 



354 Pars i. Cap. VII. §. 6u 

co). Notandum etiam, cum ejusdem originis (ra- 
dicis) Verba plures induere formas soleant, for- 
mam quorundam primam exolevisse. Slc B^ferS,^ 
B^feiiiH personas alias (KrfesKHUjH, K^fejKHT) a forma 
tertia ffcrcATH mutuatux, ejusque composita nocb* 
ru%, rffHK^ferNS formam secundam induerunt. A 
baa^S, baacth magis jamusitatae sunt formae baa- 

^TH, et BAA^ATH in COmpOsitO WEAA^ATH. NoiX 

igitur miraberis conjugationem irregularem Verbi 
MMAMketribus congestam lormis, nimirum cxhmS 
prima, hm^th tertia, hmath quinta. 

V e r b a f o rm a e s e c u n d a e. 

§. 6l. Praes. Fut, - nS, Praet. ^ n*, n^. 

Illf. - N&TH. -*E, 0\". 

(Conjugatio II. Paradigma D.) 
Quoad Praesens e forma prima huc pertineni 
ha\S, jka\S, nN^, tnS, jkn^, noMN^ (nahn&, 3AH- 
Nfc), Fui ctanS. Ex integro vero huc spectant 
£mS,^mSth (pro ^SnS, ^nSth), mn^, mnSth (olim 
et MATH),et omnia alia in n^, nSth, licet eorum 
non pauca characteristicam Praeteriti e, o\* a 
forma prima repetant,unde et formarum istarum 
primae et secundae summa affinitas liquet. Ha- 
bet autem nS locum post vocales, et consona» 
k # n; m, n; £, t; 3, c; r, x> #* 



Post 



Verha -formae secundae 350 

Post vocales : bhnS (norhnS, wkhnS), nor.A- 
n* , noaianS, mhnS, n^jhnS (wtjhnS), 3»&nS . cS- 
nS (h^cSnS), kanS (oyKANS), kuinS, bochaanSca 
hawnS, nafcnS. Haec a Verbis formae primae 
assumto nS pro k> orta sunt: bhnS prcBiw, mhnS 
pro mYso. Praet. dhnS, bhnS\% homanS, iiomanS^/ 

Post k, n: twknS (norwKNS), Praet. norwKE: 
ncrwKO^njo^AKNS, nyo^AKE, oyrA^KNS, c^oaknS, 
n^ haonS: np HAne, hctohnS, oycnNS : oycnE obdormivit. 

Post m, n: mnS, Praet. mnS: mnS^; noTONS, 
cycnS a con. 

Post^, t: oyBANS (oyBA^NS): oyBA^e, ^603- 
emS compositum a B03 et k^nS), cna^nS; met- 
nS, tStnS, cb^knS (crHjtnS), kaecnS (kaectnS), 
b^^anS (B^n^A^NS) : g^hja^e evigilavit 

Post 3, c: oyBA^NS: oyba^e, h^mecnS, rcN^- 
nS , nonoA^NS, h^moa^nS, ^ej^nS; oyasAcNScA: oy-- 

JKACECA, OyrACNS, KOCnScA, nAECNS (nAECKNS), noKpo- 

cnS, tjecnS, bo^kjecnS: bo^kjece resurrexit. 

Post r, \% k: rnS (fA^rNS), nym^rNS: npn- 
k^jke: nyHK^krojf, mpnS, wjwrNS, cta™S, CAfNS; 
^bhtnS (no^BHrNS),BocnpArNS, nocTHrNS: hocthjke: 
nocTHrox;, nyoTOjrNS : npoTOp?K£; h^nS (con\* nS) ; 
^nS (bo3^ox;nS),h3^)c n ^ : h 3&we, hotS^nS, H3- 
c^nS : h^cuje : H3C)£0)£ et h^c^nS : h^c^nSx 1 . nabuk- 
hS, mknS (h^mknS : h^a^me: h^mkox;), iijomknSca, 

NAMOKNS , OyA^AKNS , H3NHKNS, nfHNHKNS; HOTK- 

Z 2 nS: 



556 Pars I. Cap. VII. §. 62et65> 

nS; hotme: noTKC^,H3C/»\KN^, oyc^KN^; Oy*\OAKN&, 

BO^KAHKnS, NOMEfKN^: HOAUJME, TOAKN*. 

§.. 62. Utuntur hac forma Slavi praecipue in 
Verbis conipositis acl Futura unitatis (actionis mo- 
inentaneae, determinato tempore delinitae) for- 
manda , quorum Praesens ex aliis formis , plerum- 
que ab Iterativis quintae, petendum est. Futuri 
aec^nS Praesens^Eo^Awa £Ey3ATHformatur;oycnN& 
petit Praesens qnAK> a chath, bo^knS Praesens 
K£K> a E^nsTH, homoaknS Praesens moamS a moa- 
sath. Aliorum Compositorum , uti cna^NS, 110- 
K/fcrNS etc. themata simplicia formae primae na^S, 
ErfcxS Praesens exliibent. Ipsa etiamPraeteritano- 
rkiKE , ovrA^BE, h^nhme indicio sunt, formas noruES, 
oyrATssS, h^nhk^ olim usilatas iuisse. 

§. 63- Haec forma in nS complectitur Verba 
Actiya et Neutra. Hprum aliqua sunt inchoativa 
Futura a nominibus deducta , ut oycNS obdornri- 
am a con, bckucnS acescam a radice Kwc,u>CA r fcnN& 
obcoecabor a cat^ii. Factitiva sub nS nulla compa- 
rent. Haec enim sub aliis formis sistuntur, ut 
wcAybnHTH obcoecare sub quarta, wca^hath et 
wcA^tnAATH sub quinta. Neutra tamen etiam hu- 
jus formae suhinde vi praepositionumFactitiva iie- 
ri possunt. A noAVAnSTH, meminisse, est bociioava- 
nSth in memoriam revocarc, suggerere. 



Ver- 



Verba formac tertiac. 35^ 

Verba formae tertiae. 

§• 64. 

a) Praet. - *fe, InC - ^th , Praes. - k>. 
J>) Praet. - a, Inf. - ath, Praes. - w. 

- A, - ATH, 

c) Praet. - *fc, Iuf. - »1jth, Praes. - *fc*o. 

(Typus (a) Conjugatio" III.Paradigni.aE). 
(Typus (b) Conjugatio I. quoad Praeteritum). 
(Typus (c) Conjugaiio I. quoad Praescns). 

Derivata a thematibus priorum formarum 
*unt : 

a) c-fe^yfe, c^^th, cfe^S, a ca^S. 

b) CTO/A, CTOATH, CTOfO, a ' CTATH. 
AEfKA, AE?KATH, AEFkS , 3 A/.\rS. 

C) HA\»fe, HAVfeTH, HA^JOj ab HA\S. 

BAA£»fe , BAA^TH , BAA^felO , a BAA^S. 

Anomali b^au* tempora quaedam formae 
primae respondent, sed alia, utl Praet. B*fe x yfe, 
et Inf.B^rfeTH, formae huictertiae conformia sunt. 
k^fkath, GrfefKA, retitiet solum primam personam 
K^ferS e forma prima. Nam K<fejKHiiiH, k^jkht et 
reliquae ad formam tertiam spectant. Suntque 
Verba hujus formae , si cum prioribus formis com- 
parentur, non Singularia, sed Iterativa aut Con- 
tinuativa, quibus actio indefmita longioris morae 
siguiiicatur. ca^S ex. gr, primum sedendi actum 

(con- 



358 Pars I. Cap. \IL §. 65. 

(consido), cbyfcTH sessionis continuationem 
dere) denotat. 

§. 65. -Primitiva hujus formae plura sunt, et 
quidem typi primi (a) quorum Praet. e.t Infin. cha- 
racteristica *fc gaudent, Praeseus vero inw termi- 
natur. Post b, k, n, a\ : ckojktVth : ckoj*kak>, 

KUflTSTH , TEjndlTH : TEf riAW^WM^TH, UJ^M^TH r TJE- 

m^th : rj>EMAK>, apud Smotriskiixm et r^EMto, abs- 
que a epenthetico, Polonorum more. 

PoSt N, A, J : ^BEN^TH : ^RENK), AUJTJTH, BE- 

a^th^koamVth;, 3p ^tm : 3j>k> , toj^th. Posl ^ , t: 
bh^mjth: bh^S (bh^S), et composita nenabh- 

^TH, ^ABH^MJTH , WSH^^ TH ', BMJ^TH , nOB^fc- 
^TH , K^MiTH : K£K> 4 CNAK^TJTH : CNAKJK^ (CNA- 
KX&), CAtEf^MlTH, TAA^^TH , CTW^MJTHCA ; QHT^TH 

(olim pro fihtath), aetmVth; ^ot^th : X"oljjS, be<>- 
t^th: bejujS, (apiid Smotriskuim et bejmS' llusso- 
rummore). Post c: bhctjth : bhlu^ pro Bnujfo. Ano- 
malum chak>: cnniiiH , cnHT in Praet. et Iniui. 
amat a fbrmae quartae: cha : cnATH. 

\erha typi secundi (b) a prioribus in eo dif- 
ferunt, quod pro ms postulent /\ post vocales et 
post w, ui, m: koathca: kok>C/A, kohluhc.a; ^eohsath : 

^Ep.S (piO ^E^JATH : £E(>JKK>), £j>05KATH '.CAfeJUJATH ; 
CAWUJ^; nHLJJATH, TOELLIATH ; ^bSmATH , MOAMATH , 
ftOOMATH, K0HMATH: KJHW& Sic KONMATH a KONE.LJ. 



Vcr- 



Verba formae tcrtiae. 009 

Verba typitertii (c) Inehoativa sunt, exigunU 
que in Praesenti «fcfo. Primitiva: tob^th : roB^K*, 
jksa^th: jkeaHjk) (Exod. 21, 22. in antiqua edi« 

tlone JKEA^KOK) £A FKKA^fe^ET prO JKEA^bET) , BOJK- 

^a^th, kotHjth: kot^io. Adde composita u>^o- 
A-few, wckS^w, waaSt^w. E forma prima hucre- 
ferri possint kaejo, nwfcjo, B^fcw, 3^ <bK> maturesco. 
Inchoativorurn in ^bio, a Nominibus, maxime 
ab Adjectivis derivatorum ingens est numerus: 

lyAAEfTB^fefO a MEJTB, WCAAK^fc^O, JA^CAAKffefO a CAAK , 

oyKf^fenrfeK) a Kf^fenoK, oyA^K) ab oyM, fA^SM^K) a 
ja^Sm, wn^a^th a n^a*, w^yoM^fefo a \*{>om, wte- 

MN^TH a TEA\EN, oyT^fecN^TH a T»fecEH , ^EKEA^TH a 
^EKEA, LJ^feA^feTH a LjntA^^OBA^TH : ^OBA^few , a £0 et 
BOAA; CTA^TH a CTAf , WCHJ^feTH a CHj^CM^fe^TH 

a CAt^, norop^^feTH a rop^ , KorAT^TH a KorAT , 

nEMATA*feTH a nEMATU , WcSET^fcTM a C^ETA, WKfHAA- 
T^TH a KflH AAT, WTArOT^TH a T/\rOTA , um&CT^ 
TH an^CT, WJKECtHjTH a JKECTOK, r&CT^TH a rW, 

ja^toact^th a toact ; oyKO^TH ab eyKor,u>KNH- 

S^fcTH a NH3 , WAtE^^TH a AU^OK. 

Factitiva sub hac forma non alia reperire li- 
cet, -quam ea, quae vi praepositionum talia 
liunt: noB^fe^TH notum facere , narrare, a B^fe^- 
th scire; noBEA^TH jubere, a bea^th velle; cna- 
k^th servare, observare, curare, a c, na, et 
k^th yigilare. ckojk^th , ijtvfcTH neutra sunt, 

quae 



l6o Pars L Cap. VII. §. 06. 

quae si lormarn quartaminduant, activa signiiica- 
tione gaudent: ckojkhth, ljtsahth. Eadem ratio- 
ne differunt tatjth: ta^k) et tahth: tak>. 

Verba formae quartae. 

§• 66. 
Praet. - h, Inf. - hth, Praes. - w. 

(Conjugatio III. Paradigma F.) 

Huc spectant Iterativa a Verbis formae pri- 
mae derivata : 
roNHTH pellere, a jkenS, tnath. 

Rl^AHTH 1 _ . 

} veni, a ra^S, kaS, 

K3^HTH J 

bo^hth ducere, a be^S. 
\*o$hth ire, a uie^S. 
bo^hth vebere, a BE3S. 
nochth ferre, a necS. 

His adde 30JHTH, nyE^ojHTH a ^jtjth. 

Factitiva aut immediate, aut mediante Sub- 
stantivo a prioribu* formisdedueta, aut saltem iis 
respondentia : 

fiohth, nanohth, potum praebere, a ohth. 
kohth, noKOHTH, pacare , a noMVw. 
CTpoHTN a ctoS; H3GABHTH ab h^euith. 

CAOBHTH (KAAroCAOBHTH) a CAOfiS, CaSk>. 

iiaabhth a nAOsS, nASio; ctabhth a ctab. 

^khth a rui_NS, fA3ry\u_HTH a t^ekS. 

nyHA^b- 



Verba formac quartae. 56 1 

noHA^fcnHTH a njHAHNS; oycnHTH a chath. 

BAAHTH a BAAKKA, BOAHTH 3 BEA^TH , NAAHTH a 
HAAnS. 

BafHTH coquere a bo^th, a\oj>hth a MyfeTH. 
eS^hth esomno excitare, a g^th. 

fACTHTH, H^OACTHTH, BO3OACTHTH , a OACtS. 

b^chth a BHC r h:TH, oy?«ACHTH ab oyrKAcnSTH 
ca^hth plantare, a c r fc^ r fcTH , ctS^hth a ctu^nS. 

AOffiHTH , NOAOJKHTH , 'd AETKATH , ^BHTKMTH a ^BHTnS. 
TACHTH a PACnS, BOCKOECHTH 3 BOCKOECnS. 
MOHHTH a MOKnS, TOMHTh a TEKS. 

Sic Activa ckookhth , tahth , respondent Neu- 
tris ckojk^th , ta^th , et intensivum noHTH , cno- 
HTH,conjungere, Verbo hath. 

§. 67. Primitiva hujus formae censeri possunt 
sequentia , licet aliquorum compositorum simpli- 
cia in usu non sint : 

pOHTHCA, ^OHTH, TAHTH , KpOHTH. 

hibhth: raBAW, aobhth , ^abhth, ^hbhthca, moa- 

BHTH. 
AWKHTH: AIOKAK), nOTpEKHTH. 
H^A^nHTH : H^aSmaK) , TOHHTH , H^LJ^fenHTH, ^OHHTH, 

kShhth, KponHTH, ctShhth. 

AOMHTH *. AOMAIO, TOMHTH, TaSaAHTH, OyCTOEMHTHCA 

KOOMHTH. 
M^fcNHTH, pANHTH, MHNHTH, yOANHTH , KAONHTH. 
MOAHTH, ^AHTH, OyTOAHTH , J(SaHTH , ^BAAHTH. 

?*3~ 



562 Pars I. Cap. VII. §. 68. 

ja^ojhth, bajhth, n^BApHTH praeCCdere , MTJf H- 

TH, Oy^ApHTH, KOJHTH, K^yHTH, TBOfHTH, 

CBAf HTH , CWOTJHTH. 
HA^HTH : BAm^S, OVK^HTH , tlOK^HTH , ll^HTH, 

M^HTH, NS^HTH, fO^HTH, cS^HTH , Lj^H- 

TH, rO^HTHCAJ KaS^HTH, HAO^HTH, BJE^HTH, 

TD^HTH , rjA^HTH, IIOIJJA^HTH. 
mStHTH : A\SljjS, fOTHTHCA, IIOCTJTHTH , CWTHTH , 

^THTH, \"BATHTH , HOrAOTHTH , BfATHTH , 

OjrJjTHTH, HOCTHTH, H^CTHTH. 
AA^HTH, nOfA^HTH: HOfAHi^, KA^HTH, rj^HTH. 
M^fcCHTH '. A^UjS, WKSCHTH, J3K&CHTH, npOCHTH, 

§, 63. UtrUm CM^JKHTH, WJT2UJHTH , rifHKAW- 

mhth, aliaque in quibus literae fk, tu, m praece- 
dunt characteristicam h, ad primitiva referenda 
sint, dubitari possit. Literae enim r, \*, k ante h 
in fk, uj, m transformari solent. Est namque t&- 
jkhth aT^rA, mnofkhth a AtNor , caSjkhth a caSYa etc. 

AHUIHTH a AH)f , T^fciJJHTH a Tli^A , rjTJUIHTH a T ^fejf 

etc. oyMHTH ab oyKA, a\Shhth a aa^ka, a&mhth a 
a*k etc. 

Similium a nominibus aliisque orationis par- 
libus ortorum Denominativorum hujus formae 
exempla cumulare non vacat. Ex innumeris cape 
pauca : nyncBOHTH a cboh , jkhbhth a jkhb, caabh- 

TH 3 CAABA, TjSKHTH a TfSBA, OyKJTjriHTH a Kffe- 
ttOK, nOCfAAAHTH a CfAM, JKINHTHtft a HtfNA , IjMJNH- 

TH 



Ycrba formae quintae. 303 

TH a LJTJNA, nA^NHTH TlA<bu , IIOANHTH a riOAN, 
KJANHTH a KfANU, MAAHTH a AUA , oy^AAHTH a 
£AAE, BCEAHTH a CEAO , LJTJAHTH a LJ^&A, MWCAHTH a 
A\*JCAK, B^BOflHTH a £BOJ , CMHfHTH (CM^rtHTH) 

a MHf (mtjj); neja^hth a pA^ , mS^hthc \ a mS^o, 

GAA^HTH a CAA^OK, npO\*AA£HTH a )£ AA^ , CBTJTHTH 
a CB^T, CBATHTH a CBAT , npEK^ATHTH a KpATOK , 
KfOTHTH a KJOTOK^BO^B^CTHTH a B r tcTU , njEACTHTH 
a AECTk, TOCTHTHa rOCTU, KJECTHTH a K0ECT ', KAHFKH 
THCAa KAH3, KOCHTH a KOCA, TAACHTH a TAAC,K^ACHTH 

aKDACA, wkahmhth a ahlje etc. etc. Hittc iieri potuit, 
ut quaedam ultratrium syllabarum mensuram ex- 
crescerent: h^^o^atahth a ^o^atah, toto^hth 

a TOTOB, cSnjOTHBHTHCA a cSnpOTHB , riOCOKCTBHTH 

a nocoKCTbo, oynhhhfkhth a nhmtojke, eliso to. 

Verbahujus formae fere mere Activa sunt, ex* 
ceptis admodum paucis Neutris et Reflexivis. 

Verba formae quintae. 

§.6 9 . 

a) Praet. - a, Inf - ath, Praes. - ak>, k>. 

b) Praet. - a, lnf. - ath, Praes. - ak>. 

(Conjugatio I. Paradrgma A ct B). 

Typi primi characteristica est a solidum: 
iirjATH: nrjAw, oj ath : of\o> IIuc refer Primitiva 
numero pauca: 



364 Pars I. Cap. VII. §. 69. 

oynoBATn: oynoBAR), sperare. 

3OKATH : 3OKALO etgOKAH), KOAEKATH : KOAEKAK), agi- 

tare, movere. 

CbJHATH: CUIIAK), KAHATH: KAilAK), KOflATH , K&HATH- 

CA, ^AnATH: ^AHAH). 
^OEMATH : ^pEMAK). 
CTENATH : CTEN& (CTENH)). 
JKEAATH : JKEAAK). 
HTpATH: HTfAK), Of ATH : OpW. 

fW^ATH , SKA^ATH t JKAfK^fc, CTfA^ATH : CTfAFK^V. 
BHTATH, nHTATH, nklTATH , AUTATH : A\ELJJ&, flfA- 

TATH, KAHCTATH , JHCTATH : f HLJJ&. 

ba^ath : B/iVJK^ , ma^ath : ma*k& , yfc^ATH : p *bn& , 

TA3ATH : TATK&, KA^ATH : KATK&, AOK3ATH : AO- 

ktk&, Iterat. wkaokh^ath: wkaokh^aw. 
iihcath: nHLLJ^, tecath: telu^, hecath : mew&, riAA- 

cath: nA^LLj^. 
fSrATW/X, CT^HrATH: ctj&tkV. 

MA^ATH : MAUJ&, ^U^ATH : ^ywS. 

aokath: aomS, yyKATH: nynS, hctSkath , aakath : 

AAH& , nAAKATHC.A : HAAM^CA flere , riAAKATH : 

HAAKAK) abluere. 
hckath: hlli^, nncKATH, aackath. 

Terminatio brevior k> actionem singularem, 
longior ak> actionem continuatam aut iteratam 
plerumque dcsignat. Utriusque auteLii terminalib- 

nis 



Yerba formae quintae. 565 

nis non nisi pauca capacia sunt. Quae breviorem 
ament, ex indiculo praemisso cognosces. 

§. 70. Huc etiam spectant Iterativa, quorum 
themata jam inprioribus formis, praecipue in pri- 
ma et secunda , occurrunt : 

nOH^UBAK) agOB^, nAABATH a I1AOB&. 

noruKATH a norwKNS, yA^ruiKATH a fA^rN^, nfo- 

^AKATH a nj03AKN&. 

oyTonATH aboyTonNS, oycnnATH a cnATH, noHEo- 
hath anoHE^nS, ctShath a ct^hth. 

HAUTH (hMAA\1*), et KMATH : KA\AK> ab HA\S, AAA\ATH 
a AOMHTH, ^UMATH a £mS. 

nonnHNATH a njnnNS, noMHNATHa noMANS, nopr.n- 

NATH a nOFKN^, HOHHNATH a nOHNS', ^AKAHNA- 
TH A KAENS et ^AKANAWaKAHS. 
KAAATH a KOAK), nOCkJAATH a noCAK), IIOCTHAATH a 
CTEAK). 

coKKfATH a cokejS, wnHfATH ab wnjK>, nonnpATH 
a nEp^, oyMHpATH aboy*\fS, ja^^h jak> a ^ej S, 

CTHfATH a C&Tj>S, njOCTHf ATH a nf OCTp S , n^H- 

^HfATHa^nK), noJKHfATH a nojKpS, norA^ATH a 

TOJHSTH. 
ttl^ATH a tZlMk, CNTJ^ATH aCNTiMk, BH^ATH a BHJ^'- 

th, noB^b^ATH a noB^n^TH , oyBA^ATH ab 

OyBAN^ (oyBA^N^), nfOKA^ATH a KO^S, HA£A- 
TH a HA^S, NA^H^ATH, CO^H^ATH ! CO^HfK^S a 
3£ATH, WfKH^ATH a fK^S, HfOCA^ATH A CA^S , 

BAA- 



566 Pars I. Cap. VII. §. 70. 

EAA^ATH , WEAA^ATH a BAA^S, COKAK>£ATH 3 KAK5- 
^S, rAA^ATH a rAA^HiTH, NAKAA^ATH a KaA£&, 
BOCfif A^ATH a BCCnj>AN&. 
WKO^TATH : WKfHsTAK), Fut. WKfALp&, ab WKriTiTS, 
MHTATH a HT&. HfHHETATH a n^HHT& ; noOL|&»fc- 

tath a nfOLjBnWft, cohahWath a nAET&, h§* 

* TnHjTATH a rNO^T^, HfEBO^fACTATH a JACT&. 

H3TE3ATH ab H3ME3N&, ^ej3ath a £tf3N&, wbej- 

3ATH ab SBEp^S. 
cnACATH a cnAc^, oyj&ACATHCA ab oyrKACN&cA, oyrA- 

cath ab cyrACN^, hjhkacathca, a n^HKocNbcA, 

WTO ACATH a T0AC&. 

njHK^ferATH a npHKT^rN^, noAurATH a noA\or&, wk- 
AwrATH ab wKOArS, noAArATH a noAcjKHTH 
(A/.\rS), nocArATH a nocArN^, bejtath a BEyrfc. 

H3cw\"ath : H3CWLU&, ab h^ca^n^. 

llfETKlKATH a OJETKN&. 

HisadderepossisnojKHrATH, ^A^TOprATH, npEfk- 
kath, nyHTEKATH, noMEfKATH. Sedhaec, uti et alia 
in libris antiquis typum secundum ath potius se- 
quuntur, ante a mutando r in 3, k in ij. Hinc 
hojkh^ath a jKr&, aa^ted^ath aTEjrN^, npEf^tijATH a 
c^kS, npHTELjATH a TEKb, noA\EyqATH a a\ej>knS. 
Alia vide sub typo a, ath. 

Typum prirnum etiam sequuntur Denomi- 
nativa plurima : totcbath a rcTOB , no^OKATH, 

3NA/WENATH , ^TJAATH a ^y^AO, TAArOAATH a TAArOA , 

KCT- 



Verba formae quintae. 56f 

KOTOOATH a KOTOOA, nOOAKOTATH, OttTATH : 00- 
nUlS, nOTOnTATH, UIEHTATH, KAEBETATH, IjJEKETA- 
TH , CKf EJKETATH d CKp EJKET Stridor, nOfZlCATH : no*7UJJ& 

a norec cingulum. 

§. 71. Ad eundemtypumreferuntur Frequen- 
tativa omnia, quae inter vocalem radicis (primae 
et secundae fbrmae) et characteristicam a inter- 
ponuntB, seu quae pro k> aiit n& apponunt bak>: 

EUBATH : EWBAK), a EUTH. 

Sic wkSbath : wkKbak) ab wKfrw, wkaeath a 

KAK), nOKHBATH a KlK), OyHHBATH a nVfO , OYCnTJBATH 

a cnnsK>, oyMuiBAW ab oyMWK), hjahbak) a aVk>, 

WnAK?BAK) a HAKJK), wkoubak) a KOWK), ^abath a^AK), 

uj^bath ab w^Hbo, oa3$*bak> a^to, noMHBAW a 
nonVfo. 

Sic quoque wkbhbak>, noBHBAK) a bhn&, noAu- 

BAK) a nOMAN&, CTABATH a CTAN&, ^^BATH a ^H^ 

seu 3^w, noKUBATH a kkin^. 

Huc quoque referas Frequentativa in baio, 
quae a forma tertia deducuntur, servata charac- 
teristica Hk ante bak>: noETEpn^fcBAK), ^ooA^^M^feBAro , 

C&MN^feBAKKA, WqEnHbN^feBAK), nOBEA^feBAK), C&^OATiBAK), 
pACTATSBAH), HCLjHkAMJBAK) , CNAK^EAJO, WCKfy^fcBAK). 
Adde CKONMABAK) (CKONMEBAK)) a CKONMATH. ^ Ver- 

Jbis formae quartae vix ulla Frequentativa in bak> 
veperias. Occurrunttamen oynoKoKBAwab oynoKOH- 
th, njoroNEBAwa nooroNHTH, HCKopENEBAW ab HCKO- 

01- 



568 Pars I. Cap. VII. §. ?i. 

oenhth, nfEroyMEBAFO a npErofMHTN mutaia ubique 
characteristica vocali h in e. Quae a forma quinta de- 
rivantur, servant characteristicam & : Bo^cVrnBaro a 
cVath, wharbak) ab whaath, vvb^ijjabafo ab vlb^uja- 
th, HCKABAH>ab hckath. SlC etiam HCKOnABAK) ab HCKO- 
nATH. Hinc HCKonaBAAH Sir. 27 , 29. recte Ostro^jen- 
sis, male correcta hckohobaah. Serbis HCKonaBATH : 
MCKonaEAMadhucin usu est, utiBohemis Bb?KonABA- 
th et no^Kon^BATH. Matth. 6, 19. 21. ccdd.manu- 
scripti et libriSerbici no^Kon^BAWT legunt, Ostro- 
giensis vitiose no^KonoBAWT. A no^KonoESTU (for- 
mae sextae) Praesens esset no^KcnSn) , non no^- 
KonoBAW. Correctores autem maSuerunl hoc loco 
substituere Russicam formam: no^KonkiEAWT. At 
Prov. 29, 4. f ACKonoBAET (pro aniiquiori voce oac- 
kWaet) etiam in correcta editione legiiur. Vides 
hic formam antiquam oacKonABAK) in iictam c.uko- 
noBAH) commutatam. Nec jam miraberis 3 Macch. 
4, 10. legi nunc wnAAKHBATH , quod graecum &tq- 
iufsA-di nieltus utique exprimit, quarn oyT^uiHTH 
primi interpretis. Kussis enim forma liaec , quae 
et Serbis placuit, duntaxat usitata, whaakabath 
autem, quam Bohemi servant, prorsus ignota est. 
§. 72. Typus secundus in a, ath: h^barith: 

H^BAmiO, cVfTiTH: CVlTlK). 

Hunc typum sequuntur Iterativa , quae a the- 
oiatibus formae primae; secundae et tertiae for- 

mari 



Verba formae quintag. 36§ 

mari solent: KYraw a khth, noMArziTH a noMAN^, 
KAEraw a kaek), WHAraK) a hak>. Et mutatis r etK 
ante a: homh^ath a MrNtf, ja^jkh^ath a j«rS, 
wca^ath a CArfiS, HAnp^ATH a NAn^ArN^, no- 

CTH3ATH a noCTHTNS, HOCTpH^ATH a GTfHrS. Sic 

quoquen^NHUATH, nyHNHLjATHa nhkS, naaaljath a 

AAK&, NAfHLJATH a JKS , nfE^LjATH a f HjkS , HCTH- 
UATH a TK^, CTHLJATH a TEK&, cfclJATH a C^K^ *, 
^B^blJATH a ^bHjKN^, BO3KAHLJATH a KAHKN&, EfALJA- 

th a k^akn^, me^ljath a mejknS ; huc etiam refer 
nocASuiAK) a ca^ath. 

Derivata a forma quarta innumera sunt. 
A quovis enim fere Yerbo in HtM formantur Ite- 
rativa hujus typi , pro hth apponendo ath. Mutatio- 
ncm transformabilium et vocalis o in a in syllaba 
radicali, epenthesim literae a post labiales b, k, 
n,M, exempla subnexa docebunt. 

NAnAHlTH, HOTAITITH, npHCBAfTlTH , HfECTj AfTtTH , ©y- 
CTpAf7STH, a NAHOHTH , TAHTH, MfHCSOHTH, n^E- 
CT0OHTH, oyCTfOHTH. 

fflBAATH, H3KABAATH , OyAABAATH (R.USS. O^AOB- 
A/ATH) a AOBHTH, nO^ABAATH , Oy^HBAATH , NA- 
njABAATH, npOCAABAATH, Oyra^BAATH , a tHBH- 
TH , H3KABHTH , nO^ABHTH etC OyMf UJBAATH ab 
OyMfTBHTH. 

AWBAATH, norSKAATH> fA^^JAKAATH a ^fOKHTH , 
WCKOOKAATH, 

A U OfH* 



570 Pars I. Cap. VII. §. 72. 

npHAEUAATH, OyKp^bnAATH, ^AflAATH a )fonHTH. 
BpA^&MAATH a BJA^SaWTH, WK^pA^AATH , )£pAA\AATIl 

a \*oomhth. no\pAA\ATH refer adtypum (a). 

H^M^NATH , WcfcNATH ^pA^rAN ATH a TONHTH , (R..WrO- 
HATH), NAH^ANATH, KAANATHCA a KAONHTH , 

BO^KfANATH, oynpAJKNATH ab OynpA^NHTH. 

BAAATH a BAAHTH, nonAAATH, Oy^AAATH , pA^^AA- 
TH, HCLJ^AATH, OyKAAATH 3 KAAHTH, nOA\ULUAA- 
TH a MUCAHTH. 

0A3AJATH a 0A300HTH, baoath aBAoHTHpraecedere, 

K^BApATH a B^EOpHTH, CMHpATH , W^ApATH , Oy- 
KAOATH a KOOHTH, 3ATBAOATH, OyM&K£OrATH 

(oyA\S^j ath) ab oyA\&£pHTH , cmat^ath a ca\o- 

TpHTH, Oy^WLLlpATH ab Oy\*UTpHTH. 
BAJK^ATH a BA^HTH , npEHpOBAJK^ATH (R. HpOBOJK^ATH) 
a BO£HTH, HOsHjfK^ATH, nSjK^ATH , pAJK^ATH a po- 
£HTH , £OCAJK£ATH , WC&K£ATH , WLJ^JK^ATH , 

mSjk^ath, oyrAJK^ATH ab oyro^HTH, npHrBAJK- 

£ATH a npHTB03^HTH, Tp^JK^ATH , a Tpfc^HTH. 

In antiquissimis Codd. post jk^ scribitur a: 

O&JK^ATH, nOK^JK^AJO, TpSjK£AK>. 

ca\Sijjath a caxSthth^b^c^ulliath a \*uthth, npo- 

CB^IUATH , npHrN^LUATH 'd npHrN^THTH , LVKpA- 
LUATH , lipEUJATH a npETHTH. 
feUE^tUATHa B^B^CTHTH, (Sn&lJJATH a n&CTHTH , A\LUA- 
TH 3 AUTHTH, BAvfclJJATH , HpEALUATH a HpEACTM- 



Verba formac quintae. Zjl 

TH, H^fAiJJATH, HfHHALIJATH, WKHLJJATH, n^A- 
LllATH (il. njOllJATH) a noOCTHTH. 

ea^ath a baa^hth ingredi, nojAJKATH a no^^HTH, 
norpSauTH a norp^HTH. 

WSOFKATH ab WEOSKHTH,' h^KKAHKATHC/A, fl^JKATH, 

CtSfKATH. 
CM^felJJATH a CM^fecHTH, E^M^LUATH a NOCHTH, (R. flO- 

NOLUATH), WfOUJATH, H^cblUATH, HCkSuIATH, T £~ 

LLIATH , WrN^UIATH , FlJALUATH a n y OCHTH , BCfw ^k- 

UJATH; 
AHLUATH a AHLUHTH, Cf^LUATH a j^LUHTH, OyT^fe- 

LUATH , CCBE^UIATH , CT^HiLUATH. 
IIO&MATH aboyMHTH,fA3A^MATII, WEAHHATH , HO^A- 

TH a UOf^HHTH, HCTAMATH (R. HCTOMATH) , 3ATA- 

HATH 3 TOMHTH. 

Eundem iypum sequuntur pauea Denom-na- 
tiva: wkSitith a k^h, kehejath a beheja; et wt>b- 
lliath ab wb^t, vel immediate ab inusltato Sufirfc- 

THTH. SicWKETLUATH ab LVSETUJHTH et 1 OC 9 BET*^ 

Usus Iterativorum et Fre-quentat ; vorum for- 
mae quintae prae.cipuus est in ibrrii indo Yerbo- 
rum compositorum Praesenti. Gum eniih compo- 
sita ex.gr.H3Sw, npsTM^, w^uiSFutura siot, Prae- 
sens ab Iterativis eorum peti soiet: h^Ssaw, noc* 

THNAK), W^HJLUAW, 



\ 



er 



572 Pars I. Cap. VII. §. 75. 

Verba formae sextae. 

a) - Sk>, oba, obath post consonas solidas. 

b) - k>k>, eba, ebath post vocales et liquidas* 

(Conjugatio I.) 

(Paradigma A, quoad Praesens). 
(Paradigma B, quoad Praet. Iniin.) 

§. 73. Primitivum hujus formae vix ullum re- 

pereris,nisi fortasseea primitiva censeas, dequo- 

rum primo etymo non constat* Sunt enim omnia 

a nominibus , rarius a thematibus aliarum forma- 

rum, derivata. 

a) - &k>, obath: 

B£OB*K> a B^OBA, BOA)£bSk> a BOA)fB. 

toek&k> aTjEKA, kSii&k> a K&n , KSnHTHJ CBEffcn^Ky 

a CBEo^bnuH , n^m^w a n^m. 
wkhnSk>, noBHN^wcA, aBHN^; mhnSk> aMHN^, HME- 

n&k> ab hma, hmene; 3namen&k> a ^namehath , 

B^AN&WCA a B^ANA- 

hoa\ha&k> a mha; lj^a^w salutare, osculari, aLj^A. 

Salutarit nimirum Slavi, dum alterum inte- 

grurn (lj^a) id est sanum et salvum esse ju- 

bent. ^p aceaSk> a ^j^a. 
B^f^W a B^tfA, mhj&k> slQqvsva A MHf, ^AySw a 

^Ap, h;hj>Sk> a ?KHp, uJE^f^io a tpe^j». 
wkHt^Sw ab wK*k$, HcnoB»fe^^K>, ^AnoB^Sw (alias 

et HcnoB^Aw, ^Anoy^Aw), ja^wca a f*£ t 

ny nnAo^w a nAo^. 

co- 



Verba formae sextac* 3^5 

cobhjtSk) a cobtjt, wktVt&h) ab wktit, hctiutSh) 

ab HCrHilTATH, JAT&O, cHsT^IO. 

3aba3^k) a BA3ATH , wkah^W a ah^ath , hct^Sh) 
a TA3ATH, noKA3&K> a hoka^ath, noA3&H> a 
110A3A, wkja3Sk> ab WKJA3- 

wnorac^K) ab wnoracATH , BOcnHcHro a iihcath , corAA- 
cSh> a TAAC 

wKOArSw ab uvKOArATH, NE^Srtfo a NE^Sr. 

AH)£&K> a AH\\ AHKSK) a AHK, HNOKSk> ab HNOK, TOA- 

k&k> a toak, caSkSk>, h^uckSk) ab hckath. 

Adde plurima alia partini ab Adjectivis in en 
derivata, uti aSkabn&k> a aSkaben, HEjMN^wcAa hej- 
men, npA3£NSK>, ktjcn^joc/A, btjhnSjo, partim aSub- 
stantivis orta, uti koahj^nSjo, rocno^Sjo, BjAfK^&K) f 
a koahj^nu, rocno^u, bjahs^a; et alia, maxime a 
forma Abstractorum in ctbo deducta : ^hctb&o 
a ^tshctbo , bhtYhctb&k) a BHTIHCTBO, )fO£ATAH- 
CTbSk>, KAArOBTSCTB&K), f A^NUCTbSr) , HHJCT^NCTbW, 
CBAU1ENCTB&K) , CBH3£TJTEaCTbSk> , nfE^CTATEACTB^K), 
rocnO^CTB^K) , HACAHJ^CtSk) , OyCEp^CTfiVK), £ECAT- 
CTB&K), C&KOTCTBSk> , TOf FKECTB&H), UJECTbSk>, A\ONAUJE- 

ctbSio, hocaViuectbSk), n^OfOHECTB^H), ^pehectbSk), 

BAA£WHECTbSk>, H^KWTOHECTBSlO, WcSlJJECTB^H) a ujS- 

ujectbo, heaobhjkoajokctb&h) , etinnumera alia,ple- 
rumque graecorum exemplorum servili imitatio- 
ne, procusa. 



j>) 



374 Pars I. Cap. VII. '§. 7* 

b) - EBA, EBATH : 

Rowk): bokba: bokbatH, a boh* 

OyTj>ENK>K>: OyTJENEBATH, ab OyTjEN!H< 
BAACTEAWKK BAACTEAEBATH d BAACTEAI*. 
COBEpUjW: COBEf UJEBATH , a COBE0LUHTH. 
BJAhSkK BfA^EBATH, a BpAM. 
NEnLJjSK>: NSHIjJEBATH, a NE et nELjJHCA. 

cokj obhluSio : cokjobhljjebath, a COKfOBHLUH. 

Post lu , m , uj scribi Sk> pro k>k> satis jam notuiii 
cst cx iis, quae Introduct. §. 24. nota (t) monuimus. 

Sextae formae usus idem fere est, qui Fre- 
quentativorum quintae , ad formancla nimirum 
Praesentia. kSuhth Praesens KSnSro ab hac forma 
petit, cyrn KSr»AK> Futurum sit. A b^^th Prae- 
sens B/A?kS praeiixa praepositione 3A transit in Fu- 
turum ^abajkS (alligabo), ut igitur a composito 
^aba^ath Praesens habeatur, hoc a forma ^aba- 
3CBATH, utpote frequentativa respectu brevioris 
formae, repetendum erit: ^ab^Sk). 

Exposito formarum Verbi discrimine et usu 
jam ea, quae Grammatici de Futuri formatione 
docent, iliustremus. 

F u t u r u m s i m p 1 c x. 

§. 74. Futurum simplex a forma Praesentts 
terminationc non differt. Hinc eodem modo in- 
flectuntur Futura, quo Praesentia. Sunt etram 
non pauca Verba singularia primae, secundae, et 

quarr 



Futuri formatio* 37-5 

quartae formac, quibus actio subito transiens de- 
notatur, quae sub forma primigenia non Praesens, 
sed reipsa Futurum sistunt ; Praesens vero,cum 
id diutius duret, ab alia forma, qua longior mora 
designatur, sumere solent. Sic i^£& (ero) natura 
s>ua Futurum est, quod Praesens kcmi* (sum) ab 
alio themate mutuatur. Praesens autem kwbak> 
(esse soleo) a Frequentativo ewbath singularis 
Verbi kwth ormatum est. Themata igitur Prae- 
sentis et Futuri temporis in Lexicis diligenter no- 
tanda erunt. Hic saltem aliqua Futura primigenia 
praeter k&^& subjungamus. Et quidem formae 
primae : 

$\x\ dabo, Praes. ^ak>, ^^th. 

riA$& cadam, - nA£AK>, nA^ATH. 

ca^& sedebo, * cfcsK^fc, cfcyfcTH. 

AAr^ jacebo, - aejkS, aehsath. 

ca^V proprie significat : ponere se in sede , 
sich set&en, AArVponere se in lecto, sich legen. A 
ikhb^ Futurum circumscribi solet whb k%£X vivus 
ero, vivam. 
Formae secundae, quae proprie Futurorum est: 

^VnS flabo, Praes. ^wS Qv#w). 

^hn^ oscitabo, - ^^bak), 3^*0. 

KAN$ Stlllabo, - KAriAW, KAIIATH. 

nAWN^ spuam, -* raww, iiaebath. 

CTAN& Stabo, - CTOM), CTOfTITH. 



570 Parsl. Cap, VII, §,75, 

CArN^ attingam,Praes. CArAw, capath. 

#ajC M ^ spirabo, - ^iuui&, ^w^atii» 

jwkn^ rugiam, - juhS, jukath. 

£6J3nS confidam, - ^ejjak), ^e^ath. 

^BnrN^ movebo, - ^BHrAw, ^bhpath. 

Formae quartae: 

K&nAK> emam, Praes. KtfnSw, kSiiobath. 

ahuiS carebo, * ahujah>, ahujath. 

Grammatici Bohemi, uti et Poioni,verba singula- 
ria Futura appellant perfecta , seu perfectae actionis, 
(juae mpmento absolvatur, Praesentia vero impprfecta , 
quod eorum actio duret. 

Praesens pro Futuro. 

§. 75. Utuntur vero Slavi subinde etiam Prae- 
senti Verbi singularis pro Futuro, eademnimirum 
forma exprimendo Praesens et Futurum. Matth. 
8, 19. n^S noTEK^b, amojke AiiJE h^eujh , sequar te 
quocunque ieris. Praesertim si particuia aljje (sccv) 
praecedat: AUJEHfpcHTE si petieritis, hske aijje jemet 
qui dixerit. Sic kYk> , nYn>, bi^S, a\hn&, rjA^S ve- 
nio, etveniam; hinc r^ a^&ljjYh venturus; jA^ttM^k- 
it intelliget, itibhtca revelabitur, boaht, jo^ht, 
bh^at videbunt, cboko^ht, nScTHT,njocTHT,KfEcj 
thtca baptizabitur , bajak> praecedoet praecedam, 
noAUJET praecinget. 

Futurum compositum. 

§. 76. FiUurum compositum formatur , si Prae- 

#enti yerbi simplicis praepositio praeligatur. Enu- 

me- 



Futurum compositum. 077 

merant autem Grammaticipraepositiones,quaefu- 
turi formationi aptae sint, praeprimis sequentes : 
w, oy, H3, b^ (bo), no, na , c r A (co), b»*3 (B03), 
njH, nj>o,jA3, quibus addere licet reliquas omnes, 
e quibus verba composita constare possunt,nimi- 
rum ^o, we, w, njE, no^, npE^, NH3. Quaelibet 
enim praepositio Verbo praefixa hoc ipso, 
quod signiiicatum ejus vario modo determinet, 
ipsum etiam tempus ita restringit, ut Praesens 
verbi simplicis in compositis Futurum evadat. 
Yerbo aYkj (fundo) si praefigas b, na, H3, nj>o, 
PA3, habebis Futura ba'ik>, naaYio infundam , H3AY10 
effundam , n^oAYw, j>a3aYk> , profundam , diffundam. 
Sic wfiW induam, h^k>, ja^^k) exuam; noHN& , 
nahn*, 3AHNS incipiam, noniK) quiescam, oy^Apw 
percutiam, noAOJKK) ponam , sunt Futura composi- 
t#, etsi eorum simplicia exoleverint. 

. Frequentissimi autem usus in formando Fu- 
turo sunt praepositiones oy, no, b^, itaquidem, 
ut propriam subinde signiticationem fere amittant. 
Talia sunt: oyKYw , oyMuw; noHM^, non^fc, noNE- 
cS, no^NAK), nocAK>; B03M&, Bo3Morfc, bo^cmhseteca 
ridebitis , Bo^f actS crescam. Formaetertiae: oyfin- 
^ht videbit, oyKOtocAtimebo, oyMf^ moriar, oy- 

3JHT aspidet, Oy^EpSKHT, OyM^AMHT , OyCAWUIHT, 

B03MNHTCA, bo^nenabh^iit (Praes. nenabh^ht) odio 
habebit. Formae quartae: oynoKOHT pacabit, oy- 

MO- 



378 Pars I. Cap. VII.' §. 77. 

moaht, oyra^BHT , oycpAMATCA confundentur , oy- 

CTOHT ; ^Or^SHT , nOCA^?KHT J BO^K&^HT, &Oj$wbf HT, 

B03AWEHT, bo^c^ht. Formae quintae : noy&rAwcA 

B3AAH& ab AAKATH, B^WljjS, BO^flAAHETECA flebitis, BO^- 

jki^AETE, BO^rAAroAETE. Formae sextae : oyB^b^ETi 
credetis ; b 03^ a^Seteca gaudebitis. Plura alia Futura 
composita formae secundae (in nS) vide supra §. 61. 

Haec tamen ope praepositionum formata Fu- 
tura, si iis particula ^a praetigatur, etiam Prae- 
sens Optativi et Conjunctivi supplent: ^a o^moa- 
•iHT taceat,ut taceat, ^a hocaSjkht ut serviat, ^\ 
npYH^eTadveniat, ^a ckS^etca ut impleatur. 

§. 77. Non est tamen praepositionum tanta 
vis , ut etiam Praesens Frequentativorum in Futu- 
rum convertere possint. Sedneclterativorum, qui- 
bus sub aliis formis verba singularia respondent , 
Praesens pro Futuro usurpari solet. Sunt enim 

WSAA£AK)T, WCTOHT, H^rONHT, JH3NCCHT , nfH^O- 

^ht Praesenrtia. Adde npHcfc^HT adsidet. Nonde- 
sunt tamen exempla Futuri iterativi : iiokmaet, 
b^emaet, nocfeKAETCA , wbtjluawt respondebunt , 
Praes. wBnjiuABAKJT ; wctabaaetca , wKfAiijtt ab wkjtj- 
tath (Praes. wkjtjtak)). Differunt autem hokaaaet 
a rohmet, nocfewET a nodjKAET ratione formarum, 
quarum prima (ha\&, ctjkS) actionem momenta- 
neam, subito transeuntem,quinta vero hauth, ctska- 
th actionem continuatam aut iteratam designat. 

Fu- 



Futurum circiimscriprum. $fg 

Futura periphrastica. 
§. 73, Futura circumscripta seu periphrastica 
forrnantur ope auxiliarium hmami», ^oijjS, kS^V, 
quaelniinitivopraeponiautpostponisolent : hauwi* 
hecth legam , x°^ nadhcath adscribam, kS^S 
^^aath operabor. hmaa\u Graecoi*um ^/AA« , k&^S 
Germanorum ich werde, x ^ Anglorum Jwill res- 
pondent. Exempla Futuri ope hmamk formati in 
Evangelils non pauca leguntur : hm^th hmaujh ha- 
bebis, npE^AN hmati% kwth tradetur, ovcawluath 
hmate audietis , njuHTH hmat(* cwn veniet, ven- 
turus est lilius, ne ha\atu kwth non erit,NE hmatk 
nHTH non bibet, ne ha\ate bh^msth non videbitis, 
NEHMSTaKScHTHnongustabunt, ne hmate btjj obath 
non credetis. Addi potest namn^: neja^hth namnet 
contemnet, (negliget, non curabit) Matth. 6, 24; 
Sic Luc. 16, 13. ,ubipro neja^hth antiquiorum edi- 
tionum editores substituerunt formam Russis usi- 
tatam N?pAyfeTH. hekoathca nahneujh non timebis 
Sir. 9, 16. (nunc neoykohwhca). nemoujh (male in 
Ostrog. nemohh) namneujh Sir. 7, 6. nuncNEBO^MO- 

«^lilH. HCKATH NAMNET cJjTlflVf/ , Sir. 33, 26. 

§. 79. Auxiliare kH^S activorum etneutrorum 
Inikrtivo rarius jungitur: hmtjth kS^ete habebitis 
Joh. 16, 33; at in auje k^et wK^fccTH k>, Matth. 18, 
13. si contigerit, kS^et est pro ysvyrctt. In Vet. 
Test. libris minus antiquis reperiuntur plura ejiH- 

modi 



38o Pars 1. Cap. Vn. §. 79. 

modi Futura: baa^th kS^S,rhcath k&^eluh^caS- 
jkhthk^t, wkhtath k^et habitabit. Raro etiam 
participio activo (et neutro) in a ad exprimendum 
Futurum exactum addi solet kS^: eahko kS^et 
cstbojha quaecunque fecerit , Ezech. 13, 22, 

OstrOg. ed. (nunc EAHKACOTBOfHA). H^rfejKE BTkUJAH 

kS^^t tamo, quoingressifuerint, ? iitfv i \$Q(ToLv iasT, 
Ezech. 12, 10. (nunc amojke bnh^&t); hah oycN^A 
k^et aut obdormiverit 3 Reg. 18, ?7. (nunc hah 
cnHT cam); ^a ne kako hckScha bw k&^et ne forte 
tentaverit vos 1 Thess. 3 , 5. (nunc deleto b^et). 
Frequentius autem kS^S ciim Participii passi- 
vi Praesenti et Praeterito connectitur : ^x bh^hmh 
eS^St ut videantur ; k^ete nenabh^hmh; B3AT b&- 
^et, ^ano bS^et dabitur; njE^AN kS^et tradetur, 

BE^ENHK^ETE, H^PNANH Kfy^T , oyB^fe^NO K&£ET , 
fA^^LUENO K^ET, CBA^ANO K&£ET etC 

Verbum auxiliare \*oljj& (volo) Infinitivo jungi 
solet: Kr$a \*otat cVa eutii quando futurum est 
ut ista fiant, orccv /zsXX^ rxvrcc <ysvs&ou Luc. 21, 7. 
j^otah nyTHTH qui venturus est, [isWav sgx 8 '^ 1 * 
Matth. 11 , 14. ra?KE ^ota^S ea\S kuth quae essent ei 
eventura , ru yLsKKovrcc ctvry Cv^xtvsiv , Marc. 10 , 32. 

Apud Illyrios auxiliare 'fcS , quod e youiS contrao 
tum est, frcquentissimc Infmitivo jungisolct; Russi vero 
et Bohcmi in verbis iterativis auxiiiare b^S amant. 
Croatae et Carnioli kS^S cum participio activo in \ 
connectendo Futurum formant. Poloni k#£& cum Par- 

ti- 



Formatio Imperativi. 58 1 

ticipio activo in a aut cum Infinitivo conjungunt : bf~ 
dg pisal, aut pisac b£d£ scribam. Relkovich in Gram- 
matica Slavonica (dialecti illyricae hodiernae) Futurum 
II. Conjunctivi ope budem et Participii activi formatnm 
exhibet: kada ja budem imao, kada mi budo 
mo imali, si habucro, si habucrimus. Lanossovich 
vult etiam Infinitivum adhiberi : kada budem imati, 

Praesens aliorum Modorum. 

§. 80. Aliorum Modorum Praesens a Prae« 
senti (seu Futuro) Indicativi formatur rejiciendo 
S vel k> et apponendo characteristicam termina- 
tionem cujusvis Modi. Est autem h Imperativi ter- 
minatio: H£H,kS^h, mmh, nocAH, bctanh, ab h^S, 
kS^S, hmS, nocAK), bctanS. Desinentia in rS , kS 
mutant ante h gutturales r , k in analogas 3 , u : 
NEMO^H^noli, a NEMor^,noM03H a noMorS, k^eaelih 
ab h^baekS. 

Coalescit autem h cum vocali praecedente in 
rliphthongum : non a noro, baa^Hjh a BAA t yfcK>, nH . 

TAH a nHTAH), nOMHA^H 3 ROMHaSk). 

In \erbis 3. et 4. formae, in quibus conso- 
na radicalis ante k> primae personae transfbr- 
marisolet, aut secunda persona, autlnfinrtivi con- 
$ona immutata respici debet: 
cSjk^S , cS^hujh : cS^hth, lmper. cS^iv 



mSujS, 


mSthujk : 


mSthth, 


mSth. 


nSujS, 


nScTHUJH : 


nScTHTH , 


hScth. 


caejkS , 


CAE^HLUH : 


CAE3HTH, 


CAE^M- 


nyoiuS, 


nfOCHUJH : 


nfOCHTH, 


njocit 



3S2 Par» I. Cap. VII. §. 80. 

Sic AK)KH a AK)KAK) : AWEHTH , CObAA^NH a CO- 
EAAFKHIO: COEAA^NHTH, AUdCAH a MWtlJAK) : MWCAHTH , 
OCTOH 3b OlXJf K) : OCTOHTH. 

a et ui Grcrimdivi : ^ara scu ^ja a &\\o, taa- 
toaa a rAAroAKv rojA a roow. Vocaiem u exigunt 
desinentia in & : h'mu ab hm^. 

Et aflixo h Adjectivorum : hmwh habe ns. Sic 

jkhbwh qui habitat, kxtqmZv Psal. QO, 1., jkhbljh 

■ ba^mw vivendoluxuriose, §& dfmtoffcuc. 15,13. 

mtwh (otua) honorans, oT/ftccvSir. 3, 3., kaenwh- 

ca qui jurat, BE^ruiH projiciens. Quaedametope a 

foraiantur : ^ma a ^A-ift, hma a jknS, tja a tj&. 

Bohemi Verbis in & solidum pro t*j apponunt a : 
beaa ducens , neca portans. Hanc terminationem etiam 
in Chronographo russico Nestore non semcl observare 
licebit. 

eaa (ka\), oa\, ha\ Participii passivi, apponendo 

km pro K) post vocales: ^akm seu ^aem, ^nakm, 

NAfHlJAKM, WCK&^HjKM, a £AK> etC. EM pro K) pOSt 

consonas: taaijoaeaa a taapoak), n-oaekaem; nHLUEM , 
meujem a nnm^, meljjV. 

eMpro fc: be^om, necom, jkenom, htom a re^S, 

nec^ etc. 

hm pro k> in verbis 3. et 4. formae: tbojhw 
a tbodk), tonhm a roNK). Piestituenda autem esi 
consona radicalis, quae in 1. persona mutationem 
subiit : cS^hm a cS^hth : cSjk^S, bh^iim a. bh- 
^th: BHJK^S,njocHM a noocHTH: npow&. 

P r a e- 



Formatio Praeteiiti. 3S3 

Praeteriti simpllcis et Infinitivi formatio. 

§. 81. Dato Praesenti(seuFuturo)primaefor- 
mae personam tertiam Praeteriti iacile formabis, 
rejiciendo w, si syliaba radicalis vocali terminetur. 
A mw si 10 rejicias,habebisriH ; cui si % affigatur, 
persona prima formabitur : nH)£ bibi. Verba au- 
tem in &,• quorum syllaba radicalis consona clau- 
ditur, assumunt in Praeterito characteristicam e, 
in prima persona o)f: h^e, h^c^; be^>e : be^o^, 
haete : haeto^, ab h^S, bi^S, oaetV. Consonae 
transformabiles ante e mutationem subeunt , non 
ante o)f: bejjke: Bsprojf a BEprfc, baehe: baeko^ a 
baekS. Iniinitivi Verborum istorum quomodo a 
prima persona formari possint, sub forma I. in- 
ductio sat ampla §. 57 docet. 

Verba 2. formae, si terminationem n% prae- 
cedat vocalis, exigunt inPraeterito n^, Nfyp mhn#, 
m^nS^ a mhn^, mhnWh. Quorum syllaba radicalis 
(ante nV) consona terminatur, etiam 1. formae 
Praeteritaaemulantur, rejecto NSetaffigendoE,o)£; 
norwKE, Noru-fiojf a noru.CNfe. 

In Verbis aliarum formarum dato Inlinitiyo 
formabis Praeteritum rejiciendo th , et dato 
Praeterito simplici formabis Intinitivumaffigendo 

TH : 

A ro^TH j roffc. A TE^n^fe ■: TEan^bTH. 
K^nHTH : k^oh. roNH : rpNHTH. 



584 Pars I. Cap. VIL §. 61. 

A nHCATH : HHCA A KA^A *. KA^ATH. 

TOAKOBATH : TOAKOBA. nOMHAOBA : nOMHAOEATR; 

Juverit formationem Praeteriti et Infinitivi, 
utpote temporum analogorum schemate generali 
comprehendere. 



Praes. 


Praet. 


Inf. 




£, - 


x> - 

°X> - 


[Verb.form. l.\ 
th :j \b. 


N*, - 


N&, - 


N^, - 


nWh : Verba formae2. 


K>, - 


*, - 


*x> - 


^th: Verbaformae3. 


K>, - 


M, - 


"X> - 


hth : Verba formae 4. 


- AK> , K> , - 


A, - 


Atf, - 


ath : Verba formae 5. 


&K>, - 


OBA, - 


OBAJf, - 


obath : Verbaformae 6. 


Iterativa et 1 


>implicia 


continuatae actionis exi- 


gunt in 3. 


pers. 


Praeteriti terminationem AUJEpro 


AlEUBAUJEj 


3BAUJE 


,CnAUJE, 


rN^fcBAUJECA, TfEKOBAUJE elC 



Lexicographis auctor sim, ut Verborum 1. et 2.for- 
mac primoloco ponant Praesensceu thema, Verborum 
vero 3. et 4. formae Infinitivum aut Praeteritum, cum 
in his radicales iiterae nullam patiantur transformatio- 
nem. Idem fere in Verbis 5. formae observandum erit, 
cum etiam horum non pauca in Pracsenti mutationem 
subeant. Sive enim r»HTAK>, sive nHTATH primum lo- 
cum occupet, nihil inde incommodi : scd pro aahS, 
hiu^ malim Infinitivos aakath, hckath , exhiberi, ut 
mutationis ratio pateat. In his et similibus, in quibus 
ex uno tempore aliud certo cognoscr non potest , tu- 
tius erit utrumquc loco suo ponere et lectorcm eo re- 
raittere, ubi syllaba radicalis non mutata exhibetur. 

P r a e- 



Praeterita aliorum ModortuU 385 

Praeterita aliorum Modorum. 
§. 82. Aliorum Modorum Praeterita ab Ihdi- 
cativi Praeteritoformantur, characteristicam ter- 
minationem affigendo tertiae personae. Est aulem 
consona 

r Gerundivi terminatio: gwb a eui: kwth, 
mhnSb a a\hnS, rAA^^B a rAA^, nocA^HB a 

flOCA^H, llCKA3ABa nOKA^A, BlJJOBAB a B^kfCBA. Ex- 

cipetamen Verba primae fbrmae in &. Haec enim 
b planerespuunt, et rejecto S ips# syllaba radica- 
lis Praeteritum Gerundivi constituit: uje^ a uje^, 
nAET a haet^, jek a jekS. Sic KM(pronM) ab haaS, 
nahen a namn* et alia quaedam formae secundae. 
\ide Conjugationem II. Affigitur autem huic ter- 
minatidni norTsolum in feminino ujh: mhnSbujh , 
noKA3ABUJH 7 in plurali we: uje^uie; sed etiam iii 
obliquis casibus uj: faac jekuj vocem dicentem 
(quae dixit). 

a Participii a c ti vi: ewa, SpHN&A, bh^tja, 

taBHA, ffc^AA, BlJpOBAA, Gkl, WjHN^, BH^^fc etC 

Sed neca, H3ruKA a nice, H3rwKE f rejecto prius c 
formativo Praeteriti. formabis. In iis autem, quae 
ante c Praeteriti consonas transforniant , thema 
ipsum, aut prima persona Praeteriti respicienda 
erit, quia haec ante ojf radicalem thematis im- 
mutatam exhibet : teka a tekV, t6ko)£, ctjepa a, 
CTpfrojf. 

Bb 4t^ 



3S6 Pars I. £ap. Yll. §. 65. 

-n,en,ben,oben, et- tP a r t i cip ii passivL- 
nocAAN, kVen (khkn), necen, wk&ben, wjvhnoben, a 
Hocaa, kh, necS, u>eSk>, wjHNS,et n^T, hht,cbht, 
npocTEyT a rrfc: n^TH, nn, cbhnS, npocTfS, pro 
ratione diversarum formarum et Conjugationum , 
quas vide. 

Scio equidem activa nHTAA, tbojha a Gram- 
maticis linguae slavicae veteris inter Participia non 
tcferri, et 'passiva hhtaem, tbodhm , et nHTAN , 
Tbooen Gerundivfs adnumerari, solumque ea Parti- 
cipia appellari, *quae terminationibus h, ljjVh , kih 
aucta sint, uti activa nHTAAH, hhtak>ujVh (a hhtaa), 
tbojah , TBOj)AipH(a tboja), et passiva hhtaea^wh, 
tbojhau*ih, nHTANkiH, tbojenuh. Verum terminatio- 
ncm activam nHTAA, nHTAAA , nHTAAO Participia eo- 
dem jure, quo passiva nHTAN, nHTANA , nHTANO,ap- 
pellandarecte Grammaticilinguaeillyricae hodiernae ob- 
servarunt, cum ratio ab analogia petita id suadeat. 
Liceat itaque etiam mihi duntaxat nHTAA, hmu, tbo- 
0/\, et nHTAB, KM, TfiopHB Gerundivum (Boheinis 
Transgressivum , aliis Circumstantialem) Modum vo- 
care. Aucta vero terminationibus h, u/ih, kih Adjcctiva 
dicantur, e Gerundivis et Participiis formata , et subhac 
forma non ad Yerbi conjugationem , sed ad Adjcctivi 
declinationem referenda crvnt. 

Praeteritum iterativum: a^, alue. 

§. 83. Quid intersit inter ^a\ , ^a et £aa\% 
^aalue, inter kh\*, kh et kV/A\*, kVauje, inter 
tboj>h\, tbojh et TBOfA\* , tboj aiue , ex formarum 
discrimine supraexplicatocognoscipotest ^Aenim 
u Verbo singulari ^ath, ^AfruiE ab iterativo ^ai*- 

TH 



Praeteritum itcrativum, 387 

th formata censeri debent, Sunt autem et alia 
Verba,a quibus Iterativa in ak> formari aut non 
solent, aut non possunt, quae tamen terminatio- 
nis iterativae ay;, alue in Praeterito capacia sint. 
A jkhbS Praeteritum singulareiii composito wjkh- 
bS est wjkh revixit ; si autem continuatam actio- 
nem designare velis* non jkhy;, jkh, sed jkh6Ay;, 
y;hbawe (vivebam ,vivebat) dicendum erit. Forma- 
tur autem praeteriturn hoc continuativum appo- 
nendo ay; pro ov;, *fcY; , hy; primae personae et 
auje pro e, 15, h 2. et 3. personae: 1. h^ay; , 
2. et 3. h^auje, pro H^oy;, h^e abn^S; kaime pro 
K*fe a ewth. Sic quoque 

KAWjVAY : KAK>£AUJE prO KAIO^OY;, KAIO^E. 
fACTAY; : fACTAUJE - fACTOY;, JACTE, 
AtOJKAY; : MOJKAUJE - MOrOJf , A\OJKE. 

tehay; : tehauje - tekoy;, tehe. 

Et sic HMALUE prO HM^fc, MNAUJE pro MN^fe, BH~ 
£AUiE prO BH£*fc, MOAAUJE prO A\OAH , AfOKAAUJE pro 

awkh etc. 

Verba in ath, quorum Praeteritum a\*, * 
Iterativi vices supplet, saltem in tertia persona 
pro a amant auje: iihtauje pro nHTA. Solent au- 
tem etiam horum , uti et aliorum verborum 
Praeterita amplius augeri assumto altero a, ita 
tit av; (ay;) prolongetur in aay; (aay;), et;AUJE (alue) 

Bb2 iil 



398 Pars I. Cap. VII. §. 84. 

in AAUJE (aaLUe): HHTAA\*, HHTAAUJE; TfiOpAAJf, TfiC^ 

aaauje; quas terminationes Smotriski Plusquam* 
perfecto minus recte tribuit , cum iis duntaxat fre- 
quentior et a longiori tempore continuata actio 
designetur. In Mss. certe satis obvia sunt ejus- 
modi Praeterita prolongata , uti k^auje pro kalue, 

jforK^AAUJE, CAEFKAAUJE, BH^AAUJE , f^Op AAUJE , Eb^- 

ujabaauje in singulari; npo^AA^ r 5K£AA)fta, KfcnoBA-» 
AyS , roNAA^S , jkeh aaX^a in plurali. Sic etiam h /wb* 
alue, yjot^auje et ^otaauje. Quae si latine red- 
denda sint, non Plusquamperfecto, sed Imper- 
fecto exprimenda eruntr H^rauiE solebat ire , rpA- 
$aa\*S gradiebantur frequenter, solebant venire. 
Supplent enim Slavi verbum soleo, quo carent, 
Frequentativorum suorum forinis. 

Praeteritum cirGumscriptum. 

§. 84/ Praeterituin periphrasticum seu cir- 
cumscriptum Indicativi constat e Participio actiYO 
et auxiiiari kca\l, kCH, k:tu aut cfc^,^. 

MEA EiA\k, HHTAAAr ECAtfc 
Hi\ ICH, - - ECH 

hca tcrts, - - ecti* etc. 

Haec exempla Smotriski adduxit. Mra-zovi* 
quoque nnTAA eOv\i* et tbojha ecam» sub nomine 
Praeteriti perfecti paradigmati inseruit, quamvis 
p. 104, i*i nota monuerit, naultos ess^e Gramma- 

iicos. 



Praeteritum eircumserlptum. 38g 

ticos, qui existiment terripus praeteritum cum au* 

xiliari icmu linguae (veteri) slavonicae nori conve^ 

nire. Concludit tandem ipse, cumin libris litur* 

gicis secunda persona c.um auxiliari uv\ , et t^rtia, 

cum ictu reperiatur, nultam esse rationem, ob 

quam usus primae personae cum icmu probari non 

possit. Sed enim exstant etiam exempla saltem in 

veteri Testamento pro usu primae personae cum 

icmu : Isai. 57, 16. A3 kcmu c&tbojha, in cor- 

recta A3 cotbojm^. Isai. 10, 9. n^cmah b^aa, at 

y. 10. B3A\* in Ostrogiensi, incorrecta veroetiam 

v. 9. ne b^a^ah , Ezech. 33 , 7. ctj ama ta kca\u no* 

CTABHA,in correcta b ctjajka £A\* ta, Ibid. 4O, 4. 

ba^a kcmu cfcMo, in correcta buiea ich ; 3 Reg. 13, 

22. A3 ica\u octa\% ubilegendum octaa , in correcta 

A3 wctay; vTTo\e\siiiti%i. Isai36, 10. olim in plurali 

icMUi njHuiAH venimus, wir sind gekominen (nunc 

n tf ,H A°)C 0M )- Esther 3 , 7. ^aa eca*h dedi, quod correc- 

tores mutarunt in ^a\\ De persona 2. et 3. nemo 

dubitaverit,quumetiamin novo Testamento cum 

auxiliarilegantur.Matth. 13, 15. npHUUKf^A icnlacra* 

tus es, syJg^crxg. c. 25, 20. riATU taaamt (v. 22 

^ba taaanta) a\h ich nji^AA tradidisti, irct^^mg, 

tuc. 11, 27. rafKi ich ccaa quae suxisti, i$-q\x9&. 

Joh. 4» 18- hm^aa ich habuisti, &%€$, jikaa ich di~ 

xisti, dl^aaq. At v. lv. ^OEj^fc jihi bene dixisti , k#. 

Aws sjvcts , in edilionibus antiquioribus , in postre* 

mt 



590 Pars I. Cap. VII. §. 84. 

ma vero jekaa ech. Olim tameti simplicis Praeteriti 
jn* 2. et 3. persona,quae terminatione planenon 
differunt, longe frequentior usus fuit. Qui Ostro- 
giensem editionem Mosquae l663. recuderunt, 
plurimis in locis personam secundam , in quibus 
textus simplicis Praeteriti inflexionem retinuerat, 
in marglne circumscribere solent. In recentiori; 
bus vero editionibus, quas Piussi recensuerunt , 
non nisi rarissime persona 2. simplicis Praeteriti 
legStur, cum ei vix non ubique Praeteritum cir- 
cumscriptum substitutum fuerit. Inde factum est, 
nt persona secunda simplex a Grammaticis neg- 
lecta fuerit Pro ea enini in eorum paradigmati- 
bus persona secunda circumscripta hhtaa ech in- 
ter iihta^ et nHTAUJE, etTBOfHA ech inter tbojh\* et 
TBopH Iocum occupat, quod certe absonum est. 

Exempla auxiliaris K-fe^* K T fc, cujus ope Prae- 
teritum plusquamperfectum circumscribitur, pau- 
ca sufflcient. Luc. 15, 32. H^rwKA K^fc perierat, 
Joh. 6, 17. he oy K^fe nfHoiEA nondum venerat, 
iXyXvSsi. Sic K'fe aefkaao , K^S npHUJAH, wujah 
kt^S , k4?uja boujah etc. 

Praeteritum passivum eodem modo circum- 
^cribi solet, jungendo nimirum Participio passivo 
auxiiiare ecmk aut Ktjjf, Kfr, et kujt, kkictk: iiocaau 
ecmk missus sum, oyfKE wc^jk^en ectk, npoKAATH 
C^tk; K^fe BrAJK^EM, noAOJKUi kiV positus erat, he 

oy 



Optativi Praetcntum et Futurum. Sgi 

oy KHfc nfocAAHAEN Job.7,39. nondum erat glorifica- 
tus, ka^S cok^anh. Sic quoque ^an kuctu, nOCAAN 
KwcTk, fEMENo kuctk dictum erat , mjeaijjenh kucte, 
naShenh kuijja, nhcana kuuia scripta fuerant. 

Optativi Praetcritum, et Futurum 
conditionale. 

§. 85. Optativi, aut si malis Conjunctivi , Prae- 
teritum conditionale , quod Latinorum lmper- 
fecto et Plusquamperfecto Conjunctivi respondet, 
formatur adjungendo Participio activo et passivo 
auxiliare ku\*, ku > ku\*om, kucte, kuuja: ^a B03- 
biceahaca kw\* ut laetarer, aijjeku ^&mtja h tu; 

ALJJE KU BTI^AAA £\Q BOJKIH-TU KU ngOCHAA Oy NErW, 

h ^aa ku th Joh. 4, 10. si scires donum Dei-tu 
petiisses (peteres) ab eo et daret tibi. Postrema 
editio in primo membro addit ech post b^aaa* 
quod tw absit et btj^aaa ku sine ech etiam de ter- 
tia persona intelligi possit. ^a ku tn\ ut ederet, 
^a ku kua cnha\ ut esset cumeo, aljje ku kua npo- 

^OK, B^AKW, l ITO KUUJA EM^WB^felJJAAH qufdrCS- 

ponderent ei; ^a kuuia hm^ah ut haberent. 

Esther 4, post versum 17. (in Vulg. i3, i3. : II- 
benter etiam vestigia pedum ejus deosculari paratus es- 
sem) interpres antiquus plane gu cum Praeterito sim- 
plici Indicativi conjunxit, cujus rei exemplum yix alibi 
rcperire liccat. Legiturenim in Ostrogiensi KAArOBOAA^ 

KU AOK3ATH H nAECN»fe NOr ETO 1QV&QM.WI (plXstV TfsXllCC 
7X ToSttV CtVTii , prO tfAArOBOAHA KUY; AOK^ATH H CA^fe- 

^u etc. quod corrccta editio nunc exhibet.~ 

Eo« 



5pa Pars I. Cap. VII. §.85. 

Eodem rnodo Plusquamperfectum gxprimi~ 
tur: B3AA Ehix accepissem; aijje ne kwx* njHiiiEA s ^ 
non venissem ; aijie ^»b/\ ne kui^ cotboj ha si opera 
nonfecissem; aijje kw, boc^ot^a ecm JKEpTBki, ^aa 
bw^ °y K0 P sa '- 9°> 18. si vohmses sacriiicium, de- 
dissem utique; (at Ostrog. ed. et Psalt. Ven. bc^ot^a 
sine ech, et ^aa kwm pro ^aa kw^). ^okjo kw kwao 
em&, aijje ne kw p o^haca Matth. 26, 24. bonum es- 
sptei, si natus non fuisset, Cod. Serb. koak kw 

EkiflO KM&, ALfJE CE NE KW jlO^HA , meliuS etC. OfE- 

ctaah kut oyso KwiuAcessassentutique. Invocepasr 
siya: ^a Ni njE^AN kw\*kwa netraderer ; auje ne km 
th ^ano cbwliie (omisso kwao) Joh. 1Q, 11. sitibi 
datum non esset desuper. 

Futurum conditionale quod Latinorum fu- 
turo Conjunctivi , Germanorum futuro exactore*? 
gpondet, similiter e Participio activo et auxiliari kSv 
$H constat. aljje rp^w k&^et ctbojha Jac. 5, 15. 
si peccata commiserit, ij Kziroiqxug. Legitur yero 
futurvim conditionale k^et ctboj ha nonsolum in 
codd. manuscriptis , sed in antiquis editionibus 
pmnibus. Correctores tamen maluerunt }mc loco 
$ubstituere Praeteritum Indicativi cotbojha ectu. 
Sic etiam Exod.21, 13. ALLiE-Sr npE^A^Eeditiopos- 
trema pro antiquo h^e^aa k^et exhibet. ^lia 
f xempla vide supra §. 7Q. 



1* 



Participialc Girimdium. 3g5 

Infinitivus et Supinum. 

§. 86. De Intinitivo ejusque characteristica vo-» 
ca}i, quae terminationem th praecedit, sub qua- 
Jibet forma egimus. Confer etiam §. 81. Ab eodif- 
fert Supiniim , quod hoc vocalem h post t respuat 
atque adeo in t solidum (t**) desinat : h^& hcka- 
ta eo quaesitum, noft^S cnaT , a ibo dormitum, 

A3 nOCAA\* BW FKATT^; llfH^E Mpim- RH^TTk TJOE ', MkCO 

bh^t h^h^octe ter legitur; TEKOCTA B^B^feCTHT^, 
bnh^e cnhma oka^ijju cum h ob uj. Supini t finale 
cum solidum sit, non liquidum, difTert etiam a 
Russorum Iniinitivo, qui ob absorptum h signo 
h notatur: hckatu, cnaTb. Haec Supini fbrma in 
libris impressis omnino nunc desideratur, et non 
nisi in antiquis codd. rhanuscriptis reperitur. Bo- 
hemi Supinum ab Infinitivo adhuc seculo XVI. , 
Venedi Lusatiae in quibusdam formulis seculq 
XVIIL distinxere , Croatae hodiedum distinguunt 

Participiale Gerundium. 

§. 87. Subnectunt quidam Grammattci Gerun- 
diyis alium modum in iano, npHHACTO^TfeTiE dic- 
tum, quem Latinorum Genindio in dum re* 
spondere falso putarunt. Abr. Mrazovii?, quamvis 
de ejus formatione p. 150 egerit, eum a conjuga- 
tione penitus rescidit et rectissime quidem, cum 
revera nihil aiiud sit, quam Adjectivum ab Infini- 



3q4 ; - Parsl. Cap. VII. §. S8- 

tivo formatum. Confer formativam eaen in Ad- 
jectivis. Nec enim hhtateaen vertipotestlegendus, 
qui legi debeat, sedlegibilis, quilegipossit;adeo- 
que formae hhtateano locus inter Verba tribuen- 
dus non est, cum etiam Verbalia, uti hten'ie,hh- 
TATEAb,TBo^HTEA^,licet a Verbis immediate dedu* 
cantur , inter Verba referri non soleant. 

Passivunj. 

§. 83. Passivi inflexio specialis nulla est in lin* 
gua slavica, excepto Participio passivo praesen* 
tis et praeteriti temporis, e quibus ope auxilia- 
rium kS^S, K^fe , kw , Futura et Praeteritaperiphra- 
stica passiva constitui supra §. 73 et 84. indica- 
vimus. Solent autem Passiva et quidem frequen- 
tissime formari adjungendo activis reciprocum ca^ 
Cape exempla. Praesens: ^wtca ^hbh iiunt sive 
patrantur prodigia, hto th a^nhtca quid tibi vide- 
tur, ^a cbathtca hma tboe sanctificetur nomen 
tuum. Futurum: whaaetca auferetur, jehetca, njo- 
noBHJCTucA. Praeteritum: WKyfeTECA inventus est, 
oyno^oKHCA, hchoanhca impletus est, oyroTOBAC/A, 
^o^hujaca nati sunt, Optativi Praeteritum : aijje 

NE KUUJA njlKfATHAHCA^NVE ONU (olim tVh), NEGWOy- 

kw cnACAACA bcaka raotk Matth. 24, 2. nisi breviati 
fuissent dies illi, non fieret salva omnis caro. ln- 

ijn. £ATHU dai'1, HHTATHUl^gi,WMHCTMTHCAmun- 

dari, 



Partlcipiale Gcrundium. 5^5 

dari. Temportim circumscriptorum inflexionem 
vide iri Conjugationibus. 

Reciproca neutra seu mcdia. 

§. 89. A Passivis differunt non quidem forma, 
sed signiticatione Verba, quae ob adnexum ca 
reciproca aut potius reflexiva dicuntur. Respon- 
dent autem signiiicatu suo intransitivis seu neu- 
tris, Graecorum mediis, Latinorumdeponentibus. 
riAcS (pasco) activumest, racSca (pascor) recipro- 
cum neutrum , non passivum. Transeunt igitur 
activa quaedam adjuncto ca in neutra. 

Act. ^EffKATH , Neutr. £ej>jkathca. 

CbHjTHTH, CB^THTHCA. 

B03BfATHTH , BO^BflATHTHCA. 

At ntKSpinso, a hekSca curam habeo, proi>. 
sus differt. Sic etcAvfcw audeo,a CAvfewcA rideo. 

In aliis ca signiiicatum varie modiiicat. kj ath su- 
mei*e, kjathca pugnare. kaonhth, ckaonhth in- 
clinare, rokaonhthca adorare; wbejtS abjiciam, 
WBEprScA abnegabo me. Bene multa non nisi cum 
reciprococA inususunt;£HBHTHCA mirari, n^HKAH- 
jkhthca adpropinquare , nf hkacathca tangere , nj o- 
thbhthca resistere, uaakathca ilere, ja^obathca 
gaudere, hotknSca offendam. Adde da^Sca, kow- 
ca, CAvfewcArideo, na^wca spero, et alia , quorum 
pleraquesub formis Yerbortim singulis no.taviraus. 

I\a- 



5g6 Vm I, Cap. VJL §. 90. 

Rarius pro ca Dativus ch occurrit : ^a^hjaahth 
ch , ctSjkath ch. Subinde dubium oriri possit , 
quo sensu Verbum activum reciproco ca auctum 
accipi debeat. CKofwiiJACA enim reddere possis 
castraverunt se. (se ipsos)etcastrati sunt(ab aliis); 
eYk>tca caedunt seinvicem, et caedunt se ipsos, 
et caeduntur. Esensuautemfacile colliges, utrum 
signiiicatio reciproca , an reflexiva , an denique pas- 
^iva verbo tali tribuenda sit. 

Affixa personalia Verborum. 
§. 90. Servilesillae literae,quibus syllabae ra- 
dicali Verborum appositis personae designantur , 
nihil aliud sunt, quam aut obsoleta aut adhuc- 
dum usitata pronomina. Jure itaque affixa per- 
sonalia dici possunt. Affiguntur autem syllabae 
kc Verbi irregularis in Praesenti: 

Sing. 1. 



Plur. 



Dual 



Vides kch scribi pro kcch , et in cStu excidisse 
initio k. Indorum Duali acba rcspondet Slavorum kcba. 
Confcr etiam Graecorum v\li , sis, sst, sfpev, *«*« 

CH 



- AU*, 


% - CH, 


3. 


- TU. 


KCMU , 


KCH, 




KCTU. 


sum, 


es, 




est. 


- AAW, 


rr TE, 




- Vn%. 


KCMhl , 


KCTE, 




cStu 


sumus , 


estis , 




sunt 


- BA, 


- TA, 




- TA. 


KCBA, 


KCTA, 




KCTA. 



Affixa pefsonalia. 



597 



CH in secunda persona non nisi quacdam anomala 
servarunt : B^bcn , noB^fccH a b^ms^, ^ach a £aa\. 
Alia iuh amant pro ch, quod conferendum est cum 
(Tv Graccorum. 



Aliorum 


autem Yerborum syllabae radicali 


affiguntur': 


* 


(a) 


Sing. 1. 


* s, 


2. - ElilH, 3, - ET, 


Plur. 


- E/U, 


- ITE , - St, 


Dual, 


* EBA, 


- ETA, * ITA. 




BE^S, 


fiE^ElUH , BE^ET. 




BE^ytM 


, BE^ETE , BE£$T. 




Kf^llJ 


i, BE#ETA, EE^ETA 


• 




(b) 


Sing. 1. 


- *>, 


2. - HUIH, 3. * HT 


Plur. 


* HAt, 


- HTE, - AT* 


Dual 


- HBA, 


- HTA, - HTA 




fONK), 


r@NHlUH, rONHT^ 




TONHM, 


FONHTf, rONAT. 




PONHBA, 


rONHTA, rONHTA. 


In Praeterito 


simplici : 


Sing. 1. 


- X> 


2. - - 3. - - 


Plur. 


* JfOAV, 


- CT£ - UJA, X^' 


Dual. 


- X° b *> 


- CTA - CTA. 




MX 


M A A - 




WX°* 


^ACTE <\AWA, ,\AX& 




wx°™ 


^ACTA ^ACTA. 



fo 



398 Pars I. Cap. Ylli. §. gi. 

In Duali ctiam genera distinguuntur. Fcminini enim 
tcrminatio est B*fe, 'r^fc : Kce^fc, Kcvb; K^EB^fc, eS- 
^ET^fe; roNHB^, roNHT^fc; ^A^oB^fc, ^act^. Dualis 
ma pro ba confictus est ab iis , qui ba secundae perso- 
nae tribucndum sibi male persuaserUnt. In antiquissi- 
mo codice kS^emu , hofkhbemw , f a^Sm^oaiu serip- 
tum reperi, ita ut dubium nonsit, plurale a\ ortuin ex 
A\y. Yide infra Conjiigationes anomalorum. 



Cap.ut VIII. 
De Pra epositionibus. 

§• 91« 

Particulas indeclinabilesaliis vocibuspraelixas, 
quas Praepositiones (ngE^Aorw) vocant,vigintinu- 
merare solent Grammatici. His tamen nos ali- 
quot addendas censuimus, uti KE3 et hje^, quas 
immerito exclusere alii. Constantveroomnes uni- 
ca syllaba radicali, quae pro numeroradicaliumli- 
terarum aut ad primam , aut ad secundam aut 
denique ad tertiam classem referendae sunt. 

1. V 3. 

w de. wc. npE^ ante, 

oy apud. 55 ab. nfH^. 

Bii, bo, in. H3 ex. HJE3 per, 

(bu-) B13, B03. 

ru- KE3 sine. 



Praepositioncs separabfleS 599 



iio post. 


npA- 


NA fal. 


njo- 


^o ad. 


npE- 


3A pro. 


nfH ad. 


ch de. 


no^ sub 



ea, co, cum. na^ super, 
k^, ko, ad. NH3- 

9A3 - 

Mra^ovi^ subjungit 24 Advcrbia, quac praeposi* 
tiones improprias vocat , quod vices propriarum sup- 
plere soleant, uUmejk^S inter, CKBO^^fe per, npOTHB^ 
contra, oa^h proptcr etc. quae spectata iorma suaAd- 
verbiis adnumeranda sunt. 

§. 92. Exhis (bw), nA,nj>A, njo, n^pA^insepara-* 
biles dicuntur , quod non nisi in vocibus compositis 
locum habeant. Huc alii referunt et adverbium nh^, 
et B03 , quae tamen, licet rarius, etiam extra compo- 
sitionemnominibuspraeligtmtur. Pieliquae omnes 
separabiles sunt, ac nominibus et pronominibus 
praeponi solitae casus obliquos Accusalivum, 
Genitivum, Dativum, Localem et Sociativum re- 
gunt. De eafum regimine vide Syntaxim. De ea- 
rum signihcatu, pro cujus diversitate aliae unurri, 
aliae duos, immo et tres casus postulant, pau«* 
ca monenda sunt. Loci aut temporis terminum, 
ad quem actio dirigitur, designant: ^o ad, in, 
k%, ad; in compositione etiam B13 sursum: B03- 



4oo Pars I. Cap. VIII, §, 92. 

NEcyncA ^o nebec elevatus in coelos, npVH^S k'& 
baa\ veniam ad vos. Medium per quod: wk, wk- 
nouj pernoctem, ^3 k*j$ per iidem (in Ms. et 
Ostrag.B^bfOK)), *tyig neto (olirnCol. 1 , 20. cokoio) ; 
•jjsc non raro pro Hjfig-i in compositione nng, nno: 
njEH^S trarisibo, npon^S pertransibo. Terminum 
a quo : c, wt, H3: c&ropw de monte, caNEKcce 
de coelo, cx wkHj^a a prandio; wctoht w nac 
distat a riobis , w rjA^A ab urbe , «3 dycr ex ore. 

HinC C r & NAMAAA, W NAHAAA , H3 NAWAAA ab illitio , 

quamvis c proprie sit de, w ab, H3 ex. Quie- 
tem in loco: oy, npn: oy teke apud te, npn 
h^th penes viam, npn ^bejex ad januam. Situm 
et etiam motum ad locum: b in, no secun- 
dum,juxta, per, iri, post , na in,super, contra, 
3A post, pro, nAE^ antc, no^ sub, na^ super. 
txempla vide in Syntaxi. Soeietatem denotat c 
cum: £* tokoio tecum,cui opponitur KE3 sine: 
KE3 ovma sine ratione , KE3 bhnw sine causa. Dis- 
junctionem ^3 dis, in eompositis tantum: ^3- 
q Hsuihth dissolvere , y A^cwnATH dissipare. Objectum 
actionis w de, a quo Russi wk non distinguunt 
dicendo etiam wk nem de illo, pro w nem. Dif- 
ferunt tamen w et wk non solum regimine ca- 
suum, sed etiam significatione in verbis compo- 
sitis ^ utiex indiculo subjuncto cognoscerelicebit. 

§• 93- 



Praepositionfcs m Composifts. 4oi 

§. 93. Serviunt omnino praepositiones etiam 
componendis aliis vocibus, praeprimis autem 
\erbis, quorum actionem plenius determinant, 
signiiicatumque plerumque varie modiiicant ; 
qui cum saepe aliarum linguarum praepositioni- 
bus in genere deiinirinon possit, plurium exem- 
plorom coliatione opus est; 

w: 

wkopathth divitem reddere, bereichern , wnn- 

thca inebriari , whaahth amburere, wnncATH de- 

scribere , whaakath deplorare , wn^ atath compes- 

cere, wa\ohhth intingere, wmuth abluere, WN^fe- 

m^th obmutescere, w^taTH induere, wjkhth 

reviviscere, wjkhehth viviiicare, wskenhthca uxo- 

rem ducere, wfkh^ath expectare , wcoahth sa!ire, 

sale condire, wcfcNHTH obumbrare, wcaaehth de- 

bilem reddere, wctabhth dimittere , reliaquere, 

wcbathth sanctiiicare , wcb^thth illuminare, w«.nc- 

bath fundare, whhcthth et wlj s ^cthth muncare- 

etc. In wca^ujath praepositio w plaue negandi vlm 

habet. Adde decompositum wfifOBfyrATH dejicere, 

abjicere. wKE3rAABHTH, wke^maa^hth privare capi- 

te , liberis , sunt a formulis KE3 taaeu , KE3 hi\. Sub- 

stantiva ex w composita fere a \erbis deducta 

sunt, uti wtok insuia ab wtekS, whaot sepes ab 

wnAETS, wnoNA cortina ab wni^, WT0aba vene- 

num, wcTjor ab wctjetS. At wk^hn p. 2*0 a 

C C K£HNf, 



«02 Pars l Cap. VIII. §. 93. » 

kjhn, et wcTErHL femoralia a CTErNo. C£ etiam 



WE. 



oyBAN^TH , oyBA^\TH marcescere , oyB^^TH , 
ovbh^th, oyKHTH occidere, oyKOCTH confodere, 
ovmnhth, oyMAAHTH minorare, diminuere, oy^&- 
ahth elongare, oy^AfHTHpercutere^oyp^ATHab- 
scindere, oycHjKN^THdecollare, oyTBEp^HTH con- 
fomare, oyrAcHTH exstinguere, oyKfOTHTH miti- 
gare , oyKjACHTH exornare. oy Futuro fbrmando 
saepe admberi, cum actionem simplicium magis 
determinet, supra dictum est. Decomposita : oy- 
nA^SM^TH , oycSAXN^TH, oycp^fccTH. Adde Substan* 
tiva partim a Verbis, utioyTBayk, oyrKAc, oycTAB, 
oyKooH, partim a nominibus deducta, utioy^oAi», 
ovaoaYe , oycEj ^Ye , oycHAYE , oynACTYE. In oyKor pau- 
per, egenus,unde oyKoatfE paupertas, oyprivatio- 
nem significat. 

B : 

bnath intendcre , Fut. bonkm^ , bnhmath : bnea\- 
ak>; bnhth intrare, bnSwhth auribus percipere, 
in quibus ti epentheticum inter b et vocalem in- 
terponitur; BB^bfHTH concredere, BBEjrfc injiciam, 
bnA^ATH incidere, bhhcath inscribere, bohaothth- 
ca (bhaththca) incarnari , bm^nhth reputare, 
ba^cthth capere, BNjHbTH subintrare, subrepere, 
tnfOCHTH (BonpocHTn) interrogare, bja^Smhth in- 

tel- 



Praepositio bw. 4o5 

tellectum dare, instruere, bo^bojhthca, bceahthv 
ca, inhabitare, incolere, bca^hth imponere, inde 
bca^nhk eques, BijApHTHCAregnare ^ boheaob^ihth- 
ca hominis naturam assumere , hmS-g^TfS-m; bo- 
rN^^HTHnidulari, BKOjENHTHc-Aradices tigere, sicfi 
einwurzdri, bk&chth gustare. Inde et Substantiva 
bohooc interrogatio , b^o^ ingressus, bk^c gustus. 

