2383
878
M4
Rod Bilk
422 Miel Coll: 1008.
M. VALERII
MARTIALIS
OPERA.
TOMUS PRIMU Ser
HOS
OF
AIND
illača.
པ02
Ch¹ Eisen jnd) •
N. Le Mire Sculp
1
Marcus
VALERII
MARTIALIS
EPIGRAMMATUM
LIBRI
Ad optimos codices recenfiti & caftigati.
TOMUS PRIMUS.
NON SOLUS
LUTETIE PARISIORUM,
Typis JOSEPHI BARBOU.
M DCC LIV
UNIV
OF
ген
Quarry a
12-13-21
J.L. Lawrence Estate
2 vols.
Hif
24.7.
LECTORI BENEVOLO, S.
M. Valerius Martialis qualis Poëta, quàm dilf-
gens ac ingeniofus Epigrammatum fcriptor, indè
licet perfpicere, quòd à Plinio Secundo non inepto
rerum illarum æftimatore habitus fit (a) homo acer
& acutus, qui non minùs in fcribendo falis & fellis
haberet, quàm candoris. Et quidem cùm in eo non
pauca fint, quæ falvo pudore vir ingenuus legere vix
queat; tùm inter nebulas iftas fateare neceffe eſt
emicare non rara ingenii fummi lumina, plurimaque
paffim occurrere arguta fanè atque fubtilia, in qui-
bus leporis acuminifque non parùm reperias, mul-
tùm verò piperatæ facundiæ. Hinc fcilicet factum D'
ut in illo partim explicando, partim illuftrando
viri eruditi non pauci certatim infudârint; undè
minùs mirum videri debet, nos in eodem à mendis
omnibus expurgando, & debito nitori reftituendo,
operam pofuiffe. Quod ut certiùs affequeremur, con-
fulere non piguit Calderinum, Farnabium, Scrive-
rium, Gruterum, Gronovium, aliofque doctiffimos
hujufce Poëtæ editores, imò nec editos ejufdem
(a) Plin. Epift. Lib. III. Epiſt. ult.
17
codices conferre cum optimis Manufcriptis, uno
præcipuè venerandæ antiquitatis Bodleiano, duobuf-
que Oxonienfibus, quò nobis per falebras incedenti-
bus ad fcopum attingendum tot inter lumina lux
Fuajor affulgeret. Quæ quidem nobis utrùm pura
adftiterit; quid boni hâc noftrâ editione litterariæ
Reipublicæ præftiterimus, tum quoad emendationem
Poëtæ, tum quoad typorum nitorem atque elegan-
siam, ipfe dijudices, Lector benevole. Interim operà
noftra fruere niemor, & vale.
>
↑
VITA
M. VAL. MARTIALIS
M
EX PETRO CRIN ITO.
Arc. Valerius Martialis genere Hifpanus fuit,
Bilbili natus haud ignobili oppido Celtiberia,
ut vetcres auctores tradunt, & ipfe Martialis
cùm pluribus locis demonftrat, tuin maxime his vers
Gbus ad Licinianum municipem fuum :
>
Vir Celtiberis non tacende gentibus
Noftraque laus Hifpania,
Videbis altam, Liciniane, Bilbilim
Equis & armis nobilém.
Sub primam ætatem profectus eft ad urbem Ro-
mam, quò faciliùs in litterarum ftudio verfari pof-
fet, fuumque ingenium erudire. Sed cùm agendis
caufis minimè fe idoneum videret, omnem operain
atque diligentiam retulit ad fcribenda Epigraminata :
in quibus magnopere excelluit judicio veterum. Ma-
ximè autem valuit in promerendis fibi atque conci-
liandis hominum ftudiis: adeò urbanitate & falibus
præftitit. Relata funt à C. Plinio permulta de inge-
nio & eruditione Val. Martialis; quibus fatis colli-
gere poffumus, quanti fecerit hunc ipfum Poëtam
quantùmque illius verfibus oblectari confueverit. Sic
enim fcribit: Fuit Martialis ingenio acri, & quả
plurimùm in fcribendo & falis haberet & fellis, neque
vi VITA M. VAL.
MARTIALIS.
fi
candoris minùs. Itaque minimè mirari oportet,
Alius verus Imperator (qui Cæfari Hadriano gratif
fimus fuit) folitus eft fingulari affectu profequi lepc
res atque jocos poëtæ Martialis, fuumque Virgiliur
vocare. Neque dubium eft, illum Romæ publicis
honoribus ornatum atque honeftatum fuiffe. Nam
cqueftri dignitate donatus eft, & Prætura, & jure
trium liberorum: ut ipfe de fe teftatur. Lib. XII.
Epigrammaton compofuit miro ingenio & fingulari
urbanitate: quibus adjecit Xenia & Apophoreta li-
bellis duobus abfoluta. In his fecutus eft Marfum
poëtam, Pedonem, atque Getulicum: quorum exem-
plo feipfum tuetur; ac`laſcivam verborum licentiam
excufat. Valerium quoque Catullum & Licinium
Calvum plurimi fecit, quòd in hoc fcribendi genere
infignes habiti funt. In duodecimo libro, Nervæ
atque Trajano Imperatoribus blanditus eft, damna-
tis temporibus Domitiani Cæfaris. Ad eundem re-
fertur Spectaculorum liber, qui extra ordinem alio-
rum habetur à noftris Grammaticis ; ut vetufti co-
dices probant. Inter amicos præcipuè habuit Stellam
Patavinum, Decianum, Silium Italicum, Val. Flac-
Gum Parthenium, aliofque complures, ad quos
fæpe numerò fcribit. Stertinius vir clariffimus (quem
Martialis mutato nomine Avitum appellat, tantùm
conceffit ipfius ingenio atque doctrinæ, ut viventi
adhuc imaginem more veterum in fua bibliotheca
pofuerit. Poftremò cùm Martialis foret provectior
tædio rerum urbanarum affectus in patriam rediit
atque in natali folo paulò poft interiit, non fine la-
crymis ac magno moerore C. Plinii, ut ingenuè tefta-
tus eft, fcripta epiftola ad Cornelium Prifcum.
>
>
>
| L. Legrand Sink
ch Eyen.jav
C. VALERII
MARTIALIS
DE
SPECTACULIS
LIBELLUS
EPIGRAMMA
B
PRIMU Mo
In Amphitheatrum Cæfaris.
AR BAR A Pyramidum fileat miracula
Memphis;
Affiduus jactet nec Babylona labor;
Nec Trivia templo molles laudentur
Iones;
Diffimulecque deum cornibus ara frequens ;
Aëre nec vacuo pendentia Maufolea
Laudibus immodicis Cares in aftra ferant,
A
&
MARTIALIS
M. VAL.
Omnis Cæfareo cedat labor Amphitheatro &
Vnum præ cunctis fama loquatur opus.
Hic ubi
I I.
In opera publica Cafaris.
fidereus propiùs videt aftra colofſus,
Et crefcunt media pegmata celſa via;
Invidiofa feri radiabant atria Regis,
Unaque jam tota ſtabat in urbe domus.
Hic, ubi confpicui venerabilis amphitheatri
Erigitur moles ; ftagna Neronis erant.
Hic, ubi miramur velocia munera thermas ;
Abftulerat miferis tecta fuperbus ager.
Claudia diffufas ubi porticus explicat umbras,
Ultima aulæ deficientis crat.
pars
Reddita Roma fibi eft; & funt, te præfide, Cæfar,
Deliciæ populi, quæ fuerant Domini,
I I I,
De fpectatorum frequentiâ.
Uæ tam fepofita eft, quæ gens tam barbara`,
,
Ex qua fpectator non fit in Urbe tua?
Venit ab Orpheo cultor Rhodopeïus Hæmo,
Venit & epoto Sarmata paftus equo;
Et qui prima bibit deprenſi flumina Nili,
Et quem fupreme Tethios unda ferit.
Feftinavit Arabs, feftinavêre Sabæi,
Et Cilices nimbis hic maduere fuis.
Crinibus in nodum tortis venere Sicambri,
Atque aliter tortis crinibus Æthiopes,
Vox diverfa fonat: populorum eft vox tamen una,
Cùm verus patriæ diceris effe pater.
DE SPECTACUL I fa
TUX
I V.
Ad Cæfarem, de delatoribus.
Urba gravis pacì, placidæque inimica quieti,
Quæ femper miſeras follicitabat opes,
Tradita Getulis ; nec cepit arena nocentes;
Er delator habet, quod dabat, exfilium.
E
V.
De lifdem.
Xfulat Aufonia profugus delator ab urbe :
Impenfis vitam principis annumeres.
V I.
De Pasiphaë's ſpectaculo.
Un&tam Paſiphaën Di&æo credite tauro.
Vidimus: accepit fabula priſca fidem.
Nec fe miretur, Cæfar, longæva vetuftas :
Quidquid fama canit, donat arena tibi.
BED
VII.
De fœminarum pugnâ cum beftiis.
Elliger invictis quod Mars tibi fævit in armis
Non fatis eft, Cæfar: fævit & ipfa Venus.
VIII.
De Eadem,
Roftratum Nemees & vaſta in valle leonem,
Nobile & Herculeum fama canebat opus.
Prifca fides taceat: nam poft tua munera, Cæfar
Hæc jam fœminea vidimus a&ta manu.
Q
I X.
De Laureolo.
Ualiter in Scythica religatus rupe Prometheus
Affiduam vivo vifcere pavit avem :
Nuda Caledonio fic pectora præbuit urfo
>
A ij
*
MARTIALIS
M. VAL.
J
Non falfa pendens in cruce Laureolus.
Vivebant laceri membris ftillantibus artus,
Inque omni nufquam corpore corpus erat.
Denique fupplicium dederat necis ille paternæ,
Vel domini jugulum foderat enfe nocens.
Templa vel arcano demens fpoliaverat auro;
Subdiderat fævas vel tibi, Roma, faces.
Vicerat antiquæ fceleratus crimina famæ,
In quo, quæ fuerat fabula, pœna fuit.
X.
D
P
De Dadalo.
Ædale, Lucano cùm fic lacereris ab urfo,
Quàm.cuperes pennas nunc habuiffe tuas !
X L
De rhinocerote.
Ræftitit exhibitus tota tibi, Cæfar, arena,
Quæ non promifit, prælia rhinoceros.
O quàm terribileis exarfir pronus in iras!
Quantus erat cornu, cui pila taurus erat!
De leone.
Aferat ingrato leo perfidus ore magiſtrum,
Aufus tam notas contemerare manus :
Sed dignas tanto perfolvit crimine pœnas,
Et qui non tulerat verbera, tela tulit.
Quos decet effe hominum tali fub Principe mores
Qui jubet ingenium mitius eſſe feris ?
