PD AL Ae DAL A IB Oe eT ABS σι te PP iy Pe 9.“ IPA LLL Oc LAPP A Pont, αὶ “ἘΦ ΠΕ PRIA “κι (oF isa 3 \ < Ἂς JAN 78 1970 ν᾿ ΞΕ tw gh / N Δ {μὲν as nats ἀνιᾷ ἧς SORH ΑΙ NLS | Digitized by the Internet Archive in 2008 with funding from Microsoft Corporation https://archive.org/details/apocryphaanecdot00jame h a. ~~ 4g i, a ΣΡ ὁ | Paes aN DD STUDIES CONTRIBUTIONS TO BIBLICAL AND PATRISTIC LITERATURE EDITED BY J. ARMITAGE ROBINSON B.D. FELLOW OF CHRIST’S8 COLLEGE CAMBRIDGE NORRISIAN PROFESSOR OF DIVINITY VOL. Il. No. 3. APOCRYPHA ANECDOTA CAMBRIDGE AT THE UNIVERSITY PRESS 1893 Reprinted by permission of the original publisher KRAUS REPRINT LIMITED Nendeln/Liechtenstein 1967 London: C. J. CLAY anv SONS, CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS WAREHOUSE, AVE MARIA LANE. Cambritge: DEIGHTON, BELL AND CO. Leipsig: F. A. BROCKHAUS. few Bork: MACMILLAN AND CO Printed in Germany Lessing-Druckerei — Wiesbaden APOCRYPHA ANECDOTA A COLLEOTION OF THIRTEEN APOCRYPHAL BOOKS AND FRAGMENTS NOW FIRST EDITED FROM MANUSCRIPTS BY MONTAGUE RHODES JAMES M.A. FELLOW DEAN AND DIVINITY LECTURER OF KING’S COLLEGE ASSISTANT DIRECTOR OF THE FITZWILLIAM MUSEUM CAMBRIDGE AT THE UNIVERSITY PRESS 1893 as ja? ΤΗΝ δ we ‘i rans? Dee NN us , δλώων ὧν om ETONAE STVDIORVM FAVTRICI PRAE CETERIS DILECTAE Ἐ i i it a) ᾿ | i ve ᾿ a ὶ hy’ Wh Prd et hee Ν᾿ an ι Poo ] ὯΝ j Ὶ PREFACE. HIS collection of documents represents the result of three years’ gleaning in English and foreign libraries, carried on by no means continuously, and extending over no very wide field. Oxford, London, Cheltenham, Paris and Tréves have furnished all the material, and even under these conditions more has been collected.than appears here. The moral of these remarks is plain: if a not very systematic research adds as many as thirteen new documents to the apocryphal literature, how much more may be waiting in very accessible places for future explorers! If any such explorer chooses to digress into the field of Oriental and of Slavonic literature, there are not less than fifty books and fragments which he will find ready to his hand and worthy of his editorial pains. But it seems that no one cares very much to investigate apocryphal books: though, if professed theologians are pressed on the point, they allow unanimously that it is extremely important that investigations should be made in this field. I can forgive them in a measure for not undertaking the task themselves, for I am very well content to do things which not everyone else is doing at the same time: but I cannot altogether sympathise with the contempt that is rather freely showered upon the literature as a whole. It is plain to be seen that most of the books are very badly written, some of them very savage and horrible, all of them Vili PREFACE most obviously unhistorical. But ought we not to be alive to the interest which they possess as being the products of human minds? To me there is real pathos in the crude attempts of these ignorant or perverted souls to tell their friends or their disciples what—to be feared or hoped for—lies in the unseen future, or on the other side of the grave. But if the pathos is obscured to many readers by the crude fancy or the barbarous language, not many will deny that these books possess considerable historical value. The high-road will serve us well enough if we want to visit our cathedral cities: but in order to get an idea of the popular architecture of a district we must often digress into obscure and devious by-paths. The apocryphal books stand in the relation of by-paths—not always clean or pleasant—to the broad and well- trodden high-roads: of orthodox patristic literature. If a future historian wants to realise vividly what were the beliefs of many large classes of ordinary Christians in our time, he will derive great help, I doubt not, from the ‘Sunday Stories’ of the last thirty years: and not less information can be gathered from the apocryphal books as to the popular beliefs of average Christians in far earlier times. These remarks will be recognised as truisms : it is time to say something about the individual items of which this collection is composed, in order to direct the attention of possible readers to salient points of interest. The Latin Visio Pauli is a completer form than any yet known of a book in which, after an interval of a century, the apocalyptic branch of literature reappeared, to be continued without any considerable break down to the time of Dante. The ‘Sunday Story’ of the early Christians is thoroughly well illustrated by the Acts of Xanthippe and Polyxena: which also yields us, as I think, some new knowledge of the early and important lost Acts of Paul. The Story of Zosimus is an important contribution to the mythology of the Lost Ten Tribes and of the Earthly Paradise. Incidentally it testifies to the popularity of that puzzling book the Protevangelium of James, The Apocalypse of the Virgin touches a lower level, alike in subject and treatment. It may have acted as a deterrent from vice in some cases, and if it did I think it must have satisfied the PREFACE ΙΧ highest ideals of its author. The Apocalypse of Sedrach has a certain pathos and a certain literary interest of its own. The writer's view of life is a sad one: ‘life,’ he says, ‘is very full of labour, and there is no time to repent.’ It is interesting to find that at a date so late as his the 4th Book of Esdras was still existing in Greek. The eight fragments which follow this last document are of a more venerable antiquity. The Description of Antichrist from Tréves may just possibly be a fragment of the Apocalypse of Peter: if it is not, it comes from a hitherto unimagined Latin version of the Testament of the Lord. The Apocalypse of Adam has excited a good deal of interest in its time: the fragment here published restores to us a small portion of the Greek text. The Book of Enoch is more famous: the British Museum now yields proof which seems satisfactory that the whole book existed in Latin down to a comparatively late date. The Translation of Philip ought to possess some value for students of the spurious Gospels as well as for those interested in the spurious Acts. The four fragments from a Cheltenham MS. which end the book include what I believe to be a part of the Assumption of Moses, as well as three striking supplements to the books of Judges and 1 Samuel, which shew no trace of Christian origin, and are quite probably not later than the first century A.D. It is curious to compare the Song of David, which is the last item in this col- lection, with the modern treatment of the same theme in Brown- ing’s ‘ Saul.’ Two more documents there are which at one time I had thought of including in this collection: to the amateur in hagiology they would be interesting, but they are neither of them really important, so far as I can judge; for even to the enthusiast not everything need be important because it 18 uncanonical. _ One is the Life of John the Baptist by his disciple Eurippus, which occurs very commonly in menologies. I have not been able to discover that it contains much early matter, but it is certainly under obligations to the Protevangelium. The other is an account of the Exploits (avdpayaOjparta) of the Three Holy Children, also x PREFACE a common tract. The Basilian Menology contains an abstract of the latter part of it, and so do the printed Greek Menaea. It represents the Three Children and Daniel as having been beheaded by Atticus, a successor of Nebuchadnezzar; and narrates their temporary resurrection at the time of the Crucifixion. It contains one plain reference—almost the only one known to me—to the Rest of the Words of Baruch: but it is on the whole late and rhetorical, and is couched in the homiletic form. I have been obliged to append a few Additional Notes on points which