(bui) 
A Russis , Polonis et Bohemis duntaxat bw ia 
compositione vocum adhibetur. Nec enim in libris 
slavicis antiquis unquarn particitla bu, quam Slavi 
mcridionalesprorsusignorant, pro H3 legitur. Ob- 
jici possit bw^ath Act. 25, 11. pro yji%iGctGSzi , at in- 
speclis codd. manuscriptis simplex ^ath hoc loco 
reperies. Nec me movent alia exempla e libris ve- 
teris testamenti petita j swf a^^m^bauje Gen. 24 , 21. 
bwdtj^aniii Exod. 39, 0, (secundum Vulg.), bmbe- 
tucNNobis3Pi:eg.7, 13. (in Ostrog. cap, 6. , in correcta 
nunc bhchmo a bhc^th), bwtwkath, ^ bwja^^m^th 
2 Paral. 2, 14. (in correcta nunc tkath, oA^fi.wk- 
th), Bw^b3A ibid. 3, 7. (at corr. H^BA^BurKHfAAW 
ibid. 24, .11. (corr. bwbhjax;^). Hi enim libri in 
Russia aut Polonia translati sunt. Legitur qui- 
dem etiam Prov.28, 17. BupS«iA<AH syyvc£tisvog,Sir.' 
7, 27. bu£ah ^inEfu certe pro b^ah, Zach. 5, 4. bw* 
necS h (in correcta h^necS gro), Zach. 7, 14. He* 
rum bwnec^ (in correcta WBEyrV), Ibid. Q, 8. bw- 

C c % fCK 



4o4 Pars I. Cap. VIII. §. 9S. 

roNAH , (in eorrecta h^ponaah). Sed his in locis 
composita cum particula &w pro H3 certe non sunt 
a manu primi interpretis, sed correctorum in 
Piussia aut Polonia viventium. 

ha: 

In Compositisduntaxat,pro no: ha^k aranea, 
nAnepTk f. vestibulum, posticum, (Serb. njnnyA- 
ta, njnnfAT), nAnfATL iilix, nAMATi* memoria, a 
noA\AN^, nA?KHTu pascuum, a hojkhth, nAr^BA per- 
nicies, nAREMEjNHijA. Huc etiam trahi possint n*^~ 
worTH ungulae, nA3^>o et ha^^ejVe flocci lini. 

no: 

noHA\H accipiam, a norciTH, noH^fc ibo, ab 
mth ; noK^HTH vincere, a e^hth cogere,*nonAAH~ 
th, nofiEpS conculcabo, nonEK&cA sollicitus ero, 
curabo , homanSth , noMN^TH , meminisse , noAu- 
3ath inungere , noMorS adjuvabo, noNOBHTH reno- 
vare, honecS portabo, hoaojkhth, w hoaapath po- 
nere, collocare, noj^H) propellam, ho^ath prae- 
bere, porrigere, noTEpn^fcTH sustinere,perpeti, no- 
tujathca festinare, nocHfcTHTH visitare, hoca^wca 
subridebo, nocAATH mittere, hocak> mittam, nocAS- 
jkhth ministrare , hoctaath sternere, nosiw requi- 
escam, noKjuiBATHcoopei^ire, noKjonHTH consper- 
gere etc. Decomposita : no^ABH^TH aemulari,in- 
vidia moveri , howkaa^ath dominari. Adde Sub- 
stantiva noMOCT stratum, pavimentum, noA\oj>VE 

ora 



Praepositio na. 4o5 

ora maritima, noNoccontumelia, nojoK probrum, 
dedecus,noTondiluvium, noTOKrivus, no^oj spec- 
taculum, nocA^ testis, noKOwquies. Russicum no- 
qor, i. e. npAr, limen, differt ab Adverbio nojor 
cornibus, per cornua, Illud enim vox simplex, 
hoc vero e no et jor compositum est, 

na: 
narith, nahm^, conducere , nahth, nah^iv 
na ta veniet super te, na&hhth docere, na&cth- 
th persuadere, nabwkath assuescere, nara^ath 
incidere, nafiohth potum praebere , NAnANHTHim- 
plere, NAny abhth dirigere,NAnjArS (a&k) intendam 
(arcum), naiihcath inscribere , NAAArATH impo- 
nere, naaakS, naaaijath incurvare, najekS,naj>h* 
ijath appellare, na^wca sperare, na^namenath 
significare, na^h^ath superaedilicare, na^hjath 
inspicere, nacuthth satiare,NACAA^HTHCAdelectari f 
naca^hth hereditare, nactath instare, nacta- 
bhth instituere, nactShhth na .smVk> calcare su- 
pra serpentes, namath, namhnath, incipere, na- 
ka^ath instruere , corrigere, corripere, nakaonh- 
th inclinare. Substantiva naem (nahm) merces con- 
ducta, naemnhk mercenarius , nab^t insidiae, na« 
jo^ natio, gens, najok tempus praetinitum, a 
najek^. NACHAtEvis, violentia , a chaa, nacae^Ve he- 
reditas, najtaabYe cidaris Exod. 29, 4. Confer et 
particulam nah supra p, 336, et infra na^. 

A° : 



4o6 Pars I. Cap. VIIL §. g3. 

^ohth, ^oh^, venire usque ad terminum» 
he^oSm^thca dubitare, haesitare, ^oba^et suffi- 
cii, ^ohanhth implere , supplere, ^omwuuaathca 
conjectare, ne£OA\wlliaawca w bac Gal. 4, 20. hae- 
sito (xTogH^icci) in vobis,^onocHTH perferre, defer- 
re, iocji^HTH, ^ocajk^ath injuria, contumelia affi~ 
cere, ^oca^ath attingere, ^octath sufficere, ^o- 
ctoht decet, ^ocTHrN^TH , ^octh^ath consequi, 
assequi,^oKONMATH ad finem perducere. Inde et 
Substantiva: ^onoc delatio , ^oca^a, ^ocaik^enYe 
contumelia, ^octatok, et ne^octatok defectus, 
^octoanYe hereditas. Adjectiva : ^oboanwh suffi- 
ciens, ^octohn digniis* Confer et Adverbia ^on- 

^EfKE, ^OCEATJ, ^OKOATJ. 

3a: 
3ahth , 3a\*o^hth , occidere (de sole) , ^ah-? 
math (3AEMAW, 3aha\S) lTiutuum sumere , ^abh- 
th, 3Abhbath , obvolvere, 3abh^tjth invidere, 
3ABA3ATH, 3ABA30BATH) colligare, ^ab^ijjath dis- 
ponere, pacisci, mandare, ^akijth, ^akwbath, 
oblivisci, 3akaS^hth aberrare , 3AhnS, ^ahhnath, 
supplanlare, 3Aha^ath qccidere, ^AnjArATH juiir 
gere (equos), 3AnEMATA»bTH obsignare, ^ahaebath 
conspuere, 3AnpiTHTH comminari, interdicere, 
^An^cT^feTH desolari , vastari , ^aaaatodtjth aetate 
provehi, co^senescere^A^HsTH, ^a^mjbath, anga- 

ri- 



Praepositio c. 4o? 

riare, onus imponere, ^atbojhth claudere, 34- 
twkath obturare, ^Awr^, ^ajkhtath, 3AJKH3ATH 
incendere^A^^TH, 3A3HJATH, reprehendere,in- 
vidia commoveri , ^acb^^teactbobath testilicari 
(de unico actu), ^actohith , ^a ne - 3ACTOHT mene Luc. 
18, 5. ne suggillet (obtundat) me/ivcc^ uVcoir/a^ 
fLt\ 3ACTSnHTH suscipere, defendere, ^aujhthtm 
protegere, ^amath concipere , ^apja^hth oppi- 
lare, ^akaath^ mactare, ^akahnath adjurare, 3A- 
kawmhth occ!udere,includere, 3AKpyTH operire, 
contegere , ^AK^cNrbTH tardare. Decompositum : 
^Anos^^TH, ^AnoB^ATH, praecipere. A Yerbis 
deducta Substantiva 1 3aea\ (3aha\) mutuum , 
mutuatio, ^AAnA (inusit. cf. adverb. bne^aaiiS'), 
^ab^t foedus, 3abhcti> invidia,zelus,3AKBENVE ob- 
livio, 3AriA^ occasus (solis), 3^1106^1% praecep- 
tum, 3^30^ reprehensio, denotatio, 3AK0N lex, 
^AKfOB latibulum, (X7roKgv<pvj Psal. 17,12. Et alia 
a Substantivis formata: 3An*cTuT armilla , a hactis, 
3aa\ojVe orae transmarinae. 

c: 1) de , deorsum. 
cnhth et cx^hth, descendere, cuie^ (co- 
uje^) cum descendisset, cn ath et cnhmath (a hith, 
ha\ath) demere, herabnehmen , cb^chth demit- 
tere, cra^nSth, cra^ath cadere deorsum, deci- 
dere, ca^t^th volare deorsum, ca^cth, caa3hth 
descendere, caojkhth deponere, caaijath in* 

cur- 



408 Pars I. Cap. VJlL §. o3. 

curvare (arcum) , caahen incurvatus , cp 'femrrH de- 
trudere, deturbare, carNS (coTn^) incurvare , 
corKEN incurvatus. Sic et Adjectivum caSk incur- 
vus, Adverbia caeyjfS, cbwuje ab alto, vott oben. 
Decompositojn cnh^iije^ cum descendisset de- 
orsum. Cf. infra composita ex particula NH3. 
c: 2) con- 
cnath congregare, inde conum congregatio, 
cnhthca convenire , cn^cth edendo consumere , 
a rzicTH", cnhckath conquirere ab hckath, cok^h- 
nkth coadunare, unire, cbhth convolvere, CR^fr- 
^t^ scire, C6 s feML conseius sum, inde cb^cti* 
conscientia, csa^ath colligare, CBEpwHTH «perti» 
cere, ckwthca, ck^etca fiet , implebitur , cokejS, 
cokhj ath , colligere , cokaa^nhth scandalizare , 
cno^oKHTH dignum efficere, ciiacth, crucATH sal- 
vare, cmhjhth (ca^jhth) humiliare, cmhjhth- 
ca conciliari, cm&thth conturbare, cmatS,ca\a- 
cth concitare, cmHjjkhth (onh) nictando claudere, 
cm^tchth commiscere, caomhth frangere, con- 
fringere , cp ^tath occurrere , c^hctathca concur- 
rere, C£j>obhth comminuere, ctj^th, cthjatm 
vellere, conterere,coTjACTH, cotjacath conquas- 
sare, co^^ath, co^h^ath aediiicare, condere, 
c^hjathca aspicere se invicem, cofkhmath con- 
stringere, cjkaahthch contristari, cjkh^ath (cojkh- 
hath) cqmburere; ccfeunt, coc^kath concidere , 

come* 



PracposiLo c. 4©9 

cometath conjungere , cuihth consuere, corNHTH* 

computrescere , corNSTH (knmtS) complicare, cra- 

f ath conflagrare , crj aavajk^hth coacervare , a 

rj ama^a 201 , crj 'bujHTH p^ccare , ckohhth castrare 

162 cKywTH, ckjljbath abscondere , cokjSuihth 

confringere , ckonmath consummare , CKA3ATH 

dicere, disserere , Idemonstrare , explanare. De- 

composita: cnak^Hsth, cobohj ochth , cobokShhth 

(in codd. Serb. cubukShhth, cuBunpowTH) , inde 

COBonfocNHK (cuBunjocNHK) Cv^r^T/g , conquisitor 

1 Cor. 1, 20. Substantiva: C0S3 , cok>3 (in Mss, 

et cuBoy3) vinculum, csb^t consilium, cokaa^n 

scandalum, cn^u esca, cmejtu mors, CAor syl- 

laba , cmbt computatio, cnS^nhk auriga, ascen- 

sor,a c et oy^^A, inserto n epentbetico. Quae- 

dam amant cS apud veteres pro c,seu Russicoco. 

Talia sunt cSmn^th dubitare, cSnEpNHK adver- 

sarius, cSnjoTHBS, cSnpSr, cSnjSjKNHK, cSnocTAT, 

cSmjak, cSc^ (sic Psalt. Ven. , at editiones russi- 

cae corfc^cSrfcK puteus (apud Polykarpow coc4*k 

vas frumentarium, et cSctjk cisterna), cSrSswn, 

cSr^ArK^ANE (in antiquo Apostolo , at edit russ. 

Cojkhteae). 

c: 3) una, simul, vvv. 
cobnhth simul intrare , chokaan/Svkm qui si- 
mul adoratur, coBocK^ECNSTHsimulresurgere, ccaa- 
bhth conglorilicare, cjAcnnNATHCA simul crucitigi^ 

cnor- 



410 Pars 1. Cap. VlII. §. 9I 

cnorjEEATHCAsimul sepeliri. Substantiva : cnaca^- 
nhk coheres, cnocn^bujNHK coadjutor, cjakotnhk 
collaborans, cnocTNHK una jejunans, cnoKOANHK 
Gv\l\lccxp$> pugnae socius, commilito. Antiquiores 
tamen interpretes solentejusmodicompositagrae- 
ca resolvere. Pro yjttobh cajacra^ca, %g/?co <rws- 
qai^licti Gal. 2, 20. una cum Christo cruciiixus 
sum, legit Apostolus an. 1324 ck \*aau njonETK 

KCMK. PrO K^AM AAOHM CnOCTJA^ACTE, ToTg ^S(f\LoXg [JL* 

Cvvs7rcc$y t (rcLTs}lebr. 10, 34. retinuit adhuc Ostrogien- 
s;s editio antiquam versionem codicis c* 0^3 amh 
mohmh nocTpA^ACTE, Vulg. de vinculis meis mecum 
doluistis. AtCoI. 2, 12. etiam Ostrogiensis (Twtcc- 
<psvTsg — (rvvyysg-S-viTs vocibus servili irnitatione grae- 
corum compositis expressit: cnorjEKUJECA — cfcB 1 *- 
CTACTE,uti Cod. Belgradensis ; antiquus vero Apo- 
stolus etiam hoc loco separatis praepositionibus 
utimaluit: cnhm norjEKWECE — cnha\ bctacte. 

u»k: 
wkSth calceos induere , wEy^S (wkh^S) cir- 
cumdabo, cingam, WKHMSamplecti, u>kea\ (wkkm) 
gro complexus (amplexans) eum, tma Kro ne 
WKmT tenebrae eum non comprehenderunt , wkh- 
a\ath, wkemak), vindemiare ; wKrncTH ambedere, 
wkbhth, wkbhnSth, wkbhbath involvere , circum- 
volvere; et eliso b post wk: wkukath pro wkbw- 
kath assuescere, wehnSca subterfugere , newkhn- 

tirac* 



Praepositio wk. 4il 

fecA palam, aperte, ir&Qqvfiict. , wk*3ath et wkba- 
3ath obligare, circumligare , wkonath a bonath, 
wkstluhth antiquare , wketluath antiquari, a be- 
tiy;, wkh^hjth injuriam facere , a bh^th, wkh- 
tath a bhtath, wk^ujath promittere a bhjiuat^ 
wk^chth suspendere , a bt^chth, wkaa^ath a 
baa^ath, wkaekS induam , wkaahhthca indui , a 
baek&, wkjathth convertere, a Bf ATHTH. WKNOBH- 
th renovare, wkaiath perfundere, rigare, irrigare, 
wkatjnhthca pigritari, wkah^ath lambere, wkao- 
Bbi^ATH deosculari, wkaa^h CNAMAmane (accumbe ) 
nobiscum, wkahhhth arguere , conmndere, u>K^fc- 
tath invenire, wkjhj^ath circumcidere, wkjoch- 
th irrorare, wkj>Shhth desponsarc, wktek^ per- 
curram, wkpaa^ath circumspicere et utaa^ath. 
Cf. supra w. Decompositum wknea\oujebak>. Sub- 
stantiva wK^fc^ prandium, WK^feTVOtum, wkwhah 
consuetudo, wkaactk potestas, wkaak nubes pro 
wkbaak a baek^, wkja^ imago, wkjok stipendium, 
wkctorinVe circitmstaiitia , wkSluVe, wkohVe. Adde 
wkhaVe abundantia, ab inusit. bha, et wkuje ab 
wkeuj pro wKBEijj,inde wKUJHNACommunitas (apud 
Bobemos wkelj pro wkeijj), wkeljjnhk kqivwgs , so^- 
cius, wkujhth communicare, wkljjenVe commu- 
nio, collatjo, wkluath** et wkujebathca comrau* 
picare. 



lpt: 



4i2 Pars I. Cap. VIIL §. 9S. 

ujt: 
(uh^ abibo, whmS auferarn , Eube^S abdu- 
cam, WB13S aveham,u'BMHTH revolvere, wbjath- 
th avertere, wbej^S, wbej^th et wtbj^cth ape- 
rire, CuBEprS, WBffeujH abjicere, Sra^et decidet, 
wr^cthth dimittere, wmetathca negare, abne- 
gare, u»mcthth vindicare , waofkhth seponere» 
wa&hhth separare, sejungere, skkXsiCxi Gal. 4, 

17. (iil MSS. ApOStolo LjfKBW BAC \*OTET , id eSt SX)ihv r 

cfcti , pessime), uSjhnSth repellere, w^fc^ATH ab- 
ecindere, wj^ujhth solvere, S^hijathca excusare, 
JuyurATH eructare, uScToraTH distare, abesse, 55- 
ct^Srith (in Mss. proucT&nATn) devitare , Jukj uth 
retegere, revelare. Substantiva : Sb^t respon- 
sum,55yA^A remissio, wn&CT absolutio. Huc etiam 
referri possit ot^ok, otaoha puer; scribendum 
igitur esset uSook, uSjoha. 

H3, hc: 
h^Sth exuere, h^wjs^ exibo, h^uje^ cum exi- 
isset, h^^o^aijjS emS exeunte illo; h^mS, H^tziTn, 
H3HMATH eximere, eripere, h^octjhth exacuere, 
H311ICKATH exquirere, h^boahth eligere, h^be^ 
educam, h^baek nohs cum e vagina extraxisset gla- 
dium, H^BEffKETCA ejicietur, H3KH occidit, h^ko^S 
effodiam, H3KUTH superesse, liberari, h^kabhth 
liberare, h^nochth proferre , h3aYk> effundam, H3- 
jimwa effodielur, H3ojwABHfc aeruginavit Jac. 5, 

3. 



Praepositio R3. 4i5 

3. (inMss. H^fkJK^ABrfc), h3£Uje expiravit, h3*khb, 
hjk^hb cumconsumsisset , expendisset, hk^enSCh^* 
iKENS)expellam ; h^cSnh MEseduc ensem^-n^cAKNET 
exsiccabitur, exarescet, H^rwEA K^fc perierat. Adde 
decornpositum H^NEMorfc: ne h^nemojket ix clhivct* 
tviCsi, non erit impossibile. Psal. IO4, 24. koasn* 
moa H^NtMorocTA genua mea inlirmata sunt (melius 
Psalt. Ven. koa^n^moh H^NEAwrocT^fe in Duali). hc 
pro H3 : HcnVK), hchekS, hctaw , hctohhth, hc- 

TKNS, HCTpcS, HCTSKATH, HCLJ^bAHTH, HCHE^nWh, 
HC)(WTHTH, HC^N^ prOH3C)fNS, HCKOllATH, HCKW^A- 

th , hckSchth. Decomposita : HcnoB^ATH confi- 
teri, ncnpoBE^rS subvertam. Substantiva ; h^kch 
caedes Jud. 15, 17. (nunc h^kVenVe), H^BEyr, hc- 
X°£>> HCK^n, hck&c; wtecw renes Job. 16, 13., in 
Ostrogiensi Levit. 3,4. hctech, cui Puissi e dialecto 
sua substittieruntnoMKH. Adde H3WKHAIE, hcia^ie*, 
Adverbium hckonh ab initio. 
1^3, B3, B03: 
b^u^S ascendam, bo^m^, b^ath accipere, 
suscipere,attollere , bo^onhtm exclamar.e,a b^rh- 
th, eliso b, bo^baahtH volvere sursum, 1103- 
buchth exaltare , bo^enSx" evigilavi, bo^kS^hth ex- 
citare, B03NOBHTH renovare, bo^necthca elevari, 
sursum ferri , b^aofkhth imponere, bo^actS ex* 
crescam , aufwachsen , bo^^ath retribuere f bO^^aa- 
nVe retributlo: bo^^w^V (*&$tfktifc), bo^^th 

hin< 



4i4 Pars LCap. VIII. §. 93. 

hinauf thun, elevare, Bo^^BHrN&T elevabunt, 6om- 
xsa^th (bo^^ea^th) desiderare, B0330B& cla- 
mabo , B033BAX clamavi, bctanSt (bo^ctan^t) 
surgent, bockj>echth suscitare. Sic et in aiiis boc 
prQBOV- bochok) cantabo , socn^A^AK) expergiscor, 

fllt. BOCnfAN^, BOCTEK&, BOC^OT^TH , BOCKWn^fcTH, 

bockaonhth reclinare, erigere. Decompcsita : BC3- 
noM/^NETCA inmemoriamredibit, Bo^nfiEMAio, B03- 
npnash^th. In plerisque vero particula B03 ob 
Irequentem ejus usum in formandis futuris signi- 
licationem hic expositam amittit. Nam ak>kak> est 
Pi aesens , bo^aweak) diligam, Futurum. Servant au^ 
tem et alia tempora B03 ad actionem magisdeter- 
minandam: bo^awkaen dilectus, adamatus. Sub- 
stantiva ex B03 composita : bo^jacak propago , B03- 
nacT statura aetas, v t \wfct, Bo^^tyf aer, boctok, 
b^ctok, bo-^o^ oriens. Adde bo^me^^Ve merces, 
retributio, bo^paabie pulvinar, Bo^rAAC antiphona, 
bockphaVe timbria (vestimenti). Adject. b^mojkno , 
E03M05KNO, possibile. Confer Adverbia b^nak, bc- 
riATK, bckjah, bckSfo , et separabilem particulam 
B3 (B03) in Syntaxi. 

ke^ sinet 

Particula haec separabilis non nisi in com- 

positis Substantivis et Adjectivis locum habet. Ab 

his demum pauca quaedam Verba dedu.cuntur.KE3* 

^na abyssus ex EE3 et Genitivo ^na (a^Nofundus) 

€0- 



Pracpositio ee^. 4ia 

coaluit. AHa formam Ve (rarius ctbo) amant:K£^- 
%mie insipientia, dvoia Luc. 6, 11. be^Smctbo stul- 
titia, amentia, dipQotfCvv} Marc. 7, 22. ke^Smen in- 
sipiens; ke^omkctbo improbitas , impudentia , impor- 
tunitas, dvctdsict Luc. 11, 8. ab oko, cf. Illyricum 
ke^ohnuh ^ke^moabVe silentium, quies, ke^moabnwh 
sedatus, quietus, et ke^moabctbobath y&vxd&v l 
Thess. 4, 11. KE33AKONYE dvo[iia, iniquitas , hinc KE3- 
3AKONNLJH , ke^^akonnSk) ; KE^cAXEf tVe immortalitas , 
ke^ha^Ve drsv.vict, sterilitas, ke^ha^en drsxvog, sine< 
liberis; ke^hectVe dri\iict, ignominia, ke^hecten dri- 
y.og, ignominiosus , ignobilis, sinehonore, et KE3- 
hectbobath driy.d£ ) siv , inhonorare Rom. 2, 23. ke^- 
hhnnwh drccarog, inordinatus, hinc 1 Cor. 13, 5. 
nh ke^hhnctbSet i* dj/vjjLovcT, non agit indecore, 
(^AOOKpA^HTCEv iii ant. Apostolo) et ne ke^hhnoba- 
^om 2 Thess. 3 , 7. &a •/ i rctKrv\(jcty.sv f non inordinatc nos 
gessimus. Sic ke^wkja^hth 1 Cor. 7, 36. respon- 
det graeco afr%vjpvsfv. Hucrefer wke^ha^hth, wke^- 
taabhth. Adde adverbia ke^ijja^nw ccTroroiiccg 2Cor. 
13, 10. non parcendo , \ulg. durius, KE^nyECTANH 
c^;^X£/7rTco$,indesinenter, sineintermissione Rom. 
1, 9. et Adjectivainnumera, utiKE^KOFKNyn ctSscg, 
sine deo, dei expers , ke^a&nnwh illunis (nox), 
ke^hhcaen, ki3hhcaennwh innumerabilis etc. 



t\$A3 



4i6 Pars.«t Cap. \ill § 93- f . 

hja: 

Substantivis £»fe^ , eaka , bnSk , ad gradum con- 
sanguinitatis exprhnendiim, praeponitur: njA^^ 
proavus, avi pater, nj akaka /proavia , aviae mater, 
nfAn^^b^ atavus, proavi pater, hjabn&k prpne- 
pos , hjabnSka proneptis, np Anp ABNSKabriepos ; hinc 
et protoparentes dicuntur njAOTELj, n^AMATH, 
njAjo^HTEAU : 2 Tim. 1 , 3. w njAjo^HTEAEH diro 
irQOYQVM, a progenitoribus (majoribus). Eadem 
voce usus est interpres slavus 2 Macch. 8, 19. et 
v. *17. olim ny Af o^hteaeckVa ^AnoBHt^H nonpANiE , 

ilUnC Rf AJO^HTEALNArW JKHTEAKCTBA pA^jSlllENYE T/V 

vv t $ KQQyoviKViS KoXtTsfccg KccTuXvtfiv , Vulg. veterum 
instituta convulsa. Codd. Serbici nj Hjmat h etc, pro 
sidamath habent, Croatae rijE^E^ /np ekaka , hjebnSk 
scribunt, at ipsi Serbi npA cum aliis Slavis in 
hanc usque diem in hja^e^, npAKAKA, njAyNyK 
servant. 

njo: 
njoH^S , nfOLHE^ cum penetrasset, njOBE^S', 
naoBo^HTH deducere, njoBH^TH praevidere , nj>o- 
BEfTHtTH perforare, nfOB«{rtLiATH pronunciare,njo- 
bhth pertundere, hjokabh praetende, hjoko^S 
transiigam, nfonnS, n^onATS klith cruciiigi, nyo- 
noB^ATH praedicare, njoAHTH profundere, inde 
hooahtVe profusio, njo^EK^, njofHLjATH prophe- 
tare, nyo^ATH Yendere, npo^OAfKHTH prolongare, 

nao* 



I Praepositio npo, npK 4i? 

npo^AKNSTM progerminare, nfo^^TH videre, vi- 
sum recipere, njo^HpATH prospicere, nfocfc^EC* 
diruptus est, hjjoca^hth disrumpere, nfocB^THTH 
illuminare , hjocaabhth gloriiicare, njocTHfATH 
extendere, npoijB^fcTET eftlorebit, njOHT& perle- 
gam, njorNATH propulsare, njorNdsBATH incitare 
adiram, nyorN^BATHCA irasci, h^okahnath male- 
dicere. Decomposita: npon^BE^S, hjoh^boahth. 
In antiquo Apostolo njoNApEME 1 Cor. 2, 7. Tgoddgu 
crsv, praetinierat, destinavit, nunc nj e^&ctabh. Sub- 
stantiva et Adjectiva : nyoBo^, nyoKoj Jer. 2, l6. 
olim e \ulgata ^awe ^o njoKOpA usqueadverticem; 
est autem nj>0K0j Russis discrimen capillorum ; 
nfOMWCA, npofOK propheta, npo^o^ transitus; njc- 
nACTb %ctV/x# Luc. l6, 26. hiatus, hjoka^a lepra, 
noocTfANCTBO spatium , nponATYE crucilixio. Bohe- 
mis nj o est etiam particula separabilis : np o sorA (bo* 
ha) per deum, iijoto propter hoc, npo teke prop- 
ter te. Poloni nj o mutarunt in prze in omnibus 
compositis, excepto prowadzid et derivatis ab eo; 
Carni in pr e: predam pro npo^AM. Croatae tamen 
in hac voce et quibusdam aliis nyo retinuere; 

npE-: 

nfEH^S transibo, npE^o^AT transeunt,npEwx- 

oa^hth transtigurare, npEBo^HTH traducere, n$>E* 

BE3S transveham, inde npEBo^ trajeclus, npEBpA* 

thth pervertere, njEK&^,npE£WGATHpermanere 7 

D d njs- 



4i8 Pars I. Cap. VIII. §. g$< 

npEnHoATH persuadere, npEnncATH describere, noc* 
nHNATH impedire, npEnAABATH pernavigare, npE- 
noAOBHTH dimidiare, npEnoracATH praecingere,npE- 
a\tjnhth transmutare, npEMorS superabo, hdeah- 
rath transfundere , npEAOMHTH diffringere, npEAE- 
ttsth transvolare, hjeaojkhth transponere, npc- 
acthth decipere, defraudare, hoeobath interrum- 
pere, npEpHsKATH contradicere, npE^ATH tradere, 
prodere, inde npE^ATEAL proditor, npETECATH,npE- 
TBopHTH transformare , npE3HMTSTH hyemare,npE- 
^P^th despicere, npEcEAHTHCA transmigrare , npE- 
ca&ujath non audire, non obtemperare, npECTATH 
cessare, desinere, npECTABHTHCA migrare (de hoc 
seculo), npicT^nHTHtransgredi, npECKOHHTH transi- 
lire, npEKAONHTHinclinare, npEKpATHTH abbreviare. 
Decomposita multa : npEWKH^TH , npEH^K^S, npE- 
H3WKha*k>, npEH^KWTOHECTBSw superabundo, npE- 
B3y^S supergrediar , npEB03NocHTHCA superexaltari, 
npEnpocAABHTH , npENEKpETATH negligere etc. Substan- 
tiva: npEnp^r olim Ruth. 3, 15. KSQi&ticc , nunc 
fioKpwBAAo, npEAWfiy adulterium, npEM&^pocTK sa- 
pientia, npiAECTK dolus, npE^op, npEJKAC, npECTOA 
solium, thronus,npErpA£A interseptum etc. Adde 
Russ. ntpEBACAofasciculus, TOAa£;?4r\eg.20,7.Ptussi 
enim pro npE pronunciant mpE. Adjectiva longe 
plurima : npEB^HNyn, npEno^oKNyfi ocriog, npEA\&~ 
Apyn sapiens, npEHHCTWH, npt^yTpyn perastutus^ 

etc. 



Prsepositio npH. 4igl 

etc. Etiam Comparativis particulam np i, quae emi- 
nentiam denotat , praeligi supra §. 4O. dictum est. 
Ulyrii nf e saepe ut npn pronunciant in compositis; 
Hinc in eorum Lexicis composita ex npe etiamsub 
njH quaerenda siint» Ab hoc vitio immune est 
Lexicon Serbicum Yukii. 

nj h : 
iifiH^ adveniam, npHyo&^advenio, npHUJE- 
ctbYe adventus, njHATH accipere, n^iHMS accipi- 
am, nfiEMAwaccipio, n^HBAAHadvolvit, npHBE^Ead- 
duxit, noHBAEME attraxit, hjhba^ath alligare, njn- 
ewba^S augebantur, n^HK^fcrAK) confugio, npHKAH- 
jkh\*ca appropinquavi; njHNECTH, njHNocHTH ad- 
ferre , hjhnhkn^th , nfiiNiitjATH aspicere, npn- 
A^fenHTHCA adhaerere, npHAOfKHTH,nyHAArATH adpo- 
nere, nfHjACTH, nyHj>ACTATH accrescere> n^H^HinS: 
n^HfHCTATH accurrere, hjh^ba vocavit, njn^cB^ 
invocabo, npn^fH respice, npHCTSnnTH accedefe, 
nfHLUHBATH assuere , njHHTS , hjhmhtath adnurne- 
rare, npnrBo^^HTH clavis affigere, npHKjWTH ob- 
tegere, ujhkocn^ca, npHKACATWAtangere, nfHKAK)- 
mhca accidit. Decomposita : njHWKffeTATH acqui- 
rere, lucrari, npHBMMJNEN eu)£ aestimatus, repu- 
tatus sum, npHBNHTH subintrare, nfiHfH^HB^ su- 
pererogabo. Substantiva: njH^, njHB^fcT proposi* 

tum, HfHM^AK,n^HNOC, HJHTBOp portlCUS, rifH^pAK 

^hantasma, nf Hcon olim Piom. 11, ib.yiqap*, mas* 



420 Parsl. Cap. VIII. §. 93. 

sa^mincnpHAvfcuiENTe, npHcrSn accessus, njHWET po- 
^a Genealogia, npHTHA parabola, npHEMNHK sus- 
ceptor, npHLUAEij advena , npncArA juramentum, 
(olim Prov. 29, 24. nunc kaatba). Adjectiva et Ad- 
verbia : npHB^EMENEN ffpctfxocipos, temporarius, njH- 
aamen, njHCTfAuiEN, nyHCKOfKMWH moestus, nflHC- 
K^ENN^fc TrctQctirXvitfiws Hebr. 2, 14. Alias npn in dia- 
lectis respondet latino sub: njnrA&Y subsurdus, 
n^HrofUKkiH subamarus, 

no^: 
no^raTH , no^EMAK) : wkaak ho^at gro Act. 1 , 
Q. nubes suscepit eum, iio^aama gcn Psal. 29, 1. 
suscepistime (Psalt. Ven. no^KTME in 2. persona), 
no^CTHTH hortari, admonere, ho^baahth sub- 
volvere, no^BfEijJH, no^BEjrATH subjicere, no^BfA- 
thth subvertere, no^nHfATH suffulcire, no^nncA- 
th subscribere, ho^ahitith suffundere, no^AArAW 
«upponere, no^ACTH succrescere , no^ATH sub- 
dere, no^&BATH sufflare , no£CM*fcraTH subridere, 
no^cuAAW submitto, ho^cthaath substernere, no^- 
ctjekath stimulare, no^wHBATH subsuere, no^- 
mhnhth subordinare, subjicere, ho^kohath, no^- 
kohabath suffodere», ho^kaonhth reclinare, De- 
composita : ho^Stbej jk^ath suecingo , contirmare , 
no£pA3£*bAHTH subdividere ; no^noMorSTTA olim 
Exod. 18, 22. nunc cnoA\or*T tek^ adjuvabunt te. 
Substantiva:no£BOH postis, no^crAB basis, no^nojA 

ful- 



Praepositio no^. 421 

lulcimentum, no^AOJKNnqA concubina , no^NowjE 
scabellum, no^TosHAiE, no^rya^ie, iio^kphaVe etc. 
Adjectiva: no^NEKECNUH qui sub coelo est, no^- 
a^ten sub tempore, no^^HNwn subjectus, sub 
jnanu, no^akonnuh sub lege eto. 

na<\: 
ln compositis rari usus: na^iihcanVe Luc. 20 , 
£4. sTiygxtpy, inscriptio seu superscriptio , Auf- 
schrift, Ueberschrift. Praeterhanc voceminPsalmis 
et Novo Test. nulla alia occurrit , quae ex prae- 
positione na^ composita. sit. NA^c^fcjaTH superse- 
minare, in glagoliticis evangeliis reperi. Russita* 
men, Serbi et Croatae nunc pluraexNA^ compo- 
sita vocabula habent. Alexjejew ex libris slavicis 
non nisi pauca haec collegit: na^paa^ath in- 
spicere, na^be^Ve Isai. 6, 4. vTsgSvgov , (olim 

^ABT^CA NA££BE£>NAa), NA^AEJKATH , NA^KAONHTHCA, 

na^nhknSth, na^nochmuh, na^hhcanVe e Luc. 20 , 
24. NA^nncoBATH, na^jamenie humerale, tOIMXpiyiOV, 
na^x^o^hth. Maximow in Grammatica sua p. l63. 
adduxit formulam na^h^e na ma supervenit super 
me, cum qua conferri meretur vetus slavica nah- 
^et na ta Luc. 1, 36. sTsXsvtfsTXi st( <Ts , superve- 
niet in te. na itaque hic supplet na^, quod ex 
na ope ^ formatum est. Sic Marci 11, l6. legitur 
NAnHCANVE in editis, immo et Lux, 20, 24. 111 Ms. 
et editione Mardarii A. 1562, 

UH3* 



422 Par* I. Cap. VIII. §. 95. 

Ex NH3, quod apud Pmssos Substantivum est, 
composita e Concordantiis in Psalmos et N. T. 
collecta cape hic omnia: NH^BEfrt: NH^BEjrA ma 

£CH Psal. 101, ll.(Ven. NH^BfUfKEME) KCCTS^CC^(ig[LS, 

allisisti, deorsum projecisti me; nh^be^S dedu- 
cam , NH^B^fccHTH summittere / nh^ra^ath , nh^ho- 
caath demittere, nh^rScthth , nh^aojkhth et 
NH^AArATH deponere , (in antiquo Apost. ja^^jS- 
iuayolue destruentes, pro NH^AArAWijiE , Kccrcci^vrsg), 
hh3j>hnSth praecipitare, nh^lue^ cum descendis- 
aet, NH3)£0£HTH,unde nh^^ojk^enYe. Addere pos- 
sis nh^aejkath procumbere , decumbere. nh^r^c- 
kath Ezech. 1, 26. est forma russica pro NH^nS- 
ijjath. Decomposita sunt nh3boc\*o£Hth ab imo 
ascendere, nh^roaojkhth, nh^hocaath, NH^njo- 
b^ELUH. Adde Substantivum NH^BEjr praecipitium. 
Adjectivum NH30NOCNUH. Confer Adverbium NH3S, 
russicas formulas BNH3, NANH3 deorsum, Serm> 
cum nh^ qua particulam separabilem: NH3 kj>^o, 
nh^a ctjanS, de monte. 

f A 3- : 
ja^u^Stca dispergentur, yA^opHTH destruere, 

^A^BEf3E MOjE interrupit mare, ja^bjathth per- 
vertere, ja^kVetca collidetur, fA^KOT^kwT pin- 
guescent, jacrnS, jacrhnath cruciligere, pA^M^tr 
fHTH dimetiri, fA^MycAHTHCA haesitare, ^aSmhth 

se-? 



Praepositio ^3. 4*5 

^ejungere, separare, fA3j>fcujHTH destruere, ja^- 
f^bujHTH dissolvere, ja3£Ath distribuere, ja^^ak) 
dividam, f a^^ejetca rumpetur, j>A3^jajkhlua irrita- 
verunt , p actnhb ^jba Q\j oba) cum concidisset ligna, 
jACTA»feujA corrupti sunt, jactohha gcTi* dispersit, 
jA^fKH^ATH incendere, ^cunATH dissipare, ^3* 
iiJHfHTH dilatare, jA^ruKATH, jA^rN^B KNHrScum 
revolvisset, explicuisset librum, jackorath suffo- 
dere, jACKAtnTHCA poenitere. Decomposita: jac- 
npocTpETH expundere, ^AcnyocT^ANHTH dilatare, jac- 
nyonHNATH expandere, cruci affigere. Substantiva 
ja^Sm intellectus, ja^boj a vectis , ja^bHjt Os. 11, 
6. hu$\ik(x, Act. 24, 12. iwurvsxtfn;, ja^koh, inde 
JA3K0HNHK latro, jAcnScT, £A3^oj dissidium, pAC - 
tec, fA^cun, fAcjfo^, j>ackoa schisma , inde j ackoa- 
nhk schismaticus , pAcnWfe, ja3ahhYe, {>a3^oaTe. Cf. 
Adverbium p a^btj. Pro ^3 Bohemi et Poloni pro^ 
nunciant J03, quos et Russi subinde imitantur* 
uti in pocnncu catalogus. joc^o^y impensae, ngofo* 
2qi 3 Macch. 6, 27., (qui liber a Gerasimo Danilo- 
vin, utreor,translatus editioni Ostrogiensian. 1581 
recens accessit) , etiam in correcta editione serva- 
tum fuit. Olim voce joc\*0£ 1 Paral. 29, 2., etpoc- 
Xo^u 2Paral. 8, 16. Vulgatae imp ensas expres- 
sit j interpres. Immo Jud. 16, 1. pro fA^Toyme 
Ostrogiensis exhibet fo^ojBA, dirupit. 



424 Pars I. Cap. VIII. §, g5, 

njE^HTH praeire , n^H^SijjYH praecedens, 
nfE^wKpA^HTH praefigurare, njE^Sf bejjk^en prius 
confirmatus, nfE^BAfHTH praecedere, praevenire, 
njE^BH^TH praevidere^nfE^B^ffeTH, npE^SB^TS 
praescivit, nfE^BK&HTH praegustare, hje^aejkht 
TgoxstTctt, (prius) adest, nyE^AEWAT proposita sunt, 

nfE^AOJKHTH, njE^AArATH prOpOliere, n^fc^JHLJAK) 

(Ms.) praedico, edit. njE^rAAroAW , npE^fEKoy et 
Hf^f^X pracdixi, hje^namenath praesignare, 
njE^3j»feTH praevidere, rje^tekS , hje^thljath 
praecurrere, n^CToniTH stare ante, praeesse, 
njc^CTABHTH sistere , n^E^ScTABHTH praedestinare. 
Decomposita non pauca : njE^wNATH, njE^ngYATH, 
njE^no^NATH praecognoscere, njE^nocAATH prae- 
mittere, n^NAniKANA eulua, nyE^NAnHCAWACA pri- 
us scriptasunt, Tgosygi^ Rom. 15, 4., npE^NAfEHE 
decreverat, definierat (prius) Act. 4, 28. , unde 

n^E^NA^EHENNhJH Act. 10, 4I., Nf E£COEAK>£ATH prae- 

cavere etc. Veteres tamen et Adverbio np e^h et 
npEJK^E utuntur: h^alue nyE^H swogsvsTo siiTgocrSsv , 
praecedebat Luc. 19, 8., hje^htek vgdSgupwv sp- 
7P£c<r<3^i/praecurrensibid. v. 4., npEJK^E nahhcan, njE- 

IRAE OyTBEfFK^EN^npTJJK^ENAfEME, Rf E5K£EWCBALJJENNWH 

praesanctiiicatus. Vice versa 1 Cor. 8, 8. pro nfb^- 
hoctabht Tccghy&t antiqui codicis exhibent editio- 
ne§ npcTABHT nfE^BoroM.Substantiva nfE^mc stella 

Tgo* 



Praefatio npE3, 4^3. 4io 

'irgoKvav dicta, njt^Aor praepositio, njE^TEMA prae- 
cursor (alias npE^HTEMA , immo et npE^OTEWA), 
HfE^nfA^^Nc^BO irgoeogTioi , profestum , npE^o- 
^atakua praeveniens mediatrix. Adde njE^raTiE, 
nfE^BpATVs, rje^bejVe, npE^BOjHE TgoxvXtov , vesti- 

bulum, nfE^TOMHAl'E(l37), njE^C^NlE, njE^CTOAm'E ; 

npE^MHNiE Jud. 6, 26. TxgxTxfyg, npE^HEfTOFKYE irgo- 
nctsog, njE^rjA^VE suburbana. Adjectiva npE^B^fen- 
NWH,alias npEB^MNun, praeaeternus , ante secula , 
n f E cV H 3 K P ANNU " praeelectus, njE^noA^ENNUH ante- 
meridianus. 

np^ seu nfE^: 

Rari admodum usus particula : nj E3HMA cogno- 
men, Serbis rrpE^HME, et njE^nwENAK ejusdem cog- 
nominis; nj)e3\\Sjke?ken , nje^ectectbennuih Rom. 1 , 
56. vxgcc (pvtfiv , praeter (contra) naturam. At 
h^eectectbennuh est supernaturalis , v-xsg <pvCiv. 
In compositis Verbis npE^ locum non habet, sed 
suppletur praepositione npE , quam vide. Gonfer 
Boh. przes, Pol. p r z e z trans, per , quod nomini- 
bus separatim praefigitur, olim et Serbicum nj tj^ : 
11^3 bce atjto per totum annum. Differt Croat. 
njE3, Carn. et Illyr. 5^13, quo utuntur pro be^ 
sine. 

M f E 3 : 

Significatione et usu convenit cum nf E3. Nam 
HjE^ECTECTBENNyH Alexjejew explicat per hje^ectect- 

bennwh 



426 Pars L Cap. IX. §. 94. 

CENNyH. Habet idem sequentia composita: mje^bce- 
fKHTEANyfi per totam vitam durans , mje3£enctbo- 

EAN , MfE^^MjAkNO , MpE3HOTf EKCTBO , Mf t$nf E^MJAIE 

exilmm, MjE^coKopVE, MfE3cyTi*. Vide supra p. 189, 
et 4OO. C£ etiam Croat. ME3, Carn. ME3 et m^, 
Hj»fe3 tans, 

C a p u t IX. 
De Adverbio. 

§■ 94. 
Adverbia quoad formam sunt aut primitiva , 
aut derivata, aut denique composita. Primitiva 
nuda radice constant, in iine quandoque vocali 
aucta. Talia sunt: ' 

1) Oy, bH?-, NE, NTT-, NH, -AH, -£E , tS , -SKE, -JK&E. 

$) AElE, OyNE, AKW, KH, 171BTJ, KAE, K£A , BEAE, BON : 
BNTJ, BWN^, ByiiiE, EOAE , lUKy , IIAME , MEJK^* , 
N&H-, NyNrfe, NH3: NH3S, NEJKE , NHLJ , AANH 
(R.AONH), AHL), A^ME, f A£H, f ANW , £AAE, £OAMJ : 
£OaS, ^TSAA, TAH, TSNE, TE3-, TAME, T^mVw 

(tomVw), smjaw, chlje, royfe, ro^Hk. 

3) OyTfk, ALU&T, HCKfb, KLLIE, BALJJE, BEp)£&, KAH3, 
OfE^^fe, IlfEJK^E, n^EKy, ^JEBAE, CBMJNE, Cf E^rfe , 
CKOfW, CKBO3MJ, CKfO^^fe, KfOMTJ, -KfAT. 

Quac hic desiderantur, alibi quacrcnda sunt: KE3, 
HJE3 inter Praepositiones, r^nV , 3<vfe, Bycjifk inter 
Adverbia derivata , no^yb inter coTiiposita. 

Pro 



- •• Adverbia in w. • 427 

Pro oyHE, tSne, cb^ne, ^ebae etiam oyN^r, tSn^ 
CB^feN^fc, ^eba^, scribi solet. Pro kae alii habent @ah, 
%t nj e^h pro ny e^. Pro MkiN^ codd. Serb. NuiNra. 

§. 95. Non pauca ex his origine sua Substan- 
liva esse , satis patet. S enim in tine casum obliquum 
designat. tS hic, illic, est accusativus a ta; mejk- 
^S, inter, a mejk^a, iijothbS, contra, a npOTHBA, 
bwn&, semper, a buna. At ^oaS, NH3&, bej>\"S sunt 
Genitivi a ^oa , NH3 , BEy\* ;^o\*k infra , roj ^b , supra, 
sunt Local^s a ^oa, rojA*, bn^ foris, extra, a bon, 
^HM^b hieme, pro b^hm^, fcTffe mane ab oyTpo, 
quod dum Adverbii vices supplet per w scribitur : 
oyTjw. Sic et aanh, ja^h proLoc. aut Gen. haben- 
disunt. BHEfAjheri,estGenitivus contractusa behej 
vesper, vespertino tempore. tomVw duntaxat, alias 
tokmw, est Instrumenlalis, quo Adverbia saepius 
suppleri solent: nomVw noctu , ^NVwdiu; boaewvo- 
luntarie, bhnow in speciem, 7rgo<pc(<Tsi , Vulg. simu- 
lantes Luc. 20 , 74., ahlj versus faciem, e regione 
pro ahijem, a ahije. ^necu, hodie , compositum est 
ex ^en et demonstrativo ow, cf. tfyiisgov , et ipsum 
hodie i. e. hoc die. 

§. 96. Adverbia in w nihil aliud sunt, quam 
Adjectiva neutra in 0: npABW, njamw, A*fcnw, 

MAAW , Sr|jAW , qrfc AW , HACTW, MNOrW,^OArW, a NfAB 

etc. , cujus neutrum est hjabo etc. SicK^nNw simul, 
fifHCNW semper, et alia innumera ab Adjeotivis de- 

ri» 



tfiS Pars I. Cap. IX. §. 97 ct 98. 

rivatisorta, uti jabnw, ^abnw, ^nw, ^oajknw, 
tollino (PK&afaq, studiose, rojkKW, tajkkw. 

Huc pertinent Adverbia qualitatis ope ak for- 
mata: kakw, takw, raKw, ihkojke, obakw, onakw, 

HNAKW,K£HNAKW,£BOraKW, TfOmKW, BCAKW,a KAKWH 

etc. whakw , praepostere, est ab wnAKl 

In Ostrogiensi editione Adverbia ab Adjectivorum 
neutris in non distinguuntur, quia Grammaticorum 
posteriorum regula, qua praecipitur Advcrbia per w 
scribenda esse, observari nondum potuit. 

§. 97. Etiam neutra Adjectivoruoi in oe, Ye, 
ee, Adverbiorum vice fanguntur: mpBOE, btojoe, 
tjetYe etc. Sic akYe mox, statim. Idem valet de 
Comparativis in >feE , Hihlue , ae, ahuje : nsj B»feE , oy^o- 

t^E, WfA^N^E, WnACN^E, SaHjE , £AA*feE , HCT^TE , Oy- 
^pK^HLUE, ^OKffcHLUE, MNOJKAE, MNOJKAHLUE, AETWAE , 

AErHAHWE. caa^uuieh dulcius olim Sir. 23, 36.pro 
Caa^iue est Polonismus , nunc caa^hae. 

§. 98. *fc amant alia ab Adjectivis deducta : 
nyAB 1 ^ (et npABw) a nfAB, SA*b, ^oKf^fe, M^j*fe, 

KAA3-t a KAAr, AWfe, TOAHLJ^fc, rOf klfe , CAA£LJ*fc, 

BwcoLj^fe, AErLj^fe, THcHfc a th\*. Alia e: chlje, sic, a 
chk (alias chkob et cakob talis). Huc spectant et 
Adverbiorum Comparativi oyNE , koae, ^ebae, 
nfE?K^E a njE^, nhfke a NH3, buiue altius a buc 
(unde et Buicnpu, bwcok), ahlue a ah\* , baljje, nAME, 
de quibus § ? 38. Adde A*K»fe levius Job.6, 4. olim, 

nunc 



Adverbia numeri. 429 

nunc male ckoj ae , pro ckoj tse. Huc referri possint 
etaliaine: wkahe, hnahe, ^AAEHEpro ^aaekw,k^h- 

NAHE, TAHE, TaSkOME. 

w postulant Adverbia, quae ab Adjectivis in 
ck (ckwh) derivantur: jhmckw, eaahnckw, ljajckw, 

AAWTA0CKW, )ff AKfCKy' , nAOTCKW , M&JKCKW , EOJKCKW , 

1713WHECKW gentiliter, beahhckw, bcaheckw (bcahckw 
et bcahcko in Ms. Serb. in quo et thmecko pro ths- 
aecnh^). SicAKui sicut, nAKwiterum. Occurrit et maaw 
pro MAAW. 

§. 99. Adverbia numeri duplici modo forman- 
tur. Primum ope jk^w seu ljih: koahjk^w, koah- 
kojk^w , koahkoujh, quoties , k^hnojk^w, k^hno- 
ijjh (codd. Serb. k^nSluh , k$n^ljj),£BAJK£W , ^baljjh 

(^BALjj), TfHJK^W, TDHLjJH (nOTriHLjj) , HETWfHJK^W 
(HETBEfHLJJNw) , nATHJK^W , nATHLJJH f UJECTHJK^W , 
UJECTHLjJH, CE£MHJK£W, CE^MHLUH , (CE^MEf AUJh) etC. 

Sic etiam kahjk^w, kahijjh quotiescumqLie, toah- 
jk^w , MNorAJK^w et MNorALjjH , maaoluh raro. De- 
inde affigendo in line, aut connectendo particu- 
lam koat, kjatw : ^BAKfATwduabus vicibus, tjh- 

KOATW , nOTpHKfATW, nATbKf ATH , £OCE£M!*Kf AT, 
CTOKfAT, TWC&LJJAKpAT,KAl»KfATH (Ms.) , KOAHKf ATW, 
(KOALKJATw), TMAA\H TEM KJAT p^OtfXtfaVcos S\T r 

23, 21* in Ostrogiensi tmamh sine temkjat, ^o 
ce^mi^ecat CE^MEpnqEK) septuagies septies Matth^ 

13, 22. 



430 Pars I. Cap. IX. §. 100. , 

Exprimuntur demum Adverbia rmmeri Instru- 
mentali feminino k^hnokj, et eodem casu Ab- 
stractorum in hlja: k^hnhljek» semel, ^bohljek) et 

BTOJHLJEK*, TJETHLJEK), «IETBEJ HLJEK) , IlATEfHLJEK), LUE- 
CTEJHLJEK), CE^MEpHLJEK) et CE^MHLJEK) , OCMEfHLJEK*, 
£EB/ATEpHLjEK) , ^ECATEfHLJEKV ( Serb. ^ECETOp HLJEK)) , 

CTOfHLjEK) centies, tmojhljek) decies millies, mno- 
skhljek) multis vicibus. 

§. 100. Ope mo formantur Adverbia loci, 
hiotum ad locum designantia : kaaaw quo , quor- 
sum, ab inierrogativo k, tamw a t 1 *, cfejww a 

Ck. Sic OBAMW, OKOAMW, ONAMW, HNAMW , K^HNAMW 

pro bk^hno M*fccT0. Adde mhmw a mhnK, tokmw 
(t«*kmw) tantummodo, alias tohVjo (t^hVk)). 

Ope ma et mh Adverbia quantitatis: kai>ma, 
toauma, becla\a, eo\"ma prorsus , penitus, koai*mh 

et KOAtsMA , BEAMH. Adde ^AlvMA piO ^AA prop* 

ter , ob. At iioama est instrumentalis dualis a roa : 
oacteluet (olim n^OTELUET) gro noAMA diyidet eum, 
in duas partes secabit, ^/%oTo/xvfra Malth. 24, 51, 

Ope A*fe formata sunt Adverbia temporis: 
^oKOA^b quamdiu, ^ocea^, wtoa^j, wcEA^aK^T, 
Ch , praetixis praepositionibus ^o et w. Aucta ini- 
tio-et a line sunt: ^onea^jke, wnea^jke, wneaejke et 
wneahjke , in quibus quatuor elementa notabis ^o 
(w), ne, A^k et jke; ne vero e neutro h ortum 



AdverBia loci in £»fr« 45i 

est Huc spectare \ddeturKAEaliquantum, vix: kab 
jkhb semivivus. 

Adverbia quantitatis koai» pro koah, toa^ 
pro toah, a k et t, assumendo particulam ah orta 
sunt. Huc refer et NerAH vix, fbrsitan, nefkeah a 
nejke quam. A koah praefixa negatione nh et in 
iine assumto jke deducitur nhkoah, nhkoahjki oJ. 
^stots, nunquam. 

Ope ^e seu ^Hfc formantur Adverbialoci, qui- 

etem in loco denotantia : ryfc ubi, abinterrogativo 

k (apud Veteres k^e); 3^4? hic, a cu (olim c^e); 

h^jke ubi, ab h, on^ ibi, ab on ; hn^ alibi, 

ab hn; be^^ ubique, a mimerali becu. Hinc efc 

£on£e$ke donec, ex ^o- ne- ^e-jke. 

^e pro tfb olim scriptum fuisse , suj ra p. 54. et 
35. monui. Smotriski ipse in prima editione Gramma- 
ticae r^E, ^e, Ce^^e, on^e, hn^e scripsit, quae 
autem ab cditoribus aliis mutata sunt. 

oy^^fe motum per locum, oy^S vero motum 

a loco designant: kS^ qua, oy^ (pro w^), 

et affixo relativo jke: oy^JKE qua, tS^H?, cw^ 

hac, onS^ illac, hnS^, noBxAKoS^. wkS^S 

unde, oy^S, oy^SfKE, k>^S, k>£Sjke, wnk>£Sjke, 

wtS^S, wcfo^S (in Mss. tamen etiam WKS^rfc , Jucw- 

^Hs), oboS^S, onoS^S, wonoS^S, okoio^S, WOKOW- 

^S , bn^S^S (BNHbio^S), wbcio^S uiidequaque, bnStom* 

S^S intrinsecus, h^bnSt^S^S. In wnS^ (Enw^) 

omnino , prorsus , S iinale resectutfl est, 



43* Pars I. Cap. IX. §. loo. 

Adverbia temporis formantur ope t^a: kop^a 
quando, Tor^A tunc, OBor^A, kp^a, BNsr^A, hno* 
r&\, (inMss. et hn£a),bcet£A. Composita ex N^fcet 
nh: N^fcKor^A aliquando, NHKor£A,NHKor£A?KEnun~ 
quam. 

Huc spectare videntur k^a rium, nunquid, 
k£hni*£E o/zS/unaniniiter:, at K£BA,vix,cpe ba for- 
matum est. Notanda vero hic et ea, quae i% inline 
habent: wcoki* seorsim, separatim, pro wcoenw , 
ab wcoea persona , oy^oGk facile, pro oy^oEww, 
ab oy^oEiE (et hoc aboyet^oEA); cboko^k et hc- 
noANb vices Adjectivorum cboko^nwh liber, noa- 
NUH plenus, supplent. Adde hck^k prope. ja^b* 
compositum sit exyA3 etB^fc, quae particula etiam 
initio vocis B^fcrAA* (alias et bHjhtaac) prudens, ex- 
pertus, occurrit. Confer B^Tksermo, oratio, Serb. 
be^a^bhk+a deliberatio , Russ. behe conventuspo- 
puli, consilium, olim B^ME^Slav. B^feiuE. auj&t frus- 
tra, in vanum , quod in Apostolo antiquo bis le- 
gitur, semel pro ee^Sma, altera vice pro bc&e, ob- 
scurae originis vox est, cum qua tamen Boh. ob- 
soletum kw&t et kujht, unde kijjhtnkih vanus, 
convenit. 

Nolim huc trahere Adjectivum B»i?BEpNbJH obscuri 
sensus. Gen. i4, 10. kaa^e^h B>feBErtNbJ icgit Ostrog. 

pro KAA^A^H CMOAANWA .(pQS-KTCL d(T(pCC\T r 6. CcrtC ad 

bo^ath tcrvcre, bullire, respexerit intcrprcs. Carnioli 
vricm et vcrvriem dicunt 

Rec* 



Adycrhia composita. 435 

Rcctc Abr. Mrazovi^fc eae substituit pro eaH, quod 
Smotriskii prima editio exhibet. In posteriorihus, uti 
Rimnicensi A. 1^55, penes eah appositum fuit ct eae. 
Legebatur olim eAe Luc. 10, 30. eaehihba seminecem, 
Vuig. semivivum, cuiRussi k^ba jkhba substituerunt. 
In Glagoliticis libris corrupte ah a\j>tba habetur pro 
eae mjtba. Miror AON^praeterito anuo, retinuisse edi- 
torem lumnicensem, cum jam Polykarpow in Lexico 
ct Maximow in Grammatica rcctius aonh scribant. 
Norunt ct Poloni aonh , Bobcmi b praeiigendo baonh. 
Slavi vero meridionales prouunciant aanh. Apud Alcx- 
jcjevium nequc aanh > ncquc aonh rcperias.^ Jom enim 
m Ostrogiensi editione 2 Cor. 8, 10. pro Saanh cltco 
irsgvai abanno priore, 55 n^Eiue^UJAro a^ta, et 2 Gor. 
0, '2. ffi MHMOuiE^iuAro a^ta in gratiam Russorum 
substituta fuere, quod editoresSerbi, apudquosAANH 
vigct , nuriquam tcntasscnt , cum eorum antiqui Codi- 
ccs utroque loco WAArtiiintactum exhibeant; 

§. 101. E particula ah composita sunt koah 1 
unquam, aliquando , NErAH forsitan, Bucnju sur- 
surn (a buc et mfi volo , quasi sursum evolatido). 
rrE3 "lem, e toe et determinativo 3H contractum est, 
neque p. 94. inter radices, sedinter Pronominare- 
ferendum erat. Solent Illyrii et hodie Pronomi- 
nibus quibusdam 3H adnectere: TH3H pro th isti. 
Praecipue notanda sunt ea , quibus in line parti- 
cula. wt affigitur : oyjKE jam , ab oy \ nejke et addito 
ah : nejkeah quam, nhjke neque, £AJKeusque,£ON£EJK£ 
donec,TAJKEpostea. Jfungi autem solet relativis ad 
telationem lirmaridam : amojke (i71a\ojke), m^jke, 
oy^SjRE (jo^Sjke), mnoSKE sicut. Alia assumunt jk^e 
et jki ad emphasim exprimendam : takojk^e simili- 

E « ter, 



454 Pars-L Cap/IX.§. ioi. 

ter,eodemmodo,BCErK£E ubique, iiocaHj^hjk^e , no- 
ca^jk^e postremo. Numeralibus kjat apponi stipra 
dictum est Initio vero praehgi solent negationes 
ne, nh: ne oy nondum, ne ktomS non amplius, 
Nt takw, ne noMNO^Hs. In his quidem divisim, in 
aliis etiamcoiijunctim: ne&^oel, nebj a$& , ne^ocw- 

»TH. POITO NHMAAW, NHKOAM, NHKOAH5KE, NHKOr^A, 

nhkakojke. Particula indeterminatae quantitatis nHs: 
N^kKor^A , n^kakw. Superlativi nota nah : nahrame. 
"Vide Comparationes Adverbiorum §. 4O. Compo- 
sitorum cum praepositionibus major est numerus, 
$untque pleraque circumscriptiones adverbiales. 
Lubet pauca hjc subjungere : 
u>: wtah in occulto , wkoaw, wkject circa, WKp^r, 

WCB^kNh. 

r: BN^Tfk £ntus,intra, ab oyTf k ; bgah^, bnet v \a 
a nr^A, ^MAA^b, bm^ctw in locum, loco, bne- 
^AnS (BNE3Ank) olim BNE3AAnS,subito,repente, 
inopinate, a ne, 3A, et mnA; bjabn^ iv IVco 
Sap. 14, 9. similiter; botuje et bcSeui vanum, 
BCKOfb, BKSn^b simul. Adde BH30KHA1», BnfEKui, 

BCA r b^, BCAACTl*. 

no: noBUiNS, nonoAS, noMAA^b, uomxaK irccgcc iukqov , 
noNE saltem, noNArS, noAErKfc, nopA^N^, nc- 
^OAr pone, juxta, ho^oknS, noTOAt, nocEM, 
nocH)f postea , nocA^n , nocy e^Hj in medio , no- 
roju etc. Decomposita : nonj eahj£ S , nony EMNcrV. 

na: 



• Adverbia composita. 435 

wa: naorak, na&ctu, naihcn^, nah^acnu» repente, 

NAMNC^, NAJA3NW, NA^OA^^fe dili ', NATOAHU^, 
NAHACTHS, NArOA^ , NAKJHB^. 

$o: ^obnStjk^onhjS, £0^aaeha,£o;a,oa&, ^6$©Jwfc 

' ^03^^ , ^OsHsAA , ^OCEAT^ , ^OCUJTH Satis , ^OKOATf 

quousqne; 
3A: 3ame,3at^ne, 3aS'tj»a. Polono-fussica 3«nV- 
^S, 3^AAEfA 7 ^mahaaa priniae editionis Smo- 
triskii mutata sunt ab editoribus aiiis in uH:- 
nS^&, h3^Aasha, cnahaaa. 

C. CBWUJE, CBip)fS, CNH3^, CBUCMfL , Cnj E$H > CO- 

3A£h; verisimiliter et CBTiM^fc. At Ci^oat. ^bSm, 
^bSna, 3BANA respondet SlivVrtsjBNtf. 
wt: w3N r b, wbnStjL, waanh , $nk>^ omriino , uJt^- 
ffi, KkS^S, wcgAHj, wcea^jke , a quo tempore. 
Adde wNtrw Marc. 6, .£& »| av-t^, jam nuric, 
Vulg. protinus, correcta editio in glossa agYe \ 
Cod, Serb. Kop MMNfzi in texttim admisit pro 
graecismo wNErw. 

H3: H^STfA, H3^Tfb, H^^Tfk^V, M^fONA, H3BNS, 
H3BNA (H3BNHY) , H^BN&T^H , M^BN^TfU , Hj$AVi%\ , 
H3^ABNA, H3^AAEHA, H^^JEBAE , HCMEfBA, HCTH^ 

)(A, hctoacta, hckonh ab initio. 
ft^: Bcn^Tb retrorsum, a n^TA ; bckSk> (subaudi 
bhnS) quare, ob quam causam, BCKfAH inlit- 
tore, in extrema ora. Adde bo^f aac alta voce. 

Ee2 Pos* 



43d Pars I. Cap. IX. §. 102. 

Possuntvero et aliae praepositiones praeiigi: 
noEKOAt, npEBEc^MA, np eh^ah^ a praenimis , h^hkah^, 
Arlde circumscriptiones ke^^ma frustra, sine causa , 

EE^nDlCTANH COntinUO , EECHHNA et KECHHNSprO KE3- 

«ihnnw sine ordine, hohto, wknoijj noctu, per 
iioctem, wk on noA trans, in altera ripa; cHfbs 
idest, ex ch et ffcs, alias jckuje, quod est Praete* 
ritum Gerundivi a jekS dico* Modus enim hie ad- 
v^rbialis dici posset : 2 Cor. 9 , 6. <ps&o[Lzvto$ in an- 
tiquo Apostolo expressum est Gerundivo ijje^eh 
(Le. ijja^ah) parcens, parcendo, nunc ckS^octYw, 
Instrum. a CKoy^ocTk inopia, penuria.Yice versa 
pro Gerundivo NA^fcrziBCE Phitip. 1 , 2. quod graeco 
ir$Tot&M respondet, editiones omnes exhibcnt Ad- 
verbium hsb^ctn^ : H^B^fccTN^fc b^m certo scio. Im- 
perativos autem nyYn^H, nfiH^fcTE, npHNEcn, n$>H- 
be^h, rpA^H, bctanh inter Adverbia jubendi re- 
ferre Smotriskio et aliis placuit; mihi absurduxn 
videtur. 

§. 102. Ex Adverbiis primitivis non nisi pauca 
componendis vocibus serviunt : t^emeij ccCrox^ccv. 
Negativa particula nh non, quae alias simpli- 
citer negat, non nisi Pronominibus et Adverbiis 
a pronominibus ortis in compositione praeiigi so- 
let: NHKTonemo, NHr^fKEnusquam; extra com- 
positionem etiam numerali k^hn: nh k^hn nec 
unu», nullus. Verbi$praeiixum signiiicat nec, ne- 

que; 



Composita ex Adverbiis, 437 

qUC: NH BH^AT, NH CAUUJAT , NH fA3&AvfcwT Dan. 

5, 23. necvident, neque audiunt, neqire intelli- 
gunt. ne autem oiimin constructionenegativa cum 
Verbis connecti solebat, nunc separatim scribi- 
tur, paucis tamen exceptis, qualia sunt n^cmu, 

N^fcCTU, prONEKCMk, NEKCTk, NEnjAB^OBATH inique 

agere, NEnqjEBATtf existimare, nenabh^th invidere, 
nehectbobath impie agere, dtfs&stv , NEro^Sn) indi-» 
gnor , neja^hth non curo. Norninum tam Substan- 
tivorum , quam Adjectivorum , uti et Adverbiorum 
ex ne compositorum ingens est numerus: nepiobh- 
nen innocens, nerjab^a ddivJct, iniquitas, NEnjABE- 
^en iniquus, NEn^ABE^NW inique; NEnojOMNKiH sine 
macala, appg, NEAtoiuinfirmitas, nea*oujnuh infir- 
mus , ni^^taa dies dominica, a non laborando dic- 
ta, neb^cta sponsa, NEfiAO^w sterilis, ne^octohm 
indignus, NE^Sr morbus , nebHjfaac imprudens, 
ne^aoka, ne^aokVe, dxctxfct, iimocentia, nehctob in- 
sanus, nehctobaenVe, nehctobctbo insania, inde ne- 
hctobctbobath insanire , nenabhctk invidia, nekaw- 
hha\, NEnoTjEKEN inutilis, NEnjojfo^nuH invius,BO- 
^a NEnocToraNNArn Psat. 122, 6. ro iticcQ to dvvKosct- 
rov , Vulg. intolerabilis. NEcfeKOMuiH Psal. 113, 8,*rv 
dxgorotLoy, Vulg. rupem. Vide p. 237. 

beae non nisi in compositis locum habet: be- 
AEA^fcniE , BEAiA^bnoTA, \Lsy ctKo-K ^stc sui , magnus de- 
cor,magniiicentia,alias et BEAHKOA^bnV^, olim «iAk- 



435 Pars 1. Cap. IX. §- iOT, 

i 
a^hota, Psal. 2o, 6. et 67, 35., beae^ihbwh mar 

gniloquus, reae^hebath magna loqui. 

Ex naKw rursus , iterum: nAKMKWTie iraXiyys- 

vs&fct, Matth, 19, 23. regeneratio. Adde nAKWTEMA, 

TOXiv^QOlLQS , HAKWrAArOANWH TccKiXK^yo^ 

A nyEKw seu singulari nj>EK in compositis fit 
nj eko : npEKocAOBYs oLvriKoyiu, Hebr. 6 , 16. controver- 
sia, contradictio,nf£KocAOBNWH contradicens, dvTt- 
Xlyccv Tit 2, 9. 

A aujk^S : a\efk v ^oa\etYe interjectio ,, mefk^oj &MYE 
Mesopotamia, mejk^ojamYa plur. ^srcccpgsvcc Psal. 
tl , 14. Ven. ?#alt. Mtw^oyjAMYE ; a\e?K£OctoaiiYe 3 
Pieg. 7 t 3i., aiesk^omacie. Ex nh^ qomposita vide 
supra p. 42. 

Adverbia derivata in w aptissima sunt com- 
ponendis vocibus. A a\ha\u> sunt a\hmoh£% prae- 
terlbo, mha\ouje£ cum praeterivisset, bj>ea\a a\h- 
mouje^uliee tempus praeteritum , a\hmonech transfer, 
a\hmqtekuie vTToBg^ovTsg Act. 27, l6. decurrentes , 
cum decurrissemus , bo^a a\hmotek&ijjaa v^cog S/or- 
Kopevopsvov Psal. 57, 8. aqua decurrens, aiha\op^- 
^uh ^aSy^jj Marc. 2,14. cum praeteriret,praeter- 
grederetur, mhmo^o^hth pertransire, 6 mhmo^ojk- 
^enYh A TrctooSq 1 Cor. 16, 7. in transitu. Scribi- 
Jur tam^n et djvisim a\hmw \;o^ht, mhmui h^et, 
mhmu; rjJA^uH Rom 15* 24. praeteriens. A npncNw: 
fifHcw^^BA dwciQ-S&vog, semper virgo,nfHcNoc*u> 

NUIH 



Composila ex Advcrbiis. 4og 

nwh dthos Rom. 1 , 2o. sempiternus, et multa alia. A 
maaw, mnoru, KAArw, longe plnrima , mutato solum- 
modo w in o. TE3 assumit 0: te^ohmenVe, te^oh- 
menctbo idem nomen , dies onomastica, te^ohme- 
NHTkiil ejusdem nominis, Russ. vulgo TE3KH di- 
cuntur cognomines. ^octohnw contrahitur in ^o- 
cto: ^ocTOA^fcnNUH dignus decore, ^octohamat* 
huh dignus memoria , £OCTO\*BAANyH dfysircLivog , 
laudatione dignus etc. Quae in neutro t pro ha- 
bent, etiam in compositione e postulant: AWEnpo- 
yoK pseudopropheta , tluecaabVe xevohofyct Philip. 2, 

3. inanis g'oria , tluepaacVe xsvo<puviu, inaniloquium, 
vanus clamor 2 Tim. 2, 26. tjoe in compositisin 
tj>e contrahi solet : TjEBEAHKyn valde magnus, 

TfEBOANENlE T$lK\)[jJci , fluCtUS deCUmanUS , TfEKOrA- 

Tuii admodum dives, TjEfiSTiE trivium, tje- 
nffCTiE, t^not tripus,T^E^ENCTBo TQimisgfa Anios 

4, 4. (olim TjE^NUNy), tres dies, tje^&k tridens, 

TOEr&GyH tripleX, TflEKAAT^HIJLiVH TQl&CCklTyglQS , 

2 Macch. 3, 34. ter execrabilis, Vulg. facinorosis- 
.simus, TjEKfOBNiiK TrJ-syov ^ Act. 20, 9. tertia 
contigaatio. 



Ca- 



Hq Parsl. Cap. X. §. 10 3. 

C a p u t X. 

D e C o n j u n c t i o n i b u $. 

§. 103. 
(Jonjunctiones secundum signiiicatum ea- 
rum in copulativas (m , jke, Kr^a, Bmr^A, Tor^A), 
disjunctivas (hah, ah , ahko, hh, nhjke), adversar 
tivas (no, noHE, aljje h , okame), conditionales , cau- 
sales, subjunctivas, illativas , expletivas (oyKW, 
ik^o, jk^e) et ambiguas dividere solent Gramma? 
tici , praeeunte duce Meletio. Maximow , qui ma- 
jorem Grammaticam Mosquensem compendio 
strinxit ? disjunctivas denuo dispescuit in duo ge- 
nera. Ad cjuorum primum (f AcnpArATEANOs) a sed, 
quod Meletius omiserat, ad secundum vero (fA^-: 

A^AHTEANOe) HAH, AH,AHK0, NH, NH5KE, Uti ipSC 

Meletius retulit. 

Respectu ordinis conjimctiones denuo dividi 
solentin praepqsitivas , et postpositivas, et commu- 
nes. Ad priores refert M. Smotriski no, neko,h, 
oyKo, ^a, 3AEr»;E, t^.wjke , hoheh;e oyKui, aljjeko, 
hah, nh,nhjke, hko. Fostpositiyis adnumerantur : 
5ke, oyKw, ah, ko. Communibus, quae aliis voci- 
bus et praeponi et postponipossunt,accensentur : 

OEANI, AIJJE, HONE, 3AHE, HJOHEE. 

Male apudMaximowiiim 11 e eo conimalcseparatum 
cs\: ne, KO. ko enim rmnquam praeponi, id cst, initio 
pcricdi, quin alia vpx praceedat, locari potest. Male 

clium 



Conjunctioncs. 44 1 

ctiam tam in editione Rimnicensi, quam apud Maxi- 
mowium hahnh sinecommate exhibentur, cumutrum- 
que hah et nh nominare voluerit Meletius. Inter ambir- 
guas Meletius posuit praeter e^a, AH,etiamsH , hhah , 
quasambas, utpotc polonicas, merito rescidit Maximow. 

§. 103. Praeplaceret autem nobis divisio Con- 
junctionum in simplices , compositas et decom- 
positas, si aliis etiam exemplis quam tribushisce : 
nj^^E, npEFK^E^AJKE, nj ejk^e ^a?ke ME , formam ea- 
rum exposuissent Grammatici. DiffeFimt autem 
Conjunctiones ab aliis particulis non tam forma , 
quam functionibus. Nam et Adverbia pro Con- 
junctionibus usurparisolent. Simplieissimaeearum 
ad primam classem radicalium syllabarum spec- 
tant, ak>ko ad secundam, aijje ad tertiam. 

1) A, H, KO, KW, WX! N0, NH, AH, £A , TO ,»'.£. 

2) OyKO, AWKO. 3) AIUE. 

Compositae sunt hgo etenim, exn et ko;hah 
aut , ex h efc ah ; obsoletae h^e xxfasQ, etsi , kuitqi <yz 
Act. 14, 17, et quidem, quamquatn , (nunc h oy- 
kuj), et Hrn^E (nunc aiueh); ahko aut, ex AHet eo. 
Huc referri possit etoygo, quod accentu nimis 
subtiliter distingui voluit Meletius ab oyKW, qui 
uti et alii oyKO particulam ilktivam , oygw vero ex- 
pletivam esse docuerunt. 

Discrimen hoc jam observatum ftttsse in editione 
novi Testamenti ante correctiora Biblia", e Concordan- 
tiis^ cjuas Andr. Bogdanpw in cpistolas confcci! , claris* 

sirne 



44 r Pars L Cap. X. §. io4 ct to5. 

sime patet. In Bibliis autcm correctis oyso etiam prft 
Ey, cuialiasoyEwresponde.bat, locum obtinuit. Ex.gr. 

Matth. 12, 26. TGC£ OUVKAKWyGOCTANETLjArtCTBQ £ru>, 

olim (in N. T. Kioviensi an. 1702) oyKU>. At ibid. v. 
23. etiam in hac editione oyKO iiocthfke ccgx, igitur 
(nempe) pcrvenit, connectendo membrum sccundum 
periodi cum primo, quod conditioncm per auje ah mt 
exprimit. Sic et Luc. 11, 20. apct oyso, Vulg. pro<* 
fecto. 

§. IO4. aioko aut, nec non derivatum oeame 
(vukame) tamen , attamen,7r?vi}v, formam Adverbio- 
rumreferunt. KJKEquod,est neutrum pronominis 
nmi\ 3ANE ex ga et pronomine k, ronejke quoni- 
am, exno-NE-FKE composita sunt. t^mtke itaque, 
est Iqstrurrientalis a to*ke. h^jke, k^ra, tamw^ 
kt^a, «ror^A, n;Kw, takw et alia in Adverbiis 
locum sibi vendiearunt. 

hfke quia, quod . , lion est slavica eonjunctio , sed 
polonica, in parva Russia usitata. In libris , quos olim 
in Polonia russica translatos puto , sacpe parlicula bacc 
pro !7!KW occurrit. Vide in editionc Qstrogiensi 2 Par. 
7, 22. cap. i5, 18. cap. 26, 25. cap. 28, 6. cap. 52, 
2. cap. 54, 21. Nehem. 4, 1. et cap. 6, 16. et con- 
fer marginem Mosquensis an. i665, in quo rciKW ab 
editoribus appositum fuit ceu emendatior lectio pro h?ke, 
quod textus antiquus his in locis cxhibet. Citatis vcrsi- 
bus ctiam correclior editio rziKW legit, duobus tamen 
exceptis, in quibus pro hjke seu pro tnKW marginis 
gr^A et noNEJKE substituta sunt. 

§. 105. Juverit siinplicesGonjunctiones exem- 
plis illustrare. 



Conjunctioncs a, h, kc, ku. 445 

a sed , autem : a ceao , £Ctu mij - a haebeaw - a bj ap- 
a h;atba-a jkateah, Matth. 13, 38. 39. ds a- 
Yqos, ager autem, est mundus-zizania vero- 
inimicus autem- messis vero -messores autem.. 
a ejke fkhbet quod autem vivit,o os $?Rom.6, 
10. Hinc a A3 in antiquo codice pro A3 jke, 

A KOTATWH prO KOPATLiHJKE, A A1WTAJ I* LUC. 18, 

J3. in Evangeiiis a Mardario monacho editis, 
pro mutaji* jke , xct> reXavw , publicanus autem. 

h et,etiam: ^enl h noljj die acnocte; h^S h nyYn- 
^S k baa\ vado et veniam ad vos; hko h ncn 
ra^AT nam et catelli (canes) edunt. aiue h xclv, 
etsi, eliam si. 

so: hto ko quid enirri, kto Goquisenim, NEKonon 
enim, k^ba ko \\\ enim, uch ko omnes enim, 
MN03H ko multi enim, auie eo si enim, efke ko 
oyMf e quod autem mortuus est, oyctQchsS-civs. 
ne oy ko a^ojkacte 1 Cor. 3, % nondum enim 
(oWco yctQ) poteratis, correcta nunc hko ne oy 
nam nondum-, cum editiones quaedamoyKW 
pro oy ko male iegerent. 

Kki Conjunctionibus adnumerari solet, at certe kui 
nilaliud esl,quam syllabaradicalis nuda Verbi 
kuth , adeoque forma sua Praeteriium sim- 
plex et quidem Optativi, quod Latinorum 
e s s e t , Germanorum wcire ita respondet, uti 
Praeterilum Indicativi k4- latino e-rat, et 

germ 



444 Pars L Cap. X, §. io5. 

germ. war. Hinc et personalium suffixorum 
X, X 0M > &*?*> uja capax est, et qua auxiliare 
ad formandum aliorum \erborum Optativum 
adhibetur, uti supra §. 85. docuimus. Con- 
jungi solet cum particula &\ ut: raKW ^aku 
njvEiiiEA otco; iisTctfiy, ut transiret, ^aew kkia 
cnhm hoc y /xst aWS, ut esset cum illo, ^a- 
kui npEKMA oy MHy ut maneret apud ipsos. 
Negatio ne particulae kw praetixa nunc se- 
paratim scribitur : h ne kki ^aa no^KonATH ^om 
cboh et non sineret perfodi domum, ^a hc 
kki wjjjea $ nh^ ne discederet ab eis. 
nt. seu no (in Mss. et in Evangeliis Mardarii etiam 
Noy) verum, sed: h nekS^h neb^jen, no b4?- 
jen et noli esse incredulus , sed(d\\ai) fidelis. 
N r fccTi* kP, Kr MEpTBwy, no kF jkhbw\* non est 
Deus Deus rnortuorum, sed viventiurn; *3 

nOTfAC^ NE TOKMVU 3EMAEW , NO H NEKOM egO 

movebo (concutiam) non solum terram, sed 
et coelum Hebr. 12, 26. netohVk) npA3^Nhi,No 
h ka/\£hbu pon solum otiosae, sed verbosae 
(nugaces). ne A3 towho , no h bch non ego so- 
hjs (pvos), sed et omnes 2 Joh. 1,1. 
mh quatenus absolute negat, est Adverbium, at 
quatenus conjungitnon solum voces singulas, 
sed et integra membra periodi, est Conjunctio : 

MKW NHCMEfTU, Nrl WMBOT, NM ArrAH , NH NA- 

4MA 



Cofijunctioncs nh, ah 4 445 

*!AAA, NH*K£ CHAUl , HH NACTOHJUJA-A , NH TfA£- 
fctUAfTl, NH BWCOTA, NHf*A%EHNA,NH HNA TBAfU 

kaa BO3M0FRET nac j a3aSmmth etc* l\om. 8, 38. 39, 
quia neque mors (ors olrs) neque vita , neque 
angeli,neque principatus , neque virtutes, ne- 
que instantia, neque futura, neque altitudo, 
neque profundum, neque creatura alia po- 
terit nos separare a charitate Dei. nh ko a^ u; 
hab^ka Rfi&x £> NHFKE naShh\*ca Gal. 1, \% 
neque enim ego accepi iilud, neque didici. 

NO NHJKE EUJE A\OfKETE NUN^fe (olim NH>> CcXX* 

ovrs nv 1 Cor. 3> %, sed nec nunc quidem 
adhuc potestis. ^OEpo ne rr.cTit mac, nhfke iik- 
th bMna l\om. 14, 21., bonum (est) carnes 
non edere, nequebibere vinum, NEoy ah hSe- 
ti, nhfke fA^^M^ETE Marc. 8, 17. nondum 
cognoscitis (sentitis) , nec (ovds) intelligitis ? 
ah particula Interrogationi serviens: Luc. 24, 1L 
hmate ah mto cwfc^NO^^; habetis aliquidei- 
culentum hic? ^octohtah khncon kecaj>ebh ^a- 

TH HAH NH; £AMW AM , HAH NE^AMU ; MarC. 12, 

4. licet (ne) censum Caesari dare ; dabimus 
(ne) annon dabimus ? nhah ce^mu nequescp- 

tem? E^HNAHE AH H BW UE3 JA3&AIA ECTE ; NE OV 

ah ja^Sm^baete, raKW-Matth. 15, l6. 17. ad- 
huc (atf/x^v) et v6s sine intellectu estis? non- 
dum inteiligitis quia — . *u« ah adhuc : (?r/)? 

NE 



H6 Pors h Cap. X* §, io5, 

tii tu ah nonne tu ? he bu ah nonne vas ? hah 

eX H et AH COmpOSitumest:HJKE lUCTABHT £OM, 
HAH KJATYH), H.«HC£CTfUl, HAH CUA,HAH MATEJU, 
HAH JKEN^, HAH MA$A, HAH CEAA Matth. 19 , 2C). 

qui reliquerit domiun aut fratres aut sorores 
l autpatrem, aut matrem, autuxorem, autlibe- 
ros , aut agros. aijse jke s^at hah (Ms. ah) cectja 
HArH bS^St (olim NArA e^eta) Jac,2, iS.siau- 
tem frater autsorornudi sint. ahko aut enim, 
ex ah et ko.netah ex mr et aH coaluit. Sic ah 
et cum nejke frequentius conj ungt soiet : hahe - 
nefkeah magis quam. Si aljje praecedat, per ah 
graecum $M exprimituf : auje ah idv ds, ii 5s, 
quodsi, si autem. Hiset jke saepe subjungitur: 

AtiJE AH 5KE. 

1a qua formativa Optativi i ^a k&^et boaa tboa 
iiat voluntas tua, koaYh jke b bac, ^ak^eteaa^ 
CA^rA, qui nlaior est vestrum, sit minister 
vester; ^ane bS^et absit. \ide supra p. 378. 
2) qua subjuncth a partxula ut, \w\ jljh ^a 
ca^eta cVa oka cwna a\oa , dic ut Sedeant bi 
duo iilii mei. hto \*oujeta ^a cotbojio baaaa, 
quid vultis ut faciam vobis (ttc/vjo^ sine ha) , 
TAAroAAcTA gMS,- r$H , ^a wbe^Stca omh na- 

IDH (OstrOg. £A WBE^ETACA OMH NAK>) Mattb. 

20, 32. 33. 3) qua disjunctiva et copulativa 

particula di* et, autem: v \a<\ EB/,vf r^*T -etno- 

veiu 



Conjunctioaes ^a,to.- 447 

yerri ubi ? oi hi ineu. kv Luc. 17, 17. ^a kto 
kctu KAH5KWH moH KccVrig- Luc. 10, 29. habet 
Mardarii editio pro h kto etc. Luc. 17, 17. 
.olim ^a itikofke dg xv , ut ergo , pro iftffi ?ke (deme 
hm). Act. 11, 17. £A auje oytiw (f/ £/) ollm,nunc 
^arejecto: AUJEoyKo. rziKw ^a respondetgrae- 

CO 07TC0§: TAKW £A njOCBTSTHTCA C^T BAUI FlfE^ 
HABTJKH, ttlKW £A BH^AT BAUJA ^OKpAA ^TJAA 

Matth. 5, 16. sic luceat lux veslr j coram ho- 
minibus, ut videant opera vestra bona. Sub- 
inde.et raKw ^a pro im : juh niKvv ^a kamenYe 
cVEjfAiiSki K^ST(in correcta nunc rikw deest) 
Matth. 4, 3. dic ut lapirles isti panes tiant 
^a ne iiv n ne: ^a ne mnhte Matth. 5 , 17. fZVf 
vopfovps, nolite putare; ubi in correcta (^a) 
parenthesibus inclusumest. Alibienim formu- 
la haec Imperativo exprimitur: ne MttHfi- ne 
existimate. ^a kw vide supra sub ku> 
to qua illativa particula connectit membrum se- 
quens cum praecedente conditione : auje ah 

JKE NH, TO npOCA^ATCA A^CH Matth. C), 17- 

alioquin (sl Zs [iv^ <ys) rumpuntur utres. auje- 

AH NAMATOK CT, TO H nj HMHSUIENiE : H AUJE KO- 
OENK CT, TO H B^TBH Rom, 11, l6 qiiod Si 

primitiae sanctae, etiam mass;i, et si radix 
sancta, etiam rami. Convenit itaque to prorsu* 
cum genu. so. Jlespondet etujmgraeco#AA& 

Rom, 



44S Piirs I. Cap. X. §, ie5. 

Rom. 6, 5. Initio vero periodi graeco xcci: 

*TO KTO AWJKET CflACEN BWTH LuC. lo, 26. et qUlS 

(xcc) rtg) potest salvus iien? Olim in Mss. ct 
Luc. 19, 23. *vo no*iTO kcc) Ztct rt\ et quare 
(quare igitur) , nunc in editis h hohto. to auje 
in antiquo Apostolo pro auje ah it $i, etsi, 
quodsi. 

ki De, autem: A3 jke , «rw jke, on jke, onh ske, ego 
autem,tu auteitt,ille autem,illiautem.AUJE jke 
iay £f,quodsi. Inde et nhjkesJ&f, neque. Post 
hjke ncn solet poni jke : sed potius a ante hjke: 
a hjke ohs , qui autem. Alias jke vocibus afli- 
xum est aut relativum aut emphaticum "Vide 
pronomina et Adverbia< 

0VK0 seu oyKW, quamvis a eo diflerat, tamen ex 
oy et ko compositum esse possit. 1 Cor 9, 2. 
legunt editiones N. T. auje oyKto hnkim (olim 
hnHjm) N^bcMK aiia, no oyKw haa\ gcMK , sialiis 
non sum Apostolus, sed tamen vobis sum. 
Primo oyKw iii graeco nihil, alteri oyKw par- 
ticula <y$ (clKKcc <ys) respondet. In postrema 
editione Bibliorum correcta deleto utroqueoy- 
fcw, pro primo substitutum iuit h anfe n^ca\k, 
|>ro secundo vero okame; Ibidem v. 16. grae- 
co im yctg respondet aijje ko, v. 17, graeco it 
*vcc^ aiue yBW, v. 18. graeco, t/V eilv ka* yKo', 
y< 24. graeco nayreg psv pm vkw« 

AfOBd 



Conjunctio ak>ko, Aijie. 44(j 

ak>ko, a AWKCarus, quasi dicas, lubet, si malis, 
ter in Evangeliis legitur pro hah : a?oko££h- 
NAro (melius divisim ak>ko E^HN^ro) bo^awkht 
/ ^fSraro bo^nenaeh^ht Matth* 6, 24. et rec* 
tius Lucae 16, 13. AWKOE^HNaro bo^nenabh- 
^ht, aut enim (vj ya^) unum ocKet et alterum 
diliget. Luc. 12, 38. awko b tjetVk) ctoafkS 
nyVH^ET et si (y.£) in tertia vigilia venerit* 
Recte hic sensum particulae xofi reddidit an- 
tiquus interpres, cum vigilia secunda prae* 
cedat. In Bibliis correctis nunc h pro ak>ko 
legitur. In antiquo Apostolo eliam aliis in locis 
Awiio pro auje h reperi^ 

Non miror editiones russicas orhnes Matth 6 , 24. 
ro^aiokht primo loco contra ordincm graeci tcxlus ex- 
hibere, cum et Cod. Serb. Kop. eodem contcxtu lcgat : 
ahko (pro ak>ko) K^HNAro bkpawkht. liectum ordj* 
nem aut restituit aut servavit Mardarius in editione 
sua A. 1562, mutato tamen akjko in hahko: hahko 

k^HNArO BK^NENABH^HT A ^fSpArO BUJAIOKHT. At 

Luc* 16, i5\Mardarius lcgit ahko et Luc. 12. 38, 
hah pro awko. Cod. Kop. Luc. 16, 15. scrvavit ak>ko # 
et Luc. 12, 08. aKjko bis posuii : akjko bk btooSw 
ak>ko bk Tf eti'k> ctj a«S* Cum ak)ko utiquc conferen- 
dum est Polonicum lub, lubo, 

auje si :H'AqjEnpVH££T BBTO^wcTfAJK^ et si (kcc) iav) 
venerit in secunda vigilia , auje kw b^aa sj 
sciret. auje jke oko tboe , quod si (el Is) ocu* 
lua tuus; auje kakw bo^mo^t- si quo roodo 



45o Pars I. Cap. X. §. io5, 

(giTrcog) posseni ; aljje ah, iclv $s , si autem , quod 
si; aiue ah ne wiiSljjaete si autem non (edv 2>s 
/xvj) remiseritis. h aljje oysw k^et ^om ^oc- 
tohn - et si quidem (xa) g#y ft£>) fuerit do- 
mus digna Matth. 10, 13. alueah jke ne k&^et 
^ocTOHN-si autem(s«v ds p)) non fueritdigna, 

ALUEAHJKE NH , JEKA Kbl\* BAM Joh. lZi, 2. si qUO 

minus (ii Zs ^vj) , dixissem vobis. bca yKo @ah- 
ka aljje ^oljjete, omn i» ? r go quaecunque (otra 
&v) vultis. hjke aljje oa^o^ht qui ergo (cg ic\v kv) 
solverit ; hjkeko aljje oyKiET qui autem ( og $ av ) 
occiderit; bonkjke aljje ^om bnh^ete in quam- 
cumque (slg vft V dv) domum intraveritis ; h 

£mS*KE ALJJE \*OLJJET CN LVKfWTH et Cui (kCU cp 

idv) voluerit tilius revelare (detegere) Luc. 10, 

22. Vides jam quam serviliter exemplaria 

graeca exprimere conatus sit interpres , qui 

Conjunctivum , quolingua slavica caret, par- 

ticula auje supplere voluit. 

Adverbiis quibusque et aliis formulis Con- 

junctiones suppleri, jam monuimus. Frequentio- 

ris usus sunt t^jmjke 2/o, propter quod, propte- 

rea, dgTs itaque,ergo, t^mjke oyKO a^ct w itaque, 

igitm^, CErw pA£H hoi tSto, propterea, takofk^e. 

hpglw sirniiitei;, izikojke -takw, sicut- ita. 



Ca- 



Inteijcctiones. 45 1 

C a p u t XL 

De Inter jectionibus* 

§. 106. 

Interjectiones exprimendis animi affectibuS 
serviunt , constantque sonis admodum simplicibus, 
qui forma sua ab aliis partieulis non differunt 
Tales sunt: 

1) A, W, (WWW), Oy, <J>E, KA-, NA, N^,CE, r A , TW, 

p (ja 5CA p). 

2) A&, wh, oyA, OyBW, WAE, WTUl, Ar, A£, w^, 

BOTRUSS. , BAr, LJHTK, rEH> roH* 

Ex his oysy, wae, wtw certe composita sunt< 
Accenseri solent Interjectionibus et Substantiya 
grfe^A, rojE, Adverbia kaahjv, KAArosKE, koai*, riko, 
item particula Conjunctivi formativa kw : w ku , 
w ^aku, Pronomen hto , immo et Imperatiyi 3$>h, 
cawujh, etformula ^ah^to Kor^laximow, prae* 
ter bot, ex ore vulgi sumtos sonos aci*, cu> ljw, 
qcc recitat. Mallem affirmativam particulam eh 
(kh) i t a huc referre. na , en tibi, non nisi Maximow 
habet, quod tamen omnes Slavi norunt. In plu- 
rali etiam nate en vobis. sar apud Meletium esfc 
latinum Vah,pro quo Maximow scripsit ya,quod 
et MrazoviMio placuit. Hic etiani in gratiam Ser- 
bgru,m scrifcere maluit %\ pro ta, \*eh pro teh, 



452 Pars I. Cap. XI. §. 107. 

et %oii pro ron, innuere volens pronunciaiicia 
esse, uti ha, hej, hoj. 