XIII
De urfo.
Ræceps fanguinea dum fe rotat urfus arena,
Pimplicitam vifco perdidit ille fugam.
Splendida jam tecto ceffent venabula ferro;
Nec volet excuffa lancea torta-manu.
,
}
DE SPECTACUL Y S♂
}
Deprendat vacuo venator in aëre prædam,
Si captare feras aucupis arte placet.
XI V.
De fue, quæ ex vulnere peperit.
Nter Cæfareæ difcrimina fæva Dianæ
INFixiffet gravidam cum levis hafta fuem:
Exfiliit partus miferæ de vulnere matris.
O Lucina ferox, hoc peperiffe fuit?
Pluribus illa mori voluiffet faucia telis,
Omnibus ut natis trifte pateret iter.
Quis negat effe fatum materno funere Bacchum
Sic genitum numen credite: nata fera eſt.
I
X V.
De eadem.
Cta gravi telo, confoffaque vulnere, mater
Sus pariter vitam perdidit, atque dedit.
O quàm certa fuit librato dextera ferro!
Hanc ego Lucinæ credo fuiffe manum.-
Experta eft numen moriens utriufque Dianæ ;
Quaque foluta parens, quaque perempta fera eſt
X V I.
De eadem.
SEmiât fœtum, vulnere facta parens.
Us fera jam gravior maturi pignora ventris
Nec jacuit partus, fed matre cadente cucurrit.
O quantum eft fubitis cafibus ingenium !
X VI I.
De Carpophoro venatore.
Umma tuæ, Meleagre, fuit quæ gloria famæ
Quantula Carpophori portio, fufus aper
Ille & præcipiti venabula condidit urfo,
Primus in Arctoi qui fuit axe poli ;
Stravit & ignota ſpectandum mole leonem,
ii
A p.
M. VAL. MARTIALIS
Herculeas potuit qui decuiffe manus :
Et volucrem longo porrexit vulnere pardum.
Præmia cum laudis ferret, adhuc poterat.
XVIII.
R
De Hercule infidente Tauro ad Cœlum rapto.
Aptus abit media quòd ad æthera taurus arena g
Non fuit hoc artis, fed pietatis opus.
Vexerat Europen fraterna per æquora taurus ;
At nunc Álciden taurus in aſtra tulit.
Cæfaris atque Jovis confer nunc, Roma, juvencos =
Par onus ut tulerint, altiùs ifte tulit.
X I X.
De elephante.
Uòd pius & ſupplex elephas te, Cæfar, adoratz
Hic modò qui tauro tam metuendus erat:
Non facit hoc juffus, nulloque docente magiftro:
Crede mihi, numen fentit & ille tuum.
LA
X X.
De tigride & leone.
Ambere ſecuri dextram confueta magiſtri
Tigris, ab Hyrcano gloria rara jugo,
Sæva ferum rabido laceravit dente leonem :
Res nova, non ullis cognita temporibus.
Aufa eft tale nihil, filvis dùm vixit in altis;
Poftquam inter nos eft, plus feritatis habet.
X X I.
•
De tauro & elephante.
Vi modò per totam, flammis ſtimulatus, arenam
Ui
Q Suftulerat raptas taurus in aftra pilas
Occubuit tandem cornuto ardore petitus,
Dum facilem tolli fic elephanta putat.
DE SPECTACUL is.
ร
1
X X'I I.
De Myrino & Triumpho, gladiatoribus.
Dum Friumphum,
Um peteret pars hæc Myrinum, pars illa
Promifit pariter Cæfar utraque manu.
Non potuit meliùs litem finire jocofam.
O dulce invicti Principis ingenium !
X X II I.
De Orpheo.
Uidquid in Orpheo Rhodope ſpectaſſe theatre
Dicitur; exhibuit, Cæfar, arena tibi.
Q D
Repferunt fcopuli, mirandaque filva cucurrit,
Quale fuiffe nemus creditur Hefperidum.
Adfuit immixtum pecudum genus omne ferarum,
Et fupra vatem multa pependit avis.
Ipfe fed ingrato jacuit laceratus ab urfo.
Hæc tamen ut res eft facta, ita ficta alía.
olli
X XI V.
De rhinocerote.
Ollicitant pavidi dum rhinocerota magiſtri,
Seque diu magnæ colligit ira feræ ;
Defperabantur promiffi prælia Martis :
Sed tamen is rediit cognitus ante furor.
Namque gravem gemino cornu fic extulit urum,
Jactat ut impofitas Taurus in aftra pilas.
D
X X V.
De Carpophoro venatore.
Orica quam certo venabula dirigit iðu
Fortis adhuc teneri dextera Carpophori!
Ille tulit geminos facili cervice juvencos;
Illi ceffit atrox bubalus atque bifon.
Hunc leo cùm fugeret, præceps in tela cucurrit.
I nunc, & lentas corripe, turba, moras.
A ir
$
M. VAL. MARTIALIS
S¹
X X V I.
De Naumachia.
quis ades longis ferus fpectator ab oris
Ĉui lux prima facri muneris iſta fuit :
Ne te decipiat ratibus navalis Enyo,
9
Et par unda fretis: hic modo terra fuit.
Non credis fpectes, dum laxent æquora Martem :
Parva mora eft; dices: hic modò pontus erat.
Χ Χ ν Ι Ι.
De Leandro naumachiario.
Vod nocturna tibi, Leandre, pepercerit unda,
Define mirari: Cæfaris unda fuit.
Um
peteret
XX VII I.
Leandri votum.
CU dulces audax Leandrus amores,
Et feffus tumidis jam premeretur aquis;
Sic mifer inftantes affatus dicitur undas:
Parcite, dum propero; mergite, dum redeo.
X X I X.
L
De natatoribus.
Ufit Nereidum docilis chorus æquore toto
Et vario faciles ordine pinxit aquas.
Fufcina dente minax, nexu fuit anchora curvo :
Credidimus remum, credidimufque ratem
Et gratum nautis fidus fulgerę Laconum,
Lataque perfpicuo vela tumere finu.
Quis tantas liquidis artes invenit in undis ?
Aut docuit lufus hos Thetis, aut didicit ?
X X X.
De Carpophoro venatore.
Ecula Carpophorum, Cæfar, fi prifca tuliffent,
Jam nullum in monftris orbe fuiffet opus.
SEJam
DE SPECTACULIS
Non Marathon taurum, Nemee frondofa leonem,
Arcas Mænalium non timuiffet aprum.
Hæc armata manus Hydræ mors una fuiffet;
Huic percuffa foret tota Chimæra femel.
Ignipedes poffet fine Colchide vincere tauros
Solvere & Hefionem folus, & Andromeden.
Herculeæ laudis numeretur gloria: plus eft,
Bis denas pariter perdomuiffe feras.
A
X X X I.
De Naumachia.
,
Ugufti laudes fuerant, committere claffes,
Et freta navali follicitare tuba,
Cæfaris hæc noftri pars eft quota ? vidit in undis
Et Thetis ignotas, & Galatea feras:
Vidit in æquoreo ferventes pulvere currus,
Et domini Triton ipfe putavit equos.
Dumque parat fævis ratibus fera prælia Nereus,
Abnuit in liquidis ire pedefter aquis.
Quidquid & in Circo fpectatur, & Amphitheatro,
Dives Cæfarea præftitit unda tibi.
Fucinus, & pigri taceantur ſtagna Neronis :
Hanc norint unam fecula Naumachiam.
X X X I I.
De Prifco & Vero, gladiatoribus.
Um traheret Prifcus, traheret certamina Verus ૐ
Effet & æqualis Mars utriufque diu:
Miffio fæpe viris magno clamore petita eft;
Sed Cæfar legi paruit ipfe fuæ.
Lex erat, ad digitum pofita concurrere palma ;
Quod licuit, lances, donaque fæpe dedit.
Inventus tamen eft finis difcriminis æqui;
Pugnavere pares: fuccubuere pares.
Mifit utrique rudes, & palmas Cæfar utrique s
Hoc pretium virtus ingeniofa tulit.
10 M. V. MART. DE SPECTACULIS.
Contigit hoc nullo nifi te fub principe, Cæfar
Cùm duo pugnarent, victor uterque fuit.
X X X II I.
De dama & canibus.
Oncita veloces fugeret cùm dama moloſſos
Et varia obliquas necteret arte moras
Cæfaris ante pedes fupplex, fimilifque roganti
Conftitit; & prædam non tetigere canes.
*
X X XIV.
Fragmentum.
*
*
*
He intellecto principe dona tulit,
Numen habet Cæfar, facra eft vis, facra
poteftas.
Credite: mentiri non didicere feræ.
X X X V.
Aliud.
C
D
Edere majori, virtutis fama fecunda eſt.
Illa gravis palma eft, quam minor hoftis habet.
X X X V I.
Aliud, ad Cæfarem.
A veniam fubitis: non difplicuiffe meretur,
Feſtinat, Cæſar, qui placuiffe tibi.
Aliud, apud antiquum Juvenalis ſcholiafiem.
Lavia gens, quantùm tibi tertius abftulit hæres &
Pæne fuit tanti, non habuiſſe duos.
FL
ER
M. VAL. MARTIALIS
EPIGRAMMATUM
LIBER PRIMUS.
AD LECTOREM EPISTOLA,
San
>
PERO me fecutum in libellis meis tale tempe
ramentum ut de illis queri non poffit, quif-
quis de fe bene fenferit, cùm falva infimarum
quoque perfonarum reverentia ludant; quæ adeò
antiquis auctoribus defuit, ut nominibus non tantum
veris abufi fint, fed & magnis. Mihi fama viliùs
conftet, & probetur in me nunc noviffimum inge-
nium. Abfit à jocorum noftrorum fimplicitate ma-
lignus interpres, nec epigrammata mea fcribat. Im-
probè facit, qui in alieno libro ingeniofus eft. Laſ→
civam verborum licentiam, id eft, Epigrammaton
linguam excufarem, fi meum effet exemplum: fic
fcribit Catullus, fic Marfus, fic Pedo, fic Gætuli-
cus, fic quicunque prælegitur. Si quis tamen tam
ambitiosè triftis eft, ut apud illum in nulla pagina
Latinè loqui fas fit; poteft Epiftola, vel potius Ti-
tulo contentus effe. Epigrammata illis fcribuntur,
qui folent fpectare Florales. Non intret Cato thea-
trum noftrum; aut fi intraverit, fpecter. Videor
mihi meo jure facturus, fi Epiftolam verfibus claufero
N
EPIGRAMMA PRIM U M.
Ad Catonem.
Offes jocofæ dulce cùm facrum Floræ,
Feftofque lufus, & licentiam vulgi,
Cur in theatrum, Cato fevere, veniſti
An ideò tantum veneras, ut exires?