were cleared up after the introductions to the various documents had been written. The Greek and Latin Indices are not intended to be exhaustive; they only include the more re- markable words and phrases. The Editor of this series has deserved here as elsewhere my best thanks for his patient supervision of my proofs: and so, too, have those who are in charge of the various libraries whence my material has been drawn. M. R. J. Krine’s CoLLEcE, May 19, 1893. CONTENTS. On the Latin Version of the Visio Pauli Visio Pauli ; Introduction to the ies of Manithippe Ἐπὶ Polyzena Acta Xanthippae et Polyxenae ᾿ On the Story of Zosimus Narratio Zosimi 5 On the Apocalypse of the Viren Apocalypsis Mariae Virginis . On the Apocalypse of Sedrach _ Apocalypsis Sedrach . . A Fragment of the Apocalypse of aan in reek! A Fragment of the Book of Enoch in Latin . A Description of Antichrist in Latin On supplements to the Acts of Philip Translatio Philippi Four Apocryphal Ὁ ΞΞΈ ΞΟ in Pee 1. The Prayer of Moses 2. The Vision of Kenaz 3. The Lamentation of Seila the daughter of of J ephthah 4. The Song of David Additional Notes . Indices Indices to the Visio Pauli . Indices to the remaining documents General Index to the Introductions and N διῶ, ON THE LATIN VERSION OF THE VISIO PAULI. In my edition of the Testament of Abraham (Teats and Studies, 11. 2, p. 21 etc.) I have given some particulars of the document here printed, and a few extracts from it. These particulars are to be here repeated and supplemented. The materials hitherto accessible for the study of the Apoca- lypse of Paul are the following: (a) The original Greek, edited by Tischendorf in Apocalypses Apocryphae 34—69, from two MSS., one at Milan, the other at Munich. The latter is of cent. xiii, and is the archetype of the former. (b) The Syriac version, translated by the Rev. Justin Perkins, an American missionary, from a MS. at Uriimiah, and published in the Journal of the American Oriental Society (1864, vol. viii.), and in the Journal of Sacred Interature (i. p. 372): it was also translated into German by Zingerle in Heidenheim’s Viertel- jahrsschrift iv. 189—183, from Cod. Vat. Syr. 180. (c) Abbreviated Latin versions published by Hermann Brandes (Visto S. Pauli, Halle, 1885). The existence of a Latin Apocalypse of Paul had been noted by Grabe (Spicil. SS. Patr. i. 84) from a Merton MS. Brandes prints two recensions from Vienna MSS., and describes three more forms of the book in Latin. He further prints an old German version, and gives particulars of French, English, Danish and Slavonic forms of the legend, of which several have been printed. But as all save the Slavonic are directly dependent upon the Latin Versions, it seems unnecessary to follow Brandes through this part of his investigations, interesting as they are. His tract is a most important contribution to the literature of the subject. ΠΑ, 1 2 ON THE LATIN VERSION OF THE VISIO PAULI. To these materials is now added what I would call the com- plete Latin Version of the book. It exists, so far as I am aware, in but one MS. This is a volume now in the Brbliothéque Na- tionale at Paris (Nouv. acg. Lat. 1631). It is one of the volumes stolen by Libri from the Public Library at Orleans, sold by him to Lord Ashburnham, and subsequently repurchased by the Paris Library. M. Delisle’s description of the MS. (Cat. des MSS. des fonds Libri et Barrois, 1888, p. 108) may be abridged here. The volume consists of two parts united at an early date, as it seems; and, like most of the MSS. at Orleans, it must have come from the Abbey of Fleury on the Loire. Part τ (ff. 1—26) is of cent. viii, and is written in double columns. ff. 1, 2 contain the end of a Lectionary, entitled Liber ecclesi- asticus, written apparently by a scribe Gauzlenus. ff. 3—25 a contain the Visio Pauli. f. 25 ὃ has a “ computus Grecorum sive Latinorum de concordia mensuum ” (sic). f. 26 ὃ some later prayers. These leaves formed quires xvii, xvili, xvilli, xx of a larger volume. They are numbered in Roman figures. Part πὶ (ff. 27—173), of cent. x, in single lines, contains the Breviarium Alarici, and a portion of a glossary. The leaves containing the Vision of Paul have in some cases suffered slightly at the upper corners. A corrector, possibly con- temporary, has gone carefully through the text. Except where the sense is affected I have not deemed it necessary to notice his corrections (which are mainly orthographical) in detail; and I have throughout preserved the spelling of the original scribe Gauzlin with its extremely erratic aspirates. Contractions, which are freely employed, I have expanded without comment; such emendations as the sense requires I have incorporated in the text and noted in the Apparatus Criticus. My transcript of the text was made in Sept. 1890. It is not my purpose in the present edition of the text to give any commentary upon the origins of the book or its sources : that I must reserve for a future discussion. But it seems necessary to provide the reader with a short statement of the relations sub- ON THE LATIN VERSION OF THE VISIO PAULI. 3 sisting between the Greek, Latin, and Syriac recensions in which we possess the work : and I think the result undoubtedly goes to show that the Latin version now published is on the whole the completest of the three forms. I also add a table which shows the relation of the three recen- sions printed by Brandes to the fuller Latin. In one or two places (e.g. p. 14, 1. 35) these help in the emendation of the text. I add four indices, which will speak for themselves: with respect to the orthographical Index, I cannot be sure that it con- tains all the forms which may be interesting to students of later Latin ; but it probably contains the most important ones. Among the MSS. of the Visio Pauli named by Brandes (pp. 211—23), there are three which merit further examination on account of their age: but none seems to contain a full text. They are: S. Gall. Stiftsbibliothek, cod. 682, ix cent., 8°, pp. 1983—204. S. Gall. Stadtbibliothek, cod. 317, ix™ cent., ff. 56—68. Vatican, cod. Palat. ix—x* cent., 8°, f. 126 ὃ. Nos. 1 and 3 begin with a description of a tree with 1000 branches filled with fruit (§ 22, p. 22), and both seem to end with the punishment of those who dishonoured their parents (which does not occur in the original document). No. 2 begins with the exodus of the righteous soul (§ 14, p. 16) and ends with the thanksgiving of the lost for the respite granted to them (§ 43, p. 36, 1. 29). Ῥοοβ ayz fo spaq yrap ay? ‘IN sv ‘SI IN sy ‘SI ΟἹ 11,198 aiD oym sabup ay? $208 ay “ZT “payor 981 fo 8P2Q Y2DAP 9141 ΟἹ 11,198 a4v OYM spabuP 9841 fe EE Ip sy ‘IT ne 8999 Ῥι pabuy uv fq uayn) 81 nvq “TT ba SOL ‘Bor "payoin ay fo sabup ay. “OT ‘ID 8y 6 Ip sy ὋὉ “801)9090 9141 fo abuy oy “6 Ῥθητσιο Ayed 8 Ῥθηα0 8 'δηοιᾶ ay) fo spabuy 9.1 8 "1298 7D POH “OI—(9) Δ βαρ asofag ε19θιγ» 941 fo a0uvavaddp (4) ‘19 sy ἢ ἋΡ sy “ἢ ‘aouvjuaday 03 ποι), ΟΉ ΣῊ (Ὁ) “} a Υ͂ ὍἜΠΙΒΗ OY} JO pus 'Β19η8}λὴ oy} Jo 1896αν ἜΒΗ oy} JO pus ‘s10ary 961 10 [veddy “ ‘9 Θ 9 ‘vag 941 fo waddp Ὃ “ Gg bid Ὃ “81019 puv woop 911 fo γνοάαν "4 “LaN8UD &.POH “ Ὃ τ Ἥ pun ‘uvu ysurvbv ung 981 0 γυϑααγ “F ‘aounjuadany 02 τοι} Igsy ‘€ ‘I 88 Ὁ -ομο ἢ :8urbaq οϑαπηνοοαγν ayy Ἔ "ΤΟ Β]Β1θ1 ὝΟΟΩ oy} Jo Araaoostp ey} 10 A10}8TH ‘go8jord ON ‘1Xg 981 Aq oovjorg *yooq 981 fo huaaoosrp 9841 fo fisojsrzy ‘IX ‘109 Ὁ ὕπο} Butpvoy (91193812) (Βατη 194) ‘BurpweH Ὁ Ἵ “Loag 8 Vv “LVI “aA8 ‘ap [‘xooq 962 JO SUOTSI0A 04} JO 1020 Jo ou ur avodde sv Yons ore ῬΘΒΙΟΠΈΦΙ 5001] TI “ἼΒΥ., ῷ Ip ΒΥ Ζῶ ‘UOAIS SIOALI OY} JO SOUIBU OL, ΠΌΛΛ OATOANT, ‘Mg BY 66 ᾿ΒΠΟΘΊΉΊΠΖΤΙ pellieul oy, “ID 88} JOINT "GS IDS8V ‘IZ *(s811q =) (108, pus “ ὋΖ ΠῚ ὍΙ “Ot Lt oe 91 ‘CL 4 ῬΙ ‘IN ΒΥ ‘SI “LVI ID SV ὸ ‘UOAIS O1B SIOALI OY} JO SOUTBU OLY, : ST [BAN @ATOAY4 9.98 a Υ͂ sey Aq10 911, ᾿ΒΙ93.8 0008 ITM ‘drys pros 8 ut Αγτὸ 04} 0} 9781 94} ΒΘΒΒ010 [NBG “EZ "snoojusII 018 OYA ΒαοΒαθα pollIvU ONT, ‘peusyoyg “Ze ID 8V Ῥθ0 “TZ ‘SBI Puy ae 0% ἍΡ ΒΥ ὋὍΙ [91 ‘et 88 ut 48Π1 WIA [BoryUopt st [nos ayy ΑἸηπθιθ ἀν] OE Lt * SOF “OT ‘ID SV “ST 84 Vv ες "ἤγχιο 941 9}Ρ181)0 pnoid 941 pup ‘sas, 999): 9.1 Ὑζ 'ϑώωτῖσι PUD 110 "111: ‘hauoy [ὁ ‘ssaars snof 9} : fino ay “8% *hanyy vonod -ΧΌ 9.1. : puny 101 fo 899.