Meletius pro vario affectu Interjectiones dispes- 
cuit in viginti duas classes , ciimque alii sqeuti sunt, Est 
itaque apud eum vox 1 Admirantis : ce , 2 Obstupescen- 
tis: w, rfiKO. Pumnicensis editio addit ume, Maximow 
adhuc koais. 3 Laudantis: eaYwfke , liXrwfKE. 4 De- 
monstrantis: ce, cewn , cech , Ceto, 3fH. llimn. pro 
fem. cech habet masc. ceceh ecce hic, Maximow addit 
vulgare bot. 5 Improperantis: BAr, ovYa. Rimn. addit 
oyA , ay. Maximow stibstituit, : yA , aS , w , bot , na. 6 
Dolentis: Ar,A\%A. ^Flentis: w%, www. S Lamentan- 
tis ; w , oyBW , ropE. Max. addit a\\ 9 Exciamantis : 
w. 10 Contemnentis : rw. 11 Abhorrentis: <J)e. l2Com- 
pellentis: n^. i3 Gaudentis: ron. Max. addit EAArw 
mh. i4 Miserantis e^a. i5 Optantis : w, u>kwm , 
^ajk^u to kojke. Pumn. et Max. w kw , ui^aeu pro 
wkwm. 16 Pudentis; %a )fA %x 17 Silentium imperan- 
tis : LjhiTb. Max. et ucc. 18 T imentis : wh , <jvh. 19 Vo- 
cantis: teh, Max. praemittit cauuih audi, etadditcw, 
Ljw. 20 Revocantis: ta,htw. Piimn. et Max. addunt &, 
&th y etscribunt ^to, 2lTerrentis: ce, wtw. Pumn. et 
Max. addunt bot ecce. 22 Subito irruentis : 3£eci*. 
Rimn. ^^^kcu , CE^^yfc. Maximow practerea addit Fuissica 
bot t&t, t&t tSt, quibus priora explicat. Sed et ^ffcck, 
hic,Puissicum est, ex 3^ ortum, apposito in hne ci» 
demonstrativo. 

Quae.de acceniu Interjectionis w monet Meletius 
Smotriski , nimirum w Exclamationis notari debere 
circumflexo (iXH , w admirationis acuto (w) , et w 
lamenti gravi (w) , nimis subtilia sunt. 

§. 107. Videamus jam, quibus vocibus inler- 
|>retes reddiderint Interjectiones graecas in scrip- 
lura sacra obyias. 



Interjectioncs. 



■oa 



dcl xvgis yb*, xvpis Jud. 6, 22. oysw Awfe tah 
r£n, izikw BH x yfe;f-, * n Ostragiensi w Fh Fh ctro 
ah (lege ah) p a^h BH^Ht\-. 

3vii vah, Marc. 15, 29. ey*, 

oW) Jj-tfj/ vae vobis, Luc. 6, 25.26. atque alibi 
saepius rope baav 

c/p< Job. 10, 15. Awrt A\N*fc; Mich. 7, 1. oy 
awt* Awfc; Jer. 4 , 3l. et 15 , 10. rops i\\wb , at ibid. 45 , 
3, Gi\Loi oi[jloi oy awt"!: Awfe , oy AWT^fe Awfe. Ezech. 
9, 8. o7^o/,Vulg;heu,heu, heu, rojE(ropc), w awtHs 
Awfc, in Ostrog. bis rojE, sine parenthesi. Ibid. 11 , 
13. oi/xg/ oi^to/, Vulg. heu, heu, heu, rojE mh^, 
AWT^fe MN^fe, in Ostrog. bis AWT^fe Awb. 

cttys Jac. 4, 13. ecce, age, boa^j in Mss. anti- 
quis, cawujhte in editis; Jac. 5, 1. iterum BOA^fc, 
in editis vero npi'n£»fcTE olim, nunc npYn^HTE. 

/5«, ecce, ce, quod est neutrum pronominis 
demonstrativi cu hic. Luc. 17, 21. f3* £>$s, *} /8* 

#»£/. /5a Q/flfJ - CE 3^ HAH CE ON£E , CE KO - ita MsS. 

et editio Mardarii, immo et Ostrogiensis. At 
in Evangeliario Mosquensi An. 1606 ce post hah 
deest, uti in posterioribus editionibus. 

o(ps\ov utinam, 2 Cor. 11, 1. vu ^a kkicte au- 
aw noTEfn^feAH KE3SAV1K) moeaiS; Ostrogiensis : auie 
kwcte n^i.AAH aaaaoe ke^SaiYe moe. Antiquus Aposto- 
lus NE^A(pro n^ ^a); Cod.Belgrad.^orrHb^ $\. Et 
Galat. 5, 12, ipsXov kcii ffirwti^fWta/ - w ^aku 

wcfc- 



454 Pars I, Cap. XI. §. 108. 

wcrfewENH kwah , Ostrog. ^AKW siiie w, antiquus 
Apostolus ne ^a v\ $\, Cod. Be4gr. jfOT^fc^ n ^a. Psalm. 

113, 5. 0(fsKoV XZ&SV&VV-SsiytfCtV Ctl' 0S0I JX8, £A KU 
HCHJ ABHANCA n&TIE M£H , OstrOg. E£A HCIlfABHAHC/fc 

kwuja n, m. , sic et Psalt.Yen. K^apro^ASw. Vide- 
turque e^a hoc loco ex ne ^a (i. e. n 1 * ^a) ortum, 
Qui libros Regum (vix ante seculum XV.) vertit , 
sensum Interjectionis otpsXov non est assecutus, 
Yertit enim noAE^NO kw rocno^HNS moemS kuao, 
melius utique correctores Mosquenses w ^a kw 

TOCno^HN MOH KbJA, 



Appendix de Compositis. 

§. 103. DeCompositis,quorumpars posterior 
per Praepositiones et Adverbia determinatur , supra 
jam pluribus actum est. Nunc de compositis 
ex aliis orationis partibus pauca subjungenda 
snnt. Slavis et olim, antequam Graecorum H- 
bros in linguam suam transfunderent, composita 
vocabula omnino non defuisse, ex plerisque no<- 
minibus propriis personarum et locorum satis 
elucet. Talia sunt ^yaroMHj*, cbatocaab, cbato^ 

HAK, CBATOBHT, KOAECAAB , BAA^HMHJ, JACTHCAAB, 

a^^mhaa, NOBorjA^, K^AorjA^ (Serb. nunc kho- 
rjA^), BiAErfA^ inMoravia etc. Ypcabvila alia , uti 

ME£- 



De Cdmpositis, 455 

me^b^utsus, ko^o^oh caprimulgus, roebo^a, bhno- 
rpa^, bejtotja^, mhaoce^ misericors , a^tooacau, 
fe^bAorAABWH, MEjNooKyn etsimilia, non admodum 
multa sunt, quae quidem etiamin dialeetis vulga- 
f-ibus usitata sint. Ingens autem compositorum 
copia , quorum partem aliquam e libris ecclesia- 
fclicis Petrus Alexjejev collegit, non aliunde orta 
,est, quam ab exemplarium graecorum per plura 
secula continuata imitatione. Qua in re recentio- 
res interpretes subinde justos limites transgres- 
jos fuisse, facile concesserim. O^^go^vXoaciov Psal. 
78, 2. antiquus interpresrecte reddiderat oboijjnoe 
\*janhahuje, Vulg. pomorum custodiam. Hac cir- 
cumscriptione genio linguae slavicae prorsus con- 
formi, quae non solum in Veneto a Serbis edito 
Psalterio , sed etiam in Ostrogiensi et Mosquensi 
prima Bibliorum editione, immo et in Psalterio 
una cum Novo Testamento Kioviae 1732 in 4-legi- 
tur, Correctores Mosquenses non contenti malue- 
runt vocem obolue^janhahljje, quae graeco genio 
penitus respondeat, efformare, et correctis Bibliis 
inserere. Hebr. 2, 17. pro ccqxisqsvs Apostohis an- 
tiquus voce cbathteai* (cbal) usus est, ateditio- 
nes nunc omnes nEjBocBAijjENHK legunt. Piom. 15, 
l6. hgovgrywTct in eodem Ms. Serbico Apostolum 
continente simplici caShjeljjS, in editis composila 
Yoce c^jeno^^hctb^ioiuV expressa est Vice versa 

PlOUJ. 



456 Pars I. Gap. XI. §. 108. 

Rom. 11,17» oieaster, clygisXxiog, in Ms. est cbe^iio^ 
a\acanna, in editis vero ^hbVa macahna. Aliasinhoc 
Ms. saepius sirnplicia vocabula pro compositis le<- 
guntur, uti ro^^fe pro KAAro^ro^NW, tob^anVe pro 
KAAroroB^HNCTBo Hebr. 5, 7. ivXct$si%, Vulg. reve- 
rentia; \*BAAK>et A *BAA& hmam pro KAAro^Ajw, \*ba-* 
aa pro KAAro^Af enV£ gratiarum actio. Sed in his ipsi 
manuscripti codices differunt. Belgradensis Cod. 
longe recentior vocem graecam <piXo(To<pict, quam 
habet antiquus Apostolus, editique servarunt,com- 
posito vocabulo akjkomS^pVe transtulit, graecoge- 
nio convenienter quidem,sed non slavico. Melius 
certe l Tim. 3,4. (piXo&soi composito kotoaiokljh, 

1 Pet. 3, 8. <plX&dsX<pOt KfATOAMKLjH, (ptXo<pQOVSg M&- 

^DOAWKLjH , Tit. 3, 4. <piXctv$gwTicc makoawkVe reddita 
sunt. His tamen conatibus per plura secula con- 
tinuatis factum est, ut miilenis vocibus lingua 
slavica augeretur, 

Aptissima compositioni sunt Adverbia seuAd- 
jectiva in genere rieutro. Sic KAAro, ^okjo, non 
raro et oy^oso respondent graeco iv in composi~ 
tig : KAAroB^fecTHTH evangelizare , KAAroB^fecTNHK 
evangelista , kaapotbojhth , kaapocaobhth ; oy^oKo- 

Bffe^NUH SVTStSOg etC. MAAO^LLINUH f6/tff (fyu%3S, A\NO- 

rom^uiMNbiH woXvyXccTTog, MNoroMHAOCTHB ToXvsXsog, 

A^NOrpCB^feTAUH ToXv(pMTOg , nj OTHBOTAArOAATH , HfO- 
MHBOB r feljiATH , ^OArOTCffTfenVE pCtXQ0$vp!% , CMHJE* 

NOM&r 



De Compositis. 45? 

h^mS^oVe TcncsiiHxpgo&vvvi, humilitas, whbotbo^hth 
Tiviiicare etc. , 

Neque minus apta sunt Numeralia et Prono- 
mina Adjectiva ad constituendamprimam compo- 
siti partem, si Adverbii formam induant : k^hno- 

CAABNWH O^odo^og, K£HNOKOj>ELJ \LOVO\L$yo$ > K^HNOcS- 

ljjmwh l^o&tftog, K^HNopor etcontracte HNOjor [iqvgxs* 
gog, k^hnoha^uh, K^HNopo^NWH unigenitus; ^boe- 
na^ecathlja, ^boecaob fooXoyog , contracte ^bo: 
^bocaobnuh, ^Bora^uHNkiH , et ^bS: ^BSCTOAniE, 

^bScOTNWH. TpOETAAQNklH et TjErAACNUH , et TJHCOA- 
NEHNUH TQKjVjXlog, Trt HCBAThJH TQl&yiOg \ HETBEfONOT 

quadrupes, (in Cod. Serb. HETBjTJNor, hetbjtj^ne- 

BENet HETBEJTJ^NEBEN), HETWjH^ECATNHLjA; nATOKNH- 
JKiE , UJECTOKJHAATWH , UJECTO c \HEB, UJECTO^NEBELJ , 
CE^MOHHCAENNUH (aHk), OCA\OTAACNHK Otf T6C^%0S , £H* 

cATOTwcAiuNAni hactu decies millesima pars. At 

FIOALJAfCTBVE, nOABf E MENVe , nOASNOljiNHLJA. BCE AdjeC- 

tivis praetigi solet: ecechaen ^avTobCvx^og , bcecaab- 

NWH, TCXVsCriXsog, BCEKAAfKcNkm , BCEnTJTLiH, BCfKAA- 

ruiH Tcctvciyct&og, bcecbatuh icavocjiog, sed et Sub- 
stantivis : bce^j jkhteai* tczvtokqolt&q , BCErSKHTEAi* oho~ 
S-^ivTv^g, exterminator , bceljaj Kcc\L$x<fi\sCg. At beci* 
cum mVj> coaluit in becauj mundus. CAA^orAAcNbJH, 

CAMOAFOKELJ (piXcivTOg , CAAtOJiU^RJ avT0TTVJ£. HNOWK- 
JA^NWH , HNOltAEA\ENNHK dX\o<fv\og , HNOCKA^^EAU 

Gal 



458 Pars I. Cap. XI. §. io8.De Compositis. 

Gal. 4, 24. dWyyogoinLsvx, HN0171311HNHK i Cor. I4, 
11. barbarus. 

Ipsa etiam Substantiva primam partem com- 
positi constituere possunt. Ouo in casu in tine as- 
sumunt 0: EorocAOB theologus, KorocAOBlE theo- 
logia, Eorouocti^S-so<pogog , KoroTOHNuiH SsoggvTog, ko- 
rojo^HLjA SsoToxog, cb^to^abelj (puroctQTyg. ^omo- 

CTfOHTEAK dispenSatOL* domUS,MAATOEYELJ , n^TAO- 

rAAiiiENVE gallicinium. Feminina rescindunt priusa:, 
jSkolihcanVe chirographum , p&KOTBOjENNyH manu- 
factus, bo v ^onoc hydria. Neutra retinent 0: ^aebo- 
noc, cjekjoawkVe (piXocgyvglcc , avaritia ; aut Ve in 9 
niutant: kjeno^^aateai* a kjenVe lutum, limus. 

Post h seu vocales, et post jk, lu, ljj , ij , m 
pro locum habet 1 : boe^o^a a boh , KjAESrANUiH 
a kj ah , c^ecaobVe vaniloquium, cSECAOBijHftaTtf/oAo. 
yoi, a c&h; a\%jkeak>khlja, AfKEcB^fc^TEAu falsus tes- 
tis, MSjKECTfANNWH peregrinus; n^LUE^o^ELj , ^Slue- 
AWKNkiH , ^Sllietaennuh ^vxo(p$-GQog\ TLjJECAABlE, NOLUE- 

^ENCTBIE, AHLjEM^bfVE, B^NLjENOCEL) *$S<pClVO<pogog , MAA- 
^ENLJE&GVhLJA , A&HE^AJNWH. Adde OrNEWKfA3NUH 

Tvgf[iog(pog, ab orNu, taetbojnwh a taa, ^emae- 

M^fefVE /, 3EMAE£'fcAATEAK , a 3EMAA, nSTELUECTBlE 

ohomogtct, n^TEBOfK^k, a rWl Alia, etsi inudesi- 
nant, ut fkh^nk, niiCNk, iia^tu, postulant o:ivfcc- 

iNOCAOBHTH, JKH^NO^ABELJ , flA^TONOCELJ (fXgKO<pogog m 



ParsII.Cap. L§. l.Declinatio Substant 459 



Grammaticae Slavicae 

P a r s II. 

De Vocu?n fle x ionc. 



C a p u t I. 

Declinatio Substantivorura. 



IVlel. Smotriski quatuor Substantivorum declina- 
tiones constituit, quibus quinquaginta octo para- 
digmata comprehendit. Abr. MrazovH?, servato 
declinationum numero, paradigmata quadraginta 
et unum exhibuit. Quid autem juvat declinatio- 
num numerum restringere, auctis nimium para- 
digmatibus? Mihi itaque visum fuit, habita ratio- 
ne primum generis , deinde terminationum , no- 
yem Declinationes constituere, quas in Schemate 
generali hic inspiciendas sistimus. 

Singu- 



46o 



Pars IL Cap. I. §. 1 
Singularis. 





Nom. 


Acc. 


Gen. 


Dat. 


Loc. 


Soc. 


Voc. 




M.i 


- 


- 


-A 

-S 


-ORH 


-i 


-OM 


-E 

-S 




2 


-k 


- \s 


-A 
-E 


-K> 

-EBH 

-H 


-H 


- EAV 


-K> 

-E 

-H 






















N.i 


-0 


-0 


-A 


*» 


-^fe 


-OM 






2 


-E , 


-E 


-/JV 


-K> 


-H 


-IM 






5a 


-A 


-A 


-ENE 


-ENH 


-ENH 


-ENEM 






b 


- A 


- A 


-ATE 


-ATH 


- ATH 


-ATEM 




1 


c 


-0 


-0 


-ECE 


-ECH 


-ECH 


-ECEM 




1 










» ' 




























F. l 


-A 


-* 


-kl 


-* 


-* 


-0K> 


-0 




2 


-A 


- K) 


- A 


-H 


-H 


-EH> 


-E 


1 


5 


-b 


-1» 


-E 


-H 


-H 


-Yk> 


-H 




4 

«BaBO» 


-fe 


-fe> 


-H 


-H 


-H 


-Vk> 


-H 


I 



In singulari Masculina et Neutra non distinguunt 
Accusativum aNominativo; Neutranec Vocativum. 

In Femininis omnium declinationum, ct in Ncu- 
Itis tertiac, Localis a Dativo non differt. 



Plu- 



Declhi.alio Substantivorum, 
P 1 u r a 1 i s. 



46* 



iM.i 


Nom. 


Acc. 


Gen, 


Dat. 


Loc. 


Soc. 


-H 
-OBE 
- E 


- bJ 


-WB 


^WM 


-*JC 

- £ x- 

-©X 


-Ll 


2 


-Ye,e 

-EBE 
-H 


-H 


-b 

-Vh 

-EB 


-e M 


-*x 


-H 
-MH 


N.i 


-A 


-A 


- 


-WM 


-*X 


-hJ 


2 


- A 


- A 


- K 


~€ M 


-*x 


-H 


3a 


- ENA 


-ENA 


-EN 


-ENgM 


-EN£)f 


-ENlil 


b 
c 


- ATA 
-ECA 


-ATA 
-ECA 


-Af 
-EC 


- AT£M 

- ECgAt 


-ATEJf 


- ATbl 
-ECW 


i 
1 
F. l 


- kl 


-W 


- 


-AM 


T*X 


- AMl 


2 


-A 


- A 


-IH 


- AM 


-ax: 


-AMH 


3 


-E 


-E 


• • «■« 
-IH 


-AM 
-£M 


-a X 


^AMH 


4 


-H 


-H 


-IH 


-EM 


-«x 


-MH 



In Plurali Vocativus in nullo generc differt aNo- 
minativc. Neutra et Peminin* non distinguunt Accusa- 
tivum a Nominativo. 

Srhema numeri dualis yi&% *ub flumerali ^ba, 

^BOK), ^h^MA, 

§ 2. 



462 Pars II. Cap. I. §, 2 et 5. 

§, 2. Masculinorum igitur duae sunt Declina- 
tiones : prima eorum , quae consona solida , se- 
cunda vero eorum,quae conSonaiiquidaseuafTec- 
ta terminantur. Exempla pro prima praebent 
Substantiva formae primae , pro secunda Sub- 
stantiva forttiae secundae. Yide P.I. §. 21. 22. 

Neutrorum tres : prima desinentium in o , se- 
cunda in e, tertia in a cum augmentis - en , AT,et 
quorundam in o cum augmento - ec. 

Femininorum quatuor : prima desinentium 
iii a, secunda in a, tertia et quarta eorum, quae 
consona liquida terminantur. Masculina in a et a 
Femininorum declinationem sequuntur* 

Declinatio Grammaticis slavicis est ckaonenVej 
casusna^EJK, Nominativus hmenhteanuh, Accusati- 
vus bhnhteanwh, Genitivus po^HTEANWH, Dativus 
^ateanuh, Localis cka^ateanuh , i. e. Narrativus a 
CKA^ath , qui Latinorum Abiativo cum praeposiiione 
de respondet, quemque Bohemi ob irequentcm ejus 
u^um cum praepositione b, in, Localem appellarunt. 
Instrumentalis est tbojhteanwh ab operando dictus, 
Latinorum Ablativo absoluto (sine praepositione) -re- 
spondens, quem ob frequentem illius usum cumparti- 
cula c,cum, Sociativum mihi appellare liceat. Yocati- 
vus denique est ^bateanwh. 

§, 3. Accusativum Slasculinorum inanimato- 
rumnonesse distinctuma Nominativo, satis liquet 
Vel e dialectis vulgaribus. In his quidem nunc pro 
Accusativo animatorumGenitivus usurpatur. At in 



Declinatio SubstantivoiuiHi 46i 

alavica lingua veteri etiam animatorum Accusati* 
vus non differt a Nominativo , suppetuntque ex- 
empla non pauca etiam in editionibus antiquiorf- 
bus. Apoc. 7, 2. BH^jf hm ArrA BOcyo^Aiu vidi 
alium angelum ascendentem. Luc. 2, 12. w^auje- 
te maa^eneij noBHT aejkauj b racAE\* invenietis in- 
fantem (pannis) involutunl, jacentem in praesepi, 
In correcta tarrien Bibliorum editione utroque lo- 
co Genitivos substitutos leges: HNAro ArrAA boc- 

)£0£AIUA, et AUA^ENUA nOBHTA AE5KALUA. 

Mardarii editio servavit Accusativos cum pri- 
ma persona Marci 9, 17. noHBP^o^ cwn moh k te- 
K^b hmSlu ^&^ n^m; Ostrogiensis legit quidem 
cwna MOEro hmSlua, retinuit tamen Accusativum 
&*#% n^m, at editio N. T. Kioviensis An, 1732 etiam 
^S^a n^ma exhibet, uti posteriores Bibliorum 
editiones omnes. 

In manuscriptis frequentius ejusmodi Ac- 
cusativos (nunc obsoletos), non solum cum No- 
minativisprimaeaut secundae personae,sed etiam 
cum Nominativo tertiae personae legeris, uti no- 
caa fAK cboh pro jaea CBOEro, misit servum suum, 
nopo^HT TEs^b cyN pariet tibi iilium. % Cum Russi 
discrimen inter Nominativum et Accusativum non 
tamaccurate observent, uti Slavi veteres, et pro 
Accusativo plurali potiusGenitivoutantur, factuxa 
sst, ut Accusativi ^oamw, rAaroAW/ ki^ju, ae^m^ 

cko* 



464 Pars II. Cap. I. §. 4, 

ckotw etc. multis in locis pro Nominativis malepo- 
asiti fuerint. 

In Duali non nisi tres casus differunt ; Nomina- 
tivo enim Accusativus, Genitivo Localis et Dativo 
Sociativus seu Instrumentalis similes sunt 

Casuum inflexiones. 

§. 4. Casus formantur ope vocalium, autope 
consonarum in iine appositarum. 

a) opevocalium:l. afiigendo vocalesNomina- 
tivo,si inconsonam desinat: cwn-a,cwn-S, cutM?, 
cmn-e , cwN-H , CLiN-y sunt casus obliqui et plu- 
rales a cwn iilius. 

2. vocali Nominativi alias substituendo : cacb*a, 
caob-S , CACB-ffc, caob-w a cacbo verbum ; bo^-S, 
EO^-^k, bo^-ck), bo^-o a eo^a aqua; 

3. vocalem auferendo : caob, ahlj, bo$, (Ge- 
nitivi plurales) a cacbc, ahlje, bo^a. 

b) ope consonarum : 1. afligendo m et y 
praevia vocali (mh et au cum et sine vocali). For- 
mant enim terminationes 

cm, em Sociativum singul. m. et n, 
wm , £M , am , em Dativum pluralem. 
mh , amh , emh Sociativum pluralem. 
ma, ama, cau, ema Dat. et Soc. dualern, 
*X* £ X> C K> H X> A X Localem pluralem. 



Declinatio Substantivorum. 



465 



2. Augmenta quaedam inserendo. Assumunt 
autem Masculina ©b, eb: kopobh a Kor, ljajebh a 
uAfu,cwNOBE , cwnob etc. a cwn. Neutra en, at,ec: 

HMENE, MMENH , HMSNA , ab HMA ', OCAATE , OCAATH, 

oca*\tw, ab ocaa; nekeca a NEfvO. Feminina (auth 

et $UJH) Eft MATEpfc, AUTSpE , $L]JEfk, ^LjJEJE/ 

C o n s o 11 a r u m t r a n s f o r m a t i o. 

■§. 5. Quae transformabilium literarum muta- 
tiones in declinatione locum habeant, in Intro- 
ductione §. XI. XIII. exposuimus. Sufficiat hicme* 
minisse gutturales r, \, k, ob graciliores vocales 
transformari in analogas sibilantes 3, c, lj, et in 
jk , uj , h .; lj vero in i i 2 * 

S. Nom. kot $&£ 

Loc. KO^^fe £^ cr & 

^Slue 



£^CH 



VoC. KOFKE 

Pl. Nom. K03H 

Loc K03 r b}f ,A^ cr kX 

Sic BOACBH a BOA^B. 
Nom. OTELJ 1 MAA^ENELJ 



VoC. OTHE 


MAA^EN 


Nom. knhta 


CNO\"A 


D. L. knh^ts 


CNOCHJ 


Nom. n. 


oyxo 


Dual. f. 


oyuiH 


Plur, n. 


eyujECA 



BN*K. 

bnSljt?. 
bn^me. 

BN^tjH. 
BN^LjTJ^ 

^rNELj. 
ArNME 

jSka. 

OKO. 
OMH. 
OHECA. 



Gg 



V* 



466 ParsIL Cap. L §, 6et?. 

§ 6. Quando in Genitivo et aliis casibus vox 
a ixne augetur, vocales mobilest et o anteconso- 
nam iinalem eliduntur. aeb: akba,job: jba, kcnelj: 
konlja, ojea: cjaa, ocea : ocaa, n^fecoK : n^fecKA, oct£- 

MOK : OCTANKA. Adde JKfELJ : JKEf LJA (FKJ LJA). At A\f- 

tbejlj, wnyECNOK et alia ob concursum plurium 
consonarnm vocales non elidunt : mejtbeija, w- 
no^bcNoKA. Sic et eej TEn servat e : BEfTENA , b BEfTEn^b^; 
in Serbicis tamen libris BjKTon elidit o : b BjuTn^b^. 

Paradigmata Declinationum. 

§• t 



D 


e c 1 i n a 


t i o M a s c u 1 i n 


o r u m I. 






Singularis. 




Nom. 


f AE 


CEIN iTJflEM 


£OM 


Gen. 


J>A£A 


CKINA f7!j>MA 


£OA\S 


Dat. 


JAK& 


CEJNOBH I7?fA\S 


$OA\& 


Loc. 


JAfc^fc 


CWN^fe l7lfA\ r fr 


£OA\S 


Soc. 


JAKOM 


CWNOM tfJA^OAl 


£OMOA\ 


Voc. 


pAKE 


CWNE I7JME 

P 1 u r a 1 i s. 


£OME. 


Nom. 


fAKH 


CEINOBE PfA\H 


£CMOBE 


Acc. 


JAEW 


CbJNOBW r7rfMW 


^OMW. 


Gen. 


jSk 


CLINWB I7J{£A\ 


^OMWB 


Daft 


fAKWM 


CWNOBWM l7?j>A\WM 


^OMU'M 


Loc. 


^x 


CWNOB^X" PJA^X 


^OME)C 


Soc. 


fAEW 


CWNOBW J7I£A\W 


£CA\W. 

CfeJN 



7 

Declinatio Mascul. I. 467 

CWN, sine augmento ob , declinatur ut j>ak. Positi 
hic sunt in Plurali casus augmento prokmgati omnes , 
licet praeter Nominativum et Genitivum rarius alii inve- 
niantur. In Singulari Dativus in obh valde frequens. 
est: KoroBH et kopS. Sic et jakobh, ^oa\obh, ^ako- 

NOBH, A\VfOBH, rjA^OBH , £&)fOBH. Pllir. N6m.~OBE I 
BOAOBEi K»fccOBE. AcC. OBW : MHNOBW, JKH^OBW, K^fe- 

cobw. Male apud Mrazovi^ pro more hodienio Illy- 
riorum cwnobe. Gen. wb : fAKWB, kotwb, BpArwB fre-< 
quens in libris minus antiquis pro jak, Kwr, BaXr. 
Dat. obwai minus frequens : nonoBWM(Ms. nono60A\), 

£OMOBWA\, FKH^OBWA\, TpA^OBWAt, K»tcOBWM, AHCO- 
BWA\, TAACOBWA\, ^S^OBWM. Loc. OB^, OBS£ , aut 

obo\" rarius: cunobe^ et gwnobox:, eoaob^, Jo- 

Anoma I a. 

Anomala primae declinationis vixulla, nisihuc 
referas Gentiliaet Patrbn)Tiiica,quaeinNorninativo 
plurali amant e: kwahe, noaane, ko^aje, kSata e. 
riEjcE (TLsgtfcti) Ezech. 27, 10. nunc hejcahe a sm- 
gulari nEfCANHN. Terminata enim in anhn rejici- 
untin plurali hn; jhmaanhn, Norii. plur. jhmaa- 

NE, AcC JHMAANbT, Geil. f HMAAN , LoC fHMA/AKt^; 
Sic rAAHAEfflNE, AfABAANE , CO^OMA/ANE, TOMOfANE. 

In Codd. Serb. jhaukne, kjhtkne. mn^oBE est 
potius a jkh^ , quam a jkh^obhn. A Sing. YS^eh 
(et VN^eanhn) plur. VS^ee, nunc et V&^eh. ebjehn w 
ebjeh Phil. 3 , 5. (in Ostrog. vitiose w ebjee^). Nom. 
plur. tBjES, nunc et ebjeh, 



46S Pars I. Cap. II. §. 8. 

§. 8, 
Declinatio Ma sculinorum 1L 







S i n g u 


laris. 




Nom. 


LJAfk 


BJAMU 


KNA31* 


MpABiH 


Gen. 


LJApA 


BfAMA 


KNA^A 


m^abjVzi 


Dat. 


LJAfK) 


BfAMEBH 


KNA^K) 


mj>abYk> 


Loc. 


LJAfH 


BftAMH 


KNA3H 


MfABIH 


Soc. 


LjAJEA\ 


BfAMEM 


KNA3EM 


MfAE|EA\ 


Yoc. 


LJAfK) 


Bj>AM& 


KNAFKE 


MDABIK). 






P 1 u r a 1 i s. 




Nom. 


LJAflE 


B^AMEBE 


KNA3H 


mjabYe 


Acc. 


LJAfA 


BJAMA 


KNA^A 


mjjabYa 


Gen. 


LjAfrti 


BJAMgB 


KNA^k 


a^abYh 


Dat. 


LJAfgM 


BfAMgA\ 


KNA^gM 


mjabV^m 


Loc. 


LJAfHjjf 


BfAME)£ 


KNA3E)f 


A\fAB'l*E)£ 


Soc. 


LJAfH 


EfAMH 


KNA^H 


A\fAB'l*H. 



Pro BpAMA, b^amS scribebatur olim bdama, Bf amk>. 
Augmentum eb subinde assumunt, Dativus singuia- 

lis: ^NEBH, OFNESH, KONEBH, KAMENEBH , LJAJEEH , EH- 

nadebh, rocno^EBH, - a\Sfkebh , a\emebh. ln piurali No- 
minativus : hf akVebe, ckojhYebe, .sa\Yebe/moae6e, c^na?;- 

BE, LjAfEBE, £05K£EBE , K5KEBE. AcCUSativUS : £OFK£EEbi. 

Genitivus: oyrAEB , CKOjmiEB, smVeb, oboljjeb. Dati- 
vusrarius: BfAMEBgM. Smotriski in paradigmaie wqzii 
etiam casus cum augmcnto eb notavit sequentes ; Sing. 
Dat.iKEf ljefh , Pliir. Nom. fkeoljebe , Gen. jkeolj£B, 

Dat. JKEfLJEBgfo, AcC. JKEfLJEBU!. 



Auq- 



$. 


Nom. 


nSTk 




Acc. 


n^Ti» 




Gea. 


hSth 




Dat. 


nVrn 




Loc. 


h&th 




Soc. 


nSTEM 



Declinatio Masetil II. 469 

A n m a 1 a. 
Anomala sunt hStu, rocno^b, aw^Ye et alia 
quaedam. 

Pl. n^TVe aw^Ye 

n^TH AK)£H 

n^tYh afo^Yh 

n^TgM AW^gM 

nSTE)f AW^EJf 

H^TMH Af-O^MH. 

Sic rocTk in plurali: toctVe, rocTH, toctYh, 

POCTgM, TOCTE^, TOCTMH. 

^iHh, Gen. ^ne, Dat. ^nh , Plur. ^nYe, Acc. 
^nh , Gen. ^nVh et ££Uk , Dat. ^NgM, Loc. ^new 
Soc. ^enumh. Sic omnia in eni* exeuntia : kameni*: 
kamene, kamenh; ko^eni*: KOfENE, KOfENH. orNL re- 
gulariter inflectitur : orN\, otnk> etc. 

rocno^k ex utraque declinatione mixtas infle- 
xiones amat : Gen. rocno^a, Dat. rocno^S et roc^ 
no^EBH , Loc. rocno^, vSoc. rocno^EM, Voc. rocno- 
^h , Plur. Nom. rocno^YE , Acc. rocno^ui , Gen. roc- 
no^Yfi , Dat, rocno^gM, loc. rocno^E\*, Soc. rocno* 
^y et rocno^MH. 

§• 9- 

Notae i n singnlos casus declinationis 
primae et secundae. 
Gen. a inprima estetiam inanimatorum: nAO- 
$a, ms^a, mocta, bHska, Subinde tamen fc: ^omS, 

X 0A- 



470 Pars II. Cap. II. §, 9. 

•JfOAA\^, HOaS, ME^S, MOCT&, H3 KOKS, aSkS , £0 

jbeojjS. In 2da Gen. praeter e etiam h : SB^fef h pro 

SB^fefA, TOJTANH, AAKTH. At H^ KAMENH (pro KAr 

mene) est inflexio russica. csosro bok> in Ostrog,. 
ed. 2 Maccb. 8 , 35. est inflexio polonica (in cor- 
recta. nunc bohnctba). 

Dat. in 2da etiam h ; ropTANH , (fjtanS in li- 
bris Serbicis estaroTANTi pro rjTANk) SB^fcaH; nAA- 
auhh, kamenh. Vicle supra anomala in enl. 

Loc. .»k inv lma etiam inanimatis convenit : na 
coNhAvfe, b ^AB^feT^fe. Horum tamen quaedam S ad« 
mittunt: rooK^ et rooK^fe, b ^omS, 3*konS, ctanS, 
na onom iioaS, b oyr^S et oyrA^fr in angulo, na 
skh^, B*fe«rpS, b cS^S, b CM^fejffc olim Sir. 21 , 23, 
in correcta pessime b cm^^ pro CM^fec^fe. Litera 
y enim ante *fe transformari debet in c Sic na 
Bijc^fc (pro na beo^&) a bej\\ b koh) more Polono- 
rum pro b koh. *fe pro h est iaflexio russica : ot- 
iyk pro slavica otsjh. 

Soc. in 2da em: eaeem, tVmOiOiEem ab eaeh , tV- 
^mOi^eh. Subinde tamen in peregrinis om: Vejeom 
pro Ve^eem. 

Voc. regularis in-lma desinit in e, raro in S: 
cuin^ pro cwns, au^kS (non majhe) a Nom. majko 
seu a\aj ek. In 2da quaedam respuunt w et deside- 
rant e: hiiafke a kna^l. Sic .omnia desinentia in 
iu: pTiE, ctajme, ab otelj, CTApEij. Adde nomina 

pro-r 



Notae in singulos casu^ 47 1 

propria in h : nVkoaae a nVkoaah, rjHrofii a rjn- 
roaVn. rocno^H est ab anomalo rocno^k. 

Plar. Nom. h etiam inanimatis communis est: 
cn^h a CN^br, okaaljh ab okaak. cunw est rus- 
sica terminatio pro cwnh aut cwnobe. Gentiliaexi- 

gUilt E : rAAATE, (Ms. TMATH), KfHTANE. PrO Ve ltl 

2da desinentia in elj habent h: otljh, whlih, kon- 

IJH, ArNLJN, CTA^LJH, TEALJH , et alia , Ut BOH, ME- 

mh. Desinentia in h pro Ve amant e (k) : ^o^atae, 
(^o^atak), Vejee, ^a^hcee. Sic et terminata in ear 
contrahunt subinde Ve in e : oysHTEAE pro oyMH* ^ 
teaVe. 

Acc. u in lma declinatione : bjanu, kaebjetw, 
ae^u. Sic et ^jSrw, rj r l?x ,u > rz, 3 kiKk, > quamvis Russi 
post r, \% k Polonos hac in re imitati nunc scri^ 
bant h. Analogia certe hic u postu.Iat, cum voca-* 
lis h Nominativi character sit, et mutationem gut- 
turalium exigat, ita ut ^pS^H , rpqscH, ra^uuH No- 
minativi sint, at^y^rw , rjrfc^w, 1713WKU Accusativi, 
qLiod codices antiqui conhrmant. In 2da Acc. a : 

JKfEKVA, BOA, KOJASAA , fO^HTEAA, AAKTA, AaS?K \ 
SeU M&KA, OTLJA SeU OTLJA, KONLJA, COflLJA. SliI) ' 

inde tamen h: konh pro kona, uti in anomalis 

n^TH , AW^H, rOCTH, £NH. ImmO et »fe : KAEN"fe Sei> 

borum more pro kaena. 

MrazoVi^fc, ciimTrceentiores libros inspexisset, \n 
paradigiiiatibus cxhibct accusativos russicos oysHTEAH, 

ctlju, 



472 Pars II. Cap. I. §. 9. 

i 

otlj!*l, rKfpLjy, kamehh , cuiTi tamen Mel. Smotriski 
constanter scrvarit a : cbtj^hteaa etc. ct non nisi snb 
paradigmate otelj et hbanelj praeter otlja, hbanlja 
ctiam OTLjy , hbanijw admiserit. 

Gen. sine augmento ob 111 lina valde fre- 
quens est, praecipue cum praepositionibus. E- 
xemplo sint Genitivi e Smotriskiiparadigniatibus : 

KAEBJET, RIJEM, BOHN, WQWA ('d NoLTl. IQQO^) , £Q%- 

ruifi sive £p$r, npopwK, rp r fe A " WB s * ve r f r ^)C> C ^ H 

Sive CklNWB, pHMAAN, OQ ECT , BfANT, ^OMVVB S1V6 

^wm. Adde et eos, qui apud nos ad 2dam spec- 
tant: OTgtj , hban£lj , JKfgij sive ?ke{>lj£b, nacTbipEM 

Sive HACTkijk , A\ATE?KEH Sive MATEFK, CBHJ^HTEAEH et 
CB^HTEAk, )£O^ATAH , YEfEH , AtrtABiH, 3HOH , KfA- 

f&h, Bpan sive E^AHgB.Distingui autem soletinlibris 
Impressis Genitivus pluralis sine augmentis a "No- 
minativo singulari primum ope g et w , scribendo 
fn Genitivo £ pro e , w pro o : ct£lj , noof wn , a 
ISom. otelj, nppoK. Sic et Genitivi kaeb^t, t?Qgn\, 
bivhn et alii distingur debuissent a Nominativis kaeb- 
jet, ki^eai, bchn , quamvis id Smotriski neglexe- 
rit. Aliis autem vocalibus imponi solet kaa\oj a , de 
qua in Introductione p.-5l). egimus: baSc, w ne? 
£*5r, £*x, w fcv^Tj. iugmentum eb, et termina- 
tioneni Yh scu eh fere respuunt exeunlia in elj : 
pTAfgL), nTENgij, LONgnj, sed et subinde alia, 

V-il Bivii ; fEA\£HL, W $£Nk, F^KHTgAb, W KN/ft^, 

noiN/.vgi*, 



; Not(ic in singulos castis* 475 

ii^na^u, w M§m 9 w MgM. Pro Yh libri rccentio- 
res, immo sublnde et antiqui, eh amant: ^meh pro 
^nYh , sb^eh pro -sbHejYh , aakteh prp aaktYh (alias 

et AAKTL* et AAKWTk). 

Dalivus u>M,2dae @a\, sola vocali differt a Soeia- 
tivo singularioM et ea\ : ^SpM, M#SRgM. aubaa\ est 
lluss. In 2da etiam wm: Yejewm, Y^ewa\. 

Loc. *b% , E£, uti Smotriskii paradigmata do- 
cent : kaebjete\; et kaebdetHjx, iii^m^ et isi£M'fe A % 
bohnf;^ et bohn^>c ? Nonnunquam o^: ^omojj olira 
|sai. 13, 22. nunc^oM^fejf, cwno^ (praeter cwn^tjf, 
cwne^), BOAo\*in Damiani Apostolo, k&a\hj>ox > et 
k^mhje^ . Post quasdam consonantes e\~ P ro ^X : 
Np aee^, rpjf^ANEY, r^A^x, CKCTEjf. Post transforma- 
tas gutturales *k% ; $^3 r kx a ^f^r > r f ^^X a r f r k\% 
n^ojOLjffex a nyopoK, quamvis Smotriski et ^p^E^ , 
r^kny* , njojoijEX probet. In 2da plerumque e\% 
praecipue post vocales : kone^, kojakaex, oyMHTE- 
ae^, 3hoex (Cod. Serb. konk^, kojvagakx, ^nokx), 
Yejeex (rarius Yejeo^). Adde anomala ^ne^, aw^e^, 
o^t^x- cwnax pro cwn^x est inflexio russiea. Pro 
b aSka^ (ivtifytg) 1 Par. 10, 3. in postrema edi- 
tione ponendum fuit b aSlj^x* a ^Sk. 

Soc. in Ima proprie w, non a\h, neque amh , 
etsi in libris recentioribtis inilexiones a\h et aaui , 
utpote rtissicas, jam reperias,ut K*A\HjMH,EfArA\H, 
FfhXhwi , immo et ^Skaaw, kohiaui , f orAA\H , oeaa» 

KAA\H. 



4^4 Pars II. Cap. I §. 10. 

kamh. Smotriski flexionem amh paradigmatibus 
male inseruit: kaebjetamh etKAEfi^ETW. cwnmh qui- 
dem in Damiani Apostolo , et ^ajmh Prov. 6, 35. in 
Ostrogiensi et correcta leguntur. In Missaliglago- 
litico noMoiuHHUH pro ncMOLjJNHKw. Sic et Serbi 
c ah^Sljh, cum tamen Sociativus Imae Accusa- 
tivo, nonNominativo sitsimilis. In 2da plura sunt, 
quae mh pro h admittunt: moaumh, sb^jmh, oy- 
tamh carbonibus, rB03^LvMH clavis, m&kmh, meh- 
MH;praecipueanomala: ^ehmh, aio^mh. cteiienmh, 
olim et CTEneNy. In Duali vero oma in lma, ema 
in 2da est regularis flexio : bohnoma, nnsNA^EMA, 

kjat, Gen. kjata, Dat. kjat& in Singulari 
Imam, in Plurali 2dam declinationem sequitur: 
k^atVe, Acc. ej atVa, Gen. Kf atih. Collectivum vero 
kjatVa fratres , refer ad feminina , kamenVe ad neu- 
tra. ^jebo^aa inflectitur uti Masculina in eau, 
Gen. ^ebo^aa, Dat. ^ebo^hjalo. c^V.a cum aliifc 
niasculinis in a femininorum 2dam sequitur. 







§. 10. 








Decli 


naiio Nc 


jutrorum,. 




1 




II. 




Nom. 


CAOBO 


AHLJE 




OyHENlE. 


Gen. 


CAOBA 


AHLJA 




OyHENlA 


Dat. 


caobS 


AHLjS 




CyMENVW 


iioc 


CAOBHJ 


AHIJH 




CyMENlH - 


rSoc. 


CAOBOM 


AHLjEM 




OyHENIEM, 



Plu- 



Dcclinalio Ncutroruna. 



A78 





P 1 11 r a 1 i s. 




CAOBA 


AHL|A 


OyHENiA 


CAOB 


AHLJ 


OyHENYH 


CAOBWM 


AHLjgM 


OyHENYgAt 


CAOBH?^ 


AHLjTJ^ 


oyHENYn^ 


CAOBU 


AHLJH 


OyHENfH 


IIL cum 


augmentis 


EN, AT, |£ 


(•) 


(*>) 


(c) 


HM 


OBHA 


NEKO 


MAUNE 


OBMATE 


NEKECE 


HMENH 


OBHATH 


NEKECH 


HMENEM 


OBHATEM 

Pluralis. 


NEEECEM. 


HA\ENA 


OBHATA 


NEKECA 


HMEN 


OBHAT 


NEKEC 


HMENgM 


OBHATgM 


NEKECgM 


HMENE\* 


OBHATE)f 


HEKECTJ^ 


HA\ENU 


OBHATU 


NEKECUl 



Huc pertinent,et quidem ad lmam, pluralia 
HfECAA, iiSta , Bf ata, oycTA , jacna , ad 2dam aa^bYa. 
caobo, \oyog, quando filium Dei denotat, Accu- 
sativum Genitivo caoba supplet et "Vocativum uti 
Masculina in e terminat: caobe. Sic et canlja pro 
Accusativo canlje, usurpatur, quando de sole Chri- 
sto sermo est. 



Aug- 



4^6 Pars II. Cap. I. §. 10. 

Augmento en prolongantur oninia desinen- 
tia in ava, immo in quibusdam libris etiam aamo, 
Gen. j»aa\ene (quasi a jama), inplurali j>amena,Loc. 
na ^amena^, at in Buali Nom. ^wk a jamo. Aug- 
mentum at recipiuntderivataa nominibus anima- 
lium : kaeea, ocaa. Sic et obha, OTjOHA,alias obha, 
otjoma; Augmenti ec plurima in o capacia sunt. 

CAOBO : CAOBECE, THJAO : T^JAECE , H^£0 : H^ECE. Adde 

^debeca, ^«i?AECA et alia. cj^necli, cum velleribus, 
Ostrogiensis 4 Reg.. 3, 4., at correcta c jSnamh, 
rectius c^nw a jSno. Plur. ov^eca est ab oy^o ; 
alias oy^ est m. generis. Pro koao etiam in No- 
minativo dicitur koaeco. 

Anomala genere sunt oko, oy^o. In Duali 
cnimoHn, qyiuH feminina sunt; in plurali neu- 
tra : oheca, oyiuEca. A ^ta, ^Hjtate pluralis ^ts- 
th ad femininorum 4tam spectat. E neutris in e 
cum Juigmento non nisi rarissime leguntur ahheca 
, a ahije, avo^eca a. a\oo e , at vix alia. 

Notae 111 quosdam casus. 

§. 11. Desinentia in ae, f£,in Gen. a, in Dat. 
fp exigunt: hoae, lsoaa, hoak>; moje, moja, mojk). 
Gen. 3t:ae mmenh , chjvunh pro haune , ctjaune 
apud Russos obvius est. 

Loc. 2dae in h : coanljh, CE^LjH,nonutRussi 
mllectere sole.nt, in »fc: coanljtV, ce^ij^, a vuU 

gari 



^otae in qliosclam casus. 477 

gari suo coanljo ,cep^Ljc. no mc^khu Ostrogiensi est 
Polonismus, nisi sit potius Datiyus,, cum no sal- 
tem apud Russos etiam Dativum regat. no akjS 
vero est Serbismus. 

Plur. Gen. Yh in 2da nonnisi ea postnlant, quae 
in Ye desinunt : KcnYn, o^SfkYh , a KcnYE, opfca;YE. A 
cto iit c&t seu cot vocalem euphonicam inserendo; 
a ce^lje vero cej^lj et cej^elj ; attjrfe^p a plur. u^fc- 
^fA, uajctb a LjAfCTBO, lja^ctbYh vero a ljabctbYe* 

Bat. in am et Loc. in A)f Russis proprius est. 
Ilinc in libris impressisnon raro £j>ebam , MrfecTAM, 

CEf^lJAM, CBII^rfeNYAM , hSbCTBYaM , prO £f EBWM, M r bc- 
TWM, CEf^LjgM, Cfirfe^rfeNYgM , hSbCTB^M. SlC et 
HEAA)f , MOfAJf , AOJKA)f , AHLjA)f CEf £LJA)f prO MEArfejf etC. 

Loc E)f post quasdam. consonas: HA^ejf.', aO- 
5KECN£}f, By ate a * , nSTE\* a n^TO ; b rr,Tf r fc)f et uit^. 
Piarius ojf pro E)f: CEAOjf , BfATO)f , KOATiNojf. Post 
uj oiim E)f pro H)f : jkhahljjex*, at post Y omnino 
H)f , uti paradigma in Ye ostendit. Prov. 7, 12. rec- 
te na oacn^TYnjf e veteri e-ditione servatum fuit, 
at v. 3. b pacn&TYAjf correcta exhibet. Sed et alia 
in H)f pro E)f seu rfe)f occurrunt: CEp£UH)f, noAH)f; 
Ao%n')f et MOjH)f in Ostrog. Rarissime inlibris anti- 
quis a\* : AorKECNA)f in cod. Serbico , sed et AOJKEcNrfe)f . 

Soc. in amh Russi adoptarunt, pro u et h : npo- 
cthjaaamh in correcta Prov. 7 , 16. pro njrocTHf aauj, 
T. 21. tenetaa\h etiam in Qstrogiensi; oyjKAMH pro 

oyjKrt 



478 Pars II. Cap.L §.13. 

ovjkh, conYamh pro conYh. Desinentia in Ve admit- 
tunt quandoque mh : ^namenumh , HrfaNUMH ^ kz%+ 
^akouumh, pro 3namenVh etc. Adde e libris Serbi- 

Cis llf E^ Bf ATMH prO Bf ATW , B-fbMENMM piO Bf 'fc- 
A\ENW 

§. 12. 

Declinatio Femininorum. 



Nom. bo^a 

AcC. BO^S 

Gen. bo^ui 

Dat. Bo^^k 

Soc. EO^OK> 

VoC BO^O 



II. 



BCAA 

BOAK) 

BOAA 

BOAH 

BOAEK* 

BOAE 



AA^IA 
AA£lK> 

aa^Ya 
aa^Yh 

aa^Yek) 
aa$Ye 

P lur alis, 



III. 

LJEfKOBU 

LJEpKOBU 

LjE£>KBE 

LJEJ5KBH 

LJE^KfiYtO 

LJEfKBH 



IV. 



N. A 

Gen. 

Dat. 

loc. 

Soc. 



LJEfKBE 
LjEfKBlH 
LJEfKBAM 
LJE0KBA\* 



KOCTU 
KCCTU 
KOCTH 
KOCTH 

koctVk) 

KOCTH 



KOCTH 



KOCtYh 



KOCTEA\ 
KOCTE\- 



EO^y BOAA AA^Y/A 

BO£ BOAU AA^IH 

BO^AM BOAAM AA^lAAt 

BO£A\* BOAA)f AA£YA\" 

BO^AMH BOAAMH AA^IAMH LJEJKBAA\H KOCTMH. 

Ad primam spectant non solumFeminina in 
a post consonas solidas, sed etiam Masculina inA, 

Ut BOEBO^A, IONOTA, CA$rA< 



14 



Declinatio Femininorum. 47^ 

Ad 2dam Feminina et Masculina in a; hine 
et desinentia in fk^a, rKA, uja,l|a, na, uja, uInSjk- 

£A, W^EJK^A, NA^EFK^A (nA^EJKa) , rOCLlOJK^A (roCUO- 

?ka), kofka, a\jefka, ctjafka, ^Suja, hauja, OBLJA, 

MWLUL|A,nTHLjA, KJNHLJA, B^OBHLJA, aSha, AAHA fameS, 

n^HTHA, nuLjJA;etMasculinaBEAMOFKA, ionolua, np e^- 
teha, in quibus omnibus a vices liquidae a agit. 
Ista in Accusativo admittunt & pro k>: a^efk^, ^fc'-* 
tuS, pro mjefkw, ^Sluw. Huc etiam pertinent Fem. 
formae wnm (wna); horum Vocativus similis est 
Nominativo: jakwnh, KNAruiNH, Plur. Nom. jakm- 
tin\. Collectivum kjatia. (fratres) flectiturut aa^Va: 
Acc. ejatVfo, Gen. kjatYa, Dat. koatVh. 

Smotriski Masculinis c^Ya, lonolua in Gen, sing. 
et Nom. piur. inflexioncm mssicam h attribuit, Mra- 
zowi^fc plane Fcmininis omnibus. At ego antiquiorum 
codicum anctoritatcm respiciens nonpotui in Gen. sing. 
ct Nom. plur. h, utpote terminationem russicam, an-> 
tiquiori slavicae a praeferre. In libris serbicis e seu k 
pro a locum habet : n&fk^e, na^efk^e, a&me, ^eaxak 9 
tak, k^ok. Inde w kan4? in editione Gstrogiensi, in 
qua flexiones antiquae frequentius obviaesunt, legitur 
Sir. 34, 23. (olim certe 55 kana), nunc in corxccta 
W kanh pro Russorum consuetiidine. 

Ad 3tiam spectant desinentia in obu seu bh, 
utKfOBK seu KfOBH, qEyKOBK seu ijEpKBH. Feminina 
formae u, ut afokki, rziTyw, cbekow casus obliquo^ 

petUUt a AK>KOBK,l7lT0OBb, CBEKJOBK. NmAO£W , AcC* 

NEnAo^oeu, Gen, nerao^w etc, raTOu, raToofci» sqt" 



4 Bo Pars II. Cap. I. §. 12. 

yat o (saltem in editionibus russicis) etiam inaliis 
casibus: mTfORE, niTpOBH, it!tj>obVk>. Augmentum 
Efi> postulant axath et ^ljjh. 



Nom. 


MATII 


£UJH 


Acc. 


MATEJL 


^tpc^ 


Gen. 


MATEfE 


£LJJE ? E 


D.L. 


MATE^H 


i AV^ rt 


Soc. 


auteoVh? 


^LJJEJMKJ 



Soc. olim et AMTEfiw. In plurali a\ateoe et 
MATEf h , Gen. aaatejVh , Dat. autej em, Loc. mate- 

rtE£, SOC. AUTEfA*H. Pl'G plm\ ^UJErtE et ^LjJEOH 

etiam ^ljjeja, Dat. ^lueoam conformiter 2dae. 

Ad 4tam pertinent Feminina in consonas li- 
quidas desinentia (exceptis quae sunt tertiae in 

OBu), B^TBU, CKOfKb, ^ANk , ctKI», Mk-CAls, Bl^b, 
cfeTk, KA^Tb, AECTk,rOJECTk,£A^OCTk, f "fes , Ji EAM , 

nolu etc. Piuralia wtjekh, h^tjekh, itcah-, tScah, 
^BEfH, ^th, nEfCH. kjobi* 3tiae , in plur. Kf obh. 

N o t a e i n quosdam casus, 
Gen. h in 2cla declinatione , ut ^emah» tah, 

CTE^H, ^&UIH, prO 3EMAA, iTAA, CTE3A, ^UiASeU 

^Suja, sicutiDat. *fe: BOA^fe, pJK^nTHui? pro boah, 
jfkh, nTHLjn, est recentior russica inflexio , nunc 
in editionibus a Russis adornatis passim obvia. 
Pro Gen. na^efk^a, et Acc. na^ejk^S in libris an- 
tiquis na^efk^a, na^ejk^k) reperias. 

f Soc. 



Declinatio Feminiiiorum. 48 i 

Soc. ek> et Yh> Russi contrahunt in uk>: cmeo- 

TLK>, K&nEAMO, £UlEfLK>. PrO EK> pOSt FK£ etiam OH> 

occurrit: na^ejk^ow uti inima, melius utique na- 
^EfK^Ew conformiter secundae. 

Voc. e pf o h in 4ta iibri recentiores et Gram- 
matici quidam male exhibent: ^beje, cme^te, ja- 
^oct*. Rectius CMEfTH, ja&octh (Psal. 31. 7.), 
KffenocTH (Psal. 17, 1). Voc. o pro e exeuntia in 
jk^a subinde habent: na^efk^o, rectius na^ejk^e. 
k)noujo pro kjnouie in libris glagoliticis occurrit. 
b^tbo (pro b^tbh a b^tbl) maie formatum est, 
cumforma b^tba non sit usitata. 

Plur. Nom. et Acc. h pro a in 2da , ut 3emah 
pro 3emaa, cte^h pro cte^a, a Russis serius in- 
vecti sunt. Nam Psal. 22, 3. pro na CTE3H njAB^ki 
super semitas justitiae, Ostrogiensis legit na cte- 
3A njABW (npABWutiquevitiose pro nfAB^w). Sic et 
pro Nom. masc. cS^ih, Psal. 140,6. Ostrog.habet 
formam antiquam cS^Ya , et Psalt. Venetum, utpote 
e cod. serbico editum, c&^Ye- 

Gen. ke^n a ke^na, ^emal a^EAtAA, aaoahtb 

a MOAHTBA, 5KEJTB, IIACTE , a SKEfTBA , HACTBA, TATK 

et tatkk in codd, serbicis pro tat*k a tatkea. 
Sunt tamen , quae euphoniae causa inter duas con- 
sonas in line vocalem e inserunt: tem a thma,c^- 
^ek a cS^uka, obeu ab oblja, ;oycTEN ab oycTNA. 
30JEH a 30fA: ^ajke ^o ^ofEHolim Axt. 20, 11. Gen. 

H h qmo" 



482 ParsII. Cap. I. §.i3. 

cmokbYh seu cmokbeh non est proprie a cmokba, 
secl a forma cmokbu seu cmokobi*. 

§• 13. 

Declinatio Adjectivorum indefini- 

torum. 

Adjectiva indefmita,aliisapocopata dicta, cum 

terminatione a Substantivis non differant, habita 

ratione generis etiam Substantivorum paradigma- 

ta sequuntur. Igitur masc. KAAr inflectitur utjAE, 

fem. KAArA ut bo^a, neutr. EAaro ut caobo. Sic 

Possessiva nABAOB, habaoba, uabaobo/ijajeb ,ijajeba 

IJAOEBO, -SMIHH, £M|HNA, SAVlHNO. rOCilO^ENU ailtem 

et alia,quae consona liquida liniuntur , 2dae Mas- 

culinorum, rocno^NA 2dae Femininorum, rocno- 

^ne denique 2dae Neutrorum se conformant. Ex- 

ceptis tamen quibusdam casibus. Nam Sociativus 

singularis, Dativus, Localis et Sociativus pluralis 

vix non semper Adjectivorum delinitorum inflexi- 

onem adsciscunt. Mixtam proinde sistunt Gram- 

matici Declinationem. cbat enim, cbata, cbat^ 

cbatH^ , cbate , in Plurali cb ath , Acc. cb atu , Gen. 

cbat sunt iaflexiones Substantrvis communes, 

Soc. vero singularis cbatum, Dat. in plurali cba- 

twm, Loc. cbatu\*, Soc. cbatumh Adjectivis de- 

iinitis conformes. Demus jam hic paradigmata 

quaedamiuGrammaticis quidem obvia, sed cor- 

rectiora. 

Mas- 



Declinatio Adject. indefinitoruiXL 483 

MasculinorumSingularis* 



Nom. HABAdB 
Gen. HABAOBA 
Dat. riABAOB^ 

LoC HABAOB*k 
SOC. nABAOBSM 



2. HABAb 
HABAA 
nABAK) 
HABAH 
HABAEM 



NHLJJU 

NHLjJA 
NHLJJ& 
NHLJJH 
NHLJJEM, 



Sic et BAf nabhn , ba^nabhna, eajnabhnS etc* 

CAOBENCK, CAOBENCKA etC. Keiltra HABAOBO, nABAE, NHLLIE, 

in obiiquis casibus non diiferunt a Masculinis: Gen« 
nABAOBA, Dat. HABAOB& etc. 



Nom. nABAOBH 

ACC HABAOBkl 

Gen. nABAOB 

Dat. nABAOBWM 
LOC nABAOB^ 

Soc. nABAOBy 



P 1 u r a 1 i s* 
2. nabaH 

nABAA 
HABAU 
llABAgM 
nABA^X* 

Habah 



NMLJJH 

NHLjJA 

NHtjJ 

NHLJJgM 

NHLjJE)£ 

NHIiJH. 



Neutra Nom. et Acc. habaoba etc. ; in reliquis ca* 
*ibus, uti Mascuiina. 

Femininorum Singularls. 



Nom. habaoba 

AcC^ nABAOB^ 

Gen. nABAOBui 
Dat. nABAOB^k 

SOC HABAOBOK? 



3. tlABAA 
nABAK) 
HABAA 
nABAH 
nABAEtt 



NHLUA 
NHLJJ^ 
NHLjJA 
NHU)J/I- 

NHLJJEto, 



Hh 2 



Plu- 



484 


Pars 11. Cap. I. §. 


15. 






P 1 u r a 1 i s. 




Nom. 


IUBA06U 


2. nABAA 


NHUJA 


Gen. 


nABAOB 


P.ABAL 


NHLJJ 


Dat. 


nABAOBAM 


flABA/AM 


NHUJAM 


liOC. 


HABAOBA)f 


nABA/A)f 


NHUJA)f 


Soc. 


nABAOBAMH 


flABAAMII 


NHUJAMU 



Gen. nabaobwx*, Dat. nABAOBWM, Loc. iiabao*- 

6W)f, SoC.nABAOBUMH,Ct2. Gen. nABAH)f , Dat. nABAHAA, 

Loc. nABAH)f , Soc. nABAHAiH apud Mcletium et aiios, 
utpote inflexiones magis usitatae, sunt proprie casus de- 
fmiti Adjectivi: nABAOBWH, habaVh. 

Exempla numeri singularis. 
Nom. masc. ^om ^abh^ob, cwn ljajeb, a\&jk 

KE^VmEN, rz^WK ACTHB, MEH OCTf , TJA^ ^BEf^ , MAA 
KBAC, nAO^ 3^A, $Af KAAr , r$0$£ 3EAEN, nAAM TO- 
fEK, CTfA)f AK)T. 2. KOr JAKWEAL, £ENL rOCnO^ENI*. 
Sic AcC. £&)f HfAB, £Cm£\s BOAEN, KAMENb TOf AIJJ , 
Tf A^ Wn&CT^BUJ , MEM TJA^SlJJ. 

Neutr. caobo a&kabo, otjoha maa^o, ce^lje 

TaSkOKO, nO^OKlE 3AUHNO, BfEAIA AK5TO, fAMO NArO. 
2. CAOBO TOCnO^NE, OKO NEtflCWLlJE, M/ACO lONME^. 

Fem.MECTK IjAfEBA, rAABA3AVlEBA(3AAVHNA). 2.CAABA 
fOCnO^NA, BUCOTA MAOB^MA, p^KA rpTJUJNHHA, TOfA 
CVWNA. 

Acc Fem. taabS ^mVeb^, J5H3S nob&, oy^oAL 

nAAMEBNS. 2. CAABS romO^NK), ^SujS n^ABE^NHMK), 

**3$ npopOHW (nfojosS), rojfc cVwnk>. 

Gen. 



Flexiones Adject. indefinitorum. 485 

Gen. masc. n^AHHCTAelectripuri, MSjKAnaE- 

ft\^{>A , KfOBA ^HBNA, W CaS\*A 3AA , H3 KONLJA CTJBEJ- 
CKA, A\EHA OCTJA, TEALJA WNA, riHJBNHBLJA CAA^KA; 

mSfkecka, jkencka hoa^. 2. ^om& rocno^NA, w pAA 
eojkVa. Neutr. w caobece a\atejkna, cej^lja c&kdS- 

ULTENA H CA\HfENA, 2. AHLJA KOJKM\. 

Fem. 55 rof w a\aaw , t^Skw j>ojkanu , H3 

fSKW A^OBbJ, W BO^W MNOrW, W p>*KW CTf AJKEBW. 2. 
u! CTITH AOBHA , ^LJIEJE CVWMA , W ^HJTEAH ^IABOAA. 

Dat. masc. cwn&k^hnojo^nS, mSjkS nj>ABE^N&, 
k £oa\S LjAfEB^, naotS bo^jhnobenS, no rSth NEno^ 
pOHN^, KN^3K> tvjckS, jkhbS KWTH £A\&. 2. EorS Va- 
kwbalo, ^omS rocno^Nw. Neutr. ahljS' kojkVjo. Fe^ 
min. Dat. similis est Locali. 

Loc. masc. b rAAcfe toSkntj, b n^TH NEnopoH- 

NT7, B CTOAirfc WKAAHN^fc, B TfOK^fe NOBH? H^CTJHENHS, 
NA BCEA\ \"OAA\S BWCOLJH? , B WKflA^HS mSjKUCLJT?, NA 
rAA^LJT? KAA^WLJH?, B NA0O£ r fc MNO^T?, NA O^JT? no- 
CTAANT?, W KNA^H TV0CTTJ, NAJKHfS' KAA^T?. 2. B £OmS 
TOCnO^NH, B \*0AA\TJ KOJKlH, W KTEJTJ ICT? OyAtf LLIH. 
NeUtr. NA MHJCTHJ ^AAHNT?, NA NOAH ^OKOTS (nAO^NHY), 
B CEf^LJH MOfCTTJ, B Cf EKJTJ ^OCTOHNTJ, 2. NA AONT5 
ABJAAA\AH. 

Fem. NA HAJKHTH T^HNT? , B LJE0KBH BEAHLJ^fe , JH^T? 
BETClY, NA rOOTS BWCOLJTJ, NA ^EA\AH H&CTT? H NEnjO- 
\*0£N r fc H KE3BO^NTJ, NA BO^TJ MNO^^fc, B ^KfABli 
^EBANTJ. 2. 6 CHATJ rOCNO^NH. 

Soc, 



486 ParsILCap. I.§. i3. 

Soc, masc. ^fyfOM baa£uhnom,cmwcaom hhc- 

TOM, CtKOTOM H^KJANNOM, CMEHEM LJJ^^CKOM, MNO^ 

i*om n^yKOM, 2. ^ojk^em noTonAAWLjJEM, Neutr, 

nOHUJECTBYEM TITOBOM, NA^TjraNVEM MNOTOM. 2. KO* 

jkVem caobom, mmenem rocno^NEM (Serb. cod, roc 
ho^nkm). Soc. Fem. non differt a Soc. detinito : 

CAABOfO OTHEK). 

Vocativus possessivorum similis est Nomina- 

tivO: njE^TEHE CRACOB, KOJKE 1AKWBAJ* , CUINE NEnjH^ 

3NHN, ^abV^ob, ^Vaboak, habhjh. Alia amant e: 

CBATE, KAAJKE, nf ABE^NE , K&E , NHLJJE*, CUm Substai> 

tivis constructa detinitorum terminationem assu- 
munt: ©the cbatuih, kojke KAArwH. Occurrit tamen 
jo^e nebtjjen pro nebtjjnuh. 

Exempla numeri pl-ufalis. 

Nom. masc. kna^h V&^obh, cwnobe ecJ^emah, 
«TpoijH ^abh^obh , aw^Ve mno^h etc. Neutr. Nom. 

Ct ACC. CTA£A BEAKKaS^CKA, OyCTA WBEjKTA, fEKJA 
CfeBE^OBA, 2, ^AA rOCnO^N^V, MACA K>NHA. 

Femin, Nom, et Acc. ^ljjeje ljajebu, ohh be- 

CEAkl, CKOJKH AUlOry H SAW , nTHLJA nEfNATW. 2. 
KOJKA OBNA, NACTfty OBHA. 

Acc. masc. boa MNory, ak^h ^ae^u, SBHSfM 

5AH. , M^JKA CHANW. 2. CWNU OBNA. 

Gen masc. n^w^ siva (pro hao^wb sau\*), 

tWrCAV^N^CAVANWJf), W OCTfWB MNUT, M&JK HNOm^M- 

H5N 



Flexiones Adjcct iadefinitorum. 48j 

NEN, KAM^NU orNgN, £0 ngE^MJA M^f HNCK , tlA^NNHK 
fKH^OBCK. 2. W BAAC BEAJ*KA^fK£h, , 55 0Or K^HNO- 
dOFK£l*,W£Nk MN<JUJKAHUJ,U; MATE^ENU COCglJ , Cf E£TJ 

rjS^ wn&CTMjBUj. Neutr. oycT abob, w MNuur atjt, 

CAOBEC AOJKEN (prO AOJKNU)f) , AHLJ rOMJUJNHM, CTO- 
AA MTV^AN, CfEGOAN, AOJKECN CAOOHN. Femln. KfHll 
flUJENHMEN , W £OCK KVnApHCEN , nATJB CMTJUJEN (prO 

CM^fcujENU^). 2. ctjan norwKuu (norwKUJH)f). 

Dat. maSC. RTENLJgM BpANOBOM^prO BJANOBWm), 
NAM HJHBOM KWTH, NAM CTOM H NEUO0OMNOM, ^IA- 
KONWMMHCTOM, CHMJKE TAKW CBfLUENOM, nE0BENLJ£M 
NAnHCANOA\. 2. ^S^OM AkCTMEM. NeUtT. TLJJEM NMJ- 

^oom Job. 3l,34. xoXTcp ksv$ , nunc tijjhm "ntj- 
^dwm. Femin. MNorAM ^ujam kjctVanckam, oy3AM 

MOHM I716AENAM, CTAJHLJAM nO0AEOLUEMAM, LJJKBAM 

taaatVhckaa\. 2. oycTNAM iicnoBTi^AFOujEM (-am) , et 
sbmj3£am cVrafoijJAM (inMss.). Adde^BEjEM ^atboje- 
noa\, rectius ^athojenam. 

LOC. maSC. B AK>£E)f T/MKLJTJJf, nO MNO^tVv; 

^ne\% b ckS^eankv; ckS^tj^. Neutr. b ^tjatjv; 
^oKffcv;. Femin. b ctjacte^ MNorA)f , na kjhjkaaev; 

KAMENA\% B oSKOTBO0ENA)f UfKBAJf, fH^AV; RO^AALUE- 
NA)f KTJAA)f, NA KOAECNHLJA\* MLJJA)f , CjE£A)f MO0CKA)f. 
2. B* K03YAV; KOJKA\% Bk KAkCTEljJA)fCE OH3AV; (MsS. 

Serbici). 

Soc. masc. oy^w skeamj^nli, MNorw NorTW, 

CAIO^-MH MNOru, nf MJ£ A\NOrU CB^fc^TEAH^KSWKW 

MEAO- 



48S Pars H. Cap. I. §♦ 10. 

MEAOB^MCKy H ANTEACKU, LJAJH H CWNWH H^fAHAK- 
fibJ. 2.. BAACU BEAKA&K^H , C AK)£MH KOFKiH (prO KO- 

jkVhmh. Neutr. oycTy ^ABV^oBki, ^'bAw ^oKf u, kaa- 
ru; A^Tiii b^ihw, y/\ciiki ^AATy (pro ^aatwmh), 
n^Tkl M^ANy, Oy?KH Noay. Dual. beahkoma kjhao- 
ma. Femin. mnopamh CA3AMH, jh^amh MNoroqrfeNNA- 

MH, NHTLMH 3AATAMH. 2. KOFKAMH OBNAMH. 

Casus rarius obvios , nimirum Dativum, Loca- 
lem,et Sociativum pluralem, non nisi e codicibus 
antiquis colligere licuit. In editionibus enim fere 
omni in loco Adjectivorum detinitorum termina- 
tiones substitutae fuere, ita ut mirerllebr. 11, 3 7. 
K0 3 ,A )C et i am m postrema editione adhuc reten- 
tum fuisse pm ko^Vh^, cum in paradigmate ko- 
jkVh apud Meletium et alios formae indeiinitae 
casus non designentur alii , quamMasculinorumet 
Neutrorum Gen. eo&Va, Dat. eokYio , et Loc. (etiam 
Femininorum) kofkYh. Admittunt enim non raro 
possessiva in Vh , ut kj abYh , hecYh , obhYh hos tres 
casus in singulari ad normam indeiinitorum. Sic 
etiam beaVh, Gen. beaYa, Dat. beaYw, Lqc. beaYh 
pro masc beaVem et fem. beaVeh. In reliquis casi- 
bus a deiinitorum declinatione non deflectunt. 
Frequentior adhuc usus est possessivorum in k, 
et gentilium incK, quae inNominativo formam in- 
deiinitam amant, uti nABAK, cunobenk, jwccYhck, 
tmorum saltem Genitivos giur. indeiinitos notavit 

v Me- 



Pronomina 1. et 2. pcrsonac. 48o 

Meletius: nABAk, cyMWBNi» (cunobeni*), jwccVhck; 
in paradigmaie vero habaob, bajnabhm ridn nisi de- 
iinitos nABAOBkJ^> bajnabhnkiy- I a Participiis (Ge- 
rundivis) notavit Gen. kV^ouja, khblua, Dat. kVwlu&, 
jshsuj^, et Acc. fem. kVkhiikl, khbujh>, Accusativos 
plurales kVwijja, khbuja, inparticipiopassivo Gen. 
kisna, DaUKVcNS, Acc. fem. kVenS , et Acc. plura- 
les BVeNbj, n. kVsna. Addi possunt Nom. (et Acc.) 

OrNU HAAAUJ , WrB^fewLJJ, rjA^ U>n&CTT?BUJ, rAAC C7t- 

ui^uj, fern. -ljjh, n. - ljje. oteh,otha\, OTHE,Gen. 
otha, Dat. othH, Loc. othh, Acc.fem. 0TH&,Gen. 
plur. OTgn , uti et alia Adjectiva indeiinita secun- 
dum paradigma nhljj inflectuntur, Vocativo pos- 
sessivorum excepto, qui e respuit: CbJNE oteh, 
oynENHHE cnAcoB, clune HABHSHKEzech. 2. 3. 4. etc. 

Miror itaque Melel ium , cLim rccte Vocativum nA- 
baob notaverit, tamen ba^nabhne, baonabae , habae, 
Clunobne, pwcciHCTE paradigmatibus inseruissc. Magts irii- 
ror corrcctorcs BibliorLim Lcvit. 19, 52. ahije ctaoho 
scripsisse, cum Ostrogiensis rectc cta^he habeat. 
In libellis preces continentibus post h vutgarc pro e 
non semel offendas: kotojo^hho, pro Eoroao^HME , 

OA3KOHNHHO nOKAANIE pro fAJKOHNHHE. 

Pronominiim i.et2. personaeDedina tio. 

§. 14. Projiomina personalia lmae et 2dae 
persoLiae, et reciprocum c,a, se, omnium per- 
sonarum, prorsus anomala sunt. AbA3, ego,nul- 
li formantur casus, sed a Nominativo inusitato, 

cu- 



490 Pars II. Cap. I. §. 14. 

eujus radicalis litera erat m, a qua reliqui casus, 
quidam affigendo vocales , alii interponendo aug- 
mentum en, deducuntur. A pronomine tw, tu, 
et reciproco ca , quae tamen pro en augmentum 
ee assumunt, eodem modo casus formantur. In 
Plurali lmae personae m et n in Nom. mw, et 
Acc„ nw alternant, ita tamen ut non aNominativo 
mw , sed ab Accusativo Nwcasus obliqui deducan- 
tur. Pluralem 2dae personae constituit radix bw, 
a tw omnino distincta, Reciprocum ca, cum ad 
omnes tres personas utriusque numeri referatur, 
caret Nominativo proprio, ejusque inflexio in 
plurali prorsus eadem est, quae in singulari. De- 
clinantur vero A3, tw, ca hoc modo: 



omg. i>om. 


t*3) 


TW 


— - 


Acc. 


MA 


TA 


CA 


Gen. 


MENE 


TEKE 


CEKE 


Dat. 


Mwk, MH 


TEK^TH 


CEK^, CH 


Loc. 


MNHfef 


TEK^fe 


CEK^fe 


Soc. 


MNOK) 


TOKOK) 


COKOW. 


Plur. Nom. 


MW 


BW 


— 


Acc. 


NW 


BW 


— 


Gen, 


NAC 


BAC 


_ 


Dat. 


NAM 


BAM 


— ' 


Loc. 


NAC 


BAC 


— 


Soc< 


NAMH 


iSAMH 


—«. 



Dual 



Declin. Pronom* l. ct 2. pcrsonae, 4gj 

Dual. N.A. m. ba — 

f. B»fe 
G. L. NAK> BAK> 

D. S. NAAtA BAMA. 

Male Meletkis Nom. ba, B^fc, personae 2dae tri- 
buit, cum tamen ipsc ecba , kS^eba personam primam 
esse recte statuerit. VideP. I. §. 90. Nominativi NA^N-fc, 
qui personaeprimae tribui soleat, prorsus conlicti sunt, 
nec eos uliibi reperire licet, praeterquam apud Gram- 
maticos, qui a Genitivo nak> eos formandos cen- 
snere. Jam in Mss, confundi solent genera dualis,ita, 
ut fem. B 9 b freqiicnter pro ba legatur. Act 15, 52. 
B^fe bam KAAros^cTB^KB^k, nos vobis evangelizamus , 
legit Apostolus a Damiano monacho An. 1324 scrip- 
tus, editivero in plurali mw bam KAAroBrfecTsSEM* Luc. 
25, 4i. legunt Codices Mss. et Liturgia Veneta An* 
i5i9. h B^b — BcnjHKMAEB^, et nos — recipimus, 
Ostrogiensis vero et correcta substituunt mui (proB^fc) 
et bocrjVemaeba masculinum pro feminino. 

§. 15. Etiamhic, uti in Substantivis masculi- 
nis animatorum,Genitivi mene,teke, ceke, etN*c,BAc 
supplere solent Accusativum. Designat enim in 
lingua slavica et Genitivus cbjectum rei. Utun- 
tur autem Slavi Genitivis horum pronominum ad 
exprimendum Accusativum emphaticum. Sic et 
Dativus emphaticus MN-fc, tek^, cek^, initio Con- 
Structionis et cum praepositionibus locum habet. 

Localis in singulari Dativo emphatico similis 
est, uti in declinatione Substantivorum ; in plu- 
rali yero non difTert a Genitivo, uti in Adjecti- 

vis: 



'4oS Pars II. Cap. II. §. 16. 

vis : Gen. w nac, Loe. w nac. In Reciproco autem ca, 
eliamsi adpronomina pluralia referatur, lii casus 
distinguuntur. Dicendum enim mw w ceke, bw w 
ceke in Genitivo, et mw w cee^, bu w cek^ iu 
Locali* 

Sociativi singularis terminatio - ow, Nom. et 
Acc. plur. -w, Dat. - am, Soc. - amh casibus Fe- 
mininorum primae Declinationis respondent. 

Accusativi nw, bw etiam pro Dativis nam, ham 
usurpari solent: ^ah nw, nobfe^TE nw. Ostrog. 
Jos. 9, 25. raKO«E bw ectu ro<yfc, correcta nunc 
raKOf^E yro^NO gCTi* bam. 

c in nac, bac terminationi % in Pronomini- 
bus3tiaepersonae et in Adjectivis respondet. Cen- 
seri igitur possunt nac, bac orta ex na^,baj£, cum 
)f in c transformari soleat. 

C a p u t II. 

Pronominum tertiae personae et Adjectivorum defi- 
nitorum et Numeralium Declinatio. 

§. 16. Multuni differre flexiones Pronominum 
tertiae personae a Substantivorum Declinatione 
cuilibet intuenti Schema generale Pronominum 
sat clare patet. Genitivi character est oro, seu 
iro, Dativi om^ seu em&, Localis om seiiEM. Prae- 
misimus autem Pronominum Declinationes flexio- 

ni- 



Declin. Pronom. tertiae personae. 4g5 



nibus Adjectivorum definitorum, quod haec ter- 
minationem suam Pronomini h (ih) debeant. Istud 
enim in iine illorum appositum articulum defini* 
tum aliarum linguarum supplet. Coaluit nimirum 
KAAruN ex kaap* et ih, KAarAro (olim KAAraAro) ex 
EAAra eto, kaapomS (olim EAArSSA\S) ex kaapS ea\S, 
Plur. KAAruiA ex EAaru a, KAArwx* (olim KAAruiH^) 
ex KAAPi h\* etc. 

Pronominum terliae personae Declinatio 
I. et II. 



Sing. 



M.i 

2 

N. i 
2 

F. l 
2 



Nom. 



T , TOH 
CU, cVh 

TO, TOE 
CE, CVE 

TA, TAA 
CH , CV/A 



Acc. 



T, TOH 
CU , Cl'H 

TO, TOE 
CE, CIE 

tS,tSw 
cVk> 



Gcn, 



Toro 
ceto 

Toro 

CETO 
TOA 

Cea 



Dat. 



toa\S 

C£A\S 

toa\S 

CEA\S 

TOH 
CEH 



Loc. 

TOA\ 
CEA\ 

TOA\ 
CEA\ 

TOH 
CEH 



Soc. 

T^A^ 
CHA\ 

T^feA^ 
CHA\ 

TOK> 
CEIO 



Plur. 

|MLi 



TH , TiH 
CH, CVH 



|N. 1|TA, TAA 

2 ch,cVa 

F. 1 TW, TUA 



2 



cVa 



TW, TiiJA 


t£)c 


T^A\ 


T r fc)f 


ClA 


chx; 


CHA\ 


chx; 


TA,TAA 


— 





— ■- 


CH , Ci'n\ 


— 


. 


— • 


TU ; .TWA 


— 


- — 


, — 


Cl"/«\ 


— — 


— 






T^fe/WH 
CHA\H 



De- 



4 9 4 



Pars II. Cap. II. §. 16. 



Declinatio Adjectivorum deiinitae terminationis 

I. et II. 



Sing. 


Nom. 


Acc. 


Cen. 


Dat. 


Loc. 


- bJH 


-WH 


-arw 


-omS 


-OM 












-rfeM 


2a 


-IH 


-|H 


- Arw 


-EM& 


-EM 


b 


■.X 

- IH 


-IH 


-V/Arw 


- YemS 


- Vem 


N. 1 


-OE 


-OE 


— . 


— 


— 


2a 


-EE 


-EE 


— . 





— 


b 


-IE 


-IE 


— 


■ — 


- — 


F. 1 


-AA 


-%K> 


- bJA 


-OH 

-^H 
w 



-QH 

-*fcH 

\j 


Ua 


- AA 


-K>K> 


- AA 


-EH 


-EH 


b 


-Va 


- Yk> 


- V/A 


• • ^s 

-IEH 


-IEH 















Soc. 



yM 

HM 

Vhm 



OK) 

EK> 
IEK> 



Plur. 

M.i 



2a 



IH 



-IH 



wut 



N.i 



IH 



AA 



2 <M — aa 
b-V/iv 



F.i - 



UA 



2 a|- AA 
bl^iA 



- bJA 

- AA 

-Ya 

-AA 

- AA 

-Ya 

- bJA 

-M 

-Ya 



-H X 

-vhx: 



- UM 

-HM 

- IHM 



VH)f 



WMH 
HMH 

Vhmh 



§• 17- 



Dcclinatio Pronominum. 4g5 

§. 17. 
Declinationis Pronominum primae 







exemplum on. 






M. 


N. 


F. 


S. Nom. 


ON 


ONO 


CNA 


Acc. 


CN 


ONO 


onS 


Gen. 


oNoro 


oNoro 


CNOA 


Dat. 


onomS 


ONOM& 


ONOH 


Loc. 


ONOM 


ONOM 


ONOH 


Soc. 


ON^M 


ON^M 


ONOKJ. 


Pl.Nom. 


ONH 


ONA 


ONIil 


Acc. 


ONU 


ONA 


OMU 


G.L. 


ON^bjf 


ON^ 


ON^ 


Dat. 


ON^M 


ON^M 


ON^M 


Soc. 


ON^MH 


ON^MH 


ON^MH. 



Dual.Nom. Acc. m. ©na,£ oN*b. Gen. Loc.onS, 
Dat. Soc. ©n^ma. 

Huic paradigmati se conformant non solum 
Pronomina alia, ut ©b, cam, hn , sed etiam Nu- 
meralia, quae in consonas solidas desinunt, uti 

K^HN, K^HNOrO, SoC. K^HN^M , BCAK , BCAKCr©, SoC. 

BCAq^bM, Soc. plur. bc/Mj^mh. 

Masculinum kto (rejecto determinativo to) 
inflectitur: Koro, k©mS* kom, at Soc. kwm Adjec- 
tivorum more, non k^m. Sic et k^jk^© (kow^o) 
KoroJK^o, komSjk^o. 

iroH* 



496 Pars II. Cap. II. §. 17. 

tohjk^e, TArcjs^E , «tcejk^e uti tch in Tabula 

Pronominum declinabis : Tororc^E, toaa&jk^e etc. 

Neutrum heco, MEccro , meccmS , meccm, cujus Soc. 

rion est in usu. Hujus Gen. meccto contrahi solefc 

in 4ecw : mecw f a^h propter quod. - 

Nom, on, cna, cnc deiinitae terminationis capax' 
est : onuih , onaa, once. ln plurali: cnVh , onwa, 

ONA/A. 

Gen, oro (f. oa) proprie Pronominibus convcnit: 
HNcro, CAMoro, licet ipse Meleiius praeter Tcnv, kc- 
rw, HEcorw,reliquis arw, (f. wa) tribuat: ONAru?, onlsa, 
CAMArw , caa\wa etc. 

In libris slavicis bcakctc, bcakoa et BCAKAro , 
bcakua obvia sunt, scd kcakctc cst aecAK, fcaka- 
ro vero a bcakuh, quod more Adjectivorum definito- 
rum inflectitur. Rccenticres editorcs inflexionem Arw 
antiqnae cro ctiam in aliis male pracferunt. 

Grammaticos nimis subtiliter distinguere Genitivos 
Korw, oNcrw etc. a koto , ONcro, quando Genilivo 
Accusativus animatorum suppletur ; alibi jam moniiimus. 

Dat. et Loc. fcm. praeter oh etiam 4h (cxccpto 
tamen toh) Pronominibus tribuit Melctius: caa\ch 
ct CAMi?H, onoh et on^h. Rectenc ? Confer tamen Adjec- 
tivorum definitorum oh et «^h. 

Soc. HbM: HN^feM. SicrrLj^M, koahij^ai. 

Gen. et Loc. piur. «fejf , Dat. ^m , Soc. 'fcatH : 
hn^, hn^m, hn+mh, ab hn. Melius utique quam 
hnw^, HNkiM, hnwmh a librariis ct editoribus russis 
invecta. Male itaque apud Meletium Dat. plur. twm 
pro T»fcM, Dual. twa\a , distinguendo Dativuma Soc. 
t^ma; recte vero apud eundem Dat. cam^m, ob^m, 
on4m , Soc. dual. cawfaMA, ob^au, on^ma, plur. 
caav^aih etc. 

ldemdeNumeralibusvalet, Gen. ct Loc. k^hn^x 1 , 

KAHlj+Jf, TOAHLj^, AVNOg^fejf, Dat. K^HN^M, Soc. 
KAHN^feAAH , A\NC3»tA\H , KOAHLj^WH. 

S. 18. 



Declin. Pronominis m, 497 

§. 18. 

Declinationis Pronominum secundae 

exemplum h, Gen, Kro. 



S. Nom. 


(on) 


(ONO) 


(ona) 


Acc. 


M 


K 


10 


Gen. 


nro 


_ 


Ktn 


Dat. 


KM^ 





KH 


Loc. 


kM 





KH 


Soc. 


HM 


— 


KfO, 


PL Noin. 


(onh) 


(ona) 


(onw) 


Acc. 


m 


— 





GX. 


»x: 


— 





Dat. 


HM 


— 





Soc. 


HMH 


w 


_ 



Dual. N.A. (m. ona,! oN^fe), G.L.mo, D.S. hma. 

Duales apud Mcletium masc. \, fcm. H? , neutr. a 
ficti sunt. Nominativi enim hujus Pronominis inusitati 
vSiipr>!entur pronoiuine demonstrativo on , si emphasis 
id exigat. Accusativum vero dualis supplet pluralis m 
omnium generum. 

Mnle apud Maximow et alios penes ra in Aecu- 
sativo H£ appositum fuit, quod illi a Genitivo K)fsi- 
nc omni fundamento accentu distinguendum censuere, 

Pielativum hjk* eodem raodo infiectitur: 
S. Nom. hske f. hijke . u. KJKi 

ACC. HSKE N>JK£ K*KE.. 

Gen. Kromi ftmmt nromi 

i i n 



4g8 


Pars II 


. Cap. II. §. 18. 


/ N 


Pl. Nom. 


nrce 


rn»;E 


izsnfif 


Acc. 


r?ifKE 


ramt 


rcfKE 


Gen, 


H\*>Ke 


H^JKE 


H\*?KE 



Accusativo h (et Hjke) nnifnatonifl} corrcctores 
Bibliorum ct cditores aliorum librorum litiirgicorumin- 
numeris in locis Gen. eto (cl ecojke) substitucrunt. 

Si praecedat pracpositio ante hm, h\*, hmh, 
prostheticum n praefigitur : c NHA\cum eo,c nmmh 
cum eis, k nha\ ad eos,(vNH)f abeis, CNHAUKEeum 
quo , c nhmhhu cum quibus. nani*, 3&M& contracta 

SlUlt eX NA NH, JA NH piO NA ff, ^A H ', 60NUJKE ex 

eoNHfKE pro bo hjke; na NApro na ra, na nfo pro nak>. 
Sic et H3 Nsro pro H3 Ero, w iua, k nea\S',. k neh , 
w nem , 3A ne pro 3A e. Librarii Serbici scribunt 

H3 NKPO, W NKIZI , K NKmS, W NKA\. 

Demonstrativurn ci*, cujus femininum ch et 
neutrum singulare ce, plurale ch in antiquis li- 
bris sat obvia sunt , deiinitam terminationem amat : 
cVh seu ceh, f. cYa, n. cVe. In Damiani Apostolo 
tamen legitur Ack mto pro a ceh hto, hic .autem 
quid. Alibi etiam izkoci» quia hic , t* mh|& et c r A 
a\hcocu in mundum hunc. Inflexionem ejus deci- 
fnus in Tabula Pronominum; 

Dativo plur. cha\, hm in libris inq .ressis in> 
poni solet kamoda, ut discerr.atur a Scc. siagulan 
cha\, hm. 

Ncu- 



Declin. Pronominis moh, nalu. ^99. 

Neutrum mto rejecto to inflectitur in obli- 
quis casibus ut sro, Gen. meto, (pro quo tamen 
fere huw usurpatur), Dat. mem^, Loc »iem ; Soc. 

HHM. 

§. 1Q. Eodem.modo Possessiva moh, tboh, 
cboh, nalu, baiij inflectuntur : 



S. Nom. 


MOH 


NALU 


f. Mora 


NAtllA 


Acc. 


MOH 


NALU 


MOJO 


NALU^ 


Gen. 


moepo 


NAUIETO 


MOSA 


NALLIEA 


Dat. 


mosmS 


NALUEM& 


MOEH 


NALUEH 


Loc 


MOEM 


NAUIEM 


A\OEH 


NALUEH 


Soc 


MOHM 


NALUHM 


MOEK> 


NAUJELO. 


P3. Nom. 


MOH 


NAUIH 


MOA 


NALUA 


Acc 


MOA 





— _ 


— *. 



Neutra mok seu moe, tboe \ cboe; nalue, balue 
Gen. Mosro, naluepo etc. ut Masciilioa, Plur. Nom, 

ACC MOIZI, NALUA. 

Dual. Nom. m. moa, nalua (seu nalua) , f. ak>h, 

NAIUH , Gen. MOEK), NALUEK), Dat. MOHMA, NALUHMA. 

Male apud Meletium Dualis fem. in tj : cYHfc, MO r fc, 
N^ui^k. Nam pro ^fe primae secunda declinatio postu- 

latH: NO^T? MOH, p&LJE TBOH, NA OJK r fc 0AM& CBOH, 

oyuiH naiuh. Sicut enim pro t^ma, on^ma ln sc- 
cunda dicituf chma, moha\a, naluhma, sic etiam pro 
tHj, oN^b dicendum est cVh, moh ; nauui, 



Ii 2 



KUH , 



§00 Pars II. Gap. II. §. i^ 

kuh (koh), kari, koe non nisi paucis differt; 



Acc. 


KWH 


f. kSk> 


n. kc 


Gen. 


Koero 


KOEA 




Dat. 


KOEM^ 


KOEH 




Loc. 


KOEM 


KOEH 




Soc. 