12 M. VAL MARTIAL IS
H
I I.
Ad Lectorem,
Ic eft, quem legis, ille, quem requiris
Toto notus in orbe Martialis
Argutis Epigrammatôn libellis :
Cui, Lector ftudiofe, quod dediſti
Viventi decus, atque fentienti,
Rari poft cineres habent Poëtæ.
୦
I I I.
Ubi libri venales.
Ui tecum cupis effe meos ubicunque libellos,
Et comites longæ quæris habere viæ;
Hos eme, quos arctat brevibus membrana tabellis
Scrinia da magnis; me manus una capit.
Ne tamen ignores ubi fim venalis, & ertes
Urbe vagus tota: me duce certus eris.
Libertum docti Lucenfis quære Secundi,
Limina poſt Pacis, Palladiumque forum.
A
I V.
Ad librum fuum.
Rgiletanas mavis habitare tabernas
Cùm tibi, parve liber, Scrinia noftra vacent.
Nefcis, heu, nefcis dominæ faftidia Romæ :
Crede mihi, nimiùm Martia turba fapit.
Majores nufquam ronchi: juvenefque, fenefque
Et pueri nafum rhinocerotis habent.
Audieris cùm grande fophos, dum bafia ja&tas,.
Ibis ab excuffo miffus in aftra fago.
Sed tu
>
ne toties domini patiare lituras
Neve notet lufus triftis arundo tuos ;-
Atherias, lafcive, cupis volitare per auras.
I, fuge; fed poteras tutior effe domi.
*
EPIGRAMMAT. LI B. I. 13
V.
Ad Cafarem.
Cutigeris noftros, Cæfar, fi fortè libellos,
Terrarum dominum pone fupercilium.
Confuevere jocos veftri quoque ferre triumphi;
Materiam dictis nec pudet effe ducem.
Qua Thymelen fpectas, deriforemque Latinum,
Illa fronte, precor, carmina noftra legas.
Innocuos cenfura poteft permittere lufus :
Laſciva eft nobis pagina, vita proba eſt.
D
V I.
Sub Perfonam Cæfaris, ad Poëtam.
O tibi Naumachiam, tu das Epigrammata nobis:
Vis puto cum libro, Marce, natare tuo.
Æ
V I I.
De leonum & leporum ſpectaculo.
Therias aquila puerum portante per auras,
Illæfum timidis unguibus hæfit onus :
Nunc fua Cæfareos exorat præda leones,
Tutus & ingenti ludit in ore lepus.
Quæ majora putas miracula fummus utrifque
Auctor adeſt: hæc funt Cæfaris, illa Jovis,
Stella
VII I.
Ad Maximum, de columba Stella.
Tellæ delicium mei columba,
Verona licet audiente dicam
Vicit, Maxime, pafferem Catulli.
Tanto Stella meus tuo Catullo,
Quanto paffere major eft columba.
£4
M. VAL. MARTIALIS
Q
I X.
Ad Decianum.
Uod magni Thrafeæ, confummatique Catonis
Dogmata fic fequeris, falvus ut effe velis;
Pecore nec nudo ftrictos incurris in enfes :
Quod feciffe velim te, Deciane, facis.
Nolo virum, facili redimit qui fanguine famam ;
Hunc volo, laudari qui fiñe morte poteſt.
X.
In Cottam.
Ellus homo & magnus vis idem, Cotta, videri
Sed qui bellus homo eſt Cotta, pufillus
homo eft.
X I.
>
De Gemello & Maronilla.
Etit Gemellus nuptias Maronillæ,
&
PEt cupit, or inftat, & precatur, & donat.
Adeòne pulcra eft? immò fœdius nil eft.
Quid ergo in illa appetitur & placer tuffis.
C
X I I.
In Sextilianum.
Um data fint equiti bis quina numifmata, quare
Bis decies folus, Sextiliane, bibis?
Jam defeciffet portantes calda miniſtros,
I
Si non potares, Sextiliane, merum.
XIII.
De Regulo.
Tur ad Herculei gelidas qua Tiburis arces >
Ganaque fulphureis Albula fuinat aquis;
Rura, nemufque facrum, dilectaque jugera Muis
Signat vicina quartus ab urbe lapis:
Hic rudis ativas præftabat porticus umbras,
FIGRAM MAT.
LI B. I. 15
Heu quam pænè novum porticus auſa nefas!
Nam fubitò collapfa ruit, cùm mole fub illa
Geftatus bijugis Regulus effet equis.
Nimirum timuit noftras Fortuna querelas,
Quæ par tam magnæ non erat invidiæ.
Nunc & damna juvant : funt ipfa pericula tanti s
Stantia non poterant tecta probare deos.
X I V.
CA
De Arria uxore Pati.
Afta fuo gladium cùm traderet Arria Pæto,
Quem de vifceribus traxerat ipfa fuis:
Si qua fides, vulnus, quod feci, non dolet, inquit;
Sed quod tu facies, hoc mihi, Pæte, dolet.
D
X V.
Ad Cæfarem.
Elicias, Cæfar, lufufque, jocofque leonun
Vidimus : hoc etiam præftat arena tibi :
Cùm prenſus blando toties à dente rediret,
Et per aperta vagus curreret ora lepus,
Unde poteft avidus captæ leo parcere prædæ ?
Sed tamen effe tuus dicitur ergò poteft,
୦
X V I
Ad Julium,
Mihi poft nullos Juli memorande ſodales,
Si quid longa fides, canaque jura valent:
Bis jam pænè tibi conful trigefimus inftat,
Et numerat paucos vix tua vita dies.
Non bene diftuleris, videas quæ poffe negari;
Et folum hoc ducas, quod fuit, effe tuum.
Exfpectant curæque catenatique labores,
Gaudia non remanent, fed fugitiva volant,
Hæc utraque manu, complexuque affere toto
Sæpe fluunt imo fic quoque lâpfa finu.
#6
MARTIALIS
M. VAL.
Non eft, crede mihi, fapientis dicere, vivam :
Sera nimis vita eft craftina; vive hodie.
X VI I.
Ad Avitum.
Unt bona,funt quædam mediocria,funt mala plura,
hic: aliter non fit, Avite, liber.
Quæ legis
X V I I I.
In Titum.
Ogit me Titus actitare cauffas,
Et dicit mihi fæpe, magna res eft:
Res magna eft, Tite, quam facit colonus.
Q
X I X.
Ad Tuccam.
Uid te, Tucca, juvat vetulo mifcere Falerno
In Vaticanis condita muſta cadis ?
Quid tantùm fecere boni tibi peſſima vina?
Aut quid fecerunt optima vina mali?
De nobis facile eft: fcelus eft jugulare Falernum,
Et dare Campano toxica fæva mero.
Convivæ meruere tui fortaffe perire:
Amphora non meruit tam pretiofa mori.
X X.
Ad Eliam.
I memini, fuerant tibi quatuor, Ælia, dentes:
S' fa
Exfpuit una duos tuffis, & una duos.
Jam fecura potes totis tuffire diebus;
Nil iftic, quod agat, tertia tuffis habet.
X X I.
Ad Cæcilianum.
Ic mihi, quis furor eft? turba ſpectante vocatâ,
De solus boletos, Caciliane, voras.
Quid
EPIGRAM MAT. LIB. I.
-17
Quid dignum tanto ventrique gulæque precabor?
Boletum, qualem Claudius edit, edas.
X X I I.
De Mucio Scævola.
Um peteret regem decepta fatellite dextra
Ingeffit facris fe peritura focis.
Sed tam fæva pius miracula non tulit hoftis,
Et raptum flammis juffit abire virum.
Urere quam potuit contempto Murcius igne,
Hanc fpectare manum Porfena non potuit.
Major deceptæ fama eft & gloria dextræ.
Si non erraffet, fecerat illa minus.
Q
ΧΧΙΙΙ.
De leonum & leporum fpectaculo.
J
Vid nunc fæva fugis placidi lepus ora leonis?
Frangere tam parvas non didicere feras.
Servantur magnis ifti cervicibus ungues,
Nec gaudet tenui fanguine tanta fitis.
Præda canum lepus eft, vaftos non implet hiatus:
Non timeat Dacus Cæfaris arma puer.
I
X X I V.
Ad Cottam.
Nvitas nullum, nifi cum quo, Cotta, lavaris,
Et dant convivam balnea fola tibi.
Mirabar, quare nunquam me, Cotta, vocaffes:
Jam fcio me nudum difplicuiffe tibi.
XXV.
Ad Decianum.
A fpicis incomtis illum, Deciane, capillis,
Cujus & ipfe times trifte fupercilium,
Qui loquitur Curios, affertorefque Camillos,
Nolito fronti credere, nupfit heri.
B
M. VAL. MARTIALIS
E
X X V I.
Ad Fauftinum.
*
De tuos tandem populo, Fauſtine, libellus,
Et cultum docto pectore profer opus:
Quod nec Cecropiæ damnent Pandionis arces
Nec fileant noftri, prætereantque fenes.
Ante fores ftantem dubitafne admittere famam ?
Teque piget curæ præmia ferre tuæ ?
Poft te victuræ per te quoque vivere chartæ
Incipiant : cineri gloria fera venit.
X X V I I.
In Sextilianum.
S Extiliane, bibis quantum fubfellia quinque
Solus; aqua toties ebrius effe potes.
Nec confefforum vicina munifmata tantùm,
Æra fed à cuneis ulteriora petis.
Non hæc Pelignis agitur vindemia prælis,
Uva nec in Tufcis nafcitur iſta jugis.
Tefta fed antiqui felix ficcatur Opimi,
Egerit & nigros Maffica cella cados.
A caupone tibi fex Laletana petatur,
Si plus quàm decies, Sextiliane, bibir.
XX VII I.
Ad Procillum.
Efterna tibi nocte dixeramus,
Hlinca tes, nouto, poradcem
Π
Quincunces, puto, poſt decem peractor,,
Cœnares hodie, Procille, mecum.
Tu factam tibi rem ftatim putaſti,
Et non fobria verba fubnotaſti;
Exemplo nimiùm periculofo :
Μισώ μνήμονα συμπότην, Procilis.
EPIGRAM MÀ T. LI B. Í.
H
FA
X X I X.
De Acerra.
Efterno fœtere mero qui credit Acerram,
Fallitur in lucem femper Acerra bibit.
X X X.
Ad Fidentinum plagiarium.
Ama refert noftros te, Fidentine, libellos
Non aliter populo quàm recitare tuos.
Si mea vis dici; gratis tibi carmina mittam ?
Si dici tua vis; hæc eme, ne mea fint.
C
X X X I.
In Diaulum.
Hirugus fuerat, nunc eft veſpillo Díaulus ?