} aYT “BB “yaaut ayy fo pun) 941 :snuva0Q daar ayy ‘spon ajqnyvadsun sivay AH “1% ‘YDOUT sjaaut aT ‘OZ ‘sippjid uapj06 uo pagriosur samme L19y,7, “θη 941 fo ἤγιο ay. 02 uayn? 8ι1πῦᾳ 61 “μοιιουλιϑριι00 811 PUD “10 Ὲ payor dayjoun fo 101.1 941 “BT ‘LT “οι Pay ILM v fo quauBbpnl puv yywep ayt 91 “1 ‘fuysap 611 pun ‘nos sry fo uondaras ay2 :uvu poob Ὁ fo paq yivap 9.1 “FT “(pjsom ayy fo urs 911) pno}o fisayf v pun ‘pj1om ay} 8298 96 “ST ‘ap *1010}[NPB JO JUSTTIO 91], ΓῚ "gE Ipsy ‘LE ‘s10INSN seynjiysqns jng “14g sy “ee Ὅς “oe ‘GE “ec "FE IDNSV 88 ‘Ag sy ‘ZE “8109181 901 918 ΟἾΔ ‘saoiqe%e og} 03 dn ροϑαμῃχαᾶ 98081 (5) ΦΌΘΙΘΗΤΡΕΙ OY} ῬΙΟΟ 1OU 100 19] 19 9801} (1) ‘pepp’ 918 siouUTs Jo ΒΘΒΒΈ]Ο OMT, ΛΟ sy ‘TE IN sy ‘0¢ "Ig SY Ὁ ID ΒΥ ‘83 *s10yjO pus gor “sory ‘qooer ‘ovesy “πΈΠ τ ΙΟΑΥ 57990: OY OUTM JO JOATIONI4V “LZ ID SV ‘96 ‘syoqdord 98} Π8 pus “ποθ “ΠΒΟΤΝ ‘soury “ὙΘΖΉ “190 “881 sjoom ΘᾺ Aouoy 10 AOALI 04} 17 “GZ “LVT ‘090 ‘sdoysiq ‘sqorstayed 10 γπθῖπι0Ώ 961 : SsouyIeg «ς "SE Ip sy ‘Le “S9YOLI Ul poysns} OYA 980} JO γπϑῦπ1ο8 961 ‘SULIOM PUB OIIY ᾿ΙΘΡΈΘΑ peo B 10 ὍΒΙΥ “te Ὃς τ “Gg { ‘hE Ip 8V ‘sé ‘uodn 4jemp st yydep 841 : τθλῖα 96 UT 918 POs) UI 48NI} YOU PIp OYM B80], “SE "Gj10} Os pus ‘yoInyO Ul Β19.784 918 soouy OG} 07 dn 11 Ur pesunid esoyy, “s[voo Arey Jo IOAL y ‘pouory “wet estmoid jo pus, 943 :1n ΒΥ ‘TE Ip sy Ὃς ID) 88 4801 : θχάτπΒ 912 10} SUMOIO PUB 5901} :85Π8Δ 911, δ «ες δ “ee pA IN 8V ‘93 ‘syoqdoig oy} [18 pus ‘sosopy ἸΘΙΉΘΖΗ ‘Yeruosep ‘qeresy syoou ΘῊ “ὁ “dAS "949120108 {QO 88 "yoIny ur 310417 JO “LE ‘uorvap paynm Ὁ (0 98 ‘doysrg Ῥϑηοισι Ὁ (0 “SE “4991 payoim Ὁ fo ,UaULLOT, “FE “‘paysiuoupy 82 pun ‘sdaan jnvg ‘ge "UL0}70Q OU 801 LaALL 941 241 UT Β1θ190 -UB[S pUB SaAdINY .9.{ fo sear ay “Ze “s1010} [NPV *sy2dap SNOLUDA 01 32 Ut pabunjd synos - aif fo saars Ὁ : snuDez0 «θαι ay} “ Waypsniar NaN 98 82002) aA Ἵξ “pinay fo uonnjasdsajut “Og Ῥιανᾳ : ἤχι9 ay} ur 40270 91 68 : “PO 02 pazoaap asoy2 fo synos ay} sjaaum ay 110 fo saart 941 2P 85 "θη οὐχ γα 91 8390UL AAT “Le "81 900. 1 9841 fo s)nos ay}? Saas ay yim (6 saa. 9411} 95 “8190. ἃ 911 sjaau πῦρ 98 ‘ap ‘Ip Ul ΒΒ pus : ΒΠ5ΒΠῚῊ pus ΠΒ[ΠῚ 19 “149 Ip sv ‘0s ΘΠ: θ18 qor pus 10Π jo soyooods 911, τῷ SY ‘6h “Ip 8V ‘8? IO ‘In) 1θ9Π7}19 UB} JOTI, ‘de3 ou : ΤῸ 8y ‘LP ΘΠ; 184 = IH SV “OF ID ΒΥ ‘FF ‘PSUS, “EP ‘uodn 2190 51 plod 18913 oy, εν 41. IDpsy ἪΡ ῬΘΠΒΙΠΟΙΠΡΒ 81 pus ‘sdeem [nvg : ΒΟΙΏΘΟΒΈ ΒΟ Οἀ( Ἢ 19ΠΠ} 9Nq “IH SY “OF ‘aIndull Jo pus ‘s1e10}[NpsB 10 “4881 ey} 10 ΒΙΘηΈΘ1α 911 10 ‘s1osseiddo 10 IN ΒΥ ‘6E “LVI Ὁ 8 157 1) yooq 9Π1 jo ΑΙΘΑΟΟΒΙΡ 9Π1 jo ΑΙΟΊΩ 9818 911 &q yno poy st neg : sys paw qe 19 Ip sy ‘0S “‘popps 918 gor pus 107 “IN SY ‘6F ‘IN ΒΥ ‘8h ἍΠΠΟ gy “Ὁ ἍΜΙΟ qv ‘9F ‘yao Gy = “SP "ΠΟΙΏ095 511} JO J[BY 10948] 91 S}IMIO Y ‘FF "[OLIQBy) 10} [VY “EF ἍμαΠ0 FV “GP CHEN ΟΥ̓ Ἅ10 G@V ὋΡ Ἅμσ10 GV 68 κι yee ey} uodn urel pues, splOM 904} IM 4yjdniqe spus :yoh7q pus ποοῦ ἢ 19 ‘YDON ‘OS ‘yalyazq puv yoru -alape ‘yovpsy :s,aydoid aajam} ay ΟΡ ‘nv 8190 5980} “RF *yooads s.ydasor ssyoumyod 2ajamz 911 ΘΓ : 1Χ91 ey} Ul ded 8 :οἱθτιγ0α 99.441 YT “LE ~nog 310046 wbi14 UT ον “9 [1] fo aa. ayy ‘s1aars «ποῦ ay? ‘aa. πορριηιοῦ 9.1 ‘asippivg 01 UayD}? 8 ἸπΌῦ 1 “SP ‘hvpung fo 91:82. 941 8048 pun spuaosap Uog 9.1 “FF *8.LJUULs ayr yna jargon fo anbojviq ~puaosep sjabuv pup jeliqer) :sdaam jnvg ‘EF “U0NdaLinsas 911 fo 8LavU -ap :y2003 fo Burysvub pun Buridaay “ZF *gLana1aQuN ALD 4 UL 2 2AN YT “TF ‘saprouyuvfur fO ‘OF abn -lu aLofag yuauruoour asoyz [0 “6 ‘ap ‘Yjouoyeg ssep{qnop 51 “ΟΌΠ,84 ‘IOUITyIVg ‘NOW WV “YORUIYOV SB SUOTSIOA pus seidoo snopiea ul sivedde yorqa ‘oureu s,u0s¥ip £109 OUT, . LTT ‘Ot “ἃ “LT §= [Nos peyorm a7} Jo Lt 4 “68 §= ῬΙΔΈΕ :18}18 911, “§I—Z ‘TTL ποιθασιθραοο ‘Aydniqe suseg “FT Ἱ 89 LI ‘gt “dd ‘62 §= ΘΙ πὶ 96} Jo Βθαοαῃ} ONL “FE Ἵ (req gt ἃ 85 §= poy jo sutvd 04} ΡΙΟΔΈ 03 u0T8z10Gxe 0} SOATOSTIOY} OJOAOP ΟἿΑ ΘΒΟ 1, ‘OF Ἱ pus ‘uorsnpu0p) 51 Ἱ ‘g9 ‘d 04 ‘Ze Ἵ 91 ἃ “25 §= 400 “071 ‘qooer ‘oves] Ῥθηαθχ3 ΛἜΡΌΠΕ jo θητθθ1 oy, ‘UIBywIqY :ΘΌΙΔ JO JOAIT OUT, “FS Ἵ 92—F2 ‘dd ‘FF ‘EF 88 = - Ά6801 04} JO reXBIG Ἵζ Ἱ 41 ᾿ἃ ‘9g §= 5Βγηαθοοῦτπ 981 : AITO Jo ToaIIeyT, “0S Ἵ τῷ ἃ ‘Ty §= wey}eey pezydequy “LT 1 41 ἃ ‘ez §= syoyd [wn.yod snquy ey} :uonsodieyuq] 8 Ἱ -oid ayy :fouoy jo JOA 91, “ZT Ἵ ‘OL τῷ ‘ez “dd ‘Th §= 194 911, 6 T‘L9 41 ‘FT ‘dd τς §= pnoad ou} jo ez ἃ ‘or §= θαπάται oy} 10 yUSUIYSIUNgG “EE Ἵ S[NOS 94} pus ‘see1} ΒΒΘΙΏ1Π1} OUT, “8S Ἵ ae 4 ‘688 = 4881 OO} ἘΠ ἃ “ες §= ΒΊΘΛΤΙ INOS 9.016 OYA 9801} JO FUCTIGBIUNT “6% Ἵ pUB SIOMO} ‘STB 511 : 4410 OUT, “6T Ἱ 12 ‘oz ‘dd ‘6g ‘z¢ 88 = siomsn 10 JUeTIYSTUNgG “EZ ‘| at ἃ “δῷ §= on] ee §= Buideem 8Neq 1 10 pUBl 91} JO 5991] PUB IOATY “ZT Ἵ 61 .ἀ σε §= . ssfqy “IT Ἶ ‘99 a ΒΏΠΈΘΟΟ ‘8 Ἱ 81 ‘d= Joau AIO “TZ Ἱ ZI ᾿ἃ ‘Tz § = 5998 90 YB [BAI OF UOT}IQIYOIg “4 Ἵ ‘69 [, wourey “ ΒΈΠΗ “8 Ἵ -αϑᾷ powueu ποϑθὰρ ἀιθ Tey Jo τι ἃ ‘02 §= yoougq 80 ‘T SIOALI JO soUeU : ποιθ]ο191]1}] ‘OT T τ ἃ ‘6t §= sreyid oy} pus 9188 oq} :ysnf st ἃ τς §= snUve0Q Ὃ ‘| ay} JO pUB] OY} 0} 9578} [584 ‘ST Ἱ 89 eouezues A1ojonporyuy “99 ‘NILVY TIO aovd "NILVY ττ πϑγὰ Ἵ NOISNHODY ΒΙΘΉΟΝΥ 8 Ὁ) II ATAVL τῷ ‘ee ‘dd ν §= ΠΡ OG “9S Ἵ ‘suorjerodiezur Auvur yytM ‘gp “FT 91 ‘OF ‘6g ‘TE 88 ez “ἃ ‘op $= Suideem s,meq “FZ Ἵ jo sjied sey (gg—gg ‘dd ‘sepuvig) uorsae0er usu pio eu, 02 “ἃ ‘eg $= doystq [49 πῈ}. 81 ae "ἃ ‘6g §= 1858} OG} JO SIOFVOIG JO “ST Ἵ 12 "ἃ ‘6g §= suvqdio jo s1osseiddo jo ‘gt ‘| (Tley }0 sured 961 80 “ἃ ‘OF §= Seploruyzur pus ‘emdunrjo Ὁ Ἵ ‘LL jo qequinu eG) “F—T ‘08 PUB 6% ‘| 02 “ἃ ‘1g §= SIOINSN JO JUSULIOT, Ὁ 95 ‘d= (suonsjodzazut 2100}8 044 918 9191}}) ΘΙ 81 ‘dd ‘tg §= JOAII 043 UI Β] 508 ENT, “OT ‘I skepung uo 4891 τπ9}} Βη 813 510 “GL [ϑϑριχα 911, τῷ ἃ ‘gp §= 1801 04} JO ἀϑάθα “OE Ἵ JOAU OU, gd φι §= [nos ysnfBjQ 5 Ὁ [eoqA 961, OI—8 ‘dd “1 91 S§= Nos peyoIM 8 10 snpoxyY “0Z—ZI ‘Il [leq JO seer} Arey 91, 61 “ἃ "048 ‘8N}9a)a 182 8910 snorUIWOp ‘eg § pus τῷ “ἃ ‘2p 8 = SuLIOM 911, 8 Ἵ ‘BL sarq :uoronporyaq) 91 Ἵ (92 ᾿ἅ-Τ ‘gL ‘NILV] ΠΊΩ ἢ πϑγὰ ‘NILV] TIOq aovd TI NOISNHOEY SSAACNVA @ Il FEV 61 “ἃ ‘gg §= Surdeom s,meg τ “ἃ “6 §= qounyo Ur Β1ΘΥ]81 “ 61 ‘d ‘zg §= ssiqy 02 “ἃ ‘2¢ §= sieinsn τ sf Joatr A017 se Iopver 4 sg ΒΠ Ὁ 1885Ξ SNUBIOG 0} IIBTA 02 “ἃ ‘9g §= moo08ep ss τ : ΒΏΤΒΜΠΟΟ pus '“ΠΈΠὺ B pus 9384 Β ynoqs serdnooo 41] ᾿ῬΘΒΑΊΒΕΙΒ 02 "ἃ ‘cg §= doystq ss ae "96 994 ysnf{ sey 281 0} UO ButMoT[Oy Ajsnonutyuoo punoy AUST 2κ ΘΙ “ἃ ‘Fe §= ysatid 1πλθ UB 10 JUaTIIOT, -edde ‘sjueu110}-[]e UO ἸΟΙΉ0ΘΒ 100}π|} 8 pozyuLid st 96 ἃ UO Rr Pointed brackets < > indicate my own supplements; the MS. being either injured or faulty in these places. INCIPIT VISIO SANCTI PAVLI APOSTOLI. Veniam autem ad uisiones et reuelaciones domini; scio hominem in Christo ante annos quatuordecim, siue in corpore nescio siue extra corpus nescio, deus scit—raptum huiusmodi usque ad tercium caelum: et scio huiusmodi hominem, siue in corpore 8116 extra corpus nescio, deus scit; quoniam raptus est in paradisum et audiuit archana uerba que non licet hominibus loqui: pro huiusmodi gloriabor, pro me autem nihil gloriabor nisi in infirmitatibus meis. 1 Quo tempore palam facta est? Consule Theudosio Au- gusto minore et Cynegio, tunc! habitante quodam’ honorato Tharso, in domum que fuerat sancti Pauli, angelus per noctem apparens reuelauit ei dicens αὐ fundamenta domus dissolueret* et quod inuenisset palam faceret; haec autem fantasmata esse putauit. 