KblHM, KOHM 


KOEW 




INom. 


KWH 


f. KU*\ 


n. KAA 


Acc. 


KUA 


KUA 


KAA 


G.L. 


KhlHJf, K0H£ 





— 


Dat. 


KUHM, KOHA\ 


— 


— 


Soc. 


KUHMH, KCHMH 





— ( 



Sic kwhfk^o, KOErojK^o, koem&k^o etc. et N^k- 
kuh, H^KOEro etc. Pl. Nom. n^ijVh. 

Pronominale hYh, hYa, hi'e inflectitur ut moh : 



Acc, 


hYh 


f. hYw 


Gen. 


HiEro 


•iiea 


Dat. 


hYem* 


hYeh 


Loc. 


hYem 


hYeh 


Pl. Nom. 


hYm 


hVa 


Acc. 


hYa 


— i 



n. hie 



Hl/K 



Gen. hYhjj etc. 

KTEf, kteja, kte^o.j declinatur ut indelinit» 
Adjectiya: Gen* kte^a alicujus, Dat. ktej>%, Lcc. 
masc. et fem f KTEffc. Pl. ^om. ktejh, kte^u, 

KTEf A CtC. 

§. 20. 



Declin. Adjectivi defmiti I. 50 1 

I 20. 
Adjectivorum definitorurn Declinatio I< 







(cbatuh). 






M. 


F. 


N. 


S. Nom. 


CBATUH 


CBATAA 


CBATOE 


Acc. 


CBATUH 


cbatSw 


CBATOE 


Gen. 


CBATArO 


CBATUA 


CBATArO 


Dat. 


CBATOA*& 


CBATOH *) 


CBATOM& 


Loc. 


CBATOM *) 


CBATOH 


CBATOM 


Soc. 


CBATUAt 


CBATOto 


CBATUM 


PI.Nom 


CBATlH 


CBATWA 


CBATAA 


Acc. 


CBATUA 


CBATWA 


CBATAA 



G. L. CBATWJf — 

Dat. CBATUM — ■ — ■ 

SOC. CBATUMH — 

*) Dat. et Loc fetn. etiam cbatHjh , Loc. mascw 

CBAT^At. 

Huc pertinent Pronomina kotoj>uh, ^SruH> 
Numeraliaordinalia nepBUH, bto^uh etreliqua, ex^ 
cepto t^etVh; omnia denique Adjectiva in uh, aa, 
oe terminata. Hinc et bceaennaa orbis terrarum , 
respondens gr. *particip. *j oU^iv^ ,§declinatur ut 
fem. CBATAA 

Gen. in oro, qui in Ostrogiensi, raro tamen, occur- 
runt, ut l Macch. 4, 5<J. n^vroro, ^BA^ECAToro, alibi 
aiaaoto, CBAToro, BEAHKoro, sunt Russismi vuigares. 

Dat. fcm. in »fc.H sinilis Locali, quem vide. 

Loc. 



50* Pars II. Caj>. II. §. m, 

Loc. ^a^, f. «feS valde frequens ab indeiinitorum ffexione 
in di ortus, addito in masc, et ncutrq A\,icm. h finali: 

NA^>HLJA£wfeM, HCTHNN^M, ITSJABE ^N^fM , fem. H JAB^feH, 

CAA5N : feS, Atvvfen , BTO0 r kn , v \OKp ^fen. Exigitque haec in- 
flexio Gutiui;aiium r , £ , K , uti et ck>, mutationem : kaa- 

3^1, KAtfjTOI a KAArUlf, BETC^HM, BETCEH a BET^WH , 
BEAHLj^H a BEAHKWH, NEKSCLJ^M a NEKECKWH , MOfCT^H 

aMoycKWH, nATCij^feH a hatckwh. (In iibris glagoiiticis 
etiam in Soc. fem. tefkljejo rcrgBOK) gravi ulcerc, pro tah;- 
kom>). in piuraii autem in Loc. Dat, Soc. >k% , *k\\ f 
'bMH pro w^, wm , wmh uon nisi improprie usurpari, 
monuit jari Meletius , ciim iilae (lexiones Pronomiuibus 
propriae sint. Hinc takob^wh pro takobwmm. Sunt 
itaqne casus mmo^^, mno^m, mno^^mh ab inde- 
iiiittai forma A\Nor, quod ceu rSumeraie pronominum in- 
flexionem sequitur; MNorwjf vero, mnqtwm, mnoiw- 
mh sunt a MNOrklH. 

Nom. phrr. in VHmutationem transformabilium exi- 
git: EAA31H, ta^cVh, 3^a\ctVh et ^emcljVh , ae^aam- 

CLjVH, a KAArklH , TA^wS , 3EMCKUIH , ab^aamckwh ; 

^Sch npo^OHECTVH,in Serb. Codd, taach npo^oHKCLjVn. 

Acc. in wa in hymnis et orationibus obvios , mi- 
nus usitatos esse, ac pro iis Ace. in w\* (n%) usurpari 
monuit Meletius. Dicendum potius fuit, Russos ab ali- 
quo tempore negiigere Accusativos et pro his eos uti 
Genitivis. 

Geu. Loc. in wh\*, pro w\% Dat. whm pro wm, 
Soc. wmmh, autiquissimi Codd. habent: nfA3^NWH\% 
noA3£NUHM, njA^^NWHA^H. Bohemi terminationcs 
ych, y in, y'm i 6b produc^am vocalem y accentu 
signant, aut y in ey resolvunt. Fiespondentque casibus 
in yH(, whm singulares Genitivi in aato, Dativi in 
^Sm^: BEAHKAAro, beahk*&mS, qui in antiquissimq 
h^kojnhk ' Aa. io73 ieguntur. Confer etiam in se- 
fiania' terminationes Vn)f , ?hm, ihmh. 



§ w 



Declin. Adjectivi definiti It. 
§• 21. 



50$ 



Adj ect 


ivorum de 


f i n i t o r u m D e c 1 i n a t i o 11 




(a 


. bmujnVh). 




S. Nont 


bwjunVh 


f. BklUJHAA 11. 


BUUIHS& 


Acc. 


bwuljnVm 


BklUJHlOIO 


BuyjiiEe 


Gen. 


BUUJHArO 


bwluhVa *) 


BwujHAro 


Dat. 


buujhemS 


BkJLUHEH 


BULUHsM* 


Loc. 


BUUJNEM 


BkllUHEH 


BWtUHEM 


Soc. 


BkJUJNHM 


BUUJNEK) 


tSUUJHHM. 


Pl.Nom. 


bwluhVh 


buujnVa *) 


BWUJH.VA 


Acc. 


buujhVa*) 


buujhVa *) 


BUUJU \\ 


G.L. 


BklUJHH)£ 


— 


— 


Dat. 


BkJUJHHAt 


— 


*Jm 


Soc. 


Bk!A\NHA\!l 


. — 


m-mt. 



*) Oiim ct buujhaa (buuihaki) i» Gen. singularl ; in 
Nom. et Acc. fcminino ctin Acc. masculino phirali: 

^EBN/MZl, OyT^kHAm, IIOCA^NAITI , EAHPKHAA, 
rifOHAA, KOfALJIAA. i 

Hoc paradigma sequunturomniaAdjectiva de- 
sinentia in Vh, aitl, ek, adeoque Comparativi et 
Superlativi in ujVh, (^hluih), Gerundiva in uiVh 
et ijjih. Post ijj, m, ijj pro a scribi a ex lrjtro- 
ductionis §. IX. constat: MEHUJAro , nhljjaa, nh- 
u^nro etc. Sic et mSfk^apo a h&jk^Vh (m^jkVh), hSjk- 
^emS, m^fk^em et mSjkea\, hSjk^hm et hSjkiim, Acc. 
fem -iSrK^ («rifoA), Plur. n. h&jk^aa elc. Pauca 

quae-» 



5o4 



Pars II. Cap. II. §. 2*. 



truaedam formant fem. inV^, neutr, m Yi , quorutrfc 
flexionem sub 2. b. in Tabula geherali dedimus. 



/ 




(b. beaYh) 




S. Nom. 


BeaiS 


£ beaYa 


n. BEaYS 


Acc. 


beaim 


beaYk> 


beaYe 


Gen. 


BEAlArO 


beaYa 


BEAlArO 


Dat. 


beaYemV 


BEAYtH 


beaiemS 


Loc. 


beaYem 


beaYeii 


b eaYem 


Soc. 


beaihm 


BEAIEfO 


beaYhm. 


PLNom. 


beaYh 


beaia 


beaYa 


Acc. 


beaYa 


beaYa 


beaYa 


G.L. 


beai'h\- 


— 


— 


Dat. 


beaYhm 


— 


— 


Soc. 


beaYhmh 


•« 


~ 



Sic inflectuntur ^hbYh , ko^aih , K031H, Eomifi , 
BfA«YH, nEcVn, obmYh, nec non Numerale tj>etYh. la 
diplofnate (rjAMOTA) An. 1205. legitur hujus neu- 
trum tj> etYee a^to (pro tjetie) et Acc. fem. na tje- 
tYkho^hmS (quasi a tjetYaa). Alias Acc. fem. secun- 
dum paradigma Yk>: Ko^AiioKfiBk, kojkYk> mhaocti» ; 
sic et t^etYw macti* Apoc. 12, 4. 

Gen. Ero , qui in Ostrogiensi subinde Occurrlr , ut 

KAHJKHtTO, ^p^WNErO, HCKyENErO,BHEJAUIMErO, NACTO- 

rauiEro, est aut Poionismus , aut Serbisraus. Sic Prov. 7 , 
5. w jkenw TSss^EApro vctcri m&jk^aa, nunc mS?k^Ya» 
fc Cod. Serbico sumtum est. Gen. KAHJKN/Wiro, noAC- 
&Mfciijjurc, etPat jekuj^HmS, tj ek^wi^^mS, ia p lu- 

rali 



Declinatio Numcralhira. 



505 



rali Gcn. et Loc. in hh^ (Yh)C)> Dat. in hha\, Soc. in 

HHMH: GAH?KNHH£ , kYwUJHHA\ , oyNIUHHMH, T^- 

ujhhmh iri antiquissimis Codd. frequcrites sunt. InDa- 
jniani Apostolo et in glagoliticis libris Dativi singulare» 
in SmS leguntur: £akuuSa\S, bckjcluSmS ct£Hp&ujS\\S, 
A\orSujSA\S, in Scrbici.s scculo XVI. imprcssis om#: 
ikhbSujomS, fOJK^njOA\S, fcm. jofk^uioh. 

Femininorum Nom. \\ pro aa a Gerundivis in 
ujh , ujh ortusest:j>AJK^AwqjVm, KOA^feBUjVr^, inDamia- 
ni Apostolo, pro ^m^Moi\}^/\ , koaijbujaa. Sic ct 
Pluraiis in eh pro Yh a piuraii Gerundivorum in uie, 
uje: \*o£aujeh, uje^ujeh. 

Dat* sing. hmSljjYh, Loc. kofkYh , Dat. plur. 
izi^iUEM,nocAABUJEM, c^o^aujem, immo et beaYem, sunt 
casus indennitis Adjcctivis proprii, de quibussupra. 

§. 22. 

Numeralium Declinatio/ 

Numeralia, cum formas induant diversas, 

etiam flexionibus multum differunt. cto, Tbieaun 

(twcSuja) , tma myrias , Substantivorum , mj buh etc. 

Adjectivorum declinationes sequuntur. okoh , ^boh ; 

tjoh uti Pronomen moh deciinantur. k^hn Pro- 

nominum demonstrativorum declinationi primae, 

becu fere secundae se conformant. 







Masc. 




Fem. 




& 


Nom. 


K£HN 


BECk 


K^HNA 


BCA 




Acc. 


K^HN 


BECl» 


k^hnS 


BCW 




Gen. 


K^HNoro 


BCErO 


K^HNOA 


6CEA 




DaU 


K£HNOA\S 


BCEA\S 


KJ\HNOH 


BCEH 




Loc. 


K^HNOM 


BCEM 


K^HNOH 


Beal 




jSoc. 


K^HNrkM 


Bcfew 


K^iNOW 


BCEW- 



n. 



06 Pars II. Cap. II. % 22. 



K^HNH 


b:m 


K^HNkf 


BCA 


K^^HM 


EC1\ 


K^HHM 


BCA 


K$H$fcj£ 


BC% 


, 


— . : 


K$HN""fc<Vi 


&c&a\ 





— 



G.L. 

i)at. 

. SOC. K^IIN^MH BCifMH ** 

Neutrum Norn. Acc. k^hno, bce. Plur. k^hna, 
rca, in aliis casibus cum Masculino conven.it. k- 
^hn etiam in obliquis indeiinitae terminationis ca- 
pax est: Gen. k^hna, fem. k^hnu, Dat. k^hnS, 
fem. K^HN^b, Loc. k^hn^, Voc* k^hne, fem. 
k^hna. la libris recens editis Gen. K^HNaro pro 
K^HNoro, quod tamen Ostrogiensis et Psalt. Ve- 
netum adhuc retinuere, fem. k^hnwa, in Pluraii 

K^HNJH, K£HNW}£, K^HNHIM* K^HINWMH Substitllta 

leges. 

toYe,hetu3Ye (Russ. sETWji)femininorum quaiv 
tam fere sequuntur : 



Nom. 


tcYe f. 


TDH 


METWpYE f. 


«1ETWJH 


Ace, 


TfH 





HETWOH 


— 


Gen. 


tjYh 


. 


HETWfiU 


— 


L'oc. 


toYe\* 


T^X 


HETWOSif 





Dat. 


TJYeM 


TfEA\ 


METWOEM 





Soc. 


toYsmh 


TOEMH 


METWOAUl 





Nom. toh, hetwoh etiam pro omni genere. 

Gen. toYh et toeh , imino et toek> Scrborummo-^ 
re, qui toYjo, metwoYw dicunt. Grammatici, posteriores 
editioncs secuti, non distinguunt. Gcn. aLocali (toe^), 
cum tamen Marci i4, £♦ in cdttionibus antiquis fega- 

tur: 



Declinatio Numcralium. 507 

iur; balue toYh Cot nHkNA^k. Bohcmi toYh diu scr- 
vaamt ct mtwji» liactcnus retincnt. Isai. 11,12. olim 
S HiTuoi* oyrA, nunc hetwoev; koha. Jcrcm. 52, 21. 

HETUOh HEOCT, llUllC HETUIpEY; n. SOC HcTUpAXA apud 

Mclctium , cst vulgaris flcxio. ficctius apud euadern tof- 

A\H (itt Mss. et TJkMH), Ct TgEMH TUCAUJAMH. TpO- 

ma est ck orc vulgi. toema l llcg. i3. 17. cst russica 
iuiicxio. 

Coflectiva HETBEpo , uuECTEpo etc. cleclinantur nt 
Substanliva neutra : hetbeja, hetbej^, hetbeooa\. 
Pluralis masc. hetbejh (a hetbeo) apucl Meletium, 
Gen. hetbejVh (melius HETBEf) , Dat. hetbej ea\ , Loc. 
hetbeoex*, Soc. hetbej \\h ; pro bis alii casus Adjecti- 
Yoruni detinitorum adoptarunt ; HETBEpuy;, hetbe- 
jum, HETBEowMH. Quid autem sibi vult Duaiis 
apud Meletium: hetbeoa, hetbeoS', hetbeoau? 

HATU, UIECTU, CE£A\L , OCA\ls , ^EBATU, ^EMVTi* , 

cum formam Substantivorum feniiiiinorum refe- 
rant, inflectuntur uti feminina cmartae declinatio- 
nis in singulari : 

N. A. n-ATu G.D.L. hath Soc. uatYk> 

UJECTU IUECTH UJECTUO 

CE£MU CE^A\H CE^MIH) 

Exempla Geaitivi: ^o niVTH cwt, 55 ce^aui 

ArrA, W £EC*TH OBgN, ^ECATH AAKTIH , AHiT CTA nA- 

th. Dativi : ujecth ctwa\ , Localis : no uiecth $m\ , 
Sociatiyi: luectVk) aJnej ce^aViw ^nu per septem 

dies. 



5o8 Pars II Cap. II. §. 2». 



aiCS,NA£ ^ECATIK) rfA^WB, CE^MlK) TATHB, riATif* 

cwt, cocmVw M^m cum octo viris. 

Solet autemnonraro (Adjectivorurnflexionem 
tf^, hm iinitando) Genitivo et Locali affigi %, Da- 
tivo m: w hath)£ x Ar ^ K > nd A NE X cc mh)£, ce^a\hm 
arpAWM, ^ecatha* ^fesAM. Nec desunt exempla 
Locolis in i%: no metui{>H£ecat5)£ aHzt^ , noATSTffry 
(metuij h cta h) toh^ecate^. Sociativus quoque as- 
suniit mh: ^enumh METkijE^ECAq mh Act. 1. 3. (in 
Cod. Serb. ^enumh metwjh^eceth). 

Srnotriski agnoscit quidem Gen.Dat. Xoc. nATH, 

UIECTH , CE^MH, OCMH , £E&ATH , £ICATH , immo Ct 

e^hnna^ecath , formavit tamcn conformitcr quidem 

paradigmati METhl^H , METUJfE)£, METUIfEM, HET-klfMA » 

hatu , ujectu Gcn. et Loc, nATEjf, tUECTEjf, Dat.nA- 

TEM, UJECTEM, Soc. SCU Instrum. RATMA, UIECTMA , 
SlCCt CE£MA,OCMA, ^EBATMA, ^ECATMA, E£HNNA£EC/tfTAU, 

sed sine auctoritatc. At a ^ba^ecatu Soc dualis est 
^btjma ^ecatma, a ^ECATb vero nonnisi in formula 
meik£& ^ecatma inter duas decades. E ? ech. 4*7, lo. in 

Ostrog, Dat. £b4yAANA^CATUMA HAEMENUAU, TCiTg Sk- 

iswt (pvAccTg, noncaret vitio, quia na^eC/WTE tlectendum 
non fuit, nunc^B^NA^ECATH haemenwm russico morc» 
Ilecte Luc. l4, 3i. in Singulari c^ecatTw twcaijj 
cum decem millibus, e.t in Duali c ^rtjaaa ^ecatuau 
TWfAqiAAU in Osirogiensi et aliis , (in Cod. Serb. c £B»fc- 

MA ^ECETAIA TUTC^LJjMA) , niinc CO ^BMJMA ^ECATU TUCA- 

ijjamh, negiecto archaismo in tcrmmatione duali. 

In compositis Numeralibus ex ^uat interpo- 
sifco na soluin prima pars inflectebatur olim : k^hno- 

$4£iC*4F.EJ G. K^HNOrOMA^ATE, D. K&MNOmSnA£ECATE, 



Declinatio Numeraiiura. &o# 

llfH K^HNOHNA^ECATb rO^HN^ C K^HN-feAW^ECA* 

te cum undecim. SicetG. ce^awna^ecat, oca\hna^e- 
cat etc. Sed et more simplicium declinantur as- 
sumendo h aut h\% hm, a\h in tine: k k^hnona- 
^ecath aHawm, et sine numeratOK^HNONA^ecATHAt, 

C K£HNONA£*CATMH, G. Tf IINA^ECATH, imffiO et 1 1E- 
Ty^E^ NA^ECATH, OCMHNA^ECATH. Ill £BANA^£CATE , OEA- 

na^ecate, ^ba, oka Dualis inflexionem postulant: 

£BOK>-, OKOIONA^ECATE , ^B^MA-, OK^MANA^ECATE. 

In compositissine Najamprima, jam secunda 
pars declinatur,nonraro etutraque: uiecth^ecatk 

A^T, ^EBATH^ECATL H ^EBATH (OB£Lj), 110 RATH^E- 
CATU , NO LUECTH^ECATH , HO, CE^MH^ECATH^ A^fcwkjf , W 
£EBATH£ECATH\% nO>Tp H^ECATH £NE)f, nO ME^TWf H£ECA- 
TH, no HETyj)k^ECATH^(OstrOg) A^fc.T^X» 15 ^ M A ECA,rH )C 
(Olim B TpE)£^ECATH)f), ^SNUMH HETyfH^ECATH et HE- 

TyoH^ECATMH (HETyoMH ^ecat^ in antiquissimo Co- 
dice), ce^mVio ^ecati* h ^b^ma b^^^oma septuaginta 
duabus urnis. A ^ba^ecatu Genitivus est ^bow^eca* 
th (apud recentiorest?tiam ^bS^ecath et ^ba^ecath) 
olim et ^bojo^ecat^, Dat. et Soc. ^b^aaa^ecatma. 
^ecatma vero, omisso ^b^au, non nisi in formula 
mejk^S ^ecatma locum habet: b ce^moh mefj.^S ^e- 
catma a^toau, vicesimo septinio anno. 

A noA, Gen. ooaS, Dualis noAMj, etPlurales b 
noAy, NAnoAy in duas partes, oKAnoAy ex utraque 
parte, qua Adyerbia usurnantur. Formulae vulga- 

i re* 



5 10 Pars II. Cap. IL §. 25. 

res noA lintTA, hcace^au, -noA ocau Russis, Polonis 
Bohemis communes , in iibris sacris no'n inveniun- 
tur. Apoc. 11, 9- ll - interpres slavus graeci tex- 
tus ordinem secutus est : ^hh tok h hoa, v. ll.no 

TJEJf £NE\* H 110 A. 

§. S3r 
Schema dualis jiumeri (^ka, oka). 
N. A. ^ba, cka. fem. ^E^fc, ocfc. 

G. L. ABCK) OKOJO ^ . 

m omm genere* 

1). &. ^BTSAU OK»feMAJ 

^B^b, OK^etiamneutrisconveniunt: cK^fe cam^, 
^B^fc roBA^*; ^B^fe cb^tha^ BEAHu^fe olim Gen. 
1, l6. nunc mutato duali in pluralem ^ea CB»fc- 
thaa beahkaa, et ^ba tribuendo Neutri , Russorum 
et Polonorumhodierno more. Sic pro ^B^fe AHsTi? 
Act. 28, 30. substituere editores Russi ^b-aa^ta, 
cum tamen et ipsi ^B^fecT^fc Act. 23, 23. et c. 27, 
37. conservarint. 

^bS' pro ^boio non raro occurrit: ^b^^cath, 
^b^ aoktS. Afiigunt autem vulgoGen. ^bS etiamplu- 
ralejf: £fiS\* fA£H evnSjjob. Esthcr l. Sic ct ^bov; 
cx ^bow ortum cst: ^bov; jkhbotnwv; duorum ani« 
malium. Ncutrtim probaudum, uti nec ^boma apud 
Meictium pro ^yB^feMA. ^eohV est Gcn. a^EoH; oE-fen- 
ma russica inflexio ab okoh. Jud. 16, 3. olim ca 
okHjhau ho^bcema, nunc in plur. co ok^haah eejea- 
mh. Dicendum vero slavice ckohau ab otofi , et oii^fe- 
ma ab cka. 

A B* 



Cusus immeri Duahs. Hi 

^b^ CTir duali, tjh cta plurali nutiu ro decli- 
Danda sunt : 

r<Om, ^B^fc Cvh, TfH CTA. 

Gen. ^bojoctS, tjYh (tjex*) cwt, 

LOC. £BOW> CtS, TfC£ CTE\*. 

Dat ^B^MA CTOMA, TfEM CTU>M. 

SoC. ^B^MA CTOMA, TfEMH CTW. 

Nescio, cur Meletius £B*fcio ctS admiserit, cum 
^bohx (sine ctS) recte haheat. In Dat. et Soc. ^b^ma 
ctama et ^boma ctoma sine legitimd auctoritate dis- 
tinxit , cum non nisi ^b^ma ctoaaa recte dicatur, cta- 
ma plane vitiosum est, cum cto sit generis neutrius ; 
^boma vcro est polonica inflexio. Etiam MrazovH?, du- 
ces non optimos secutus , omnia hic miscet. ^B^fc cta, 
apud eum vulgare Scrbicom csse, uti et ^becta in 
Sirmio, Vukii Lcxicon nos docct. 

Dualis Pronominum, Subst antivorum 
et Adjectivorum. 

§. 24. In Duali tres duntaxat casus distinctos 
esse, e Schemate generali Dualium clare co« 
gnoscitur:^BA, ^bow (seu^fiS), ^b^ma. Huicpro-* 
xime accedit , cum et Senitivum in ow formet, pro-* 
nomen demonstrativum toh : ta , f. T*fe , tok>, t^au. 

Sic et ob, oh, cam, quae consona solidahni- 
untur, excepto quod Genitivum in S forment; 

OB: OBA, f. OB^fc, ObS, OK^MA. 

on: ona, oN^fe, onS, on^Lma. 

cam: cama> camH^ oaaaS, CAAvfeMA. 



5i2 Pars II. Cap. II. §. 25et2& 

Deiinitae tcrminationis Genitivus oboio , onow , 
caa\ok> rarioris usus est. obama aSkaau in Cod. Scrb. 
probari vix potest. 

Quae vocali seu h seu consona liquida firiW 
ttntur , pro fem. *fc postulant h , pro oh> Genitivi 
tw, pro 'feMA Dativi hma: 

cVh : CY/A f. cVh, C£K>, Chma. 

MOH : MOA, MOH, MOEK>, MOHAtA. 

tiAUJ: BAUIA, BAUJH, BAWEK>, BAUJHMA. 

Sic et Accusativus rn, £ H,Gen. kh>, Dat. hma 
ab h. 

§. 25. Substantiva masculina primae Declina* 
tionis formant dualem in a, *6, oma, secundaevero 
in a, k>, ema: 

2. cun: cyNA, ckin^, cwnoma. 

2. HACTbJfK: nACTWfA,nACTWJK>, nACTUfEMA. 

Male hic et in Neutris Meletius a Dativo distin- 
xit Sociativum , huic tribuendo terminationcm ama , cu- 
nama, pro cunoma, otijama , pro otljema. ln Ostro- 
.gieusi l Reg. 14, i4. occurrit Dualis (Bohemis usi- 
tatus) in m: ^ba boaki (pro boaa) h^ojath mojketa, 
quae e ^ulg. aut potius e versione Bohemica sumta 
sunt. Confer oKAnoAUi (pro okahoaa) a noA. 

§. 26. Neutrorum Dualis in Genitivo et Dati- 
vo a duali Masculinorum non differt, sed in No- 
minativo Neutra primae desinunt in *fc, secundae 
vero in h: 



h 



Dualis Substantivorum. 5i5 

1, KfHAO: KfHA*t, KJHA^, KJHAOMA. 
KOAHINO; KOAHiNH?, KOATJnS, KOATJNOMA. 

2. CEf^LJE: CEj^LJW, CEf£LJ&, CEf^LJEMA. 
3HAMENIE: 3NAMENIH, 3NAMENIH), 3NAMENLMA. 

In Datiyo et Sociativo contracte 3nameni*ma 
pro 3namenVema, cuin etiaiii in Sociativo plurali 
3NAMENUMH habeatur. Ab hma dualis hmentj, ab 
otooha otjohath? distmgui debet a plurali hmena, 
otoohata , uti neutrum ^btj a masculino ^ba. Da- 
tivum forrnabis, si plurali addas a: hmenema, otjo- 

HATEMA, et RAEMENliMA COntraCte prO HAEMENEMA. 

Male iterum Meletius Sociativos hmenama, otoo- 
hatama distinguere conatur a Dativis hmenema, otjo- 
hatema; deducendo nimirum hmenama, otoohatama 
a plurali hmenamh , otj ohatamh , qui tamcri nec ipsi 
Meletio probabatur, cum hmenw et otj> ohatw habcat. 
Qui Pentateuchum vertit, a kSja dualcm kSoath for-* 
mavit. Legitur enim Le^it. i4, 4. in Ostrog. ^sHk 1 k^a- 

TH JKHKT5 HHCTTJ, Ct V, 4(). ^BA K^OATH ; ill COITCCU) 

nunc ^ba nTHHHipA jkhba hhcta in masculino, a 

nTHHHUJ. 

Ab oko, oyjfo, in plunali oheca, oyujEcA, ano- 
malus dualis femininus in usu est: x 

OHH, QHlK>, OHHMA. 

oyujH, oyuiYfO, oyiJJHMA. 

Sic et IIAEUJH, nAEUJlJO, flAEUJEMA et nAEIJJAU Q 
HAEIJJE, 

fc k Cum 



5i4 



Pars II: Cap.II. §. 2? . 



Cum Matth. 18, 9. et Marci 9, 47- ia Mss. lega- 
tur verus et antiquus dualis ohh, quem etiam Marda- 
rius in editione sua servavit, non possum scioli auda- 
ciam probare, qui his in locis dualem ab cko recens 
formatum ou^fe substituit , quem jam Ostrogiensis et po- 
steriores editiones exhibent. 

§. 27. Femininorum duales terminationes sunt, 
primae in 4?,^, ama, secundae in h,k),ama, 
tertiae in h, Yk>, ama, 4tae in h, Yk>, ma. E$empli 
gratia : 

£*bS, 

oycTH^, 

NorS, 

J&K&, 

CTE3K>, 

MfEPKK), 

TlTHLJK), 

AA^YfO , 



1. ^B^fc, 
oycTNHb, 

NO^^fc, 
BArfc, 

2. CTE3H, 

MpEJKH, 
IITHLJH, 

aa^Yh , 

3. LJEfKBH, 

4. ^AANtt, 



^BAMA* 

OyCTNAMA, 

NOrAMA. 

EA^AAU. 

pSKAMA. 

CTE^AMA. 
MfEFKAMA. 
flTHLJAMAy 
AA^Y/AAU. 

IJEJKBAAVA. 

^AANbMA. 



LjEfKBlK), 
^AANYK) , 

Sic a math: matejh, matejYw, matejma; » 
^iuH : ^ujejh, ^ujejYk), ^uje^ma; et a masc. 
ionouja dualis k)Noujh: uje^uja ^ba k>noluh hoYh^o- 
cta. In glagoliticis libris non raro h pro^fc inpri- 
ma,hodierno Dalmatarum more: $bh jKijh, ^bh 
to^hnh, cum etiaminDatiyof^ijHpro pSu* dicant. 
\ Rec- 



Dualis Adjectivorum. 5i5 

Recte quidem apud Meletium duales aa^Yh a aa~ 
^Ya, cS^Vh ac&^YA, male vero mjejk^, mate^H?, et in 

masc. BOEBO£A> fONOUIA. 

Facile jam emendabis errores, qui sive oscitantia 
sive imperitia librariorum, ineditiones irrepserunt. Pro 
B*fc?K£OMA MOHA\A,palpebris ineis, Psal. i5i, 4. poste- 
riorum editionum, legendum cum Ostrogiensi et Ve- 
neto psalterio b^jk^aau. Pro aanhtoma Marri 14, 
65. Joh. 19, 3. legendum cum Mss. et Mardarii edi- 
tione aanhtama. Pro no^fi^A pH^OAto Luc. Q, 3. 
Ostrogiensis eteditionum antiquarum ,posteriorcs cor- 
rexerunt ponendo oh^ama; nunc in postrema no ^e^b 
fH^^fe lcgitur. Act. 21 , 33. in Mss. lcgitur oyjfcEAU 
hjea^noma ^b^ma ; in Ostrogiensi vero bejhpama, 
quin mutatum fuerit fkeaH^noma. Posteriores editores 
mutarunt male fem. be^htama in mascul. bej htoma , 
ubi potius jkea^noma corrigendum erat. Inpostrema 
editione ncglecto~Duali pluralis beohth jkea^nlimh 
substitutus fuit, rcpetito errore pristino ; bejhta enim 
femininumicst, ejusque Instrumentalis plur. bejhpamh, 
non bejhth. 

§. 28.Dualis Adjectivorumindefmitorum a Sub- 
stantivorum duali non erat diversus , nunc in ca- 
su tertio differt, cum hic a terminatione cleiinita 
formetur. 

1. CBAT: N. CBATA, £ CBAT^fc G. C6/fcT& 
KAAr: KAArA, f. KAA^^fc KAArS 

D. CBATWMA. KAArWMA. 

2. ClUNOBENb: CyNOBNA, f. CWNOBNH G> CWNOBNK? 
NHUJ: NHIJJA, f NHIJJH NHLJjS 

kojkih : kojkYa , £ kojkih kojkYw 

D CUNOBNHMA. NHUJHMA. KOFKlHAtA. 

Kk-2 MJ*«* 



5i 6 Pars II. Cap. II. §.2$. 

Mixtam igitur sistimt Grammatici Dualis de- 
clinationem. Duorum enim casuuni priorum ter- 
minationes sunt Adjectivoruni indefinitorum , qui- 
bus Dat. et Soc. in oma seu ema proprie respon- 
det. Hic possessivis tribuebatur: koahjnoma ihco- 

BOMA LuC. 5, 8., ^BHSMA LJAfEMA AA\Of jptHCKOMA oliltl 

Jos. 9, 10. (nunc in plur. ^bohm ijadem amo^elk- 
khm), c* ^bhjma ebnS^oma ljaj eboma Esth. i. (nunc 
in plur. EVN^jfH lja£ebuimh). Etiam Gerundivorum 
Duali antiqua terminatio convenit: 

CH^/MJJAjf. -IJiM, G.L. Cfc£AUJEK>,D. S.cb^AlLIEMA. 
UJE^UJA, f.-UIH, LUE£UIEK>, UJE^WEMA. 

nO NEMH^OCTA^BACAHjnLJA^OB^LLlA H TAArWAK)- 
IjJA Matth. 9, 27. ONA JKE H^LUE^UJA npOCAABHCTAErO 
V. 31., TT?MA HiE H3^0^AljJEMA V. 32., 55 OKOK) CAW- 

UJABUIEK)-H no nem ujE£iuEK> Jch. 1, 40. (nunc ne- 
glecto diiali cawluabuih^ , LUE^ujH)f),in Mardarii 
editione etMss. antiquiori more cauiuiablu&k>,lue£- 

IuSk>. ^BHiMA AHJTOMA CKONHABUJEMACA et CKONHAE- 

ujaemaca, quorum prius DLial. a Nom. sing. ckon- 
habuj , ckonhabuia terminationis indeiinitae , alterum 
a Nom. ckonhabluTh, dual. ckonhabuiaa (AHJTA)de- 
iinitae terminatiohis formatum est. Matth. 8, 33. 
w ehjcnoio est Localis definitae terminationis; ali- 
bi Sk> : £ecnSk>. Alias et cbatwio pro cbatoio. 
Ezeck 30, 22. feminino duali in *b appositum n 

de- 



Conjugationum numerus. 517 

deiinitam terminatioriemdesignat: CKj^ujSAikiujqui 

ErO Kf^fcnLJ^fcn H njOTAFKENHbH H CXTfEN^H, lTUnC 

neglecto duali K^nKiA h n^OTAfKgtiuA h coto£- 

. NUA.(T8g faXVQZS rSTXLLSng). nfEWHCT^H f^U^fe TBOH, 
CBOH JKHBONAHAAN^feujVH f^U/fc. 

Male correcium fuisse dualem Matth. 24, 4l. 
^btj meawujh substituendo AAEASouj^fc pag. 27. monui. 
Meletius cnim pro dualibus in h ubique *fe pro arbi- 
"trio suo statuit. AddametiamLuc. 17, 35. in Osirogiensi 
et editionibus antiquis recte legi: E^sT r fc £B r k bk&- 
n*k aaeawljjh, nunc male MEAWLfjrfc. Zach. 5, 9. olim 
^B^fe sken^ c\*o^alJjh, nuncmutato, utsoicnt Correc- 
tores, duali in pluralem,^^ FKENy Hc^o^AijjkiA. 



C a p u t III. 

V e r rVo r u m Co 11 j u g a 1 1 o. 

§. 2g. 

Veteres Grammatici, cum observassent.om- 
nium Verborum regularium personam sccundam 
aut in -eluh aut in -uumterminari, buicquecon- 
formiter tertiam inflecti in -et vel-HT, primam 
pluralis in -*m vel - hm , secundam in- ete vel - hte, 
duas duntaxat Conjugationes constituerunt, pri- 
mam eorum, quorum secunda persona in Prae- 
senti terminatur in eujh, secundam eorum, quo- 
rum persona secunda liaitur in Huih. Yide affixa 
personalia Verborum P I. Cap. VIL §. 90. 

Huic 



5iS Pars H. Cap III. § *g. 

Huic solum discrimini ceu fundamento in- 
nixi Verba in S et k> purum terminata ad ean- 
dem Conjugationem retulerunt. Hac ratione fac- 
tum est, ut acutior aliis Meletius formam sin- 
gularem htS cum iterativa hhtak> connecteret, et 
diversas has formas, quarum quaelibet intuitu 
aliorum temporumConjugationemspecialem jure 
postulat, una (prima nimirum) Conjugatione com- 
plecteretur. Quis istud probare possit ? htS enim, 
ut alia praeteream, Pi*aesens Participii passivi for- 
mat in om: htom ; hhtaw vero hiem: hhtaem. Nos 
igitur primam Conjugationem Meletii induasdis- 
pertientes tres Conjugationes statuimus, pro tri- 
bus terminationibus Praesentis Participii passivi 
in em , om, hm. His respondent tres diversae ter- 
minationes tertiae personae pluralis lndicativi: 





EM, K)T OM, BT HM, AT. 


I. 


II, 


IIL 


Sing.l 


AA-K) 


KO£-S 


TON-K) 


2 


AA-KUJH 


KO^-ELUU 


rON-HQJH 


3 


AA-KT 


KO£-ET 


TON-HT 


Plur. 1 


AA-KM 


KO£-EM 


TON-H 


2 


AA-KTE 


KO£-ETE 


TON-HTf 


' 3 


AA-WT 


ko^-St 


TON-AT 



& c h e« 



Ccmjugationum schema. 619 

Schema generale Conjugationum. 



Praes, 


Ind. 


Imp. 


Gerund. 


P&rt.pas. 


Iniin. 


1A. 


- K> 





- 171 


- KM 


- TH 


I.< 


- KUIH 


- H 


- K)LU 






(b. 


- K> 





- A 


- EM 


- ATH 




- EUJH 


- H 


- K>LLI 






IC. 


- s 





- kl 


- OM 


- TH 


\l) 


- EUJH 


- H 


- fclJJ 




- 


|D. 


- nS 








-^- 


- nSth 


- NEUJH 


- NH 










iE. 


- K> 


— 


- A 


- HM 


- 'feTH 


III.) 


- HUJH 


- H 


- ALJJ 






JF. 


- K) 


— • 


- A 


- HM 


- HTH 




- HUJH 


- H 


- AliJ 







Praet. 


lnd. 


Part. act. 


Gerund. 


Part. pass. 


T.| A ' 


- x 


- A 


- B 


- KN 


|B. 


- *x 


- AA 


- AB 


- \H 


(c. 

r 


- °X 


- A 





- EN 


-nS X 


- nVa 


- N*B 


- NOBEN 


m.r 


- % 

- "X 


- -feA 
m HA 


- ^fcB 

- HB 


- 'feN 

- EN 



§.30. 



520 Par* II. Cap. III. §. 30. 

§. 3o. Paradigmatum A. B. C. D. E. F. charao 
terespraebet forma Infmitiviseu Praeteriti: 

KH-TH, EH-)f 

CA-ATH , CA-A)£ 

NEC-TH , NEC-0)£ 

mh-nVth, MH-nS)( 

MN-^feTH, A^N-^fejf 

TBOf-HTH, TB0J-H)£. 

Praesens a) Indicativi, b) Imperativi , c) Gerundivi, 
d) Participii passivi. 



A. In£ - th 


Praet. 


" X 


B. — ■ - ATH 


— 


-■ A)C 


C> — *- * TH 


— 


* ox 


IX - N&TH 


_■ 


-u%x 


Ev - »feTH 


— 


- rfe^ 


F. — - HTH 


— 


- HX 



A 


B 


c 


KHK> 


CAK) 


NEcS 


KlH 


CAH 


NECH 


kmv 


CAA 


NECy 


kVem 


CAEM 


NECOM 



D 

mhnS 

A\HNH 



A\NK> 
A1NH 
MNA 
MNHM 



F. 

TBO0K) 
TBO^H 
TBOJA 
TBOfHM 



Infmitivus et Supinum. 



KHTH 
KHT 



CAATHJNECTH 
CAAT NECT 



mhnSth 

AWN^T 



MNHfeTHlTBOpHTH 
MH^T (TBOJNT 



Praetcritum c) Indicativi, f) Participii passiviy g)Ge- 
rundivi, h) Participii passivi. 



C |KH£ 

f JKHA 

g Ikmb 

li IkVen 



CAAJf 


NECO\* 


CAAA 


NECA 


CAAB 


NEC 


CAAN 


NECEN 



MHN&£ 

mhnHa 

MHN^B 



MN^fejf 
MWfeA 
AtN^feB 



MHNOBEN [MN^feN 



TB$fH)£ 
TBOfHA 
TBOfHB 
TBOfEN 



$. 3K 



Conjug. 1. Paradigma A. oH 

§. 31. 
Conjugatio 1. 

Paradigma A. Persona prima k> post vocales. 



Praes. 

Indica- 

tivi. 



Impera- 



Uvi. 



Slng. 
Plur. 
Dual. 



S'ng. 
Piur. 
Dual. 



m. 
f. 



m. 
£ 



KlK> 
KYEM 

kieba 
kYeb^ 



KlHM 
KlHBA 
KlHB^fc 



2 kYeujh 
kYete 
kieta 
kVet^j 



KiH 

klhte 
kYhta 

KtHT^fe 



KI?T 

kYk>t 
kieta 

KIET^fc 
KIH 

kihte 
kihta 

KlHT^fe 



Gcruri' 
divi. 



Parti- 

cip. 
pajs. 



Sing. m. n. kYa f. kholjjh 

Plur.m. f. n. kiwljje 

Dual. m. n. kYk>ljja f. kYk>ljjh 

Sing. m. kiem f. kiema n. kYea\£ 

Plur. kVemh kYemu kiema 

Dual. kiema KtEM^b kVem^ 

Iniinitivus khth , Supinum kht. 



Praet. 

Indica- 

tivL 



Part. 
activi. 



Sing. 
PhJ. 
Dual. 



Sing. 

Plur. 
Dual. 



1 KH)f 
KH\"OA\ 
m. KH\"OBA 
£ KH\"OB^fc 



KH 

KHCTE 
KHCTA 
KHCT r b 



3|kh 

KHUJA 
KHCTA 
KHCT^fctf) 



m. 
m. 



KHA f. KHAA H. KHAO 

KHAH |3) 

KHAA? f. KH/Vfc? KHA^fe? 



Gerun* 
divi. 



m. 



Sihg. 
Plur. m. f. n 
Dual. m, n 



KHB f. EHBUJH 

KHWLjJE 

KH&LLIA f. KHBUJH 



Part. 



5>2 ParsIL- Cap. II. §. 3i. 



Sing. 


kVen 


f. 


.KIENA 


n. 


kVeno 


Plur. 


kienh 




kYenki 




kVena 


Dual. 


kVena 




kVentj 




KVeNTJ 


At nYw: 


nHT 




HHTA 




nHTO etc 



Part. 
passivi. 



u) Practerit.iterat. : 1. kVa^, 2. kVauie, 3. kVauje, 
Plur. kVa^om, kVacte, Ki^jfS a forma kVath peten- 
dum est. 

/3) khah est omnium gcnerum. Bohemi etiam in 
plurali tria genera distinguunt : khah , khaki, khaa, uti 
ct Serbi (ah, ae, aa). Poloni duo m. khah, f. et n. 

KHALJ. 

Ad lioc paradigma refer 1) verba formae pri- 
mae in io: mwio, noio, cn»tio, maio, mSk> etc. 2) In- 
choativa formae tertiaeinnjR): hm^k), oyMTJH), w- 
ckS^tjk), fA^KOT^K), qa^Xm^io , TA^bw, saltem quo- 
ad Praesentia. Imperat. hm^h , hm^hm, hm^hte, 
Gerund. hmtja, hm^iouih. Nam Intinitivus etPrae- 
terita paradigmatiE. se conformant. 3)verba for- 
mae quintae in ak>: rziBAAio, na^Aio, nHTAio, riLi- 
taw, hhtaio, ita tamen ut in Praeteritis magisad 
paradigma B. respicias.Participiumpass. enim post 
a non admittit en , sed n : ^nan a ^nak). 4) "Verba 
formae sextae quoad Praesentia: K&nSio, B^y^io, 
mha^k), cfcT&K> etc. Praeterita enim ab Infinitivo 
in obath dependent: K^noBAjf, k&jiobaa, K^noBAB, 

K&nOBAN, 



Para- 



Cunjug. I. ParadigmaB. 



525 



Paradigma B. Persona prima k> post consonas. 
Indicativi Praesens sive Futurum. 



Sing. 1 


rAAroAW 2 


TAArOAEUJH 3 


TAArOAET 




nocAK) (Fut.) 


nOCAEUIH 


nOCAET 




MAJKK) 


MAJKEUJH 


MAJKET 


Plur. 1 


PAArOAEM 2 


TAArOAETE 3 


TAArOAWT 




SIOCAEM 


FiOCAETE 


nOCAWT 




MAJKEM 


MAJKETE 


MAJKWT 


Imp erativus. 


Sing. 1 


~ 2 3 


TAArOAH 
MAJKH 


Plur. 


rAAroA^M 2 3 


rAArOA+TE 






MAJK^M 




MAJK^fTE (t) 



Gerundivi Praescns. 



Sing- 
Plur. 



rAAroAA 

MAJKA 



£ rAArOAKMJJH 
MAJKWIUH 



rAArOAK)UJEf f n 
MAFKK)LUE [ 



Sing.m 
Plur. 



Partieipii passivi Praesens. 

TAArOAEM £ TAArOAEMA Ti. TAAFOAEMO 

MAJKEM A\AJKEMA MAJKEMO 



rAArOAEMH 
MAJKEMH 



TAArOAEMW 
AlAJKEMbl 



TAArOAEMA 

AUJKEMA 



Infinitivus et Supinum. 

TAArOAATH , MA3ATH. 
TAArOAAT , AU3AT. 



Prac- 



6*b 

Sing. 1 
Plur. 

Sing.m 
Plui\ 



Pars II. Cap. II. §. 3i. 
Praeteritum Indicativi. 



TAArOAA)£ 2 

MA^A^ 

rAArOAA\"OM 
MA^A^OM 



TAArOAA 
MA^AUIE 

taapoaacta 
MA3ACTA 



TAArOAA 

AAA3AUJE 

TAArOAAX^ 
MA3AX* 



Praeteritum Participii activi. 

TAArOAAA f. TAArOAAAA 11. TAArOAAAO 
MA3AA MA^AAA MA3AAO 

PAArOAAAH f f n 

MA^AAH l 

Praeteritum Gerundivi. 

Sing.m rAAroAAB f. rAAroAABuiH 

MA3AB MA3ABUMH 

PlUT. TAArOAABUJE f r _ 

LrQri. 11. 

Praeteritum Participii passivi. 



Sing.m 
Plur. 



rAArOAAM f TAArOAANA 11. TAArOAANO 

MA3AN MA^ANA AAA3ANO 

TAArOAAHN TAArOAANW TAArOAANA 

MA^ANH MA^ANIil MA^ANA 



ct) Sic oliin,nunc rAArOAHTE, ma?khte. Dualeshic 
omisimus, quodfacile formari possint a plurali, pro a* po- 
nendo BA,pro te vero ta: taa^oaeba a taacoaea\ , rAAro- 

AETA a TAArOAETE , TAArOAA)f*OBA a TAAPOAA^OA^ , TAArO- 

aacta a TAAroAACTE. Tertia persona in duali non dif- 
fcrt a secunda. 

Hoc paradigma sibi vendicant verba formae 
quintae ia ath, quae in Praesenti in wdesinunt: 

30- 



Conjug. II. Paradigma C.D. 



525 



30KAW,30KAEUJH, 3OKAET, 30KAEM , 30KAWTa 30KATH ; 
KMAK), KMAEUJH etC. ab HMATH , CTpAJtf^S (olim CTfA- 
JK£K>) a CTf A^ATH ', WfWJttS, WJWJKEUIH, ab WfkirATH J 

hhujS; nHiiiEUJH a uhcath; meujS, meujeujh, a me- 

TATH , HljjK , HLUEUIH , ab HCKATH', UAAmSC/A , FIAAMEUJHCA, 

a nAAKATHCA. Alia formae quintae, quae in Prae- 
senti ah> amant ; quoad Praesentia ad Paradigma 
A. spectare supra monuimus. Itaque ab wkjtjta- 
th Praesens wKjtJTAwad Parad.A;, Futurum Yero 
wKf aujS ad B. referendum erit. 

Canjugatio II. 

_ ,. f C. Pracsens & post consonas solidas. 

Paradigma 1 - 

l D. Praescns (Fulurum) S post n. 

Praesens (aut Fiiturum) Indicativi. 



"C. Sing. 1 


NEC& 2 


NECEUJH 


3 


D. - - 


BHN& 


BHNEUJH i> 


; 


Plur. 


NECEM 


NECETE 






BHNEM 


BHNETE 




- Dual. 


NECEBA 


NECETA 






BHNEBA 


BHNETA 





NECET 
BHNET 

NEC^T 
6HN&T 

NECJETA 
BHNETA 



Praesen.s Imperativi 



Sing. 1 


— - 


2 3 


NECH 
BHNH 


Plur, 


NECTJM 




NScfeTE 




BHN^M 




bhniVte 



jPrae- 



526 



JPars II. Cap. II. §. 3t. 
Praesens Gerundivi. 



Sing. 


NEChl f. NEC&LJJH 


Plur. 


necSljje m.f.n. 


Praesens Participii passivi. 


Sing.m 


NECOM f. NECOMA n. NECOMO 


Plur. 


NECOMH NECOMM IIECOMA 



Infini- I necth Supi- | nect 

vus. I bhn&th num. ibhnSt 



Praeteritum IndicativL 



Sing. 1 


NECO)f £ 

bhnhS)£ 


NECE 

bhnS 


5 


NECE Ct) 
BHN* 0) 


Plur. 


NECO\*OM 
BHN$)£OM 


NECOCTE 

bhnScte 




HECOOIA 

bhnSlua 


Dual 


NECO)£OBA 
BHNtyfOBA 


NECOCTA 
BHN&CTA 




NECOCTA 

bhnScta 


Praeteritum Partici 


pii activi. 


Sing.m 


NECA f. NECAA 
BHN^A BHN$AA 


n, NECAO 

bhnSa^ 


Plur. 


NKAH ( m. f. n. 

BHN5AH l 




Praeteritum Gcrundivi. 


Sing.m. 


NEC f. 

bhnSb 


NECLUM 

6HN$6LLiH 


Plu 


ir. 


NECUJE f 

bhnSbuieI 


m. t n, 







Pracr 



NECEN 

WfHNOBEN 

BHT 


1. NECENA 

WOMNCGEN 
BHTA 


n. NECENO 

WfHNOBENO 
BHTO 


NECENH 

WfHNOBENH 

BHTH 


NECENbJ' 

WfHNOBENiil 

BHTU 


NECENA 

WfHNOBENA 

BHTA 



Conjug. II. Paradtgma C. D. 4i? 

Praeteritum Participii passivi. 
Sing.m 



Plur. 



ct) necS petit Praeteritum Iterativum ab iterativa 
forma nochth. At h^S et alia formant iilud ope a% : 

H£/A\% H^/AUIE, Plur. H^A](OM, H^ACTE (olim et 

h^aujete) , h£ax*6, Dual. h^a^oba, h^acta (et h^a- 
ujeta) quae inflexio primae Conjugationi conformis* est. 
|3) Antiqui libri constanter nS in tertia persona Prae- 
teriti servant, et in Evangeliis etiam in postrema edi- 
tione noMAN^ nETf legitur. At in aliis libris pro ar- 
bitrio Novatorum ne pro nS non raro offendes : np e- 

MHNE CAOBO prO ll£>EMHNS f 'fe 1 ! , TOAKNE prO TOAKN^ , 

nonAi»3NECA,immo et noMANEExod. 2, 24. atque alibipro 
noMAN^. Esther p, 5. £Ef 3NE, pro ^ej ^nS Ostrogiensis. 

Ad Paradigma C. spectant verba formae pri- 
mae in &: ke^S, Ko^S,fut. i&jfi, mat*, naet^, be^S, 
iiacS, Mort, tekK Adde 30BS, ke^, jkenH et alia 
quoad Praesens. Nam ratione Inlinitivi hiATH,pa- 
radigma B. sequuntur : ^bath , kjath, rNATH,Praet| 
3ba\% KpA\% pna\* etc. Verba vero tertiae etquar- 
taeformae in.nc^, fk&, ujS, ljjS, hV, cum in his & 
scribatur pro 10 , ad Conjugationem III. referen- 
da sunt. 

Paradigma D. Verbis secundae formae in nH, 
mWh, proprium est: mhnS, noa\anS, nfHANN^, 
&x M *> t^kn^, oyrfeKN*. Quae rejecto^NS in con-, 

*o~ 



528 Pars II. Cap. II. §. 3i. 

sonam desinunt, inPraeterito pro n&\% n^, amant 
terminatianem o)£, e, quae est paradigmati C. 
propria: npo^AKox', njo^AKE a njo3AKN&, oycnojj, 
ovcnE ab oycnN&. Inspice indiculum Verborum in 
nS, quem p. 355 dedimus. 

Conjugatio III. 



Paradigma I 



f E. Praesens -k>, Praet. *k , Inf. ^th. 



IF. — 



w, 



H 



HTH. 



Praesens (aut Futurum) Indic-ativi. 



E.Sing.m 


3{>K> 
AEJK& 


2 


3j>HUJH 3 
AEJKHUIH 


3JHT 
AEFKHT 


F. - - 


BOAJ0 




BOAHUJH 


BOAHT 


Plur. 


3fHM 

aejkhm 




3f HTE 
AEJKHTE 


3JAT 
AEJKAT 


' 


BOAHM 




BOAHTE 


BOAAT 




Pr aesens 


Imperativi. 


Sing. 


1 


■ 




2 3 


3fH 

AEJKH 

BOAH 


Plur. 




AEJK^M 
BOA^M 






^o^Bte 

AEJK^TE 
BOaHjTE Ct) 




Praesens 


Gerundivi. 


Sing. 




3P A 

AEJKA 




f. 3f AljJH 
AEFKAWH 


Plur. 




BOAA 

3fAl|JE 

AEJKALJJE 

BOA/AUJE 


1' 


n. f. n. 


BOAAIJJI 


4 



P r a e- 



Conjtig. U. Paradigma E. F. 
Praescns Participii passivi. 



r*o 



529 



Sing.m 


3JHM f. 
HOAHM 


3fHMA 
BOAHAto 


n. 


30HMO 

BOAHMO 


Plur. 


3JHMH 
BOAHMH 


3fHMW 
BOAHMU 


^pHMA 
fiOAHMA 


Infinit. l^yfeTH 

|BOAHTH 


Supin. 


^J^T 
BOAHT 


Praeteritum Ind 


icativi. 


Sing. 1 


3?% 2 

BOAHY 


3fk 

BOAH 


3 


BOAH 


Plur. 


3f»fe)fOM 
BOAHJfOM 


^p^bcTE 
BOAHCTE 




^O^bCTE 
BOAHCTE 


Dual.m 

f. 

jn. 

f. 


^f^fe^OBA 
^f^OBrfc 
BOAH\*OBA 
BOAH^OB^fe 


^f^bCTA 
^O^fcCT^b 
BOAHCTA 
BOAHCT^fe 




^p^fccTA 
^^•feCT^fe 
BOAHCTA 
BOAHCT^fe 


Partici] 


)ium Act ivi. 


Sing.m 


3ffeA f. 
BOAHA 


3ffcAA 
BOAHAA 


n. 30^0 

BOAHAO 


Plur. 


3P* AH ] m. t 

BOAHAH J 


% . n. 




Praeterit 


um GerundivL 


Sing.m. 


3^6 
BOAHB 


f. 


3^bBUlH 
BOAHBUJH 


Plur. 


^O^bBUJE 
BOAHBUJE j 


m. f. n. 




Praeteritum ] 


Particip 


i i p a s s i v i. 


§ing,m 


3ffeN f. 
BOAEN 


Sf^fcNA 
BOAENA 


n, 30^0 
koaeno 


Phir. 


3 f rfef 
BOAE* 


IH 
Iti 


3j»feNW 
liOAENW 




^p^bNA 

BOAENA 



Ll 



Apud 



539 Pars II. Cap. III. §. 3i. 

a) Apud Piecentiores s^ hm, 3^ hte ; aewhm, AEHtHTt; 

BOAHM, BOAHTE, At apud VeteiCS ^BAAiJTE , BECEA^ 
TECA, npHCT^n^TE, CA^HbTE, BK^rfcTE, npOC^TE, 

uti in lnia et 2da Conjugatione. 

|3) Praet. iterat. 3^ a^, 3fAUJE,Dual. 3f,ACTA,fem. 
^jACT^b Marci i5, 47. Sie koaay , koaalue a koa^th; 

MAAHALUE (RllSS. pro MAAIJJAUJE) JllCi. , 1 1. a MAATHTH. 

Paradigma E. seqtmntur Veii>a iormae tertiae: 

MN»feTH, ^BEN^TH, BH^TH, cfc^TH etC. Excep- 

tis tamen Inchoativis in 'fcw, quorum Praesenlia 
Paradigmati A. conformia sunt. Huc etiam per- 
tinent, quoad Praesentia, verba , quae pro ^th in 
Iniinitivo ath (ath) amant, ut ctok>, ctohujh , 

Imp. CTOH, CTOHM, CTOHTE ', AEH&, CAWUjS , CAU- 

iuhujh etc. 

Paradigmati F. se conformant Verba formae 
quartae: tahth, tak>, tahujh; ^ohth,£OK>, ^oh- 
iuh; HAnoHTH; kSiihth , K$nAK>, kShhujh; jo^hth, 
fojk^s, jo^hujh*, cae3hth, caejk& (cae^k)), cae^h- 
ujh; tachth , taujS, tachujh; mSthth , a\Sijj&, a\S- 

THUJH ; nScTHTH, H^lJjS, H^CTHUiH. 

Paradigmata E. et F. in Praesenti, omnium 
Modorum , non differunt. Distinguuntur autem in 
Inlinitivo characteristicis vocalibus (*fc , h) tertiae et 
quartae formae, atque hinc in temporibus affim- 
bus seu analogis, Praeterito Indicativi, Gerundi- 
vi et Participii passivi. Sunt autem non pauca 
Verba, quae idem paradigma per omnia Tem- 

pora 



Verba duorum paradigmatum. §31 

pora aut Modos sequi non possunt , quod forma- 
tio Infinitivi diversa aliud subinde paradigma exi- 
gat in Praeterito, quam in Praesenti, ut adeo 
Verbum ejusdem formae quoad Praesens et ana- 
logos Modos aliain, et quoad Praeteritum ac In- 
tinitivum , et Modos his affines , iterum a-liam Con- 
jugationem, aut saltem aliud Paradigma sequa* 
tur. Hanc ob causam in formis Verborum Prae- 
teritum et Intinitivum diligenthis notare, et in 
construenda Conjugationum tabuia Tempora ana- 
loga coordinare oportuit. Multa enim sunt Verba, 
quae plene conjugari, id est, quoad omnia Tem- 
pora et Modos inflecti non possunt, cognita so- 
lum Praesentis (aut Futuri) persona prima, nisi 
etiam aut eorum Infinitivus aut Praeterituni sim- 
plex notum sit , quorum cognitio omnino e for- 
marum doctrina P. I. §. 52 — 75. exposita , quam 
formatio temporum §. 80 — 9O. excipit, petenda 
erit. 

Verba duorum P ar adi gmatum. 

§. 32. E Paradigmate A. ad Paradigma B. 
transiliunt 1) Verba formae primae in w, quae in 
Infinitivo et Praeterito crescunt, assumendo m, 
ut £ A K>, ^arziTH, ^arny, aVk>, AVraTH, AVta^; c r kw, 
cfemTH, cfcraif. 2) Verba formae sextae in Sk> et 
iok), ob Inlinitivum in cgath, ebath^cui tempora 

L 1 2 ana- 



£M ParsII. Cap. III. §. 32. 

analoga se cpnformant: K&nSw, kSiiobath, hinc 
etiam kSiioba^, K^noBAA, K^noBAN. 

Ad paradigma B, transiliunt e paradigmate 
C.in Praeteritis Verba formae primae, quae In- 
finitivum in ath formant: 30BS, ^bath, fkbS, 
*kbath; kejS„ kjath; &ifi, ^jath ete. 

Eadem de causa e paradigmate L). ea Verb» 
in nS , quae ratione Inlinitivi ad formam primam 
spectant : hmS , rziTH , w \ , Part, pass. rziT ; jkm& , jkath , 
ska^; nN^, nATM, n,^ ; kaenS, kaath, kaa\*; jknS, 

JKATH, 3A*1nS, 3AMATH, ^AMA^, ^AHAT. Sic CTAnS' , 

ctath; VkenS, tnath, rNA^,Praet. Part.pass. rNAN 
conformifer paradigmati B. 

E paradigmate E, (Conjugat. III.) verba formae 
tertiae, quae Infinitivum formant hiath: kowca, 

KOHUJHC/ft, Inf. KOATHCA, Praet. KOA^CA^EfJK^, ^EJ- 
JKATH, ^EJHiAJ^, £Ef JKAA , ^EfJKAB , ^EJJKAN; MOAH^ , 

moamath etc. Adde criAK), cnnujH,Inf. cnATH,Praet. 
cnA\% Part. act. cnaa. 

Adparadigma E. transiliunt e paradigmate C. 
(Conjugat. II.) verba in S, praecedenteconsooa j, 
quae Iniinitivum in r fcTH formant: mjS, a\j euih , 
Inf. Mp^TH, Praet. Mo^fc^ (melius quam a\jo)£), 
nyocTf^, nyocTp^fcTH, noocTffcjf. Sic auaw , a\eae- 
ujh, quodratione Praesentis ad B. spectat, obln- 
iinitivum ma^th paradigmati E. se conformat. 

Quo- 



Yerba duorum paradigmatum. 555 

Quoad Praeterita ad B. recte quidem referun- 
fcurverba formae quintae m ak>, ad E. vero verba 
fbrmae tertiae in "fcro; sedhaec et illa etiam secun- 
dum A. sine ulla difficultate inflectipossunt, ser- 
vata nimirum ubique characteristica a et «fc ante 
terminationes \*, a, B,et participio passivo pro en 
afFigendo n, licet omnino Participium passivum 
iihtan paradigmati B. (caan), et ta^n paradig- 
jnati E. (^^n) magis sit conforme. Confer jam 

fiHTATH , TA^TH CUm KHTH. 



KH-TH 

HHTA-TH 

TA^fc-TH 



Qui ejusmodi paradigmata postulet , secundum 
quae verba primae Conjugationis omnia (nHTAW, baa- 
^K), uucnSk)), per omnia TemporaetModos itacon- 
jugentur, ut ab uno paradigmate ad aliud deflectere 
non liceat , ei necesse erit , aut paradigmatum numerum 
ultra modum augere, aut ad verba irregularia aman- 
dare multa prorsus regularia. Tentanda igitur fuit nova 
Temporum analogorum coocdinatio , ut adeo Praesen- 
tia constituant Conjugationis integrae mcdietatemunam, 
Praeterita vero altcram, quas ambas Infinitivus inter- 
positus dividat, Hac methodo id effectum est, ut ex 
tbrmis Intinitivi facile dijudicari possit, .secundum 
quod paradigoia tcmpora reliqua Inlinitivo analoga sint 
inflectenda. 



KH-K 


KH-A 


KH-B 


Kl-EN 


nHTA-\* 
TA^fe-Jf 


nHTA-A 
TA r k-A 


RHTA-B 
TA r k-B 


HHTA-N 
TA^fc-N , 



§. 



534 



Pars II. Cap. III. §.33 



..:■§. 33. 
Anomalorum C onjugatio nes. 

Conjugatio Verbi substantivi kcmk , kS^S, guth. 



Praes. 

Jndicd- 

tivL 


Sing. 
Plur. 
Dual. 


1 

m. 


PraeS. 

Gerun- 

divi. 


Sing. 
Plur. 
Dual. 


m. 



Futu- 


Sing. 1 


rum. 


Phnv 




Dual. m. 



Impe- 
rativus. 



Fut. 

Gerun- 

divi. 



Sing. 
Plur. 
Dual. m. 
f. 

Sing. m. 

Plur. 

Dual. 



KCMK 
KCMU 
KCBA 
KCB^fe 

CU 

cSuJE 

cSlJJA 

kS^S 
kS^em 
kS^eba 
kS^ebHj 



— 2 

kS^m 

kS^BA 
K^yfcB^fc 



KCH 
KCTE 
KCTA 
KCT^fc 



3 



KCTb 

cStk 

KCTA 
KCT^fc Ct) 



f cSlLIH 
cSuJE 

cSujh/3) 



kS^eluh 3 
kS^ete 
kS^eta 
kS^ET^b 

kS^h 3 

K^rfcTE 

kS^Hsta 
kS^HstHq? 



kS^et 
kS^t 
kS^eta 

kS^ETIJ y) 

kS^h 

kS^te 

kS^ijta 

KS^yfeT^fe 



kS^Sljj 

kS^Sljje 

eS^Sljja 



f. kS^Sujh 
kS^Sujh 



Jnjtnitivus. ekjth esse,iieri. 

et) Olim l. pers. sing. kcmh, hinc kcmk ; inplur. etiam 
KCM^ pro kcmki. kcmo iii libris glagoliticis est vulga- 
re iilyricum. In Ostrog. l Cor. 15, 19. ecme bis legi- 
tur, alias ubique ecmw. In cStk excidit k. Sic et nHjcmk, 

wfccH , N^fccTK, N*fecMU, N^fecTE , NE cStK. Conler no- 

tam p. 396. 

|3) A cw est Adjectivum cuu, coy, qui est , uti 
cSujYh , cSljjaa (cSujYa) , cSujee , a cSljj. 

r) 



Conjug. anomalorum. 



535 



y) kS^V cro , fiam , inflectitur prorsus regularitcr, 
ati nec&. auje K&^& sifuero, auje k^euuh si fueris etc. 
Sic etiam ckS^Sca, CKS^EUJHCft etc. Pro Imperativi 
3. pers. kS^h , plur. k&^te alii Optativi personas 
adoptant: ^a k&^et sit, fiat, ^a k&^St sint, fiant; ^a 
ne kS^et absit. 



Praet. 
I. 



Sing. 1 
Plur. 
Dual.m. 
£ 



K^OM 

K r fcy;OBA 

K^OB^fe 



K1? 

K^fecTE 
K^fecTA 
K^fecT^fe 



K-fe 

K^KK^fcuJA 
K^KCTA £) 
K^fecT^fe 



Praet. 
Iterat, 



Siilg. 
Plur. 
Dual. 



K^fe^OM 
K^AYJOBA 



K^fe/AUJE 
K^ACTE 
K^fcACTA 



KlJAUJE 
KtJAY^ 
K*fe/5VCTA s) 



Praet. 
II 



Praet. 
Gerund, 



Sinj 

Plur. 

Dual. 

f 

Sing. m 

Plur. 

Dual. 



1 



KW^OM 
I KbJCBA 

KUB 

EUBWE 
KWBUJA 



KKJCTk 
KWCTE 

KWCTA 

i 

KyBUJH 
KWBUJH 



kkictu(ku) 

KkllUA 
KUCTA £) 



Praet, 

Part. 

act. 



Sing. m. 

Plur. 

Dual. 



KUA f. KUAA 11. KUIAO 

KUXH (kwau?) (kuaa?) 

KUAA KJiIA^fe KUA*fe '/■) 



Praeteritum Participiipassivi vacat,quia.KWTH 
ceu Neutrum passivae flexionis capax non est; 
inflectuntur autem composita (ex praepositione 
et kuth) activae signiticationis : 3aeben pro 3aku- 
ben, a 3AKUTH oblivisci. 



Tc 



.536 



Praet. 
Indic. 



Pars II. Cap. III. §. 35. 
Tempora circumscripta. 



KWA KCMk 2 
KLvlAH KCMkl 



KWA KCH 3 
KUIAH KCTE 



KWA KCTk 
KUAH cSTI 



Tlusquam" 1 



KLdA K^X 2|KWA K^fe 3|KWA K^fe 
KWAH K^OMjKWAH K^fecTE IKLyJAH K^fejfS 



Praet. 
Opt. 



KWA Kkl)f 2 
KWAHKUI)£OM 



KWA Kkl 3 
KWAH KUCTE 



KUA KLU 
KklAH KkfUJA 



Eodem modo , cum Participiis activis et passi- 
vis aliorum Verborum auxiliaria kcmk, K^fejf, kuy;, 
kS^S connectendo , circumscripta tempora forman- 
tiir. Vide P. 1. §. 84. 85. Pro kli\* primae perso- 
nae rarius kum occurrit: ^aa kwm darem, dedis- 
sem, Psal. 90, 18. in Ostrogiensi et Psalterio "Ve- 

neto , in correcta editione nunc ^aa km% . 

% - 

h) Dual. persona l. contractior K»fecBA, fi K^fccB^fe, 
persona 2. ct 3. etiam k^ota , f. K^OTd?. 

s) Praeteriti iteratiyi seu imperfecti contractior 
persona 1. est ka\* , 2. et 3. bauje, Plur. ka^om, ka- 

CTE , KA)(S SeU KAUJA, Dual. KA^OBA et KMBA, KA- 

cta, et productior 2.et3. k^^uieta pro K r feACTA. 

£) Practeritum I. k^, K^fe idem est ac fui, ich 
war, a kwth esse , et hujus Iterativum ea% respon- 
det Latinorum Imperfecto eram. Praeteritum vero II. 
ttlem est ac f a c tu s s um, ich ward, a klith tieri. Praet. 
ku^ pro &k\* ■ postulant composita h^kkith, njitKUTn: 

M^Kkl^, ITJEKklCTk, njEKkKTA, SlC Ct CKklCTCA; 3AEUTH, 

^KW)f , ^AKy oblitus est. Ipsa ctiam radicalis syllaba 
i.bi latinac fi in(io, utiKSinKS£& latino fu, in Praete- 
rito fui, fuerarn, affinis est, eum Slavi litera f c,are- 
anl et pro f labiales k aut n ament. Confer voces kSk 
e; fagus, kok et faba, riAAMki et flamma. 



Anomala rziA\u, b^mu, ^amu. 



537 



vj) Pro fem. ewa^, et neutro, kwaa in pluraliubique 
masculinum k^ah reperias. In glagoliticis quidem li- 
bris noECTAAC cWi» legeris, prb f. nj ectaaw cStu , at ter- 
minatio haec e vulgari hodiema dialccto assumta fuit. 
In libris autem , in quibus purior Slavonismus servatur, 
nullibi feminina aut neutra a masculinis hujus Partici- 
pii distingnuntur. Luc. 23, 55. leguntediti: ituke ka\;# 
iiohuiah quae venerant , quod et Codd. Mss.Vindobo- 
nenses confirmant , licet tFfejfS pro ka\"& habcant. Matth. 

11 , 21. et 23. AlJJE-KUIUfA CHAy KklAH KUIBUJYa (Os- 

trog. kubujaa) bbac. Sic et Luc. 10, i3. ubi et cor- 
recta kuibsjjaa legit. Bohcmica et Polonica syntaxis his 
in locis ob femininum cmaw postulat kwaw , Illv- 
rica kuae. Meletius quidem in Duali kwaa, f. KUA r fe, 
cxhibet in circumscriptis temporibus: a^je kui kwaacba, 

f. KklAdjCB^fe, KUAACTA, f. KyA^CT^fe, Ct AljJE KUICBA 
KWAA, (f. KUICB^feKyA^b), KWCTA KWAA , (f . fcyCT^fe KWA-fe) f. 

sed metuo , ne sine auctoritate id fecerit. Idem etiam, 
pro arbitrio suo kuihlia masculinum, kuiuia vero femi- 
ninum csse statuit, cum tamen k^uja et KyuiA pro- 
miscue scribantur (vide Introd. pag. 12). 

§. 34. Praeter kcmu anomala censentur, quae 
pro jo aut S primae personaeMu habent,nimirum 

I7IMU (CN^MU), B^MU, £AMU , HMAMU. HaeC ill plu- 

rali prima servant Mhi , in secunda singulari ch 
pro uih, excepto hmamu, hmaujh. 

& 1 

2 

3 

>pi. 1 

2 
3 



^MU 

I71CH 

171CTU 


CN^MU 

CNdjCH 

CN^fccTU 


R^MU 

B^feCH 

B^fccTL 


^AMU 

£ACH 

^ACTU 


rriMy 
racTE 
m^AT 


CN^feMy 
CNdiCTE 
CN^AT 


B^feMW 
B^fecTE 


^AMy 

^ACTE 



») 



538 Pars II. Cap. III. §. 34. 

a) raMi* contractum est ex ra^ML, eliso ^. Hinc 
Praesens Gerundivi ra^w (etra^A),f. ra^SiuH,Part. 
pass. ra^oM , lnlinitivus racTH (quasi a ra^S) , Praet. 
lndicat. ra^ojj, ra^E, Praet. Gerund. ra^, ra^uiH, 
Part. act rcu (pro ra^A) , Part pass. rn^EN inflec- 
tuntur conformiter paradigmati C. (necS). Impe- 
rativus rero differt: rajR^k, raw^uMU, rasR^kTE, in 
editis recentioribus etiam ra^H, ra^HM,ra^HTE (pro 
ra^M , ra^TE). Praeteritum ra\*,ex ra^o\* contrac- 
tum , et ejus Praet. iterativum ra^A^ sicinflectuntur: 



ra^ 2 3|racTk IrajfOM racTE rajfS 



ra^A)f jra^ALUi ira^A)fOM 



tn^ACTE 



rn 



A*X* 



Compositum cw^Mk uti raMi* inflectendum 
est. Frequentativum autem ra^ATH, ra^aio, omni- 
no regulare est, uti kwbaw a kuith^b^ak) a b^mi*, 

b) Verbi b^mi* (coiitractiexB-t^Mupro b^S) 
tempora Praeterita , cum ea Infinitivo b^^th ana- 
loga sint, fere inflectuntur secundum paradigma 
E- (3J*o> s^th). 1. B^^fe^» 2 - 3. b^A** Pl- Br fe- 
$4?jfQM eta b^Hja, b^^b, b^^n, Inf. olim et 
B^fecTH , quasi a forma b^S , hinc etiam Gerund. 
B^w (B-fe^kiu) , f b^Sljjh, (apud Recentiores et 
b^a: b^aiuh), Part. pass. b^om conformiter 
paradigmati necS. At Imper. b^jk^k, b^fk^umu, 
B^fejR^kTE, recentius etiam b^h, b^hm, b^hte 
(gro B^fe^tt» 6*^4? te). Sic et composiUim no* 

fiHkMk ; 



Anomala rziMk ete. 55o 

rHjmi*: noB^H^ketc. Praet. B^k^ 2dae et3tiaeper- 
soaae etiam de prima pei\sona Praesentisusurpa- 
batur: 6^4: novi, scio, heb^^ nescio. Sic et 
cbHj^ GvvoihcL, conscius sum. 

c) A Futuro £amu, dabo, Inf. ^ath , deduc- 
ta tempora partim regularia sunt, uti ^a\% ^a- 
)tom, ^acte, ^alua, ^aa, ^ab , ^an , partim irregu- 
laria a forma obsoleta ^a^S. Hinc tertia persona 
plur. £A£&t et ^at, Imper. ^afk^u (pro^A^n), 
^ajk^kmw, ^ahj^ute; sic et no^AJK^u, npE^*A«;^u. 
^a^hm, ^a^hte a Russis invecta sunt. Praet. 2. et 
3. pers. olim ^acti* , nunc ^aa kch m secunda, et ^a- 
^e in tertia,in editionibus leguntur. Praet. iterat. 
£A£A\* , ^a^alue etc. Tempora iterativae formae 
^ArziTH , ^ak) , regulariter inflectuntur : ^ah , ^a- 
hm , ^ahte, Gerund. £\m ,^ah>ljjm , Part. pass. praes. 
^akm, praet. ^aitin, inde Verbale ^AtaNYs. 

Ostrogiensis editio et Psalt. Vcnetum scrvavit 
^ACTk pro reccnti ^a^e multis in locis. cjekja cboeto 
ne^acth* bah^b^ non dedit ad usuram Psai. 14, 5., 
BkiLiiNiH ^actu taac cboh dedit vocem suam. Primo 
loco in Ostrog. ^act 1 *, altero aactk scriptum est, 
cum utroque loco ^acti* scribendum fuerit. Psalt. Ve- 
netum ^actu quidem exhibct, cum ubique 1% pro r & 
serbico more ponat. Maluerunt itaque cditores substi- 
tuendo ^a^e Praeteritum a futuro ^acti* distingucre. 
In secunda persona pro veteri ^actu jam antiquac 
editiones exnibent circumscriptum Practeritum ^aa 

f*H. Psal. 4, 8. £AA ECH BECEAYE B"& GEJ^LjH MOEM dc- 

disti laetitiam in corde meo. Posteriores editioncs malc 
hoc loco CEp^ijHt in Locali pro cej^ljh. 



54o Pars H Cap. III. §. 35. 

d) Verbum defectiVumHA\A\\k,HMAUJH,HMATfe, 
kmamw, hmate, personam tertiam plur. hmSt ab 
hmS, inde et Gerund. hmu (ha*wh), hm&ijjh, et alia 
tempora a forma hm^th deducit: Imper. hm^h , 
VwfeHM, hm^mte, Gerund. hm^a, Praet. HM^, 

HM^fe, HM^OM, HM^fecTE, HM*feuJA SeU HM»fe)£S,Part. 

act. hmija, Gerund. Praet. HAvfeg , Part. pass. 
hm^n, inde Verbale hm^nYe. Praet. Iter. hma^ , 
hm^a^, ha\aiue. etc. Ab hmS yero , quod non so- 
lum forma, sed etiam signiiicatione alias differt, for- 
matur Imper. hmh, HM^feMjHM^feTE^Praet. Gerund. 
km (pro hm), kmujh, Inf niTH,indera)£, ra (rit), 
rapM, ricte, rauia, Part. act. kia, pass. izit. Hujus 
Praesens est kmak> a kmath seu hmath. In expri- 
menda formula fidem habere,omnes formae 
locum habent: B^fef^ ea\a*o, B^fc^ hmS, Bfjpki ne 
mlua, Btsj^ hmHjh , B^fe^S HMATk. Composita uoha\&, . 
fipiHM^, hjVeMah), bonm&, bnath, bnea\aw, bnhma- 
th etc. simplicibus se conformant , et pro ratio- 
ne diversarum formarum diversa sequunturpara- 
digmata. 

.§. 35.Aliamutuanturtempora quaedam ab alio 
themate. ADefectivo H^&estlmperat. h^h, h^m, 
H^TE^Praes. Gerund. h^ui(h^wh),h^Sijjh, Praet. 
w$o\*, h^e, h^o\*om, h^octe, h^owa, Praet. iterat. 
m$a£, h^alue etc.Inf. hth. Alia tempora petuntur al> 
©bsoleto iuE$tf: Praet. Gerund. tu?<\, ujc^ujh, Part. 

act. 



Defcciiva roA^S etc. &4i 

act. wea, lu aa , ujao , plur. uj ah , inde tempora circum- 
scripta , ujea ech pro secunda persona h^e, nnHWEA ech 
pro nj Vh^e , pro tertia nf^ujjEAECTu^KTs npHWEA, ea£& 
n^HUJAH. Apoc. 17, 10. NEnp hujea in Ostrogiensi et 
aliis, sine ectu, more Polonorum et Russorum, in 
correcta nunc njVn^E; aijje ne euy; njnujEA h taa- 
roAAA hm Joh. 15, 22. si non venissem et locutus 
fuissem eis. Part. pass. wet inusitatum quidem 
est, inde tamen Boh. ujtVe, npHWTVE, B3EWTi'E,et 
Slavicum wectbVe (pro wetctbVe) deducta sunt. 

A rj a^&, v e n i o , est rjA^u (rpA^yn), raA^H- 
ijjh, Praet. ry a^e , rjA^oy; etc. Praet. iterat. rpA- 

£A£, rpA^AWE (rpA^AUJE), rpA£A\*OM , Tf A^ACTE ; 

alia tempora deticiunt, cum ab h^S aut X 0JK A^ 
peti soleant. 

A j>ekS (^k^) Praeteritum jekoy;, f"E, jeko- 
y;om, jekocte, yEKOUJA regulariter inflectitur; j>i?y; 
vero, ffcjfOM, y^fccTE, ffcwa sunt a verbo obso- 
leto ffero, quod graeco ^scc.respondet. 

Quae ex lege ob Infinitivi formam ex unoad 
aliud Conjugationis paradigma quoad tempora 
analoga transferri solent, irregularia proprie dici 
non possunt. His tamen accedunt Ver*ba hm^ 
nN^, jkn^, nahnS et reliqua hujus formae, quae 
ob Iniinitivos hith, hath, jkath, nahath, quoad Prae- 
terita quidem ad primam referenda sunt, Prae* 
teritum tamen Gerundivi secundum Paradigma C 

iri- 



54* Pars II. Cap. III. §. 36. 

inflectunt: km, kmluh; jacnEN, pAcnENUJH; nahen, 
nahenuih. Sic et jken , skenuih antiquo more, licet 
jam in Ostrogiensi et aliis editionibus Jac. 5, 4. 
jkabuihx pro veteri fkenujh^ legatur. 

§. 30. Alia non nisi quoad unam alteramque 
personam a regula deflectunt. A \*oujS, (-euih, 
-et, -em, -ete) teitia pluralis est \-otat, Praes. 
Gerund. \*ota, ^otaujh, Ioiper. jjothjh. Inf. \*o- 
ttVth , Praet. ^ot^, et alia tempora his analoga 
respondent paradigmati E* 

ht^ ,p e g o , Inf. hecth, Praet.HTojf , hte , Partic. 
act. hea (eliso t pro heta) prorsus regulariter inflec- 
titur. At a ht^, honoro, Puissi formarunt Infin. 
hthth, quem Act. 18, 13. jam Ostrogiensishabet, 
pro hecth (Codd. Serb. hhcth). HincJoh. 5,23.hjke 
ne htht cna, ne htht ol[a in editionibus novis,licet 
htete Joh. 8, 49 et Act. 17, 23. in iisdem immu- 
tatum servarint. At regulare htet Joh. 5,23.non 
solum in Mss. , sed etiam in Ostrogiensi et in Evan- 
geliis Moscuae 1606 impressis legitur. iiohtha, 
noHTHB russica sunt, non slavica. 

A bh^tVth, bhjk^S, Imper, bhjk^i* adhuc in 
Psalmis habetur, plur. vero bh^hte videte, certe 
et olim bhjk^IsTE, cum Bohemi bh^te a singulari 
BH3 adhuc retinuerint Confer Imper. BfiJK^i* a 

Sub- 



Conjug. Impersonalium* 545 

Subinde tempora reperias, quae anomala vs% 
deantur, quod a iormis obsoletis orta sint. Sic 

BAA^UI (bAA£UIH), BAA^SuJH, a EAA£& , BAACTH , pro 

qua forma baa^th substituta fuit, aquautique 
Praesens Gerundivi est baa^a^baa^aujh. Nihiijam 
miraberis in antiquis editionibus Luc. 2, 2. legi 
eaa^SujS pro hodierno baa^aiuS. Luc. 15, 23. et 
27. legebatur olim teaelj oynHT^fcNNUwi, nunccum 
Ostrogiensi oynHTANNwn, et v. 30. olim et nunc 
nHTOAWH. oynHTtiN nimirum est a forma minu& 
obvia nHTtiTH, oynHTAN a forma maxime usitata 
uhtath , et iihtoa* (Praesens Participii passivi) a 
forma prorsus obsoleta hhtS. Similiter hcku, 
hckSijjh (Gerundivi Praesens) et HCKOM(Part.pass, 
Praes.) videntur esse anomala, si ab hckath, 
hluS, deducere velis; sun.t autem regulariter for- 
mata a forma obsoleta hck^. 

§. 37. Impersonalium conjugatio a persona* 
lium verborum conjugatione non differt, Con- 
jugabis itaque iio^oeaet, oportet, Praet. no- 
^okalue conformiter primae; mnhtca, videtur, Prae- 
teriium mnalueca conformitertei^tiae. Sic^cctoht, 
^oba^et, caShaetca. In formula aiitu KCTu,licet, 
licitum est, non nisi tempora Verbi tcTumutabis: 

A^TU EAUJE, A^TU EUCTU, AtiTU &^f T f AUH KUI 

atVtu ewao si liceret, si Ucuijsset* 



3. 



544 Pars II, Cap. 111 §. 38,et5cj. 

§. 38. Passivi conjugatio , si illud ope affixi 
reciproci ca exprimatur, eadem est, quae activi. 
Igitur HTScA,legor,conjugabis, uti htS lego. 

htSca hteujhca htetca 

HTEMCA HTETECA HtStCA 

Praeteritum hto)£ca, hteca, htoj£omca, htoc- 
teca, htoujaca etc. Infinitivus hecthca etiam cir- 
cumscribi solet, cum participio passivo htencoii- 
nectendo ewth : htenS kuth. Sic et futurum 
ope kS^S, Praeteritum ope ecmk et Ky^ circum- 
scribuntur : 

Fut. HTEN (f. HTENA, 11. HTENO) fifc^S etC. 

HTENH (f. HTENU, n. H ENA) K&£EM etC. 



Fraet. a) hten 


ECMU 


HTENH 


ECMW 


hten 


ECH 


HTENH 


ECTE 


HTEN 


ECTb 


HTENH 


cSte 


Praet.b)HTEN 


KUIX 


HTENH 


KUX 0M 


HTEN 


KLJCTL 


HTENH 


KWCTE 


^TEN 


EWCTI* 


HTENH 


KLJUJA. 



Eodem modo hhtaem ecmi>, hhtaem aut hh- 

TAN KWBAk), KWBAEUJH , KW6AET, COlljUgantUr , ha- 

bita simul ratione generis: hhtana kubaet, hh 

TANO KWBAET. 

§. 39. Nec aliter conjuganturPraeteritum op6 
ecmu circumscriptum , Impcrfectum (etPlusquam- 

per- 



Conjugat. Praet. circumscripti. 545 

perfectum) Optativi et Futurum exactum, cpiae 
a participio activo in a ope auxiliarium ku^, kS- 
^S formantur, de quibus P.I. §,78,84, 85. plu- 
ribus. 

£AA ECMI*, £AA *CH, £AA ECTk. 
£AAH ECMM , £AAH ECTE, £AAH C&Tk. 

Sic et Plusquamperfectum ki?\* X°A MA fir ^ 

JfO^HA, B^fcjfOMJfO^HAH , KHJCTE JfO^HAH, K^S JfO^HAH. 

£A KW)f HM»feA £A KUI)fOM HMTJAH 

£\ KbJ HA\T2A £A KUCTE HM^AH 

£A KW HM^A ^A KWLUA HAVfcAH. 

Primam personam Praeteriti circumscripti eum 
ECMh in Psalmis et Novo Testamento nullibi reperias , 
sed simplex Praeteritum. Tertiam quidem non raro, 
at saepisslme secundam. Editores cnim maluerunt se- 
cundae simplici, cum a tertia distincta non sit sen- 
sumque subinde reddat ambiguum, vix non ubique 
circumscriptam ope ech substituere. Apoc. 17, i2. 
Ostrog. legit ituke bh^, correcta vero ra$KE bh^a 
ech. Psalmo 88. in Ostrogiensi et Psalterio Vencto 
persona secunda Praeteriti simplex saepe retenta fuit, 
in correcta nunquam. V. 5. Ostrog. legit oehe pro p eka 
ech, quod postremum et Venetum Psalt. An. i56i ex- 
hibet. At v. 12. ocnoba Ven. pro ocnobaaech, v. i3 
Ostrog. et Ven. tw ca3£A pro Co^^aa ech, v. 20. 
jehe utraque pro j>eka ech , v. 39. twjke wjhnS h oy- 
nhhhjkh h wBpiviKE Ven. Sic et Ostrog. sed pro w- 
bjujke legit NEro^oBA, correcta NEro^oBAAECH, v. 44. 
ne3act^nh Ven, et Ostrog. v. 45. nob^kfke pro nc- 
bej rw ech. v. 49. c*3£A, v. 5o. kaatca (Ven. kaetce) 
pro kaaaca ech. Vice versa primam personam peri- 

M m pbra- 



646 Pars II. Cap. III. §. 5g. 

phrasticam simplici Praeterito reddere solent: ^Ajf pro 
^aa ecmk Levit. 6, 17. Alia exempla ex Ostrog. videp. 
589. Immo Apoc. 17, 10. pro nelijhlliea (sine ectk) 
recte substituerunt NEn^iH^E. 

Optativipersonam secundam a tertia Veteres 

non distinxere. Utrique enim ku tribuebatur. Nec 

deest etiam in postrema editioneexemplum, quo 

id lirmari possit. Luc. lt), 42- aljje ku ja^Sa^a 

h tu si cognovisses ettu. Olim et in libris paulo 

ante Correctionem editis Joh. 11, 21.aljje ku 3^ 

KWAsifuisses hic,etv. 32.aljje kki KbiA^^^ubinunc 

kw ech kwa legitur. alue kki bt^aaa vide p. 3Ql,ALLIE 

klo bc^ott^a p. 392. Addam corruptum locum ex 

Apocalypsic.3, 15.ne^actS^en kki kua nh «rmA (le- 

gendum utiqueAH seuiiAH TEnA),utinam(NE^A, vide 

p. 453) irigidus esses aut calidus. Verba haec 

Correctores in margine sic reddiderunt: w ^a- 

kw ctS^en kkia ech hah rof aljj. Dicendum fuit ^a 

kki ewa sine ech. 

Bohemi olim solo kw in secundapersona usisunt, 
at nuncaffigunt c (quod utique ex ch seu ecii contractum 
est) auxiliari kki ad discernendampersonam secundam 
a tertia : ^aakwc, k^kikwc ^tHja. Poloni similiter s : 
bylbys'. Hos itaque Meletius aliique imitati simt, qui 

KbJ ECH pro KbJ, et KbJ ECH NHTAA prO KbJ 1HTAA SC- 

cundae personae pro arbitrio suo tribuerunt. Faissi et 
Ulyrii kki omnibus personis, cum has Pronominibus 
exprimant , in singulari et plurali tribuunt; Bohemi ct 
Poloni duntaxat tertiae in utroque numero. Hinc fac- 
tum. e«t , ut in Ubris slavicis kki etiarri in plurali pro 

t fcbJLUA 



Qbservat. in flexiones; 54^ 

kwiua subinde legatur. Hebr. 10, 12. in corrcctaedi- 
tione: noECTAAH kkj kwth npHNOcHMki,melius Ostrog. 
noECTAAH oyeo KktiUA , atque duo Mss. Vindobonenses 

NE KyillA flfECTAAH. Hebr. 11 , l5. AUJEKU OyKW ONO 
nOMNHAH-HM^AH KU BpEMA , OsttOg. AljiE ONA riOM 
N/A^S-HM^AH OyKO KUUIA. 1 Joh. 2, 19. AUJE KUi W 
NAC KWAH, NJEKUAH OyKW KUUJA C NAMH , OstrOgicnsiS 

etiam in primo membro auje ko kulua w nac Aiiista- 
mcn in locis, in quibus nihii reficiendum fuit, etiam in 
postrema editione intactum mansit plurale kkiuia : $a 

KkUJA HM^AH Joh. 8, 6. AUJE KO KWUJA fA^WfcAH , 
NE KbllUA T^A CAABU fACflAAH 1 Cor.2,8. 

§. 4o. 

Observationes in Conjugationum 
flexiones. 

Curn libros antiquos magis sequi oportuerit, 
quam novos a Russis editos , qui flexiones Yerbo- 
rum dialecti russicae sequi solent, lieri omnino 
non potuit, ut flexiones in schemate generali et 
paradigmatibus signatae in omnibirs temporibus 
cum aliorum Grammaticorum terminationibus 
convenirent. Quapropter monendus est lector, 
me sine auctoritate codicum nihil statuisse. Miror 
itaque , Petrum Vinogradow Russum et Abr. Mra- 
zovi* Serbum , in signanda persona prima et se- 
cunda Dualis, potius sequivoluissenovatores illos, 
qui ma pro ba primae, ba pro ta secundae per- 
sonae sine auctoritate legitima tribuere malue- 
runt, quam Meletii Smotriskii editionem An. 1619 

Mm 2 Jevii 



S48 ParsII. Cap. III. §. 4o. 