Cœpit quo poterat clinicus effe modo.
}
X X X I I.
Hos
De Encolpo.
Os tibi, Phœbe, vovet totos à vertice crines
Encolpus, domini Centurionis amor.
Grata Pudens meriti tulerit cùm præmia pili,
Quàm primùm longas, Phœbe, recide comas.
Dum nulla teneri fordent lanugine vultus,
Dumque decent fufcæ lactea colla coma:
Utque tuis longum dominufque, puerque fruantur
Muneribus, tonfum fac citò, ferò virum.
N
X X X II I.
Ad Sabidium.
On amo te, Sabidi, nec poffum dicere quare ;
Hoc tantum poffum dicere; non amo ts.
Bit
10 M. VAL. MARTIALLS
A
X X XI V.
De Gellia.
Miflum non. flet, cùm fola eft, Gellia patrem:
Si quis adeft, juffæ profiliunt lacrymæ.
Non luget, quifquis laudari, Gellia, quærit:
Ille dolet verè, qui fine tefte dolet.
I
X X X V.
In Lesbiam.
Ncuftoditis, & apertis, Leſbia, femper
Liminibus peccas, nec tua furta tegis,
Et plus fpectator, quàm te delectat adulter;.
Nec funt grata tibi gaudia, fi qua latent.
At meretrix abigit teftem veloque, ferâque ;
Raraque Summoni fornice rima patet.
A Chione faltem, vel ab Helide difce pudorem:
Abfcondunt fpurcas & monumenta lupas.
Numquid dura tibi nimiùm cenfura videtur 2-
Deprendi veto te, Leſbia, non futui.
V
X X X V I.
Ad Cornelium.
Erfus fcribere me parùm feveros,
Nec quos prælegat in fcola magifter,
Corneli, quereris: fed hi libelli,
Tanquam conjugibus fuis mariti,
Non poffunt fine mentula placere.
Quid fi me jubeas Thalaffionem
Verbis dicere non Thalaffionis ?
Quis Floralía veftit, & ftolatum
Permitrit meretricibus pudorem ?
Lex hæc, carminibus data eft jocofis,
Nec poffunt, nifi pruriant, juvare.
Quare depofita feveritate,
Parcas lufibus, & jocis, rogamus ;.
EPIGRAMMA T. LI B. I. 2x
Nec caftrare velis meos libellos,
Gallo turpias eft nihil Priapo.
SI,
X X X V II.
Ad Lucanum & Tullum fratres.
Lucane, tibi, vel fi tibi, Tulle, darentur,
Qualia Lædei fata Lacones habent:
Nobilis hæc effet pietatis rixa duobus,
Quòd pro fratre mori vellet uterque prior.
Diceret infernas & qui prior îffet ad umbras:
Vive tuo, frater, tempore, vive meo.
XX XVIII.
Ad Baffam.
Entris onus mifero, nec te pudet, excipis auro,
Baffa, bibis vitro;
bibis vitro; cariùs ergo cacas.
V Balla;
Q
S¹
X X X I X.
In Fidentinum plagiarium.
Uem recitas, meus eft, ô Fidentine, libellus :
Sed male cum recitas, incipit effe tuus.
X L.
Ad Decianum.
I quis erit raros inter numerandus amicos,
Quales prifca fides, famaque novit anus ;
Si quis Cecropiæ madidus, Latiæque Minervæ
Artibus, & vera fimplicitate bonus:
'Si quis erit recti cuftos, imitator honeſti ;
Et nihil arcano qui roget ore deos;
Si quis erit magnæ fubnixus robore mentis ;
Difpeream, fi non hic Decianus erit.
Q
X L I.
Ad Lividum.
Ui ducis vultus, & non legis ifta libenter;
Omnibus invideas, Livide; nemo tibi.
22 છે.
M. VAL. MARTIALIS
U
XLII.
In Cæcilium.
Rbanus tibi, Cæcili, videris;
Non es, crede mihi: quid ergo? verna es.
Hoc quod Tranftiberinus ambulator,
Qui pallentia fulfurata fractis
Permutat vitreis: quod otiofæ
Vendit qui madidum cicer coronæ :
Quod cuftos, dominufque viperarum
Quod viles pueri falariorum:
Quod fumantia qui tomacla raucus
Circumfert tepidis cocus popinis :
Quod non optimus Urbicus Poèta :
Quod de Gadibus improbis magiſter
Quod bucca eft vetuli loquax cinædi.
Quare define jam tibi videri,
Quod foli tibi, Cæcili, videris
Qui Galbam falibus tuis, & ipfum
Poffis vincere Seftium Caballum.
Non cuicumque datum eft habere nafums
Ludit qui ftolida procacitate,
Non eft Seftius ille, fed caballus.
XLIII.
De Porcia uxore Bruti.
Conjugis audiffet fatum cum Porcia Bruti,
Et fubtracta fibi quæreret arma dolor:
Nondum fcitis, ait, mortem non poffe negari?
Credideram fatis hoc vos docuiffe patrem.
Dixit, & ardentes avido bibit ore favillas:
I nunc, & ferrum, turba molefta, nega.
LXIV.
In Mancinum.
Is tibi triceni fuimus, Mancine, vocati,
Et pofitum eft nobis nil here præter aprum,
EPIGRAMMA T. LI B. I.
2-gi
Non de tardis fervantur vitibus uvæ;
quæ
Dulcibus aut certant quæ melimela favis;
Non pira quæ lenta pendent religata geniſta;
Aut imitata breves Punica mala roſas.
Ruftica lactantes nec mifit fifcina metas;
Nec de Picenis venit oliva cadis.
Nudus aper; fed & hic minimus, qualifque necars
A non armato pumilione poteft.
Et nihil inde datum eft: tantùm fpectavimus omnes,
Ponere aprum nobis fic & arena folet.
Ponatur tibi nullus aper poft talia facta :
Sed tu ponaris, cui Charidemus, apro.
L
X L V.
Ad Stellam.
"'
Afcivos feporum curfus, lufufque leonum
Quòd major nobis charta minorque gerit 3
Er bis idem facimus, nimiùm fi, Stella, videtur
Hoc tibi: bis leporem tu quoque pone mihi..
XLVI.
E
De libro fuo.
Dita ne brevibus pereat mihi charta libellis
Dicatur potius τὸν δ' απαμειβόμμα
Cum
XLVII.
Ad Hedylam.
Um dicis propero, fac fic facis, Hedyla languet
Protinus, & ceffat debilitata Venus.
Exfpectare jube; velociùs ibo retentus.
Hedyla, fi properas, dic mihi, ne properem.
N
XLVII I
De Diaulo.
Uper erat medicus, nunc eft vefpillo Diaufina
Quod vefpillo facit, fecerat & medicus.
}
24
M. VAL. MARTIALIS
R
X L 1 X.
De leonum & leporum fpectaculo.
Ictibus his tauros non eripuere magiſtri
Per quos præda fugax itque reditque lepus;
Quoque magis mirum, velocior exit ab hofte,
Nec nihil à tantâ nobilitate refert.
Tutior in fola non eſt cum currir arena,
Nec caveæ tanta conditur ille fide.
Si vitare canum morfus, lepus improbe, quæris,
Ad quæ confugias ora leonis habes.
VIE
L.
Ad Licinianum.
Ir Celtiberis non tacende gentibus,
Noftræque laus Hifpaniæ,
Videbis altam, Liciniane, Bilbilim,
Equis & armis nobilem,
Sterilemque Calvum nivibus, & fractis facrum
Vadaveronem montibus,
Et delicati dulce Boterdi nemus,
Pomona quod felix amat.
Tepidi natabis lene Congedi vadum,
Mollefque nympharum lacus ;
Quibus remiffum corpus adftringas brevi
Salone, qui ferrum gelat.
Præftabir illic ipfa figendas prope
Vobifca prandenti feras.
Aftus ferenos aureo franges Tago,
Obfcurus umbris arborum.
Avidam rigens Dercenna placabit fitim,
Et Nutha quæ vincit nives.
At cùm December canus, & Bruma impotens
Aquilone rauco mugiet;
Aprica repetes Tarraconis littora,
Tuamque Laletaniam.
Ibi illigatas mollibus damas plagis
Ma ctabis,
EPIGRAMMA T. L 1-3, I. 25
Mactabis, & vernas apros,
Leporemque forti callidum rumpens equo,
Cervos relinques villico.
Vicina in ipfum filva defcender focum
Infante cinctum fordido.
Vocabitur venator, & veniet tibi
Conviva clamatus propè.
Lunata nufquam pellis, & nufquam toga,
Olidæque veftes murice :
Procul horridus Liburnus, & querulus cliens;
Imperia viduarum procul.
Non rumpet altum pallidus fomnum reus ;
Sed mane totum dormies;
Mercetur alius grande & infanum fophos :
Miferere tu felicium;
Veroque fruere non fuperbus gaudio,
Dum Sura laudatur tuus.
Non impudenter vita, quod reliquum eft, petit,
Cùm fama, quod fatis eft, habet,
S'
L I.
In Emilianum.
tibi Miſtyllus cocus, Æmiliane, vocatur
Dicetur quare non Taratalla mihi;
L I I.
N°
De leonum & leporum fpectaculo.
On facit ad fævos cervix nifi prima leones,
Quid fugis hos dentes ambitiofe lepus ?
Scilicet à magnis ad te defcendere tauris,
Et, que non cernunt, frangere colla velint.
Deſperanda tibi eft ingentis gloria fati:
Non potes hoc tenuis præda fub hofte mori.
LIII.
Ad Quinetianum.
Ommendo tibi, Quinetiane, noftros,
Noftros dicere fi tamen libellos
Cin
C
26 M. VAL.
MARTIALIS
Poffim, quos recitat tuus Poëta : )
Si de fervitio gravi queruntur,
Affertor venias, fatifque præftes;
Et, cùm fe dominum vocabit ille,
Dicas effe meos, manuque miffos.
Hoc fi terque quaterque clamitaris ;
Impones plagiario pudorem.
LIV.
In Fidentinum plagiarium.
Na eft in noftris tua, Fidentine, libellis
U Nagina, fed cesta domini fignata figura
Quæ tua traducit manifefto carmina furto.
Sic interpofitus vili contaminat unco
;
Urbica Lingonicus Tyrianthina bardocuculus :
Sic Aretina violant cryftallina teſtæ :
Sic niger in ripis errat cùm fortè Cayftri,
Inter Ledæos fidetur corvus olores:
Sic ubi multifona fervet facer Atthide lucus,
Improba Cecropias offendit pica querelas.
Indice non opus eft noftris nec vindice libris:
Stat contrà, dicitque tibi tua pagina, Fur es.
L V.
Ad Fufcum.