2 Tercio autem ueniens angelus flagellauit eum et coegit eum ut dissolueret fundamentum. Et fodiens inuenit locellum marmoreum in lateribus scriptum: ibi erat reuelacio 5 10 15 sancti Pauli, et gallicole eius in quibus ambulabat docens uerbum dei. Hic autem uerebatur apperire locellum ipsum, et obtulit eum iudici: accepto eo iudex, secundum eo quod erat signatum plumbo, misit imperatori Theudosio, timens nequid aliud® esset: quod acceptum imperator reserauit et inuenit reuelacionem sancti Pauli: exemplar misit ad Ierosoli, et autenticam re apud se. 3 Qui dum in pore essem quo® raptus sum usque ad tercium celum, et factum est uerbum domini me dicens: Loquere populo huic: Vsque quo delinquetis’ et apponitis peccatum super peccatum, et temptatis dominum qui uos fecit ? 1 consol et theudosio aug min est. quinegio hunc habitante 3 quidam 3 et 4 dissolue 5 alii est 8 qua 7 delinquentes i VISIO PAVLI Vos estis filii dei, opera diaboli facientes in fiducia Christi propter impedimenta mundi. Memoramini ergo et cognoscite quia omnis creatura seruiens deo, humanum autem genus solum peccat. Imperat autem omni facture, et plus quam 5 omnis natura peccat. 4 Multum? etenim sol quidem, luminare magnum, interpellauit dominum, dicens: Domine deus omni- potens, ego prospicio super impietates et iniusticias hominum : permitte me et faciam eis, sunt uirtutes meae, ut cog- noscant quia tu es solus deus. Et facta est uox ad eum dicens: 1o Haec omnia noui; oculus enim meus uidet et auris audit, sed paciencia mea sustinet eos dum ad usque conuertentes peniteantur. Sin uero non reuertuntur ad me omnes ego iudicabo. 5 Nonnunquam enim luna et stelle interpellauerunt dominum dicentes: Domine deus omnipotens, nobis dedisti 13 potestatem noctis: usque quo respiciemus super impietates et fornicaciones et homicidia quas faciunt fili1 hominum? permitte nobis ut faciamus in eis, quae sunt uirtutes nostrae, ut cog- noscant” quia tu es deus solus. Et facta est uox ad eos dicens: Ego omnia agnosco haec, et oculus meus prospicit et 2oauris audit, sed paciencia mea sustinet eos dum ad usque conuertantur et peniteant. Sin uero non reuertuntur ad me, ego eos iudicabo. 6 Et frequenter etiam mare exclamauit dicens: Domine deus omnipotens, intaminauerunt homines sanctum nomen tuum in me; permitte me exurgam et cooperiam omnem 25siluam et arbusta et omnem mundum, donec deleam omnes filios hominum a facie tua, ut cognoscant quoniam tu es deus solus. Et facta est iterum uox et dixit: Noui omnia; oculus enim meus uidet cuncta et auris audit, sed paciencia mea sustinet eos? dum ad usque conuertantur et peniteant. 30 Sin uero non reuertuntur, ego eos iudicabo. Nonnunquam et aquae interpellauerunt aduersus filios hominum dicentes: Domine deus omnipotens, fili hominum contaminauerunt omnes sanctum nomen tuum. Et facta est uox dicens: Ego agnosco omnia priusquam fierent, oculus enim meus uidet et auris‘ 35 audit omnia, sed paciencia mea sustinet eos dum ad usque conuertantur. Sin minus‘, ego iudicab. Frequenter etiam a 1 Multas 2 cognoscamus 3 h’os ὁ aures > siminus VISIO PAVLI et terra exclamauit ad dominum aduersus filios hominum dicens: Domine deus omnipotens, ego super omnem creaturam tuam noceor supportans’ fornicationes adulteria homicidia furta per- iuria magia maleficia hominum et omnia mala quae faciunt, ita ut pater exurgat in filium et filius super patrem, alienigena super alienigenam, ut coinquinet unusquisque mulierem proximi sui, Pater ascendit super cubile filii sui, et filius similiter ascendit stratum patris sui: et in his omnibus malis coin- quinauerunt sanctum? locum tuum qui offerant hostiam nomini tuo. Propterea ego noceor super omnem creaturam, nolens et mihi pre uirtutem meam et fruct meos filiis hominum. Permitte mihi et contera uirtutem fructuum eorum. Et facta est uox et dixit: Ego omnia noui, et non est qui possit abscondere se a peccato suo. Im- pietates autem eorum ego agnosco: sed mea sanctitas patitur eos dum adusque conuertantur et peniteant. Sin uero non reuertantur ad me, ego eos iudicabo. 7 Videte, filii hominum ; subdita creatura deo est; humanum autem genus solum peccat. Propterea ergo, filii hominum, benedicite dominum deum incsabiliter omnibus horis et omnibus diebus; magis autem cum hocciderit sol: hac? enim ho omnes angeli proficiscuntur ad dominum rare eum et offerre opera hominum que operatur unusquisque mova mane usque ad uesperam, siue bona siue mala. Et est quidam angelus qui procedit gaudens de homine quem inhabitat. Cum ergo occiderit sol prima hora noctis, in eadem hora angelus uniuscuiusque populi et uniuscuiusque uiri et mulieris‘, qui protegunt® et conseruant eos, quia imago dei est homo; similiter etiam et hora matutina quae est duodecima noctis, omnes occurrunt deo angeli uirorum et mulierum adorare deum et offerre omnem operam quam operatus est unusquisque homo siue bona siue mala. Omni autem die ac nocte racionem omnium actorum® humani generis offerunt angeli deo. Vobis ergo dico, filii hominum, benedicite dominum deum indeficienter omnibus diebus uite uestrae. 8 Statuta ergo hora omnes angeli quicumque gaudens simul in unum procedunt ante deum, ut hoccurrant adorare in hora 13 5 30 35 τ in portunos Fornicationes 2 secdm 3 haec 4 mulieres 5 protegent 6 omi tauctorum 14 VISIO PAVLI constituta. Et ecce subito facta est? hora occursio, et angeli uenerunt adorare in conspectu dei, et spiritus processit? in occursum eis: et facta est uox et dixit: Wnde aduenistis nostri angeli referentes pondera nuncii? 9 Responderunt et 5 dixerunt: Nos uenimus ab illis qui abrenunciauerunt mundo huic propter nomen sanctum tuum, oberrantes peregrini et in spelunca petrarum et fleutes omnibus horis quibus* inabi- tant terram et esurientes et sicientes propter nomen tuum, accinctos lumbis‘, abentes in manibus incensa cordis eorum, 1oet orantes et benedicentes omnibus horis, angustiantes et domantes semedipsos prae ceteris qui abitant in terra flentes et lugentes. Et nos quidem angeli eorum conlugemus eos: quo ergo tibi placuerit iube nos ire et ministrare, ne et alii fecerint sed inopes pr ceteris qui sunt in terra. Et facta 13 est uox dei ad eos dicens: Scitote quoniam uobis hinc nunc constituetur mea gratia, et meum adiutorium, qui est filius meus dilectissimus, aderit eis gubernans eos omni hora; etiam ad- ministrans eis nunquam derelinquid eos, quoniam locus eorum habitacio eius est. 10 His ergo angelis recedentibus ecce angeli 30 alii uenerunt adorare in conspectu honoris® in occursionem, qui flebant; et spiritus dei processit in occursum eis; et facta est uox dei et dixit: Vnde aduenistis nostri angeli portantes pondera ministri nunciorum mundi? Respondentes dixerunt in conspectu dei: Nos aduenimus ab illis qui inuocauerunt 25 homen tuum et inpedimenta mundi fecerunt eos miseros, ad- inuenientes occasiones multas omni hora, unam quidem oratio- nem puram non facientes neque ex toto corde omni tempore uitae suae; quid ergo necesse est a hominibus pecca- tor? Et facta est uox dei : Necesse est minis- 30 tr eis quoadusque conue et peniteant: sin uero reuertantur ad me, ego illos iudicabo. Cognoscite ergo, filii hominum, quia quecunque operantur a uobis, haec angeli referunt® deo, siue bona, siue mala. 11 Et respondens angelus dixit mihi: Sequere me, et osten- 35 dam tibi locum iustorum’ ubi ducuntur cum defuncti fuerint, 1 fors.