Jevii in Lituania irapressam. ln posteriori enim , 
Mosqnensi An. 1721, quae Rimnicii An. 1755 re- 
cusa fuit, flexiones dualis ba, ta, quae recte in 
prima signatae erant, in au, ba, summa audacia 
ab editore mutatae sunt. Editor enim russus 
GrammaticaeMosquae An. l64Sinchoatae, An. vero 
l65l absolutae praecepta pro oraculo habuit r 
spreta Meletii auctoritate. Observavit quidem P. 
Vinogradow Marci 10, 35. legi ^oljjeba, nyocHB* 
(addere potuisset ca^ebav.37, mofkeba v. 3().) , mo- 
netque secundam personam nunc quidem finiriin 
ta (immo et olim) , in tabula autem conjugatio- 
num praemissa eas terminationes fuisse appositas 
(nimirum ma, ba, ta), quibus apud Veteres per- 
sonae distinctae fuerint. Atqui haec aliter se' ha- 
bere , inspectis codicibus et editionibus antiquis, 
cuilibet patebit. In his enim nuspiam terminatio- 
nem primae personae ma, sed.constanter ba aut b^ 
(haeeiiim frequenter confundi solent) et in secun- 
da ta reperies. Conlirmant hoc Bohemorum et 
Polonorum scriptores veteres, maxime vero, 
qui duali numero adhuc hodie utuntur, Vinidi in 
Carniolia, Venedique in Lusatia. Confer Carnio- 

llCUm NECEBA, NECETA, NECETA *, AWKHBA, AWKHTA etC. 

Velim G. S. Bandtke GrammaticamPolonicam 
secundis curis Wratislaviae 1818 editam inspicias 10 
qua p. 249 et 3l2, de obsoletis suffrxis (ut vocat)nu- 

meri 



Flcxio Impcrativi* 5bg 

ftieri dualis ba , ta agitur. Is Silesiorum dualem in ma 
Soloecismtim vocat. Etiam Bohemorum quidam , pro 
obsoleto ba substituere maluerunt ma ; ccnsebant enim a 
prima persona pluralis mw formariposseaut debere dua- 
Icm in ma* Hoc et Russorum Grammaticis arrisit. At 
in edendis libris slavicis nihil innovandum erat : ,servan- 
dus potius fuit Dualis antiquus, non alius conungen- 
dus. Pessimeitaquefactum estab editoribus, quod Joh. 
iO, 5o. ecbhs (pro ecba) antiquarum editionum mutarint 
in eca\a, Joh. 14,23. npiH^EB^fc, CTBOf HB^b in ojmh^ema, 
Ctbo^hma, in novissima editione neglecto duali rifYH- 
^em, ctboohm. Qui duales in pluraies commutarunt, 
saltem lectoribus gratilicari voluere, quod innumerisin 
locis , praecipue in correcta editione factum est. Luc. 

22, 9. ONA FKE AEKOCTA EMS, r^*fe ^OUJEUJH , OyrOTO- 

baem. Hic jam Ostrog. ct Mardaru editio pluralem 
primae personae pro oyroTOBAEB^fc exhibent, licetdua- 
lem tcrtiae personae ona j ekocta servarint. Sic Luc. 2, 
48. antiquae editiones legunt hcka^obhV, etLuc. 9,54. 
^ehebt^, mediae hcka^oma, oehema, postremae vero 
hcka^om, jehem. Job. 1 1 , 2o. olim legebatur ohh- hcta- 
eth? oeuli deticient, nunc in Bibliis correctis dualis in 
pluralem hctak>t mutatus est. 

Flexionem Lnperativi in prima persona hsa*, 
in secunda plur. tjte vere slavicam esse , multis 
exemplis doceri potest. Ipse etiam Meletius hanc 
terminationem in verbis in fc probavit: httjm, 
k&^m, httjte, k^hjte; et hac ratione Imperati- 
vus differt alia vocali ab iisdem personis Indica- 

tivi HTEM, kS^EM. Sic H^TJM, H^HJTE , IIA^M , 
BONM^M, CTAN^feAX, KAW^tWe , nOM03«feTE, JK^TE , 

yu^feTE. Adde BO^^^feFK^feTE et bo^^ejh^tjte elevate, 
wcAfK r bT£. lmmo et bcfioem pro bciioha\, B^SnYEM 

pro 



550 Pars II Cap. IIL §. 4o. 

pro b^^rVhm. At veroNEKiiJBAHM, pA^^AvfcnM, Q\?fi- 

AVfcHTE, nOM^SHM, LJEA&HM, M*£JCTbShM etC. In 

Apostolo Damiani, non solum verborum tertiae 
conjugationis , sed et aliorum persona secundater- 
minatur in hte: ctanhte, b^^a^hte, kmahte. In 
aliis tamen libris et verba tertiae Conjugationis 
adhuc antiquam flexionem retinuere : ^baaHste , 
njocfcTE etc. Huic maluit Meletius flexionem hm, 
mte in Conjugatione secunda (nobis tertia) prae- 
ferre, et Imperativum tbojhm, tbojhte solo ac- 
centu ab Indicativi personis tboj hm , tbojhte 
distinguere. 

Deinde notandum, personamtertiamlmpera- 
tivi singularem et pluralem a secunda non dif- 
ferre, licet Meletius et alii Optativi (i. e. Indica- 
tivi cum particula^A) personis $\ mtet, ^amtSt, 
^a tbojht, ^a tbojat tertiam Imperativi sup- 
pleant. In deprecativo tamen modo, quiomnino 
apud Slavos idem est ac Imperativus, etiam Me- 
Jetius personam tertiam singularem, atque dua- 
lem secundae aequaLem fecit: «ith on, tbojh on, 

bS^H ON, MTTSTA, TBOJHTA, eS^HsTA. 

Rarius persona secunda Imperativi ope particulae 
^A Praesenti autFuturoIndicativipraefixa suppletur: ^a 
kS^ellih pro kS^h, ^a jemeluh pro jljh. Imperativo 
autem pracligcre^a prorsUs insolrtum est. Legiturta- 
njen 2 Rcg. i4, 52. in Ostrog. aljjeah kw ectu b«* 
MN*fc NEn^AB^A, to £A oyEiH a\a. Melius (deleto 

KU 



Persona secunda Praet. simplicis. 55 1 

Ku Jn primo membro et ^a in secundo) correcta cdi- 

tio: AUJEFKEECTl* BO MM^fc NEnpAB£A,TO OyMEf TBH MA, 

Ktti •3-avccrccG'ov ps. 

In Praeterito secundam personam simplicem 
eingularis numeri , licet a tertia non differat , resti- 
tuendam censui, cum in antiquis libris ejus usus 
satis frequens sit. Non enim potui methodum 
Grammaticorum probare, qui cum Praeterito 
simplici, in quo genera non distinguuntur , cir- 
cumscriptum (e participio activo in a formatum) 
conjungere maluerunt, post primam K»fc\* inse- 
rendo kwa, kwaa, kwao (ech), post mto\% mhta\% 
TBOfHy interponendo mea, maa, mao, mhtaa, mh- 

TAAA, MHTAAO, TBOfHA, TBOf HAA, TBO^HAO, ilT Dliali et 

Plurali vero iterum secundam personam Praete- 
riti simplicis ktjcte, mtocte, mhtacte , tbojhcte 
assumendo. 

Meletius quidem mhtaa, -aa, -ao Praeterito sim- 
plici, et mhtaa ech periphrastico tribuit. At kuia,mh- 
taa,tbojha sine ech duntaxatinruss.lingua, cum in ea 
personae pronomine signentur, locum habere potest 
Bwa enim, mhtaa, TBOfHA,sine auxiliari ecm, kS^, 
ew\, de nulla persona dici possunt, quamvis de ter- 
tia (subintellecto nimirum ectl) subinde legantur, uti 2 

Cor. 2, 5. AUJEAH KTO WCKOfKHA MENE, NE MENE WC- 

KOfKH. In iibris veteris Testamenti serius translatis 
plura exempla invenias. 

In Gerundivis neutrius terminationem distin- 
guere non potui a masculiaa, cum haec etfnei:- 

tris 



55fc ParsII. Cap. III. §. 41. 

tris conveniat: ljajctbo ^^^aaac/k, oko u>CAEriAA, 

CA1AT/MA MO{)E , CEp£LJE rop A : NE CEf^LJEAH NAK> (nUUC 

nalue) [rof a K^k b* nak> (nunc rnac). Reperiiintur 
quidem^pEBO rNiwujE, nA^ujE 3EJN0, sedhoc in;casii 
neutrum rNYwijjE respondet masculino rNiwuj seu 
rNLAH, nA^LUE vero masculino nA^uj seu ua^uh, 
quorum utrumque hac terminatione gaudens 
jam qualitatem Adjectivi induit. Nam ntiA, cum 
putrescit, (GalL en pourissant), non "prorsus 
idem est ac rNiwLu (n. rNYtoujE) putrescens, (Gall. 
pourissant), et na^ CLim cecidisset, aliquate- 
nus differt a nA^uj (n. iia^uje) qLLod cecidit. Femini- 
no autem semper adhaeret in Praes. Gerund. ujh, 
Praet. luh. Pauxahaecpro vindicando Schemate ge- 
nef ali et paradigmatibus a me expositis dicta sunto. 

Notae generalcs et speciales in quaedam 
tcrap ora. 

§. 41. In genere notandum, vocales syllabae 
radicalis in Conjugatione non mutari , exceptis his 
paucis, quorum Inlinitivus et Praeteritum aliam 
vocalem, quam Praesens aut Futurum postulat, 
uti r^th , wbfi, a now; A^feipn^A^fcro^a AArS; cfc- 
cth, cfc^ojf a ca£&. Adde Fut. wKpAUjS, ab wk- 

ffcTATH, WK^TAW. 

Mutantur vero transformabiles consonae in 
alias, et quidem 1. r in 3 , k in ij, ante h, 'fcw, 

•fcTE 



Mutatio trarusformaHum. 553 

»bTE in Imperativo (Conj,ug. secundae): homo^h, 
noMo^HJM, noMo^^TE. a noMorS ; teljh, teljHsm , 

TELJHJTE a TEKK 

2. Inlndicativo ejusdem Conjugationis r in fk, 
^ in lu, k in h : noMorS, noMOJKEuin, noA\o?KET, noMOFKEM, 

nOMOFKETE; BEJ^S, BEfUJELLJH, BEJUIET, BEJUJEM, BEJ- 

ujete ; tekS, teheujh, tehet, tehea\, tehete. Idem 
fit ante en Participii passivi: bejjken a BEjrS, ^3- 
asrKEN-a pA^rKrS, bejuien a bej\&, u^uien ab W£- 
\hS , jehen a j>ek& At literae £,t, 3, c nullain in 
secunda Conjugatione ante en subeunt mutatio- 
nem: be^en a be^, uaeten a nAET^, BE3EN a BE3V, 
cnACEN a ctiAcS. 

3. Ante en Participii passivi Verborum in hth 
(tertiae Conjug. Parad. F.) mutantur etiam^, t, 
3, c, ct, uti §. XII. Introd. dictum est: jojk^en 

a fO^HTH, OyTBEfFK^EN ab OyTBEp^HTH, nO^AALJJEN 
a HO^AATHTH , \*ULUEN a \LJTHTH , nj> EKJALJJEN a 
njEKJ ATHTH , NO^AftEN a nOpA^HTH , CBTJUIEN a CBTi- 
CHTH, MLJJEN a MCTHTH , nflEALJJEN a IIJEACTHTN. Ad- 

de H^nfAFKNEN ab h^nja^nhth, c&eaajknen a cir 
kaa3nhth, oyM^FK^jEN aboyMS^fHTH, noMWLUAEN a 

nOMUCAHTH , H^OLUf EN (et H^OCTf EN) ab H3OCTJHTH, 
OyMEJljJBEN (oyMEflJJBAEN) ab oyA\EJTBHTH , Oy\*LiJ- 
LUJEN ab Oy\*WTfHTH, njEH^nEIJJpEN a nfEH^nECTJH- 

th , quamvis inter literas transformabiles et termi- 
nationem en literae b, n, a, f interpositae sint. 

Ser- 



554 Pars II. Cap. III. §. 4i. 

Serbici librarii in Codd. slavicis post n , a , f con- 
stanter kn pro en scribunt: c\*j>ankn, hchankn, 

TpHJKNKN a Tf H^NHTH , MOAKN, W^AOKAKN , 3A- 

tbojkn. Verba autem formae «fcTH (Parad. E.) 
transformationem literarum ante tjn non; ad- 
mittunt; bHj^n a b^th , 3AnScTijN a ^ah^ct^- 
th. Hinc ck^t^nVe Joh. 5, 35. et Exod. 27, 20. 
a forma cbijtijth. 1 

4. Labiales ante en Part. passivi inserunt a 
epentheticum: niBAEN, caabaen, bo^aiokaen, wcaa- 

EAEN, WCA»tnAEN, flfECT&nAEN , nOCJ AMAEN , a I71BHTH 
CAABHTH, BO^AWKHTH etC E^cipe Oym^BEN, EAA- 
rOCAOBEN. 

5. Eadem epenthesis et lUerarum transfor- 
matio locumhabet in Praeterito Gerundivi ante h, 
quando rejecto hb Contrahi solet: wctabal*, B03- 

AKJKAb, nfHCT^HAU, pro WCTABHB, BO3AWKHB , nf H- 
CT^IIHB, llfEAOMAIs prO njEAOMHB. Sic WKNOBAKUJH , 
111 plur. npHCT^nAkLUE, prOU>KN0BHBUJH,npHCT&nHB- 
tilE. PorrO HJHrBOH^L, j>0JK£LUUH , 3AKA&K£kUlE, 
prO n^HTBO^^HB , rtO^HBUIH etC. BK^Iil, BO^TAALU 
I>rOBK^CHBetC. BnAkLJJUJH (BOnAOl|JUJH)prO BHALTHB, 
WEpALJJCA prO WKJATHBC/&, ^An^LjJ prO ^Anf ^THB *, 
HOLjJCA prOnOCTHBCA, KJEUJUIECA prO KfECTHBUJECA , 
WWIIUJCA prO WHHCTHBCA. Excipe WCT^ACTLilH^ (Yen. 

oycTjACTLJJHY) Psal. l6 , Q. rccXcdTTcc^cdvrccv , qui 
alllixerunt ab wctjacthth. 



Elisio litcrarum ^ et t. 555 

6. Literas £ et t ante a participii activi elidi, 
cliximus Cap. II. Introduct. p. 48. Hinc nabea a 
nabe^S , npoKOA pro njOKO^A, rziA pro ra^A, nAA 
pro nA^A a riA^V, mea, haa, hao pro heta, mtaa, 
mtao a htV, wi^a ab wKpnVr&, cj^ao Job.4, 12. 
recte in Ostrogiensi, a cp^TS, Praet. cpMSTEjC^fc- 
to\* , male omnino in correcta cyfcTHAo, quasi a 
forma (ficta) cjmjthth. 

7. Praeteritum primae Conjugat. solet post 
vocalem tertiae personae singularis paragogicum 
t assumere: rjt, norciT, npTraT. , wKrziT, wrziT (55- 
nat) pro ra, nora etc. Sic nahat, nosAT, gAn^T, 
kaatca, wkbht, noBHT, nHT, hjoaht. In secunda 
Conj. rarius: oyMpET, npocTjET. Rarissime in plu- 
ralipost^S: BnfAiiiA^Tin Damiani Apostolo, ca- 
bjuja^Sti* Mich. 2, 1. in Ostrogiensi, hcka^^^^ 2 
lleg. 17, 20. in eadem, in correcta hckaiua. 

8. In verbis formae tertiae et quartae, spectan- 
tibus ad tertiam Conjugationem, quorum prima 
persona facta transformabilium literarum muta- 
tione in sk^S, jkS, wS, ujS terminatur, restituen- 
da est characteristica consona primigenia (quam 
ex Inlinitivo cognoscas) jam in secunda persona 
etreliquis omnibus: bhjk^S, bh^hluh, bh^ht etc. 
fO*^S, po^HUJH, po^HT, Imper. jo^h, Gerund. 
fO^A etc. nofAB&, nopA^HiiiH etc. taaujS, paachujh 

etC. nAAIJjS, HAATHLUH, riAATHTH ', nSuJ^ , nScTHLUH, 



556 ParsII. Cap.III §.4l. 

r&cthth etc* Verba autem quintae formae, quae 
sunt primae Conjugationis, transformatam lite- 
ram servant in omnibus temporibusPraesentiana- 
logis et primigeniam characteristicam non nisi in 
Infinitivo et Praeteritis recipiunt: ctjajk^S, ctja- 
jk^eluh, Imper. ctj ajk^h , Gerund. ctjajk^a, lntin. 
ctja^ath, Praet. ctja^a^ etc. Sic majk&, Imp. ma- 
tkh, Gerund. majka, majk^ijjh etc Sic nnujft, ^wluS, 

I1AAW&, AAMS, MELJJ&, HLLlS , Ill£ MA3ATH , iihcath, 
£U)£ATH, RAAKATH, AAKATH , METATH , HCKATll. Idem 

valet de euphonfco a ante w. Servant illud verba 
Conjug. primae per totum Praesens omnium Mo- 

dommKMAK), KMAEILIH, KMAET; KAriAK), KAIlAEUJH, 

kaiiaet etc. lnf. kaiiath , Praet. KAriAX*. Rejiciunt il- 
lud jam in secunda persona verba Conjug.tertiae: 

IZIBAK), mBHLUH, Illf. ITIBHTH *, KSnAW , K^nHLUH , Inf. 
K&UHTH. 

9. Ante Ajf , allie euphonicum a inserunt ver- 
ba Conjug. tertiae , non vero secundae. Hinc fa- 
cile dijudicabis, quid intersit inter jkhbauie et jkh- 
baalue. Hoc enim est Praet. iterat. a jkhbhth, il* 
lud a jkhbK Eadem lege lit transformabilium mu- 
tatio ante*\, ut ante ENPart. passivi. Hinc baajka\% 
baajkalue Praet. iterat. a baa^hth, rectius quam 

BAA^/A^, BAA3ALUE. In MAAHALUE Jud. 6, 11. H rUS- 

sico more pro lli scriptum est, slavice maalualue a 
maathth. Confer P. I.p. 387. 

10. 



mw primae pers. pluralis. 55? 

10. ln specie notabis, quoadPraesens, mw 
servari in prima plurali anomalorum , in aliis omni- 
bus nunc contrahi in m. At non desunt vestigia, 
etiam regularium verborum primam in mu termi- 
natam fuisse. Praeter kS^emw , hojkhbemw , quae in 
antiquissimorH3BojNHKsec. Xl.leguntur, etiamcodex 
Caesareus (olim Hankianus) Matth. 28 , 14. habet oy- 
rAAroAEMW persuadebimus , Ksiffopsv , nunc oyroAHM. 
Subinde et anomala in Codd. antiquis rejiciunt 
w. Differt autem pluralis kcmti, b^m^, hmam^ a 
singulari KCMk, B^Mk, hmamu, in iis codicibus qui 
discrimen inter l et 1 accuratiuj observant. In 
Damiani Apostolo ceu codice Serbico hoc discri- 
men neglectum est , cum l ubique pro ** scriba- 
tur: mw kcmi* , nocA^cH kcmk, b^muko scimus enim, 
In eodem semel et jkhbemo pro jkhbem scriptum 
est. 

Slavi meridionales omnes (Illyrii , Croatae, Carni- 
oli) pro slavico m (scu mw) amant mo. HincucMO, 

nHsCMO, B^feMO, £AMO, 3NAKMO , OCTABAAEMO immO et 

bu^chaamo pro b^cwaaem etiam in libros slavicos a 
'Serbissec. XVI. editos irrepsere. Poloni constanter ,mw 
retinuere, quod tamcn non raro(postE et n)in a\ : hh- 
nhm , ^akm, contrahunt. Bohcmi mw mutarunt successu 
tcmporis in me, quod nonnisi post e contrahere so- 
lent: kS^em pro kS^eme a singulari kS^S. Nunquam 
vero post a, quod nec Poloni faciunt, neque post h, 
quia am et hm in singulari adoptanmt , pro veteri ter- 
minatione ak> et k>. Eandem ob causam lllyrii k&^e- 
a\o, 6HAHM0 , HrjAMo, contrahere non possuntin kS- 

#M, 



558 Pars II. Cap. III. §.41. 

^em , bii^hm , HTpAM , quia illis em , hm , am sunt termiDa- 
tiones.singularis numeri. In glagoliticis libris anteCa- 
ramani correctionem editis non solum hciiaEbemo, akj- 

EHMO, nOJKHJAKMO, HAAAMO et HA\AMH,KCMO et KCMH, 

sed etiam in Praeterito -^omo et - ca\o : nontn^o^\o , 
rocaKfkhcmo, ho^nacmo etc. leguntur. ecme etiam in 
Ostrog. legi , mo"nui p. 534. ct). Addam hic ^aah ecme 
inveniri in literis russicis (rjAMOTA) An. 1265. 

kcmis ex kcmh , quodp. 589. e libro Esther Ostrog. 
editionis citavi , contractum est. Hinc et alia anomala in m 
terminata in singulari mi* liquidum requirunt. Licebitita- 
que mu, utpote characteristicam primae personae singu- 
laris, conferre cum Graecorum verbis in pi , et personas 
tertias in ti* (pro th) terminatas, cum terminationi- 
bus linguae Samskrdam Indorum. In secunda persona 
singulari vetus slavica retinuit adhucH : k&^eujh, hma- 
UiH , quod et Indicae est commune. At dialecti vulgarcs 
omnes h resciderunt: kS^eui, hmalu. 

Ex speciminibus Orthographiae antiquae, quae 
Introduct. Cap. IV. §. VII. datasunt, constat ter- 
tiam personam singularem et pluralem omnium 
verborum in codicibus seculi XI. XII. XIII. termi- 
nari in Tb, quod a pluribus seculis in t 1 * muta- 
tum est. Anomala tamen ti» servarunt Hinc 
kctk contractum censeri debet ex kcth, quodBo- 
hemi in kcthtl emphatico retinent. Huic Grae- 
corum sst affine est, et plurales in / (e «fi, XsyHtfi, dor. 
\s<yoyTi) respondent slavicae terminationiinWi», ati*. 

A. iibrariis confundi e et i» in fine post t tertiae 
pcrs. sing. et secundae pluralis in Codd. antiquis saepius 
observavi. a\ojkete in teriia singulari pro mojketi*, e£- 
^ete pro kS^etu in literis (rj amcta) anni 1220, oy- 

CAW- 



Eiisio vocalis e in Imper. 55 9 

cauuiate in tertia plurali pro oycAwimTU, et aejkhte , 
nj ^kaonhteca in tertia singulari pro aejkhtu , nyfcKAC- 
NHTbCA, vice versa oy^pHTi» in secunda pcrs. plur. 
pro oy3pHTE in codice Vindobonensi Caesareo (olim 
Ilankiano), alia alibi exarata leguntur. t emphaticum 
seu paragogicum in NArziT^^AMAT^, hht 1 *, etTpar- 
ticipii passivi n^T^, njOKAAT^ etiam olim, utpote 
solidum , crasso *k notabatur. 



Tertiae personae Conjug. II. paradigmatis D 4 
quandoque amittunt n in singulari ante et, et in 
plurali ante St. Ezech. 21 , 7. h^^wet ix^vjrsi legi- 
tur pro H^^YNET. Sic et Plur. hccujSt ab hc^nS , 
hccahlot ab hccaknS, excluso n, secundumparadig- 
ma B. inflectuntur , mutando transformabiles £ 
et k. ht pro et in tertia singulari est inflexio rus- 
sica. Sir. 32, 25. bonmht ^^cix si m Ostrogiensi 
est a bonmS pro bonmet. Correcta hic iterativum 
bnhauet recte substituit. hthtJoIi. 5, 23.pro mtev 
a htS. Vide supra p. 542. 

11. Inlmperativo mkS elidit e: p ljh , jljt?- 
te (nunc yL|u, jljute); in Codd. serbicis etiam 
nkLjHCE, nuq^bTECE a nEKSc^, immo ctuijtjmce, con* 
curramus, a ctekS. At in composito wj>euhca vc- 
calis e elidinon solet. bo^^tjjkh, BOj^jKrfeTE (^03- 
^tjjkhte) elevate , pro Bo^^fcjR^H, Bo^^TJJK^Tt, 
noB^fefK pro noBTiJK^u, ho^ajk pro no^AJK^u russici 
Codd. exhibent. ajkh, ajktjte (ajkhte) est a 
ajkS, ArATH (Conjugationis I. ParadigmaB.X quarn^ 

vis 



56o Pars II. Cap. III. §. 4i. 

vis et ArS in usu sit. ca^te in ca^te an- 
tiquus codex contrahit, Bohemorum more, qui 
*k excludere solent : be^i»te pro be^te , kS^i*te 
pro kS^te. Damiani Apostolus , quamvis 5KHB»fe- 

TE , GAIO^TE , IlJlHM^Tfc , KAkN^TE, WKA^feq^TE , flffc- 

Kfy^feM, tulj^m , immo bciiokm (pro bcrohm) le- 
gat, tamen in aliis h pro *k, praeprimis in verbis 
tertiae Conjugationis habet : c^hte, tbojhte, no- 
jfBAAHTE, CAULUHTE etc. Nunc etiam in secunda 
Conjugat. hm, hte prq ^m, rfe TE in usu est. bnh- 
^hte, nocnHTE, cokeohte, B0330BHTE Joel 1 , 13. i4. 
in correcta leguntur , in Ostrogiensi vero bnh^Hjte, 
oycnA^TE, ctke^te, b^ob^te. Male tamen oy- 
cnA^TE pro oycn^TE formatum est a crMw, ciihllih, 
cum verba tertiae Conjugat. a epentheticumjin 
Imperativo non servent. Melius utique in Eyan- 
geliis crhte, a quo Praesens cnHTE nunc solo ac- 
centu distinguitur. Olim Imper. crrkTE, uti ad- 
huc hodie apud Bohemos. Cum Imperativo fmale 
conjungitur ^a in Ostrogiensi Lev. 18, 15. ^a ne 
wkjwh, correcta ^a ne wkoweluh , Lev. 21 , 1. ^a ca 

NEOCKBEfNAHTE, COrrCCta £A NE WCKBEONATC/A. 

Editorcs russi male formarunt beoskh a BEprS,cum 
&E£3H dicendum sit, mutato r in 3. Cum ilh metue- 
rent, nc quis wbej^h abjice , rejice, confundat cum 
u»BEf3H ab CuBEp3&, nialuerunt Psal. 50 , l3. et Psai. 
70, 9. ne u>BEp;n substituere pro antiquo wbej^h, 
quod rectc Ostrogicnsis ct Psalter. Yeiietum hoc Epco 

ser- 



Praesens Gerundivi. 56 1 

servarunt. In Evangeliis etiam editiones posteriores 
beo^h (a BEprS) septies , et bej^hca quater legunt. 55- 
beofkm polonica inflcxio est, uti cabaehh,okaehh Num. 
20, 26. Ostrogiensis , pro c&baeuh, wkaeljh. 

12. Praesens Gerundivi in secunda Con- 
jugat. exit in u, Slu : necu, hmu, h^u, tja^w , 
CTfEru, hjk^hbSljj, mn&uj; frequentius tamen as- 
sumta Adjectivi deiiniti terminatione h: jkhbwh, 

llAOBUH, KDA^yklH , KAW^kJH , rj U3WH , MOTWH , JKE- 
TWH, BEfl)£WH, HEKWHCA, fEKWH. Sic et KAENWHCa\, 

quamvis alia in nS Praesenti Gerundivi careant. 
Quaedam etiam Praesens , saltem in libris recen- 
tioribus , mutuantur a Conjugatione prima , illud 
formSndo ope a. Hinc ^oba, fkhba, jkhbah, rci^- 

AH, H£AH , 11A£A, TfA, JKf A , CAVATACA. Sic et FKNA, 
JKNAH, ajKN^, ^MACA 3 ^M^. AJKA , AJKAH est a AfK& 

Conjugat. primae, hinc et ajk^i^h, ajkSljje. caa- 
baah Joh. 8 , 54. in editionibus antiquis male for- 
matum est a caabhth, caabak>. Melius nunc caa- 
bah, in codd, serbicis caabeh. Epentheticum enim 
A in Verbis tertiae Conjugat. non nisi ante k> pri- 
mae personae locum habet. Ah Iterativo vero 
Caabaaw Praesens Gerund. est caabaaa, caabaaah. 

A rojTJTH Praes. Gerund. regulariter formatum 
est rcpA, ropAip. Hinc Lucae 17, 29. kaa\uk ro^viu 
SeTov , sulphur. In Mss. auteniKAMENu rojSuj lcgitux. 
3ic et Bohemi h o r u c j (peklo; pro horzjci dicunt, AiiL i 
rAcSu^j, hck^ijj reperias, quae a tachth^ hckath de- 

Ntt du- - 



562 ' ParsII. Cap. III. §. 4i. 

ducere non possis. Ejusmodi formationcs anomalas, 
uti p, 543. diximus , optime expiices , si a formis anti- 
quis, nunc obsoletis, factas supponas. Igitur roj&ip a 
iorma rojS, rof eujh , tacSljj a tacS , racEUJH repe- 
tenda sunt, uti hcku, hck^ljj, hckom ab obsoleta prima 
persona hck&. 

13. Praesenti Participii passivi ca- 
rent vix non omnia verba in nS paradigmatis D. , 
cum illud a forma iterativa petere soleant. no?KN&, 
exempli gratia , a hojkhnak) format iiojkhnaem, cum 
nojKN^ non sit capax morae temporis, quam Prae- 
sens requirit. Sunt tamen jkenom a jkenS, tnath, 
kaenom a kaen&ca. Adde oyBA^OM, quod tamcn 
potius sit a forma oyBA^S, quam ab oyBANS (pro 

OyBA^NS). 

Literam a\ in Participiis passivisessesolidam, non 
liquidam, ideoque ei in Mss. adjungi ^, Introd. p. 19. 
monuimus. In editionibus antiquis nullum discrimen ob- 
servare licet inter terminationes om^ , em^ , ha^. In recen- 
tioribus autem solum iinita in om signantur Jer crasso 
ut ^obom^ (Hebr. 11, 8.), iinita vero in em , et hm J e r 
tenui: naSmaemi* koltvq(J6\lsvq$ Piom. 2, 18. hmenSea\u 
bS^et 1 Goi\ 5, 11. caabhmu5o£#£j/xsvos Luc. 4 , 1 5. 
roNHMU kubauje Luc 8 , 29. Volebant nimirum edito- 
res hac ratione Participium passivum a prima persona 
pluraii distinguere. Cur autem Malth. '18, 26. eau» 
(Praeteritum Gerund. ab ha^) scribatur pro eav&, 
plane assequi non possum, 

14. Verba primae Conjugationis paradigm.A, 
truoruro, simplicia in Pt a e t e r i t i s augmentum a 

as- 



Praeterita 1. et 2. Conjugat. 565 

assumunt, respuunt illud in compositis actionis 
singularis: ^tsay; a ^K),atin compositis 3^^, 
603^^, n f H A^X' a 3 A ^ W etc - Verba longioris 
morae pro a in tertia persona amant allie : cruim, 

3NALUE, nHTAUJE^^fc/ftUJE, CM^AUJE prO ^^A , CAVfc/ft. 

Aliorum simplicia Praeteriti Iterativi flexione gau- 
dent: bja\ (BffcA\), bjawe a bjk), at B03Bjrfc\*, 
Bo^Bffc a composito bo^bjio ; ny/\%t/\, nj ^uueca a 
npKKA, at wny^fc^, wiiffc a composito u5npK>. A 
TAAroAATH, rAAroAA\ , in tcrtia persona et rAAroAA 
dixit, etrAAroAAuiElocutus est, inusuest, prora- 
tione actionis aut determinato tempore absolutae 
aut continuatae seu iteratae. 

Praeterita secundae Conjugationis paradigm. 
C. quamvis in o\, e regulariter desinant, tamen 
verba terminata in yS , quorum Intinitivi characte- 
risticam *k ante th habent, etiam in Praeterito H? 
praeferunt: oyM jHfc^ , oyMp *fe melius quam oyA\po\-, 
cyMyE. Sic wnffc^, caTptj^, npocTj^, codicesS 
serbici exhibent pro wnpo\, coTfo\*, noFK^ojf,nfo- 
ctoo\\ jkmo\ a jkm& apud Mrazovi»fc male forma- 
tum est. Sed et jkma^ apud Mel. Smotriski vitio- 
sum est. A jka\& enim Infinilivus est jkath , cui 
Praeteritum jka\* conforme est, Bohemis k^aa a 
jk^um^, jk^hth (pro jk^th , jk^ath ). Confer 
Praeterita t7i\ ab hmS, rith ; n/\\, ta\*, jka\ a 
ltN&, tn&,jkn*. £*\S vero paradigmati D. ?e con- 

N n 2 for- 



564 Pars II. Cap. III. §. 4i. 

format r^Mtyf , ^mS. Pleraque in n$/ ob affinitatem 
cum forma prima in $, pro Ntyj amant o\% e: 
oycnojf, oycnEaboycnN^; oyrAEKojf, oyrAEKE ; bo^^bh- 
ro)f, v bo3£Bhjke et bo^^bhtn^; noTKO)f, noTHE a 
noTKN^. Sic wnAW,ab wnAUNK Praeteritum iterati- 
vumjKHBAjf ^HBALUE^esta simplici jkhbS. Composi- 
tum wjkhb& format Praeteritum wjkhbo\* , wjkhbe, 
a Praesenti seu ftituro, sed et wjkh\*, wjkh, wjkh- 
)(om, wjkhcte, wjkhwa, ablnfinitivo wjkhth. Sicet 
hjk£h\v ab hjk^hbS, hjk^hth (pro ^h^jkhbS, H3- 
jkhth). 

Contractiorum Praeteritorum, quae in prima 
perlsona singulari ojf rejiciunt, in tertia plurali 
yero, pro owa, non nisi S admittunt, exempla e 
Damiani Apostolo collecta cape: h^, b^h^, npn^, 
H^K^fer, wKfkT,pro h^o^, b^h^ox*, nyYn^ojf , h^k^- 
rox;, wk^tox;; in tertia plurali : h^S, bnh£&,h3~ 

H^, B^H^S, nfEH^, HfOH^, CNH^S,prO H£OWA 

etc. norwK^ et norwKN^pronoryKouiA, norbJKN&wa; 
m^S (r kojakah Act. 13, 4« nunc wnAWwa) pro ra^owA; 
na^ pro na^owa , B^Mprfc , B3£BnrS , wbj rScE , uocth- 

r^, prOB^MOrOLUA etC.^ATK^np^TKS, prO^ATKOWA 

seu ^atknSwa a ^atknS. Hebr. 11, 29. HCTon^ koc- 
rsiroS^ocv , pro HCTonowA seu hctorn^iua ab hc- 
tohnS, nunc hctouhwaca a forma HCTonHTH.Adde 
n^HCBEN^ pro n^HCBEN^ujA, et Zach. 1, 6. nocTHrN^ 
in Qstrog,, pro quo correcta substituit nocTHrN^wA. 



Praetcritum Partlc. activi. 565 

Secundam Praeteriti personam a tertia non 
fiiisse distinctam, supra monuimus. Immo fuit tem- 
pus, quoet prima personanondum x assumserat, 
uti e contractioribus Praeteritis concludere licet. 
Hinc et B^^b et composita ceH^fc, noB^fe^, (^3 
HcnoB^fe^^b) in prima persona frequenter libri anti- 
qui usurpant; quod etDalimilus Bohemus, qui ini- 
tio sec. XIV. Chronicon Bohemiae versibus con- 
scripsit, aliique auctores idonei contirmant. 

Characteristicam % ad signandam primam pcrso- 
nam singularem licebit confcrre cum Germanorum ich, 
cui in plurali om (olim et oaiw) accedit: oa^^m^ , 

JA^Sm^XOM, (fA^Swfe^OMlil). 

15. Praeteritum Participii activi in 
secunda Conjugatione pro o)f assumit a: mota a 
Mor&, Moro\*, jeka a jek^, $iko%. Yerba iii jfc, si 
consona immediate praecedat, inserunt e eupho- 
nicum ante f : oyMEjA, cbteja, hjoctc^a, noasEpA, 
ab oyMp^, catjS, njocTpV, nofKjS. Sic et «ErA a 
nsrS (a«Er&). Verba paradigmatis D. elidere solent 
mS, si euphonia id admittat, et Part. activumcon- 
formiter paradigmati C. a Praeteritis simplicibus 
deducunt: H^K^fcrA ab H^K^ferojf, H^K^feru^; n^H- 
B^ferA a npHK^fero^, n^HK^ferN^. At mhnSa a mhn^; 
H3c\* nSa ab H^cjf n^\*, quamvis et H3co\* a, h3c\*aa , H3- 
t% ao ab ny% ojf formari possit. Sic et hobha pro no- 
bhnSa, cum et noen (cum «r paragogico no&nv) 

,qua- 



566 ParsILCap. III. §.4i. 

quasi a noBYu), dicatur. \ 7 erba jkn&, 3*hnS etc. cum 
ob intinitivumformae primaePraet. forment in &% , 
etiam in Part. act. desinunt in aa : jkaa , 3*maa. Sic 
et itia ab h/v\S, ra)£, etcomposita b^aa, bnaa a B03- 

A\S, B3A)f, BONA\S , BNA\*. A nOMNK), nOAWfcTH 

Part. act. est homn^a, non fiomnha, quamvis Hebr. 
11,15. Correctoribus Russica inflexio praeplacue- 

rit: AUJE Kkl nOMNHAH. 

A Participio act. 111 a ope auxiliarium eca*u , gw , 
kV^S Praeteritum circumscriptum , Optativi et Praeteri- 
ium conditionale et Futurum exactum formari P. I. §. 
84. 85. docuimus.Cf. etiam §. 79. Addam hic Abd. 1 , 
12. Imperativum Auxiliaris kS^ conjungi cum Partici- 
pio activo in Ostrogiensi: nee&^h bh^H&a [l\\ krCb^ , 
non despicies, in correcta ne nar~uHiLUM. In tertia per- 
sona sine ecti* qr si in Subjunctivo Philip. 2 . 22. le- 
gitur: 3ANE-nofAKOTAA, quia servivit, quod servierit. 
In libris minus antiquis non raro etiam in Indicativo : 
cthcn&a Lev. 8, 8. correcta ctHcne (pro cthcnS). 
Sir. 5i , 11. kto MorA in Ostrog. et correcta, pro 
Russorum, Poionorum et Bohemorum consuetudine. 

In plurali genera distingui, quod Bohemi et Illy- 
rii faciunt , nondum observare mihi licuit. Notavi ta- 
men locum ex Apostolo Petropolitano chartaceo initio 
Sec. XYI. scripto, in quo Hcbr. 10,2. njECTAAki oyKO 
kwuja, in feminino pro roectaah legitur. Mardarius 
quoque Luc. 23, 55. K^fc^ naHUME, Ulyricum ho- 
diernum morem secutus, pro noHUJAH aliarum editio- 
num excudit. Gonfer notam p. 53 7. et p. 547. 

16. Praeteritum Gerundivi verborum 
in & ad paradigma C. spectantium subinde e eu- 
phonicum requirit: km ab hm&, b^em a B03M&, 

CNEAt 



Praeteritum Gcrandivi: 56? 

Gmm (cnkm) a c*nm£, n^HKM (et npYHM) a nfVHMS; 
pAcneN a pAcriN^, namen a nahn^; oyMEj> ab oyMoS, 
u>TEy ab DUTjS,.rifocTEf a npocTfS; jket a mrK, met 
a mt&. Addita autem in tin 2 terminatione uh eu- 
phonicum e eliditur : fAcnNWH, n^OHTWH , oyMjWH 
(et oyMEpwn). b^n^ a 6^3^. Multa etiamVerba in 
n&, rejecto nS Futuri, seu o\* Praeteriti, quod pro u^ 
assumserant,paradigmatiC, se conformant : norws 
a norwrN^, norwsojf*, nyo^AK, njHNHK, a n^o^A- 
ENS,npHNHKNS, b^^bht pro B^^BHrNHs. Sic et oy- 
con inserto euphonico ab oycno^ , oycnN^; oy- 

TOK ab pyTKO\% OyTKN&. At MHN^B a MHN^\, MH- 

n&, nAWN^B a nawn^. Meletius distinguit htwh 
et hteh, illudque Praesens , hoc Praeteritum esse 
statuit. Similiter bo^be^eh , ctj ifkeh , neceh, teheh 
a Praeteritis bo^be^e, ctjefke, nece, tehe deducit , 
dubito an recte. Nam eh pro Vh nonnisi post 
consonas liquidas et quidem in verbis conjugatio- 
nis tertiae locum habere observavi. Horum enim 
Gerundivis contractis affigi solet eh : rciBAEH , no- 

CTABAEH, Oy^ApEH, TBOJEH , pOW^EH , nSjF,£EH (n&FKEh), 
OyTBEfJKEH, nOB^felUEH, aiTlBHB, HOCTABHB, Oy^AJHB, 
TBOJHB etC prO KIBHBWH, Oy^AJHBWH , JO^HBWH, 

noB^fccHBWH etc. 

Matth. 27, 48. TSiptS-eis (y.xKi^) reete Ostrogi- 
ensis aliaequc cditiones anfciquae Grerundi/o b^ne^ 
(na tjoctu), et Joh. 19, 29. XBgi&snss p^urali 6^3- 

U13111E 



568 Pars II. Cap. III. §. 4i. 

nt^uie expresserunt. Pro b^n^iue Iegit codcxPe- 
tropolitanus bt^ne^we (alius vifiose b^neclue), Evan- 
gclia vero Mosqu.~An. 1606 B03N13LUE. Primo loco 
jam ante correctionem postremam bon^e (Praeteritum 
Indicativi pro Gerundivo BON3), altero BON3UIE utpote 
notiora, male substituta fuere , quorum utrumque reti- 
nuerunt Correctores Bibliorum. Aliud certe est bon- 
3S , cujus Imperativus bin^h scu BON3H (nojk b^ no«- 
nhljS mitte gladium in vaginam) Joh. 18, 11. iegitur; 
aliud B^N^ft ex praepositione 6^3 et N3S composi- 
tum. Marci i5, 36. ttsqi$-s)<; vocabulo b^ao* (Ge- 
rundivo pro b^aopkhb) exprimitur. Psal. 5l , 4. Prae- 
teritum singulare oyN^E (Vcn. oyN^E), Psal. 07, 3. 
plurale oyN^oujA, Ven. CTf^fcAhi tbori oyN^ouiE bti 
mnIj , sagittae tuae inlixae sunt mihi, hBTZWYvfiwj. 
Russi norunt etiam npON^AW, njON^ATi*, npoN^S, 
noon^ht transfigere. Simplex iterativum nh^ath a 
nl3^(ne3^) et Russis et Serbis (his etiam NH3 mar- 
garitamm filo inserUrumseries, torques) adhuc in usu 
sunt. Intinitivus a forma \\w^6 nullibi legitur, sed 
NU3TH (ne^th) essv possit. 

17. Praeteritnm Participi i pass ivi in 
prima Conjugatione terminatur in en aut t : eVen , 
nofiVEN, at Gen. 9, 31. etiam nokht. Pleraquepost 
vocales h, u, oy amant ben : luben (eliso h) a 
ujhjo, wMiiiBEN , h^aaben, et inserto euphonico 
RussorumovA\OBEN ab wa\wk> etc. ;hinc etiam ^aebeh 
(pro 3AKWBEN)a 3AKUTH ; noKf&BEN, ck^ben, npHhy&- 
ben (pro noKfWBEN etc.) et nok^oben ck^oben , npn- 
kdobin, sed etnoKphJT in libris a Russis translatis. 
t pro en postulat iia\& et Verba in n&, quae lnf. 
in ath formant : rciT (ejusque composita nomT, ffiraT, 

b^at) 



Practerltum Part. passivi. 069 

B 3 AT )> HAT, JACnAT, TAT, 5KAT (a SKnS et JKAftS) , 
NAHAT, flOMAT, 3AMAT , nfOKAAT. HiS adde HHT, 

hinc verbale nHTiV, nn?T a now, n»bTH , licet ver- 
bale htjnYe sit a ndsN; noBHT, cbht, a noBVfo,CBVK> 
(noBHN^, cbhnS); hjoaht a nf oaYw (in Serb. codd. et 
atjn, a atjk)), at n^oAYAN est a forma njOAi^TH, 
A 3NAW est 3NAN. A ^akoaw (Parad. B.) ^akaan et 
3Akoacn , quasi a ^akoahth. 

In II. Conjugatione (Parad. G.) regularis infle- 
xio est en: kja^en a kga^S', oa^jkhsen a yA^fKrS, 

HfK^EJKEN ab HFK£Er$ (pro H^fKr^), WKAEHEN, COn- 

tracte wkakmen (in codd. Serb.), wkoahen (in Puis- 
sicis) ab wkaekS. Sunttamen,quae pro en etianiT 
admittunt, ut noasjEN et no?K£j>T a norcjS, no^mjT 
etno^n^EN, a no^npK Alia vero pbtius t adscis- 
cunt: WBEpcT ab wbtf$%, quamvisverbale sit wbe^e- 
nVe, njocTEyT, pA^n^ocTEfT. Huc spectat anomalum 
B^fccT , BTicTA , B^bcTO , ab antiqua forma B r b^S , bt?- 
cth (pro b^tjth). In Paradigmate D. potuissem 
pro wpHNOBEN compositum wkhnoben ab u/khnS 
ponere. Volui autem apponendo wjhnoben regu- 
larem fbrmationem designare , quae iit resol- 
vendo S in ob et addendo en, et simul, cum bht 
sitproprie a bYk>, indicare, quaedam transilire ad 
alia paradigmata. Confbrmia paradigmati D. sunt 

MrNOBEN a AirN^, nOM^VNOBEN anOMANS, nfETKNOBEN 
a njETKN^, £)fNOSEN (^o\noben) a £\N^. At H3- 

MMitl, 



570 \ Pars II. Cap. III. §. 4i; 

mmen, w^ujen ab h^mknS , w&\ n& , rejecto nob se-» 
cundum parad. C.inflexa sunt. SicetpA3ruKEN(fA3- 
tweena knhta Apoc. 10, 2. apertus liber) a JA3- 
twknS; cotken a coruKNS, formata sunt. Hinc et 
oycriENY/E ab oyciiNS. Adde na^men a na^mS, wk- 
yMEN ab wkwmS. Servant quaedam subinde n ante 

EN, Ut B03£BHrN£N, TArNEN , aut prO OBEN aSSU- 

munt &t: pA^rN^T, Bo^^BHrN&T, CTArN^T. 

Verba paradigmatis F. mutare ante en trans- 
formabiles £>t,3,c, ct, supra p. 553.dictum est. 

Apud Russos et SerbosPraeteritumParticipii pas- 
sivi in verbis in nS terminatur in &t. Poloni admo- 
dum variant, ct praetcr i£ty (St) etiam iony (en) 
admittunt: roz garnig ty et rozgarniony. Bohe- 
mi in plerisque servant &t post N , in aliis rejecto n& 
praeferunt en : tajken pro tafn^t (talinut). 

§. 42. De sedeet mutationeToniinVerborum 
Conjugatione nihil certi statuere ausim , cum is in 
libris a Serbis Sec. XVI. editis multum differat a 
tono , quem russicae editiones antiquae et novae 
exhibent. Russi ex.gr. Infinitivorum in cth etipw 
terminatorum ultimam tono afficiunt : kawcth , 
noNECTH, CT^Eipn, Serbi penultimam: kawcth, 
hone'cth, ct^ujh. Russi ultimam primae personae 
signant: ?khb£, rj.A^S , A\or$, pEK$, Serbi penulti- 
mam: jkhbS, FjE^fc, a*6YS, je'kS. Russi personae 
secundae pluralis ultimim: jRHRETt, tejhhte, ^sp- 

whte\ 



1 



Mutatio toni in Conjugat. 671 

fkhte, u!n^cTHTE,iniisdem vocibus Serbi antepen- 
tiltimam: jkhbete, TjunHTE, ^jumHTE, wn&CTHTE 
et sic in aliis. Solamorationem dominicam , quam 
p» 78 ex Bibliorum editione Petropolitana I8l6 
descripsimus , si cum ea conferas , quae in Horis 
(hacocaobelj) Psalterio Venetiis l56l a Vincentio Vu- 
kovi^ edito adnexis legitur, discrimen quoad 
tonum in verbis sequentibus observabis. 

Russ. ^a cbathtc/»\ Serb, ^a cb^twtce 

WCTABAAEM — ♦ WCTABA.AEM 

BBE^H BkBE^H. 

Conveniunt autem ambo in njVn^ET , wctabh, 
H3SABH, cum hic Piussi tonum antiquum Serbo- 
rum servent. In Psalmo 130. trium duntaxat ver- 
suum, editio russica a Psalterio Serbico quoad to- 
num differt in his verbis : 

Russ. B03NECECA Serb. bi^necece 

BO^BE^OCT^JCA — • BI^BE^OCTHkCE 

B03NECO)f Bb^NECO^* 

- ynoB^ET — oynoBAET 

Conveniuntque in bo^^ach , Serb. b^^ach, 
et ab utroque in hac voce differt Ostrogiensis, 
quae ultimam signat: bt^ach. V. 2.pro cmhjeno- 
m^jctboba)£ Serbus legit ca^a^ce iTCLTSlVOCpQQVW. 

Ouis 



5?2 Pars II. Cap. III .".§. 42. 

Quis jam definire ausit, quis sit aut fuerit verus 
tonus slavicaelinguae veteris?In Bibliis et aliislibris 
ecclesiasticis recenter impressis nonnisi in iispau- 
cis,cpiaea communi regula toni russici deflectunt, 
tonus slavicus videri possit retentus. Puissici toni 
leges qui cognoscere cupit, Antonii Puchmayeri 
Grammaticam russicam adeat. Hic solum mo- 
nebo,tempora Praesenti analogatonum in ea syl- 
labaservare, quae in prima persona tono affici- 

tUr: nHTW, RHTAEIiiH etC. BE A 8, BE A EUIH, BE^ET 
etC. TBOfK), TBOfHUJH, TBOfHT, TBOJHM, TBOfHTE 

(immo potius tboj> hte et tboj hte ad distinguen- 
dam secundam pers. plur. Imperativi: tbojhte), 
tbojat; Inf. tbo ? hth, inde tbojh^ , tbo ? h'a etc 
hmen&o, hmen&ujh etc Imp. hmeh&h, Praes. Ger. 
hmen^, Praes. Part. pass. hmen&m. At vero kS- 

A*. K^UiHetC. W&fW, M^fHUIH, M-fjfHT, MT^HM, 

av1j ? hte, m^at; caabaw, caabhwh, caabht etc. 
CauujS, cauujhujh, uiauujhte etc. CAWUJATH,CAW- 

IUA)f, CAUJUJAA, CAUUJAB, CAbJUJAN J I10MHA*I0 , RO- 
MHASEUJH etC. nOMHAOBATH, HOMHAOBAjf etc - Sun * 

etiam non pauca Yerba, quae tonum primaeper- 
sonae in secunda et reliquis personis ab ultima 
retrahuntadpraecedentem: h A S v ,h A eujh, H^ETetc 

MOrS\ MOfKEUJH; MOAWCA, MOAHUJHCA, MOAHTCA etC. 

ri£>ouj$, njocHuiH, npocnT etc. \*ouj$, ^olueuih, jf& 
ijjet, x#|^i, )joujfT€, intertia plur. j£otat, Inf. 

\*OT- 






Analysls Grammatica. 5 7 3 

jfOT^TH. Hiptf, mljjeuih, hljjet et alia formae quin- 
tae, quae pro ak> Praesens in k> amant: hhijjS, 
nHuiEUiH etc. Imp.nHUJH,Praes. Part, pass. ntiLUEM, 
Inf. nncATH, hhca^, iihcaa, ohcab, at Part. pass. 
rhcan, nncANA, nncANo. 

Vinogradov etiam secundaepluralis TiopMTE pcn- 
ultimam accentu signavit; Meletius vero, excepto tbo- 
jw, primam reliquarum pcrsonarum: TBOpHUJH, tbooht 
tboohm , tbojhte , TBopAT. Piimnicensis servavit 
accentus Mosquensis editionis : teoohluh, tboght, 

TBOOHM, TBOpMTE, TBOp/AT. Ill passivo VCTO TBOJHI- 

teca, quod et Mrazovi^fc probavit. ln Ostrogicnsivero 
accentus sccundae pers. plur. pcnultimam occupat: c<&- 

TBOOMTE, nOTfEKMTECA, IIOAOJKHTE , sic Ctiam nOJKH- 

bete pro russico mojkhbete. 

§. 43. Ad melius cognoscendas Nominujn et 
Verborum flexiones juverit analvsim grammati- 
cam orationis dominicae hic subjungere. Vide 
pag. 78. 

ose lege othe, Vocat. declin. masc. securulae, 
ab otelj pater. otelj ope elj formatum est ab ot, 

NAUinoster, Pron. poss. m, a Genit. nac, ope 
l formatum, mutato c in uj. 

hjke qui, Pron. relat. m. composittun ex h 
et »iE. 

£tn es, 2. pers, Verbi £ca\i*, quod' est ope 
Mb ab ec formalum, 

ma in, Praep. quaepraeter Accusatmuw etiara^ 
Localem regit, 

NK ? 



5?4 ParsIL Cap. III. §. ztf. 

NCcfeY l e ge NEKEcfe^ coelis, loc. plur. , declin. 
tertiae neutrorum, a neko. 

^a utinam , particula Optativi formativa ; 
alias Conjunctio :ut. 

cthtca lege CB/ATHTCAsanctificetur,tertiapers. 
sing. in Praes. a cbaththca, passivo ope ca for- 
mato. Actiyum cbathth est a cbat sanctus. 

hava nomen, Nomin. declin. tertiae neutro 
rum. Est vero hma ab hm^, .ihth, capere,quasi 
dicas conceptus, quod concipitur. 

tboe tuum, Pron. secundae pers. possess. n. 
cujus masc. tboh ope oh a tw formatum est. 

^a hoVh^et advtaiat, tertia pers. fut. a npYH- 
^S, composito ex nj>H et h^, quod est ope ^S 
a syllaba h formatum, Inf. hth. 

ljjktbVe lege ljajctbVe regnum, Nomm. declin. 
secundae neutr. , a LjAfK,rex,ope CTBieformatum. 
tboe tuum , ut supra. 

^a e^et liat, kS^et erit, tiet, tertia pers. 
sing. a kS^S, qUod est a k* ope ^S formatum, 

lllf KUITH. 

boaa tboa voluntas tua , boaa Nomin. declin. 
spcundae femin. tboa femin. a tboh. 

I7ikw sicut, Conjunctio a pronom. h ope ak 
formata. 

na nkch, na nekech in coelo, Localis sing. de- 
clin. tertiae neutr. a neko. 

11 



^ Analysis Grammatica. 575 

h na 3EMAH et in terra , h Conj. , na Praep. , ^em- 
AHLocalis sing. declin. secundae fem. a h*maa; a 
post m est epentheticum, igitur ^EMAApro 3EMA, 

^A^bK naui panem nostrum , ^a^k Accus. sing, 
declin. primae masc. aequalisNominativo. 

nacSljjnwh iirioiifiov (supersubstantialem , quo- 
tidianum) Accus. masc. Adjectivi compositi ex na 
et cSijjnuh, quod est formatum ope nwh a Ge- 
rundivo cSijj, "Verbi eca\u. ProNAc^uiNyn olim lege« 
batur NAcSiiUTBNkiH, a nacSljjctbo sTmurfa. 

&m&\s da , Imp. pro ^a^h , ab inusitato ^a^ 
pro ^amu. ^ide verba anomala. 

naa\ nobis , Dat. plur. Pron. primae pers. ab 
Accus. Ny, Nomin. My. 

^mth hocUe, Adverbiuni compositum ex^ENk 
et demonstrativo cuhic, proprieidie hoc, 

h wctabh NAMet dimitte nobis , linper. secun- 
dae pers. Conjug. tertiae, ab wctabhth, relin* 
quere, quod est compositum ex u> et ctabhth, fac- 
titivo formae quartae a ctath stare. 

^OArn, olim ^A^ry, debita , Accus. plur. De* 
clin. m. 1. a ^OAr. 

NAujAiiostra, Accus. plur. Pronominis pos^es,- 

sivi NAUJ. 

rcKUs oliixi rziKome, sicut, Adverbium. 



H 



576 ParsILCap. III. §.43. 

h mw etnos, Nomin. plur. Pron. l.pers.,cum 
quoAccus. sing. ma, et Dat. mh conferripossunt. 
Nom. sing. A3 radicem propriam constituit. 

wctabaaem dimittimus, Praes. 1. pers. plur, 
iterativi wctabaath , ab wctabhth. 

^oajknhkwa* debitoribus , Dat. plur. Declin. 
masc. 1. a ^oafknhk, quodestope nhk a ^OArfor- 
matum. 

nawum (scribendum naujhm) noslris,; Dal. 
plur. a Pron. poss. nauj. 

h ne bbe^h et ne inducas, h Conj., ns parti- 
cula negativa Verbis praefigi solita , bb^h 2. pers. 
sing. Imperativi a composito bbe^S inducam, cu- 
jus simplex, rejecta praepositione, estBE^S duco. 

nac nos, Genitivus plur. Pron. 1. pers. pro 
Accus. nw, ob negationem ne. ** 

b NAnACTJ* in tentationem, Acc. sing. ob prae- 
positioncm b, Declin. fem. quartae, qui a Ncm. 
naractu non differt Abstractum NAnacTb est ab 
Inim. naiiacth, incidere, incursitare, fut. naiia^S, 
cujus simplex, rejecto na, est na^S cado. 

no sed, Conjunctio, olim n^. 

H3GABH nac Kbera nos, secunda pers. sing* 
Imperativi a composito h^gabhth eripere, exi- 
mere, cujus simplex kabhth est factitivum a kwth 
esse. 






Analysis Grammatica. o^? 

w a , Praep. regens Genitivum, w A&KABarw 

* A^KABArw malo, Genit. sing. masc.Declin Ad- 
ject. deimitorum primae,cujus indeiinitum a^k^.b 
ope ab a aSka, dolus, formatum. 

rziKw quia, Conjunctio. 

tboe ectk tuumest, ectk tertia persona sing. 
Verbi anomali ecmk. 

ljjctbVe regnum, vide supra. 

h chaa et potentia , dvvxiiig, h caaba et gloria, No- 
minativi sing. Declin. fem. 1« caaba , unde etcAA- 
bhth gloriiicare, est a ca&k> seu caob^, unde et 
caobo. 

BO b^kh, olim b^ b^kw, in.secula, Aeeus. 
plur. Declin. m, 1. a b^k aetas, seculum. - 

Analysis versuum aliquot cx Evangelio 
Jo.h. C ap. L 

Praemittam primos tres versiculos et quarii 
partem ex Alexii MetropolitaeMosquensis versione 
descriptos (sine contractionibus codicis), ut cum 
textu superiusp. 70-72. expresso conferri possint 

HCKONH K^fe CAOBO. H CAOBO K^fc KTi KO^. H KOP 
K^fc CAOBO. Cli K»fe HCKONH K% KOrS. BCA T r krV\ 
K^MJA. H KE3 NETO KIICTL NHHT0JK6 EJKE K^ICTL. K1- 
TOM JftHROT E^* 



Oo 



HCKO- 



578 ; Pars II. Cap, III. §, 45. 

hckonh inprincipio, Aclverb. ex H3 et Genit. 
konh, a KONh initium. Alii b^nahaa^: b in, Prae- 
positio, nahaa^ initio , Locaiis Declin. neutr. 1. a 
nahaao, quod estopeAo a nahath , incipcre , for- 
matum. 

K»fc fuit, Praeter. 3. . pers. sing. a ruth; alii 
fi/MUE erat, Praet. iterat. pro kt^/AUje a K»fc. 
caobo verbum, Nomin. Declin, 1. neutr. 
k^ irgog , ad , apud ; alii K Kora a Deo. 
kop^ deo, Dat. sing. a Kor, Declin. m. 1. ko- 
fa Gen. Declin. m. 1. 

Kor deus, Romin, Declin. m. 1. 
Ck hic, ovrog, Pron. demonst. masc. Alii ce 
hoc , referendo ad caobo. Editi ceh referendo ad 
Dei tilium \o<yo$, quod jam Alexius fecerat. 

bca omnia, Nomin. plur. neutr. a becu. Alii 
kce in singal. 

t4?m per eum, Instrum. sing. a Pron. t%. 
■ e^euja facta sunt, Praet. 3. pers. plur. a K«xf. 
Alii mA, alii k^ictk, in sing, referendo ad bce. 

H ei, Conj. KE3 sine, Praep. regens Genit. 

KE3 NEro sine eo, (Codd. Serb. KE3 NKro,Cod. 

Sec, XII. Mosqu. KEHvNKro), Nsro cum prosthetico 

nraecedentem praepositionem pro Ero seu 

\, G&nit; Pron. tertiae pers. h. 

cTk nhhtofke Alexius ordinem graeci textua 
: ::iih pressius secutus est, cum quo iacil 

et 



Analysis grammaiica. 5;G 

£1 Mosqu. secundus, retenta tamen negatfone ne : 
nektii NH4T0JKE, quani Syntaxis slavica exigit. 

nh4tojke nihil, Nominat, Pron. compositi ex 
negatione nh et 4to quid, et emphatico jke. 

ktuct* factum est, antiquiores Codd. Syntaxi 
slavicae convenienter legunt nektm , nek^ictk. Nega- 
tio enim m Yerbo praeponi debet , etiamsi aiia 
vox negans in constructione inveniatur. 

k^i factumest, Praet. simplex a ktuth. k^ict 
vero coaluisse videtur ex k^i ectk factum est. 

ejke seu kske quod , Noniin. Pron. reiat neu- 
trius generis ab hjke, quod ex h et jke composi- 
tum est. 

k^i, seu ut alii legunt b^ictk, vide supra. 

b^tom in ipso, b^ in, Praep* regens Loca- 
lem. 

tom Loc. sing. Pron. demonst. a t*. 

jkhbot vita, Nom. Decliri. m, 1. jkhbot for- 
matum est ope ot ab Adjectivo jkhb vivus, quod 
est a Verbo jkhb&, jkhth, vivere. 

K4J eTat, fuit, Praet a kwth essc. 

h jkhbot K4J et vita eraL 

CB4JT lux, Nomin. Declin. m. 1. 

4akom hominum, proprie hominibus, Dat 
plur. declin. m. 1. a 4eaob4jk, quod ope ob et tjk 
a 4ea formatum videtur. Confer 4Eao frons et 
*iu\ji£h fomilia* 

OoQi w 



58o Pars II. Cap. III. §. 43. 

h CB^T^et lux, vide supra. ' 

b* TMfi?, bo tl m*k, in tenebris , sing. Declin. 
fem, i. a ti>ma, quod est ope a aradiceTKM seu 
tem formatum. Confer Polonorum ema, quorum 
6 respondet slavico tl. 

cbH^titl, alii cb^thtuca, lucet, tertia pers. 
sing. Praes. a cb^thth seu cb^ththca, quod est 
a cb^t lux. 

h ti»ma et lenebrae, vide supra. 

Kro eum, in editis erw, Genit. Pronom. ter- 
tiae personae, Declinat. 2. ab h, pro Accus. h, 
ob negationem ne in nehocthjke. 

nocTH?KE comprehendit , Praet. tertiae pers. 
^sing, a nocTHTN^, quod est compositum ex no et 
CTHrN^, cujus Iterativum est cthpath seu c;th- 
3Ath , Praes, cthtah). Alii NEWKrziT»*, uti nunc 
editi. wkhit Praet. simplex wKrn cum t parago- 
gico, ab wkhm^, wkath , amplecti , complecti, 
quod est compositum ex wk et hm^, Inf j rith 
capere. 



G r a lii- 



I*ars III. Syntaxis g..i. 58f 



Gr&mmatic.ae Slavicae 

P a r s III. 
De Vocum Constructione. 



I. 

S y n t a x i s C o n v c n i e n t i a t. 

i i. 

Oermo constat Subjecto , Copula et Praedi- 
cato. Subjectum casu recto sive Nominativo Pro- 
nominum personalium et Substantivorum expri* 
mitur : f 

a. A3 nhijj eca\l h oyKor, cgo egenus sum et pau- 

per. 

b. Kor tbom eca\i*a3, Deus tuus sumego. 

c. tm ech Kor cnAc moh, tu es Deus salvator meus. 

d. tw ctj awen ech , tu terribilis es. 

e. ceh ectu cwn KorKiH , hic est lilius Dei. 
£ toh ectk uje^ , ipse est misericors. 

g. a\eh ectk R13WK UApEB, gladius est lingua regis. 

h. 



58& Pars tH. Synlaxis §. 2. 3 ct 4. 

h. euiba k&^et ^&uja bawa , vivct anima veatra, 
i. cYe ectk npABE^NO, hoc est justum. 
k. eaapkenh cWk f akh tih , beati sunt servi illi. 
L..bch hStYc efw n^ABH, omnes viae ejus rectae. 
ra. 5A-T50£ENU kwllia ^BEpH , clausae erant fores. 
n. CTj»feAki MA^^ENgij kuslua rzj^&u H)f , sagittae par- 

vulorum factae sunt plagae eorum. 
o. kajjS s«e h jKsNki h^^aaema jfAiuE, erant autem 

et mulieres de longe aspicientes. 

p. TBOA C&TK NEKECA, tui Slint COeli. 

q« bca moa troa cWw, omnia mea tua sunt. 
-r. cVa cacbeca hcthnna §o?kYa c&tk , haec verba 

Dei vera sunt # 

s. ta cStk ckbe^nalua^. heaob^ka , illa sunt quae 

polluunt (?cL XQivZvTtx) homiiiem* 
t v grwJKE kaatbw ;oycTA trw noANAC^TK, cujusma- 

edictione os ejus plenum est. 

"Vides hic ernnia , quae de Subjecto prae- 
dicantur, mimero et genere, copulam etiam per- 
$ona , cum Subjecto convenire. 

§. 2. In tertia persona copula (ectk et cStu) 
saepe subintelligitur, quin exprimatur: 
rt. C6AT0 h CTp auino hma Erw sanctum et terribile 

nomen ejus. 
x. 3AncB r !?^k rocno^NA cb^taa nj ocb^ ljjawujaa cmh 

praeceptum Domini lucidum iliuminans ocu* 

ToSi 

y- 



Synt. Coavenicntiae 583 

y. cotobe Ats^tfBNYH caobeca ^okja, favi mellis vei> 
ba bona. 

t. NtKO BUinKO, 3EMAA ?KE r \SkOKA , CE^LJE fK€ LJA- 
fEBO NEWKAHMHTEANO (olim NEOKAHHNO) COeluin 

excelsum , terra autem profunda , cor vero re- 
.gcs argui non potest (avsgsXeyxTos) ; "Vulg.coe- 
lura sUrsum et terra cleorsum et cor regum 
inscrutabile. 

§. 3. Omnia verba, dum Praedicatum agunt, 
copuiam includunt: oko bh^ht, oculus . videt, 
oyyjo CAWLUHT, auris audit, hthlja aetht avis vo- 
lat , oruis ruAHT ignis urit ; a^ta tboa newck^^iot 
anni tui non deflcient. 

§. 4. Vocativus est vicarius Nominativi. Sub- 
jectum itaque , cpiod alloquimur, aut noinine suo 
compellamus, casu vocativo exprimemluin est: 

KOJKE, rOCHO^H, CriACHTEAK), JKENO, KOr^O.yHJ ', LJA- 
fHLJE, BAA^WMHLJE, rOCFlOJKE , £'!*BO A|tA|Yf AUTH etC 
K^HNE, HCTHNNE tlpABE^NE, IflE^fE H A1HA0CTH6E. 

a. bockjecnh kojke, exurge Deus. 
|3. nj Vh^h kjate a\oh , veni frater mi. 
2>. KAArocAOBH baa^wko , benedic Domine. 
s. otme nalu hjke ech etc, pater noster, qiii es ete. 
£. bck&k> njHCKOfKNA ech ^Sllie moa, quare tristis es 
anima mea. 

*f. KOJKE CBATUH BAA^UIKO, NEKECNWH ICc X? LJAJW, DeUS 

sancte Domine, coelestis Jfesa Chrlste rex. 



584 Pars III. Syntaxis §, 5. 

•$. B03AWEAK) TA rocno^H kj 'fcnocTH moa diligam te 

dormne, fortitudo mea. 
/, jja^octh moa, H3KABH m\, gaudium meum, 11* 

bera me* 

Nunc in correcta Psal. 17, 2. KffcnocTE, etPsv 
3i , 7. (A^ocTg, malc utique. Antiquae enim edilioncs 
K^ knocTH , ^a^ocTh legunt* Sic et Psalt* Venetum efc 
Codd. Mss, Gonfer supra p, 48 1, 

§. 5. Qaod deduobus Subjectis, etiam diver- 
sis, praedicatur, numero duali exprimere amant 
Slavi veteres., cui tamen in libris impressis plura- 
lis non raro substitutus fuit, praecipue inl. per- 
sona. 

A. MUJ NO^OKOCTtfACTNA KCfii? BAM MEAOB^KA KAArO- 

B^CT&SioLUA bam Act. 14, 15. Ostrog. mu qui- 
dem est in plurali pro B*fc seu ba, kcb^ iu 
duali pro ecba, in quibusdam editis ecma. In 
correcta plurales no^oKOCTpACTNH ecmu heao* 
b^fcqw KAArosHiCTBbioiuE substituti sunt* 

fc. MW OyKWBnpAB^y^: £OCTOHNA/A KOnO ^rfeAWM NAK) 

Bocn ^Vemaera (alii B^fe - B^cnfVEMAEB^fc) Luc. 23 , 41. 
h A3 h otelj e^hno ecbHj olim (nunc ecma pro masc* 
ecba) Joh, 10, 30, 

r. A3 H IwNAifrAN CbJN MOH CTANIBA frl MosqU. prl- 

ma, (cTANEB^b in Ostrog., ctanem ia coj> 
recta) 1 Reg. 14* 4O. 



Synt. Convenientiae 585 

£. b^aa^ kojkYh )f o^Hjf oB^fe Psal. 54, 15. in Ostrog. 

Melius Psalt. Ven. ^o^h^oba, correcta inplu- 

rali B^oM^-yo^nyoM. 
e. r^Hs )(OLpEUJH, oyrcTOBAKB^b Luc. 22, 9. Cod. 

Kop. ,oyro«roBAEM in editis. 
«. bam B r b EAAroB^cTB^KBd? Act. 13 , 23. in Damiani 

Apostolo. Confer p. 4Q1. 
5. non^EB^ oyKo ha roae Gen. 4 , 8. in Ostrog. , 

noH^EAt in correcta. 
3. ^a noMNHB^fc Gal. 2, 10. Mss. et Ostrog. , iioa\- 

nha\a editiones mediae, rtOA\NHA\ postremae. 

M. njlH^H KpATE MOH: H^kl^EB^fc NA CEAO , B^BO- 
f HB^fccA B r iCEAE\* ,- OyjANHB^fe B^BHNOrf A^^fe^ , 

BH t \»tB r fe aljje — Cant. 7. 11. 12. in Ostrog. 
Correcta plurales h B^y^EAt, bo^bojhaua, 
yj^NHM, yBH^HA\ substituit. 

Confcr qnae p, 54S. de terminatione masculina 
BA diximus. In Mss. quidem , quac mihi consulcre \i- 
cuit, pro masc. ba ubique B^fe reperi. Pro ^oljjeba , 
ny ochba , Ca^eba, a\oweba (Marc. 10, 55. 57. 09.) 
leguntur in Cod. Ossolinskiauo , Kopit. ct in Ostrog. 
ediuone y^uj 66 ^ njocHB'fe, cA^EB^fe, mofkeb^. In 
Damiani Apostolo constantcr /B^fc in utroquc gencre 

USlirpatUr: HAUB^fe , ^AB^fe , nOAWHB^fc, MOJKEB^fe, 63- 

6f \;p uace oka ^a noc^fev/Hfirfe, in Praeteritis ^o^nyo- 

ffc , BH^^OB^, CAklUIA^OB^fc , Hf OHOB^AYOB^fe etC. 

Sic in poemate de Igorc oka Ece^fc, B^fe-onSTAEB^fe. 



Se- 



586 . Pars HI. Synlaxis §. 5. 

Secundae et tertiae dualis exempla cape c 
Lucae capite 24. postremae editionis. 

I. H CE ^BA W NHJf K^CTA H^&LIJA B TOHJKE ^ENU BfiECU 

— V. 13. H TA KECfe^OBACTA B CEK^fe y. I4, 

K. H KWCTK KECfe^SfOLJJHAU HMA H COBOnf OLUAWLJJH- 

MACA (OstTOg. CfcBOnjAUJALLIHMAC/A) V. 15. 
A. OHHJKE EK> ^EJJKACT^CA, £A EPW NE flO^NAETA V. l6. 
M. ^EHE JKE K NHA\A: HTO cWk CYa, W N!ipi£ CTA3A- 

ETACA K CEB-fe H^SlJJE (QstrO£. H^^ljJA) H ECTA 

^fAXAA V. I7. 
N. H pEHE HM (Ostr. HA\A): KlH)£ ', ONAJKI ffecTA EM^ 

V. lt). 
O, H TOH fEHE K NHMA (OstT. KNHM): W NECMyCAEN- 

NAA H KWCNAA CEf^LJEM V. 25. 
H. H nfHKAHHSHUJACA (plural.) B BEfb, BNJOJKE H£A CTA 

V. 28. 
V, H N&JK£ACTA ErO, TAArOAWLLJE (pllir,) : WKAA^H 

C NAMA H BNH^E C NHMA WKAELJJH (OstrOg. 

okaejkth) v. 29. 

C. ONHfcMA JKE WBE^OCTlJCA OMH H OO^NACTA ETO V. 3l. 

(Ostrog. w5bej>3octaca Kiasc. pro femin.) 

T. H pEKOCTA K CEKTa!: NE CEf^LJE AH NALUE FOfA K^fe B 

nac v. 32. Ostrog. nah> in Gen. duali, et &nak> 
in Locali duali. 

fc. H BOCTABLUA B TOH HAC , BO^BpATHCTACA H WKffc- 

TOCTA V. 33. H TA nOB^ACTA V. 35. 



$. 



Substantivi collcctivi. 58r 

<J>. on^ fke nyHCTSnAiii^ (Ostr. et Mss. njHCTHnAUJH) 
rcttjca 3A NO^^fc erw h noKAONHCT^CA emH 
Matth. 23, 9. Mardarii editio nokaonhctace, 
Cod, Mss. etiam ftiCTACA, mascul. pro 'femi- 
nino. 

X nocAACTb yso cectjHj k nem^, rAAroAWijiE (plui\) 
Melius Ostrog. iu duali rAAroAiotjjH Joh.11,3* 

W. ALJJE HiE Kj>AT HAH CECTJA NArA K^ETA H AHUJ2NH 

(plur.) k^eta ^nebnwa iihlua Jac. 2, 15, Sic 
Ostrog. At Damiani Apost. ahuiena in duali, 
Correcta in plur. na^h k^&t, ahujenh kS^St. 

Anomalia gencris etiam in secunda et tertia persona 
locum habet. In his autem masculina terminatio ta pro 
fcminina t^ usurpatur, etiam in Codd. antiquis. In 
Damiani Apostolo kcta pro kct^. mhaoctu h npAfi^A 

Cj^TOCT^fccA, n^AB^A H MHJ WKAOKkRACTAC^V Ps. 84, 

11. in corrceta. Ostrog. vero et Psalt. Ven. co^toctacjv 
habent. At Psalm. 10,7. HA r fcfKE ctoact^ NO^^fc Eru» 
omnes tres conspirant. Pluralem "Verborum cum duali 
Substantivorum constructum jam in editionc Ostrog,, 
saepius tamen in correcta invenias: omh baijjh oy- 
30 at pro oy^pHT^fc. Zach. l3,8, correcta editio plura- 

fes flOTJEKATC/A, H^ME^N^T Clim dliali ^BTS HACTH EA 

construit. Ostrog. vero duali utitur : ^bMj ea macth 
n?TyESHTECA h oyrHKAETE, vitiose utique pro no- 
TfESHT^fcc^, oyrHKAETTJ, uti Mosqu. prima reetc emen- 
duvit, 

§. 6. Substantivo collectivo singulari jungi- 
tur Verbum in singulari: conm aw^eh wku^et 
t* Psal 7, 3. synagoga populorum circumdahil 

te; 



588 Pars III. Syntaxis §. 6. 

te; oy.woAMA jke bce mnohuctbo Act. I5, 12. tacuitau- 
temomnismultitudo. Saepe tamenetiam inplurali: 

1. kto c&tk e$>atV a a\oa Matth. 12, 48. Qui simt 

fratves mei? 

2. lj^a&wt bw (bac) c^ujaa COMNOK) kjatVa Phil. 4> 

21. Salutant vos , qui mecum sunt, fratres. 

3. conm aSkabw^ w^ej fkalu/A a\a Psal. 21, 17* Con- 

cilium malignantium obsederunt (obsedit) rne. 

4. jljh rciKw kamenVe ce (cVe) ^a^ew kS^&t Matth. 

4 , 3. Dic ut lapides hi panes liant. 

5. BOCKAHKN^TE KOrOEH ECA 3EAU/A Psal. 97, 4. Jll- 

bilate Deo dmnis terra. Hic tamen Slavus 
magis graecum textum exprimere studuit. ; 
Sic octanok ak> v j\eh h^olua. Apud Nestorem 
pluralis Verbi CLim Collectivo saepissime legitur: 
hjok ao^eh (aa^Vh) bo^bjathluacl na nog^ET (re- 
sidmim navium); h^t j&ck h NAraAHcSTK; noB r b- 
£a\*s kopk^o cb0hm', eahko nac kfecthahc* ecmo 
(ecaaw). 

Exemplum secundum docet Adjectivum cum col- 
' lectivo connecti in singulari. At non desunt excmpla, 
in quibus adjectiva etsi coactc in piurali constrLiuntur. 
NEMOLLiNyM Kf atih 1 Cor. 8, 9. Ostrog. inftrmi$ fra- 
tribus. At correcta delevit kdatVh cluu mGraeconon 
legatur. 3 Macch. 4, 5. Ostrog. be^alue eo ca cta- 

fELJ AINOJKECTBO, Cfc^HNAAUI OyK+AENU H CAAMENW, 

correcta melius be^omo eo kalue npECTAf^Ayjf mno- 

JKECTBO cfc^HNAMH yKj>ALUENNy\*, CAAHENy\% re- 

fcrendo participialia adjectiva ad Genitivum noecta- 
fffeAy^. Psalt i5i, 5« ejatia moa ^oejh h KEAHLjy, 

H 



Pluralis Neutrhis. 589 

H NE KAArOBOAH B NH\* r£ls. MeliUS Psalt, Yen. £0- 

eja n beahka, quamvis b nh^ (iv dvToTg) in plurali lc- 
gat , quod ad collectivum femininum kj atia refercndum 
erat. 

Numeralia n^Tk , uiecti* etc. considerari possunt 
ut Collectiva neutra, hinc etiam cum iis verbum inplu- 
jali subinde construitur: norawA k> ce^mi* Marc. 12, 22. 
acceperunt eam septem (ol sktcc) ; at v. so.ceamin kdatYh 
Krfe septem fratres erant. Yide infra Synlaxim Nume- 
ralium. 

§. 7. Syntaxim graecae potius linguae, quam 
suae observasse censendus est interpres slavus , 
quoties ille verbum singulare cura neutro plurali 
conjungit: Psal. 1, 3. Ostrog. Ven. etcorrecta bca, 

EAHKA ALJJE TBOf HT , Oycll^ET (xttTSVodto&q&STCU) , pro- 

sperabitur, pro oycn^fcwT prosperabuntur. 1. Gor. 
10, 23. Ostrog. bca mh AdjTkECTi* (s%s$iv), at mox 
eodem versu bca mh a^ti* c^ti*. Gorrecta utro-* 
que loco cSti*. Luc. 11, 26. God. Kopit. kwbakt 
nocA^Nram (yfvsTcu Tct stfx&roi) , editi kubawt. Ex> 
stant et alia servilis imitationis exempla , quae do» 
cent, interpretem nullam habuisse rationem ge- 
neris vocum slavicarum , dummodo in graeco r.eu- 
tra pluralia cum verbo singulari constructa inve- 
nerit : Ostrog. 2 Tim. 2 , 20. n^ctu tohYio coc^h 

3AATH H CyEKfENH, NO H ^JEBANH (i% £Sl- (TXsCu etC.) 

non solum sunt vasa aurea etc. Melius correctaNE 
tomYk) cocS^h ^aath h coekoanh cStl etc. Psal. 19, 
4. bc/A cofkenYa (lege bcecojkskenYa) tboa tShha kS- 



690 Pars III, Syntaxis §.8,9 et lo< 

^n Ostrog., at Venet. Psalt, et correcta bcecojkjke- 

nVe tboe t^hno in singulari , cum graeco. In Fsal- 

terio Kioviensi in Cantico Moysis : ^a cnh^et rnKO 

joca rAAFOAy (lege rAAroAH) moh Deut. 32, 2. (xac- 

ta^tw — -ra g^iixra) , at Ostrog. Psalt. "Venetum et 

correcta cnm^St, syntaxi slavicae conformius, 

Graecissat nimium interpves 1 Macch. 12, 25. h 
nauja bauia ecti* r| vJfccov CyJiif iyv , melius correcta h 
rzi?KE hauia, bauja c^tk. Et 1 Macch. 4 , a^.meiius nunc 
hs t7m;E')fOT/MiJE , TAKOBAKuuiA,quam olim: ne k&ko 
^ot 1 ^ takoba kwcti», toicuJtx <y$yovzt. 

§. 8. Pronomina personalia,si Subjectaagant* 
exprimere non magis amat Slavus , quam aut 
Graecus aut Latinus , nisi emphasis aut alia ratio 
icl exigat, 

f ak tboh ecm (subiiitellecto A3); 
i^cmu noiuh nhjke tmw (subintellecto mbi). 
ktoech? (subaudi tw); hTo tbojhuih? 

EOJKYh ECTE H CWNOBE BhlUJNArW ECH. 
F£A£ET, M$ET, AEJKHT, CHHT, MOAHTCA, 

ns^Ajf^, nYAy^, jkena^cA, noc/ArAjr^ 

&3 f&KOK) MOKH) OVTBEf^HJf NEKO, 

&3 ECM KOr H N^fccTK HNOro. 

HA$0 , TW BCEr^A CO MNOK) I CH, 

BW*KE F75KW HSAOBHnjH OyMHfAETE* 

AUJE I3CTE M niETE, NE 6U AH KICTE H BUf uYeTE 

Zach. 7 , 6. 

CH FKE JEHE, ONHJKEffeuJA, ONH FKE HCKAJf^ CtC. 

Quo 



Verbi in plurali. 59 1 

Quo in casu on demonstrativum vices agit 
Pronominis petsonalis tertiae personae h, quod 
in Norninativo non esjt in usu. 

Pronominibus personalibus utuntur Russi pro Ver- 
bo ecmu; hinc in Ostrogiensi Deuler. a4, t.CNOBE e$ 
bw rS ea BAiinro, pro cwnobe ecte, uti recte i:or- 
recta. 

§. 9. Si Nominativi personarum diversarum 
pluralern aut dualem postulent, potior ratio haben- 
da est primae et secundae quam tertiae personae» 
Praestat enim prima reliquis duabus, secunda 
tertiae r ' A3 h cfi moh h kjatYa moa nobhn&emca 

3AKON& A3 H $0M OTglJ MOH\* CoP^UJM^OM, TW H 
CWNOBE TBOH llf OCAABHTECA, TW H CWNA TBOA 
JKHBA fiS^ETA. 

§, 10. Verbum in plurali aut duali masculino 
generi utpote praestantiori se conformat : oteii 

MOH H MATH MO/A WCTABHCTA M/« ; HSfrjA TBOH H flA- 
AHIJA TBOA, TA MA oyT^UJHCTA; RJAB^A H MHf WKAO* 
GW3ACTACA. Psal. 83, 3. CEJ^ljE A\0E H OAOTk MO/ft 

B03j a^obactaca per anomaliam generis, pro B03- 
fA^OBACT^bcA. Eadem licentia Psal. 84, 11* duo 
feminina Substantiva in antiquis editionibus cum 
duali masculino construuntur : mhaoctu h hcthna 
cyfcTocTACA, in corre^ta cj^tqct^ca, Confer 
pag, 587. 

& 10, 



6oi Pars III. Syntaxls §. ti„ 

§. 11. Adjectiva et pronomina possessiva nu- 
mero et genere concordare cum Substantiyis , 
exempla §. 1. subnexa docent. Idem valet de Parti- 
cipiis passivis in utroque numero, de activis in a 
in singulari, immo et de Gerundivis, praecipue si 
assumta terminatione delinita in Adjectiva trans- 
eant. 

n^E^AN KWX; BHNOPfA^-riOJKJKEN OPNEM H fACKOFlAN. 

£A ^NAEMA K^ET CHAA EHJV. 
ALJJE NE r^L NOA\OrA KUJMH, B* MAaH? BCEAHAACA KfaJ 

B^ A£ £&LUA MO/A. 
E^H HMA TOCnO^NE KAArOCAOBENO. OCAA TBOE WtfTO 

W TEKE (kS^ET). ^AKA&^HJf fZlKW OBHA norbJKUJEE* 
CnACENH fcS^EM. AK>£I*E 3HJK£EM'iH EOCJfBAAAT r$A , 

ra^ouja ra^BENH MN03H. 

CbJNOBE TBOH H ^UJEf H TBOA UJ^ANbJ K^&T Hl^WK^ 
HNOmS'. ^fcBbJ H£NE WCTJTOBANbJ KUUJA, B^OBHLjA 
(plur.) H)f NE OFlAAKANbJ KbJUIA. 

KAArOCAOBENA IIAEMENA oyTf OKU TBOEA OstTOg.* CA. 

hcha^Va mjeba TBOErw correcta , Deut.28,4<et 
y. . 18. ny oka/Ata iiaemena (coit. hcwa^Va) oy- 
TfOKw tboea. ta (corr. cfa) bjata ^AKAKVIENA 
k^>St Ezech. 44. 2. 

Anomaliae generis in Ostrog. Detit. 28, 17. njo- 
kaatuj r^MNA tboh ^t c. 17, 20. MNorH aHjta (corr. 
recte mnota at^ta) excusari possint, cum et Poloni 
et Russi femininum cum plurali neutro construant. At 
2 Macchab, 6, 10. ^B^b ko jkenu okaebetanh c^Tb, 

laullo 



Adjectivorujn cum Substantivis. &Q$ 

nullo modo tolcrari potest, hinc et correcturn fuh\ 
Legitur eniin nuiic wKAEBET^MkJ liyiiJA in teminino* 
Corrigi autem ctiam debuisset i Macch. 5, 29. ^anh - 
55 ctdan mmh", cum ^ANHfcmininiim sit,cuiiem. ma- 
aki rcspondet. Etiam Apoc. 1, i5 ct 2, 18. n 03^ 110- 
^oknh corrigendum fuit. Editor Mosqu. primae ne^oa- 
jkna ko cSti» ma^a 2 Cor. 12, i4. maie correxit po- 
nendo fem. ne^oahiniiI , Corrcctores vero recte restr- 
tuerunt neutrum ne^oafkna. At 2 Cor. 10 , i0. iiocaa- 

Nl'A TA&KH H K^fcnKH , ApOC. 10, 5. ^ANbl KbJUJA 

em^ oycTA taa^oawijja incorrecta mansere. Apoc. 12, 
l4. ^anki EbiuiA fkeni? ^h^k KOWA^fc , mutarunt sclum 
correctorcs dualem in pluraiem ^ba koiiiaa, cum quo 
fcminin. ^anw (pro neutr. ^ana) • construxerc* 

In libris rcceritius in Polonia aut Puissia translatis 
ex. gr. in Pcritateucho, libris Rcgum et Paralipome- 
non , Macchabaeorum , leguntur subinde Gerundiva foe- 
mininammH, ujh terminata pro maseuiinis : yotaujh, 

TAArOAlOUJH pro ^OTA, TAArOAA , OyMNOWHBUJH , Oy- 

^prfcBUJH pro oyMNOfKHB , oy3o r bB. In plcrisque locis 
correctores restituere tcrminatioiiem masculinam. Num. 

22, 02. oliin Oy^O^B MA OCAA, nilriC BH£/>\ A\A OC- 

ahlja malc pro bh^aujh (aut BH^HbBUin). Miitato enim 
genere Substantivi etiam mutanda erat terminatio Ge- 
rundivi. 2 Macch. l, 22. olim Er^A canlje b^cVa nEyBiE 

B 1 * OKAALJ^fr C^LJJH (tcy) , nilllC E. C. B03CIA HfEJK^E OK- 

aamno (iinvstpqg) cSljjo. Viderunt illi femininum c^ujh 
non posse convenire neutri canlje, mutarunt- itaqae 
genus, sed pro vulgari cSujo utique c&uje scribendum 
erat. Confer Matth. 6, 5o* c^no ceanoe ^neck c^uje. 
Gerundivorum terminationem masculiuam convenire 
etiam neutris stipra diximus : cej ^lje - ropA K^fe Luc$ 

24. 32, 3E{>N0 nUJENHMNO HA£ Joh< 12, 2$. ImHlO 

olim oko ^rAAH Prov. 30, 17. pro pSrAA,nunc ^S- 
pawljjee cum terminatione deiinita pro fSrAWLjJE. 



Pp §• 12. 



Sgi Pars III. Syntaxls §. 12. 

§. 12. Adverbium ncnoANb, ollm et cboko^k, 
iion raro etiam Comparativi Adverbiorum, quao- 
do Adjectiva supplent, omni numero et generi 
tribnuntur; HCnoANk^EMAA, njAfi^bJ ncnoANb^ECNHLjA 

TBO/ft*, 1ETWOH JKHBOTNAHCnOANKOHEC; MNO^^fc^ nTHLJ 

aSmlue ecte Bki meliores estis vos. Joh. 8, 33. 36. 

CBOKO^b, K^ETE in MsS., CBOEO^NH 111 editis. E^AKTO 

mectn^e teke honoratior te Luc. 14 , 8.(InMss. mi- 
nus antiquis HECTNHsnin masculino). ceto nocA^wAB 
mS^jwh nj> em^^e kS^et <ro<puT£gog hcu Prov. 1, 5. ceh 

JKE KALUE CAABN^feE BC^fe^ Gen. '84, I9. (nUllC CAABN^fe- 
LUVH). MENmVH nEOCT MOH TOACT^feE ECTK HfECA OTLjA 

MOEro 2 Paral. 10, 10. Russi et hodie Adverbiispro 
comparativis Adjectivorum utuntur, uti quando- 
que veteres Interpretes. Cape duo exempla ex 
Damiani Apostolo: toahko aShe kwb anYa, kahko 

JA^AHMN^feK H\* NACA^OBA HME Hehl\ 1 , 4. riUHC TO- 
AHKW aShLUVH KklB ArrAWB , EAHKW nfECAABN^E IIAME 

h^nacatj^ctboeahma. Respondet autem aW ewb, 
uti aSmluVh kwb, graeco xqsittuv ysvopsvQQ. 1 Cor. 
15, 19. n^LjjuiE kcm miserabiliores sumus, sXssi- 
voTsgoi ~s<j\isv , nunc uvkaan^hluh - ecmw. 

§. 13. Adjectiva , quorum pleraque duplicii, 
terminationis,indefmitae etdeiuiitae, capacia sunt, 
si Praedicatum agant, indeiinitam terminationem 
jjostulant : kaap ectl cot; kS^& teb^ no^o&EN ; 

KAArA MHAOCTL TBOA \ £A K&^St CbJNOBE EPW CHfH. 

c*- 



Adjectivorum indcfmitorum. 5o5 

CS^KUI TBOA K/UrW. £A K&$St MfECAA BALUA HfE- 
HOACANA. 