I quid, Fufce, vacas adhuc amari,
S&
Nam funt hinc tibi, funt & hinc amici】-
Unum, fi fupereft, locum rogamus.
Nec me, quòd tibi fim novus, recuſes;
Omnes hoc veteres tui fuerunt.
Tu tantùm infpice, qui novus paratur,
An poffit fieri vetus fodalis.
V
L V I.
Ad Frontonem.
Ota tui breviter fi vis cognofcere Marci,
Clarum militiæ, Fronto, togæque decus;
EPIGRAM MAT. LIB. È
27:
Hoc petit: effe fui, nec magni ruris arator,
Sordidaque in parvis otia rebus amat.
Quifquam picta colit Spartani frigora ſaxi,
Et matutinum portat ineptus ave;
Cui licet, exuviis nemoris rurifque beato,
Ante focum plenas explicuiffe plagas ?
Et pifcem tremula falientem ducere feta,
Flavaque de rubro promere mella cado?
Pinguis inæquales onerat cui villica menfas
Et fua non emtus præparat ova cinis?
Non amet hanc vitam, quifquis me non amet, opta :
Vivat & urbanis albus in officiis.
Co
LVI I.
Ad cauponem.
Ontinuis vexata madet vindemia nimbis:
Non potes, ut cuperes, vendere, caupo,
merum.
LV III.
Ad Flaccum, qualem puellam velit.
Ualem, Flacce, velim quæris, nolimve puellam?
Nolo nimis facilem, difficilemque nimis.
Illud quod medium eft atque inter utrumque
probamus.
>
Nec volo quod cruciat: nec volo quod faţiat.
LIX.
De pueri pretio.
Illia pro puero centum me mango popofcit:
Rifi ego; fed Phoebus protinus illa dedit.
Hoc dolet, & queritur de me mea mentula mecum ;
Laudaturque meam Phoebus in invidiam.
Sed feftertiolum donavit mentula Phobo
Bis decies: hoc da tu mihi, pluris eman.
Cij
23
M. VAL. MARTIALIS
D
L X.
Ad Flaccum.
At Bajana mihi quadrantes fportula centum ;
Inter delicias quid facit ifta fames?
Redde Lupi nobis, tenebrofaque balnea Grylli:
Tam malè cum cœnem, cur bene, Flacce, layor?
L X I.
De leonum & leporum fpectaculo.
Ntres ampla licet torvi lepus ora leonis
IN
Effe tamen vacuo fe leo dente putat.
Quod ruet in tergum, vel quos procumbet in armos ?
Alta juvencorum vulnera figet ubi?
Quid fruftra nemorum dominum regemque fatigas?
Non nifi delecta pafcitur ille fera.
V
LX I I.
Ad Licinianum.
Erona doctis fyllabas amat Vatis ;
Marone felix Mantua eft:
Cenfetur Apona Livio fuo tellus,
Stellaque nec Flacco minùs :
Apollodoro plaudit imbrifer Nilus,
Nafone Peligni fonant;
Duofque Senecas, unicumque Lucanum,
Facunda loquitur Corduba,
Gaudent jocofe Canio fuo Gades,
Emerita Deciano meo:
Te, Liciniane, gloriabitur noftra,
Nec me tacebit Bibilis.
CA
L XIII.
De Lævina,
Alta, nec antiquis cedens Lævina Sabinis,
Et quamvis tetrico triftior ipfa viro:
Dum modo Lucrino, modo fe permittit Averno;
È PIGRAM MAT. LIB. 1. 29
Et dum Bajanis fæpe fovetur aquis :
Incidit in flammas, juvenemque fecuta,
Conjuge, Penelope venit, abît Helene.
Uf recitem ti
B Ella
L XI V.
Ad Celerem.
reli&o
recitem tibi noftra rogas Epigrammata; nolo:
Non audire, Celer, fed recitare cupis.
L X V.
Ad Fabullam.
Ella es; novimus : & puella; verum eft:
Et dives; quis enim poteft negare?
Sed dum te nimiùm, Fabulla, laudas,
Nec dives, neque bella, nec puella es.
L X V I.
Ad Cæcilianum, de genere & declinatione ficus.
CU
Um dixi ficus, rides quafi barbara verba,
Et dici ficos, Cæciliane, jubes.
Dicemus ficus, quas fcimus in arbore naſci:
Dicemus ficos, Cæciliane, tuos.
FR
L X V I I.
Ad plagiarium.
Rras, meorum fur avare librorum
Fieri poëtam poffe qui putas tanti,
Scriptura quanti conftet, & tomus vilis.
Non fcx paratur aut decem fophôs nummis,
Secreta quære carmina, & rudes curas,
Quas novit unus, fcrinioque fignatas
Cuftodit ipfe virginis pater chartæ ;
Quæ trita duro non inhorruit mento.
Mutare dominum non poteft liber notus,
Sed pumicata fronte fi quis eft nondum,
Nec umbilicis cultus atque membrana;
Mercare: tales habeo ; nec fciet quifquam.
C iij
30 M. VA L.
MARTIALIS
Aliena quifquis recitat, & petit famam;
Non emere librum, fed filentium debet.
LX VII I.
Ad Chærilum.
Iber homo es nimium, dicis mihi, Chœrile,
femper:
In te qui dicit, Chorile, liber homo eft.
L X I X.
De Rufo.
Uidquid agit Rufus, nihil eft nifi Nævia Rufo :
Si gaudet, fi flet, fi tacet, hanc loquitur.
Cœnat, propinat, pofcit, negat, innuit; una eft
Nævia: fi non fit Nævia, mutus erit.
Scriberet hefterna patri cùm luce falutem,
Nævia lux, inquit, Nævia lumen, ave.
Hæc legit, & ridet demiffo Nævia vultu.
Nævia non una eft: quid, vir ineptè, furis?
L X X.
C
Ad Maximum de Canio Rufo.
Epit, Maxime, Pana quæ folebat,
Nunc oftendere Canium Terentos.
L X X I.
Librum fuum Procullo mittit.
Ade falutatum pro me, liber: ire juberis
Ad Proculi nitidos, officiofe, Lares.
Quæris iter? dicam : vicinum Caftora canæ
Tranfibis Veftæ, virgineamque domum.
Inde facro veneranda petes pallatia clivo,
Plurima qua fummi fulget imago ducis.
Nec te detineat miri radiata coloffi,
Quæ Rhodium moles vincere gaudet opus.
EPIGRAM MAT. L 1 B. I.
38
Flecte vias hac, qua madidi funt te&ta Lyæi,
Et Cybeles picto ftat Corybante tholus.
Protinus à læva clari tibi fronte Penates
Atriaque excelfæ funt adeunda domus.
Hanc pete; nec metuas faftus, limenque fuperbum :
Nulla magis toto janua pofte patet;
>
Nec propior quam Phoebus amet, do&tæque forores.
Si dicet: quare non tamen ipfe venit?
Sic licet excufes : Quia qualiacunque leguntur
Ifta, falutator fcribere non potuit.
N
L X X I I.
Ad Somnum.
Ævia fex calathis; feptem Juftina bibatur;
Quinque Lycas; Lyde quattuor; Ida tribus.
Omnis ab infufo numeretur amica Falerno;
Et quia nulla venit, tu mihi, Somne, veni.
L X X II I.
Noftris
In Fidentinum plagiarium.
Oftris verfibus effe te poëtam,
Fidentine, putas, cupifque credi.
Sic dentata fibi videtur Ægle,
Emtis offibus, Indicoque cornu :
Sic, quæ nigrior eft cadente moro,
Ceruffata fibi placet Lycoris.
Hac & tu ratione, qua poëta es,
Calvus cùm fueris, eris comatus.
N
L XXIV.
Ad Cæcilianum.
Ullus in urbe fuit tota qui tangere vellet
Uxorem gratis, Cæciliane, tuam,
Dum licuit : fed nunc pofitis cuftodibus, ingens
Turba fututorum eft; ingeniofus homo es.
CIV
32
M. VAL. MARTIALIS
M
L X X V.
Ad Paullam.
Echus erat; poteras tamen hoc tu, Paulla,
negare:
Ecce, vir eft; nunquid, Paulla, negare potes?
D
O
L X X V I.
De Lino.
Imidium donare Lino, quàm credere totum
Qui mavult: mavult perdere dimidium.
LXXVΙΙ.
Ad Flaccum.
Mihi curarum pretium non vile mearum,
do a vinne artis
Flacce Antenorei fpes & alumne Laris :
Pierios differ cantufque, chorofque fororum:
Æs dabit ex iftis nulla puella tibi.
Quid petis à Phœbo? nummos habet arca Minervæ:
Hæc fapit, hæc omnes fœnerat una deos.
Quid poffent hæderæ Bacchi dare? Palladis arbor
Inclinat varias pondere nigra comas.
Præter aquas Helicon, & ferta, lyrafque Dearum
Nil habet, & magnum femper inane, fophos.
Quid tibi cum Cirrha? quid cum Permeffide nuda ?
Romanum propius, divitiufque forum eft.
Illic æra fonant: at circum pulpita noftra,
Et fteriles cathedras, bafia fola crepant.
P Parcè
LX XV Ι Ι Ι.
Dc Charino.
Ulchrè valet Charinus, & tamen pallet.
Parcè bibit Charinus, & tamen pallet.
Bene concoquit Charinus, & tamen pallet.
Sole uritur Charinus, & tamen pallet.
Tingit cutem Charinus, & tamen pallet,
Cunnum Charinus lingit, & tamen pallet.
É FIGRAMM A T. LIB. I. 33
L X X I X.
De Fefto.
Ndignas premeret peftis cùm tabida fauces,
Inque dues vultus ferperet atra lues :
Siccis ipfe genis flentes hortatus amicos,
Decrevit Stygios Feftus adire lacus.
Nec tamen obfcuro pia polluit ora veneno ;
Aut torfit lenta triftia fata fame.
Sanctam Komana vitam fed morte peregit,
Dimifitque animam nobiliore via.
Hanc mortem fatis magni præferre Catonis
Fama poteft: hujus Cæfar amicus erat.
S
L X X X.
Ad Attalum.
Emper agis cauffas, & res agis, Attale, femper;
Eft, non eft, quod agas, Attale; femper agis.
Si res, & cauffæ defunt, agis, Attale, mulas.
Attale, ne quod agas defit, agas animam.
L X X X I.
Ad Canum.
Portula, Cane, tibi fuprema nocte petita eft.
Occidit, , puto, te, Cane, quòd una fuit.
Sportula, Cane, tibi,
E
LXXXII.
Ad Sofibianum.
fervo fcis te genitum, blandèque fateris,
Cùm dicis dominum, Sofibiane, patrem.
L X X X I I I.
De Regulo.