+statuta 2 proecessit 3 qui 4 lumbos 866. manu 5 honores soli 6 re- secunda manu 7 go... VISIO PAVLI 15 et post hec adsumens te in abyssum ostendam tibi animas peccatorum, in qualem locum’ ducuntur cum defuncti fuerint. Et profectus sum retro post angelum, et duxit me in celum, et respexi? firmamentum, et uidi ibidem potestatem, et erat ibi obliuio que fallit® et deducit® ad se‘ corda hominum, et spiritus 5 detraccionis et spiritus is et spiritus furoris et spiritus audacie, et ibi erant principes maliciarum: hec uidi sub firmamento caeli: et iterum respexi et ui angelos sine misericordia, nullam habentes pietatem, quorum’ uultus plenus erat furore et dentes eorum extra os eminentes®; oculi eorum to fulgebant ut stella matutina orientis’, et de capillis capitis eorum scintille ignis exiebant, siue de ore eorum. Et interro- gaui® angelum dicens: Qui sunt isti,domine? Et respondens angelus dixit mihi: Hii sunt qui destinantur ad animas im- piorum in ora necessitatis, qui non crediderunt dominum 15 habere se adiutorem nec sperauerunt in eum. 12 Et respexi in altum et uidi alios angelos quorum® uultus fulgebat ut sol, succinctis’ lumbis zonis aureis, abentes palmas in manibus eo- rum”, et signum dei, induti uestimenta quod scriptum erat nomen filii dei, repleti* autem omni mansuetudine et miseri- 20 cordia; et interrogaui angelum et dixi: Qui sunt isti, domine, in tanta pulcritudine et misericordia? Et respondens angelus dixit mihi: Hii sunt angeli iusticiae qui mittuntur adducere animas iustorum in ora necessitatis, qui crediderunt dominum se habere adiutorem. Et dixi ei: Necessario iusti et peccatores 25 occurrunt testes cum mortui fuerunt? Et respondens angelus dixit mihi: Vna est uia per quam omnes transeunt ad deum, sed iusti habentes secum sanctum adiutorem non conturbantur euntes aparere in conspectu dei. 13 Et dixi angelo: Volebam uidere animas iustorum et 30 peccatorum exeuntes de mundo. Et respondens angelus dixit mihi: Respice deorsum in terra. Et respexi de celo in terra, et uidi totum mundum, et erat quasi nihil in conspectu meo: et uidi filios hominum quasi nihil essent, et deficientes, v ad se Α 1 loco 3 respexit 3 «αὐ © Gives > corum 5. inminentes i..ctis 7 orientes 5. -it 9. suocensis 10 secunda manu 1 repleta prima manu, 16 VISIO PAVLI et miratus sum et dixi angelo: Haec est magnitudo hominum ?: Et respondens angelus dixit mihi: Haec est, et hi sunt qui noceant a mane usque ad uesperam. Et respexi et uidi nubem magnam igne spansam? per omnem mundum, et dixi angelo: 5 Quid est hoc, domine? Et dixit mihi: Haec iniusticia obmixta a principibus peccatorum. 14 Ego uero cum hoc audissem suspirans fleui, et dixi angelo: Volebam expectare animas iustorum et peccatorum, et uidere quo scemate* exeunt de corpore. Et respondens angelus το dixit mihi: Iterum aspice in terram. Et respexi et uidi om- nem mundum, et erant homines quasi nihil et deficientes: et inspexi et uidi qdam hominem moritur, et dixit mihi angelus: Hu quem uides iustus est. Et rum aspexi et uidi om opera eius quecunque fecerat propter 1s nomen dei, et omnia studia eius quorum memini οὐ quorum non memini, omnia steterunt in conspectum eius in hora necessitatis‘; et uidi iustum profecisse’ et inuenisse refectionem et fiduciam, et ante quam exiret de mundo asteterunt sancti angeli simul et impii: et uidi eos omnes, set impii non inue- 20 nerunt locum habitacionis in eum, sancti autem dominati sunt anime eius, gubernantes eam quo usque exiret® de corpore: et comouerunt animam dicentes: Anima, cognosce corpus tuum unde existi, necesse est enim te reuertere in eodem corpore in die resurrecis, ut recipias promissa omnibus iustis. Sus- 25 entes ergo animam de rpore, statim osculati sunt quasi cotidie sibi noam, dicentes ei: Viriliter age, fecisti enim uoluntatem dei constituta in terra. Et uenit ei in occursum angelus qui obseruabat eam singulis diebus, et dixit ei: Viriliter age, anima; ego enim gaudeo in te, quia fecisti. 30 uoluntatem dei in terris: ego enim referebam ad deum omnia opera tua qualiter se abent’. Similiter etiam et spiritus in occursum processit ei et dixit: Anima, ne uerearis neque tur- beris quousque ueneris in locum quem non noueras umquam, sed ero tibi adiutor: inueni *enim in te locum refectionis in 35 tempore quo habitaui in te dum essem in terra. Et spiritus ‘ sparsam iets ; ᾿ ΝΞ e 8 spansam scismate eo necessitatibus 5 proficiscae t h 6 exire 7 abet 8 inuenio VISIO PAVLI eius confirmauit eam et angelus eius suscepit eam deduxit in celo: et ait angelus: Vbi curris’, anima, et audes ingredi celum? expecta et uideamus si est aliquid nostrum in te: et ecce nihil inuenimus in te. Video etiam adiutorium diuinum et angelum tuum, et spiritus congaudens est tibi quoniam fecisti uoluntatem dei in terris. Et deduxerunt eam dum adusque adoraret in conspectu dei. Cumque dessinuissent, statim Michael et omnis exercitus angelorum concidentes adhorauerunt scabel- lum pedum eius et ostia eius si* anime dicentes: Hic est deus omnium uester®, qui fecit ad imaginem et similitudinem suam. Recurrit* autem angelus et indicauit dicens: Deus, memore laborum eius: haec est enim anima cuius tibi, domine, operam referebam, faciens secundum iudicium tuum. Et spiritus similiter ait: Ego sum spiritus uiuificacionis adspi- rans in eam; habui enim in eam refeccionem in tempore quo habitaui® in eam faciens secundum iudicium tuum. Et facta est uox dei et dixit: Quemadmodum haec me non contristauit, nec ego eam non contristabo; sicut enim® miserta est, et ego’ miserebor. Tradatur ergo*® Michaelo angelo testamenti, et perducat eam in paradiso exultacionis, ut et ipsa fiat coeres cum omnibus sanctis. Et audiui’ uoces post haec milia milium angelorum et archangelorum et cherubin et uiginti quatuor seniorum” ymnos dicencium et glorificantium dominum et cla- mantium: Iustus es, domine, et iusta iudicia tua, et non est personarum acceptio apud te, sed retribues" unicuique secundum tuum iudicium. Et respondens angelus dixit mihi: Credidisti et cognouisti quoniam cunque fecerit unusquisq vestrum uidet ad oram™ necessitatis suae? Et dixi: Ita”, domine. 15 Et ait mihi: Iterum aspice deorsum in terram et ex- pecta animam impii exeuntem de corpore, que inritauit* domi- num die hac” nocte dicens: Nichil aliut noui in hoc mundo, manduco et bibo et fruor que sunt in mundo. Quis enim est qui descendit ad inferos et ascendens denunciauit nobis quia est 1 17 5 15 30 1 currus 2 gl 3 u 4 οἱ 5 himabitaui 8 4 mei ins. cor- rector 7 +4 sui ins. corrector 8 Traditur ei 9 audiuit 10 seniores ll -engs 12 adoret 13 dixit ite 14 jn ritur 15 sc. ac J. A. Ὁ 2 18 VISIO PAVLI iudicium illic? Et iterum respexi et uidi omnem contemptum peccatoris et omnia que egit, et in unum asteterunt ante eum in hora necessitatis : et factum est ei in illa ora qua minabatur de corpore eius ad iudicium, et dixi: Melius erat ei si non fuisset snatus. Et post haec uenerunt simul sancti angeli et maligni et anima peccatoris, et sancti angeli locum non inuenerunt in ea. Maligni autem angeli comminati sunt ipsius; qui cum educerent eam de corpore commonuerunt eam angeli tercio, dicentes: O misera anima, prospice carnem tuam unde existi: necesse est το enim te reuertere in carne tua in diem resurreccionis, ut reci- pias peccatis tuis condignum, et impietatum tuarum. 16 Et produxissent, praecessit eam consuetus angelus, et ait ad illam: O misera anima, ego sum angelus aderens tibi, referens cotidie ad dominum opera tua maligna quecunque 15 egisti per noctem uel diem: et si fuissem meae potestatis, nec una quidem die ministrassem tibi, sed nicbil orum ualui’ facere : misericors est et iudex iustus, et ipse precepit nobis ut non cessemus ministrare anime’ quousque peniteamini: tu autem perdidisti tempus penitenciae. Ego tibi quidem alienus factus 20s8um, et tu mihi. Pergamus ergo ad iudicem iustum; non te dimittam quam ab odierna die scio quia alienus tibi factus sum. Et spiritus confundebat eum et angelus conturbabat. Cum ergo peruenissent ad potestatem, cum iam ingredi celum abiret, labor impositus est ei super alium laborem ; 25 “obliuio et susurracio obuiauerunt eam, et spiritus fornicacionis et relique potestates‘, et dicebant ei: Vbi perges, misera anima, et audes* praecurrere in celo? sustine, ut uideamus si abemus in te peculiaria nostra, quia non uidemus tibi sanctum adiutorem. Et post haec audiui uoces in excelso celorum dicentes: Offerte 30 miseram animam deo, ut cognoscat quia est deus ut contempsit. Cum ergo ingressa esset coelum, uiderunt eam omnes angeli milia miliorum exclamauerunt una uoce omnes dicentes: Ve