Si substantivis connexa Subjectum aut Prae- 
dicatum compleant, et determinent, etiam termi- 
nationem deiinitam admittunt: ^okjota nekecnaa, 

CAABA ^B^^NAA. ^HBNU KWCOTkl MOfCKKI A *, TOf A EO&Va 
rOJA T&MNAA, nONOUJENlEB^SNOE^A^fcK NHKECNUH, NE- 

^Sr ^oAruH ; noMAN^ (memor fuit) caobo cbatoe 

CBOE. MUUJLJA CBATAA ETW. N^MbJ £A K&^&T OVCTNbl 

acthbua Psal. 30, 19. muta iiant labia dolosa, 
tcL %ti\v[ t& loXiot. Supplent nimirum Slavi ter- 
minatione delinita articulum aliarum linguarum. 
Quotiescunque igitur in GraecO afticulus Adjecti- 
vis praeiigitur, interpres Slavus terminatione de- 
iinita utitur. Marc. 8 , 22. nfHBE^ouiA knemS Ca^ha 
Tv<pXov , at v.23 EM3A fSKScATfcnAroT?TufXS, cap. 10, 
46. bajthaaeh caHjhuh o Tv<pXcg. V. 49. Substanti- 
vo uti maluit Slavus pro Adjectivo deiinito : B03- 

rAACHUMA CA^fenLJA tOV TVffXoV, V. 51, CA^fenUH 5KE (0 ds 

Tv<pXog) TAAroAA em&. Rom. 3, 16. camwh ^fcjf cno- 

CA&UJECTB&ET £&\"0BH NAUJEM^ CiVTQ TQ TtVSV^LOi. Luc.5, 

31. ne tj ekSwt 3^jabVh bjama, no KOAAiuVH,nonin- 
digentqui sani sunt, medico, sed qui male ha- 
bent, ol vyictivovTsq — oi kccxics s%ovTsg. Psal. 63, 11« 
no^BAAATCA bch n^ABiH cej^uem laudabuntur om- 
nes recti (ol sv-3-sfg) corde; Luc. 6, 6, ^ka emS ^e- 
cnari K^b c&p manus ejus dextera (vj Zsfya) erat 

P p 2 ari- 



5g6 Pars III. Syntaxis.§. 24. 

arida (%vjq&). Matih. 11, 5. Slavus Adjectivis de- 
iinitae terminationis utitur , quia vices Substantl- 
vorum seu Subjectorum supplent, quamvis in 
Graeco articulus non praeligatur : caenVh npo^Hya- 

H>T H JffOMVH )£0$AT, njOKAFKENNiH UJHHLjJAfOTCA H 
rA^ClHCAyUIAT, A\E^TBVh BOCTAWT H NHljJlH KAArOB*fc- 

ctb&kjt caeci rv<p\o) etc. Sic tbojah • (3 tvoi&v) fi\M- 

TBOOAAH, n^H^WBAAH, fA^AHEAAH AniOS 5 , 8. OrNb 

nonAAAAH, nAAMENk noFKHTA/AH Psalm. 82, 15. 

§. 14. Si propne Substantivum Subjectum 
aut Praedicatum constituat, Adjectivum ei con- 
nexum terminationem jam ihdefmitam,jamdehni- 
tam admittit. maa kbac bce CAi^bujENVE kbacht Gal. 
5, 9. modicumiermentum, putQci g/jzij, cVe moje be- 
ahkoe h njocTfANNOE Psal. 103 , 25. hoc mare ma- 
gnum et spatiosum, ccvtvi jJ S-ciXct&iTcc v\ iLsyclXv} etc. 
Quo antiquiores libros consulas, eo frequen- 
tiorem usum Adjectivorum indeiinitorum in- 
venias, ut facile augeri possint exempla, quae pa- 
radigmati possessivi nABAOB supra p. 484 — 488. 
subjunxi. Ad illustranda, quae p. 486 de Vocativi 
flexione dicta sunt, locum e 2 Macch. 1, 24. 25. 
adducam. r£n, r£n kfke bc^ vbojhe, ct^awnwh 
(0 <pG@sgog), KftnKiH, h njABE^Nwn, h mhaocthbwh, 

fc^HNWH (0 [lOVOg) LJA^K) H KAAriH , E^HNWH ^ATEAK), 
E^HNE n^ABE^NE (o ^OVOg^dlKCClOg) H BCE^Ef fKHTEAK) , H 
E^fcHNUH, CnACAAH (o S/flfCTCO^W ) — , COTBOfHBUH 

(onou ' 



Possessivornm in ca etc. 597 

(0 iror^ttg) — , h wcthbwh ny;,ubi e^hhwh cum 
Substantivis , e^hhe vero cum Adjectivo njABE^HE 
constructum est. 

Hebr. 9, 12. in corrccta editionc legitur b^ihoe 
hck^haehYe WKp^TkJH , licet ■svodiisvog articulo careat. At 
in Damiani Apostolo wsp «feT, sine terminatione deiinita 
hiH. Ostrog. aliam quidem vocem, sed tcrminationem 
iadeiinitam habet: h^mnoe h^gabaehYe cxtbojhb. Nume- 
ralia ordinalia sinc terminationc kiu vix unquam repe- 
rias; in Dam. Apostolo tamen 2 Pet. 2, 5! ocma mutzi 
pro oeMArw occurrit. In eodem Hebr. 10, 5i. ctjaui- 
no bhacth b^Slj^ kopa fkhba, &sz ^ZvTog , sic et iii 
Ostrbg. licet efke ante bhacth (to s^irstfsXv) inserat,in 
correcta vcro ctjauiho ecti* eike — KorA iKHBArw. 

§. 15. Possessiva in ob, eb, ehu, kh, et ope 
u formata, ut npoycw, e^hnojoir^i», khajk, respu- 
unt terminationem defmitam , exceplis koikYh , bj a- 
«ih, kjabVh et paucis aliis, quae tamen in obli- 
quis quibusdam casibus ut indefinita inflectuntur. 
Gentilia in eck in antiquis libris obvia,in recentio- 
ribus ckwh (ckih) amant. Rinc et a\^jkeckwh,jkeh- 
ckwh hoa, olim m&keck, ikeheck (in Dam. Aposto- 
lo mSikkck, ikehkck), taaahteck, pro qttO Apoc. l6, 
21. taaahtec male in editionibus omnibus impres- 
sum est. Confer p. 13 1. 

§. 16. Utuntur vero Slavi Adjectivis possessi- 
yis , uti et quibusdam aliis , loco Genitivi aliarum 
linguarum. cwh kojkYh est iilius Dei, rojA kojkYa 
mons Dei, caobo rocno^HE verbum Domini; ^pm 



5g8 Pars III. Syntaxis §. 17. 

^abY^ob Dotnus Davidis, cuh Iwch<J>ob et Iwch(J)au, 
Iakwsa, aevihn, rojACJWHA, koa^no TS^obo tribus 
Judae, aono abjaamae sinus Abrahae, c^brk ^Yabo- 
aa laqueus Diaboli, j>&ka rj "fcujNHHA , hma njojoHE 
nomen prophetae, uo^okYe ^mihno similitudQ ser* 
pentis, jekja cHsbejoba latera aquilonrs. paSkhna 
moj ckaa profundum maris , nHjraK mojckuh arena 
maris ; ^b^jk tjocten fera arundinis, 3be£i*e ^tf- 
kjabnYh ferae sylvarum, jfATJS ArrACKWH panis an- 
gelorum, ctjnu cmejtnaa umbra mortis, cmejti* 
kjectna mors crucis, ijbHjt ceanuh flos agri, baa- 
ch taabnYh capilli capitis , oyrAiE orNENo carbones 
ignis , b rAABH^NTs knhjkn^ in capite libri , b rAAcb t^- 
KN^binvoce tubae, paac rhujaack sonus listulae etc. 

§. 17. Numeralia e^hn , ^ba, tjh, hetujh 
Adjectivorum more cum Substantivis construun-* 
tur. nATL, ujecti* etc. cto, twcSljja (twcaijja), tma, 
utpote Substantiva singularia verbum in singulari 
postulant; 
n^TU h\* nAAo Apoc. 17, 10, quinque (ol ttsvts) ce« 

ciderunt. 
ne nATis ah hthlj q^NHTCA Luc. 12, 6. veneunt 
ujectu ^nih ectk Luc. 13, 14- sex dies sunt. 
ce^aak oyKW kjatia kts Luc. 20, 29. septem — 

erant. 
KwcTK fke emS cwnob ce^mi* Ostrog. Job. 1 , 2. (cor^ 

recta kuuja jke em^ cukobe ce^mk minus recte), 



Numeralium. 599 

£ANO KWCTU HM CE£MI» Tf^K ApOC. 8, 2. 

H3W^E CE£M ArrA H3 \"pAA\A Apoc. l5, 6. 

^ECATIi Jorm^EBH^-t, ^ECATL LJAfEH ECTL ApOC. 17, 15. 

Ostrogiensis (correcta ^ecatu jorwa raaiE bh- 
^•feA ech, ^ecatu L]\fEH cStu ui plurali , minus 
recte). 

JUJJE K&£ET N^KOEAtS MAK^ CTO OBELJ Mattll. 18, 12. 
UA^ET w5 CTJANfeJ TBOE^S TKIC/ALUA , H TA\A W^ECN^W TE- 

ke Psai. 90, 7. 

KAl JKE B'& KOfAKAH BC^ ^Sui ^B^CT^fe C£^A\K£ECATK 

h ujectk Act. 37, 37. Slavus in 3. pers. K*fc 
pro ?pev, eramus ; fortasse olim legebatur 
K^fe jke nac. 

KOAHKW ECTK £NEH p AKA TBOErO Ps. 1 18 , 84,qUOt SUllt 

dies servi tui. 

§. 18. Negligi syntaxim slavicam in editioni- 
bus recentioribus plura exempla docent. Sed etin 
antiquis subinde verbum plurale cum numerali- 
bus luectk etc. connexumprobat, interpretes syn- 
taxim graecae linguae potius secutos fuisse , quam 
slavicae: norauiA k> ce^mu Marc. 12, 22. ce^mk ko 

HM^felJJA K> fKEN^ V. 23. rS^St KO W CEA^fe n ATK B E£H- 
nom £oa\& ja^^aenu (pro f A^^rfcAENH) LuC. 12, 52. 
ce^mu taab roj iu cStu. ce^a\u Apoc. l7,9« Cfc V, 10. 
LJAflE CE^MK CSTI*. TAAUJA CE^MU TfOMUJB Aj oc, 10, 
3. ET^A HCnOANHUJAC/A OCMK ^NlH LuC. 2 , 21. B*& NEAtrRE 

maaw, CHffci ocmu ^Slu chacoluaca 2 Petr. 3, 20, 

Fac- 



600 Pars III. Syntaxis §. 18. 

Facium id est praecipue, ubi Adjectiva simulcum 
numerali construenda fuere: ^p^rVAJKE ce^mu koab 
(Ostrog. KjABki in Nominativo) h^ui^ouja Gen.41, 
3. Rectius utique ^yHry^ ce^mk kj ab h^w^e. h na- 

^OUIA fANENH — n*\T CWT TbJCAUl M^JKEH Kf*feriKH)f 

2 Paral. 13, 17. pro ha^e jausnw^ etc. K r fc)fS jke tS 

EO^ONOCH KAMENNIf UIECTK AEJKAUJE Joh. 2, 6. MellUS 

in Codd. Serb. Pragensi et Kopit. K*fe jke t^ bo^o- 

NOC KAAUN LUECTfa. AEJKEUJ. NATIx JK£ K^ U» NH)f M&£ffaJ 

h nATh wpw^HEfaj Matth, 25, 2. Non aliter Marda- 
riieditio, licet k^e (i. e. kSa) legat pro K>fO£HBbJ. 
At Cod. Kop, omnino recte Genit, M&£ffaJ)f , K ^ H Y« 
"Vide I\egimen Numeralium. 

Gcnescos Capite 4i. contra Syntaxim slavicam sac- 
pius peccatum fuit. V. 2. hc^ojk^a^S ce^mk Kj>ab ^o- 
Kfki bh^om h H^soANNfaj t^aecw ; Ostrog. quidcm 
ho(Ojk^auje in sragufarj et ^ok^a b^oj^ in Genitivo 
legit, sed H^K^ANNfajetiam male construxit cum ce^aak 

KJAB. V, 4. H nom^OUJA CE^MK K^ABfaJ ^AfaJ A H )f&£bJ/l\ 
T^AECfaJ CE^Mfa. KfAB ^OKfbJjf BH£OM H H^KfANWJf 

T^bAEcy ; Ostrog, corruptissime : h H^faj^ouiA (legc cum 
Mosq. prima Hqra^OLUA) ce^mk ^AfajA b^ojom h )fS- 
^wa TEAscfaj ce^mk kjabw (quod ante ^awa poncndum 
erat) ^oKpwjf , okja^om H^KyANMWjf, V.5. h ce ce^mk 

KAACH HCJfOJK^AJftf — H3K0ANNW H ^OK^W, Ostrog. me- 

lius ce^mi» kaac etc. et h^kjanVh in mascul. at mox 
iterum ^okow in feminino , cum tamen kaac sit masc. 
generis. V. 6.^^m jke ce^mkkaach tonuwh hcton- 

MENH B^TpOM H3fACTA)fS 110 NH)f. OstrOg. ^fSrAAJKE 

CF£Y\b, kaac (rcclius utique) tonijw hctonmenh B^fc- 

TfOM H^NHUAJffr HO NHJf. V. ^. H nOJK^OUIA CE^MK 
KAACII TONUWH HCTONHENH B^TfOM CE^Mk KAACWB H^- 

KfA- 



Numeralium ^ba, oka. 601 

kjannw^ m noANki)£. Ostrog. iterum ce^mk kaac, quam- 
vis tonlju hctonmenh ctiam in plurali construxent. 

Formulae ^oSrAA ce^a\k in Ostrog. Gen. 4i , 6. 
ce^mu cVjo Gcn. 21, 50 pro cs^m^ ch^, et na ^o&- 
r&?o '-; ^nih Levit. i5, 5. antiquitatem sapinnt. Nam et 
Matth. 25, lO. Cod. Kop. legit ^oVpSio ? (i. e. oatk), 
quod v. 20. bis repctit, ubi editioncs nunc ^&rwA ca- 
hibent. Sunt nimirum nurncri cardinales a riATk usque 
^EC/iVTk revcra Abstracta feminina , hinc et feminino- 
rum more declinantur: Genit. n/ATH, Instrum. hatVjo , 
Ce^mh, ce^mVio etc. reguntquc Genitivum rei nume- 
ratae. lntuitu autem verbi cum iis construendi conside- 
rantur uti collectiva neutra quantitatis indeterminatae 

AtMOrO, AtAAO, KOAHKO. 

iNumeralia ^ba, oka, okana^ecate dualem pos- 
tulare, e §. 5 claimm est: kS^eta^ba (Ostrog.oKA) 
b n\OTu e^hn^ Gen. 2, 24. h k^jcta oka na^a v. 25. 
Confer exemplum lit. V p. 586. et adde: noEM^E 

OKA NA^ECATE OyMENHKA CBOA LuC. l8, 3l. OKANA- 

^fcate AnAA (corr. ahoctoah) cnhm Luc. 22, 14- 

^BANA^ECATE KOUJA HCROANk MarC. 6, 43. NE ^BAAH 

na^ecate haca ecta (corr. ne ^bana^ecatu ah macwb 

ECTb)Joh. 11, 9. OK^fc CTOAN^ H OK»ir ^EMAH A\OH kS- 

^eta (pro kS^et^) h noYHM^ h (dualis fem.) Ezecli. 
35, lo. nunc oka ra^wKA (dual.masc.) h oK^k ctoa- 

NUI MOA kS^St (pllir.) H BO^MS H)f b NACA^Ve 

xXvigoyoiLycru. Etiam in Ostrog. pluralis Verbi cum 
^ba constructus Apoc. 9, 12. lcgitur: ce rp^T 
^ba rop no ch^, correcta eadem repetit inserto 
eijje ante ^ba. 

^ba- 



6o£ Pars III. Syntaxis. §. 19. 

^ba rojA ,duo v a e, dualis aut plur. a rop e , meliiu 
^B^b rojH, nisi malis rcddere ^boe ropE. Confer, quae 
P. II. §. 26.de Neutrorumduaiidictasunt.Recentiores 
masculinum ^ba neutris tribuere p. 5iO. monuimus. 
Hinc et koa^ena moa H^NEMorocnw w nocTA Psal. 
10S, 24. genua mea innrmata sunt a jejunio. Melius 
utique Ostrog. et Psalt, Ven. KoA r bN*b moh h^nemo- 
rocT^b. 

§. 19. Reciprocum ceke^ ca, non solum ad 

tertiam personam, sed etiam ad Subjectum seu 

Nominativum primae et secundae personae refe- 

runt Slavi. Hinc reilexiva moakka, aaoahujhca, mo- 

AHTCA, MOAHMCA, M0AHTECA , MOAATCA *, CT&FK^CH , 
CT&5KHUIHCH, CT^SKHTCH etC, et paSSWl rziBAHJCA, 

kibhujhca, rziBHTCA etc, K^nHTH fjEK^b pro ratione 
personarum verbi finiti ex.gr. x oL H^> xoijjeiuh, 
\*oluet, cum quolnf. k&iihth construitur , redden- 
dum erit : emere mihi , tibi , sibi , nobis , vobis , sibi. 
Cape exempla quaedam. NtMor& A3 w cek^ tboj hth 
nhhecwjke Joh. 5, 30. w CEK^b cin syLXvTis , a me ipso. 

MAJKA nOEM HfHBE^H Ci COGOK) 2 Tim. 4, 11. Ch 

cokok) tecUm, [lstc} ctsccvt^, eto*ke oyKj^briHA ech cek^ 
Psal. 79, 18. CEK^b tibi, (TsctvTq, ^a naca^hm ce- 
K^b cbathao (corr, cbathahlue) kojkVe Psal. 82, 13. 
CEK r b nobis, iavToTg.Ktir&\ ko nnliih^ (corr. nhijjua) 
Hmate c cokok) Mattliaei C. 26, 11. c cokok> vobis- 
cum, ^st ictvT&j. N^bcTE CEK^b Damiani Apostolus 
(editi cboh) 1 Cor. 6, 19. non estisvestri, £% isi 

§. 20. 



Possessivi cboh. 6o3 

4 

§. 20. Sic et possessivum cboh adomnes tres 
personas Nominativi seu Subjecti refertur, et pro 
ratione trium personarum, et numeri aut singula- 
ris aut pluralis, latinis pronominibus meus, tuus, 
$uus, noster, vester, suus respondet. Ex.gr. ^3- 
aVh> (corr, h^aYw) hiko bo^& pn^b cboh Os. 5, 10. iram 
meam, correcta a\oh.ne ujbeo^ov; oycT CBOH^Psal. 
38, 10. os meum, corr. moh^. oyMEyuiBAAWT^AO 
cboe 1 Cor. 9, 27. corpus meum, correcta moe. 
njocT^S j>Sk& cbok> Ezech. 25, 13. manum meam, 
correcta mok>. Immo Mosqu. prima jam in mar- 
gine notavitMoro, male emendando lectionem cbok>, 
quam Syntaxis slavica probat. aljje nj^AM t^ao 
CBoe Damiani Apost. 1 Cor. 13, 3. corpus meum, 
correcta ,immo lioc loco etiam Ostrogiensis, moe , 
quod innumeris aliis in locis substitutum fuit. Chro- 
nographus Nestor : non^S bo cboh rjA^, urbem 
meam; aiue oyGUK> kmta CBOEro, fratrem meum , 
cum cboh referatur ad personam primam oyKVw. 

InDamianiApostolo Jac. 2, 18. moh ctTBonprocBOH 
legitur, sed hic eerte ob antithesim : noKAJKH mh bHjj S 

TBOK) W £»fev\ TBOHjf H A3 nOKAJK^ TEK^ W ^A CBOHV 

B^kjS mok>- Editi A3 TEK/b hokajkH w ^yfeA mohy^ ,sed 
in aliis conveniunt, 

cboh ad secundam personam refertur, Jac. 
2, 8. etiamincorrecta : bo^awkhwh HcKjENAro cboe* 
ro (tuum). In editionibus antiquis; oy^E^fKH m* 

3 WK 



604 Pars III. Synlaxis §. 20el2i. 

3WK cboh (Hnguam tuam) h oycTN^fc cboh (laois 
tua) Psal. 33, 14. ohhma cbohma cmotjhujh Psal 

QO, 8. WBfATHA ECH AHLJE CBOE Psal. 2() , 8. Thl Oy- 
TBEj^HA ECH CHAOW CBOEto MOf E Psal. 73, l3. nOCAELUH 

^S)f cboh (corr. £S\*a TBOEro) Psal. 103 , 30, okaHjljhcb 
b fHgS cbok) Dam. Apost. Act. 15, 8. cbow et Os- 
trog.,correctaTBOK). Rectius iterum Damiani Apo- 
stolus allie HcnoB^AKM rf^w cbok peccata no- 
stra, 1 Joh. 1 , 9. at halua Ostrog et editiones po- 
steriores. In oratione dominica pro ^oasknhkwm na- 
luha* ponendum fuisset cbcha*, cum wctabaaem 
praecedat. 1 Thess. 1, 2. kaapo^ajhm — bmoah- 
tbajc cgoHy Dam. Apost. et Ostrog. pro naujh)£. 

Pro cboh constructo cum secundaplurali per- 
sona Ostrogiensis esempla non pauca suppeditat. 

f LJ^TE KJAT& CBOEA\&^ AW^Ve A\OH , H CECTffc CBOEH 

Oseae 1, 1. Hic etiam correcta , quod mirere, 
cboeh, cboemS, retinuit, okpathtecak'* r^ k£cboemS, 
correcta baluemS Oseae, 14, 3. bnh^Hste bkaH^tu 
cbojo, 3ATBOJHTE ^BEfK cbow Isai. 26, 20. in Psalt. 
Yen. , Ostrog. bti \*f am balu , correcta b* )f p amhnS fiAuft, 
et utraque in plurali ^bejh cboa. Sic 1 Pet. 2, 12. 
Ostrog. et correcta jkhtVe balue , at Dam. Apost 
rectius cbok. 

§. 21. cboh si referatur ad Suhjectum tertiae 
personae, respondetlatino suus, Erwveroetfem. 
*a, plur. H)f respondent latino ejus et eorum, 

quae 



Pronominis cboh et trw. 6o5 

quae ad tertiam personam aliam, quae a Subjec- 
to sermonis distincta sit, referuntur. ja^hai* iiaa- 
h&luhca ha^ cboh\", Piachel plorans lilios suos, 
ra tbkvcc dvrys Matth. 2, 18. on jke boctab no- 
at otjoha h mateji» Erw , ille consurgens accepit 
puerum et matrem ejus v. 20, cawluab m mnw 

^pX EAA " lljfCTfiSET BO I&£EH BM^CTW HfW^A OTLjA 

CBOErw, cum autem audiisset, quod Archelaus 
regnaret in Judaea pro Herode patre suo v. 22. , 

MHAOCTl* ErW BJO^lil j>0£WB KO^LUHMCA ETW, Kil- 

sericordia ejus a progenie in progenies timen- 
tibus eum Luc. 1 , 50. , cotboj h ^ej ?kab& a\wluljeh5 
cboeio: fACTOHH rwj^uA mwcaVk? cej^ija h^, fecit 
potentiam brachio s u o , dispersit superbos men- 
e cordis sui (ipsomm, ccvtuv) y. 51. nniuS 

£A£E KOALJJHMC/ft ErW ; nOMANET B B^K ^ABHiT CBOH, 

escam dedit timentibus se (eum) , memor erit in 
seculum testamenti sui Psal. 110, 5. Si Gerundi- 
vum koaluVhca resolvas ope relativi in hfke koatca, 
facile intelliges Ef w referri ad aliam personam ab 
iis, qui timent, distinctam. Subinde tamen cboh 
referunt Veteres ad personam , quae in oratione 
proxima est. wctabha khj bca rzi^wny jjo^hth &% 
nifTEjf hjc Act. 14, 16. Damiani Apost. buh&th 
cbok. h^acti» h MATEfH cboeh et dedit eum matri 
suae (dvTz) Luc. 7, 15. Correcta nunc Erw pro 
cboeh, quod postrenium non soliu» Ostrogiensis 

et 



6o6 Pars III. Syntaxis §. 22. 

et Mardarii editio , sed etiam Mss. legunt. Ibid. v. 
12, etiam correcta legit cuna e^hnojo^na matejh 
cboeh, quamvis in slavica versione Nominativus 
(def ixnctus efferebatur) in Accusativum (efferebant 
defunetum, h^nouia^S oyMEfLua) mutatus fuerit, 
et cboeh referri possit ad eos, qui efferebant fili- 
um. llecte njH^BABWH bac b b^mnSk) cboio caab^, 
in aeternam suam (dvrv) gloriam, 1 Pet. 5, 10. 
legunt editi, male Damiani Apostolus Kro caab&. 
Hebr. 3, 5. b^en ktj bbcem ^om&efw, male Dam. 
Apost. ^omS cboem. 

Dualcs Gcnitivi nak), baso supplcnt possessiva, 
liti etw, ea iii singulari , et h\* in plurali. Seibi alil- 
que Illyrii ibrrnanint possessiva adjectiva n^tob, N^k- 
roBA^N^broBO pro Erw, etNUHOB, nlhoba, NkHOBopro 

H^ ; N^N, N»fcNA, N^NO, et N^HN, N^HNA , N^fcnHKO pro 

ea, Boh. solum gegj (legeKYn) pro feminmo singulari 
gj (iege Vh). Rom. 7,9. pro etw in editis nunc legi 
eruufi (Ostrog. eroo) p. .522. intiicavimus. 

§. 22. cboh etiam respondet graeco "{hiog : hc- 

TOHNHK TBOEA B0£U £A K^ET TEK^fe CBOH , 2?C0 (Tol 

ihid, Prov. 5, 18. correcta tboh. cboh hm npofOK, 
proprius ipsorum propheta, "ihiog avr&v , Tit. 1, 
12. , k cboeh rrorwKEAH v\\\ (Ms. hm norwKEAH) suam 
ipsorum pernicrem, 2 Pet. 3, l6. bo cboa npYn^E 
H cboh eto nE njYAiuA, in propria venit et sui (jdioi) 
eum non receperunt, Joh. 1, 11. kojk^o eocboa, 
unusquisque in sua, iig r<& 'idict Joh. l6, 32. Alias 

et 



Pronominis ch pro cboh» 607 

et BO CBOA CH. WKAEKOIUA Ero B»X f H3U cboa(t^ KS/a) 
induerunt eum vestimentis suis (ipsius) Marc. 15, 
20. 55 cboh\* emS, t£v /S/coy auTou Act. 24, 23. kakw 
mu cwuihm kihjk^o cboh ra^wK naui, (Ostrog. KO- 

»£0 CBOHM fZ13WK0M NAUIHM) Tvj /5/'« 5/&Af3Tca ijflGW, 

Act 2, 8. Adde cboh cum Dativo em&, ch: cboh 
emS bch, o\ cIvth KoivTsg. no cboeh emS boah, secun- 
dam suam (ipsius), kcctoL tv]v cIvtv, Hebr. 2, 4. bch, 
ko cboh\* ch huiSt, quae sua sunt, tx sxvt&v , 
Philip. 2, 21.NEHU1ET cboh)tch (correcta cboa ch) 
n on quaerit quae sua sunt , tcc sxvTv^g 1 Cor. i3, 5. 

§. 23. Pro PossessiviscBOH, MOH,TBOH,utuntur 
veteres Slavi non raro Dativo cn, mh, th Prono- 
minum personalium : ne nob^a otljS ch , patri 
$110 , Judic. 14, 6. j>eme k^otuS ch ad patrem suum 
Judic. 11, 37. (correcta utroque loco cboemV). koo- 

TKOM CH OKOM NfH^fH pro CBOHM, i. C tUO. ^AH 
B^fNOM^ CH pAK^ LJAfK) NAUI£M£,prO CBOEmS i. e. tlXO. 
LJ^A^HTE ENENETA B^AWEAENNArO MH , TOV CtyX^Y^ 

TovyLt, dilectum meum, Rom. 16, 5 Sic etiam v. 
S, 9. K$»fc th, cmejth (coit. male cmejte) pkaao, 
r^ th, A^g, nog^A; tS <rS etc ubi est moxs, 
stimulus tuus? ubi est, inferne, victoria tua? 
tr^A nyVH^EuiH b^ ija^ctbVh ch, iv t% $xGi\stct as r 
quando veneris in regnum tuum, Luc 23 % 42. In 
Damiani Apostolo : oysENHKOM ch pro cbohm* ? 

CA^JKSA MH plO MOA; S^npfcByH MH U/b^tTprO MOHf 

CBOH- 



6:8 Pars III. Syntaxis §♦ 24. 

cbohk>ska avh, eamjke aT? aa , ccmmilitonem meum, 
•vestrum autem Apostolum Philip. 2 , 25. pro cbo- 
hnnhka Moero etBAiUEro rocaannhka, Ostrog. cboh- 

CTBENA MN^fc viticse , prO CBOHNCTBENA. 

ch Dativus areciproco ceke, cui emphaticns cek^ 
respondet, distingui omnino debet a demonstrativo 
fem. cH,haec, et neutro plurali ch pro cVa. caobecach 
iciem est ac caobeca cYa verba haec ; ro^A ch inOstrog. 
(roj^ cVk) in Yen. et correcta), k>jke gtajka ^ecnhlja 
eto, mons hic (moiitem hunc), quem acquisivit dex- 
tera ejus , Psal. ^7 , 54. 

§. 24. Relativum hjke concordat quidem ge- 
nere et numero cum Substantivo , ad quod refer- 
tur, sed non semper casu, cum hic a sequenti 
\erbo pendeat: ^mYh ceh, epojke co^^aa ech; 

T^ TA^H, HMJKE N^CTk MHCAA', EhlCTfe. NOljJ, B-NEHJKE 
nyOH^^T BCH 3BEj)Ye £&EpABNYH. 

Utuntur vei o Interpretes relativo hjke, rciJKE, ejke, 
ad exprimendum Graecorum articulum 0, v lf ts, 
quo carent Slavi. ctaj ija itijke B f * bac moak> rig iv 
vpXv > 1 Pet. 5,1. Accusativum 171JKE, qui graeco 
tks respondet, habet etiam Damiani Apostolus 
(ctajlje kjke) et editiones antiquae pmnes, quem 
non male Correctores mutarunt in Nominativum : 
hjke b eac, qui iii vobis sunt. kS^h jke baa\ ejke eh 
eh, h ejke nh nh (tc vcti vct) , Kct) ro iu 01) Jac. 5 , 
12. Damiani Apost. ^a k&^et caobo balue kjke kh 
etc At ideni 2 Cor. 1, 17. ^a kcti* w mene kh kh 

H 



Relativi efke pro artlculov 609 

m nh nh sine .ejke, editi vero^AKS^ET oy MENE EfKE 

EH EH H EJKE NH NH. Hebr. 10, 31. CTJAUJNO BLIAC- 
TH, (edd. ECTk EFKE BRACTH , T0 S[JL%S(TsTv) Bk fiiyk 

EorA fKHBA (edd. 5KHBArw), Sic graecumf/iTo-Intiniti- 
vis praeiixum reddere soient, praecipue recentio- 
res , b 1 * ejke : bo ejke caSfkhth Ilebr. g, 14. at Damiani 
Apost. sine ejke. bo eske kuth mh ca%?khteak>, s!g 
ro shcci y.s, Yulg. ut sim minister, Ro.m. 15, 16. 

JKAAALJJECH (OstrOg. CT&JKAK>LjJE CH) ^A EfKE OyMHTH 

hm ak>£H, W to lidcKTKsiv, dolentes quod docerent 
populum , Act. 4 , 2. 

Cum Gerundiva assumant Adjectivorum ter- 
tninalionem detinitam ad exprimendos Articulos 
in graeco praefixos, superfluum omnino est, Ge- 
rundivis hjke praeiigere. 2 Cor, 1 , 21. h^b^ctbS- 
ah, noMAjAByn respondentparticipiis graecis c@s- 
fiai&v ,%$((?&<;, sed v. 22. hjke h ^AnEMATA^bByH grae- 
co kcc) tftpQcvyitfcttisvog in Ostrog. et aliis,pro quo 
in correcta hfke h ^AnEHATA^fc qui et signavit (ob« 
signavit) , resoluto Gerundivo ope hfke inPraeteri- 
tum simplex, legitur. Sic et Lucae li), 27. fac- 
tum faisse probo. Legebatur olim recteBpArwMOA 
onu, ne^ot^bluaa (t£s {ivj S-sX^ccvtck;) , inimicos 
meos illos, qui noiuerunt. Verum in Evangeiiis 
Mosqu. 1606 pro articulo ts« habetur hjke an-te 
NE^OT^bBLUAA^quod in editionibus mediis servatum 
fint, in postrema vero pro Gerundivo Praeteri- 

Q q tum 



(ho Pars III. Syntaxis §. 24. 

tum substitutum legitur: hjke ne ^ot^uje. Exem- 
pla servilis imitationis alibi sat obvia sunt: hjki 
(0) iiokH^u noca hma qui Victoriae ferens nomen, in 
Acathistis de S. Nicolao. mjKE (v)) jkhbot f ojk^ujaa 
quae vitam peperit. ce afnelj kojkih hjke (;) rj>»fe- 
jfwUVifA b^emaah, ecce agnus Dei, qui peccata 
xnundi tollit. In Caiendariis hjke (t£) b 1 * kecajYh 
BEAHKArw bachaYa, in Symbolo hjke (rov) w olja jo- 
iK^ENNAro, a patre genitum; (in Psalt. Ven. qui- 
dem hic sine hjke, sed mox etiam addito) hjke 

(tgV) W OLJA HC)fO£ELLlArO ( HC^O^ALJJArO ) , HJKE (T0>) 
Ci OLJEM H CWNOM CAIIOKAANAEMA. 

Ilinsky in Concordantiis 18 locos adduxit ex 

Evangeliis , in quibus ejke Inhnitivis praefixum est ad 

exprimendum (ro) Graecorum: a ejke — rzuTH, ro Is 

— qcty&iv Matth. 15, 20. ctc. Vocatque hanc particu- 

lam, male utique, coK>3 , i. e. Conjunctionem. Ex Actis 

vero semel duntaxat bo ejke citat : bo ejke 55bj athth- 

t/\ iv t$ UTrosQecpziv , Yulg. ut convertat se. B o g d a- 

nov exEpistolis pro bo ejke (graeco s/sTcrespondens) 

4l ,proE?KE quod a relativo ejke non separavit,84 locos 

adduxit. K a n t e m i r ejke e Psal. semel citat ,ncglcctis aliis 

locis, in quibus ejke graeco ro respondet, scd bnet- 

^a 57 vicibus repetit , quo h T$ lniinitivo praeiixum 

rcddi solet in Psalterio ante corrcctionem postremam 

Sec. XVII. a Puissis edito. In Psalterio Veneto et Os- 

trogiensi interpres graecismos hos evitare studuit. JSam 

Psal. 4, 2. legilur bnef-^a B^BAjf cum invocarcm, 

pro bne^a njH^BATH mh. Psal. 9, 29. OyKHTH NERO- 

BHNNAro pro efke oyKHTH, tb qlttoktsTvcu , ct V. 50« 

AOBHT B^C^HTHTH OyKOrArO, \eil. AAET BLCJfHTHTH 

tWLUAro, T¥ agiTQipcti j sine ejke, quodhabet correcta. 

Eo- 



Negativae parliculae ne. 611 

Eodem versupro bnef^a njHBAEipH h, iv tw sXkCg&i 
auTtfV,quod jam in Ostrog. legitur, Venet. minusser- 
viliter ^a h npHBA^HET. Apud Piussos pseudoarticu- 
lus EfKE ctiam in compositis locum obtinuit: efke^neb- 

NO, EJKEPO^NO, EJKEWkcAHNWH. AlexjejeW Ullicum EJKE- 

^ENNyn, e Chronographo slavico sumtum, in Lexico 
ecclesiastico explicat. 

§. 25. Particula ne in propositione negativa 
Verbo praeligenda est, eiiamsi aliae voces nega- 
tionem exprimant, cujusmodi sunt ex nh com- 
positae ; nhkto, nhhtojke, NHKor^A, nhkoahjke: 
n^cte ah hah nhkoahjke nunquam legistis ? Matth. 

21, l6. et 42. NH E£HN 5 NH)f NE H^&UCTb , UUUS 

ex eis non remansit, eh — fao; Psal. 105, 11. nb 
hmatl jkajk^ath nhkop^ajke non sitietunquam Job. 
6, 35. ^a ne norHKNET nhhtojke ne quid pereat Joh* 

6, 12. nhhtojke ea\S NErAAroAK>T nihil eidicuntJoh. 

7, 26. b t^ Noiu ne raujA nhhecojke illa nocte nihil 
prendiderunt Joh. 21, 3. In his quidem locis 
etiam correcta duplicem negationem retinuit, 
quamvis Graecus simplici negatione usus fuerit. 
Servat omnino negationem duplicem graeci tex- 

tUS Joh. 3 , 27. NE MOJKET HAK flfYHMATH NHHECCJKE 

non (cJ) potest homo accipere quidquam (SBit)* 
Joh. 11, 49. BfcJ ne B^fecTE nhhecojke vos nihilscitis, 
uptfg £k oilccrs i^sv , atque alibi ubicumque in 
G-raeco duplex negatio Jegitur. At vero aliis in 
Jocis innumeris eclitores etiam ante postre- 

Q q 2 mam 



612 Pars III. Syntaxis §. 25. 

Biam eorrectionem ne deleverunt, ubi in Graeco 
particula §x non inveniebatur, quasi liceret pro- 
priae linguae genium legibus alienis subjicere, 

Psal. 75, 6. NE OKf^TOUJA NHHTOJKE OstrOg. , NE 

vuko^toilse nhhecoske Yenet. nihil invenerunt , cor- 
recta cum editione priori Psalterii nhhtojke wEyfe- 
toulsa , quamvis Graecus hic duplici negatione 
utatur: i% ivgov i^sv. 2 Thess, 2, 3. £A nhkto?ke 
bac noEACTHT ne quis vox seducat, Ostrog. etcor- 
recta; at glagoliticum Missale impressum NEfifEAA- 
ctht , servando particulam ne, quam Syntaxis 
slavica omnino et hic exigit. In Mss. etiam Joh. 

3, 32. NHKTOfKE NEOfYEMAET, MarCl 3, 27. NHKTOHtf 

ne mojket. E Cod. Kopit. tria exempla sufficieni: 

Matth. 20, 7. NHKTOfKE BAC NENAKT, Cap. 21, 1(). 

^a nhkoahjks w teke nao^a nekS^et, Luc. 13, 34. 
tYh nh.hecojke w ch^ NEjA^^M^biUE; editi ubique 
fiine ne. 

Coniirmat etiam regulam, qua praecipitur 
NE retinendum, Damiani Apostolus: nemhcto nh- 

KOT^A NE BNH^E Act. 11, 8., editi NHKOAHJKE BNH^E. 
KK *KE W KNE3 NHKTOJKE MHJA CErO NEj^&MHf 1 Cor. 

2, 8. editi ek>fke nhktoske S kna^eh bh^ka CErw 
p a^&a^. (ak>kw) nhkoahfke ne SnA^KT 1 Cor. 13 , 
18. editi sine ne. Joh. 1 , 3. antiquissimos Codd. 
legere nhhtojke nek^i aut nek^ictl, et ne jamSec. 
XIV. a Graecissantibus omissum fuisse, e speci- 

mine 



Particulae ne et nh. 6i3 

mine Orthographiae p. 71. et Analysi p.579 cog- 
noveris. 

§. 26. Etiam Adverbium njEjK^E ^a?ke requi- 
rit particulam ne ante Verbum: npEJK^E .^ajke m 
cnhthca ha\a, antequam convenirent, Matth. 1, 
i8. nyEJK^E ^ajke ne ^ahatca bo Hf ebHs , priusquam 
in uteroconciperetur, Luc. 2, 21. hj)e?k^e ko^ajre 

NE UJHHTH N^KHM, (Dam. ApOSt. £rt r feBA r feoyEO£AHJE 

he njH^ST ktejh) prius enim quam venirent qui- 
dam, Gal. 2, 12. npEJK^E ^ajke ne bceahthca ea\S, 
priusquam moraretur (habitaret) Act. 7, 2. Ser- 
bicus etiam liberhocloco graecissat omittendo he. 

§. 27. Quomodo ne et nh differant, Parte I. 
§. 102 et §. 105. expositum fuit. Vide p. 436, 444, 
ubi usum aliarum etiam Conjunctionum exem- 
j)lis illustravimus, Hic monuisse sufficiat^ Nnpro 
ne usurpari, qaando nulla alia vox sed sola ne- 
gatio orationem absolvit : caobo nauie e*ke k baa\ ne 
bwctis eh h nh, semio noster apu4. vos non fuit 
Est et non (ia eysvsro vct) kcc) ov) 2 Cor. 1 , 18. 
et 19. h TAAroAA a\h: bhjk^u, nh, dixit mihi: Vi- 
de ne feceris, ogct $, Apoc. 19, 10. et 22, 9. 
Confer etiam hah nh sub ah p. 445, et auje ah 
jke nh , quo salteni primum orationis membrum 
iinitur, sub aijje p. 450. 

§. 23. His, quae de usu Interjectionum P. I. 
C.XI. dicta sunt, unicum hoc acidi velim, Inter- 

pre- 



6i4 Pars III. Syataxis §/a8 et t^ 

preti Apacalypseos adhuc notum fuissg anti- 
quum ne ^a oqsXov, quod recentiores neglexere.' 
Habet enim cap. 3, 15. he^a ct&^eh kw KWA,quem 
locum p. 546 illustravimus. Conferenda autem 
hic praecipue est p. 453 , cui subjungi adhuc possit, 
Cod. Vindobon. CI. nonsolum , in lectione.AijJs ku-J 
cte fijhaah 2 Cor. 11, 1. con sentirecum Ostrogi- 
ensi,sed etiam 1 Cor. 4,8. h eijhfke ^a bua^htec* 
et utinam regnetis, xct) o<psXov ys s&cttfiXsvtfccTs, hoc 
solum discrimine, quod Ostrog. oyso pro me le- 
gat. Correcta h w ^akui boljaj>hahc/\ ecte, quod 
utique vix slavicum, sit, cum kuicte pro kw-ects 
dicendum fuerit. 

Ibidem p. 453 et 454 male Codicem Belgrad., 
bis nomiaavi, qui omniao Dragomiraensis hic et alibi 
appellaadus -fuerat 



II. 



Syataxis Rcginiinis. 

§. 29. Objectum, in quod actio Verbi fertut, 
casu Accusativo exprimitur. Ilegunt itaque Verba 
aetiva seu transitiva Accusativum: moaio ta rogo 
te. noMHASil ma, hui. homa3A li unxit eum. oy- 
oach m h B03MH m. wmhcth r^Jf moh. mm&i% me^ 

CWMS, COSAW^H A\OH COB^T. % \*bii UMll fZlCTH E&- 

^em. oyKjoTH rN^ts cboh. hjkb iua^ht fKE^A CBOH. 

no* 



Accusativi rcgiuien. 61 3 

NOCAA f AK CBOH. KHJC HMATk. nOJO^HUJH CWN. Hf HBE- 
£H MH CUH TBOH CtTMO. WHMEUIH ^S)f H)f, £A 
nplHMET ^S)£ CBAT. BH^TJif ^S)£ C)£0£ALU I7JKW TO- 
aSk'* CNEKECE Joh. 1, 32. in OstTOg. nOCAK) NA 

gy kaatbK ah>kah ^SluS cbow nor&KHT k>. WKf^fe- 

TE KHtc H3UJE^UI (COIT. KHJCA H^UJE^UJa) H ^IJJEJK AE- 

jkaujS na o^^fc invenit daemonium exiisse et lili- 
am jacentem supra lectum, Marc. 7, 30. Njhne- 

C^TE T^BH CAAB& H HECTK. KAIO^H TBOE CEJ^LJE. 

HMBSE ^ANO ECTK BJE^HTH 3EAVM6 H MOfE ctdtXytfCU 

rv,v <yv[)i etc. Ap. 7, 2. — nojKfouJA (Ven. nowffeujE) 

CUNKI CBOA H ^LJJEJH CBOA KH2COBWM (Veil. KTJCOM) 

immolaverunt tiiios suos et filias suas daemoniis, 
Psal. 105, 37. ha^a h\* njE^ nhmh ja^kViot h ^o- 

MU H)£ nATJNAT, H JKENUI H)f nOHM&T Isai. l3 , l6. 
nOA\ANH LUE^fOTU TBOA T^H H MHAOCTH, TBOA, re- 

miniscere miserationum tuarum Domine et nii- 
sericordiarum tuarum,Psal. 24, 6. 

§. 30. Haec regula comprehendit etiam Genl- 
tivos Masculinorum animatorum, qui Accusativi 
vices agunt. ha^o 3A0 kaenet olja, h a\atej u ne kaa- 

rOCAOBHT PrOV. 30. 11. jjjjfc \*JANHT njHUJEALJA, 

(Accus. plur., corr. n^HUJEALjw), chja (Gen. sing. 
pro Accusat.) 11 b^obS npiHMET , Dominus custo* 
ditadvenas, pupilium et viduam suscipiet, Psal. 
145, 9. In correcta Joh. l, 32. bh^x; ^X x c\o- 
£*ljja hikw roA^Ki\. Hinc Genitivum Ero in editio- 



616 Pars III. Synlaxis §. 5o. 

nibus frecruentissime Accusativo M substitutura 
legimus. ^a kuiiha Ero MH3pHH^AH ut eum prae- 
cipitarent Luc» 4, 29. Cod. Kop. h pro ero. ctjw- 
it Ero comminuet eum , Luc. 20, 18. pro OkTpET 
h ejusdem Cod. Et ih plurali h\% h^ike pro ra, 
itijke; nac, bac pro nw, biu. 

In singulari quidem usus Genitivi Substanti* 
vorum masculinorum , cum eorum Accusativus a 
Nominativo non sit distinctus, in omnibus dialec- 
tis invaluit,ut is omninopro vicario casu Accusa- 
tivi in Syntaxi jure habeatur. Confer P. II. §. 3. 

p,462., §. l5.p. 491* aV&KA THJf A H ^AATEAA AIOSHT 

r£i% Prov. 22, 9. Si hoc loco m^jk th\* ponatur, 
cbnstare non poterit de Subjecto, quod diiigit , 
et de Ohjecto, quod diligitur. In pluraii autem , cum. 
Accusativi a Nominativo flexione distinguantur > 
non licet Genitivos Accusativis in lingua slavi- 
ca substituere, quamvis id Piussis ita placuerit, 
ut Accusativos plurales non alios agnoscant in ip- 
sis declinationum paradigmatibus quam Genitivos. 

r 

Prov. 22, 2. recte Ostrogiensis Acctisativo utitur : 
osa jk? ECTh ru c&tbojha, at editor Mosquensis pri- 
mae manum continere non potuit, quin Geniti- 
vum dualem okokj substitueret. Correcta nunc Ie- 
git pluralem: okoh^ m rfi\% cotbojh. Sic et Isai. 
13, 17. syntaxim russicam potiussecuti quamsla- 
vicam^Accusativum auj^ri ia Genitivum mutarunt 

Cor- 



Accusativi regimen. 617 

Correctores: ce A3 bock^jk^aw na bwmh^wb, Os- 
trog. enim legtt b^ctabaio na bki mh^u. Genitivus 
h\* et Accusativus a saepe alternant : Psai. 27, 5. 
Ostrog. et Ven. ja^ojhuih h\% h ne ^ca^ujr^Euin 
m\*, correcta in utroque niembro a pro h^, in 
primo quidem recte, 111 secundo vero, cum rue- 
gatio ne praecedat, male. Psal. 36, 4O. h^sabht 

H \* H h 3 m ^ t h \* W ryblUNHK H CHACET H£ (pFO tt) 

Venet, Ostrog. et correcta , cum tamen alibi h^sa- 
bh a, et in singul. h^sabh ma, h^kabh ^SiijS mok> 
legatur. homhaSh nac pro nu , in singulari homn- 

A^H MA. Psal. 77, 5. CKA3ATH a, v. 6. ROB^AT A, 

v. i3. npoBE^E h\* Ostrog. et correcta pro m (Ve- 
xxet k) , v. 14. nactabh a, v. 15. naiioh a, (Venet. 
k , at Ostrog. h^), v. 34- Er^A oyKHBAUJE h\* et v. 42. 
h^kabh h^ Ostrog. et Venet. (eorrecta a), v. 5l. 
nojA3H "bcak ny^BENEq Ostrog. (Ven. nphB^Nq), 
correcta bcakoe nEpBOfO^NOE. v. 52. bo^be^e a, [v. 
53. nactabha, et v. 64. bbe^e a Ostrog. et correc- 
ta y Venet. more suo k , quamvis v. 5. cka^atYa 
(lege CKA3ATH rzt) et v. 6. noB^^ETu xn habeat. 

Inde ortum babent hibridae illae constructiones, in 
quibus e duobus Accusativis unus duntaxat iu Genitivum 
mulatus fnit, Psal. 125, 2. in Ostrogiensi jkhbw no- 
jko^ah buiuia nac, vivos deglutissent nos, utiqueolim 
Hisi pro nac, uti revera venetus legit. Correctoribus russis 
piacuit , Accusativum jkhbw ob Genitivum nac commuta- 

rc: fKHBfaJy nOJKEJAH KWUJA NAC ColoSS. 2 , l3. BAC AttjJ- 

tbw^ c&uja c^oHiHBHAECT^CNHA^Ostrog.jit aliaeodi- 

lic- 



6 1 S Pars IU. Syntaxis §. 3 i * 

tiones bac mejtrw cSiija melius, correcta iterum Ac-I 
cusativum c^lija commutando : bac meotbwv cSluh)£. 
Rectissime Damiani Apostolus tres Accusativos con- 
junxit: bw mjtbw cSljje ofkhbhakctu CNHAt.Matth.i^, l. 
etiam correcta textum Ostrogiensis immutatum cxhi- 
bet : b^be^e (corr. bo^be^e) h^ na to^bwcok^ e^h- 
Nki duxit eos in montem excelsum seorsum (solos). 
Rectius Cod. Serb. k pro H)f. At Matth. 26, 4o, 45. 
corrccta " w'Kf *fe'TE njf cnAiuH)f pro v\\ criALUAantiqua- 
rum cditiorium. Marci vero 10, 56. omnes legunt ^A 

HE n^HUJE^ BNE^AuS, WKf AUJET BLl CHALUA , nc qUlim 

venerit repente, inveniat vos dormientes. Marci i4, 
57. correcta WKffeTE ny chaljjh^, cditiones antiquac 
tf£ cnALUA. Sic. Ostrog. etiam v. 4o. h\ nAKw cnAiiJA, 
aliae cdd. ct correcta a iiakh chaljja; Luc. 22. 45. 
correcta iterum pro h\* cnAUJA antiquarum cditionum 
f H\* cnALUHV, ubi potius a cnAUJA praeferendum 
fuisset, quod revera codd. Mss. iegunt. 

§. 5i. Accusativo casu etiam . vocabula , qui- 
bus tempus designatur, exprimi solent ; ^enl h 

NOUJ, £ENb> W^NE, TfH £NH (KW)f tS), BECU £ENk 

totadie, bca ^nh omnibus diebus, cYe a^to, A r fe- 

TO NA A^TO, £B*fe A^T^fc LjApCTBOBA duobus annis 

regnavit, M^fccAijA tj>h , MNorAA^feTA, becj* ^enltoh 

H BCiO NOLJJ TO, TJETIH £ENk, BJEMA NE MAAO RfE- 
KklLUA tS. T3H aHsTA NOLJJ H £ENL% NEn^ECTAA^ OyMA 

per triennium nocte et die non cessavi docens 
Act. 20, 31. Supplentque hi Accusativi Adverbia : 
bemej h noA^NE vespere et meridie. ^necu idem 
-est ac ^enu cu. SedetGenitivuseodem officiofuii- 
|Uur: nEjBArw a^ta, BTO^Arw ^ne, m^calja luecta- 



Genitivi regimen. 619 

rw, hoaSnoljjh etc. Praetiguntur autem iis non 
raro praepositiones : b kuh hac, b cih> noijj; 3AS- 
tj>a mane. Vide Adverbia ex Praepositionibus 
composita p* 434, et infra regimen Praepositio- 
num. 

§.32. In propositione negativa Verba, quae 
alias Accusativum regunt, cum Genitivo constru- 
untur: rp^fcjfA ne hma.wu ; cb^ta ne oyqjHT; ns * 
oy3^H»r nArSKw. rpb% tboh\* ns nomanS; nh aoa 

Tf EK TBOH\* BOC^OT^. HC^O^A CfiOEPW NE HCnjABH 

(correcta neh^mu), fc* drsvi^sv Prov. 30, 12. ne 

^ACH JK5 njEHO^OENOMS CBOEM^ BH^ T {jTH HCTA^nY/IV 

corruptionem , Act. 2, 27. Dam. Apost. , Ostrog„ 
nh ^ach jke, corr. UHFKE ^ach et TBOEMS,atin Genit. 
hcta^nmv omnes convenitmt. caabu a\oea hnomS' 
ne^am; MyujLjA h\* ne chace h a * non salvavit eos 
Psal. 43, 4. ne oy^AAH ijJE^fOT tbohx Psal. 3q, 12. 
(Venet. luE£(>otli tbok in Aceusativo). ne Kbe^o^ 
oycT^CBOH^ (moh^) PsaL 38, 10. ne 30BH ^ Srws tboh^ 
(^jSr cboh^ Ostrog.), nh kjatVtV tboea, nh cjo^- 
nhk tboh^, NH corfe^ KorATki)f ne vocato amicos 
tuos, neque fratres tuos, neque cognatos , neque 
vicinos divites, Luc. 14, 12. At Luc. 20, 26. mis- 
cet jam Ostrogiensis Accusativos cum Genitivis : 

H NEB^NENABH^HT OTLJA CBOErO H MATEfE H rKENS 
H HA£, H KJAT1/A,H CECT^, ELjJEFfiE H ^LU^ CBOH? , olim 
H HiENUprOrKENS;^lJUA»CB0gAprO^ULI^CB0H). Editio 

prae- 



620 ParsIII. Syntaxis §. 32. 

staiitissima Evangeliorum An. 1606 pro Genit. 
jkjatYa etiam Accusativum k^atYio, correcta vero 
non solum kjatiw, sed etiam mate^i* pro mateje 
Jegit. Yides hic E^itores in femininis vitare vo- 
luisse ambiguitatem , cum Genitivus singularisab 
Accusativo plurali non differat. Sic Psal. 3Q, 11. 
njAB^S tbow ne ckj w\" justitiam tuam non abscon- 
di, et ne ckjw\* (Venet. nenotah^) mhaoctk tbow 
h hcthnS tbok) , misericordiam tuam etveritatem 
tuam , non solum correcta , sed etiam Ostrog. et 
"Venctum Psalterium legunt , pro nyAB^w tboea etc. 
Vice versa correcta 1 Tim. 1 , 7. Accusativum ^Sjr 
mutavit in ^Sj^a : ne ko ^a^e nam kc ^S\*a ctj a^a, 
non enim dedit nobis spiritum timoris, cum et 
Ostrog. et Damiani Apostolus hoc loco gfix 
legaut. 

Vctercs regulam, quae post negativas particulaa 
ne et nhske Verbis praeiixas Genitivumcxigit, strictius 
observasse e locis, quos ex Damiani Apostolo naiavi, 
sequcntibus liquet. 1 Cor. 9, 5. k^a ne hmam (hma- 
mw) baacth CECTpiii jkenw bo^hth, sororem mulic- 
rem, Ostrog. et correcta cectaS jkenS. 1 Cor. 11, 
20. h^ctk rocno^cKkiK bewejk niCTH , corr. t^ckSw 
(Ostrog. romo^kCKSK)) beme^w. 2 Cor. 1 , 10. ne 
HN-fe^ ko rmuiS bam, Ostrog. et eorrecta hnaa — 
rhujeai, non enim alia scribo(scribimus) vobis. Rom. 

11, 4. HJKE NE nOKAONHUIE CH KOA^nS BAAAOBH (Gcilit. 

dual.), Ostrog. ct corr. NEnpEKAONHUiA koa^na npE^ 

BAAAOM. Act. 20 , 24. NHHiE HMAA\ ^SlUE MOKK SEC- 
TNUI CEK'fe, Ol()S SX& Ttjl/ ^V%V\V [10U Tl[MV SUXUTOd 

OsUogiensis et correcta ^S&jS mok> hectnS. Ad 

da- 



Genitivi rceimen. fei 



& 



damus Matth. 4, 6. ^a ne kot^a nfETKNEUJH w 
kamenu Nor^ tboio, Ms. Norw tboea, in glagolitico 
Missali a Levafcovichio edito Noru tboee, quod Cara- 
manus, Rtissicas editioncs seculus,in Nor^ tboio mu- 
tavit. Confer.Psal. 90, 12. ubi Ostrog. legit £\ Ht 
npETKNEUJH — Norbi tboea, Venct. et correcta nopS 
tbow. 

§. 33. Absolutae negatiorn hocproprium est f 
nt non solum. casus Objecti, sed etiam Subjecti, 
v seu Nominativus, mutetur in Genitivum: ne &*k 
hma ha^a , non erat illis iilius , tskvov , Luc. 1 , 7. 
rziKw nhjctu cbtjta bnem, quia lux non est in eo 
Joh. 11,10. cpEKpA h 3AATA NHbcTK oy aune , argen- 
Jtum et aurum non est mihi , Actorum 3 , 6. 

CA\EJTH NE K^ET KTOA\V, NH flAAHA , NH BOnAA, 

nh boatj^nh ne kS^et ktomS, mors non erit am- 
plius, neque fletus, neque clamor, neque dolor 
erit amplius, Apoc. 21,4. ne eS^et boawb npn 
hica^x Hab. 3, 17. bcahhYk) Erw nhjctu konija; ne 

KAUJE HHCAA COKfOBHlU H\* ', N r fccTU EOrA , JA^B^fc TEKE J 
NTJCTK M^JKA MOECO B^OM^; rAABkl NTiCTK NA NEA\; 
HMJKE N^ECTK JA^SmA*, N r KCTK KTOM^ nf Of OKA ; NHICTU 

b oycT^by; H)f hcthnw ; ntjctk ctj> a^a eojkYa n^E^ 

OHHMA H\\ I71KW IHCA NE EklCTK T& , NH OyHENHK ErW 

Joh. 6, 24. 

In Damiani Apostolo 1 Joh. 1, 10. Caobece Ero 
nhjctk bnac, Ostrogicnsis ct correcta caobo in No- 
minativo. 

§•34. 



622 Pars III. Syntaxis §. 54et35. 

§. 34. Verba reflexiva , praeter Accusativum re- 
ciproci ca, admittunt Genitivum Objecti , si Activo- 
rum vices agant : cKBtfNW)(fKE h H^rNHBLUHjf kac- 
neh wjhljahca devita (rejice) 1 Tim. 4, 7. B^fcfu 
wBEjrACA ectk fidem negavit; wBEjr^CA ceke abne^ 
gabo me; hmetca teke; EfcNujf kaav ahluakjca; 

KOHCA KOrA; MOH)f CAOBECCUNE KOHCA;aHLJ rffelUNHH 

vukhn^eteca , facies peccatorum sumitis, Ostrog. 
et VeneL (nunc ahlja rp r bujNHKWB npVEMAETE) Psal, 
§i) 2. FCAKoro (corr. BcaKarw) kjaujna r^tn^ 
lli ca $ lua H)f , omnem escam abominata est ani- 
ma eorum, Psal. 106, 18. naakathca. ha^ cboh\\ 
§.35. ^erba ex w et h^ compositapostulant Ge- 
nitivum, ac si praepositiones w et h^ Substanti- 
vis praetixae essent: wSct&iih noErf^feiUEnVA. ^a u>aV- 
«ien ctnmhljja kS^et^u! extra synagogam lieret , 
(corr. w; conmhljja) Joh. 9, 22. iskw tu h^k^- 
skhluh ah cS^a kofkVa, quia tu effugies judicium 
Dei? Piom. 2, 3. C KHjroLUA octjea mema (Ostrog. 
h^kwiua octjVa meia) effugerunt aciem gladii, 
Hebr. 11, 34^ h^sabh a\a haamennwa a\^kw. WK^fe- 
?ke aS^w ^aatlja Nestor; A3 w^ojkH cb^ta cerv 
idem. Yerba vero nacwthth, n^hhtath, nahoanh- 
th, HcnoANHTH, NAncHTH , praeter Accusativuni 
objecti petunt Genitivum medii, quo actio Ver- 
bi compleiida est: ^a^ka NEKEcNarw nackith h)t 
(olim a) pane coeli saturavit eos Psa.l. IO4, 4O, 

cbo- 



Gcnitivi regimcn. 6i5 

CBOEA NEMECTH NACWTATCA; ME£A NACWTH HJf. HCnOA- 
NHTCft £%% A ; NAnOANHTCA KAATUjf *, NAnOANH K> (KA- 
^HANHLjS) OTNA; NAHOHUJA M/l> OLJTA *, NAnHTAKUJH 
Uki ^A^fcllA CAU^NAA H NAnOHUJH Nkl CAfc^ Bl* whfi 

Venet. cibabis nos pane lacrymarum et potabis 
nos lacrymis in mensura, Psalm. 79, 6. At Os- 
trogiensis nHTAEUJH nac ^a^kom cae^num, h non- 

UJH NAC CAE3 BM^fcjS, COrreCta NAflHTAEUiH, NA- 

noHUJN naccae^amh bm^jS. Supplet itaque hoc in 
casu Genitivus Instrumentalem, Daraiani Apo- 

StoluS legit HCUANKNH nAO^y ilfABE^NlUMH Phil- 

lipp. 1, 11. HcnANH^CE oyT^ow 2 Cpr. 7, 4. editi 
vero Genitivum pro Instrumentali habent nao- 
^wb np ab^u et oyT^H. Saepius tamen hchanhth* 
cum et Adverbium hchanis Genitivum regat, 
etiam in antiquo Apostolo cum Genitivo con- 
struitur : jakh cboa rocno^w bcakwa mecth ^a cno- 
^okaawt servi dominos suos omni honore dig^ 
nos arbitrentur, 1 Tim. 6,1. (corr. cboh^ r^iH). 

Marc. 9, 41. hjke ko auje nanoht bw halu^ bo- 
^y, et Matth. 10, 42. hpke auje NAnoHT E^HNoroMA* 
iuS CTb^ENy bo^w, servarunt cditiones antiquae omncs 
graccam syntaxim ; in correcta vero Instrumentalis hx* 
ujek> substitutus legitur.. 

§. 36. Amant vero et pauca quaedam simpli* 
cia, c :;.,* e s^gnihcatu suo Neutris magis ailinia 
sunt,- ut \erba desiderandi, optandi, petendi, 

(Jeni* 



^24 Pars III. Sy&taxis §,56 et 3f. 

Genitlvum pro Accusativo: nom^H KAArwjj nAO- 

^WB EA ; nOBEA^fe HM JK^ATH WK^TOB^nVa OTMA, llt 

expectarent proniissionem patris , Act. 1, 4. hlliet 
KAAro^ATH ^oEjw ; hljja noKOA quaerens quietem; 

HIJJHTE n^EJK^E LJfCTBlA KJttlV, JKHBOTA HpOCHA ECTb 

uS teke; npocH t^aece IncoBA(et t^aoIhcobo); Bnjo- 

LLlS By H A3 CAOBECE E^MNAPW (olim E^HNOTO) LuC. 
20, 3. et CAOBO E^HNO Matth. 21, 24. B^WUJHMHfA 

quaerepacem; KyfenqVn b^uckalua^lua a\oea Psalt, 
Kiov. at £&lliS mok> Ostrog. Yenet. et correcta 
PsaL 53, 5. hmo bockj>ecenVa mejtbwx*; caobece ne- 

RpaB^NA NENABH^HT; ALjJE Kki nOCA^LDAA ^AHOB^Vh 
MOH)f; CJEKpA HAH 3AATA HAH £H3 NH g^HNArW BO3- 

jkeaa^ Act. 20, 33. (Ostrog. cjek^S hah 3AAT& hah 

JH^AM NH E^HNOmH B^JK^EA^fejf). 

§. 37. Regunt etiam quaedam Adjectiva et 
Adverbia Genitivum: h^jke oycTA kaatbu h ropECTH 
noANA c^tk quorum os maledictioneet amaritudi- 
ne plenum est, Rom. 3, 14. ^octohn ^aateau 

M3^U CBOEA; nfAB^y HCnOANK^ECNHLJATBOA*, NAr^o- 

E f y X" A^ A *' ^kS^en kopatctba. Sic ahluen ^a^ea, 
et ahuienh c&tk caaew kojkVa, egent (deiiciuntur) 
gloria Bei,Rom. 3, 23. 

Praecipue Comparativi : KOAin-npojOKA Iw- 

£NNA KfECTHTEAANHKTOJKE ECTK LtlC. 7, 28. OLJ MOH 
KOAVh MENE ECTK. N»fccTk fAK KOAlH TOCRO^A CBOETW. 

MNoroHECTN^HLue 3aata mtilto preliosius auro ; 

^AA^E 



Picgimen Genitivi. 625 

^aah^e babvaona, trans (ultra) Babylonem, Act. 7, 
43. rojHAE jkeahh amarior felle; NEBTjjNArw roaujH 
ectk inlideli pejor est; njabom ckothnu ecmu nSqj- 
ujih, ckota ropujiH; caa^hahluaa me^a; ejawno 

SfALUHA ^OBfHiE Sir. 36, 20. ^LjJH (COIT. male ^LliEjU 
ACCUSO ^LJJEf E aShWE V. 23. BOJK£EA r kMNU (cS^LKUi) 
nAHE 3AATA H KAMENE HECTNA MNCTA, H CAASK^LLIA 

nAHE me^a h cota , desiderabilia (judicia) superau- 
rum et lapidem pretiosum (t/^/ov) multum, et 
dulciora super mel et favum. ealuwe tjejc cot 
nnJNA^i* plus quam trecentis denariis, Marc. 14, 5. 
§. 33. Numeralia a nATi* usque tam, cum pro- 
prie Substantiva sint, Genitivum rei numeratae 
postulant. Exempla vide §. i7. et adde hatl* yja^k 
niHMENNyv;; c&nj&r eoacub K&nnjf oatl juga boum 
emi quinque, Luc. 14, lt), na t^e^ cttz^ niiNA^k 
trecentis denariis , Job. 12, 5, noA HACA ? noA hmhi- 
nY/A moetw ; n^TE^o teaat ; bohnwb ^btjcttj , ctj t?- 
Agij t^hcta; luectu cwt tiucauj irfcw^Lj cowe^- 
ujH^C/ft, feexcenta millia pediium qui congregati 
sunt, Sir. 16, 11. Pieguntur hic Genitivi tres, alter 
ab altero, cwt a luectu, twcauj a cto, n^fcujgq 

CXO^ALjJH^C/A a TUCAljJA. CE^MiW TATHB MOKfWMH, 

(melius mokjli^) Jud. 16, 7. Correcta ce^mVw ta- 
thbamh mokjumh. Solent nimirum Piecentiores 
etiam cum Instrumentali ce^mVk) conjungere eun- 
dem casum pro Genitivo : ce^auw CTEntN»>MH pro 

P* r GTE- 



6^6 Pars III. Syntaxis §. 53. 

CTsnENi», ce^mYk) boc^o^amh pro boc^o^. Apoc. 5, 
1. ce^mYw iiematYio, septem sigillis, in singulari, 
pro nE*JATA\H. Certe olim ce^a\Yk> iumatYh lectum 
fuit. Alia exempla pro Genitivo vide m Declina- 
tione Numeralium p. 507. Excipiendi tamen sunt 
ca$us duo. Dativus enim rei numeratae cum Da- 
tivo,etLocalis cumLocali construi solent : ce^mh- 

^ECATH ljAje M > ^ECATH TWC/MJJH MSJKEM, Dam.ApOSt. 

tmam ArrAOAi, (editi tmam aitawb) 1 Cor. 15, 6. 
eoae rtATH cwt bj)atYaa\ plus quam quingentis 
fratribus, ruvrH cwt ob praecedens eoae, quod 
Genitivum regit, pro iiath ctwa\. Jos. 13, 3l.no- 
aS cunom Ostrogiensis, noAORHN^t cwNWBCorrecta. 
no ujecth £ne\% no ^ec/Ath A^T^y. Addi possit Ju- 
dic. 7, 7. ci taemh ctki a\Sfk (a\Sh;eh) aokabujhmh, 
Cod. Serb. m&pkh in Instrumentali. 

^bAna^ecate duplici modo construitur. Si eniin 
^ba solum rcspicias, rcs numerata etiam in duali po- 
nenda erit : ^bana^ecate aepewna ArrA duodccim le- 
gioncs angelorum Matth. 26, 5o. Yide p. 6oi. Jos. 4, 
2. ^bana^ecate m^jka Ostrog. , correcta vero a\Sjkeh, 
^bana^eC/Atu sumendo pro collectivo seu intcgra sum- 
ma. Apoc. 21, 2i. olim ^bana^ecatu bj>at, ^bana- 

^ECATU KHCEJA (corr. KHCEf WB). lll ^BAOyHENHK CBOH^ 

prowoy^ENHK cb. sit cllipsis , omissa praepositione w. 
Matth. 27, 3. TfH^ECATk coEKfENHKw in Accusativo, 
respiciendo solum toh, et v. 9. c^ekoenhk respicicn- 
do totam summam triginta. Cod. tamen Serb. etiam 

V. 3. legit CpEKfNHK. 

Matth. 15, 34. koahku; ^A^kfiy, ct v.06. ce^a\u 
\ vkkui certe vitiosa sunt. Ostrog. sallem v. 34. Gcni- 

ti- 



Regimen Genitivi. 627 

tivum pluralem y^vfcK habet. At Cod. Serb. etiam v. 36» 
Iterum Marc. 6, 38. koahkw ^a^kw Ostrog. et cor- 
necta, at Cod. Kop. ct Mardarii editio recte va^k. 
Marc. 8, 5* correcta koahkuj hmate ^a^kwb , et v. 
6. rijHEM Ce^ml p^KWB, Qstrog. maie utroque loco 
^a^kw, sed v. 19. melius iiath ^A^feK^quam correcta, 
quae ^a^kw boc versu non emendavit , uti nec Matiii, 
16. 9. Yitia haec jam in Codices Mss. quosdam (jum- 
ores utique) irrcpscrant. Nam Ossolinskianus Marc. 
S , v. 5. ct 6. et iQ.^ArfcKW icgit, Serb. vero Cod.Kop* 
ubique ^a^k. 

§. 39. Genitivum regunt omnia Collectiva , ut mh- 

*A0, MNOfKECTBO, M r fcfA, MACTK ', Contilientia , Ut HAWA, 
MBANELJ : HHCAO M&KEH, MNOJKECTBO KOA^NiH MOH\% 
M^fefA EAEA, HALUA KO^KI, HBANELj BHNA< ImmO et ali- 

quantam partem subintellectam per Genitivos ex- 
primere amant Slavi: ^atjka, bo$ki, bhna, ubipars 
indeterminata relinquitur, pro Accusativis \* a^k , 
BO^ft, BHNo,quibus utuntur , si de toto sermo 
sit; plane Gallorum et Italorum more* 

§. 40. Genitivum denique regunt Substantiva 
omnia , si iis determinandis alia serviant. h^tk si 
per aliud Substantivum, ex, gr.HCTHNA, determl- 
nare velis, hoc in Genitivo casu ei apponendum 
erit: rStk hcthnu via veritatis. Cape exempla: 

BOCTOK CANLJA OrtUS SOlis, fTJKA CAE3, HCTOMNHK 
JKHBOTA, ^HsNHIJAOKA, HAAMENK OrNA, ^OArOTA £NIH, 
riJFMS^fOCTK nfEM^j)W)f , rpA£ LJAJA BEAHKArW, TAAC 
rocno^A KOTA BALUErW,CTJA\*CMEj>TH, 3J>AK pAKAlor- 

R'r 2 ma 



628 Pars III. Syntaxis. §. 40. 

jma servi, ujSm boan sonus fluctuum, c&^Va b^obhi^ 
judex viduarum, oTELjCHpw\* pater orphanorum r 
Kor wmijjenVh Deus ultionum, taac \*baau , taac tj$- 
kw sonus tubae, nyA\* NorS tboek> pulvis pedum 

tUOriim , 3B^K MOf A mStAUJACA, KOr MHfA,r£KCHA t 

^be^h nekece, ^ahaao njEMS^yocTH initium sapien- 
tiae, BfcJCOTui roj , bjema ckojkh, cbHjt omVk> moek> 
lumen oculorum meorum, ctajljh ak>^eh, ^eni» 

KfANH , ^AO llEfCT TBOHJf, NEKO NEKECE, B^K 
B^KA. 

Supplent itaque Genitivi hoc in casu Adjecti- 

va possessiva, si haecdeiiciant. Pro tertia persona 

singulari utuntur Slavi Genitivo Erw, £ea, proplu- 

rali Hjf, produalil.NAK),2. bak), 3.EK>,atpro primtr 

in.singulari moh , in plurali nauj , pro secunda tboh 

et baui, et pro omni persona cboh, siquidem ad 

Subjectum orationis referatur. Sic et in aliis pos- 

sessivis Adjectivis pro Genitivo utendum est. Non 

enim dicendum estcwN KorA, sedcwN kojkVh. Luc. 

3, v. 23 < — 38. omnes Genitivos nominum pro- 

priorum, qui leguntur in graeco textu, interpres 

Slavus Adjectivis possessi vis expressit. Confer 

exempla §. l6. adducta, et adde e Damiani Apo- 

Stolo BK M^pOCTH HAKTCLJEH prO M^pOCTH nAOTH , 

2 Cor, 1, 12. 

Modum subinde excedere Yeteres vix negari potest, 
pamiani Apostolus pro iiao^ob np ab^u legit nAO$w 

njA- 



Regimcn Dativi. 629 

HpABE^NWMH , prO CAOBO HCTHNU legit CAOBO HCTHN- 

nok. Tolerari haec possint, sed versionem Dragomnv 
nensis codicis Jacob. 4, 4. awkw mhjckaa baajk^a ko- 
skYa ECTbpro fcpiXfoiTii XG&iLX sx^gcc tS Ssv ssiv, pro- 
Larc non poterant alii. Melius certe editiones, quae Ge- 
nitivo mYoa et Dativo KorS uti maluerunt; akokw mYja 

CErW Bf AfR^A KOrS ECTI*. 

§. 41. Dativus est casus Objecti., ad quod ac- 
tio Verbi dirigitur. Hinc Verba dandi et similia , 
praeter Accusat.,Dativum personae postulant aut 
admittunt: naHNEc^fcTE t^Jbh caabS h hectl. kom& 

^ANk^AETE. ^AJK^k A\H CUNE TBOE CEf^LJE. £A£E f JK^fe 

(melius pfKn) ruo^ hjj , h tjS^ui h\* njSrwM dedit 
aerugini fructum eorum , et labores eorum locu- 
stis , Psal. 77 , 46. np e^a^e (olim n^ e^acti*) rjA£& cko- 
tw h\* , h hm^nYe H)f orNw , tradidit grandini jumen- 
ta eorum et possessionem eorum igni , v. 48. 

§. 42. Dativo utunturfrequentissime Slavive- 
teres pro Genitivis, qui a Substantivo reguntur: 
cb^t heaob^kwm Joh. 1, 4. Vide supra p. 71 et 

579. LJAJ BCEH 3EAUH KOr. LJpU Ljf^M H T^U r^gM. 

maeko cta<\& (corr. cta^a). bejch rojAM Gen. 8, 5. 
(correcta b. roj). bjam ^Sluaai h tHsaS. ho^nojkVe 

NOrAMA TBOHMA. KOJENU BHiM ^AUAA. BaA^UKA 5KH- 

botS moem^. a\ath bcIjm rpA£WA\ p^cKWM Nestor. 
hmanYe bhnS. ^nYe wmujenYh). nekalue mhcaa oj&- 
«Yk> h\\ bhno beceaht ce^lje heaob^k^ Ostrog.Psal, 
J03, 15. (corr.^EAOBrfcKA). r£n chaaav ^jS^h sorA- 

TUM 



65o Pars III Syntaxis §. 4i* 

tum MM03H. luaem oynoRANVw cmacenVa 1 Thess. 5, 

8. corr. oynosANVA). w olja cb^tuim Jac. 1 , 17. 

(COIT. CB^TWB). A\SfK ECTU rAABA JKEN^fe (cOrr. JKENu) 

Ephes. 5, 23. e^hn ^o^atah EorS h meaob^kwm 
1 Tim., 2.5. (corr. sorA, meaob^kwb). cwn emS;ha\a 
emS. e£,hnoh «^n^jmSjk; e^hnomS a\SjkS jkena. h^ 
kw b^kwm. konelj knhtam pro knht. ne^actk eo kop 

NAA\ £%X CTJA)(S, NTi CHA^fc H AWKBH H LJ^AOM^^fVK) 

Dam.Apost. 2. Tim. 1 , 7, editi ctja^a, chau, ak>k- 
be, lj^aoa^^jVa. Laudanda hic mihi est Fr. C.Al- 
teri seduiitas , qui quamvis e Grammaticis nosse 
poterat, usum Dativi pro Genitivo esse valdefre- 
quentem apud Veteres , tamen hancin remplures 
codices consulere voluit, e quibus coliecta exem- 
p!a in Miscellaneis philologico - criticis (VindoK 
I799. 8.) pag. 35—69. consignavit. 

Libct ex iis, quac m Mss. leguntur, pauca hie 
repcte e. Legunt itaqueJoh. 4, 42. chac a\Vj>S prae- 
ter editos etiam Codd. Evangeliorum Bibliothecae Cae- 
sarcae Num. 555 et 356. Missale Glagoliticum Romae 
l63i editum cnACHTEAKMifA , salvator mundi. AtMis- 
sale a Caramano correctum antiquam lectionem ciiac 
MVpS vindicavit, Joh. 8, 12. cb^t mVj>S editi, utrum- 
quc Missale glagoliticum et ambo Codd. Caesarei. Joh. 

9, 5. Cb»tT ecmk A\tyS iidem. Joh. 12, 5i. cS^ ectl 
mVjS cemS editi et ambo Codd. Levakovich tamen in 
Missali glagolitico mVoa, CaramanusiteriimMV{>S,Rom. 
11, l3. fa3hJKWA\ aha editi ct Cod. Siav. 3275 seu 
Dragomirneasis, Acta ct epistolas continens. Rom. 11, 

15. HfHMHJENlE A\VfS; 1 Joll. 4, l4. CflACHTEAA MlfS 

iidem. Mattn. 22, i3. ckjejket 3Skwa\ editi ct ambQ 

Codd, 



Regimen DativL 65 1 

Coclcl. Evangel. ct Missalia glagolitica. Obitcr hie 
addam, Evangelia Ponajcvii au- 1768 impressa legcre 
^Sswb. Psal. 90, 8. 63^anVe r^tuNHKWA^ oy^aHitin 
Azbukidarium ' glagoiiticum (antiquissimum) et Psalte- 
rium Ms.98 Biblioth. Caesarcae. Adderc possumPsalt. 
Venetum et Ostrog. aliasque antiquas editiones. Cor- 
recia Dativum mutavit iii Gcnitivum : boj^aanYi r$ Hkiti- 

MHKWB. 



§. 43. Verhuni ecti*, et plura alia Dativum 
postulare, exempla subnexa probant : mto mh 

KWCTk. C^TUAH TH WA£A ? KCTlvAH TH CKOT , JKENA. 

ha\fke nM5ctu f a^Sau , quibus lion est intellectus. 
aljje amWi* a\h ectu taapoaath nto tekHj , si licet milii 
dicere aliquid tibi, Act. 21, 37. ^aaeko th ectk 
hStu. alue a\h ectk c tokoh) oyMffcTH si oportuerit 
jne commori tibi, Marc. 14, 31. ne tjek^ mh 
ectu. Etiam subintellecto ectk Dativus locum ha- 
bere potest: 1 Cor. 15, 3Q. hna oyKW hab^kwm, 

HNA »E nAOTU CKOTWA\, HNA HiE JWKAM, HNA JKE 
flTHLJAM, V. 40. HNA OyKW NKCNblM CAABA H HNA ^E- 
MNWM,V. 41. HNA CAABA CANLjS H HNA CAABA aSnH? 
H HNA CAABA iSfi^^AM. 

nOA^O^H A\H. NEEJANHTE HM. HOBHNH CA T^EBH 

subditus esto Domino, Psal. 36, 7. ctjactem no^ 

6HN0BATHC.A. OyRO^OKHC/ft HM. n^HKAWHHTCA BAM. 
^OT^TH MHfS. nOJfOUJH EM& (CAOB^). JKHBOT A\OH 

a^S nfHEAHJKHCA (et cum praepositione k: ne njn- 

KAHJKATCA K TEK&), nOfSVAETCA NAKA^ANVK). NE fS- 

FAH~ 



6o£ Pars III. Sytitaxis §. 43. 

-tahca hab^kS cSljjS btojecth. nocMHjEUJHcA hm irri- 
debis illos.jAnfETHTEMScomminabitur ei. cowkllja* 

ET ^^AWM ErW 3AWM. T^l* TOf^WM TJfOTHBHTCvA. 

^a hoca^Set TEKTJ. ^a hocaHj^Sem CTOfUM Erw, ut 
sequamur vestigia ejus, 1 Petr. 2, 21. alliecej^lje 
nalue ne 3*3f ht nam, si cor lipstrum non repre- 
henderit (condemnaverit) nos , 1 Joh. 3,21. ^for 
&?^ r ^ 3'abh^alue invicem invidentes, Gal. 5, 26, 

nATfYAJCH nO^ABH^BLLIE IWCH(J)^. £HB/SVCA KlilBLUEM^ ; 

^hbaalljeca bh^nuo, admiratus est visum, Act 
7, 3l. ^a ne ct&jkawt EMS,ne eumcomprimerent, 

MarC. 3,9. CJEKf % HAH 3AAT& HAH pH^AM NH E^HNO- 

mS' b^jk^ea^x* , ' • argentum aut aurum aut v&tem 
niillius concupivi Act. 20, 33. (corr. cjekj>a-hh e^h- 
Narw bo3?kea.^). nabljkouja ^awm h\% didice- 
runt opera eorum, Psal. 105, 35. ctoa^S r^Nw 
MaShS kac (Psalt. Venet. bw), Psal. 33, 12. n^AB- 

^H? IJaSiKTECA. Hf EjHjLJATH EM^. NH BO^pEBNSH IjS- 

TgM h\% nec aemuleris vias e6rum, Prov. 3. 31. 
g ebnShte HiE ^AyoM koaluhm Dam. Apost. (nunc ^a- 
^obanYh koaujh^), aemulainhii autem charismata 
meliora, 1 Cor. 12, 31. ^a jebn&ete hm, ut illos 
aemulemini , Gal. 3,17, at eodem versu cum praep. 
no ; ^ebnSwt Tio bac, et v. 18. j ebnobath £OKj>oe Ostr. , 
correcta b ^okjom. oyM^bTH knh™m, sed 2 Tim. 

3, 15. I71KW H3 MAA^A CljJENNAA nHCANlA OyMlJELUH , 

quia ab infantia sacras literas nosti. nj e^cta bca- 

KOM^ 



Rcgimen Dativi. 655 

kom& rSth NEKAArfc astitit omni viae non bonae, 
Psal. 35, 5. aSkabwh ne hjhkacaetc^ea^, malignus 
non tangit eum , i Joh.5, 18. hnomS KOA^NSnjH- 
macthca Hebr. 7, 13. m&jkataa jkena skhbS m&jk^ 
nanBA^ANA ECTis,-viventi viro alligata est, Piom. 7, 
2. At Dam. Apost. cum casu Locali: jkhb^m mS- 
«h njHBE3ANA. Idem n^HA^nAAWiuECE kaa^^m in 
Locali, Ostrog. njHA^bnAAioi-UECA KAAroM^ , KoKKii[L£. 
■yoi r$ «V^w, adhaerentes bono, Rom. 12, 9. 
correcta , mutato Gerundivo inlmperativum, njn- 

A^fcnAAHTECA. 

Vide regimen Localis , ubi pluribus exemplis do- 
cebimus , Verba composita ex nj h olim constructa 
fuisse cum casu Locali. 

§. 44. Regitur Dativus etiam ab Adjectivis, Ad- 
verbiis, Interjectionibus : kaatoh;e KAAroJKE ^Sllih na- 

UJEH; TOf E 3EMAH , OyBLIAAN^b! KOA\S nO^OKEN, TEK^b 
ftO^OKEN K*^S, BcfeA\ nOBHNEN ; BCAKOH mSlJ^ nOBH- 
HEN KW\*, NEnOTJEKEN BAM. EAAHNWA\ «E H BAf BAJWM, 
MS^JWM HSE H NEj)A3SA\NkIM ^OAfKEN ECA\K Rom. 1, l4. 
MHAOCTHB KWBAA HM', nOCASlilAHB OTLJ& ', nfOTHBEN 

ha\ ; TEK^b oyro^NAA, ^a boebo^ oyro^EN kS^et 
ut duci (tfrgctT oAsy ^V<m-/)placeat, 2 Tim. 2,4. ctja- 

NEN CWNWM ; mSjK^K KflATlH MOEH. ^OCTOHNAA 
fANAM *, NE^OCTOHNbJ TBOpHTE CAA\H CEKE B r fcMNOA\S 

fkhbot& indignos vos ipsos decernitis (hqivsts skv» 
r*\) aeternae vitae, Act. 13, 46. b^jno caobo h 

BC/V* 



654 , Pars III. Syntaxis §. 45. 

bcakom& npVATiK) (bcea\S njHKTtK) Dam. Apost.) ^o- 
ctohno lidelis sermo et omni acceptione dignus , 
1 Tim. i, 15. (Correcta cum . Genitivo 6,CAKArw 

nfVAT!A). ^OCTOHNA TIOKAAnVh) i ^AA Act. 26, 20. 

etiam correct%, at Matth. 3,3. nAO^ ^octohn no- 
kaanYa correcta etOstrog. k^ h;e ne^naem ahljS 
uyKBAM YS^ehckuim eram autem ignotus facie (r$ 
^ocrcoTrw) ecclesiis Judaeae, Gal. 1, 22. ahljS Os- 
trog. iiliae editiones jam ante correctam Instru- 
mentalem substituerant. aioke^nhbah ectk ^aatS, 
ah mBOAOKAAt Nestor. 

§. 45. Notandae praeprimis formulae , in qu'~ 
bus Dativi cum Infinitivo construuntur : jkhbSkw* 
th (vivtim esse) vivere ; GmShenS kuth separari. 

KAKW NAAt JKHBWAt KWTH , TCOg ^O^LsS-Ot , Ezecll. 33, 
10. HOBEA^NO KWCTk Bc4'M TOTOBWM KUTH. ^AnOB^fe- 
£\ HM BA^TO KWTH rOTOBUM (OstrOg. rOTOBOA*) 

1 Macch. 3, 28. nebo^mojkno ectk njopoKS noruK- 

nStH. I71KOHU KUCTK 6NHTH nETpS Act. 10, 25. Er^A 

bnhth emS b ^om , h tco i\SsTv civTQV , quum in- 
troiret in domum, Luc. 14, l. Er^A kuth &%x% 

NEHHCT& B CASAt BNEr^A nOTf EKAATHCA r^fcllJNH- 

kwm, oy3jHLUH,cumperierintpeccatores, videbis, 
Psal. 36, 34. (Meluis utique Psalt. Venetum Kr^A 
noT^EKETCE rffcwHHLjH). Cuhth komShs^o (correcta 

KOEmSfK^o) H r i CBOA CH Act. 14, l8. NEKUTH ^Hi^S, 

r5 py figifcou, Dam.Apost, Jac. 5, 17. (editi ^a ne 



Regimeu Dativt. 63j 

liS^ET £OJK£b). NEnfHAOJKHTHCE HM CAOBECH Dam. 

Apost. [iv\ TQo&TsS-yvcti dvrotg \oyov , ne eis fieret 
verbum, Hebr; 12, 19. (editi ^a ne njHAOHiHTCA 
hm caobo phrasim graecam resolvendo). bnet^a 
cakjSujathca koctem mohm, dum confringuntur 
ossa mea, sv tw etc. Psal. 41 , 11. Melius utique 
Psalt. Venetum et^a cuKj>SuJA)£oycE kocth mok , 
Ostrog. BNEr^A cxKpSujAjfScA kocth moa. Eodem 

verSU BNET^A TAArOAATH HM S\wk NA BCAK £SN!>, duill 

dicunt ipsi mihi, it r$ etc. Ostrog et correcta, 
at Psalt. Ven. Er^ArAAroAA\*oy MN^k. oy^oE^E jke 

ECTK NEfiS H 3EMAH nfEHTH, NEJKE W ^AKONA E^HNOH 

MEfT^b noryKN^TH, facilius est coelum et terram 
praeterire quam de lege unumapicemperire, Luc. 

l6, 17. EWCTU FKE OyAtfETH NHUJEA\S H NECEnS fiyTH 

Aii-Ay naaono ABpAAMAE v. 22. factum est autem ut 
moreretur mendicus et portaretur ab angelis in 
sinum Abrahae. )(OLuSrKE bac KE^nEHAANOM k^th 
Ostrog., volo autem vos sine solicitudine esse 
(i\i&$ diLsoipKs) 1 Cor. 7, 32. edit. quaedam KE3- 
nEMAANy, correcta KE^nEMAANyy. \*oiuS bac MS^yyA\ 

OVKW KyTH B r i KAAPOE, KfOTKOMfKE B 1 * 3AOE OstrOg. 

Rom. 16, 19. Correcta MS^py^ et npocTy^ pro 
Accusativo. Eadem Rom.6, 11. bu noMyuiAAHTECEKE 
MEpTBy)f oyKO KyTH rj^S, «HBy^ m kHobh, 
Ostrog. vero MEjTByM, skiibum, et Dani. Aposl. 

MJTBOM, fKHBOAV CA^SkEH EO rAWT NE BUTH BfcC- 

KfCE» 



636 Pars III. Sptaxis. §. 46. 

Kfc*N'i*K>, nh ArrAA, nh £\a Act. 23, 8. miscet hic 
Ostrog. Genitivos cum Dativo; Dam.Apost.ANrAS' 
et ^jjS legit, correcta vero ubiquti Genitivos ha- 
bet 

§. 46. Gerundivorum Dativus respondet La- 
tinorum Ablativo absoluto et Graecorum Geni- 

tivO: ELJJE KJAUJN& C&lLlS B oywfejf H\ , TVJS ,' $0CoVscO£ 

ovtfyg, cum adhuc esca esset in ore ipsorum,Psal. 

77, 30. NE CSLJJS ipflK), NH C&LjjS KNA^IO, flH cSlJjS 
HM^nVR), NH C&LJJ& TfEKNHKS, NH JKJEHECTB&, NH 

nyonoB^ANVh) , ia oVTog $ct<Ti\sug etc. (corr. nh c^- 

LJJEH 5KEJTB»fe prO NH C HmHsnVK) , JKEJTBENNHK& prO 
TJEKNHK&, NHJKE mBA^NVAM pi*0 nj OnOB^ANVK)) 

Oseae 3,4. eljje emS rAAroAWLuSadhuceoloquente. 

npH\"0£ALJJHM HM £A BHTAWT CUHl illl adveilis- 

sentetc. Nestor. eljje ^aaeme em& cSljjH, adhuc illo 
longe agente, cum adhuc ille procul est, Lucae 

14, 32. HCYJO^IUJJHM JKE HM W CONMHLJJA CXeUllti- 

bus autem illis, s£/ovtcov $s., Act. 13, 42. t^ma jke 

NCJfO^/MJJEMA (COrr. in plur. T^M-HCyO^ALJJHM) NA- 

«iat Vc najo^wm rAAroAATH illis autem abeuntibus 
coepit Jesus dicei v e ad turbas , tovtuv %s iroQsvotis- 
vw , Matth. 11, 7. ^hwjke kubluS dieexorto, y{jJ- 
gccg <5& <ysvo[Lsv^g t Act. 16, 35. ^nem ?ke aahn^bluhm 
ti^KOHA\ (correcta nt^khai) diebus autem aliquot 
exactis, Act. 25, 13. ^b^auBfke a^toma ckonhaq- 
ojemaca. biennio autera expleto, Act, 24, 27. be- 

^NTj? 