Ac quæ pulvere diffipata multo
En quanto jacet abfoluta cafu!
Tectis nam modò Regulus fub illis
34 M. VAL. MARTIALIS
Geſtatus fuerat, recefferatque:
Victa eſt pondere cùm fuo repentè ;
Et poftquam domino nihil timebat,
Securo ruit incruenta damno.
Tantæ, Regule, poft metum querelæ,
Quis curam neget effe te deorum,
Propter quem fuit innocens ruina?
Ο
L X X X I V.
De Manneja.
S & labra tibi lingit, Manneja, catellus:
Non miror, merdas fi libet effe cani.
L X X X V.
De Quirinali.
Xorem habendam non putat Quirinalis,
Cùm vult habere filios; & invenit,
Quo poffit iftud more; futuit ancillas;
Domumque & agros implet equitibus vernis.
Paterfamilias verus eft Quirinalis.
V
L X X X V I.
De Mario.
cùm
Enderet excultos colles cum præco facetus,
Atque fuburbani jugera pulchra foli:
Errat, ait, fi quis Mario putet effe neceffe
Vendere, nil debet, fœnerat immò magis.
Quæ ratio eft igitur? fervos ubi perdidit omnes,
Et pecus, & fructus, non amet inde locum.
Quis faceret pretium : nifi qui fua perdere vellet
Omnia? Sic Mario noxius hæret ager.
VI
LXXXVII.
De Novio micropſyco.
Icinus meus eft, manuque tangi
De noftris Novius poteft feneftriss
Quis non invideat mihi, puterque
-EPIGRAM
GRAM MAT. LI B. I. 35
Horis omnibus effe me beatum,
Juncto cui liceat frui fodale?
Tam longè eft mihi quàm Terentianus,
Qui nunc Niliacam regit Syenen.
Non convivere, nec videre faltem,
Non audire licet; nec urbe tota
Quifquam eft tam propè, tam proculque nobis,
Migrandum eft mihi longiùs, vel illi.
Vicinus Novio, vel inquilinus
Sit, fi quis Novium videre non vult.
L X X X VIII.
Ad Fefceniam.
E gravis hefterno fragres, Fefcennia, vino,
Paftillos Cofmi luxuriofa voras.
NE
Ifta linunt dentes jentacula: fed nihil obftat,
Extremo ructus cùm venit à barathro.
Quid quòd olet graviùs miftum diapafmate virus,
Atque duplex animæ longiùs exit odor.
Notas ergo nimis fraudes, deprenfaque furta
Jam tollas, & fis ebria fimpliciter.
L X X X I X.
Alcimi pueri epitaphium.
A Leime, quem raptum, domino crefcentibus annis
Labicana levi ceſpite velat humus :
Accipe non Pario nutantia pondera faxo,
Quæ cineri vanus dat ruitura labor ;
Sed fragiles buxos, & opacas palmitis umbras,
Quæque virent lacrymis rofcida prata meis.
Accipe, care puer, noftri monumenta laboris :
Hic tibi perpetuo tempore vivit honor.
Cùm mihi fupremos Lachefis pervenerit annos;
Non aliter cineres mando jacere meas.
36
M. VAL. MARTIALIS
G Garris
X C.
In Cinnam.
Arris in aurem femper omnibus, Cinna:
Garris & illud, tefte quod licet turba.
Rides in aurem, quereris, arguis, ploras:
Cantas in aurem, judicas, taces, clamas.
Adeone penitùs fedit hic tibi morbus,
Ut fæpe in aurem, Cinna, Cæfarem laudes?
X C I.
Q
Ad Baffam tribadem.
Vòd nunquam maribus cinctam te
videbam,
Balla
Quòdque tibi machum fabula nulla dabat;
Omne fed officium circa te femper obibat
Turba tui fexûs, non adeunte viro:
Effe videbaris (fateor) Lucretia nobis ;
At tu (pro facinus!) Baffa, fututor eras.
Inter fe geminos audes committere cunnos;
Mentiturque virum prodigiofa Venus.
Commenta es dignum Thebano ænigmate monftrum,
Hic, ubi vir non cft, ut fit adulterium.
C
SE
X CII.
Ad Lalium obtrectatorem.
Um tua non edas, carpis mea carmina, Læli :
Carpere vel noli noftra, vel ede tua.
XCIII.
Ad Mamurianum.
Ape mihi queritur non ficcis Ceſtus ocellis,
Tangi fe digito, Mamuriane, tuo.
Non opus eft digito: totum tibi Ceſton habeto,
Si deeft nil aliud, Mamuriane, tibi.
Sed fi nec focus eft, nudi nec fponda grabati,
Nec currus Chiones, Antiopeſve calix:
EPIGRAMMA T. L I B. I. 37
Cerea fi pendet lumbis & trita lacerna,
Dimidiafque nates Gallica palla tegit;
Pafceris & nigræ folo nidore culinæ,
Et bibis immundam cum cane pronus aquam:
Non culum ( neque enim eft culus, qui non cacat olim,)
Sed fodiam digito, qui fupereft, oculum.
Nec me zelotypum, nec dixeris effe malignum,
Denique pædica, Mamuriane, fatur.
X CIV.
Aquini & Fabricii tumulus.
Fabricio junctus fido requiefcit Aquinus,
Qui prior Elyfias gaudet abiffe domos.
Ara duplex primi teftatur munera pili ;
Infcriptum eft, titulo quod breviore legis
Junctus uterque, facro laudatæ fœdere vitæ,
Famaque quod rarò novit, amicus erat,
X C V.
C
Q
Ad Eglen fellatricem.
Antafti male, dum fututa es, Agle,
Jam cantas bene : baſianda non es.
X C V I,
Ad Elium.
Uòd clamas femper, quòd agentibus obftrepis,
Ali,
Non facis hoc gratis: accipis, ut taceas.
X C VIT.
In Maternum.
non moleftum eft, teque non piget, Scazon,
Noftro (rogamus) pauca verba Materno
SNOO
Dicas in aurem, fic, ut audiat folus.
Amator ille triftium lacernarum,
Et bæticatus atque leucophæatus,
Qui coccinatos non putat viros effe,
58
MARTIALIS
M. VAL.
{
Amethyftinafque mulierum vocat veftes;
Nativa laudet, habeat & licet femper
Fufcos colores, Galbinos habet mores:
Rogabis, unde fufpicer virum mollem?
Una lavamur, adfpicit nihil fursùm;
Sed fpectat oculis devorantibus draucos,
Nec otiofis mentulas videt labris.
Quæris, quis hic fit? excidit mihi nomen.
X C VII I.
C
Ad Navolum cauffidicum.
Um clamant omnes, loqueris tu,Nævole, tantùm,
Et te patronum, cauffidicumque putas.
Hac ratione poteft nemo non effe difertus:
Ecce, tacent omnes; Nævole, dic aliquid.
XCIX.
In Diodorum, ad Flaccum.
Litigat, & podagra Diodorus, Flacce, laborat,
N
Sed nil patrono porrigit: hæc chiragra eſt.
C.
Ad Calenum avarum.
On plenum modò vicies habebas ;
Sed tam prodigus, atque liberalis,
At tam lautus eras, Calene, ut omnes
Optarent tibi centies amici.
Audit vota Deus, precefque noftras ;
Etque intra, puto, feptimas Kalendas
Mortes hoc tibi quatuor dederunt.
At tu fic quafi non foret reli&um,
Sed raptum tibi centies, abiſti
In tantam mifer efuritionem,
Ut convivia fumptuofiora,
Toto quæ femel apparas
femel apparas in anno,
Nigra fordibus explices monetæ
Et ſeptem veteres tui fodales
EPIGRAM MAT. LIB. I. 39
Conftemus tibi plumbea felibra.
Quid dignum meritis precemur iſtis ?
Optamus tibi millies, Calene:
Hoc fi contigerit, fame peribis.
M
I
C I.
De Afra vetula.
Ammas atque tatas habet Afra; fed ipfa tatarum
Dici & mammarum maxima mamma poteft.
CII.
De Demetrio liberto fuo.
Lla manus quondam ftudiorum fida meorum,
Et felix domino, notaque Cæfaribus,
Deftituit primos viridis Demetrius annos :
Quarta tribus luftris addita meffis erat.
Ne tamen ad Stygias famulus defcenderet umbras,
Ureret implicitum cùm fcelerata lues,
Cavimus; & domini jus omne remifimus ægro:
Munere dignus erat convaluiffe meo.
Senfit deficiens fua præmia, meque patronum
Dixit, ad infernas liber iturus aquas.
S'
CII I.
Ad Lycorim.
Ui pinxit Venerem tuam, Lycori,
CIV.
In Scævolam.
dederint fuperi decies mihi millia centum
Dicebas nondum, Scævola, juftus eques :
Qualiter ô vivam, quàm largè, quàmque beatè?
Riferunt, faciles & tribuere dei.
Sordidior multo poft hoc toga; pænula pejor;
Calceus eft farta terque quaterque cute;
Deque decem plures femper fervantur olivæ ;
40
MARTIALIS
M. VAL.
Explicat & cœnas unica menfa duas ;
Et Vejentani bibitur fex craffa rubelli;
Affe cicer tepidum conftat, & afſe Venus,
In jus, ô fallax atque inficiator, eamus:
Aut vive, aut decies, Scævola, redde deis,
C V,
PH
De leonum & leporum fpectaculo,
Leo quòd juga delicata collo
Pardus fuftinet; improbæque tigres
Indulgent patientiam flagello;
Mordent aurea quòd lupata cervi 3
Quòd fræno Libyci domantur urfi ;
Et quantum Calydon tuliffe fertur,
Paret purpureis aper capiftris;
Turpes effeda quòd trahunt bifontes ;
Et molles dare juffa quòd choreas
Nigro bellua nil negat magiftro;
Quis fpectacula non putet deorum ?
Hæc tranfit tamen, ut minora, quifquis
Venatus humiles videt leonum,
Quos velox leporum timer fatigat.
Dimittunt, repetunt, amantque captos;
Et fecurior eft in ore præda,
Laxos cui dare perviofque rictus
Gaudent, & timidos tenere dentes;
Mollem frangere dum pudet rapinam:
Stratis cùm modò venerint juvencis,
Hæc clementia non paratur arte;
Sed norunt cui ferviant leones.
IN
CV I.
Ad Q. Ovidium.
N Nomentanis, Ovidi, quod nafcitur agris
Accepit quoties tempora longa merum;
Exuit annofa mores nomenque fenecta,
Et, quidquid voluit, tefta vocatur anus,
CVIL
Ž PIGRAMM A T. LI B. I.
4I
;
C VI I.
Ad Rufum.