tibi, misera anima, pro operibus tuis que fecisti in terra; quid® responsum datura es deo cum accesseris adorare eum ? Respondit 35 angelus qui erat cum ea et dixit: Flete mecum, mei dilectis- simi, requiem enim non inueni in hac anima. Et responderunt ᾿ r id 1 ualuit ? anime 9 3 uio erasum 4 -is > que VISIO PAVLI 19 ei angeli et dixerunt: Auferatur talis anima de medio nostro- rum: ex quo enim ingressa est, putor eius transiuit ad angelos. Et post haec obta est ut adoraret in conspectu dei, et monstrauit ei angelus dominum deum qui eam fecit secundum imaginem et similitudinem suam. Angelus autem 5 eius praecucurrit dicens: Domine deus omnipotens, ego sum angelus anime istius cuius tibi opera offerebam die ac nocte, non faciens secundum tuum iudicium. Et spiritus similiter ait: Ego sum spiritus qui inhabitabam in eam ex quo facta est, in se autem noui, et non est secuta meam uoluntatem: iudica eam, τὸ domine, secundum tuum iudicium. Et facta est uox dei ad eam et dixit: Vbi est fructus tuus quem fecisti pro his quibus ac- cepisti bonis dignum? numquid’ posui distanciam inter te et iustum unius diei? nunquid’ non fciebam oriri’® solem super te cut et super iustum? Illa autem conticuit, non habens‘ 15 quod responderet: et facta est uox iterum dicens: Iustum iudicium dei, et non est personarum acceptio aput deum, qui- cunque enim fecerit misericordiam eius ipse miserebitur, et quicunque non misertus fuerit, neque ei miserebitur deus. Tradatur ergo angelo Tartarucho qui prepositus est penis, et 20 mitat eum in tenebris exterioribus ubi est fletus et stridor den- cium, et sit ibi usque in diem magnum iudicii. Et post haec audiui uocem angelorum et archangelorum dicencium: Iustus es, domine, et iustum iudicium tuum. 17 Et iterum uidi, et ecce anima que adducebatur a duobus 25 angelis flens et dicens: Miserere mei, deus iustus, deus iudex ; hodie enim septem dies habeo ex quo exiui de corpore meo, et tradita sum duobus angelis istis et perduxerunt me ad ea loca que*® nunquam uideram. Et ait ei deus iustus iudex: Quid fecisti? tu enim misericordiam nunquam fecisti, propterea 30 tradita es talibus angelis qui non abent misericordiam, et quia® non fecisti? rectum, ideo neque tecum pie gesserunt® in hora necessitatis tuae. Confitere® ergo peccata tua que comini- sisti in seculo constituta. Et respondit et dixit: Domine, non peccaui. Et iratus est in furore dominus deus iustus dicente 35 Vv i i 2 qui 2 nonquid 3 orire 4 conticuet non habet δ᾽ quem 6 que 7 fecis 8 pia egesserunt 9 constari 2—2 20 VISIO PAVLI ea Non peccaui, quoniam est mentita; et dixit deus: Adhuc reputas in seculum permanere? si hunus quisque uestrum illic peccans caelat et abscondit peccatum suum proximo suo; hic uero non absconditur quicquam : cum enim uenerint adorare 5 anime in conspectu troni et opera bona unius cuiusque et pec- cata eius manifestatur. Et haec audiens conticuit anima, non habens responsionem. Et audiui dominum deum iustum iudi- cem iterum dicentem: Veni, angele anime huius, et sta in medium. Et uenit angelus anime peccatricis habens in mani- ro bus cirographum, et dixit: Aec sunt, domine, in manibus meis’ omnia peccata anime istius a iuuentute eius usquae in odiernum diem, hab annis -x- natiuitatis eius: et si iubes, domine, et narro hactos eius ex quo caepit annorum -xv-. Et dixit dominus deus iustus iudex: dico, angelae, non te exto racionem 15 €X quo ce -XV- esse annorum, sed expone peccata eius ante annos -V- quam moriretur et ante quam huc ueniret. Et iterum dixit deus iudex iustus: Per me enim ipsum iuro et per sanctos angelos meos uirtutemquae meam’, quoniam si penituisset ante -V- annum quam moriretur, propter unius anni conuersacionem 20 Obliuio® nunc fieret omnium que peccauit retro malorum, et indulgenciam et remissa peccatorum haberet: nunc uero pereat. Et respondit angelus anime peccatricis et dixit: Iube, domine, angelum illum exiber animas illas. 18 Et illa ead ora exibite sunt anime in medio et cognouit eas anima 2s peccatoris; et dixit dominus ad animam peccatoris: Tibi dico, anima, operam tuam confiteri quam gesseris in his quas uides animas cum essent in mundo. Et respondens dixit: Domine, nondum completum est annum ex quo hance interfeci* et san- guinem eius fudi in® terra, et cum alia fornicatus sum: non 30 solum autem hoc, sed et nocui® eam ualde substollere’ facultatem elus. Et dixit dominus deus iudex iustus: Aut nesciebas quia qui uim alio facit, si prior mortuus fuerit qui uim sustinuit, seruatur in hunc® locum usque quo moriatur nocens, et tunc assistunt utrique in conspectu iudicis, et nunc unusquisque 35 recepit secundum que fecerit. Et audiui uocem dicentis®: Anima ista in manibus Tartari tradatur, et ἀπο deorsum ad 1 omis 2 mearum 3 oblinione 4 interfecit 5. fodi intra 6 noui 7 substolle 8 jn hib hic 9. dicentes 10 educe VISIO PAVLI 21 inferos debet : ducat eam in carcere inferiorum, et mittatur in tormentis et relinquatur illic ad magnum iudicii diem. Et iterum audiui milia milium angelorum ymnum dicencium domino et clamancium: Iustus es, domine, et iusta iudicia tua. 19 Respondit angelus et dixit mihi: Cognouisti aec omnia? et dixi: Ita, domine. Et dixit mihi: Iterum sequere me, et adsumens te hostendam tibi loca iustorum. Et secutus sum angelum* et substullit me usque ad* tercium celum et statuit me ad ganuam porte: et intendens uidi, et erat porta aurea, et dve columnae aureae plene desuper literis aureis; et conuertit® 10 se iterum angelus ad me et dixit: Beatus es si ingressus fueris in his portis, eo quod non concedatur ingredi nisi solis qui habent bonitatem et innocenciam corporum. Et in omnibus‘ interrogaui> angelum et dixi: Domine, dic mihi cuius rei gratiam posite sunt aec litere super tabulas istas? Respondit angelus et dixit mihi: Haec sunt nomina iustorum ministran- cium deo ex toto corde qui habitant terram. Et iterum dixi: Domine, ergo nomina eorum® et uultus eorum et similitudo ministrancium deo est in caelo, et noti sunt angelis: sciunt enim qui sunt ministri dei ex toto corde priusquam exeant de 20 mundo. 20 Et cum ingressus fuissem interiora portae’ paradisi, exiuit in hoccursum® mibi homo senior cuius uultus fulgebat sol; et complexsus me Aue, Paule, dilectime deo. Et hosculatus est me ilare uultu. Fle, et dixi ei: 25 Frater, quare ploras? Et iterum suspirans et plorans dixit: Nocemur® enim ab hominibus” et contristant nos ualde; multa sunt enim bona que praeparauit dominus et magna repromissio est eius, set multi non percipiunt ea. Et interrogaui” angelum et dixi: Quis est hic, domine? Et dixit mihi: Hic” est Enoc 30 scriba iusticiae. Et ingressus sum interiori loci illius, et statim uidi solem™ et ueniens salutauit me ilarens et gaudens. Cumque uidisset, autit se et fleuit et dixit mihi: Paule, utinam recipias labores tuos eris in genere humano. Mihi quidem™ uidi magna et multa bona quae prae- 35 on -- σι 1 angelorum clit 3 «αὐ 4 ? in omnibus, et 5 -it 8 aliquid omissum per horneoteleuton 7 porta 8 hoce: hmihi 9. Vocemur (? uexamur) 10 omnibus 1 it 12 Haec 13 sc, Heliam 14 quidad 3 9 VISIO PAVLI parauit deus omnibus iustis, et magnae repromissiones sunt dei, sed plures non percipiunt ea; sed et per mutlton labores uix unus et unus ingreditur in ea oe 21 Et respondit angelus et dixit mihi: Quecunque hic s nunc’ ostendo tibi, et quecunque audieris, ne indices ea omni in terris. Et duxit me et ostendit mihi et audiui? illuc uerba que non licet omini loqui: et iterum dixit: Adhuc enim sequere me, et monstrabo tibi que hennarrare palam et referre debeas. Et deposuit me de tercio celo, et induxit me in secundo ro caelo, et iterum duxit me in firmamento, et de firmamento duxit super ganuas celi; erat inicium eius fundamenti super flumen quod inrigat omnem terram. Et interrogaui angelum et dixi: Domine, quis est hic fluuius aque? Et dixit mihi: Hic® est oceanus, Et subito‘ exiui de celo et intellexi quia 