Regiiften Localis. 63f 

cN^fe rrjMcn^BUJH Nestor. cpA^HBLUHAUcA ncAKOAU 
h noK^k^H rajonoAK OArA Jdem. ^ablliS tee^ , mm , 

COKEO^T*. WBEj^LLlS TEK^fe jSkS BCAMECKAA NALIOaNAT- 
CA KAArOCTH. WBpALLILuSfKE TEK^fc AHLjE, BO^MAT^TCA, 

dante teillis, colligent: aperientetemanum, om- 
nia implebuntur bonitate. Avertente autem te fa-* 
ciem, turbabuntur , Psal. 103,28. 29. ma*\blliea\ 
hm cb^ta, kwctk tma, correcta in Praeseiiti $k<\$- 
ujhm - kwct hm tma, iiropsycivtM dvTccv (pZg , s^il 
vbto ocvroig cxorog , Isai. 59, 9- 

§. 47. Localis casus, alias et Praepositionalis, 

Russis njE^AorKHKiH dictus, quod ei Praepositio- 

nes praeiigi soleant, olim cum Verbis e npn efc 

quibusdam e ha compositis construebatur. Ostro- 

giensis editio, et Mosquensis prima multa suppe- 

ditat exempla, quae tamen in aliis editionibus mu- 

tata sunt , substituto Dativo, aut Genitivo autalio 

casu cum praepositione. Job. 20, 6. in Ostrog. 

simplex kocn^ca cum Locali constructum legitur : 

yr.EfTBA fke Ero okaau^ kocnetca ; inmargine autexn 

Mosquensis primae appositus fuit Datiyus oraa- 

kwm, et correcta nunc exhibe^ Genitivum okaj- 

kwb. Psal. 104, 15. textus Ostrogiensis jam mu- 

tationem subiit, legit enim NEny hkacahteca noMA- 

3anoa\S moem^ (corr^eta homa^annuim a^oha\ in 

plurali), cum hoc loco Psalt. Venetum ^yVcTH?^ 

mohjj Localem retinuerit, Alibi tamen etiam^ 

Q^trog, 



638 'Par$ III. Syntaxls §. 4~, 

Ostrog. Localem servavit: NEnyHKACAioTCA jkh^obc- 
CAMAfAN»fe^ (corr. camajanwa\) Joh. 4,9. kto njn- 
kocnSca f H3AX M0H X M arc - 5 , 30, at v. 28. etiam 
Ostrog. aljje njHKocN^cA jh^am Ero, correcta utro^ 
que versu JH3AM. v. 3l. kto n^ hkocnSca mntV 
Ostrog. et correota, quia Localis mn^ a Dativo 
non differt. nj>A)£ iifHAEnwYH nac, pulvis qui ad- 
haeret nobis, Luc. 10, 11. (correcta rtfHA^fcnujVH 
nam). NEnpHKOcNScA h\^ vvN^k orNk Dan. 3, 50. 
Correcta hic Localem h\* non mutavit, cum a 
Genitivo non differat ; mutavit autem Localem ea\ 
in Ostrogiensi obvium ubique in Dativum emS. 
Prov. 20, 2. njHM^ujA/fcHC/AEMi^correcta emK Luc. 
5, I.naaejkaujS eav* najo^S, cumturbaeirruerent 
in eum, correcta emS. Luc. 10, 34. hj)haeh;a ea\, 
c.uram ejus egit, v. 35. npHAEJKH em curam illius 
habe, corr. np hat^hih emS. Luc. 6, 19. uj)hkacathca em, 

Cap.7, 39- HJHKACAETCA EM, Cap. 8, 47. npHKOCNScAEA\ , 

corr. ubique ea\S. Marc 3,10. izikojke naha^ath em, 
ut irruerent in eum, correcia na NEro. Thren. 
4, 8. nfHAnt kojka hjj kocte^ h\*, correcta kocteai. 
Ezech. 29, 4. hehjSay tboh\* npHAEHNST, squarn- 
mis tuis adhaerebunt, correcta k hewSaa\ tbohm 
nyHAknNST. Prov. 27, 25. npHAEJKH noANWjf 3AA- 
qrtf^, correcta cum" praepositione w: n^HAi^jKH w 

^AALJT^X* cSlJJH^ NA nOAH. NE NAAEJKH HM^NVH CBOEA\ 

Ostrog. Sir. 5, 1. (eorrecta ne oynoBAH na HAx^k- 

nYa 



Regimen Localis. 65 9 

nVa tboa). Mich. 2, Q. n^HKAHJKHTECA rofA\* bmjm- 
nw\% corr. rojAM b^hnum. Sir. 19, 2. nyHAAPAAH- 
ca awbo^hlja^, corr. aioko^mjhljam. l'Tim. 5,22. 
nhjke nfHWiiLjjAHCA MSfKH^ rp r bcb)c (Dam. Apost. 
tSjk£h\* ronscbx), neque communicaveris alienis 
peccatis ,"corr. mSjkwm rj^wM. Mich. 7, 5. na^h- 

TEC/ACTAfbHUJHNA^COrr. NA CTAfbHUJHNkl. Ill Ora- 

tione:nfHrB03£H CTpAcb tboemhaotumok), quam- 
vis Psal. 113, i20. olim w ctja\*a tboeto haoth 
moa, nunc vero CTfA\*tf tboemS legatur. Act. Q ^ 

26. HfHAMjnA/ATHCA (Dam. ApOSt. nfHMTJLLJATHCE) 

ovmenhljmjk, correcta oyMENHKWM. Hebr. 7, 13. 
Dam. Apost. ^akonmj hnom hjhmecthce, editi ko- 
amjnS hnom^. IdemHebr. 5, 13. npHMEijjAKHCE mamj- 
qn?, Ostrog. nfHMAijiAAHCA maeljm?, correcta aaaeka- 
ldem Hebr. 7, 19 npHKAHJKAKAUE C03MS, edd. k eFS. 
Idem 2 Joh. 1, 11. hj>hmeljjaktce ^vt^ Kro 3^^ 
editi coweljjaetca ^mvm Erw 3AWM. 

Etiam Adjectiva h^hkaonen, njHAEnEN regunt 
Localem, quin praepositio nfH aut alia ei prae- 
ligatur: nia;E neeauje n^nAtnNA a^Sfktj^ Num. 31, 
35. correcta in plurali rciJKE ne no^NAUJA aojka mV- 

5KECKA. EOJOBE NEnfHKAONNH BTSA\" ETO, H EAIE NE- 

euctk nyHKAONNo wjacaIj^ Ef o Ezech. 3l , 8. Cor- 
recta hoc loco substituit Adjectivum no^oKEN , le- 
gitque: cwcnw NEno^wKNKi Cjacaam etw h eaVe ne 

KUCTE IIO^OKNO BM^TBVaM ETW. 

Lo- 



640 Pars III. Syntaxis §. 48. 

Locali denique casu utebantur Veteres in no- 
minibusloci et temporis. In subscriptione Evange- 
liorum ad usum Joscphi Ostromir a Gregorio 
dfocono anno s$|e (i. e. 1057) descriptorum Lo- 
cales urbium russicarum k^ieb^j et NOBHjropo^ 
sine praepositione b 1 * leguntur. Alibi ^hm^, hye- 
me, invenias pro b^hm*. Adverbia royb,- ^oA^k, 
aanh etc. certe nihil aliud sunt, quam Locales si- 
ne praepositione. Confer bohemicas voces na- 
rofb (nahorze), b^oae, baonh. Adde tj> etVem ^nh, 
pridie, rghvp u^sgocv , Gen. 3l, 2. et 5. correcta 

TfETlArW £NE. Deut. 4, 42. NH BMEJA, NH TJE- 

tVem ^nh, neque heri, neque nudius tertius ; cor- 
recta njEFK^E bheja h TptTiArw ^ne, ttqq, rfa %-S-sg 
Kcti ryg rghv\g. 

§. 48. Casus Sociativus, qui praefixa praepo- 
, sitione ca societatem indicat , etjam sine hac et 
omni alia praepositione usurpatur, diciturque 
tunc Instrumentalis , quia medium per quod, et 
instrumentum , quo aliquid efficitur, designat, 
respondetque plerumque Latinorum Ablativo in- 
strumenti. oyuiHMACAywATH, ohhma. bh^th ; ha\e- 
nem nomine; jke^aom khth; coaVw wcoahth; oy- 
meotbh Ero npAUJEw h kamenem funda et lapide ; 

OyKH TfA^OM BHNOrfA^y U\ H MEpNHMIE (OstrOg. 

Tf ^nYe) h^ Mf A30M occidit grandine vineas eorum, 
et moros eorum pruina , Psal. 73 , 47. (Psalt. Venet. 



h^kh 



Regimen Instrumentalis. 64.1 

M^KH — H CVKAA\ENNk! HV CaANOK)). 6O3AI0KHUJA ErO 
OVCTU CBOHMH H A^WKOM CBOHM COArAUU EmS, di- 

lexerunt cum in ore suo, et lingua sua mentiti 
sunt ei Psal. 77, 36. ne crac^ njf a&kom, nh a\ehem, 
nh k^nYio, nh konkmh, nh konnhkw , (correcta : 
nhhse konnhkamh) non salvabo eos in arcu, 
neque gladio , neque bello, neque equis, neque 
equitibus, Oseae 1, 7. w^yfeAHCA cb^tom ctikw p h- 
^ow amictus luminesicut vestimento,Psal. i03, 2. 

NE KAENHTECA (Ostrog. NE KAENTiTECA) NH NEKOM , NH 
^EMAEK), NHJKE HNOK) KOEK) KAATBOK) LlOlite JUrare , 

neque per coelum, neque perterram, nequealiud 
quodcunque juramentum, Jac. 5, 12. ne bHsh 
BCAq»feM (corr. ceke bcakha\) b^tjoa^, h nev^h 

BCAL|4fA\ hStEA\ NEnO^OKNWM, SV KZ(Tq drQOTy (COri\ 

BCAKHM n^TEM, deieto neho^oknliaa) , Sir. 5, 11. 

Supplet itaque Instrumentalis praepositiones 
varias. okonljem b kolunhljh (correcta kolunhlj^) 
cb^luen kkiv; po CT^kN^fe W Svgtiog , per fenestram 
etc. 2 Cor. 11,32. In Passivis suppletur £iro:tr$& 
3ban kS^eluh kwm na kjak quum invitaUis fueris 
ab aliquo ad nuptias, vtto Tivog, Luc. 14, 8. bca 
MN^fe npE^ANA c^tk oljem moha\ a patremeo, Matth. 
11, 27. (Lucael0,22. 55 olja A\OErw). no^NAN kwcti* 
IwchcJ) kjjatVek) cboek) a fratribus suis Act. 7 , 13, (editi 
kjatYh cboeh in Dativo). nenabh^hai caovaoau K*fc 
awkhm oljem Nestor Supplentur etiam instrLimeii- 

S $ „ tati 



642 Pars IIL Synlaxis §. 48. 

tali casu alii casus ; A3 noTpAC^ nekoa\ h ^eauek», 
mojem h c^luek), cgo commovcbo coelum et ter- 
ram,mare et aridam Agg. 2, 7. nemowe hokoa^- 
eath ek> ; non potuit moyere eam , Luc. 6 , 48. 
habent Mardarii Evangelia, pro ea. no^BHroAi 
^OKfUM no^BH3Ajf ca , bonum certamen certavi, 
2 Tim. 4, 7. mnaijjVhca baa^Ijth m^wKu, qui vi- 
dentur principari (imperare) gentibus , h beahljVh 
h\* wkaa^awt hmh dominantur eorum, Marci. 10, 

42. WKAA^ALUA BCEK) f&CK0K> 3EAMEK) Nestor. TOCHO- 

^wt (corr. nowKAA^AWT) 3EMAEK) 3 Esdr. 1.2, 23. 
cotaaah (melius cotw) f ^rAETCAProv. 27 , 7. Ostrog. 
Alias cum Dativo; hinc correcta cotam (immo 
cotwm a mascul. cot favus). oocKwn^fc 3emaa h>£ 
jkakamh i^g^sv etc. edidit terra eorum ranas, 
Psal. 104, 30. wfkenhthca hnoio; wskenhca ek> du- 
xerat eam, Mar. 6, 17. 

Verba nahohth, nacwthth, hchoanhth, quae 
aliasGenitivumamant, etiam Instrumentalcm ad- 
mittunt: nauoha ech nac bhnom pro bhna, nackiljj& 

JfA^KW ; HCnOANEN KAArOM MNOrkJM. MAEKOA\ BUl NA- 
flOH^ A NE KfALUNOM 1 Cor. 3, 2. (prO AUTIKA, Ki)A* 

ujna in Dam. Apost.). wkjohaenh cej^lja, et h;^- 
mobenh t^aeca legunt editiones antiquae Hebr. 10, 
22. 23. servando graecismum s^ccvtkt^svoi Tcig m$ m 
itccg, aspersi corda, XsX^voi to ctco^oj abluti cor- 
fus, Correctores Instrumentales cej^ljw, t^as- 

m 



Regiaicn Instrumentalis» 643 

ckj recte substituerunt, quin scirent eos jam in 
Dam. Apostolo lectos. In Mss. Instrumentalem le- 
gi, qui in editis in casum cum praepositione re- 
solvatur , uno adhuc exemplo docebo : m mo?j;a- 
ui6 naco^oav praeturba, Luc. 1Q, 3. editi u) naao- 
£A. Sic Nestor : uoa^olua obh w ^haiw (pro 3H- 

MOK>), ^^^3"»'H rAA£OM) HNlHfKE MOJOM, H C^OM KO- 

jkVhai* 

Amat Instriimentalerii Slavus pro Nominativo 
secundo , qui Praedicatumagit primi : ce ^ljjh mo/.\ 
£«i'60K> ecce iilia mea virgo, Ostrog. Jud. 19, 24* 
Correcta ce ^ujeju (male Accus. ^ujej k pro Nomin. 
^ush) moa ^ba. Act. 21,9-legit Dam. Apost.mu- 
tato ordine k^a^ ^bok) ^ujejh £. erant virgi- 
nes filiae quatuor, Ostrog. $ujej a ^BHqA (corr. 
^ipE(»H ^ r kBHuw) hetu^h Graeco conformius, sed 
neglecta Syntaxi siavica , pro qua dialecti Russica, 
Bohemica et Polonicainnumerapraebent exempla, 
cfe?n& ljajhljeio h b^oba N'fccML*, sedeo regina(qua 
regina, pro regina) et vidua nonsum, Apoc. 18, 

7. nfOHTH njO^BAUJACk j>ScUK> et RAUIS GWAA «lEpNH- 

iyo Nestor. "Verba Vulgatae Tob. 1 , 8.:»haec et his 
simiiia secundum legem l)ei puerulus observabat» 
reddila suntinOstrog. CVAh chljebaa no ^akonS ko- 

HUK> OTfOHHLJJEA* C&LLJEM (lege C^ljj) B^g^^AfKAUJE; 0- 

TpoHHLiiEM pro Nom. otjohhuj, cum puerulus esset. 
Manet hic Instrumentalis Praedicati, etiamsi No- 

S s 2 mi* 



644 Pars III. Synlaxis §. 48. 

minativi in alios mutentur casus: etke kuith mh 3A- 
tHsm LjAfK), esse me generum regis, 1 Pieg. 18,18. 
quae constructio supponit aliam, in qua A3 sit 
Nominativus Subjecti, ^at^m vero Instrumentalis 
pro Nominativo Praedicati 3AT1*: A3 ecmk ^at^m 
Lpy k>. Correcta Nominativum habet nww ^a b^S 
3^Tb uf ckYh. At 3 Esdr. 13, 55. correcta pro se- 
cundo Accusativo utitur Instrumentali : mSbcteo 
tboe NA3BAA ech MATEpYfO, sensum tuum vocasti 
matrem, Ostrog. ^baa ech math, Kominativum 
math pro Accusativo matejk male usurpando. 

Quantitas pretii Instrumentalem exigit: ^B^fc- 
ma ctoma n^fcNA^k (corr. lyku^yii) ^a^ki&i ne ^o- 
BAHbioT hm, ducentorum denariorum panes non 
sufficiunt eis, Joh. 6, 7. $a lue^lue kSiihm ^B r fc*u 
ctoma irfcNA^K ^A^fcsw , euntes emamus ducentis de- 
nariis panes, Marci 6, 37. koahu^m ^oafken ech 
quantum debes Luc. 16, 5. e$hn K^fc ^oafken iia- 
tik> cwt ^HNApiH, unus debebat quingentos de- 
narios, Luc. 7, 41. cam cokok> mh ech ^oajkentw 
teipsummihi debes, Ostrog. Philem. 1,19. (cor- 
recta cam ceke, deleto in line tw). 

Adjuncta temporis in Instrumentali supplent 
quoque Adverbia : e^hnok>, ce^mejhueio, koal 
mnoikhljek> quam multipliciter ; tjemh £ENi*a\h, 
WTfOM, ^nem h noljjYio, et Marci 4, 27. noljjYh) h 
^nYk» nocte et die. Ex lnstrum. ^niw colligi pot- 

est, 



Regimcn Infin. et Supini. 645 

«st, ^eni* olim, uti dies, etiam in feminino ge- 
nere usitatum fuisse. 

Notandae adhuc formulae, in quibus Adjec- 
tiva cum Instrumentali construi solentt^oKpA c^ljjh 
s r kAW ahljem, quae est valde pulchra facie, Nes- 
tor. ckS^en ja3^a\om, oyMOM; b^jactom a\aa sta- 
tura parvus; cha\h ^oboanh kS^ea\ his contenti 
erimus ; ^oboanh cSljjhmm contenti praesentibus , 
toTs irxgvtfw , Hehr. 13, 5. nehobhnnwh jSkama in- 
rtocens manibus; hhctwh cemljem mundus corde, 
ojabYh ce<i^ljea\ recticorde; rop^wn MucATtosuper- 
bus mente. A^fcn omhma; nemollien NorAMA; eaap 

B^OJOM. KT5 FKE MCTHCAAB ^EKEA TTJAOA\ , MEDMEN AH- 
LJEA\, BEAHKUMA OMHMA NeStOr. 

§. £19. Verbum, quod regitur ab alio, in .Inii- 
nitivo locatur : kohath ne Mor&, njocHTH ctu5k v \&- 
ca (corr. ctwj^C/\), fodere non valeo, mendicare. 
erubesco , Luc. l£, 3. At Verba motus apud Vete- 
res (utihodiedumapudCroatas) Supinum regunt: 
njhlueakch — a\Smht^ nac legunt duo Codices Pe- 
tropolitani sec. XIV. Matth. 8, 29. rjeh^e wtS^H 
oyMHT^ h nfonoB*b£AT f a iidem Matth. 11, 1. huco 
h^h^octe bh^^t-x Matth. 11, 7. 8. 9. iidem et Co* 
dex Vindob. (Hankianus olim). h^h^e cta cfc- 
mTTk Matth. i3, 3. bh;eaasjja bh^mjt^ Codex Petro- 
pol. antiquior; at minus antiquus c r fcr7iT'£ mutavit 
ii ^a c^et, quodnunc editi legtmt, et pro bh^t?- 



646 Pars 111. Syntaxis §. 5o. 

t^s habet Iniinit. bh^th. nfH t \,s MyYra MAr^aA^n 
mh h ^^rara MpYra bh^t 1 * rpos Matth.28, 1. God. 
Vindob. tekocta B^BdjCTHT 1 * v. 8. bnh^e cnhma 
0KA>tijJb Luc. 24, 29. idem. 

Cum Supinis, aut Jnfmitivis praecedente noY- 
H^fc, Genitivum pro Accusativo construunt Vete- 
res : iij>huiea ech m^mht Nac,pro nw. raKO mhja nai- 
H A°X A ATH O st r0g. Luc. 12, 5l. correcta mhj. 
o^h^e Bis eucMHf rffeiuHHK chacth Dam. Apost. 1 
Tim. 1 , 15, atOstrog. et correcta substituto accu- 
sativo r^uiNHKH pro Genitivo: nyYn^E bmYj rj^fc- 
usnHHH chacth, veqlt in mundum peccatores sal- 
vos facere. 

Usus Supini a posteriorjbus planc neglcctus fuit , 
ita quidem,ut in junioribus Codicibus ctin ediiionibus 
ubiquc Infinitivi ■substituti invcniantur. ln Damiani 
Apostolo nonnisi 1 Thess. 3 , 2. lei|c vestigium Su- 
pini deprchendi : hocaa)£Om oyTBkp^HTi* bw, sedmox 
H oyT^tuiHTH, In Cod. Mosquensi, quem manu Alexii 
Metropolitae scriptum credunt, Apoc. 18, 10. nrfn- 
^yE cS^hth, et aliis in jocis Infinitiyi prp Supinis ic- 
guntur. 

§. 50. Pro Iniiiiitivo utitur Slavus et Gerun- 
diyo, Graecorum more: er^a bh x ^ht* cYa kuiba- 
kujja tccvtcc ytvopsva,, haec iieri, Marc. 13, 2g. b»a 

MiEAHH KO rOJECTH H COW^ NEHf AB£W '.^K> TA C^UJA, 

l$$> <Ts ovtci, video te esse , Acjt. 8 , 23. wA\Nor(corr. 

MNOrHJf) A^T CStJJA TA Ctt^YfO HpABE^NA ra^WKS CE- 

M* 



Rcgimen Gcrundivi. 647 

m^ cb^ki (corr. cb^uih) a multis annis te essc 
judicem (juslum) genti huic sciens, Act. 24, lO. 
Sic Nestor a\nalua kna^a njnujE^ujA, advenisse^ 
nebh^hujh a\.\ koanS' cSijjS , me aegram esse. Nec 
desxmt exempla , ubi Graecus Infinitivo, Slavus 
vero Gerundivo usus est : cStuh^tYe awhmh (corr. 
mnaijjYhca) njABH cSljje (corr. kkith) mSjk^, doxii- 
ccci shcci, videntur rectae esse,Pix>v. 16, 25. awIj- 
rcnuE fks ceckn BH^Dam. Apost. idest BH^EprOBH^A, 

OstTOg. MNALUE JK' COH ^O^JTH, COIT. BH^^HlE ^J^TH, 

o(jccucc &\stsiv , existimabat autem se visum videre, 

Act. 12, 9. A\HK> KO CE H A3 ^Sjf KOHUH HA\k!H Dam. 

Apost. tvsZ\l& Ssv syjiv , puto autem me quoque 
spij itum dei habere , 1. Cor. 7, 4O. Leviter differt 

OstrOg. A\NK> KO CA H A3 ^S\* KOHUH HA^A. At 

cojTecta pluribus: mhwc.a ko h A3 ^S\\\ kojkYa 

HAVfcTH. 

§. 51. Licet Gerundivorum ope membra duo 
aut phjra iii unum contrahantur ita, ut conjunc- 
tio h omnino superflua sit, tameji Slavus pleo- 
nasticum h in membro secimdo non raro reti- 
nere solet: coa^hbluhauca noAkOMA h noK^H m- 

f OAHOK OAFA Nestor. BUJE^TKE (cOJT. meliuS BO^LUE^) 
H UJEAOMAK (COIT. rifEAOAM») £A r l?S H BKSw , <\OBOA- 
HOHiS KEC^05AB ^\VM £0 ^OfEJ (COrr. 3AfH) H |tA- 

k? niki^E, ascendens (cum ascendisset) - [satis- 

que 



648 Pars III. Syntaxis §. 52. 

que collocutus usque ad diluculum, sic profectus 
est, dvafddg c>s — outcos s%%/\Ssv. 

§. 52. Rectio praepositionum partim a signi- 
iicatu earum, partim etiam a verbo quietem aut 
motum indicante pendet. Regnnt itaque aliquae 
unum, aliae duos aut plures casus. 

Unum casum regunt oy, ^o, c& de,cacum, 
k%, wk, w, BTi^, KE3, njn, npb$j MJE3. Et qui- 
dem wk, B r A3, nyfc^, H0E3 Accusativum: 

wk Noqj per noctem; wk on noA, wk onS 
ct^anS in altera ripa, trans, wcVk> CTfANSpro ws 
cVk>. Russi wk (pro w) cum Locali construunt: 
wk nem in correcta Ezech. 17. 7. olimw nem. Yi- 
de w, quod ab wk omnino distinguendum est. 

B^tKAAro^AT^ B03 EAAro£ATU%ocf«/ aVr/ X c h l ~ 
rog, gratiam pro gratia, Joh. l, 16. bo^^aqja mh 
aSkabaa B03 kaapaa, retribuebant mihi mala pro 
bonis, Psal. 34, 12. umz bo^^aet 3AOE B03 ^okjoe, 
correcta ^aaa 3A kaa^aa, Prov. 17, 13. 3AAA B03 
KAArA/A, corr. 3A. 3A ka. l Reg. 25, 21. Confer 
Adverbia bck&o , bcfiatk p. zj.55. 

nj^: np ^3 bce a^to per totum annum. In 
Yerbis compositis nsE eundem casum regit: fije- 
be^e h\* (m) j^kS, pro rsft^ j^kS. 

^3: «1^3 ectectbo, x##tf <puV/v, . praeler (con- 
tra) naturam, Rom. 11, £4« '^3 bcejkhtVe Ilebr. 2. 
15. (olim rso bcemS jkhtik>). hje^b^S, olim B^bfow, 

Ephes. 



Praepositiones cum Accusativo. 64o 

Ephes. 2, 8. hje3^£nk;mje3 ^neh tj> h^ecati» , ubi 
H ? E 3 regit numerale t^h^ecati*, non Genit. ^neh; 
hic enim a numerali regitur. mje^ N£ro, hje^ 
bctj^ sunt Genitivi pro Accusativis. Supplet enim 
Genitivus in animatis etiam Accusativum, qui a 
praepositionibus regitur. Confer. p. 189. 

Eundem casum regunt Adverbium mhmw, 
ckbo^t? (in Serb.Codd. ck^o^iV), etparticula ca com- 
parandae quantitati serviens : noo^o^ /uuaro mhmuu 
oyrA juxta angiilum , corr. in Genit. oyrAaProv. 7 , 8. 
ckbo^ts moje, nScTMNfo, per marc , desertum; 
ckbo^Hj By ata per portam ; nooh^o^om CKB03H? 
(Ven. CKpo^^b) otni» h bo^S transivimus per ignem 
et aquam, Psal. 64, 12. — aljjeah ne nocTHPNET 

ftllA E/\ C£ ATNELJA, TQ I.X&V0 Biq oL[LVQV , COIT. AIJJE 
fKE NE WKJALJJET j>. E.A ^OBOAUNAPW NA ATNIjA, qUan- 

tum sufficit ad comparandum agnum , Levit. 12, 

8. CnOCTHPNSTH C& OBLjS, COIT. ^OBOACTSA HMTSTH 
NA OBLjS, TO IttCtVOV Siq TO TTgo$XTOV . Lev. 5, 7 ". C* 

rojcTU ne hmwh CHAki ; dgocy[M, tantum quantum 
pugillus , corr. jSkoatu HM^LjJAACHAy , Oseae8, 7. 
§. 53. Genitivum regunt oy, ^o, c& de, 55, 
H3, KE3 : oy mene apud me, oy teke, oy NErw, oy 
Kora, oy r^A a\haoctu , oy ljaj-a c^ht, oy rpa^A. 
— ^o n£c ad coelos , ^o teke; njVH^oiuA ^o mrw, 
sccg a\,T6 } usque ad eum (corr. knem^) kuc. 4> 4— 
^o oymejtbVa hjw^oba ifces, usque ad obitum He- 

rodis 



650 Pars III. Syntaxis §. 55. 

jrfedis Maith. 2, 15. ^o tjh TbJCAip toS)K h fksn cum 
Accusativo (nisi sit legendum ^o wmm , rh Genit.pro 
T^ejf). ^o BN^b rjA£A,fccs l£co, usque foras civita- 
tem Act. 21, 5. $A?Rt $o b'&ka, ^a^ke ^o ^ne CErw 
iisque acl diem hanc ; ^o beheja usque ad vespe- 
rum, w boctok canlja ^o ^aha^ )tbaamo hma t^ne, 
ab ortu solis usque ad occasum laudabile nomen 
domini, &to dvaro\&j — Usxgt &J&iit& Psal. 112,3. 3» 

MAAA.^0 BEAHKA *, W TAABW £0 NOrS (Geilit. dualis). — C& 

cpesj a cboepw de argento suo ; b«*ctanh c* no- 
cteaa (corr. c nocTEAH) tboea surge de lecto tuo , 
(dvusvfti xcfi.cgZfoif &sa,vT$, surge et sterne tibi). 
Act. q , 34. cbaemec \ u f H3. cua^ouja em^ oyj?^ 
fKSA^NAA c f %k& ceciderunt et catenae de mani- 

■bus , Act. 12, 7. CNEMUJE C^fEBA, nOAOfKHUJA BO 

rpos^b deponentes (cum deposuissent) de ligno, 
posuerunt in monumento , Act. 13, 29. cnh^et c ne- 
eece , descendet de coelo, c roj w demonte, c ws^fc- 
^a, de prandio, a prandio. 

Differtomnino (r!c) ab H^(ex),utmircrhas prae- 
positiones a Grammaticis confundi potuisse. Oslrog. 
qiiidcm polonizat subindc 3 pro c scabendo : Lcv. 5? 5, 

17. 3 ^B^ ^Et-ATwf MACTtH (COLT, W £^\ £. ECArrHL |) > 

ali'u et '4 r &rooi*i pro c ronw, imoeiiam procs(cum) : 
-^ b-c£aVea\ cuiii laelilla Jud. 19, 4. At non licet H3 
(Cv) cum c (de), uii 11 cc c (de) quod motum dc loco, cum 
altcro c (cum), quocl soeietatcm cl cdnjuhetibnem in- 
dir.al , confiindere, quamquamc primum ab c altcro non 
prommciationc, sed soio significatu diflcrat , a quo rc- 
gimen divcrsoriim rasuum pcndcL 

vv 



Praepos. cum Gcnitivo. « 65 i 

uiT ab: 55 mene, 55 nac, 55 nepw , GJ^AriA^Aab 
occasu, 55 c^beja a septemtrione ; 55 oycT a\oh\*. 

OyKAONHCA 55 BCAKOrO (COIT. OyKAONAHCA 55 BCA- 

kativ) 3AA Prov. 3, 7. 55h^e 55 nea: 55 B^bjki 55nA 

^OLUA; H^W^OYjK OLJA. H3KABH NAC 55 ASKABArW. H3- 

mh ma 55 Bp.\rwH a\oh\*. Composita Verba ex 55 
regere Genitivum, quin 55 Substantivo praeiiga- 
tur, supa §. 35. dictum est. toka cae^ mohy; ne 
ujbjathca, prp 5! toka. 

H3 ex: H^kj^H H3 NErw; h^mh nEjB^s kejbno 
W3 omece tboetw, ejice primum trabem ex oculo 
tuo Matth. 7, 5. H^oycT (corr. H^ooycT^.vwA^ENgij 
ex ore infantium. H3 f$Ku; H3 ^omS. h^bs^e bo- 
$X H3 kaa\ene eduxit aquam de petra, ix Tsrgctg , 
Psal. 77 , 16. 113 ^hjtcka ab infantia , TcttiioS-si/ , Marc. 
9, 21. Confer hckonh, ab initio, et aiia adverbia ex 
113 composita p. 435. Alternant subinde H3 et 55, 
uti ix, et kttc: h^ A\EfTBuy; ,55 mej tbwy; , a mortuis. 
Hebr. 7 , 5. Dam. Apost. H3 nyfccA , sx t^s o<r<pvos , 
editi55 hjeca. 

KE3 sklC! KE3 CTfAY;A,BE3 3AA, K63 rifAB^W , KE^ 
OUA BAUJErOJ, KE3 ^A^AKONA. KE3 OLjA, KE3 MATEJE, 

KE3 n^HMTA fo^A (Ostrog. jo^S) sine patre, sine 
matre, sine genealogia Hebr. 7, 3. Confer Adver- 

bla KE^HffCTANH, KE^SaAA, KECMHN^ p. 436. 

Adde pleraque Adverbia , quae praepositionum 
yices agunt et Genilivum petunt, uti bn^j, bon, 

bedyS, 



652 Pars^ III. Syntaxis §. 55. 

BE^^, EAH^, IIAME, njEJK^E, fA£H, fA^B^fe, KfOM^fe 

^Hja*, ^aa , ito^at?, no^OAr, bmtjctw, bnStju, 

BCA^, BCK^AH, WKfECT, nOCfE^Haf , OKANOAW. 

bn^ ctana extra castra , bnt? b^ at extra por- 
iam, BM^k fja^a; bon (corr. bn^) fioaka Levit. 
14, 3. h^be^Hjte w bon ljjkbh (corr. h^jhnhte k>. 
bon H3 l)£'kbe) 2 Paral. 23, 14. — bej^ roaw su- 
pra montem ; be^^ m iicim cLvr£v , super asinum 
et pulium, corr. REjjfS H)j super eja (vestimenta) 
Matth. 21 , 7. BEf)fS taabw nrw super caput ejus.— 

KAH3 rrw, KAH^ EA, KAH3 AVfccTA, BAH3 MOpA prO- 

pe mare, KAH3 cmejth (Dam.Apost. hck^k cmj>th). 
— iiahe mene; rahe hhcaa super numerum; nahs 
bctj^ rzi^uiK plus quam omnes gentes; name me^a; 

JIAME TbJCMJJ ^AATA H CpEKfA', OyMNOJKHLUACA nAME 

baac faabw moea, niultiplicatae sunt super capillos 
capitis mei, Psal. 39, 13. Comparativos quosque 
Genitivum regere, jam §. 37« dictum est, hinc et 
bkilue, npEftt^E: bwuje BCT?)f superomnia; bwlue jaka 
Cnsg ^ovXov , amplius qLiam servum , Philem. 1 , 16. 
iijebwuje nekec super coelos. jijefk^e bj>ea\ene ante 
tempus, npEJK^s cmejth, njEFK^E btjk ante secula; 
iijejk^e caojkenVa mYj>a ante constitutionem mundi, 
Ephes. 1 , 4. Confer inferius jije^. 

ja^h propter : cehju f a^h propterea ; Ero;j;= 
^a^h pi-opter quem, eajke ja^h bhnu quamobcau- 
sjuvJh^e jpa^H propterquos, quas, quae; cS^re 

f A- 



- Praeposit. cum Genltivo. (553 

jA^H tbohj£ propter judiciatua, caobece ja^h tboe- 
rw; haune tboetw pa^H; mene,teke, bac, nac f a^h. 
Yix unquam y a^h praeponitur Substantivo , quod 
regitur : ja^h kaapocth tboea propter (?v«c«/) jboni- 
tatem tuam, at Venet. kaapoctwnk ja^h teok, Psal. 
24, 7. jja^h ^namenVh propter (Zicc) signa, Apoc. 
13, 14. 

pa^Bffe praeter: kto Kr f*3B r fc v£a hah kto 
fcr j^B^k KorA NAuiErw, praeter Dominum (irugs^ 
Tzxvgfe), praeter Deum (xX^v ts •$*?) Psal. 17, 
32. Pro altero j^B^fc legit Psalt. Kiov. KjsoAffc.. 

fA^B^fc HicN H ^HlTEH ^i^B^fc CAOBECE nj EAWKO^rfcHNArtJU 

Matth. 5, 52. T&gskrvg Xoyd irogvsfug, excepta causa 
fcrnicationis. kjoai^ ahoctwa praeter Apostolos 
Act. 8,1. KfOM^b oy^ ch)£ exceptis vinculis his 
Act. 26, 29. Kf oM^fc (corr. BN*fc) ^om^ cBOErw Levit. 
14, 8. K^>OM r fc t^aa extra corpus, Dam. Apost. 

OA^B^fc T^AA. 

^ r bAA, ^ama, ^aa propter , ob: bac ^a^ 
Mictu 3, 12. mhja ^ r bAA Nestor. Ero»JE ^ama fie$ 
h, (corr. hmike) Levit. 5, 5. ^aa kjjobe propter 
sanguinem, dicl rl aipu, Apoc. 12, n. — no^A r fc 
penes, prope: no^A r b oataja (corr. EAH3 oat.) 
juxta altare, Levit. 6, 10. no^A^fc Erw (meiius ne- 
rw) ; no^A r b nh\; in Ostrog. penes eos,xu$' scxvt^ 
(corr, melius ocoknuu) Gen. 43, 32. — no^OAr 
ftKw pone fluvinm. 

<m- 



654 Pars III. Syntaxis §, 55. 

BM r fcCTW lOGO , prO : BM"fccTW OTELJ TBOH\* prO 

patribus tuis , \enet. b wlj tboh\* a^cto, Psal. 

44, 17. BA\*fccTO AK>KBE OGA^rA)^ MA Ostrog.," B 

ak>kbe M^fccTO Venet. Psalt. at correcta bm^ctw ejke 
AK)KHth ma ccvr) tb d<yctT0LV [is , pro eo ut diligerent 
me, Psal. 108, 4. Inter b et m^cto casus, qui re- 
gitur, saepissime interponi solet: b teee /wIctw, 

B OTLjA A\ r fceTW, B JfA^fclJA M^CTW , B f UIKU AVfccTW. 
OKO EH& OKA AvfccT0,3&K B^ 3%EA AA^fccTO , COIT. OKO 

3A oko, 3SK3A3&K, Levit.24, 20. Nontamensern- 
per: BM r bcTW hjw^a pro Herode, Matthu 2, 22.— 
bnStok bac intra vos; bn^tjk u^kbe intra templum 
Apoc. 11, 2. BN^Tfk^BOpA inatrium, intra aulam, 
lcrco rvjg dv\v[S , Marc. 15, l6. bca^ mene, ea; 
eohYet b^ ca^ nac clamat postjnos, otig&sv vjp&v, 
Matth. 15, 23. b ca^ catanu retro post satanam 
cwicrcc tb cctrctva, 1 Tim. 5, l5. Cum verbis n^S , 
Xom^S , rj)A^S conjungi solet b 1 * ca^ : bca^ etw 
n^AjfS sequebantur eum. Genitivi regimen pendet 
hic a Substantivo CA'b^ vestigium, etsi formuia 
bca^ seu B CA>fc^ pro Adverbio usurpetur. Idem 
valet de aliis e praepositione et Suhstantivo conr- 
positis. Hinc et bckj ah a\oa a ad oram maris , Tccgcc 

70 X^W' *mSh;e X^ AMHNA K 'k BCKfAH CONA\HLjJ- 

uja, cujus domus erat conjuncta (conhuis) syna- 
gogae, (TvvoyLofitfct ry (Tvvctytoyy. ok^>ect in circuitu: 

OKfECT TEKE, ©KfECT NAC \ OKfECT trW CEAENlE ETW ill 

cir- 



Praeposillo k cum Dativo< 655 

circuitu ejus tabernaculum {(?}tyv$) ejus Psal. 17, 

12. naua^owa OOCf E£ r k CTANA H£ , OKftCT JKHAHIji 

H X> O^enet.oKocT wm^lljjl hv^) ceciderunt inmedio 
castrorum corum, circa taberiiacula e/OEum, xwci 
Aw tZv GMpap&TM , Psal. 77, 28. nocjE^dj ctana; 
nocjg^nj bjat^ ^oaa^, /wofA; nocjE^yi? ^tofo ro^S in 
medio cluorum montium; Cf e^oi bo^ui; nocpe^H 

CTOrNW ETO H OSAHOAU (cOlTeCla JiO OKAHOAbl) fkniJ 

^jebo jkhbotnoe, in medio piateae ejus et ex. 
utraque parte iluminis lignum vitae, Apoc, 22 , 2. 

§. 54. Dativurn rcgit k:k^naa\ adnos, k nha\ 
ad eos ; k nea\S ad eurn. hjhkaonh ko aintj oyy^o 
tboe, inclina ad me aurem tuam; rionAi» moh kte- 
k^ ^a ndVh^et, clamor meus ad te veniat. bca k 
TEK^b hajot , omnia ad le ((irgog ei) expectantPsal. 
103, 27. Eundem casum regunt Adverbia nf/*A\u; 
et njoTHB^, c&np othb (conyOTHB) : n^AUVA\N*b npn- 
gahjkhujaca, adversus me appropinquaverunt,i^- 
vccvriccg [i'6 , Psal. 37, 12. nj/.\A\w accvoYdvai contra Assy- 
rios (y.ctTsvctvTi) Gen. 2. 14. npAAiw eaaSfke b^joba 
gF^ coram,cuicredidit, Deo , kcitsvccvti , & iiri^s*GE f 
•S-sS, correcta ny^MW nr^ eaaSfke b^oba, Rom. 4, 
17. np^Auu baa\a contra vos , vobis ex adverso, 
dirsvctvTt vptcv, Matth. 21, 2. Marci 12, 2. h^amo^ 
ea\$ Marc. 15 , 39. njAAUv cokjobhujnoaa^ v^oanhah- 
ipS contra gazophylacium Marc. 12, 41. ArN.ij n^A- 
a\w CTfHr^ipEAA^ Ero , agnas coram toudenle eum, 

Act. 



656 Pars III. Syntaxis §. 54. 

Act. 8, 32. njoTHBS 3akon^, njoTHB^ mnH^, njo- 
thbS jojkn^ contra stimulum, npoTHB^ b^atuma, njo- 
thbS r£S contra Dominum^c&nfOTHBS lja^io ; npo- 
thbS ko^nem ^YABOACKWM,conti\a,adversus,insidias 
diaboli, Ephes. 6, 11. cohjothb CTSFKAWLpHMMNrfc, 
adversus eos, qui tribulant me, Psal. 22, 5. At 
Psalt. Ven. n^MO ctSjkawluVhmh (vitiose pro Dat. 
ctSfkak>ujYhm) , Ostrog. npE^ (pro c&njoTHB) ctV 

FKAfOLUHM MH. 

In recentioribus libris npAA\w et nfOTHB^ etiam 
cum Genitivo constructa inveniuntur. Hmc noOTHB^ 
jojkna, B^TpA. c^n^oTHB ^Se^ab in Ostrog. Jos. 1, 
4. Nec mihi quis objiciat e Psalm. i4?, 6. nooTHB^ 
mja^a aHlja Erw aiite faciem frigoris ejus , aut Hcbr. 
12, 4. njoTHB^ rp^A, aut Matth. 25, i5. njoTHBS 
CHAW. in his enim locis Ostrog. syntaxim antiquam 
servavit : npOTHB^ moa^S, ro^t^, cha^. nfOTHB^ 
CHA^b 1. c, ct Matth. 27, 61. np/wo rpoEtf,Marc. 10, 
3. hoamo Ljf kf^BH non solum Ostrog. et Evangel. 
Mosqu. 1606 , secl etMardarii editio cxhibent, quod God. 
Kop. confirmat. Hoc mirum,in correcta editione AcL 
9, 5. njOTHsS jownS, atcap. 26, 14. npoTHfiS jvcjkna 
legi, servata primo loco syntaxi antiqua slavica , allcro 
vero ea mutata secundum novam russicam. Yacillat 
itaque regula a Meletio proposita et ab aliis Gramma- 
ticis repetita : np*VMW h h^othbS, et^a corAAcVE 3NA- 

MEnSk>T, DO^yHTEANS COSHNAWTCA : Er^AfKE OfttgPAAClf, 

^ateanS. Iiefutatur cnim haec distincLio inter corAA- 
cYe consonantiam et ^a^taacYe discrcpantiam, ralioue 
significatus , exemplis a nobis adductis. 

§. 55. Localem tantum regit praepositio npn, 
7r#p, ad, juxta: nj»n nSTH secus viam; njHo^L; 

n^H 



Praepositio ci cum Sociativo 65? 

npn ^bejex*; n f H Nor * Erwadpedes ejusjnjnracAE^; 
ny h heujh juxta fornacem. k&^et rziKW ^jebo naca- 
jr^enoe n^n hc^o^hluhy; bu^ , erit tanquam lig- 
num plantatum secus deeursus aquarum, Psal. 1, 

3, \o&<\ h«e ny h MOf h rAAiAEHCTHsM, ambulans juxta 
niare Galilaeae, Matth. 4, 18. njHoycT^b^ ^boio 

HAH Tj>IE)C CB^fe^TEAEH (OstrOgien. CB^fe^TEAE^) 

ctanet bcak rAAroA in ore (sV) qofJL&Tog) duorum 
aut trium testium stabit omne verbum, 2Cor. 13, 
1. Verba ex njn composita regere Localem supra 
§."47. dictum est. Hinc Dam. Apost. rifHHEijJAE- 
tece v;bay; mSkay; , correcta rif hwkiuaeteca y;£tobwm 
m&kam, communicatis Christipassionibus, 1 Petr. 

4, 13. Piegunt quidem etiam w, b^, no, na, Lo- 
calem, at non solum, sed pra£ter Localem et 
alios casus. 

§. 56. Instrumentalem seu Sociativum casum 
regit c* cum: c tokok>, cbamh, cnhm, cnek>; 
c»a ^pSrw cum amicis, c b^nljh h n^fecNi^MH; nana- 
cetca boak co ArNijEM cum agno ; y wcu nosVET c K03- 
ahujem h wneu co abom, cumhoedo, cum leone ; 

JAKOTAHTE T^EBH CO CTf A\*OM H JA^ShTECA *mS CTfE- 

hetom, servite Domino in timore et exuitate ei in 
tremore, Psal. 2, 11. ci tiuanVem cum festinatio- 
ne, iisrd <ftra£fc Psal. 77, 33. Confer supra ca (de) 
Genitivum regens, quod a c«& (cum) distingueh- 
dum censuimus. Regunt autem etiam no^ , na^ > 

T t H£E£, 



658 Pars III. Syntaxis §. 5?. 

njE£ ? 3A et adverbium mefk^S Sociativum, sed 
praetcr hunc et Accusativum. 

§. 57. Duos casus regunt w, b»x, na, et no^, 
na^ , nj t& , tres vero no et 3* ; et quidem Accusa- 
tivum et Localem w, B«a, na: w cYk> ctoanS, w^ec- 
nSk> a dextris , wuj^k>k> a sinistris. w^ecno , wa^bo; 

^A NE KOr^AnfETKNEUJH W KAA\ENL NOTy TBOE/ft, ne of- 

fendas ad lapidem pedem tuum. w no$*k jkhbts in 
deo vivo; b3^^k>ca wter^ exultabo in te, h 
eo), Psal. Q, 3. WMN^fe, wbac; wnem, w neh; no- 
X;o^ht w jke^a^; w ^ec/ath ^03^ decem cornua ha- 
bens; ^a ne neja^at w nh\*; neja^ht w OBUA\*non 
curat de ovibus, rsfi, Joh. 10, 13. johtath w 
cem ; B^CAvtwTCA w nea\ ridebunt eum. hcuwtah- 
te H3B r bcTNW w oTf omath interrogate (exquirite) di- 
ligenter (&kqi$$><;) de puero, Matth. 2, 8. w mjec- 
A^ cboh\" circa lumbos suos, Matth. 3, 4. 

B 1 * respondet graeco iig et iv: bt» ^om indo- 
mum, b ^omS in domo; b f o^ in generationem, 
b oo^ In generatione; B^Sq^b in manus, b j>^ka£ 
in manibus , b $ Sk^ tboeio in Dual. b oycTA in os, 
b oycTns^ 111 ore; b kjobi* m sangumem, b kjo- 
bh in sanguine, b rcMfcinfoveam, b rziM^b in fbvea. 
Accusativum cum praepositione b petunt : 1) voca- 
bula temporis : b BEHEf , b ^eni* ce^mwh die septima, 
e ^f^rSw c&kkwtS, bne^aio, b* BHbhw in secula, 
n ^ncfA Cf^AWnu in dimidio hebdomadis; bo ^nh 

cVa 



Praeposit. cum Accus. et Locali. 659 

cVa diebus his ; bti bcako bjema omni tempore ; 
b ^enkb^nkfke (bo-nkfke) die qua , $ on hac in illa 
hora. Adde b hma in nomine , sig ho[ia. 2) Verba 
designantia motum ad locum et alia quaedam : 
bnh^St b noKOH moh iiitroibunt in requiem meam 

Psal. 94, 11. BBE^H MA B NAJKHTK TBOW, BCA^NHKA 

bbejjke b moje, ascensorem dejecit in mare, Exod. 
15, 1. konem oy3£ki b oycTA BAaraEM, equisfroena 
in ora immittimus, slgTci %q\l&tol, Jac. 3, 3. Adde 
B^bfOBATii bonu credere in eum, b KorA in Deum 
pro b Kor, supplet enim in masculinis animatis Ge- 
nitivus Accusativum. b atjnotS uukaeheca, wkaemeca 
r^u b' chaS decorem indutus est, indutus estDo- 
minus fortitudinem, Psal.Q2, 1. b f H3W nauia £\ 
ca w^em, corr. u^bathca (k&^em), Isai. 4, 1. 

Localem cum b amant Verba quietem inloco 
designantia ,respondentque quaestioni ub i : b KE3- 
^N^fe aano^^ in abysso multa, b mojh in mari. 

BNEA\, BNEH, BNH\* , BO Bcfe)f *, B KNHrA\* ill HbrO *, B 

CTorNA^ hStVh ctoaljje Matth. 6, 5. cSluYh bo IS- 
^eh qui sunt in Judaea;KjCTAH b 1 * nScTUNHin de- 
serto; K^k b conmhljjh h\ mak b ^Srfe nehhct^ erat 
in synagoga eorum homo in spirituimmundo, Marc 

1 , 23. B Mlf TJ ECMK ; KS^ETE BO MNT3 H A3 b BAC. 
K^TJTE B AFOKBH MOEH. ^AAH B BHNOrpA^ MCEM 

in vinea mea. Etiam de tempore : b noijjh ciiat. 
L on^x* A NE X Confer Adverbia bcko^, bmaa^. 

T\% Ea- 



56o Pars III. Synfaxis. §. 58. 

Eadem est ratio diversi casus cum praeposi* 
tione na: na neko in coelum,NA neeech, nanekk^, 
in coelo, iii coelis. Brfc^ na ocaa super pullum 
asini; ci^^fe na ocaath. na ^ecno, na uiSe, na ta, 

NA Nkl, NA BKI, NA BCAK ^ENl» , NA BCA A^TA. F10CAA NA 

na misitin eos, super eos. nA^E naahlje ceciditin 
faciem. NAnA^ETNANH^Cpro na na) ctja)£. na^wc^ 
nank, oynoBATH na kota (Genit. pro Accus.) cnh- 
^et hikw £osK£i* na jSno descendet sicut pluvia in 
vellus Psal. 71, 6. Cum Locali: na cS^hsuh , na 

HCTOMNHLj^fc; C^A NA JKfEKATH OCAH *, NA £BOWNA£E- 
iCATE nfECTOAS; NA NfECTOA^fc CAABU ', CA^ETE NA NfE- 

CTOA^bjf super thronos, in thronis ; cfe^iuS jkeemS 
na roj ^b in monte , super montem> na M^fecT^fe in 
loco , na 3ea\ah in terra. bh^ hnu ctoaijja na toj>- 
jkiiiuh alios stantes in foro; m^cto na neMjke 
ctohujh in. quo stas: bictanh h ctanh na NorS 
tboek> surge et sta super pedes tuos , iir) rig t^cc^ 

&V, Act. 9.6, l6. B*AC)fklUJENH KS^EM HA OKAAlJ^fejf B 

cjetenVe r^NE na Bi^^Scfc rapiemur in nubibus 
in occursum domini inaera (Dam.Apost. naak^), 
s?§ &sg&, 1 Thess. 4, 17. 

§. 58. no vero,praeter Accusativum et Loca- 
iem,etiam pro diverso signiiicatu Dativum postu- 
lat. Inde nowo quare, ob quid, ciotom postea, 
posthaec; uotomSjke secundum haec, mrci rccvra 
Luc, 17, 3o. no(per), cum Accusativo: no m^cta 

olim 



Pracp. no , cum tribus easibus. 661 

oiim Marci cap. 13, 8. (correcta no m^ctam cum 
inflexione russica pro m^ctwm). no e^hnH, no 

^J^r^W CTf AN* CTAN6BA. HMHCA nO MOE NAKA3ANIE. 

no bca ^hh, no tj h ^nh; no bca a^ta; no ^B^fe w 
ijotjh skenu Nestor.no tjh mSjkh (m&?ka) Jos. 18, 4. 
ca^AErowA — no cto h hatl^ecat — per centenos 
et quinquagenos, ivcUhtXTov xcci dvcc tsvt^zqvtcc , 
Ostrog. Marci 6, 4O. Correcta vero no ct^ h iia- 
th^ecat in Dativo. no (secundum) cumDativo: 
^a»j^k hm r^n no ^awm hj£, h no aSkabctb^ 
hamhnanYh h\* da illis Domine secundum opera eo- 
rum et secundum nequitiam adinventionum ip- 
sorum, Psal. 27, 4. no cha^ CBOEH;no wkutiak> 
cboemS; no caobech tboemS: no r^fejfWM nauihm ; 
no bcemS; no toahkS, in tantum, tanto; no knh- 
tam, no nncANYgM secundum scripturas; no cbo- 
hm no)fOTEM et no nojfOTEjf CBonjf. Miscet Ostrog. 
Num. 1 , 2. Localem et Dativum : no f ojkenYa^ H)f 
h no ^omom, no hhcaS, no iwabam, corr. no cjo^- 
ctbwm etc. no cemS oyB^M, olim no cea\*, Gen. 
24, I4. ho (per, in) de loco: no bceh yMwyno 
Moyn>, no bo^am, no ct^nam (olim et nocT^NAjf), 
no aanhtama; 110 hoaem (corr. hoaam) h ropAMDeut. 
8, 7. X^o^ah no n^TH NEnopQHNS, ambulans in via 
immaculata, Psal. 100, 6. no £N£a\ secundum dies 
Lev. 12, 2. Ostrog.no ^ne^ post dies.no ^NgM 
om^m nyEi*;^M im (Obtrog. n^kBWAi) Zach. 8, ii. 

Me- 



662 Pars III. Syntaxis §. 69. 

Melius rn SerbicoTriodio no ^ne^ np^H^NHjf inLo- 
cali. no (post) detempore: no ocmom £NH,no£NE)£ 
ch^; no^Bow ^hw; no iiath ^ne^; ne no MNo^^fe; 
no a^t^ MNorw)f npVn^o^ , post multos annos veni. 
De loco: hth no nem sequieum; alliekto ^oljjet no 
MN^fc hth, si quis vult post me venire, Mattb. 16, 
24. no (pro): aljje Er no nac, kto na nu, si Deus 
pro nobis , vtsg vj/xcov, quis contra nos, Rom. 8, 
31. no nem CTfA^ATnpro illo pati, yirsg ccvtz', nocT^A- 
^a no nac passusest pro nobis, 1 Petr. 2, 21. 

§. 59. Similiter pro ratione motus aut quietis 
Praepositiones na^, no^,nj>££, 3A, etAdverbium 
mefk^S regunt Accusativum et pro Locali Instru- 
mentalem; 3* vero praeter bos duos et tertium 
casum , nimirum Genitivum , postulat. na^ (super) : 
na^ NEroJKE oy3j>HLUH ^jf cjjo^aljj super quem 
(iq? ov) yideris spiritumdescendentem, Joli. 1, 33. 

NH3)£0^/MLIA NA£ CNA HAB^MECKArO V. 5l. Supplet llic, 

uti alias , Genitivus Accusativum. Frequentius cum 
Instrumentali : na^ naa\h, na^ nhmh ; na^ bcijmh 
super omnes. s^aw nf ebo^necaca ech (Venet nj »fc- 
rl^necece in Praet. simplici) na^ BrtMH Eorw, ni- 
mis exaltatus es super omnes DeosPsal, 96, 9. A3 

JKE nOCTABAEN ECMk LJfU W NErCU NA£ ClWNOM TOfOW 

cbatow erw, ego autem constitutus sum rex ab 
eo super Sion montem sanctum ejus , Psal. 2,6. — 
no^ (sub, subtus): ^a no^KjoB moh bnh^eluh, ut 

sub 



Pracposit. cum Accus. et Instrum. 663 

sub tectum meum intres , Luc. 7, 6. hah no^ o^j 
no^AArAET aut sub lectum ponit , Luc. 8, 17. 
bca noKojHA ech no^ No^^j ehjv, omnia subjecisti 
sub pedibus ejus, Psal. 8, 7. no^ tbok> mhaoctu 
npHK^brAEM. At Matth. 5, 15. iioctabaawt cro no^ 
cnS^OA\, ponunt eam (lucernam) submodio. Psal. 
90, 4. Graecum irnitatus est Slavus: no^ kjhaHj 
Erw na^eluhc.a, sub pennis ejus (Cto roig t*S?Jv- 
fyocg) sperabis, pro no^ kjhaoma. mjak (njHMpAK 
Ven. et Ostrog.) no^ notama irw, caligo sub pedi- 
bus ejus. no^ aSnok> sub luna, no t \ ^ebom sub 
arbore , no^ baactVw sub potestate ; no^ oysHTEAEM 
sub magistro; no^noBEAHTEAH h njHCTABNHKw sub 
tutoribus et actoribus (curatoribus), Gal. 4,2. no^ 
htom sub jugo, no^ rp^oM, no^ 3*kohom. — 
n^E£ (ante) : bo^aowhth ^a^ npE^ r^A (Ostrog. np e^ 
ri*) svccvri xv(Ax , anteDominum, Lev. 7, 30. hmjke 
no^OKAUJE npE^ ta nfVHTH, st) (T? Tccgsfvcci , quos 
oportebat apud te adesse Act. 24, 19. ^a bnh^et 
nfE^ T/\ moahtba moa , ante te , in conspectutuo, 
ivtoiciGV 0*8, Psal. 87, 3. Er^A bnh^e npE^ ahue ante 
faciem. At Luc. 1 , 76. njE^H^EiuH ko npE^ ahuem 
r^NHM, praeibis enim ante faciem Domini, tqj 
^00*00x8. Porro mhaoctk h hcthna njE^n^ETH? npE^ 
ahijem tbohm, misericordia et veritas praecedent 
ante faciem tuam , Psal. 88 , 15. ^a nj>E£AArAK>T 
njE^ nha\h, ut ponerent ante eos, Marc. 6, 4L 



664 Pars III. Synlaxis. §. 5g. 

noAOJKHuuA npe^ najo^cm , iurbae , t$ oy\q , Marc. 8 , 
6. np t& KorOM, nj> e^ omwma , nj> e^ aw^mh, njE^ tokokv 

trOJKE HOAArA^ no BCA ^HH Plj>E£ ^BEJMH IJfKOBNUAAH 

fEKOMWMH kjacnwmh, quem ponebant quotidie ad 
portam templi , quae dicitur speciosa , nrgog tvjV 
Svqccv , Act. 3, 2. hjke njE^MNOK) KkicTk , qui ante 
me factusest, s^iir$o&sv iiz, Joh. 1 , 27. npE^oMNO- 
rwMH atstu ante rnultos annos, Confer adver- 
bium npEHt^E supra p. 65i2. 

3A pro, ob, propter: oko 3A oko, 3SK3A 

3^K. 3A MA, 3A TA, 3A CA. 3A Ny, 3A BU , 3A 

cwnw; 3A cboh ry^fcjf; 3A caobeca; 3A bca meaobHj- 
kw; 3A olja, 3A qf/A, 3A bctj^ bac (Genit pro Ac- 
cusat); 3A to pro hoc, propterhoc; 3ANK pro eo; 
3A ehu £/& to, eo quod; ^ane (pro 3A e) quoniam; 
3A ctja\\m^k propter timorem tormentorum , dicl 

TOU <pO$QV, ApOC. 18, 10. TJH AA^fefW I71MMENK) (COIT. 

izihmena) ^a^hnaji», tres choenices hordei dena- 
rio , pro denario , Apoc. 6 , 6. Adde formulam ra- 
th 3A j^kS manum prehendere, bey der Hand 
nehmen. b ^eni*, eonlfke emuljS mh h\* (pro a) 3A 
^SkS', in die qua apprehendi manum eorum, sV/- 
Xzfiotihz p,Hebr. 8, 9. h em«* 3A jSk& ea (pro k>) 
Bo^rAACH, et prehensa manu ejus , cum prehen- 
disset manum ejus, Luc. 8, 54. em 1 * (correcta si- 
ne ratione emu) eto 3A ^ecnW jSk&, apprehensa 
inanu ejus dextera Act, 3 , 7. 3A jSkS be^omi 

(corr. 



Praep. ga cum tribus casibus. 665 

(corr. iterum be^omu) ad manum (manu) deductus , 
X£tg&<yutyoviievog, Ibid. 22.11. 

2) 3A post, retro. Rarius 3* hoc signiti- 
catu cum Accusativo constructum invenias, quia 
praepositio no, et adverbium BCA^ejus vicessup- 
plent. Meletius h^h 3A ma catano , sub regula de- 
cima adduxit, cum tamen h^h 3A mnok> legatur 
Matth. 4, 10. pro vint<ys, vade, abi, et Marc. 8, 
33. pro vTctys licfoto p$, vade retro me, abscede 
a rae. Aliud exemplum profert Maximov: H3U- 
^e 3A rjA^, et Meletius sub regula duodecima: 
3ah£e 3A wkaak. In Bibliis frustra exempla quae- 
sieris, praeter sequens : wbjisJke ma 3A tH^ao cboe 
(comwBEprAA mene na^a^t^aa TBOErw)projecistime 
post corpus tuum , oV/erw r% o"u>iixr6go"d. Ezech. 23. 35. 
Adde forraulam nocArN^TH 3A mSjk nubere viro; 

AIUE FKENA nScTHT A\S*KA H HOCArNET 3A HNOrO 

(Genit. pro Accusat.) si mulier dimiserit virum 
(suum) et nupserit alteri, Marc. 10, 12. Hucspec- 
tat Serborum h^h (hth) 3A mSjka, y^ATH ce 3A 
mSjka. Alias cum Iastrumentali : 3A ykK0K),3A rj>A- 

^OM, 3A MNOK). HCH&CTH SMIH 3A FKENOK) H3 OyCT 

cboh^ bo^S, misit serpens post mulierem ex ore 
suo aquam, Apoc. 12, 15. ce cih ctoauje^a ct^- 
nok) naujek), post murum nostrum, Cant. 2, 9. 
3A no^soH (corr. no^BOAMH) ^bejTh tbohjc roao- 

jkS' 



666 Pars III Syntaxis §. 60. 

mn nAMATi» cuok>, post postes, gtiCcc tw gt%&[l&v, 
Isai. 57, 8. 

3) 3*> si tempus designet,cum Genitivo con- 
struitur; binc Adverbium^aST^A mane^ex^A etoy 
tjo: BEHty h 3aStja, h noA^NE hob^m, vespere 
et mane (tjcoT, Venet. oyTpo) et meridie narrabo, 
Psal. 54, 18. noMOFKET em^ kF oyTpo ^aStja, ma- 
ne diluculo, ro tqqs xpcoT rpco/ ', Psal. 45 , 6.^M]m^jh 
kwnctantina n mateje Erw gAENy. Hoc exmeplo 
usus est Meletius ad firmandam regulam, quam 
hisverbis concepitr^A, bjeaaa^namenKa, cowhnaet- 
ca jo^hteanomS. Addere possum non solum 
Bohemis et Polonis, sed etiam Serbis hoc sen- 
su 3A usitatum esse: 3A aa^aja tempore Lazari, 
sub Lazaro. 

Russus , qui Melctii editioncm sectmdam Mosquac 
curavit, rcgulam datam restrinxit, post ^namsnSa ap- 
poncndo oy maaogwccwb, et post gAENU addendo 
M^bcTW pEipH, npn Ljf^b (immo slavicc L)f h)kwnctan- 
TiN^fe. Eadem repetiit Rimnicensis editio. 

Adverbium mejk^S Accus. et Instrumentalem 
petit: njiH t \E — mejk^S njE^AU ^ekanoackw, inter 
medios fines Decapolis, dvd iiscrov, Marc. 7, 31. 
mejk^S ceee CHAt caSjkaijje, iii alterutrum illam ad- 
ministrantes, s!g ictvrxg , 1 Petr. 4, 10. hjke a\ojket 
f a^c^^hth mejk^S kjatVh cbohy; (Genit. pro Accus.) 
qui possit judicare inter fratrem suum, dvoi [j,sGov 



Ordo partium Orationis. 667 

t3 'ofesXq)* xvTii , 1 Cor. 6, 5. At. v. 7. tmbu hma- 
<ft mejk^S cokok) (Ostrog. mejkh ceke) judicia habe- 
iis inter vos , ^sS-' sccvtwj. Alias saepius cum ln- 
strumentali : mejk^S cokok>; mejk^S namh h bamh ; 

MEJK^S^EMAEK) H NEKOM, MEJK^S OATAf EM H \*0AMOAt. K^fc 

nsTf cnA mefk^S ^b4;ma bohnoma, eratPetrus dor- 
miens inter duosmilites, Act. 12, 6. wkahmheto 
mejk^S tckok> ii t^m e^hn^m, argue eum inter 
te et ipsum solum, ^stcc^v cth, Matth. 18, l5. 

Russi construunt aaejk^S (mejkh , hjomejk) uti 
plcraque alia Advcrbia etiam cum Genitivo. Hinc Ju- 
dilh 4, 6. mejk^S roa (inMosquensi prima rwo) intcr 
montes. Undc coiligas, interpretem hujus iibri, uti ct 
aliorum, qui e iatino translati sunt, fuisse Russum. 

III. 

Syntaxis Ordinis. 

§.60. Regulas a Meietio datas , quo ordine par- 
ies orationis se excipere debeant aut soleant , hic 
liOlim repetere. Sunt enim ejusmodi, utnonsolum 
de slavica, sed de omni alia lingua valeant. Mag- 
na omnino libertate utuntur Slavi in disponendis 
orationis partibus. At interpretes librorum sa- ' 
crorum textus originalis ordinem religiosius sequi 
maluerunt. Liberiores tamen hac in re fuere in- 
terpretes antiqui, quam posteriores graeculi, qui 
etiam Syntaxim slavicam graecae linguae genio 

ac- 



66S Pars III. Syntaxis §. 60. 

accommodare studuerunt , cujus servilisetinutilia 
conatus exempla varia supra dedimus. Quod or- 
dinem attinet, unum alterumve sufficiet. Matth. 
12, lO.pror^ x&gtt s%u>v fygav Slavici codices anti- 
quiores legunt: cS)f& j> Sk& hmuh aridam manum 
habens;at impressi libri, immo et Cod. Petropol. 
Sec. XIV. ^kS hmuh c%x%, manum habens ari- 
dam. Sententia Pauli 1 Corinth.. 15, 33, (p&stgxfftf 
v t &y XW^' o\it\m xecxxt eodem ordine reddita est 
in versione slavica : taat okuhah (Ostrog. okwhaa) 
KAArn eect? ^u ^au , a quo ordine nec Dam. Apb- 
stolus recedere voluit, quamvis Nominativum ee- 
cfc^u 3^y , cum ab Accusativo non differat , in 
Instrumentalemmutandumcensuerit: ta^ijje okw- 
*jak KAAruK KEcfe^AMH 3AUHMH, connectendo sen- 
tentiam per Gerundivum tamjljje cum praecedenti 
ft^ ttX&vcL&s , m acthteca, nolite seduci (ne erra- 
te). 1 Joh. 3, 23. mKOJKE ^aa kctk nam ^AnoB^i* 
Dam. Apostolus, at editi ^AiioB^k nam cum 
graeco. 

Pronomina possessiva Codex Damiani saepe 
Substantivis praeponit, contra graeci textus or- 
<finem, quem editi librinunc pressius sequuntur. 
Hinc in illo baijje ahlje, baijja Cj>^lja, naijjhm cao- 
becea\, u> naluhy rffcrfcy, b cea\ MHf ^fc , in his vero 

AHIJEBAUJE, CEf^lJA BALLIA , CAOBECEA\ NALUHA\ , W rffc- 

cfcyj NAUJHjf, b MV^fc cea\ leguntur. Illc 1 Joh. 2, 7. 

le- 



Ordo particnlanim kw, ko etc. 669 

legit ne nobSw ^AnoB^K nHLuS kam, adjectivum 
praeponendo Substantivo, Hnguae propriae genio 
magis obtemperans , hi ^AnoB^k nobS, graeci 
textus ordinem restituendo. Hebr. 10, 35. editi 
ejke hmatk m^^obo^^aanVe beahko cum Graeco , 
Dam. Apost. hmatk beahkbk^mk^^hk, Yulg.mag- 
nam habet remunerationem. 

§. 6l. Inlocanda OptativiseuSubjunctivipar- 
ticula kki multum differunt pro varia aetate Co- 
dices ipsi et editiones inter se. Hebr. 3, 7. editi 
aijJE ko Ku nEpBWH on (Ostrog. 3AKON pro on) ne- 

nOjOHEN KWA, NE Kkl BTOJOmS HCKAAOCA M'fccTO ; at 

Dam. Apost. aljje ko npBWH on ku ekia NEnopoMUN. 
Matth. 24, 43. allTe ku b^aa ^omS ba^ka, b k&io 

CTJAJK&TATK nfVH^ET, K^A OyKW KW H NE KU £AA 

no^KorMTH xjama CBOErw. Codex Petropol. nekw 

WCTABHA RO^KOnATH KAETH CB0Kf7l, alillS VerO NE- 

^aa ku no^K. ka. cb. , quem ordinem et Bohemi 
amant Luc. 4, 43. Ostrog. ^a nekki wluea Cnh^, 
ne discederet ab ?is , correcta ^a kkj ne wluea w nh^. 
Confer Act. -26, 32. allie ne kw na^hljaa kecaj» a, si 
non appellasset Caesarem; correcta,discedendo a 
Graeco, kecaja najhljaa. 

§. 62. Conjunctiones so, jke , ah , oyKW, et prae- 
positiones ja^h, ^aa postponi, loco suodictum 
est. ne ko ^a^e editi , Dam. Apost. ne^actk ko, aljJe 

fKE, ALjJE AH. JfOLjJELUH JKE AH f A3^M*&TH , VIS VerO 

nos* 



670 Pars III. Syntaxis §. 62ei63. 

nosse, Jac. 2, 20. At alue ah jke. Reciprocum 
C/A in editis fere semper Verbo adhaeret, apud 
Veteres tamen etiam transponi et a Verbo sepa- 
rari solet. 1 Joh. 3,2. h ne oy lubhca htc kS^ea\ 
editi, atDam. Apost. h neov ce rbh. 1 Reg. 14, 

11. Ostrog. H^FKECA KALUE CKfKIAH, COIT. H£*feffl£ 

ckj>wlluca. Psalmo, 92, 1. r^u bljjhca, b atjiio- 
tS wkaeheca Ostrog. et correcta, at Venet. Psalt* 
b BEAA^fenoT^ ce wkahshe. Apud Veteres jke ante 
ca, apud Recentiores ca ante fke locari solet. Act. 
5, 16. c\"0£alueca jke in correcta, olim c\*0£alue- 
jkeca. Act. 6 , 2. etiam correcta ordinem antiquum 
servavit ^a^^hjahluafkeca. In editionibus antiquis 
etiam particula ko etDativiMH, th ante ca lo- 
cari solent. Jac. 1, 6. olimc&MNAHKOCA, nunccSA\- 
nahca ko, Matth. 3 , 2. correcta servavit ordinem 
editionum antiquarum npHKAH?KHKOCA, at Matth. 
4, 17» eum mutavit: iijhkahjkhca ko. Psal. 119, 

3. prO HTO ^ACTK TH CA , et HTO HpHACJKHT TH CA 

nunc in correcta legitur hto ^actkca tektV, hto 
njHAOJKHTCA tekhj, EademLuc. 8, 28. moakka th, 
at Luc. Q , 38. moawthca habet. 

§. 63. Genitivus, qui ab Adverhio bmhjctu» 
regitur, inter b et mtsctw interponi solet :b pwKu 
m^ctw in piscis locum, pro pisce, Luc. 11, 11. 
Exempla alia vide supra §. 53. p. 654. 

Gom- 



Ordo praeposkionum w, b etc. 671 

Composita pronomina ex nh et nhj, praepo- 
sitiones w, B,no, na, 3a,k praefigendas inserunt 

pOSt NH, N^fe: NH W HEMJKE, NH W KOMJKE pro W 
NHHEMIKE, W NHKOMfKE ', NH BHEMJKE, NH BOHTOJKE, 
NH 3AHTOJKE, NH NA KOrOFKE, NH NA K^WJKE nOTfEK^, 
NH KHECOM^, NH nO E£HNOM&KE WKf A3& , NHJ BKOE 

bjema\, nh? bk&o rojS. Subinde et Substantiva ex 
ne composita praepositionem b inter ne et alte- 
ram vocem recipiunt: ne bhecti* 2 Tim. 2, 20. 
(Damiani Apost. b NEHbCTb) iig &Tipiav. SicetRom. 
9, 21. etl Cor. 15, 43. In libris Serbicis ne b* mS- 
^focTU rXw, h d<p$o<rvvy \s<yio pro necmucaennw, 2 
Cor. 11, 21. at v. 23. nea^jctbSk, ^ctgacpgoyuv , 
Ostrog. vero et correcta ne b m^jocth. b bh^tj- 
nYh h ne b bh^hWih pro b nebh^hWih. At for- 
mula ne w K03HJ, ne w ra^wijTj respondet graeco 
iV ov $s$, sV in s&vsi, Vulg: ineo, quinon est 
Deus, in eo, cjui non est populus. 



Sp« 



6?2 Spccimina e Codicibus. 



Specimina e Codicibus diversae aetatis. 



I 

E Cod. E membranaceo in 4.Bibliothecae 
Synodalis Mosquae, secundum catalogum 
sec. X.,at certeseculo integro, autduobus, serius 
scripto. Continet Psalterium insertispost singula 
xccSfolicLTct orationibus.Psalm. QO, 4. 5. 6. 

4 IIaeUJEMA CBOHMA OCfeNHTk T/A • : - 
H FlO£'A KfHAffe Kro NA^KUJHCA ♦:• 
UJHTOMK OKH^ETI* TA HCTHN- 

na Kro • :♦ 

5 He OyKOHUJHCA WCTfA^A NOO- 

ijjkNAAro • :• 

H OT«ft CTffeA 1 *! AETfolJJAra K£NU :• 

6 H WREI4JH B^TM^fc nfEXO^ALJJAA •:• 
H OTfc Cftf AIJJA H ^TSMONA nOA&- 

^NisNAro • :• 

V. 4. Editi riAEUJMA scapulis, Vcnel. nAEipMA. 
wcfcNHT 1 * obumhrabit. op&JKVEAt, Vcnet. u^oyfKKM, 
oxXco , pro ujhtomk scuto. WKki^ET^ circumdabit. 
hcthna veritas. Dc u post t in tertia pcrsona in ocfc- 
Nhtk et post m in ujhtomk vide sis p. 19. 

V. 5. 



Specimina e Codicibus, 6?5 

V. 5. NOUJNAro vvxTSQtvv, nocturno. Tria h sc- 
quentia omittunt editi, cuminGraeco desint. 

b^ne in die,Ostrog. et \enet. , bo^nh correcta 
pro B£NU. 

V. 6. w Cp/MjJA ab incursu, Ostrog. et correcta, 
w conVuJE \enet. A radice jt^tS cst compositum coa- 
ujS, inde Substantivum fem. cj/AUJA, de qua voce vi- 
dc p. 176 et 272. 

KTJCA pro ^4'MONA. Pro dct({iuvm Psalmis,Evan- 
geliis, Actis etEpistoiis ubique etjc legitur. In Apoca- 
lypsi tamen cap. 9, 20. ^emwnwm, et 16, i4. Ad- 
jectivum ^eMWnctih occurrit. 



II. 



Ex arttiquissimo libro h^ko^nhk dicto, quem 
scripsit Johannes clericus (^hak) Duci Svjatoslavo 
A. M. fS$i\A , (seu Christi 1073). Cap. aa. CTAAro 

RACHAHI71 OT 1 * TjOy^OBLN^lH^. 

ilUJTE BTJfOyKM* TBH TAArOAWUJTOy RIKO BUCU 
TBOfAH rj r fe^ , a ^AK 1 * K Tf^^Oy H NAK^I Blil OT 1 * 
OLJA £HI71B0AA KCTE. H nO^OTnjNHra OLjA BAUJErO )(OUJ- 
TETE TBOJHTH. £A B^fjM 1 * I71KO NE Hf HHACTUNHK 1 * KtTI» 
nfOCTO N«* fAK 1 *. H TNA H COKTJ H OLJA NAfHHETL. 
Toro KrOfKE ^AO K1T0 TBOJHTU. H HOCAOyiUU- 
CTBOyKTU ANA'* fEK"*IH* NE BHJCTEAH BIKO KMOyJKfi 
npH^yiCTABArciKTE CEKE B^HOCAOyUJANHK* fAKH KCT6 
KrOJKE nOCAoyillAKTE fEK^UJE rjTSJfA B*i CMKpTU HAH 
nOCAOyUJANHK BT» npAB^Oy. £A NTJCTU MKflTB^fc A^t* 
no KTilTH B^t KAMA5KE IUKOJKE JIHE taKOJKE T^tfAO 

U 1* KfO- 



6~4 Specimina e Codicibns. 

KOOM^fe $LUA MUJTBO KCTK. TAKOFKE H firfcrtA KE^ 1 » 
^A* MUfTBA KCTb. H nAK^I Tfil B^fejOyKUJH I71KO 
fc r i K^HM* KCTk ^OKf^fc TBOfHUJH. N^ H K^fecH bHj- 
fOy^Tl* H CT$fcp3AK>Tl>C>\. TAKTU SKE B^l Vh HKTO 
MH fAKTE TH TH A NETfiOJHTE L7SK0JKE rAIO. 00^0«? 
KA KO N^I KCTK H ^AOMk rA HCnOBT^ATH. ITO^ 
TOTO rOCnO^LCTBOMIs C/JvLUTEA^ NH IjjpCTBoyiOLU- 

Toy nh rocno^kCTBoywujToy b 1 * naca roii^oy. 

£A NE H NAC r A TAKMO K^E. I71KO H B^AWKIUJA H 
Bll OyCT r fcx; r A CBOHjf. 1713711 K^Mb CBOIlMI» C^A^rAWA 
KMOy Cbp^KlJE HSE HX"i NE llfABO C* NHA\K. CATvl- 
UJHM7» 5KE H ALIAA PAWUJTA. NE nf ^AUUITAHTECA NH 
KAOy^KNHLJH NH KOyA\Hj>KNHH CAOyFKHTEAE H AWKO- 
^nSHLJH. H CKBKfNOTBOpkLJH NH MOy*KEAOJKLNHLJH 
NH nHJTiNHLJhfc. NH KAEBETNHLJH. NH FfAKHTEAK. 
LJjKTBA K?KH17l NE njHMACTATUC/ft. 

E Parte secunda Fol. 121. 

&H((>£AK r &C r & (KAM^IKTi) ^T^AO HfkBENr* KCTK OK- 
JA3 r AMK. K^IBAKTk HiE B^A KAf ^H^ON^fe AHEOyHCLJI^MI* 
HfKE NAfHMETKCA A(j)pHKHH. T/UOTU fKE N^fc £kUkt& 
WL NOLUTkL^ CA OKf r feTAKTb. H^^AAEWA KO AK^I £Oy- 
nAATHLJA. HAH AK^I* OyrAk. HCKf AA\H A\KMULUTE. H 
K^HN^A MAC 1 * n^fecTANE 

aiute pro aijje, ^ouitete pro ^OUJETE , et in ahis 
vocibus scribihir ujt pro ljj. — Bkck omnis, pro 
becu. — ^a e^bA^ ct scirrnis, pro h bt^u. — coltV 

sibi , 



Specimina e Codicibus* 675 

sibi, Dativtis, uti et hodie apud Polonos et Bohemos, 
pro CEK*fe. — n** sed, verum, pro no Piussorum. bki 
vobis, nu nobis, pro Dativis bam, nam. — In ter- 
tiis personis k*£e, nffecTANE, mkhkujte, videtur t 
supra E a librario omissum fuisse, aut cvanuisse, pro 

rS^ET, njTJCTANET, MEHUUJET , a AUHTATH *, HCKOA- 

mh mkhiuet scintillat , scintillas emittit. — In okoa^^mi», 
rzi^UKTtMU^supplefi vocalemo. Legendumenim~oKOA-* 
30MK, ra^wKOMK. — NHJ semel Polonorum more, 
alias ne non. — In nnJTHJHLj! a cuniA conjunctum est 
1, uti alias cum a et ^ in ra, uK. — Quid ^nAA- 
thlja sit, dehnire non ausim. An adamas? 

Textus e scriptura citati omnino differunt abedi- 
tis ; Rom. 6,16, ne bhjcteah etc. non nisi in paitcis. Post 
ceke legunt editi jaku, pro jeklue vero hah, et no- 
ca^ujanVa in Gemtivo, utique recte. Jac. 2, 26. editi 
KE3 ^a pro kjomH? ^UJA , et v. 19. TfEnEijj^T pro 
c£^up3AKJTLC<A contremiscunt. Alii Godices toac&t- 
ca, alii oyjKACAWT, alii ct^aujStca pro (pgfoffwri ie- 
giint. Cum ^Kj^ath confer Puiss. ^porN^ et ^po- 
jk&, Croat. drehtati, et Serb. ^jktatH, quaearadice 
^Qr deducta sunt. Pluribus differunt versus 9 etio. 
e 1 Cor. 6* adducti. Pro koywuijmjhh Ca&fkhteae 
legunt editi 'i^umoca^pkhteah , pro akjbo^hljh vero 

np EAWKCJ^H , pro CKBKfNOTBOfLjH , KAEBETNHLJH , rpA- 

khteak iidem ckbednhteah (Ostrogiensis ckbejnhte- 
ae), ^oca^hteah, ^HipNHLjw. Yocibus maaakVh , AH- 
^ohMljw^ tatVe, nihii respondet in codice, 

lll 

E Cod. aV. e Typographia m bibliothecam sy- 
nodalem Mosquae illato , Evangelistarium conti- 
nente, membraneo in 4., secundum Cataloguru 
Sec. XII. Matth. 15 , 19. 20. 

U u 2 ig. 



6^6 Specimina e Codicibus. 

lQ W Cf£L)A EO HCJfO^ATU nOM'*IUJAENHm 3AA. 
OyEHHCTBA. AWKO^^femNHra. nfEAhOKO^^kmNHm. TATk- 
Kfcl. ATiFKKNAta noCASlUECTBA )£OyANO TAANHK. 20 
CHH COyTK CKBKJNALUHH HABKA. A KJKE NEOyMOBE- 
NAMH OOyKAMH I71CTK. NECKBLfNHTK HABKA. 

3AA etiam Ostrog., 3AAA Vindob. Evangeliorum , 
3AAA correcta. — noEAWKo^TJANi/A adulteria, prac- 
ponunt editi. Sic et Codd. Vindob. sedKAS^H (ka^- 

^y) pro AWKO^ANl/iV. AfKECBTJ^^feTEAKCTBA , ^SV- 

copccQTvQfcu , et )£&au editi. Codd. Vind. baac^hmhki 
pro x^Ahi. — cYa cStk ckbejnaluaa editi. — NEOy- 

MWBENAMH f^KAMH Ostrog. , NEyMOBENNUMA pSKAMA 

corrccta, NEoyMUBENAMA f. Vindob. B. seu Belgrad. , 
NEoyMKBENAMA Vind. A scu Xeropot. — izicth om- 
nes alii pro russico Infinitivo racTU. — ne ckbejnht 
editi. 

IV. 

E Cod. T. (olim Typographiae)membranaceo 
in 4. secundum catalogum seculi XII. Gontinet 
lectiones ex Apostolo. 1 Joh. 5, 6 — 9. 

6 U\KO ^jffc KCTE HCTHNKI7I. TfH CyTK nOCAy- 
UIECTBOyWUJE. ^jf«i H BO£A H KfXBK H Tj>HK B 1 *- 
K^HNO COyTK. 9 AUJE NOCAyUJECTBO 4ABMKCK0 njHK - 
MAEMTL. 

Versum septimum abesse in omnibus Codd. Mss. 
et libris ante annum i653 impressis, aliunde constat. 
V. 6. kcte pro kctk. Solent enim librarii e et 1* 
confundere. Vide p. 558. hcthnkh vitiose pro hcth- 
na RJko. V.8.*fcKopro raKoNov. Test. Bibliotbecae S. 

Mar- 



Specimina c Codicibus. 677 

Marci Venetiis. tjh rgzfg et tohk 01 r$sf$ distinguit 
codcx. Alii etiam primo loco legunt tjVe , uti editi ; 
Codex Venetus utroque loco tge- Vindob. Apostolus 
chartaccuscB^b^TEACTBSwipE, sic et Venetus codex, 
sed addito h ante £%%. Certe h cum cb^^teact- 
bSwijje conjungcndum fuit. Sic Ostrog. cb^^teakct- 
hShhueh , correcta cbh^tealctSioluVh. Pro KOTiBk edit. 
russicae kj>obu. Pro hocaSujectbo juniores Codd. cum 

Ostrog. CB^fc^TEAkCTBO, COlTCCta CBH^TEAbCTBO. 



E Cod. Synodalis (olim patriarchalis) Bibliothe- 
cae Mosquae,Nro. 6. membranaceo,in folio grandi 
anno 1220 scripto, qui epistolas Pauli ad Roma- 
nos , Corinthios , Galatas , Ephesios, cum Commen- 
tario continet. Dividitur textus in HTENVra , rAAB^i, 
CB^fc^TiACTBA etr^ANEca, i. e. iii lectiones , capitula, 
testimonia et versus. 1 Cor. 15, 47 — 50. Eos- 
dem versiculos etiam e Cod. k$. membranaceo 
in 4. ejusdem Bibliothecae , anno 1507 scripto, 
lectiones ex Apostolo continente, descripsi usque 
ad vocem ra^ti*. 

47 IlupB^IH HAK^ G5 3EMAA nkfCTkNTi B^TOfilH 

habk 1 * ru ca nkce •:• 

48 . . KO flkfCTkNIIH. TAKOBHH nuJCTLNHH. H tflK* 

N&NHH. TAKOBH H. NKCUIJHH •:• 

49 H fZlKOJKE N0CH)(OM'S T^AO nkfCTLNArO •:• 

£A NOCHM"» H NEKNArO T^AO ♦:• 

50 CEHiE rAK) KfATHK. I71K0 RA^TU H KffcBk 

qjTBHI71 HfHHACTHTH NEA\0JK£TL •:• 

Co- 



678 Specimina c Codicibus. 

Codex 24. bto^ih sine ^ inter b et t.V. 48, 
mKoFKE pro itikq seu. . ko, cum ra initio paginae non 
compareat. taljhfke bis pro takobh h , toiovtoi 

Ktih I71KOJK* NKN1UH prO H ITIKO nknhh. NKNHHprO 

nsckljhh, quod postremum est a singulari neke- 
ckk^ih. "V. 49- male omittit h ante mKOJKE. WK0A3 
bis pro t^ao. WSJA3 NKNAro ordinem graeci tex- 
tus servando. 

Editi v. 48. rziKOB 01 og. Ostrog. takobVh, melius 
correcta takobh h, pro secundo TALjyfKt utraque. V. 4o. 

WSAEKO^OMCA BO OKJA3 Ct £A WKAEHEAICA. V. 50. 

cVejke — ljj>ctb'la kfkVa nacaH^hth nemotSt. Yindo- 
nenses Apostoli,(chartaeeus et membranacens seuDra- 
gomirnensis) , servarunt singularem neaiojket , at pro 
cVe 5Ke tah> editorum legunt cVe jke jekS , t?to %s <pqp\. 
V. 47. pro Genit. russico ^emah editorum , uterque 
^emak Serborummore, pro antiquo^EMA^; npkCT^Nu 
prior, naTicT^fcNK Dragomirn. V. j48. rziKOB uterque 
cum cdiiis. taljh h primus, takobhfke Dragom, 

m, 

E Cod. 36. scripto anno mundi 6917, 1. e. 
I4O9, membranaceo in 4. majori, continente lec-» 
tiones ex Evangeliis. Lucae 1, 1. 2. 3. 4. 

(l) RONEJKE yKO MNO^H NAHALUA MHNHTH. 110-» 
B^fecTK H^B^fcCTKN^I^^. B^NACi B r feliJEV , i. (2) I71KOFKE 
nj^fc^AUJA NAM^ K r AIBk!±lHH HCKONH. CAMOBH t \KLJH 
H CAyfil CAOBECH (3) H^BOAHCA H MNi? ^yJKKLUK) 

noBc^rs. b^ HCTHNy nojA^y. nncATH teke caa^ 

BN^IH 



Specimina e Godicibus. 679 

EN r ilH iOiEOq>HAE. (4) £A f^yAvkKLHH. OHHJf&WE NAOy- 
MHA r ACA KCH. CAOBLCE)^ OyTBUf FKENHK. 

Codd. Vindohon. (Xeropot. ct Belgrad.) textnm 
exhibent, qui ab cditis, praccipue aMardarii editione, 
minus difTert. V. 1. w h^btjctbokanliJ^ bnac beljje\*.. 

V. 2. UK£ HCHpkBA — ■ KUBLUEH CAOBECH, 01 CCT cifyV\$ 
rysVC^SVOl t£ A078. V. 3. nOCA^OBABIllS BWUIE BC«i?)£ 

HcnuTNO pro \Sfkmjjh> etc. Post ^Sjklluk) lcguntduo 
Codd.Petropolitani (apud Gricsbacninm 2 ct 3) HcnEOBA 
(bc^y Cod. 2 > noBc^fc^ Cod. 3). At Alcxii versio, scu 
versionis antiquae recognitio , \&Jt;uiS' non probavit. 
Habet cnim npnnocA^OBABiuS cbwuje bcIjm onACNO 
pro Tcc^KoXnS-^Kori oivuS-ev iraitfiv cIxqi$£iq. Cod. Kop. 
convcnit quidem cum Vindobonensibus , legit tamen 

BWUIE BCIJAA prO Bcfe^. HHCATH TEK^fc Ostrog. et COr- 

recta, uti Cod. 36. TEK^fe nncATH Xeropot. Belgrad. ct 
Mardarii editio cum graeco. V. 4. caabnwh Pctropol. 
secundus (3). Primus (2) servavit voeem graecam koa- 
thcte. Codd. Vindob. cum editis ^kjkabnwh. Sic ct 
Alexii Metropolitae versio. Quoad orthographiam 
Codd. Serbicos differre a Paissicis , satisjamnotumcst. 
Hinc nameuie, nofE^S, ce Xeropot. et Mard. editio , pro 

N AMAUIA , nOf /\^S , C\, 

VII. 

E Cod. membraneo in 4. olim Hankiano, 
nunc Vindobonensi Caes. Bibliothecae , seculiXJI. 
aut XIII. (non VIII. uti visum fuit pristino pos- 
sessori), apud Griesbachium N. 1, qui fpotius 
wsljjnhk, quam Hirmologiuin dicenqus fuit. Con- 
tinet praeter Odas ex Octoecho etiam lecliones 
ex Evangeliis et Epistolis. Luc 24, 12—35. 

12 



6So Specimina c Codicibus. 

12 IlETfA B^CTAB^ TEHE KTi TJOkS. H rij>HNHK f A 

BH£TJ OH^ 1 *! AEJKALUA K^HN^I. H H£E BTiCEKMJ ^HBACA 

E^ilBUJEMOy. 13 H £BA W NHJfi KTJCTA H^LpA BTi T^JKE 

^NU. B 1 * BKCU WCTOmiUIOH) CTA^HH LUECTH^ECATl 

«5 HE0CAMA. KHJKE HMA KAMAOyC*. 14 H TA KECT?£0- 

BAUJETA KCEK»fc. BCTJ^I CH^^ njHKAlOHEUJH^CA. l5 

H K^T KEcTJ^OyiOlUHMA HMA H CTA^AIOIUEMACA H 

CAM^i IC^nOHKAHJKHCA. H^AUJETA CNHMA. l6 OHHJKE 

KK> ^bfJKAUJITACA. £A KrO NEHO^NACTA. 17 OEMEJKE 

KNHMA. HTO COyTK CAOBECA CH ONH\~JKE HCTA3AKTACA 

K 1 * CEKMa? H^OyUJA H KCTA £OA\*AA. l8 WBTJLLJAB^FKE 

K£HN r & KMOyJKE HMA KAEOnA. QWt KNEMOy TTilAH 

K^HN^ nfHUJAEL)!* KCH B 1 * HE^AMTi. H NEHIOAH K^IB^- 

UJHX^S B«& NEMU BTi £NH CHm. I9 H 0EHE HMA K^IJffc. 

ONAJKE fTJCTA KMOy. f71FKE KTJ NA^AfANHNTJ. HJKE 

K 1 *? MOyjKE nofK^CHAEN^^TJAOMU H CAOBOMU nOHJ- 

£•* KMU H bHjMH AK)£I»MH. 90 H KAKO H nffe^AUJA 

ADJfHKOTJH. H KNA^H NAUJH. NA OCOyJKENHK CMEJ- 

TH. H nDOnAUJAH. 21 M"ZI JKE NA^TJrzi^OM^CA. I71KO 

CU KCTU \*OTAH H3KABHTH H^AA. N^ H NA^OBCTJMH 

CHMH TJUTHH CU £NU HMATU. 22 H JKEN^I KTEfSI 

W NACi OyJKACHLUA NTU. KTUBLUAm DANO Oy TfOKA. 

23 H NE OKJTJT^UJA TEAECE KrO. nOHH^OLUA TALLIE 

H HIBATJNHK ANrAA BH^TJLUA. HJKE TATIs H JKHBA. 

2l\, H H^S KTEfH W NACi K 1 * rOOKOy. H OKfMJTOLUA 

TAKO IZIKOPKE H JKEN^I fMJLUA. CAMOrOJKE NEBH^TJUJA. 