INterponis aquam fubinde, Rufo;
Et, cogeris à fodale, raram
Diluti bibis unciam Falerni.
Numquid pollicita eſt tibi beatam
Noctem Nævia, fobriafque mavis
Certæ nequitias fututionis ?
Sufpiras, retices, gemis: negavit.
Crebros ergo bibas licet trientes,
Et durum jugules mero dolorem.
Quid parcis tibi, Rufe? dormiendum eſt.
CVIII
Ad Lucium Julium.
Spe mihi dicis, Luci carifime, Jus
Scribe aliquid magnum: defidiofus homo es.
Otia da nobis ; fed qualia fecerat olim
Mecœnas Flacco, Virgilioque fuo.
Condere victuras tentem per fecula chartas,
Et nomen flammis eripuiffe meum.
In fteriles campos nolunt juga ferre juvenci :
Pingue folum laffat; fed juvat ipfe labor.
E
CIX.
Ad Gallum.
St tibi (fitque precor, multos crefcatque per
annos ! )
Pulchra quidem, verùm Tranſtiberina domus.
At mea Vipfanas fpectant coenacula laurus:
Factus in hac ego fum jam regione fenex,
う
​Migrandum eft, ut mane domi te, Galle, falutem ;
Et tanti, vel fi longiùs illa foret.
Sed tibi non multum eft, unum fi præfto togatum ;
Multum eft, hunc unum fi mihi, Galle, nego.
D
42
MARTIALIS
M. VA L.
Ipfe falutabo decima te fæpiùs hora;
Mane tibi pro me dicet avere liber.
C X.
De Catella Publii.
Sfa eft paffere nequior, Catulli.
I ifa et
quilt columba.
Iffa eft blandior omnibus puellis.
Iſſa eſt carior Indicis lapillis.
Iffa eft deliciæ catella Publi.
Hanc tu, fi queritur, loqui putabis.
Sentit triftitiamque, gaudiumque.
Collo nixa cubat, capitque fomnos,
Ut fufpiria nulla fentiantur;
Et defiderio coaca ventris,
Gutta pallia non fefellit ulla;
Sed blando pede fufcitat, toroque
Deponi monet, & rogat levari.
Caſtæ tantus ineft pudor catellæ :
Ignorat Venerem; nec invenimus
Dignum tam tenera virum puella.
Hanc ne lux rapiat fuprema totam,
Picta Publius exprimit tabella:
In qua tam fimilem videbis Iffam,
Ut fit tam fimilis fibi nec Iffa.
Iffam denique pone cum tabella:
Aut utramque putabis effe veram,
Aut utramque putabis effe pictam.
C X I.
Ad Velocem.
Cribere me quereris, Velox, epigrammata longa.
Ipfe nihil fcribis : tu breviora facis.
CXII
2
S
Ad Regulum.
C
Um tibi fit Sophiæ par fama & cura Deorum,
Ingenio pietas nec minor ipfa fuo,
EPIGRAM MA T. Ì L B. I.
43
Ignoret meritis dare munera, qui tibi librum,
Et qui miratur, Regule, thura dari.
CXIII.
In Prifcum.
C
Um te non noſſem
vocabam :
dominum regemque
Cùm bene te novi, jam mihi Prifcus eris,
C XI V.
Ad Lectorem.
Q
Uæcunque lufi juvenis & puer quondam,
Apinafque noftras,
› quas nec ipfe jam novi ;
Male collocare fi bonas voles horas,
Et invidebis otio tuo, lector;
A Valeriano Pollio petes Quincto,
Per quem perire non licet meis nugis.
Hos
C X V.
Ad Fauftinum.
Os tibi vicinos, Fauftine, Telefphorus hortes
Fænius, & breve rus, udaque prata tenet
Condidit hic natæ cineres, nomenque facravit,
Quod legis Antullæ, dignior ipfe legi,
Et Stygias æquum fuerat pater iffet ad umbras ;
Quod quia non licuit, vivat, ut offa colat.
C X V I.
Η
Antulla Epitaphium.
Oc nemus æterno cinerum facravit honori
Fænius
Hofanius, & culti jugera pauca foli.
Hoc tegitur citò rapta fuis Antulla ſepulchro :
Hoc erit Antullæ miftus uterque parens.
Si cupit hunc aliquis, moneo, ne fperet agellum a
Perpetuò dominis ferviet ifte fuis.
Dij
4
M. VAL. MART. LIB. Y
44
୦
CXVII.
In Procillum.
Uædam me cupit, invide Procille,
Loto candidior puella cycno,
Argento, nive, lilio, liguftro:
Sed quandam volo nocte nigriorem »
Formica, pice, graculo, cicada.
Jam fufpendia fæva cogitabas:
Si novi bene te, Procille, vives.
Oc
CXVII I.
In Lupercum.
Ccurris quoties, Luperce, nobis,
Vis mittam puerum, fubinde dicis
Cui trades Epigrammatôn libellum,
Lectum quem tibi protinùs remitttam ?
Non eft, quòd puerum, Luperce, vexes ≈
Longum eft, fi velit ad Pirum venire,
Et fcalis habito tribus, fed altis.
Quod quæris, propiùs petas licebit :
Argi nempe foles fubire letum.
Contra Cæfaris eft forum taberna,
Scriptis poftibus hinc & inde totis,
Omnes ut citò perlegas Poëtas:
Illinc me pete; nec roges Attre&tum,
Hoc nomen dominus gerit tabernæ:)
De primo dabit, alterove nido
Rafum pumice, purpuraque cultum
Denariis tibi quinque Martialem.
Tanti non es, ais? fapis, Luperce.
C X I X.
Ad Cecilianum..
*
Ui legiffe fatis non eft epigrammata centum.,,
Nil illi, fatis eft, Cæciliane, mali,
45
M. VAL. MARTIALIS
EPIGRAM MATUM
LIBER II.
AD DE CI A NUM EPISTOLA.
>
UID nobis, inquis, cum epiftola? Parùmne
tibi præftamus fi legimus epigrammata ?
Quid hîc porrò dicturus es, quod non poffis
verfibus dicere? Video, quare Tragoedi epiftolam
accipiant, quibus pro fe loqui non licet. Epigram-
mata curione non egent, & contenta funt fua, id
eft, mala lingua. In quacunque pagina vifum eft,
epiftolam faciunt. Noli, rogo, fi tibi videtur, rem
facere ridiculam, & in toga faltantem inducere per-
fonam. Denique videris, an te delectet contra retia-
rium ferula. Êgo inter illos fedeo, qui protinùs re-
clamant. Puto, me hercule, Deciane, verum dicis.
Quid, fi fcias, cum qua, & quàm longa epiftola
negotium fueris habiturus? Itaque quod exigis, fiat.
Debebunt tibi, fi qui in hunc librum inciderint,
quòd ad primam paginam non laffi pervenient.
T¹
EPIGRAMMA
PRIMUM.
Ad librum fuum.
Er centena quidem poteras epigrammata ferre
Sed quis te ferret, perlegeretve, liber?
At nunc fuccin&ti quæ fint bona diſce libelli :
Hoc primum eft, brevior quòd mihi charta perit,
Deinde, quòd hæc una peragit librarius hora,
Nec tantum nugis ferviet ifte meis.
Tertia res hæc eft, quòd fi cui forte legeris,
Sis licet ufque malus, non odiofus eris.
46
M. VAL. MÁRTIALIS.
Te conviva leget mifto quincunce; fed antè
Incipiat pofitus quàm tepuiffe calix.
Elle tibi tanta cautus brevitate videris?
Hei mihi! quàm multis fic quoque longus eris!
C
I I.
Ad Cafarem Domitianum.
Reta dedit magnum, majus dedit Africa nomen,
Scipio quod victor, quodque Metellus habet.
Nobilius domito tribuit Germania Rheno,
Et puer hoc dignus nomine, Cæfar eras.
Frater Idumæos meruit cum patre triumphos:
Quæ datur ex Cattis laurea, tota tua eft.
I I I.
SE
Ad Sextum.
Exte nihil debes; nil debes Sexte, fatemur:
Debet enim, fi quis folvere, Sexte, poteſt.
O
I V.
In Ammianum.
Quàm blandus es, Ammiane, matri!
Quàm blanda eft tibi mater, Amaiane!
Fratrem te vocat, & foror vocatur.
Cur vos nomina nequiora tangunt ?
Quare non juvat hoc, quod eftis, effe?
Lufum creditis hoc, jocumque? non eſt.
Matrem, quæ cupit effe fe fororem,
Nec matrem juvat effe, nec fororem.
N
V.
Ad Decianum.
E valeam, fi non totis, Deciane, diebus,
Et tecum totis noctibus effe velim.
Sed duo funt, quæ nos diftinguunt, millia paſsum:
Quattuor hæc fiunt, cùm rediturus eam.
L 1 B. 1 1.
11. 47
EPIGRAMMA T. L 1 B.
Sæpe domi non es; cùm fis quoque fæpe, negaris,
Vel tantùm cauffis, vel tibi fæpe vacas.
Te tamen ut videam, duo millia non piget ire;
Ut te non videam, quattuor ire piget.
V I.
Ad Severum.
Nunc, edere me jube libellos:
Lectis vix tibi paginis duabus :
Spectas égaloximeov, Severe,
Et longas trahis ofcitationes.
Hæc funt, quæ relegente me folebas
Raptim fcribere, fed Vitellianis.
Hæc funt fingula, quæ finu ferebas
Per convivia cuncta, per theatra.
Hæc funt, aut meliora, fi qua nefcis.
Quid prodeft mihi tam macer libellus,
Nullò craffior ut fit umbilico
Si totus triduò tibi legatur?
Nunquanı deliciæ fupiniores.
Laffus tam citò deficis viator;
Et cum currere debeas Bovillas,
Interjungere quæris ad Camænas ?
I nunc, edere me jube libellos.
D'
V I I.
In Attalum.
Eclamas bellè, cauffas agis, Attale, bellè.
Hiftorias bellas, carmina bella facis.
Componis bellè mimos, epigrammata bellè :
Bellus grammaticus, bellus es aftrologus.
Et bellè cantas, & faltas, Attale, belle.
Bellus es arte lyræ, bellus es arte pilæ.
Nil bene cùm facias, facis attamen omnia bellè.
Vis dicam quid fisè magnus es ardelio.
48
M. VAL. MARTIALIS
SI qua
V I I I.
Ad Lectorem.
videbuntur chartis tibi, lector, in iftis,
Ŝive obfcura nimis, five Latina parùm ;
Non meus eft error: nocuit librarius illis >
Dum properat verfus annumerare tibi,
Quòd fi non illum, fed me peccaffe putabis;
Tunc ego te credam cordis habere nihil.
Ifta tamen mala funt: quafi nos manifefta negemus!