15 lumen caeli est quod lucet omni® terre. [Illic autem terra clarior argento septiaes. Et dixi: Domine, quis est hic locus? et dixit mihi: Haec est terra repromissionis. Adhuc non audisti quod scriptum est: Beati mansueti quoniam ipsi haere- ditabunt terram? Anime ergo iustorum cum exierint de 20 corpore, in hunc locum interim dimittuntur. Et dix angelo: Ergo terra haec® manifestabitur ante tempus? Respondit angelus et dixit mihi: Quando uenit Christus quem tu prae- dicas ut regnet, tunc sentencia dei dissoluitur terra prima et aec terra repromissionis tunc hostendetur, et erit sicut ros aut 25 nebula, et tunc manifestabitur dominus Ihesus Christus rex etternus et cum omnes sanctos suos ueniet habitare in eam et regnabit super illos mille annos et manducabunt de bonis quae’ nunc ostendam tibi. 22 Et circumspexi terram illam, et uidi flumen currentem 30 lac et mel, et erant al litus fluminis ipsius arbores plantate plene fructibus; una quaeque® autem arbor erat adferens fructus -XII- in anno uarios et diuersos fructos abentes: et uidi creaturam loci illius et omnem facturam dei, et uidi ibi palmas cubitorum -xx-, alias autem cubitorum -x-; terra autem illa 35 Clar argenta septies, Et e arbores plene fruct- ar radice usque ad sum ordines -x: miliorum® 1 ἢ nuno ® .it 3 hec 4 subdito 5 omnem 6 hac 7 quasi ® quoque ® miliar VISIO PAVLI 23 fru palmarum super -X- milia fructos; uineae autem uitis habebant -x- milia arbusta. In singulis autem uitibus erant -X- milia milia butriones et in miliorum his singuli butrnes; singulae’ autem arb ille adferebant mil fructuum. Et dixi® angelo: Quare una queque arb milia 5 fructuum adferet? Respondens angelus dixit mihi: Quoniam dominus deus abdans fluenter prestat dona’® condignis‘, quia et il
  • proprio uoto adflicx® semetipsos con- sti in mundo omnia cientes propter nomen sanctum . Et iterum dixi angelo: Domine, haec sunt sole repro- 10 missiones® quas promittit sanctissimus dominus deus? Et respondens dixit mihi: Non: sunt enim his maiora septies. Ego autem dico tibi quia cum iusti exierint de corpore, uide- bunt repromissiones et bona quae praeparauit eis deus. Adhuc iterum suspirabunt et plorabunt dicentes: Vt quid uerbum 15 emisimus’ de ore nostro ad inritandum proximum uel una die? Ego uero interrogaui et dixi iterum: Si aec sunt tantum promissa dei? Et respondens angelus dixit mihi: Haec que nunc uides nuptorum® sunt et seruancium castitatem nuptiarum continencium se. Virginibus autem et esurientibus et sicien- 20 tibus iusticiam et adfligentibus se propter nomen domini dabit deus maiora his septies, quae’ nunc ostendam tibi. Et post haec adsumpsit me ex loco illo aec uidi, et ecce flumen οὐδ aqae eius erant aque candide ualde desuper lac, et dixi angelo: Quid® est hoc? et dixit? mihi: Hic” est aceri- 25 osus” lacus ubi est ciuitas Christi, sed non omnis homo per- mittetur ingredi in ciuitatem illam; hoc est enim iter quod ducit ad deum”, et si quis est fornicator et impius, et conversus penituerit et fecerit fructum dignum”™ penitenciae, primum quidem cum exierit’* de corpore, ducitur et adorat'* deum et 30 inde iussu domini traditur Michaelo angelo et baptizat eum in aceriosium lacum ; sic inducit™® eum in ciuitatem Christi iusta” eos qui nihil peccauerunt. Ego autem admiratus sum et benedixi dominum deum in omnibus que uidi. 23 Et responsit angelus et dixit’ mihi: Sequere me, et 35 ar 2 it 3 presta do 4 -e3 5 -erunt secunda manu ® ig 7 -emus 8 -iorum ® flumina 10 haec UD gc, ᾿Αχερούσιος 1) ad eum 3 lignum “4 .int 8 adora 16 .et 1 gc, iuxta 24 VISIO PAVLI inducam te in ciuitatem Christi. Et erat stans super ace- riosium lacum, et misit in nauem auream, et angeli quasi tria milia ymnum ante me dicentes erant donec per- uenirem usque’ ad ciuitatem Christi. Inhabitantes autem 5 cluitatem Christi gauisi ualde super me euntem ad eos, et ingressus uidi? ciuitatem Christi et erat tota aurea, et duo- decim muri circuibant eam, et -XII- pirgi® interiores‘, et singuli muri abebant inter se singula stadia in circuitu: et dixi angelo: Domine, quanto est® stadium hunum? Respondit το angelus et dixit mihi: Tantum est quantum inter dominum deum et homines qui sunt in terris, quia sola est enim magna ciuitas Christi. Et ΧΙ: porte erant in circuitu uitatis pulcritudi magna, et quatuor fmina qui circuibant . Erat autem flumen mellis et men lactis et 15 flumen uini flumen olei. dixi ange: Que sunt flumina haec ccuiencia ciuitatem histam? Et ait mihi: Haec sunt 110" flumina que decurrunt sufficienter his qui sunt in ac terra reprosionis quorum nomina sunt, flumen mellis dicitur Fison et flumen lactis Eufrat et flumen oley 20 Gion et flumen uini Tigris: quales ergo in seculo constituti non sunt usi® potestatem’ arum rerum, sed esurie- ab his et adflixerunt se propter dominum deum. Ideo ingredientibus his in hac ciuitatem, trib eis hec dominus supernum super omnem modum. 25 24 Ego uero ingrediens porta uidi arbores magnas et altas ualde ante ianuas ciuitatis non habentes fructum nisi folia tantum; et uidi paucos uiros dispersos in medio arborum, et plorabant ualde cum uiderent aliquem ingredi in ciuitatem. Et arbores ille penitebant pro ipsis umiliantes semetipsos et 30 inclinantes et rursus se erigebant. ego uidi et fleui? cum eis et interrogaui? angelum et dixi?: Domine, qui sunt isti qui non sunt admissi ingredi in ciuitatem Christi? Et dixit mihi: Hi sunt qui abrenunciauerunt studenter die hac® nocte geiuniis, set cor superbum abuerunt. prae ceteros homines, 35 semetipsos glorificantes et laudantes et nichilum facientes proximis. Alios enim salutabant amichabiliter, aliis uero nec 1 perueniremus que 2 ὦ 3 pigre 4 -ig 5 eg 9. uisi 7 -um 5 sc. ac VISIO PAVLI aue diebant et quidem’ cui uolebant aperiebant et si quid faciebant aliquid proximo modicum inflati erant. Et dixi: Domine, quid ergo? superbia eorum proibuit eos ingredi in ciuitatem Christi? Et respondens angelus dixit mihi: Radix omnium malorum est superbia. Nunquid meliores sunt filio dei qui? ad Iudeos cum multa humilitate uenit? Et interrogaui® eum et dixi: Quid est ergo quod arbores humiliant se et iterum eriguntur? Et respondit angelus et dixit mihi: Tempus omne quod exegerunt* isti in terris deseruihentes deo propter confusionem et obprobria hominum ad tempus erubescentes umiliauerunt se, sed non sunt contristati neque penituerunt ut recederent a superbia sua que erat in eis. Hoc est quod arbores humiliant se et iterum eriguntur. Et interrogaui et dixi: Cuius rei gratia admissi sunt in ganuas ciuitatis? Respondit angelus et dixit mihi: Propter multam bonitatem dei, et quoniam hic est ingressus homnium sanctorum eius ingredien- cium in ac ciuitate: propterea derelicti sunt in hooc loco, ut quando ingreditur cum sanctis suis rex aeternus Christus, in- troeunte’ eo homnes iusti petant® pro his et tune cum illis ingrediantur’ in ciuitate; set tamen non ualet aliquis eorum habere fiduciam qualem® illi qui humiliauerunt se seruientes domino deo in omni uita sua. 25 Ego autem incedebam docente me angelo, et tulit me a flumen mellis, et uidi illic Aesayam et Geremiam et Aezehiel et Ammos et Micheam et Zachaream, profetas minores et maiores, salutauerunt me in ciuitate. Dixiangelo: Que est uia haec? et dixit® mihi: Haec est uia prophetarum: omuis qui contristauerit animam suam et non facit propriam uolun- tatem suam propter deum, cum exierit de mundo et ductus fuerit ad dominum deum et adorauerit eum, tune iussu dei traditur Michaelo, et inducit eum in ciuitate in locum” hunc prophetarum, et salutant eum sicut amicum et proximum suum quoniam fecit uoluntatem dei. 26 Iterum duxit me ubi erat fluuius lactis, et uidi omnes infantes in illo loco quos hoccisit rex Aerodes propter nomen Christi, et salutauerunt me; et dixit mihi angelus: Omnes 25 5 30 35 1 quidaem 2 que 3 .it ‘4-ig- © introente 6 petunt 7 -untur 8 quale 9 i W .9 3k 26 VISIO PAVLI qui