25 H T^A JEHE KNHMA. NECMTilCAUNARl. H MOyTU- 

NARI 



Spccimina e Codicibus. 68 i 

NARI CJ^UMU. KTTfOBATH Bcfe)f& ra«E rAUJA 
no|lJH. 26 NE TAKOAH nO^OKAKTK HOCTJ A^ATH \*Oy. 
H 61NKTH B 1 * CAABOy CBOW , 27 H NAHEN^ 55 MOcHlA. 
H W BCTJJf 1 * nffK^. CKA3AIUE HMA W Bcfcjf* 
KNHP* HJKE KTJAJf^ ONtiMK. 28 H fif HKaHJRHUJACA 
B^BECK N^bKOyK) B^NWFKE H^AUJETA. H TTi TBOfAUJECA 
£AAEHE HTH. 2() H NOySKAUIETA H TALUA OKAA3H 
CNAMA. HIKO NfH BEHEffc KCTK. H npHKAONHATiCA KCTK 
OyfKE £NK. H B^HH^E CNHMA OKA^fcuJK. 30 H K^l HIKO 
B^AESKE CNHMA. H njHHM 1 * }f AHSK'* KArOCAOBH H. H nf T5- 
AOMAK ^AtZIUIE HMA. 3l ONTJMAWE WBEp30CTACA OHH. 
H UO^NACTAH. H T 1 * HIJJE3E W NEK). 32 H ffecTA KCEKE. 
NE Cp£L)E AH K^fe TOfAH BNAW. Kr^A TAUJE KNAMA 

na noyTH. h raKO cka^alue nama knhtii 33 h b^ 

CTAB1UJA. B^ T1 HA. BT^BOATHCTACA BTl HEfAM 1 *. 
HOKfTJTOCTACXBTiKOynAUUJACA K^HNOTONA^ECATE. HHSE 
KHJAJfOy CNHMH. 34 TALJJE. B^ HCTHNOy ITlKO BTiCTA 
)fC r a. H m..CA CHMONOy. 35 h hobtj^alueta mJKE 
K^IIJJA NA noyTH. H I71KO IIO3NACA HMA. BTi nj> r fcAO- 
MATJNHH JfATJKA. 

Cum in Mss. nntiquis vocabula non sinl spaliis 
uhique separata, nos ea in lcctorum commodum spa-* 
tiis interpositis divisimus. Solent adhuc in editis voces 
conjunctim scribi, uti in Ostrog. bh^hjoh^kie^hnwae- 

WAUJA, et WH^EB^CEKHJ^HB/ACAKKJBUJEmS. 

V. 12. aejkalua K^HWii, boc ordine graecus : 
xsfpsvx {lovx. Codd. juniorcs , uti Vindobonenscs duo , 
Kopitarii, editiones omnes e^i-inki praeponunt. 

Pro h^S alii melius wh^e oLiryXSs , abiit. 

Y. 13. 



68 2 Specimina e Codicibus, 

V. i5. ce post h legimt omnes] alii. Missale 
glagol. i483 inserit oymenhka uba post ^ba pro w 
uu\, cum ab hoc versii lectio incipiat. God. Kop. addit 
ai&ska antc ^ba. Pro t^jke editiones russicae toh- 
jke. Cod, Bclgrad. t^jk^e ;Veneta Litivrgia, Mardarii 
ediiio, God. Kop. utpote Serbici tkfk^e. Miss, glagol. 
b^an bckjkenY/A Ero iii die resurrectionis ejus, pro 
btohpke ^enk. Pro bkck Vindob. B. seu Belgrad. cum 
editis beck. Mardarii cdit. et Miss. Glag. legunt bac, in- 
serendo Ulyriorum morc a pro k seu e. Pro definita 
terminatione wctoaljjk>k> editi et Godd. alii IvctoaljjS , 
praeter Mardarium, qui wctoeljjSk> habet. Pro Genit. 
ujecTn^ECATTi alii cum editis Accus. ujectk^ecat. Pro 
KAA\AOyc alii cLim editis emmaSc. 

V, i4. kecmj^obacta kcekmj alii cum editis. Miss. 
glag. taa^ota mek> cokok) loquebantur mter se. Idem 
omittit cn\' post bcmj^. In nyHKAK>MEWH\* pro njH- 
kak>mkwh)c librarius scripsit e pro u. Mardarius njH- 
kak>mawh\* inserendo a euphonicum Serborum. 

V. 15. khch Miss. glagol. hic et alibi pro k^ictk. ke- 
c^Sloljjema Ven. Liturgia cfr editi , praeter Mardari- 
um, qui cum Codd. terminationem hma habet. a\ek> 

COKOK) pOSt HMA addit Mi$S. Glag. C&B^n^AWAWLJJEAM 

Xeropot. et Venet. coBonpouiAWLjjEMA correcta. ci*bk- 
n^AusAraLjJHMA Belgrad. ct Mard. caBonfAWAwwHMA 
Ostrog. pro ct.\^ak>ljjema. Pro ca Godd. Serb. ct 
Glag. hic et ubique ce. nfHKAHJKHCA sic et editi ; 
Belgrad. in Gerundivo npHKAHFKCA sj^yidctq. h^aweta 
male pron^wE. h h^mjwe Xerop. Kop. Mard. et Glag. 
ct God. Vaticanus , cujus fragmentum Alterus contulit. 
h^wwe VeneL h^tjalue Belgr. wnha\a pro cnhma 
Glagol. 

V. l6. ^p^FKACTAC/A OstrOgiensis, ^JKfKACTACE 

Kop. Mard. Glagol. ^furKACTTJCE Venet. ^y^fKA-' 
eTd?CA Belgr. ^EpyKACTtjc^ correcta. NEno^NAETA Kop. 
VcneL editi. NEno^NACTA* Miss. Glagol. 

V. 1 7. Pro ch editi cVa. cta^aetaca Belgr. editi. 
CT$3Aetacs Codd, Scrb. \a plurali cte^aetece Xerop, 

Kop. 



I 



Specimina e Codicibus. 685 

Kop. Pro KCEK^b Glagol. mek> cogok>. A? E X AA 'Af^)C AA 

Codd.Serb. ^oeceaa Glagol. 

V. 18. knkm^ Codd. Serb. ea\S Glag. nehSa ech 
Glagol. ne oyB^HjA ech correcta , NEoyB^k^fc Ostrog. 
et alii. b cVe ^nh Glag. sequendo ordinem Vulgatae: 
hi s dicbus. 

V. 19. m&ke pro mSfhu. chaen Belgr. editi, 
CHAAN Glag. 

V. 20. h ante kako male omittunt editi, cum 
owicg rs legatur. eto pro h et quidem post noE^AUJA 
aiii cum editis. KNE3H Codd. Serb. etGlagol. wcS^e- 
N'i'e editi. ocSknYe Glag. cemjth Glag. pro cmejth: 
C*mj>uth Xerop. cjmj^th Bclgr. nyoriEUJEH Glag. et 
Vatic. jacn-auja Ero edd. pAcnEWE eto Codd. Scrb. 

V. 21. ceh ectu ^ota edd. ^ote Kop. Giag. Mc* 
lius ^otah cum sit [jJXXcov in graeco, Sic Belgr., 
X^oteh Xerop. Venet. Mard. hnuine na^bc^mh tjeth 
^anu ectu, et nunc super haec omnia tertia 
dies est, Vulg. Giag. Noy Belgr. Mard. no edd, pro 
n 1 *. Pro cu, hi c,correcta ceh , Ostrog. malc ce. Pro 
ha*atu asysi correcta ectu. ^necu (jvhisqov Belgr. et editi ; 
cum nostro omittitXeropot. Cneahske cVakuiuia, quod 
habent editi et manuscripti post ^necu, in Cod. nostro 
deest errorc librarii, uti ntj ver.su 22. 

V. 22. nS Bclgr. no edd. na Glag. etejVe w na- 
ujh)c Glag. n^kwa edd. n^kuie Codd. Serb. pro kte- 
jy. Pro kuibuiaa Codd. Serb. uw^ujek, correcta 
eyaujy a. 

V. 25. ne uik^tuje cdd.inpiuraliproduali mascul. 
NEOKyl^TUJA, qui pro fcm. neok^Ittujh hic locum ob^ 
tinuit. teaece etiam Ostrog. Alii t^jaece utique me- 
lius. npH^SGlag. pro noVn^ouiA. Confcr Gramm. p, 
564. bh^buja Ostrog. Alii bh^buje, Gerundivo 
graecum icco&xsvcti exprimendo. Correcta, rcsoluto Gc-t 
rundivo, mKijy bh^uja. Ero pro h (eum) cditi, H.Kop. 
et Glag/ 



V. 24, 



684 Specimina e Codicibus* 

V. 24. h^ouia nhjijYu alii cum cdd. ka rj okS Glag. 
ko rpoK& correcta^apposita^vocali euphonica llussorum. 

V. 25. toh pro ti edd. ta Glag. in mascul. ipse 
dvrog. M^TNApro figctdsTg Vatic. apud Alterum ; an non 
mS^na, mS^naa , legendum , cum Carniolis m^en ct 
mH^hth in usu sint. Confer et me^ahth. Alii k^C* 
NAA,Venet. Mard. KUCNAA,Kop. kacna, edit. russ. koc- 

NAA. Glag. AT^NA. EJKE ante BTJJOBATH edd. 

V. 26. ne cYa ah alii cum edd., praeter Kop. et 
Glag. , qui netakoah legunt. ho^okauje alii cum edd. 
tako ante bnhth addit Glag. quia Vulg. ita legit. 

V. 27. NAHLNedd.Serbicae, nahanKop. Glag.cKA- 
3AAUIE Ostr. CKA3AUIE corr. cka^obaiue Codd. Serb. et 
Glag. nHCANiH alii cum edd. At Vaticanus et Glag. cum 
nostro knht, sed mrKE pro vitioso hjke. kt^ySt Vatic. , 
ktV^S Glag. Kop. niJKE w nea\ edd. w nkm Venet. Mard. 
deleto khj^S , cum in Graeco non legatur. 

V. 28. N^feK^K) non legit Vatic. neque alii. k bch 
Glag. pro b beck. b ^om Kop. et tamen mox bnwjke. 
Mard. bk bac, Venet. bk bkcu. Glag. addit pronomen 
ta anten^AiUETA. h^acta edd. H£»fecTA Venet. Mard. 
ft^yfenitTA Kop. — ^aaehahuje edd. , ^aaehehuie Xero- 
pot. ^aaehhshuje Belgr. , ^aae Glag. ^aaehe Kop. cum 
nestro. 

V. 29. nSjk^acta Vatic. ac alii cum cdd., nSjka- 
cta , sine ^, Ostrog. n&iti^ota Glag. okat^h Kop. Mard. 
0KAE3H alii et Glag. wkaa^h edd. Puissicac. k behejS 
edd. npn behejh th Glag. njHJKAONHACE ectk Codd. 
Serb. etGIag. noHKAONHAKop.et cdd. wjke Vatic. Kop. 
Glag. at alii cum edd. omittuht. cx nhmh in plur. 
Belgr. uinhma Glag. hic et alibi. okatjijjh Kop.Mard. 
OKAeqJH Vcnct.Xerop. wkaeijjh Belgr. correcta, okaejk- 
th Ostrog. Imo et inVatic. siquidem accurate dcscrip- 
tum fuerit fragtnentum transmissum , Infmitivus okaeluh 
pro Supino okat^lu. Miss. glag. omittit t5 {istvou cum 
Vulgata. 

V. 3o. h (ct) ante npVnM corr. omittunt alii cum 
Osl r, nj hem Cod. Scrb. et G:ag. h (cum) post kaapocaobh 

deest 



Spccimina e Codicibus. 6SS 

deest in aliis et in Graeco. nyEAOMHB edd. nf^bAOMk 
Kop. nyfcAOA^Ak cum nostroVatic. haa in plur. Kop. 

V. 3i. CDbe^oct^c-a correcta , wbj^oct^ca 
Bclgr. Alii mascul. dualem in octa habenT. Glag. 
WBffccTCE. — h ta huje^e w omVk) ek> Glagol. Vulga- 
tam sequensiet ipse evanuit ex oculiseorum. Aiii cum 
edd. nebh^hm KwcTL hma. Vatic. cum nostro hljje- 
3E w nVk> (certe N^bw). 

V. 32. 6 ekocta K CEK^b cdd. Post AHexcidlt nak>, quod 
alii legunt. roo^fc s^fe Kop. roj>E K^fc Ven. Mard., B3- 
rooAUJECE cxarsit, Glag. nama sine k alii cum cdd. 
CKA30BAUJE Glag. ctaliicum cdd. cka^auje Vatic. cum 
nostro. 

V. 33. CkBkK^nAUJACE Kop. cabkShaujece Glag. 
cxb^k&haknh Xcrop. csb^k^haenui Belgr. c&BOK*>n- 
aenw Ostrog. coBOK^nAENbi^ pro Accusativo correcta. 

E^HNOrO NA ^ECATE OstrOg. E^HNArO NA ^ECATE edd. 

aliae, e^hnona^ecate correcta. h ante hfke legunt alii, 
quod in nostro et in Kop. deest. E^fcjfS Codd. Scrb. 
E/\\*% edd. Russicae. 

V. 34. rAWUJE Kop. Glag. cumnostro, pawujh^ 
Xerop. Belgr. cum edd. pro Accusativo Xsyovrctg. b^- 
hcthnS antc rriKo cum nostro Vatic. et Kop. Post mKO 
alii cum edd. At Vulgatae ordinem sequitur Miss. 
Glagol. rziKOBCKDCE ph bhcthn^, quod surrexit Domi- 
nus vere. ^c^ cum nostro Vaticanus tantum ; alii 
cum edd. ru. In ra . . ca desideratur bh. Nam alii om- 
nes legunt rciBHCA , Codd. Serb. ribhce. 

V. 35. H TA nOB^AlUETA Glag., HTA HOB^ACTA 

Vatic. et alii cum edd. Excidit itaque ta in nostro. — 
ttijKE KKJUJA (quae gesta erant) edd. rziJKE kuiue Vatic. 
Kop. k^uje (erant) Glag. rajKE na nSTH,T<xsV t£c£o;, 
Mard. et Codd. Xerop. et Belgr. delcto kwuja. — 
b fi^eaomaenVh edd. At Xerop. et Belgr. b ncifAOM- 
a^nVh cum nostro, qui et alias in participio passivo 
VerboruminHTH; Scrbt3rum more, »fcN pro en amat 
Confer p. 554. 



vm 



686 Sfecimlna e Codicibus. 

VIII. 

E Cod. Bononiensi Bibliothecae S. Salvatoris* 
contincnte Psalterium * cum Commentario , qui 
falso S. Athanasio adscribitur. Ex hoc codice 
Nicolaus Antonellus, qui Interpretationeni Psal- 
morum S. Athanasii Piomae 1746. fol. edidit, in 
Praefatione p.XIX — XXI. specimen exhibuit. Psal- 
mum primum ibidem non sine vitiis pluribus , a 
literarum similium permutatione et signorum k 
et «i confusione ortis, editum hic restituere conatus 
sum, ad normam orthographiae veterum Codicum, 
cum codicem ipsum inspicere mihi non liceat 

1. KAAJKEN'* M^FKK HJKE NE H£E NA CiB^T^ NE- 
MKCTHB«ai\*Ti: H NA NifiTH rf MSUJLN^^ 1 NE CTA : H NA CTJ- 
^AAHLUH TOyKHTEAIi NE CT?£E. 

2. N^ B^AKONTJ T^NH B0Af71 KrO I H B^ ^AKONmV 
KrO nOOyMHTLsCA £NK H N0I4JL. 

3. H K^ETK I71K0 £fM£BO CAHi^ENNO N^H HC\*0- 
^HLLIH^ BO^AM 1 *. 

4. K*KE UAO^ CBOH ^ACTK B^BJMJMm CBOK. 

5. H AHCT^ Kro NEOyn^ETK. 

6* H BtE KAHKO CTBO0HTK nOCHMiKTCA KMOy. 

7. NE TAKO NEMKCTHBHH, NETAKO : N^iaKO njAJCi 
KrOJKE B^MMJTAKTK BT^Tf* S^AHLJA 3EMAA. 

8. CErO^^HNEB'&CKj>CN^TKNEMKCTHBHH NA C&&*, 
NH rjTJUJUNHLJH B^ACTiBMIT^ llf ABE^KN^IJCS- 



6* 



Specimina c Codicibus. 687 

9. tfiKO bt?ctk r^K n*TK nyaBE£KN r &i A * r A, h n*TK 

NEHECTHB 1 *!^ nor r AIKNETK< 

1. kaJKN beatus , Ms. Vind. et editio Veneta. kaa- 
jken sine titla Ostrog. t^khteaeh correcta pro tSkh- 
teak. ne cfc^E non sedit, sic et Yenet. Ostrog. ne c^fc- 
^hj correcta et jam ante eam aliae edd. 

2. no pro n^ edd. russicae. nk codd. Serbici. 
BOArn voluntas, sic Ms. Vmd. etVenet. boaa aiii. So- 
let autem a in antiquis Codd. post consonantcs, rn vero 
initio et post vocales scribi , ex. gr. mhAAmtA. eto seu 
Erw edd. russicae pro kto. 

3. ^fEBo lignum, edd. russicae. cajk^enno Ms. 
Vind. cajk^ennoe ed. Venet. cafkeno Ostrog. nacajk^e- 
noe correcta. bo^, aquarum, Genitivo alii, pro Dativo 

BO£AM. 

4. efke (quod) edd. hjke vitiose Ms. Vind., Venet. 
et Ostrog. 

5. ne wriA^ET non decidet , omnes alii pro NEoy- 
fia^etk. 

6. BCAEAHKATivr^oV^, aliiinpluralipro bce kahko. 

ALJJE TBOj>HT^V TOiq , alii piO CTBO0HTK. Oycil^ET 

prosperabitur, pro nocrrfcKTCA. 

7. 3emah terrae, edd, russicae, ^emak Venct. 
S^Lmak Ms. Vind. pro antiquo Genitivo^EMAA. 

8. NEB^ACKOECNST^nonresurgent, sinctitla Ostrog. 
NEBKCK^NoyTK Ms. Vind. NEBKCM^NoyTK errorc typi H 
pro k ed. Veneta. nhjke neque, correcta et jam antc 
eam quaedam editiones. 

9. cxB^fccTK (novit) Ostrog. ckbhjctk Ms. Vind. 
et ed. Venet. Suspicor autem etiam in Cod. Bononiensi 
lcgi CiB^fccTK, quamvis btjctk, quod editiones recen- 
tiores russicae babent, apud Antoneilum excusum sit. 
Cum Veneta editio NEHKCTHBWH^cxhibeat, vellem certo 
scire, an non et Cod. Bononien.sislcgat NEHKCTHB r Ainv r A 
et npABE^KN^iHX"*, antiquissimorum Codicum, cum 
ille hos in scribendo %i pro w, alute pro «uji , ct in 
aliis sequatur. 

r 



688 Specimina e Codicibus, 

IX. 

E Codice glagolitico , quem Josephus Simon 
Assemanus Jerosolymis invenit atque Romam at- 
tulit. Continet Evangelia pro Dominicis et Festis 
secundum ritum graecum. Matthaeo Caramano, 
qui eum Suida seu anno 1081 antiquiorem statuit. 
assentiri non possum, quamvis eum e codice cy- 
rillico antiquo seculi XIII. mutatis literis cyrillicis 
in glagoliticas descriptum facile credam. Joh. 1, 1. 
2. 3. et 14. e Caramani Considerationibus seu Pie- 
futatione adnotationum Stephani Rosae in editio- 
nem Missalis Glagolitici an. l?4l impressi. 

1. HCKONH K*fc CAOBO H CAOBO K^fc Oy KOrA H 
EOr K^fcCAOBO. 

2. Ce K^fe hckonh oy Eora. 3. bca tH^m k^iwe 

V. 14, H CAOBO IIATITK KT5ICTK H BCEAHCE BN^I. 

Prorsus convenit fragmentum glagoliticum in 
membrana Bibliothecae Caesareae "Vindobon. V 2. 
tamen addit h ante ce. Continuatque post bca 
t^m khwe versum 3. 4. et partem 5. 

3. H KE^NErOKE NHMECOfHE KHCH, KFKE KHCH. 

4. B TOM fKHBOT K^fc H 5KHBOT K*fc CfiHjT HAKOM. 

5. H CB^T.B TKM^fc CfiATHTCE H TK . . . . 

In Assemani Codice , quem ille in Calendariis ec- 
clesiae slavicae saepius citat, p. 46 adscriptum cstcyril- 
licis literis nomen scribae : papas Ivan Kravo- 
u s i p i s a c v a n g e 1 i e s i e , i« e. ut iiiterprctatur 

Ca- 



Specimina e Codicibus. 689 

Caramanus, presbyter Johannes Vaccifer scripsit Evan- 
gelium hoc. Pro iji saepe scribi ujt : itaque ^oujtS 
pro \*oinS, et pro vocaii solum ^poni: itaquc tdtktu 
pro russico tjoctk , ra^tk pro nAOTK et Jer crassum 
forrna distinctum a tenui notavit Caramanus, quae om- 
nia probant, Glagolitam Kravonos longe accuratius co- 
diccm cyriliicum transformasse in glagoliticum , quam 
alios* 

V. 1. et 2.Prooy eota, apudDeum, codd. cyrillici 
antiquissimi 53 kota; minus antiqui k^ KorS , quod 
editi servarunt. Ostrogiensis vero iegit oy Kora; cor- 
rccta in textu k KorH, at in glossa marginis oy KorA. 
Confer p. 70. 

V. 3. euuje, uti Codd. Serbici , pro kuujja. h 

EE^IsNKTOJKE Cod. Kop. KE^NETOPKE MosqU. SeCUncillS 

supra p. 71. citatus; alii ke^neto. nhmtojke pro nhhe- 
cofke , et k^ictk pro khch Codd. Cyrillici omnes, et 
Glagoliticus Assemaai v. 14. 

V. 5. cbathtce cum euphonico a Illyriorum, 
ro cbkthtca anhqUorum Codd. Fragmentum igitur 
oc longe rccentius est codicc Assemaniano. 



1 



E Cod. Parisino Bibliothecae regiae N. 52 Sup- 
plementi, cujusfac simile mihi benevole nu- 
per transmissum fuit. Luc. 15, 11 — 32. Eandem 
lectionem olim descripserat Dn. K o p i t a r ex alio 
Codice antiquiore, quem in notis Parisinum A. 
nominabo. 

11 SAKK NffcKUH HM*fe ^BA CKIKA, 12 H pEME 
WH^iHIUV EK) WLJ&, W4E. £AH\\I» A\H £OHN*A s'S 
HAufcuiA. H fAJ^AH HMA HM»tNIE. l3 H NE 110 

X X MNO^ffcjf 



69O Spec*mina e Codicibus, 

^ N0 3^)C &***%> cukjabu bctj munih cnu hUth^e na 

CTfAN* ^AAEME, H TAMO JA^TOMH HAV1JNIE CBOE FKH- 
EUJH KA*$NO 14 H HJK^HBUlS EmS BCMJ. KW TAA^ 
KffcnUKU NA CTf ANMJ TOH H TUH NAMAT AHUJATICA. 15 
H LUU£ njYATSniCA E£HN&A\S FKHTEAU CTJANUI toa: H 
HOCAA ErO NA CEAA CBOA NACTl' CBYnY/A, l6 H FKEAAAUIE 
NACKITITH Mf TJBO CBOE 55 fOFKELjU RIJHE r71£ r fc)(* CBYnYa , 
M NHKTOFKE $AAIUE EM^. 17 BU CEKEFKE nj HLUU£, fEME, 
KOAHKO NAEMNIK WLJA MOEro H^KUIBA^TU JfAMJKy , A3- 
FKE TAA^yOMK TUKN^. 18 ECTAB H£tt KU WL|S MOEmS 
H pEKU EMS, WME CLrfTJIUH)f NANKO H npTJ^TOKO^, 
l^H KUTOM& NlJCMU ^OHN . . f EUJICA CNU TBOH , CTBOfY 
MA I71KO E^HNOFO WNAEMNIK TBOH)£. 20 HBUCTAB«i H£E 
ku wljS cbuemS. ELJJEFKE EM& ^AAEME C^LLlS, ^3f MJ H 
WLJU ETO, H MHAU EM% Ekl H TEKU NAHA^E NA BU/& ETO, 
H CUKAOKW^AH. 21 fEMEJKE EmS CNU. WME , ChV^lUH^ 
NANKW H nyTJ^ TOKO<&. H KTOM^ N^MU ^OHM 
NApELUHCACNU TBOH. 22 f EMEFKE WUU KU fAKOA\ CROHM. 
H^NECMJTE W^EJK^npUB^A, H WKATJLJMJTE EtO , H £A* 

^Yte npucTENu na p^K^ Ero h CAnorw NA N03MJ, 23 

H nfHBE^LUE TEALjU SnHTMJNU, 3AKOAYTE. H IH^LUE 
BECEAYMCA 24 I7IKO CNU MOH CU, MfTBU KTJ H UUJKHBE, 
H H^rWKAK KMJ H WKfMJTECA. H NAMAUJ^ BECEAITH- 
CA. 25 KMJJKE CNU ErO CTAfMJH NA CEA*fe, H fZIKO Tp A- 

^ui nfiKAHJKHCA ku^omS, cawulia htjnYa h ahkui 26 

H njl^BABU E^ylNOrO W OTpOKU , BUNf AUJAAUJE MTO C^TU 
ClA, 27 WNFKE JEME EA\K LZIKO BfAT TBOH njlH^E. H 

3AKAA 



Speclmina e Codicibus. 69! 

^AKAA WLJI* TBOH TEALJL ^nHT^N. fflKO 3£f*BA Erd 
Ppl*TK. 23 JA^rNTJBABJKECA, H NE^OTTJLLIE BNHTH. 
WLJLJKE ErO H^KLUU^ MOA^fcuJE H- 2Q ONFKE , uJB r felJJAB'S 
JEHE WLjS. CE TOAIKO ATJT fAKOTA^ TEK^fc, HNH- 
KOAISKE ^AnOB^H TBOA llp r fcCT<fcnH\- , H MNTJ NH- 
KOP^AJKE. $AAL ECH KO^AATE, £A CK ^f^rUl MOHMH 
BU3BECEAA. 30 Er^AJKE CNU TBOH Cu\ H^^ki 
HMT^NIE TBOE CUAWRO^TJHLJAMH nflH^E. 3AKAA EM# 
TEALJK nHTOMW. 3l ONFKE fEME EM^. HA£0 Tkl BCEr- 
$A CKMNO* ECH, H BCTS MOA TBOA C^TL; 32 Bk^BE- 
CEAITHFKE C* H Bk^jA^OBATH nO^OGAALUE. fT.KO K0AT 
TBOH- ClT MJUTBU kHs H WFKH8E. H H^rivlKAK K»fc H 
WKpHaTECA. 

V. iL kteo pro n^kuh Par. A. ct Miss. Glagol. 

V. i2. mnVh Par. A. a\anuih, et w nT;-o pro ew? 
Glag. ^ohnS «TgParis. A. Ex orthographia $octchn*a 
hacti* apparctCodicemParisiniimB. csse.cmediis inter 
Serbicos et Russicos, qualcs Moldavici csse solent. 
Glag. ^ah aih HECTi* ^octO/AnVa. Pro hmtjnVe Glag. 
^octoanVe hm^nVa. 

Y. i3. maah pro mnVh Glag. ^aa^hn&k) prd 
^aaese Glag. Pro tamo Cod. Kop. ct Giag t&. jkhbe 
(pro jkhba) Glag. 

V. i4. HTK^HBLLitoKE Paris. A. et cditi; h rotoa\ 
Kr^A oa^tomh Glag. sequendo Yulgatam: etpostquam 
omnia dissipassct. kch lege KyCH Giag. pro kucti*. 

TAA^ BEAH Glag. H CH NAHE AHLUHTHCE Glag. 

V. i5. uja^ Giag. morcsuo pro i* inter duascon- 
sonantes inserendo mobiie scu euphonicum X, prout 
Puissi suum e et o. e^hnom^ alii. w toa^a prowir.n- 
teai* Glag-. X ante jkhteau Paris, A. et editi. 



692 Spccimina e Codicibus. 

V. 16. Pro HfEBO C60f solum ce Paris. A. ct Mss. 
Glagol, at imprcssi Glagoi. lcgunt hoeeo cboe. ne ^a* 
miiJE Paris.A. ne^a^elue Cod. Kop, bene cum negatione 
NE, quamvis nhktofke praecedat, 

V. 17. h homlucahb BCEK^ Glag. oy olja MOKro 
H3KUI6AKT ha\ ^A^bKA Paris. A. koahkS Mard. koah~ 
Ko naea\nhkwb ectkb$oa\S 0. a\. Glag. ^A^bEw infor- 
lnula h^kwbaiot jfA^kfiu cst Instrumentalis: abundant 
panibus. Ecliti koahko naemnlsk mutaruntinDativum 

KOAHKW NAEMNHKUW H^KKIBAKJT ^A^feKU (pro ^A^fctiH). 

H bc^m jfA^KA h^kwbaet Giag. Post a^jke acidit 3^e 
Paris. A. ca^e Giagol. cum vulgata legat: hic. tukak* 
cditi et Codd. jun. 

V. iS. bctanS h h$S surgam et ibo, cum Vulg, 
jjekS alii pro fEKh. 

Y. 19. k>»;e Paris. A. h k>jke Glag. h oy*KE editi, 
pro h ktomS. naoeljjhce Paris. A.^bathce Glag. N^bcAAX 
^octoan Glap, nk antc ctboah Paris. A. ua Glag. 

V. 20. H ET^A OLJJE ^AAEME K^fc, BH^^fe H Glag. LJEAO- 
BALUE H Glag. pro CVKAOKW3A H. 

Y. 21. Post cn tboh~ e v. 19. repctit Paris. A. 

Nk CTBOJH A\E ttKO K^HNOTO W NAEMNHK TBOH\\ E?.- 

dem rcpetit Glag. na etc. 

V/22. Post olj addit Paris. A. iro, ct post Cbo- 
ha\ cum Glagol. ckojo cito. Accus. h pro eto Paris. 
A. et Glag. o^wGiag. eto post No^^fc addunt Paris. 
A. na N03H efo Giag. 

V. 25. HfHBE^HTE TEAALJ Glag. fZl^LUE £A B3F1E- 

ceahmce Paris. A. ^a m^iuE etc. Glag. 

V. 24. oyMjA K r fc Paris. A. ca cn moh mjtab 
K^fc HBCKpcp Giag. nornK Glag. pro H^rwKA K^fc. 

V. 25. KLUE, lcgC KHUJE , ))IO K^fc, Ct NA CEAH prO 

CEA^fc Glag. iiiore suo mutando di in h. omS post k ^o- 
m& addit Paris, A. h et$a hdh^e nfHKAH5KHCEGlag.n4iC- 

NH H TANJJH Giag. 

V. 26. f ak pro otjok Paris. A. Glag. bhj alualue 
wo oyKo ch cWu Paris. A. cynpocn hto cVa cWh 



Qh°. 



V, 



Specimina e Codicibus. 6^3 

V. 27. raKo omittit Paris. A. Glag.-EMS post 3A- 
kaa addit Paris. A. cnacena Glag. pro ^^jaba. n^HKT 
h Paris. A. Editi ero njYmT ; a itaque scribendum erat 
pro *. 

V. 28. nporw&BABCE Glag. b^om post bnhth 
Glag. name H moahth Glag. cocpit illum rogare,cura 
Vulg. 

V. 29. cboemS post otjS addunt Paris, A. ct Glag. ko- 
ahko iidem pro toahko. ^akotak) Paris A. editi. j a- 
^ota^th Glag. Missale primum et Venetum, at Le- 
vakovichii Piomae i63l editum gaeotak) tekh servio 
tibi. NEnjECT^nn^ Glag. cum negatione ne. h nhko- 

AHFKE NE^A MN*k H KO^AHUJA Glag. CnfVWTEAH pro 

c^f^rwGlag. ^ab^beceahaceewjj Paris. A. Sic Glag, sed 

EUAt pro KU\*. 

V. 3o. na noTOM et^a Glag. cum Vulg. : scdpost- 
quam. Post cn tboh addit LevakovichcA, quoderat 
in Glag. prioribus omissum. h^a^iiih editi, hjke no- 
r^KH Glag. cboe pro tboe Glag^ ctmi Vulg.: substanti- 
am suam. 3 kaS^nhljaaah Glagol. ca pro 3 Lcva- 
kovich. 3*kaa ea\S teaelj nHTOMWH Ostrog. 3A- 
kaaa ech emS tealja nHTOMArw corrccta. ^akaaamS ecm 
teaalj SnHTEN Glag. oynHTANNU Paris. A. nHTENW 
Cod. Kop. 

V. 5l. BCAr^A caainow Glag. 

V. 32. Post b^beceahth jke ce addit Paris. A. te- 

«4?. BECEAHTH CE TTK^fe Glag. nO^OKAET Glag. CK OUli- 

sit Glag. Miss. primum ct secundum, at ca addidit 
Levakovich in Romano. 

Codex antiquus olim S. Germani, quem sec. 
XI. censet catalogus , coutinet Evangelia incipien- 
do a verbis Mattbaei po^n caaathea, et in line 
cna^aju seu collectioneni mensium. Huic inmul- 
tis consentire Glagoliticum Missale satis apparet e 
specimine dato. Alterum codicem N. 52, seculls 

ali- 



$34 Specimina c Codicibus. 

aliquot juniorem esse, ex lectionibus variantibus 
et ipsa prthographia satis liquet. Octo primos 
versus Cap. 1. Evangelii Johannis, quos accurate 
delineatos habeo, hujus rei causa ex eodem hic 
adhuc subjungam, 

1. BK NAHAAO K»fc CABO H CA*BO K*b KK fiSy » 
H KlT K^fe CABO. 2. CE K^fc HCKONH KK KOy. 3. H hfk 
T^At KIUUJA, H KE^bNSTO HHHTOJKE KU , EJKE KW , 4. 
BLTOA\K FKHBOTK K»fe. H JKHBOTKK^fc. CB^TK HAKOAtiw 
5- H CB^TK BK TliM^fe CBKTITKCA. H TUMA ET NE 
tUKETlk. 6. kS HAKUHOCAANK W KA , HMA EmS IWANK,7. 
CU N HflH^E fih CB^fc^TEACTBO , ^A CB^rfcTEATB^ET'* W 
CB^T^fc, £A BCH fiHjf* HM^TK HMK. 8. NE kH* TK % 
Cfi&TK, N/K £A CB^fe^TEACT^ETK W CB^T^fc. 

V. i. bknahaao in Accusat.pro b^na^aa^ aliorum 
junioruin Codd. Antiqui omnes ante finem scc. XIV. 
scripti hckonh , quod tamen ct illi v. 2. servarunt. 

Y, 3. h BC^fc pro h bca , h rccte omittunt alii omnes, 
■ praeter Mosquonsem tertium. Yidc p. 70. kwctu sine 
ne cum aliis junioribus. Yide p. 71, 

V. 5. qskhhtkca cum Hankiano scu Yindob. Yide 

P' - 72 * 

Y. 7. HMK,pcr cum, cum aliis Codd. pro vitioso 

em& editionnm russicarum. Mardarius recte eCodd. Ser« 

Dic.is cxcudit ha\k. 

Y. 8. N/fc pro n^ Codd. antiquorum scu no Rus^ 
> ,( sorum. 

Pro rfc in fine vocum Codcx Parisinus u Scrbo- 
rnm more usurpat. At differt a Serbicis in eo, quod 
initio et post vocalcs pro k adhibcatc: eto, CB^fc^^fcTEA- 
ctb^et pro kto, cb^^^teactbSkt, et quod a non mu- 
^et in e post consonas. Habet cnim ca, hma , nahaa o 

piQ 



Specimina ct Codicibus. 6q5 

pro Scrborum ce, hme, naheao. At v. 5. neoket pro 

newkat. 

XI. 

E glagolitico Psalterio , cum adnexis Breviarii 
precibus, scripto in membrana ab Ivano fkakan (Dia- 
cono?) Segniae an. 1359- in 12 - Bibliothecae illu- 
strissimi Comitis Francisci de Sternberg Pragae. 
Psalmus 112, 

1. \*BAAHTE OTJOLjH TA , \*BAAHTE HME TNK. 

2. kS^H HMK TNK KANO W CEA^? H £0 bH^KA. 

3. 55 BCTOKA CANLJA H £0 %\{\& , \*BAANO HME TNK. 

4. BHCOK NA^ABCEMH K3HKH F, H NA£ NEKEtH CAABA 

ETO. j 

5. KTO rziKO f KNUl, JKHBEH NA BHCOKHJf. 

6. H NA CMEfENAI71 flJH^HfAE NA NEGECH H NA 3EMAH. 

7. ba3£bh3ae w jemak nhljja, h w rnohljja b3nocc 

Skohi. 

8. £a noca^ht hckne3h, ckne3h ak>£h cboh\*. 

9. hhse okhtath tbojht neriao^ns b^om& , matef me£ 

beceaklusce. 

V. 2. hmk pro hma, alias hme, uti Codd. Srr- 
bici. — Pro 55 cea^ , ex hoc nunc, legunt Codd, cyril- 
lici w Nr&iN^, Venet. Psalt. 55 nunm. 

V. 3. w bctok ^o ^aha^ , in plurali Codd. cyri!- 
lici, cum in gracco dvctTokSiV , cW/xcoy legatur. 

V. 4. bhcok sic ctiam Venet. Psalt. a Serbis cdi- 
tum pro btm cok. At idcm K3UIKH cum w , Ostrog." tz:- 

aytiki. 



696 Specimina c Codicibus, 

3WKU. Discrimen intcr *&! et h Glagolitaeplane negli- 
gunt. — na^ BrfeMH Codd. cyrillici. h antc na^ ad- 
dunt Glagolitae , quia etiam Vulgata legit : et super 
cocios etc» 

V, 5. fKHBEH pro *khbah. Cod. cyrill. jkhbwh , o 
sv v^wXoTsxciToixttv , Psalt.Yenet.HPK5 na bwcokVhvj jkh- 
eVh , Ostrog. et alii recte sine h?ke. Vuig. qui in coelis 
habitat. 

V. 6. CwfcpENNAA n^H^WJAK Ps. VenCt. CMH^EN"* 

njja edd. russicae. noH^HpAA Osirog. rjh^hoaah cor- 
recta, quamvis iiptgap articulo o careat. 

V. 7. Ek^^BH^AES^EMAK Psalt. Venct. B^3^RH- 
3AAH W 3EMAA OVKOrA OstrOg. B03^BH3AAH W ^E- 

mah HWfiA corrccia.,- sysiqw — tttccxov , Vuig. susci- 
tans a tcrra inopem. — bi*3noce Ps. Vcnct. bq^noca 
nhuja Ostrog, B03BWUJAAH oyEOTA correcta, avv^lZf 

ZSVV\T%. 

V. 8. Codd. cyrillici graeco r? ucc&foxt conformius 
nocA^HTH eto (olim certe h pro epo). Vulg. ut collocet 
eum , ^a nocA^HT h. — ak>^Vh Codd. cyrill. aw^eh 
correcta. * 

V. (j. Per h*ke — tbojht nefiao^nS Vulgalae 
phrasim q u i li a b i t a r e f a c i t s t e r i l e m expressit 
Glagol. at Graccum atfTo/^coy Cyrillici Gcrundivo: 

BCEAAAH MEHAO^OBE Osi/Og. BCEAAA NENAO^OBU COrrCCta, 

B^CEArz?E nehao^obS Psalt. Venet. — matej me^ cum 
Vutg. matrem iHiorum. Cyrillici vero cum Graeco st) 
tsxvotg: mtju HA^frjf Ostrog. matej u w ma^jt cor- 
recta , mteju w me^e\* Ps. Venet. — beceaeijjSce Ps. Venct. 
beceaaljjSca edd. russicac. 

Vides jam ex hoc specimine, Glagolitas Ver- 
sionem Cyrilli in paucis ad textum Vulgatae mu- 
tasse et literis suis transscripsisse, ut itaque de 
versionc Daltnatica , cujus auctorem Hieronymum 
elerici Dalmatiae sec. XIII. asserebant, frustra 



I 



Spccimina c Codicibus. 697 

glorientur. Maneat haec gloria tr,erito Cyrilli 
Thessalonicensis. 

XII. 

E Cod. membraneo glagolitico Missalis secun- 
dum legemRomanae Curiae scripto aknegoNovak 
milit^ palatii Ludovici Regis Hungariae an. 1368 in 
fol. Bibliothecae Caes. Vindob. Jacobi 5, 16— *20. 

16. Hcno^AHTE ^Sr ^fSH* rffcjfH buje. h mate 
^pSr 3A ^fSrA $\ hcljkahete. MNoro ko mojket ma- 

BA njB^NArO npOCRKBAEAU. 17* HAHHt EO NK KHUJE 110- 
£OKAN NMCTfACTHW.il MABOK) RMAHCE NEKHTH £AJK£lO 
NA3MAK). H NE^AJK^H £AJK£U NA3MAIO TfH AKTA H V 
MUJH. 18. H IIAKH nMAHCE H NKO ^ACTK £AfK£U, 
H 3MAA £ACTK F1A0£ CBOH. IO. KpATHE AljiE KTO 55 
BC ^AKaS^HTU 55 HCTHNH H OKfATHT H KTO , £A 
B r tcTK fZIKO OKJ ATH rp4?UJNHKA 55 ^AKASKNHrzi nSTH ErO. 
CIKET £UjS ErO 55 CEMfTH. H HOKf HET MNOJKCTBO 

V. 1 6. r j>*fc)f 7.1 Hank. (nunc Caosar. Vind,) cum Gla- 
gol nostro. carpdjWENYA alii Codd. cyrillici. — moah- 
teca Codd. cyrifl. a\oahtbS ^'fcTE Hanlc. — rziKO ^a 
hcij^a^ete Cyrill. ovug IctSyrs, ut salvcmini, Hank. 
cum nostro sine roKo. nocn^feuiECTBSEMA Cyrill. ivsgyov* 
fiivy, Vulg. assidua, nocn^BAWiiJHCA Hank. 

V. 17. no^oKEN Hank. no^OKOCTfACTEN cdd. ct 
Codd. alii , oyLoioiraS-v^ , Vulg. passibilis. — nekuth 

t^TK^S Codd. cyrill. Mss. ne o^uw^hth, t£ /zif $oe- 
xi, Vindob. chart. ^a ne eS^et ^ojk^k edd. UA3E- 

MAK> 



698 Specimina e Codicibus. 

a\ak> (Vulg. super terram) deest in Codd. cyrill. — he 
w^ofb^h edd. quin addant ^ofk^k. — T apud Glago- 
litas valet sex. Codd. cyrilL AvfccAU (in Genit. plur.) 

LUECTl*. 

V. 18. Cyrill. ^ojk^k ^actk (corr. ^a^e) ordi- 
nem graeci (vsrov 'kouxs) sequuntur, uti Glagol. VuU 
gatae : dedit pluviam. — Pro ^actk Codd. cyrill. npo- 
3^ke s$\di$v\(Ts, Glagol. hic Vulgatae se conformavit: 
terra dedit fructum suum. nAO^ui cboe in plur. Yind. 
Apost. chart. 

V. 19. Vulg. Fratres mei, Glagol. mei.nonha* 
het, uti nec Codd. cyrill. — bbac Codd. cyrill. pro 55 
bac, Vulg. ex vobis. w hcthnui, a veritate, Hank. w 
n^TH hcthnw alii cum edd. Pro h kto Vind. chart. 
eto kto, alii kto eto. — Post raKO videtur hjke omis- 
sum. Cyrill. wkoathbujh i^i^gs-^ccg , Vulg. qui con- 
verti feeerit. — w3aka^?kenVa, ^aka^pk^enV/A cyrill. 3A- 
KONO^AeASjn^NKJTi Hank. — ■ mnqfkectbo rj^fcxwfi edd, 

XIII. 

E Codice membraneo glagolitico Bibliothecae 
Caesar. Vindob. in fol. scriptoan. l396aVito scriba 
de Almissa. Continet Homilias etlectiones escrip- 
tara sacra in Breviariis legi solitas. Jobi 1, 1. et 
Judith. 11, 1 — 4, 

Job. 1, l.MK ETEf K^fe B CTJAN^fe ARCH^CLJ^fe. EM^- 
SKE HAU HOB. H K^ WK TA HCTHNN NEnO^OHN HfABE^N 
KOrOMHCTHB WTpEKAECE, W BlrKOE 3AAHE BEUJH, 

lpsum jam initium argumento esse potest, 
versionem slayicam hujus libri e textu graeco fac- 
tamfuisse, curn hk-hob non respondeat verbis Vuk 

sa- 



Specimina c Codicibus. 699 

gatae: Vir erat in terra Hus nomine Job, sed 
graecis vocibus : cb-S-guTog Tig v)v h %coo<£ tvj* Avtrni- 
Zi tp faoy.sc l'co/3. Sicet correcta heaob^k n^kVh gallie 

BO CTfAN^ ABCHTH^VHCT^fcH *tC 

In Ostrog. vero initium a\#?k k^ b ^emah \Sc r * 
haienem Iob prorsus cum Vulgata convenit. Subiit 
autem hanc mutationem ab eo , qui et alios li- 
fcros veteris Testamenti recognovit , corruptum 
textum e Vulgata hinc inde emendando. At re- 
liqua in Ostrog. a verbis K^fe m^k toh Graeco con- 
formia sunt, 

on , txsTvog, corrccta; Ostrog. toh pro Glagol. 
ta. — hcthnen , iki^&ivog , utraque, Ostrog. et correcta. 
"Vulg. simplex. — neuooohen utraque ccysyTTog , Vulg. 
ct rectus, — iijube^en utraque oixcuog , deest in Vulg. 
— soroHECTHB utraque $-so<Ts$v)g , (melius quam Koro- 
mhcthb) Vulg. ac timens Deum. — oy^AAAACA w 

BCAKOrO ^AA ^djANi-A OstrOg. Oy£AA/\AHC*\ 55 BCAKIA Ac» 

kabw* beujh correcta , ccto TCCVTog Tovv^x v-guy '\icli 'og ; 
Vulg. et recedens a malo. Non duhito olim et in Codd. 
cyrillicis lectum fuisse wrpEKAracA, cum 1 Thessal. 5, 
22.* adhuc legatur : w bcakY.a beiuh ^awa Cury^KAHTc- 
ca (corr. vur^EKAHTECA.) aTsyj&s, abstincle; in Bam* 
Apostolo etiam alibi. 

Jlldith ll,l.TAr^AOAOnEJAN JEME EHfABNOWAUi- 
CAHK> K&^H H NEA\03H KOATHCE B CfLjH TBOEA\. I71KO A^ 
NHKOAHWE SBpTJ^H^ A\SfKA. HFKE ^OT^fe f ASOTATH NA- 
B\"0£ONOCOpS LJoS. 2. Ato^HJKE TBOH AUJE NeSnHMH- 
fKHAH KH A\E. NES^^HrAA KHA\b C&AHLJ& MOK> NA NE. 
3. NHNEffiE fUH A\H KOEK> BHNOW OTH£E W NH\*. HSro- 



^OO Specimina e Codictbus. 

£N0 KHCH TEK^fc $A njH^EUJK KNAM. 4. H pEHE HW^HT 
npHMH CABCA £AKHNE TBOE. 

Hanc versionem e Vulgata Facram e collation^ 
cum hac et graeco textu luculenter apparet. Non 
videtur igitur versio hujus libri e graecis fontibus 
ulla exstitisse ,quam Glagolitae in usus suos con- 
vertere potuissent. Nam et eam, quae inOstrogi- 
ensi (et Mosquensi prima) editione legitur, e 
Vulgatae textu latino factam Correctores monu- 
erunt innota huic libro subjuncta: cVa knhta I&- 

^ViOikl HEpEBE^ENA BNOBK G TfEMECKArCU itAE«lAN£jVHCKA- 
rw, A B riEf BOIIEHATNOM nif EBE^ENA KWAA C R^ArATy. 

V. i. Tunc Holoferncs dixit ci: Ostrog. Tor^A 
OAO^EpN f ehe ko Vw^HioA. Aequo animo esto : ja^o- 
ctna kS^h ^iIjsh). Et noli paverc: h NEoyrcACAHCA. 
INhmquam nocui viro : NHKor^AJKE noKH\* mSjka, quasi 
legisset necui (n e c a v i) v i r u m. Qui voluit servirc : 

HJKE ^OTAUJE CaS*KHTH. 

V. 2. Populus autem tuus si non contempsis- 
sent me : auje nekw aw^Ve tboh oyNH*ui?KHUJA mene. 
]Nfota Conjunctivum nekw oyNHMHFKHUJA male formatum. 
Non allevassem lanceam meam super eum: neb^- 
^bhpnSa ru korVa MOEroNA HH)f, russico more pro 
na na. Melius correcta NEB03^BHTA ku\-. KUMpro 
kw^ usurpari , p. 392 monuimus. 

V. 5. Oua ex causa recessisti: koe \ ja^h bhnki 
wh^e. Et placuit tibi : h oyro^NO TEK^b sinc khch 
«eu kwctk. Ut veaires: ^a hjVh^eujh. Alibi tamen, 
quatnvis raro , etiam in Ostrog. h post uj secundae pcr- 
sonac omittitur. 

V. 4. Et dixit illi: h ^eme ea\^. Glag. omisit emS. 
Smne verBa ancillac tuae: n^VHMH Caobeca jakwna 

TdOEA 



Speciintna e Codicibus. 701 

tboea rocno^HNE moh , correcta v. 5. (cum plura v. 
4. inserat) rtfVHMH rAarAOU jAKy tboea. 

Auctorem ejus versionis, quae in Ostrogiensi 
legitur, codices glagoliticos inspexisse , haud cre- 
diderim. Integrum certe librumJudith inhisrepe- 
rire non potuit. Versionem hujus libri russicam 
a Francisco Skorina itidem e latino textu factam 
et Pragael5l9 impressam novimus. Verum eam, 
quam Ostrogiensis editio -exhibet, antiquiorem 
esse non dubito , cum Biblia slavica integra jam 
an. I499 descriptain bibliothecasynodali Mosquae 
serventur, ex quibus alia duo ibidem exstantia 
exemplaria desumta fuisse conjicio. Ex horum 
altero , Constantino Daci Ostrogium misso , textus 
Ostrogiensis editionis impressus fiiit, cuni ei per- 
suasum fuisset, (falso utique si de omnibus libris 
id intelligi voluerit),hocinCodice veterem versic- 
nem slavicam, quaejamsubWladimiro ad llussos 
pervenerit, contineri. Correctores Bibliorum , 
quae anno 1751 primum prodiere, dolent co- 
dicem tam antiquum, qui Wladimiri tempore 
scriptus fuerit, amissum. Atqui verba praefatio- 
nis in Ostrogiensi editione non de aetate codicis, sed 
versionis slavicae intelligenda sunt;ut adeo amis- 
sum exemplar illud, quod Constantino missum 
fuerat, frustra doluerint, cumreveraadhuc exstet 

XIV. 



jpo» Specimina c CodicibiiS; 

XIV 

E JYagmento Missalis glagolitlci bibliothecag 
Landshutensis , qnod ante plures annos descripsL 
Jeremiae 1, 4— -10« 

4. khV 7 tne k mn^ f. 5, npHE nejke te ca^^a}* 

B 4fBH 3NA)fTE. H njHE NESKE HQH^E H3 AOFKECNE 
CBTHyTE. H H^fKA B fZJ^HlJ^fcjf nOCTBHJf TE. 6. H J»fc)f 

aaa. rn ke ce neSmhk> tath raR otjohe ecm. 7. oss 

f K AW^fc NETAH KIK OTfOME ECH H NeSmHEUJH TaTH 
KBCM I71MOJKE nO<CAH> H^^fcillH H BCA mmt ^AHa^fcM 'Wfc 
B^rAEUJH. 8. NEKOHCE OT AHLJA H£ H NE^CTf AUJAHCE 

fciK.. ctoEio e7m. $a h^kbak) te tt f 9. h rccaa r 

JKS CBOK) H KOCN^ &CTA MOni H JME MN r fc. CE ^AJJ 
CAOBA MOI7I B &CTA TBOtfl. 10. CE U0CTABH)£ TE £NC 
N£ ITigKH H NA£ LJAJCTBH £A flOCTHrNELUH H JA^OfH- 
UJH H OACTOHHLUH H ^KEtfELUH .. HLUH TT f^ BCEMOTH, 

V. 4. KHclegeKHCH autpotius khct. c lege caobo". 
ka mnts Missale a Levakovichio i65i llomae editnm. 
f lege rAAroAE. 

V; 5. npEra^E pro njHE. Levak. ba h^ebe Levak. 
H^ aojkecn in ■ plur. corrccta. Ostrog. w matej h cn s% 
pfTptfs , Vulg.. dc vulva;hinc Glagol. h^aohjecne. ocS- 
Th\* sanctifkavi, Levak. cum Ostrog. Pro nocTABH^, 
quod gracco re&swa. respondet , ^a^ dedi Lcvak. cum 
quo Ostrog. conspirat. Corrccta nocTABHjf. 

Y. 6. oeko^ pro ffcy etcwH(wcwu) proAAA.Os- 
trog. et corrccta. NEbM^fcw Levak. ne b^m Ostrog. 
etcorrecta. ecam Levak. hh.e ot^ok ecmi» Osirog, hikw 
otdok A3 ecms* correeta. 

V, 7. 



Spccimina e Codicibus. 705 

V* f. H oehe — kamhe Levak. nemo^h Taath noli 
dicere, Ostrog, ne rAAroAH correcla cum Glagol. ecam 
pro ech Levak. h ne Smheluh rAAroAATH ct nescis lo- 
qui, non habet Levak. neque Yulg. neque Graecus, 
raKO na bca — nouiAWTE Levak. heo ko bc^m knhmfke, 
ori ttqqi; irdvrcLg £<;, correcta; iuko na bc/\ hpke Ostrog. 
— 3AnoBE^S Lcvak. — eahkahobeaio Ostrogiensis ct 
correcta. 

Y. 8. H neSct0ALUAHce omittunt Lcvak. ct aliL 
A3 ecam pro ECMuLevak. ego sum Vulg. A3 ecmi* cor- 
recta. tt lege taapoaet. 

V. 9. nocAAmisit, etiam Ostrog. cum Glagol, at 
correcta noccT^E , i^srsivs. njHKOCN^cA (correcta npn- 

KOCNECA) OyCTOM MOHM Ostrog. j>EME 'f^ KA MN^k d> 

xit Dominus ad me Lcvak. cum Vulg. r^u ko mn^ 
corr.,omisso r£i* Ostrog. — caobeca procAOBA Levak, 
cum Ostrog. et correcta. 

Y. 10. NA m^WKH H NA Lj^TBA Ostrog. NA£ 171- 

^y.KH h na^ upcTBbJ inlnstrumentali corr.cum Glag. — 
^a HCTOfrNEiiiH ut evellas, Levak. cum Ostrog. £\ 

HCKOfENHLUH ixQlSpV COrreCta. — H j>A3£j>^UJHUJH H 

co^hjk^eujh h NACA^MUiH, ct dissipes, ct aediliccs et 
plantes, Levak. taatoaet f^ bcemoth omittunt Os- 
trog. et corrccla, irnuio et Yulg. suhtque ob iinem 
lcciionis addita, 

XV. 

Formula orationis dominicae e Glagolitico 
Missali anno 1483 impresso, 

Os£ NiN HJKE ECH NNKC\\ CTHCE HM! TEOE. iTpH- 

£H Lj^CTBO TBOE. K^H BOAA TBO/fc 1710 NNKCH H NA 

3EMAH. ^A^K NLU BCE^NNH ^AH NM ^NC. H SnbCTtt 

NM ^ArH NLUE ftToJKE H MH WuSlUAEM t \AHSNHKOM 

NLUM. H NEBBE^H NC BNANACT, NA H^bBH/ NC W NE- 

nCHA^NH. 

Ffftt 



?04 Specimina c Codicibus, 

i 

hjke qui. Sic Mss. et Missale seeundum Ycnetiis 
1528 editum. In tertio (an. i53i impresso)KH pro vmt. 

Pro LjpCTBO Miss. secundum et Azbukvidariuni 
Glagoliticum cum variis precibus, ijecajactbo. Confun- 
dunt Glagolitae voces admodum divcrsas LjECAa et ljao, 
ita ut etiam rex Syriae in lectione Missalis primi ueca(>, 
et libri Fiegiim ljecaj>ckhe knhth appellentnr. Leva- 
kovich in Missali. quarto (Romae i63l impresso) po* 
suit ljajctbVe et pro boaa scripsit boaa. 

mb, superposito k sub titla, lege toko. Miss. ter- 
tium kako bis, pro rziKO ct pro hikopke. Idem ^aek 
pro )f aHjE. ' 

BCE^ANNH MisS. Mss. BCAr^ANNH Azbllkvid. BCAK- 

^AnnVh Lcvak. at BcAr^AinNH Miss. tertium. 

^anc Miss. Mss. ^anac aliud Ms. Azbukvid. ct 
Miss. aiia impressa. 

OTn&ijjAMO (oTnSujiLiAMO Azbukv.) Miss. tcrtium, 
OTnbijJAEMO Levak. OTnbipAEM Miss. Mss. 

babe^h Azbukv. bab^hMIss. Mss.bbe^h alia Mss. 

o^ (pro ot) Azbukv. Miss. tertium, Levak. na- 
NACTk etiam in Codd. cyrillicis usurpatum olim fuisse, 
pro tentatione, probari potest e 2 Petri cap. 2, 9. 
Ibi enim pro ix irstgcc(T^ legitur w nahacth. Adde 
1 Pet. l, 6. B pA^AHHNW^ nauactey; in variis tentatio- 
nibus, iv KoixiAois Trsigcccriiotg. hckSluenie vero ibidem 
v. 7. est probatio, ro Zoxtyuov Voce NEnfV.vgNL dia- 
Lolus denotatur in versione antiqua. 1 Job. 3, S. 53 

NEnyV/A^NH ECTU, SK TH ZlCtfioXx SSIV , NEnjMA^NU l 

WpcA&s^^fcAA NEnfi'A3NHNA,Ta sgyct tx dtctfioXv , et 

V. 10. HA^A NEHOV/A^NENA, TCt TSKVCt T? ^lCtfioXv. 



705 



Epimetra Kopitarii tria. 
1. 

V ix R mus - Dobrowsky Vindobona Pragam discesse- 
rat domum , cum ecce adfertur Parisiis , quae jam 
fere desperabatur, doctissimi canonici Bobrowski 
epistola, cum descriptione codicis.ParisiniA. (lau- 
dati Gramm. p. 689 et 693) , ex eoque Lucae I, 
1-12 in charta pellucida imitatione. Cujus laboris 
fructu ne et amicus et l^ectores privarentur , hujus 
codicis lectionem hic subjunximus , conferendam 
cum Gramm.p.XVet678. Codex hic Evangeliorum, 
olim Coislinianus , nunc est in Bibliotheca Regia in- 
ter drientales N. 27. Mutilus primo folio , incipit a 
(Matthaei 1, 12.) jo^h caaathaI? (tov %a\%3-i»\). En 
jam Lucae primae paginae columnas ambas: 

IIoNEFKE OyKO MNOSH NAHELUE HHNHTH nOBHJCTH. 
W H^URTJCTNH^U (BK?) NA BELJJEH (sic). mKOFKE H HO^ 
^AUIE NAMK. KHBbUJE HCKONH CAMOBH^LUjH H CAOY* 
THH CAOBECH. H3BOAHCE H MNTJ. )CofKk!JJ0y HCnjKBA 
110 BCHJ^U. BUHCTHNOy HO JE^Oy HHCATH TESH^ ^OLTKA- 
BNH K>EW(J)HAE. £A f A^OyAlHfcKLUH W NH^bfKfj NAOyHEN 
KCH CAOBECE\"K OyTBf IJK^ENHK :~ 

KbJ BK^NH HKfO£AL)j)A HK^EHCKATO. HKfEH N^J- 
KOH. HMENEMU^A^ArtHm. W KHHMHHSK ABHPNE. H FKENA 
KrO W ^ULLIEJU RIJONOBH (sic). HME KH KAHCABTA. 
KTfCTAttiE WKA HfABE^NA njTT^K KrOMk. \*O^ELJJA Bl* 

y y 3*- 



7o0 . 

^AnOB^^k BC r fe\*l* H WrifAB£ANH>(k TNH^ KEOlOfOKA. 
H NE K^fe A\A (sic?) WE 

IIoNEJKE K^fe KAHCATA ( sk) NEriAONA H WRA ^A- 
MATEffcBbllJA Bb. ^NE^k CBOH^U E^CTA • :~ 

Etu fke CAOyjKoyijjy KMoy BbHHNoy ^f^y cbok 

np^U KTML. HO WKHMAH) HKf EHCKOA\oy. KAK)«*HCE KA\Oy. 
nOKA^HTHBklllE^kLLJE BbLJpKBK TNH). H BCE MNOFKkCTEO 
AIO^H E^IMOAHTBOy ^JC BIa N r !?. BK TO^K TEMHA • I^ 
IHBH JKE CE KMOy APAk TNJa. CTOK W ^ECNOyiO 
WA^A (SIC) KA^HANArO. H CA\ETfcCE ^A^AJHra BH- 
tfEblx H. H CTfAJfl». 

II. 

Advenit itempost abitumlV™ Dobrowsky, exem- 
plum Grammaticae Slovenieae , editae Mosquae 
A. 1648 , in 4., humanissime communlcatum a R. mo 
Arcliiniandrita monasterii UImmatobalj , Luciano 
AI^lljhljkYh, Serborum Horatio, et culiioris Euro- 
pae literarum aeque ac suae gentis utriusque lin- 
guae scientissimo. Quae Grammatica, cum sit 
primarius fons, unde omnes fere novationes non 
solum in sLibsecutas quoque Grammaticas, (nec 
Pumnicensi Smotriskii editiorie excepta), sedinip- 
sosetiamlibros ecclesiasticos fluxere, cumqueinsu- 
per deMaximiGraeci correctionibus specialia habeat 
ex ipsius Maximi supplicibus ad Patriarcham libel- 
lis , operae pretium nos facturos existimavimus , si 
diiigentius eam excuteremus. 

Egt 



W 

Est universum opus foll. 378 in 4. Nec enim 
teturbet, quodultimumfoliumsignetur TnH(388); 
hoc inde est, quod typographus post fol. |f r , quod 
sequitur, falso signavit o^, hincque continuando 
dena folia plura numeravit, quam oportuit. Ac 
quo minus credas, deesse in hoc exemplo dena 
folia , obstat signatura duernionum , et contextus, 
quae utraque recte se habent. Folium item ta 
(330, rectius 320), quia album erat, rescissum 
est a bibliopego una cum suo numero ta. Hinc 
verus numerus foll. fit 377. Sunt autem tam fo- 
liorum, quam duernionum numeri appositi in 
margine inferiori. Ac primi quidem duernionis 
numerus (litera) abest, aut, si malis, in hoc 
exemplo deest ; nam revera hic duernio septem 
tantum folia habet (pro octo); quorum tamen 
primum signatum est a, ita ut et duernionis pri- 
mum folium vacuum fuisse putes. Duernio ulti- 
mus , mh , duorum tantum foliorum est, subscrip- 
tionem continentium. 

Tresmaxime partes distinguas: Praefationem, 
Grammaticam ipsam, et Appendicem. 

Praefationis inscriptio, miniata (praeter ini- 
tialem c, quae est nigra), linearum 13, (praeter 
BnHCA\*u/,w& et ^OT-AljJHMI ffii. 2, et ckja^^ lin. 11 
quae superposita habent m et 3), sichabet: 

Y y 2 G% 



7oS 

G* KrOM^ nOHHNAgM«A, 3^ B njE^HCAOBlE 
BnHCAX^^^? K AWKOTfOy^N^fc TIJJATHCA )f OTaSLUHAVA 
K*3i'^3^MS OyHENlA rj AMMATHHECKArW , H 
nj>OHH)f*, I7IH4E ^tYanctba 3AKON'& wk^e 
fJKHT 1 * NE CAMH COKOKT, NO BHNOy b^EM^ 55 
A\NOrH)fA CTW)f OLJ'* FKHTIH , I71KW H ClH 
^ONOCNlH CTIH OLJH MNO3H, rpAMMATHKH, 
H npOHH)( r A KNHH* <{>iAOco<J>cKAru> Sh£NIA, 
AFOKOTfOy^Nrfc BO SheViH oyYlfAFKNA^SC/A . H 
55 CTfANU B CTfANOy, H 55 rj A£A BO rj A , hStH 
UJECT (BlA?) oyHENlA fA$H TBOfA^S. CHLJEB'* OKJA^T* 
AK>KOM0IA H NAM 1 * WCTABHUJA HCKATH, I71KOJKE 
NA HfE£H nHCANlE mBHTI. 

Commendat auctor, stylo quidem subrudi et 
vitis SS. proprio, literarum studia ab exemplo SS.Pa- 
trum Athanasii, Basilii, Gregorii, Joannum Chryso- 
stomi et Damasceni, hymnographi Cosmae et ali- 
orum. 

Fol. 18, verso, linea antepenultima , inscrip- 
tio miniata : wp a^&mtj. Hinc Auctor a Sanctorum 
exemplo transit ad Maximum Graecum, qui vin 
libris suis reprehendat doctrinae calumniatores , 
seque probet nec haereticum esse, nec Russiae 
inimicum. — Et sub linem dicat: il^fKE aljje h 

BEAHK gCMK B £ A^SmT^ H HCKOycCTTi KJKTBENUI^Ti nHCA- 
NIH , OKAHE nOCAAN^ £CMK 3£T? 55 BCEA CTKIA TOOW, 
HO nfOULIENYK) H r^AMOT^fe KAr06HifNArW BEAHKAri^ 

KN^A 



709 

KN^A BACHAlA l'wANN0BHHA,0y NErOfKE H npEH^OKHA- 
NUA HECTH nOASHH)£'a, ^EBATU ATJT 1 *. grOJKE HO- 
BEA^NVEMTi NOBHNOyACA, NE TOHlK) TOAKOBANlA \jfAA' 
TbJ^NOE ^TJAO NA^OWHTO, H BC/AKIA ^jfoBNklA nCA^W 
H CAA^OCTH HCnOANENO, njEBE£C\"* W rpEHECKArW 

rr^wKA na joyccKVn, sed et alios S-sotv sv\o vglihros , 
a describentibus varie corruptos, gratia Christi 
et cooperante Spiritu S. se optime (nfE^oKjTjHLUE) 
correxisse , prout et ipsi domini (judices) sciant. 
Siforte quidper oblivionem aut alio casuminusbe- 
nevidisset, multaesse, quae turbent hominismen- 
tem , ut sint oblivio , sollicitudo , ira et ebrietas etc. 

Fol. 21. inscriptio miniata : w ^icATArwCAOBA 
(Maximi Graeci), gjKE na a^jo^htVana nEpcANHNA. 
Aphrodisiani liber (de Incarnatione D. N. J. C.) 
pro haeretico declaratur, ex legibus criticae. 

Fol. 22. v. inscriptio miniata : w , ai , caoba 
(Maximi). Se ab inimicis suis haereticum vocarr, 
et sacrorum librorum non correctorem , sed ccr- 
ruptorem; cujus rei rationemeosreddituros Deo. 
Et orthodoxiam quidem suam satis demonstrari 
in libro Responsi sui (b knh^ti MOErw Ebtjta). 
Sacros vero libros se non corrumpere, sed dili- 
genter, et attente, et in timore Dei, etrectoin- 
tellectu emendare, quae corrupta sint partim a li- 
brariis, partim vero etiam a primis interpretibus , 
viris (de cetero) aeterna memoria dignis. Dicen- 

duift 



dum enim quod res sit, nonnullos eorum non 
plene intellexisse graecum sermonem. Etnisiquis 
satis et perfecte didicisset grammaticam, poeti- 
cam et rhetoficam, et ipsam philosophiam, eum 
nec intelligere posse scripta, nec in aliam lin- 
guam transferre. Se autem recte et ingeniose 
(npAMW h kaYo&yhtjeno) corrigere , quae illi pec- 
cassent (nfE^pHjNAA hmh), hoc se nunc, tamquam 
coram [ipso Deo , ostensurum. Accepto nempe in 
manum libro Triodio, invenisse iri oda nona ca- 
nonis viridium (beahkapw hetbej tka) : GoyqjAro 

gCTECTBOMTl CO^^ANA CNA H CAOBA T\Q EKE^NAHAANATO, 
OUA NECOyiJJA gCTECTBOM^NECOQ^ANA , BOCH^BAEMA — *, 

indignatum talem blasphemiam, locum se corre- 
xisse., prout ipse Spiritus S. tradidisset »nobis in 
libris nostris per beatum Cosmam. Apud nos 
(Graecos) enim caobo neco3^anno ^ctectboa^ glo- 
riiicatur hoc loco , et ubique. Vestra autem (Pms- 
sorum) Triodia alia caobo tantum simpliciter vo- 
cant illum, non et increatum, alia vero etiam cao- 
bo £ctectbom'*; nescio cujus culpa. Sed quaemea 
culpa, qui tales blasphemias corrigo? Sic et ibi- 
dem pro XP TA E^HNAro t^m^jke ma ho^nahte, ve- 
tus interpres vertit XprA E^HNAro ^ba mene no^nah- 
te.» Sic et in canone dominicae S. Thomae , oda 
3, pro recto Damasceni sensu: Ro rjoK^k 3ATB0- 
jEN r i kwb^ wnncoyEMOH) nAoViK) cboek> newrhcan- 

NUIH 



711 

nuih EiKECTBOAva ab ignaris verae theologiae ho- 
diernis sciolis essepositum: NEwnHcoyEA\oK> haotVk*. 
Fol. 23. queritur Maximus de diris (w ak>- 
rru^), quae jam abhinc annos 18 patiatur in car- 
cere (in quo demum post 15 annos et obiit). 

Fol. 25. TOTOfKE HNOKA A\A^HAAA W BTOJAPONA- 
^ECATU CAOBA, W KNHHiNOM'* HCllfABAENlH. Repetit , 

se iideliter correxisse libros, pro certa sua grae- 
Knguae, et rerum scientia, quanta se Spiri- 
tus S. dignatus sit. Esse linguam Graecam longe 
ingeniosissimam, neque plene percipi nec ab ip- 
sis Graecisposse, nisi multorum annorum assiduo 
et alacrilabore idque submagistriseximiis; cuiho- 
rumaliquadeessent,discere eum quidem exparte, 
sed ad perfectionem non pervenire (nb ^ouiava, 
russ.) Id, se videre, accidisse etiam dsi{ivysoi<; inter- 
pretibus sacrarum scriptnrarum Russis, inmultis 
vocibus. Proferre se tres aut quatuor, e quibus 
inferri posse de reliquis. v^Yaccb esse bwcok ; ab 
hoc una tantum litera differre \JrVAOca, NAr* awko 
toa^. Jam ubi Graecus defendat, Christum non esse 
av&Qccirov -IiXqv , sed etDeum, >>a npEno^oENVn hje- 

BO^NHLJH — BWCOKA MAKA npEBE^OLUA iAM 1 * )ffTA ! » 

Sic et ekkahciA, i.e. ijpKOBk, parum differre ab 

EKKAICE, (*r.'.E gCTLsBNT? LJfKBE KOrO ^ATBOOHTH , HCTTi- 

ejke fELjJH Sa^mhth. Hac similitudine inductum 
vcterem interpretem post ^am, o (Gal. 4, ~i7)pro 

rrt 



wa&hhth bac* yoTAT^temere^vobis^ vertisse upkbh 
bac^ ^ otat^ (cf. Gramm. XXXIV. eundem errorem 
Apostoli UlHiiJATOBuensis) , neglecto sensu Apo- 
stoli, et vocum differentia. Sic et in oda 8. ca- 
nonis Nativitatis, versu 2, veterem interpretem 
£ <yag sf^ov , neb^^^uja, confundentem cum £ <yccg 
I^jov ne h^ba^S, temere (na^ahk>) vertisse ne bh- 
^^biiiA BTi AfOKo^^bANYHjfa.. (Sic revera habetetMinej 
Ven. i533, sed et graecus ibid. impressus A. 1672: 
i <ycLo slctov, ut adeo Slavum excuses, Graeco ipso 
delirante). Kako ko nebh^uia, (exclamat hic Maxi- 
mus) kafkennYh onh t^Ye ot^oljh , h npoVm cljjen- 

NHLjH H AEBHTH, NE CA^fenH KO KhJAH etC. NeC B AK>- 

Ko^^fe/ftwYHY reddere sensum qui sit b hwfkhy'*, eti- 
amsi poeta voSoig usurpaverit ob versum (NoyfK- 

£H fil^H IfMOCA , £A KLI njHUJAO K COrAACNOA\S 

n^NYw). Horum et simiiium manifestorum pecca- 
torum convictos teneri veteres interpretes , »quae 
corrigere volentes recentiores Puissi , ignari grae- 
cae linguae, pejus etiam corrupere (nah koaklue 
ncnojTHAH)». Sic et Act. 17, 19 et 22. Paulum a 
vetere interprete in Arii glaciem abduci (na ilpY- 
ebhs ae^tV), cum in Areopago (na flpYEB^fc nkrAs) 
Atheniensesdiceret^/(r/^/|xoj/5g^r/i;g, quodnon ver- 
tendum erat yS^ojknt^hujhx;'* cum ignaro graeca- 
rumliterarum Vetere, sed K r fccoKoA3N r fcHLUH)f r A; ^h- 

<HC r 4 KO, KOA^NU, A ^fcMONH K'fc(H TOAK^WTCA , A N£ 

rm- 



713 

«E gCTb y\ 



nHCM'* gllHCTHMONAC £JKE gCTb X^AOrH^ > NH TF^NH- 
K&C, £FKE gCTU ^HTfW^: NH CO($)Sc, g?KE gCTts HfEM^- 
^fbJ^'*; NH TNOCTHKHC , gFKE gCTL pA^OyMNU^Tl. H W 

chjc 1 * ^o 3^- (Habeshic specimem correctio- 
num grammaticarum monachorum sancti mon- 
tis, graecas subtilitates nimis prementium, itaque 
prae nimia in biblicam graecitatem reverentia Sla- 
vicae linguae genio vim inferentium). Multis ad- 
huc ejusmodi lapsibus veterum interpretum, ne 
obtunderet, nunc praetermissis , se tantum hos 
paucos attulisse, ut se vera dictitare , et talento a 
Domino tradito recte uti ostenderet. Sed dicere 
inimicos, a correctore injuriam iieri Sanctis terrae 
Russicae thaumaturgis, qui talibus libris (usine , an 
versis ?) Deo se probarint vivi, adeo ut post mortem 
miraculisinclaruerint. His respondisse jam Paulum 
3am, £na (Cor. 12, 8). Non omnes posse omnia; 
Sanctos Piussicos fulsisse sanctimonia, seque illos 
sincere venerari , non tamen illos et donum lin- 
guarum et interpretationis desuper accepisse ; 
non ergo mirandum, haec versionis vitia illosfugis- 
se; illis ob apostolicam humilitatem, mansuetu- 
dinem et vitae sanctitatem datam esse gratiam 
sanationum et miraculorum: alii vero, etiamsi 
peccator sit supra omnes homines, datam esse 
linguarum scientiam et interpretationem. Neque 
hoc mirandum esse; posse enim, Dei nutu, vel 

a 



fi4 

a bruta bestia moneri pradentissimmum senem. 
Ut nonne presbytero illi , cui ob vitae innocentiam 
angelus continuo adstabat ad altare , admonito a 
recente diacono Constantinopolitano de verbis 
Severianae haereseos, quae in sacris mysteriis 
tisurparet, objurgantique angelum, quod se per 
tot annos de talibus non monuisset, responsum 
est, ita Deum velle, ut homo ab homine corriga- 
tur ? Nuliam ergo Russiae Sanctis a se lieri injuri- 
am, sicut nec a Symmacho, Theodotione et Lu- 
ciano Antiocheno facta sit primis pontiticibus et 
martyribus. 

Fol. 33. v. sine inscriptione, tit transitio ad S i 1- 
vanum, Maximi discipulum , qui Piussus (n^cml 
ryEK r A h WToy^S, no ^^wnYa hejcth h joycHN 1 *) 
tantum profeceritin graeca lingua,utMatthaei evan- 

gelium K^fc n^EBO^A, W r\>EMECKArW m^UKA NA CAOBEN- 

ckYh ! Recitatur locus ex illius praefatione in Mat- 
thaeum, unde videas, natum Slavum sensissejam 
vim, quae a graeculis argutantibus linguae Slavi- 
cae inferebatur : n^ctk ko, n^ctk a^pw no hcth- 
N^b, bcaheckh nj EMoy^f *fcHUJEA\S onomS (graeco) no- 

CA^OBATH RI3I1JKS. nONEJKE UUKfALUETCA COHfOTH- 
BNW, NHJKE KO f 0£UI , NHJKE BfEMENA , NHJKE WKON- 
HAnY/A no^OKNA CA HM^WT 1 *, NO BCA npEM^NENA. 

Oetw ja^h ja^Sma (sensum) hahe bcetuJJhcka- 
th no^oKAET^. Simulvides, Riissum scivisse se 

Slo- 



7i5 

Slovenice scribere, non Russice, dum Maximus 
Cyrillum ignorat, et Russicam semper versionem 
somniat. 

Fol. 40, linea quarta : Inscriptio miniata* 

IlpOMEg fKE K CHM 1 *, H nO^BAAKNAA CAOBECA 
Cii &AJKENNWA H CTbJA KNHTH rfAMMATIKH 
£A NE NEDEKOyTCA, filKW KU W AHLJA £/* 
EWTH DEHENNUM'*. 

Laudes suas ipsa praedicat Grammatica, us- 
que ad folii 44. paginam rectam , cujus linea tertia : 

TfAMMATlKA HME 

etdemum quarta - NoywcA; -claudunt praefationem. 

Paginarum epigraphae nigrae sunt plerum- 
que, uti et duernionum numeri; praeter fol. 25 > 
v. ubi np e^hcaobTe miniatum, (sed rp ammathkh pa- 
ginae adversae fol. 26 iterum nigrum). Duernio 
item sextus s rubro notatur. Ceterum praefatio- 
nis auctorem fuisse graecarum literarum rudem 
vel ex noNAMH^b (pro Palamede), komh^ (pro 
Cadmo) et npoMEi^Etfr*, fol. 41. appareat. 

Fol. 45. incipit ipsa Grammatica, etpaginarum 
et capitum inscriptionibus , imo et singulorum 
articulorum initialibus rubricatis ; continuaturque 
usque ad fol, tas (sic enim hic recte , praeter spem, 
cum vicina folia habeant tm-). Meletium fere ex- 
scribit, nisi quod, ubi ille Latina et Graeca ha- 
bet, hic ea aut plane omittit, aut graeca slavicis 

typis 



fi6 



typis scribit; unde latinis et graecis typis caruisse 
tunc Mosquenses apparet (cf. Grammaticae Do- 
broviip.LX). Mirere et hoc, quod nusquam Meletii 
meminerit! Sed ad singula descendamus. 

1) In alphabeto omisit /figuram, et k, quas 
Meletius habetpene^ ret£. (QuamquametipseMe- 
letius k, vitio typographi, habeat disjunctum: ie). 
2) Accentus Meletii saepe' mutavit, e. gr. illius 
nncMA hic est rhcma , tbojjat'* est TBoyAVa, na 
tjoe est NATpoE etc. 2) Pro juucc habet joycnN 1 * (at 
in declinatione tamen adjectivumjoccVwKVn). 4) De- 
clinationibus praemisit quatuor tabulas linalium 
sed literarum tantum, non syllabarum, sic: 

fO£A MOyj*;. HHCAA E^HNCTB. 

H, 
H, 

* etc. 

5) PostMeletii paradigma mj ejka inserit oblja; 
pro illius aa^Va habct russ. ao$Va. 6) Pro Meletii 
vere slovenicis formis Genit. mj etka, aa^Va , rVa- 
nhija, cama^anwna etc. habet russicas a\jeh;h , ao- 
^Vh, nVANHqH,CAMAjANWNH etc. Et pro Dat. CNO- 
rfe, habet russ. cno^ etc; pro illius Loc. otljh , 
CEf^ijH, oBtjH habet russicas otlj* , cej^lj^ , 

OBtJ^fc, 



HpAEWH 


A 


u, 


*, 


*, 


0, 


K>, 


RfAKWH 


•a 


A, 


s, 


A, 


E, 


fc 


nfABUH 


k 


A, 


K>, 


A, 


K), 


*> 


n^ABUH 


H 


A, 


K>, 


A, 


E, 


*, 


njABkin 


A 


N, 


H, 


K>, 


«, 


K>, 


njABWH 





A, 


s, 


*•> 


0, 


**, 



7 1 7 

omjrfe, nV/ANHij^b etc. 7)Contra, quae falso Meletius 
adstruxit, adoptat: a (eos duos) pro ra. 8)Proillius 
(semirecto) cbH^hteal jam habet cbh^teai», et 
semei ch^th pro ct^^TH, sic et twcauja pro th- 
caou. Q) Dualis Verborum primam adulteravit, 
gcMA, kYema etc. conjugando, pro verisMeletii ecba, 
eYeba etc etc. — 

En ergo Mosquensem Grammaticam fontem, 
unde tanta genuinae veteris dialecti corruptela 
fluxit in omnes alias grammaticas, in scholas et in 
posteriores librorum ecclesiasticorum editiones , 
quas correctas appellant. Et esse quidem correc- 
tas prae antiquis, quoadtideliorem (imo plerumque 
nimis anxiain) archetypi graeci expressionem , da- 
mus libenter: sed poterant, imo debebant cor- 
rigi salva et incolumi linguae sacrae natura. Op- 
tandum omnino est, et vel sperandum, Russos 
ipsos , praesertim tam laete adulta vernacula eo- 
rum dialecto, daturos operam, ut et lingua sacra 
in integrum restituatur; sicque, (ut cum Ovidio 
loquamur, quem post Stryikowskium haec quo- 
que Grammatica cum Meletio etiamSlovenica carmi- 
na scripsisse credit) , acris impigrique AchiHis 

Una manus nobis vulnus opemque ferat ! 

FoL 347. (verius 337) Inscriptio rubra : 
HdjKOErw BonpocHBUJArw cl ALOBOTOoy^NWAVA 
tljjanYem^, ma^ima hnoka Ctwa rofUJ, 

rarKE 



7i8 

laFKE W> rjAMMATVKlH, H JHTOfHKlH , H ({>IA0 
Co'<J)Vh , W g?KE mKW £A NE NEH^B^CTHTTl 

£Moy w cnjfa, b^ noAK^S k awko&henVa 
ja^SmS grw 5KEAAK)UjS. 
Estdialogusdiscipuli interrogantis (Rohjochbuh), 
et Maximi respondentis, de utiJitate et necessitate 
Grammaticae etc. Esthaectertiacommendatio! 
Fol. 36-1. (351) Inscriptio rubra: 

GoCAObVe HMgN 1 * nO A^ 1 * BT?£H . CTKIV^ 
COytJJHyA B^ CBATLJAV;'*, CTOAKOBANlH CAO 
BENCKA 1713 KIKA. 
^BBAKSmTI, KOfELJTi CHANKIH. £EK, B etC. All- 

quorumnomina et dies tantum, absque interpre- 
tatione , e. gr. H^Van^, ilBrScTA, &s. Praeter no- 
mina explicantur et aliae voces, e. gr. bvccon^, 

ROji^VfA, nABOAOKA', — rpAMMATlKA, ^OK^Arw nn- 
CANIA H JEHENVa NASKA, nEDBOE OyHENlE W CE£MH 

CBOKO^NUV;'* VjS^OJKECTB'*. &VAAIE , KArOBTiUHNVE , 

^OKfAA BTJCTU. &VAHCT 1 * , KArOBHiCTNHK'*. 

f>VNOy)f*, CKOHAENUH HaVx. «— &VCTOAIA Sola OC- 

cupatiineam, sine die, aut interpretatione. Sic et 

HfHNAy^, HfHNfH , MAJKEA^, HAfACKOBIA (sic) , CEAH- 

BSCTffc, CO(})IA, SAAENTTi, SAAAEflAN^, SAAAEflH. 

&(})4>EKT'Zi , H^BO^CTBO. KAAV^IH, TOAOCX nAAHAH- 

bkjh. — Kon^at dicit esse Latinum, et signiticare 

^AATEAK, CEN. KA, Ut KWNCTANTlN, TB^Ti *, et 
KBA^T 1 *, HETBffTUH; AOyniTA , BOAK1 , ABT. KT. 

MA- 



7*9 

MAMANT**, nCfCM. Ttf TlH , Tj> ETlH. — - aYnTS, CTJTK. 

nETprfc, OnOKA, W OnOKH. npOB^X , Uj>E£BO£HTEAK. 

nfE-^BVTED'*, cta^tshluYh cijjENNHK'* , 3jw non 1 * (sed 
hoc suo loco oblitus est). — jhtojika, ATjnorAA- 

TOANAA NA&KA, TJETlA W CBOKO^NKIV;'* * r ClA&AN , CAA- 

Bbwx; sed alio loco melius cYaSani, atjcnhk 1 * ^hkih. — 

CVrKAHTHKlA, CENATOy>KA. TEJENTIH , rA&KOKotf- 

MEN^S. S^BAN^OKbJHAHNKIH. 3>WKA , CAABEN^*, etC. 

Fol. 373 (verius363)v. Exercitia grammatica. 
Ac primo quidem thematis : aTT a^ ctkih iO^oma mo- 

AHT AAATHBAFO KTA, £A Tf H2V; OB^ WCTABAENIE RO^ACTK 

^Sluaav* naujhmi per omnes casus et nume- 
ros variatio. Ejusdem thematis analysis gramma- 
tica. Item analysis t2 uadw nknkih etc Analysis ra 

OHE NAUl^. 

Fol. 387 (verius 377). Subscriptio operis: 

fiCECHANWH npOCBTJTH CEJ^EHNlH OHH Uj>K> H BEAH- 

KOAt^ KNSH) AAE^IK) MHV;AHAOBHHK> BCEA A&CIH HAMO- 
^EfFKTMjS Uf OH3BECTH TVnorj>A(j)CKHMK V^S^OFKECTBOM'* 

cYw KNurSrAEMHfo tjammathkS. — (pag. penultima) 

NAHATA FKE KKICTt» nEHATATH nOBEAHJNIEM'* — L]5>A 

H BEAHKArW KftSA #AE-£lA MHV;AHAOBUHA BCE/JV ft&ClH 
CAMO^EyfK^LJA, H nO KaYoCAOBeViK) B^jfoBNOM HHNOV , 

OLJA ETW H KVOMOAKLJA l'<JUCH<])A nATflAf^A MOCKOB- 

CKArW H BCE/A pSciH , B ATJTO ^ NS E, mT|A ^EKAMBfU 
B^ S ^ENK , NA RAMATK HTKE BO CTWp OUA NAIUEPtt» 

NHKWAU. GoBEfLUENA fttE KKICTK TOrOJKE ATJTA, 

MLA 



f20 

MLJA <2>EBpttAfi'A , B B ^ENfe, , U\ BOCnOMHNANlE CTD^fc- 
TeNYA r^A KPA H CflCA NALUETW KA \^TA. B^ TOEtYe 

A^TO LjApCTBA ErW — iJJA AAE||lA , B UJECTOE 

mi A^TO nATaVAOLUECTBA l'wCH<[>A nATpVaWA BTi x 

Caab& ^r& oljS h cnS h ctomS ^S , amhnl. Cum 

ergo,ex hac subscriptione , certum sit, Gramma- 

ticam hanc esse coeptam imprimi A. M. 7156, die 

Decembris sexta, et absolutam ejusdem A. M. 7156, 

Februarii die secunda, id est A. Christi l647 — 

1648, necesse est, Leonardum Frisch, et Jos. 

Dobrowsky, qui A. l651 edunt, vidisse aliam 

editionem hujus grammaticae in 4. ; quamquam , 

praeter hanc nostram A. l648, et illam A. I72I 

in 8. nuilam noverit Sopikovius. Hujus quidem, 

quam hic descripsimus , editionis, paginae sin- 

gulae sunt plerumque 19 linearum, quamquam 

in Grammatica propria subinde ob tabulas, sche- 

mata etc. etiam ad 20 excurrant. Pagina item 

penultima , (quin fuerit necesse, cum ultima non- 

nisi undecim habeat) est linearum viginti. — Au- 

ctoris nomen reliquamque hujus operis historiam 

doctissimo EpP°- Eugenio explicanda relinquimus. 

III. Steph. Vujano vski P&kobo^ctbo k^ caaben- 
ctHjm Tf AMMAT^Lj^b , quod Yiennae I793 editiun cilat 
Sopikovius, A. quidem 1786 typis paratum , mansit%s/- 
Qoyoci(poy. Est M raz vi h i an simillimum. Spes est, 
Serbosbonum secuturos Puissorum exemplum, vcrna- 
culae grammaticam separantium a slovcnica, ct 
utramquc vernacula explicantium. 



Ad- 



Addenda et Corrigenda. 

Pag. 59. Etiam in Ostrog. ed. voces nonosyllabae 
K a m r a signantur , non duplici lineola. 
Delenda igitur sunt lin. 20 verba : immo 
et in Ostrog. et lin. 6 apponenda post 
vocem fol. 

— 81. Lin. 1 post *bTH adde: manet b^. 

— 91. Addendae syllabaeradicales jon. Deinde 

JETh, ffcT, yAT, fOT, f^T. 

— 115. Linea 3. a. fine: wkjaluenTe Cant. 4,3. in 

Ostrog. et Mosqu. ed. prima est error 
librarii. Nam cap. 6, 6. recte utraque 
wkjoluenYe, quod utique est ab wbjoljjh- 
th , non ab wkjoctS. 

— 117. noA^A delendum est, cum sit composi- 

tum ex no»et A3A. 

— 147. Lin. 17. Dragomirnense lege pro Belgra- 

dense. Ita et 24I ac alibi, ubi Apostolus 
citatur. 

— 273. Lin. 13. mwcak dele, quia ope au for- 

matum est. 

— 3l5. Lin. 9. Adde c&tnhk seu cotnhk inter 

bjatnhk et Centurio. 

— 497. Lin. 8. a line addendum: occurrit tamen 

Dualis fem. h in Ostrog. Ezech. 35 , 10. 

OK^fc CTjAN^fc H OK^fe 3EMAH MOH K^ETA 

h n ^VhmS h , eas ; correcta ny pro accus. a. 
Z z Sphal- 



Sphalmat 



a, 



Pag. 73. Lin. 2 afine nAcnwju lege riACTuyu. 



— - 261. — 1 

— 272. — 1 

— 291. — 12 

— 538. — 17 

— 341. — 16 

— 3l8. — 3 aiin. 

— 526. — Ji 



nyccpA^k — oyc£fA3k. 

jkaba — «asa. 

£ba£ecatu — £bana£ecatl. 

nu — Nu seu WhX. 

TONH TONHM. 

BHNN&£ BHNfyf, 



68 



O 



10 afine Eki^uiEK — ku6Ujek. 



C 190 




* T> 




V .. v»v V^V <w 6 o 










*^\«/ %'TfVF ■ o? 



- ^ :9£[: ^^ #G£: ' ^ V * 



-*•£&.%. y^v^ ,* v .^-x xj 









.A v 



Deacidified using the Bookkeeper process 
Neutralizing agent: Magnesium Oxide 



,. tf/ «M \Xr * .*v* ^rf*.. **5 VJV 1 iMeuuaii^iiiy ayciu. iviaynooiutn «-/aivjvt 

k •-£?•« A* % • Tre « Date: Wl 2002 

.^ <$ sJsxZ *+**%> ,o* *•*'•♦ *o„ PreservationTechnologlej 

.. „<S **<5-\SvW^* ^P**. 6 *&(fl7fcz?~ ^ A WOR1.D LEAOER tN PAPER PRESERYATIO» 



nP^ 



"W 

„4?^ 



111 Thomson Park Drive 
Cranberry Township. PA 16066 
(724)779-2111 



<*> *•••* .<0' 



'»• -«P^ v 



^•o* •< 
r • < o A • 



A **i*fe,\ /V^*-— ^..stfifr.V ^ 



* ^ * 












«>*• ^^ *«11»' ^*** •:„ 



.* 



*• 



* »**»» 



»0 



w ••*■ 



'* \ <* 

: >v • 









^ •SSK** 4? ^\ ovJfk\K* aV «^ *®1s» *? *^> 

<> **TV» % .0* xj- "••?* A ^ ♦JRv .0* % 



r oy 



«*ti« 



!*V -*> S> 'T^* "> % **Tr^' <** 



.5* * 



v «y 




**, 



* :. 






W - 



% *•• 

* \ jf 



«: " ^ J^^fe* ^ •'Mfe* ^^ * , '^fe" 



>° > ^ V 



^ # ^ ^/^** -* 



rf 



1 c^ * 
^*x • 






r *> •' 



^ <^ ♦ 






6*^ 



*-\ ^&fcS s*s m mkr\ .*-&&? 






5? -^ 



"* ^ .. °*. **. 




• aV^. * 




._'/^\ ; WK-\^ 

. «. •*? »•