seruiunt castitatem cum puritate, cum exierint de corpore, postquam adorant dominum deum traduntur Michaelo et adu- cuntur ad infantes et salutant eos dicentes quia Fratres nostri sunt et amici et membra; in ipsis aereditabunt promissa dei. 5 27 Iterum adsumpsit me et tulit me ad aquilonem ciuitatis et duxit me ubi erat flumen uini, et uidi illic Abraam, Hisaac et Iacob, Lot et Iop et alios sanctos: «οὖ salutauerunt me: et interrogaui et dixi: Quis est hic locus, domine? Respondit angelus et dixit mihi: Omnes qui susceptores peregrinorum το sunt, cum exierint de mundo, adorant primum dominum deum, et trauntur Michaelo et per hance uiam inducuntur in ciui- tatem, et omnes iusti salutant eum sicut filium et fratrem et dicunt ei: Quoniam seruasti humanitatem et susceptionem pere- grinorum, ueni aereditatem abe in ciuitatem domini dei nostri: 15 unusquisque iustus secundum proprium hactum recipiet in ciuitate bona dei. 28 Et iterum tulit me iusta’ flumen olei ab oriente’ ciuitatis. Et uidi illic uiros exultantes et psalmos dicentes et dixi: Qui sunt isti, domine? et ait angelus mihi: Histi sunt qui deuoue- 2orunt se deo ex toto corde, et non abentes in se superbiam. Omnes enim qui exultant in domino deo et psallent in toto corde domino hic inducuntur in ac ciuitate. ὁ 29 Et tulit me in medio ciuitatis iusta’ “ΧΙ: muros. Erat autem in hoc loco murus excelsior; et interrogaui® et dixi: 25 Est in ciuitate Christi murus praecedens in honore huic loco ? Et respondens angelus‘ dixit’ mihi: ‘Est secundus melior primo® et similiter tercius secundo, quia unus unum praecedit’ usque ad -XlI-‘mum® murum. Et dixi: Obquare, domine, unus alium praecedit in gloriam, significa mihi. Et respondens 30 angelus* dixit mihi: Omnes qui abent in se uel modicam de- tractionem aut zelum aut superbiam, euacuatur aliquid de gloria ipsius etiam in ciuitate Christi esset : uide a tergo®, Et conuersus me uidi tronos aureos positos per singulas portas, et super eos diademas aureas 35 gemas: et respexi et uidi interiora inter -XII- uiros 8110 hordine tronos positos qui” multa gloria uidebantur, ita ut nemo ualeat 1 96. iuxta 2 orae 8 .it 4 +et ao | 6 primus 7 «οἱ 8 -mo ® uideatur... 10 .g VISIO PAVLI 27 hennarrare laudem eorum. Et. interrogaui’ angelum et dixi: Domine, quis est super tronum? Et respondens angelus? dixit mihi: li troni® eorum sunt qui bonitatem et intellectum habe- bant cordis et semetipsos stultos fecerunt propter dominum deum neque scientes scripturas neque psalmos plures set uni 5 cappituli memores de preceptis dei audites‘ haec operati sun in his in multa deligencia et studium rectum habentes coram dominum deum ; et de his admiracio adprehendet omnes sanctos coram dominum deum [et de his adprehendet omnes sanctos], colloquentes enim ad alterutrum dicunt: Expectate et 10 uidete imperitos qui nihil amplius sciunt; quomodo meruerunt tantum et tale indumentum et tantam gloriam propter innocen- clam suam. Et uidi! in medio ciuitatis altare magnum excelsum ualde; et erat quidam® stans iusta altare cuius uultus fulgebat sicut gal 15 et tenebat et manibus eius psalterium et citharam, et psallebat dicens: Alleluia. Et uox eius replebat omnem ciuitatem: simul quando exaudiebant eum omnes qui erant super turres et portas et respondebant: Alleluia; ita ut commouerentur fundamenta ciuitatis; et interrogaui* angelum et dixi': Quis 20 est hic, domine, tante potestatis? Et dixit mihi angelus: Hic est Dauid: haec est Hierusalem ciuitas: cum autem uenerit Christus rex aeternitatis cum fiducia® regni sui, ipse iterum praecedet ut psallat, et iusti omnes simul psallant respondentes : Alleluia. Et dixi: Domine, quomodo solus Dauid prae ceteris 25 sanctis inicium fecit psallende? Et respondens angelus* dixit mihi: Quia Christus filius dei sedet ad dexteram patris sui, et hic Dauid psallet ante eum in vii™ celo, et sicut’ fiunt in celis, ita et inferius® similiter, quia non licet sine Dauid ostiam offerre deo set necesse est ut psallat Dauid in hora oblacionis 30 corporis et sanguinis Christi: quemadmodum in celis proficitur, ita et in terra. 30 Et dixiangelo: Domine, quid’ est alleluia ? Et respondens angelus’ dixit mihi; Scrutaris’” et queris” in homnibus. Et dixit" mihi: Dicitur alleluia Ebrayca loquella dei et angelorum : narracio autem alleluia haec est: tecel - cat - 35 marith:macha. Et dixi: Domine, quid est tecel - cat - marith - 1 it 2 +et 3 In trono 4 audiaudi..tes δ΄ -em 6 -am 7 sicut ita“ 8 infernis 9 qui 10 .68 nj 28 VISIO PAVLI macha? Et respondens angelus dixit mihi: Haec est tecel - cat - marith-macha. Benedicamus eum omnes in unum. Inter- rogaui’ angelum et dixi: Domine, omnes qui dicunt alleluia benedicunt deum? Et respondit angelus et dixit mihi: Ita 5est; et iterum si quis ergo psallet alleluia, et praesentes qui sunt non simul psallent, peccata faciunt, quia non compsallent. similiter tricans aut multum senex est?? Respondit angelus et dixit mihi: Non sic; qui autem ualet et non compsallet, contemptorem uerbi cognos- το cit talem: et superbum esset et indignum ut non benedicat dominum deum factorem suum. 31 Cum autem quieuit loqui mihi, duxit me foras extra ciuitatem per medias arbores et recesse a locis terre bonorum, et statuit me super flumen lactis et mellis: et post aec duxit me super oceanum qui portat funda- 15 menta cell. Respondit angelus et dixit mihi: Intelligis* quod hinc eas ? Et dixi: Ita, domine. Et dixit mihi: Veni et sequere me, et ostendam tibi animas impiorum et peccatorum, ut cognoscas qualis’ sit locus. Et profectus sum cum angelo, et tulit me per 20 occasum solis, et uidi principium celi fundatum super flumine aque magno, et interrogaui: Quis est hic fluuius aque? Et dixit mihi: Hic* est oceanus qui circuit omnem terram. Et cum fuissem ad exteriora oceani, aspexi, et non erat lumen in illo loco, sed tenebre et tristicia mesticia: et suspiraui. 25 Kt uidi illic fluuium ignis feruentem, et ingressus multitudo uirorum et mulierum dimersus usque ad ienua et alios uiros usque ad umbiculum’, alios enim usque ad labia, alios autem usque ad capillos; et interrogaui angelum et dixi: Domine, qui sunt isti in flumine igneo? Et respondit angelus et dixit mihi: 30 Neque calidi neque frigidi sunt, quia neque in numero iustorum inuenti sunt neque in numero impiorum. Isti enim inpenderunt tempus’ uite suae in terris dies aliquos facientes in oracionibus’, alios uero dies in peccatis et fornicacionibus usque ad mortem. Et interrogaui et dixi: Qui sunt hii, domine, dimersi usque ad 35ienua in igne? Respondens dixit mihi: Hi sunt qui cum exierint de aecclesia inmitunt se in sermonibus alienis dis- 1 -it 2 Similiter tri . tricans aut multum senes est 3 .eg 4 haec δ᾽ gc. umbilicum $ +in 7 +De (? dei) VISIO PAVLI 29 ceptare. Histi uero qui dimersi sunt usque ad umbiculum, hi sunt qui cum sumpserunt corpus et sanguinem Christi eunt et fornicant et non cessauerunt a peccatis suis usque quo more- rentur’. Dimersi autem usque ad labia hi sunt detractores alterutrum conuenientes in aecclesiam dei; usque ad superlicia’ 5 uero dimersi hii sunt qui innuunt sibi, malignitatem insidiantur proximo suo. 32 Et uidi ad septentrionem® locum uariarum et diuer- sarum penarum repletum uiris et mulieribus, et flumen igneum decurrebat in eum. Conspexi autem et uidi foueas in profundo τὸ ualde, et in eas animas plurimas in unum, et erat profunditas loci illius quasi tria milia cubitorum, et uidi eas gementes et flentes et dicentes: Miserere nobis, domine; et nemo misertus est eis. Et interrogaui angelum et dixi: Qui sunt isti, domine ? Et respondens angelus dixit mihi: Hii sunt qui non sperauerunt rs in domino quod possunt abere eum adiutorem. Et interrogaui et dixi: Domine, si fuerint anime iste ante treginta generaciones aut quadraginta sic permanentes huna super hun, si mit- tantur profundius, foueae credo non caper eos. Et dixit mihi: Abysus mensuram non habet