Hæc mala funt; fed tu non meliora facis.
SC
I X.
De Navia.
Cripfi, refcripfit nil Nævia; non dabit ergo.
Sed puto, quod fcripfi, legerat ; ergo dabit.
7
X.
In Posthumum.
B Afia dimidio quòd das mihi, Pofthume, labro,
Laudo ; licet demas hinc quoque dimidium.
Vis dare majus adhuc, & inenarrabile munus ?
Hoc tibi habe totum, Pofthume, dimidium.
X I.
Ad Rufum, de Selio.
>
Uòd fronte Selium nubila vides, Rufe,
Quod
Quòd ambulator porticum terit ferus
Lugubre quiddam quòd tacet piger vultus;
Quòd pænè terram tangit indecens nafus,
Et dextra pectus pulfat, & comam vellit;
Non ille amici fata luget, aut fratris ;
Uterque natus vivit, & precor vivat:
Salva eft & uxor, farcinæque, fervique;
Nihil colonus, villicufque decoxit.
Meroris igitur cauffa quæ ? domi cœnat.
XII
EPIGRAMM A T. L I B. I I.
49
Esfe qu
X I I.
In Pofthumum.
Sfe quid hoc dicam, quòd olent tua bafia myrrham,
Quodque tibi eft femper non alienus odor?
Hoc mihi fufpectum eft, quòd oles bene, Pofthume,
femper:
Pofthume, non bene oler, qui bene femper olet.
X II I.
Ad Sextum.
T judex petit, & petit patronus.
Solvas cenfeo, Sexte, creditori.
Eso
N"
X I V.
De Selio.
Il intentatum Selius, nil linquit inaufum,
Conandum quoties jam videt effe domi.
Currit ad Europen, & te, Pauline, tuofque
Laudat Achilcos, fed fine fine, pedes.
Si, nihil Europe fecit, tuin Septa petuntur,
Si quid Phyllirides præftet, & Æfonides.
Hic quoque deceptus Memphitica templa frequentat,
Affidet & cathedris mofta juvenca tuis.
Inde petit centum pendentia tecta columnis:
Illinc Pompei dona, nemufque duplex.
Nec Fortunati fpernit, nec balnea Fauſti;
Nec Grylli tenebras, Æoliamque Lupi,
Nam thermis iterum, cun&tis iterumque lavatur:
Omnia cùm fecit, fed renuente deo,
Lotus ad Europes tepidæ buxeta recurrit,
Si quis ibi ferum carpat amicus iter.
Per te, perque tuam, vector lafcive, puellam,
Ad cœnam Selium tu, rogo, Taure, voca.
X V.
In Hermum.
Uòd nulli calicem tuum propinas,
Humanè facis, Herme, non fuperbe.
E
fo M. VAL.
MARTIALIS
Zo
X V I.
In Zoïlum.
Oilus ægrotat; faciunt hanc ftragula febrem:
Si fuerit fanus, coccina quid facient?
Quid torus à Nilo, quid findone tinctus olenti?
Oftendit ftultas quid nifi morbus opes?
Quid tibi cum medicis? dimitte Machaonas omneis.
Vis fieri fanus? ftragula fume mea.
To
X V I I.
Ad Ammianum-
Onftrix Suburæ faucibus fedet primis,
Cruenta pendent qua flagella tortorum
Argique letum multus obfidet futor.
Sed ifta tonftrix, Ammiane, non tondet.
Non tondet, inquis ergo quid facit ? radit,
?
XVIII.
In Maximum.
9
CApto tuam, pudet heu, fed capto, Maxime,
cœnam ;
Tu captas aliam: jam fumus ergo pares,
Mane falutatum venio ; tu diceris îffe
Antè falutatum : jam fumus ergo pares.
Sum comes ipfe tuus, tumidique anteambulo regis s
Tu comes alterius: jam fumus ergo pares.
Efſe ſat eſt fervum : jam nolo vicarius effe.
Qui rex eft, regem, Maxime, non habeat,
X I X.
F
Ad Zoïlum.
Elicem fieri credis me, Zoile, cœna:
Felicem cœna, Zoïle? deinde tua ?
Deber Aricino conviva recumbere, clivo,
Quem tua felicem, Zoile, cœna facit.
EPIGRAM MAT. LI B. II.
{
C
B
X X.
De Paullo.
Armina Paulius emit:recitat fua carmina Paulius,
Nam quod emas, poffis dicere jure ruum.
X X I.
In Pofthumum.
Aha das aliis; aliis das, Poſthume, dextram :
Dicis, utrum mavis? elige: malo manum.
Q
X X I I.
De codem.
manum
Uid mihi vobifcum eft, ê Phœbe, novemque
forores?
Ecce nocet vati Muſa jocoſa fuo.
Dimidio nobis dare Pofthumus antè folebat
Bafia; nunc labro capit utroque dare.
Χ ΧΙΙΙ.
In eumdem.
On dicam, licet ufque me rogetis
Quis fit Pofthumus in meo libello :
Non dicam; quid enim mihi neceſſe eſt
Has offendere bafiationes,
Quæ fe tam bene vindicare poffunt ?
Så
X X I V.
Ad Candidum.
det iniqua tibi triftem Fortuna reatum
Squallidus hærebo, pallidiorque reo.
Si jubeat patriâ damnatum excedere terrâ;
Per freta, per fcopulos exfulis ibo comes.
Dat tibi divitias; ecquid funt ifta duorum ?
>
Das partem? multum eft; Candide, des aliquid.
Mecum eris ergo mifer: quòd fi Deus ore fereno
Annuerit, felix, Candide, folus eris.
E ij
M. VAL. MARTIALIS
X X V.
Ad Gallam.
As nunquam, femper promittis, Galla, rogantis
Si femper fallis, jam rogo, Galla, nega,
X X V I.
De Navia, ad Bythinicum.
Uòd querulum fpirat, quòd acerbum Nævia
Q ruffit;
inque tuos mittit fputa fubinde finus:
Jam te rem factam, Bithynice, credis habere!
Erras blanditur Nævia, non moritur.
L
X X V I
De Selio,
Audantem Selium, cænæ cùm retia tendit,
Accipe, five legas, five patronus agas.
Effectè graviter! citò! nequiter! euge! beatè!
Học volui: facta eft jam tibi cœna, tace.
R
X X VII I.
In Sextillum.
Ideto multùm, qui te, Sextille, cinædung
Dixerit, & digitum porrigito medium.
Sed nec pædico es, nec tu, Sextille, fatutor;
Calda Vetuftillæ nec tibi bucca placet.
Ex iftis nihil es, fateor, Sextille : quid ergo es?
Nefcio; fed tu fcis res fupereffe duas,
X X I X,
Ad Rufum,
Cujus & hinc lucet fardonychata manus ;
Quæque Tyron toties epotavere laçernæ,
Et toga non tactas vincere juffa nives:
Cujus olet toto pinguis coma Marcellano,
vides alumn terentem
E II GRAM MA T. L 2 B. II.
$3
Et fplendent vulfo brachia trita pilo.
Non hefterna fedet lunata lingula planta;
Coccina non læfum pingit aluta pedem;
Et numerofa linunt ftellantem fplenia frontem s
Ignoras quis fit fplenia tolle, leges.
M
X X X.
In Cajum.
Utua viginti feftertia fortè rogabam;
Quæ vel donanti non grave munus erat.
Quippe togabatur fidufque, vetufque fodalis,
Et cujus laxas arca flagellat opes.
Is mihi, dives eris, fi cauffas egeris, inquit.
Quod pero da, Caï, non peto confilium.
X X X I.
Ad Marianum.
SÆpe ego Chreftillam futui.det quam bene, quæris?
Supra quod fieri nil, Mariane, poteſt.
X X X I I.
In Ponticum.
Is mihi cum Balbo eft; tu Balbum offendero
non vis >
LIS
Pontice: cum Licino eft; hic quoque magnus
homo eft.
Vexat fæpe meum Patrobas confinis agcllum;
Contra libertum Cæfaris ire times.
Abnegat, & retinet noftrum Laronia fervum;
Refpondes: orba eft, dives, anus, vidua.
Non bene, crede mihi, fervo fervitur amico.
Sit fiber, dominus qui volet effe meus.
C
X X X II I.
In Philanim.
Ur non bafio te, Philæni? calva es.
Cur non bafio te, Philæni? rufa es.
E iij
14
MARTIALIS
M. VA I.
Cur non bafio te, Philæni? lufca es.
Fe qui bafiat, hic, Philæni, fellat.
C
X X X I V.
In Gallam.
Um placeat Phileros, tota tibi dote redemptus,
Tres pateris natos, Galla, perire fame.
Præftatur cano tanta indulgentia cunno,
Quem ncc cafta poteft jam decuiffe Venus.
Perpetuam faciant Dî te Philerotis amicam,
O mater, qua nec Pontia deterior.
C
X X X V.
Ad Phœbum.
Um fint crura tibi fimulent quæ cornua lune 3.
In rhytio poteras, Phoebe, lavare pedes.
FL
X X X V I.
Ad Pannicum.
Le&tere te nolim, fed nec turbare capillos:
Splendida fir nolo, fordida nolo cutis.
Nec tibi mitrarum, nec fit tibi barba reorum.
Nolo virum nimiùm, Pannice; nolo parùm.
Sunt tibi crura pilis, & funt tibi pectora fetis
Horrida; fed mens eft, Pannice, vulfa tibi.
X X X V I I.
Q
In Cæcilianum.
Vidquid ponitur hine & inde,
verris
Mammas fuminis, imbricemque porci,
Communemque duobus attagenam,
Mullum dimidium, lupumque totum,
Murenæque latus, femurque pulli,
Stillantemque alica fua palumbum :
Hæc cùm condita funt madente mappa,
Traduntur puero domum ferenda:
Ê PIGRAMMA T. L L B. I I.
Nos accumbimus otiofa turba.
Ullus fi pudor eft, repone cœnam :
Cras te, Cæciliane, non vocavi.
Q
X X X VII L
In Linum.
Uid mihi reddat ager, quæris, Line, No
ment anus?
Hoc mihi reddit ager: te, Line, non video.
X X X I X.
Quæ veftis machæ conveniat.
Occina famofæ donas, & Iantina mœchæ:
Vis dare quæ meruit munera ? mitte togam
X L.
In Tongilium.
URi Tongilius male dicitur hemitritzo.
Novi hominis mores: efurit, atque fitit.
Subdola tenduntur craffis modò retia turdis:
Hamus & in mullum mittitur, atque lupum.
Cæcuba faccentur, quæque annus coxit Opimi:
Condantur parco fufca Falerna vitro.
Omnes Tongilium medici juflere lavari:
O ftulti, febrem creditis effe gula eft.
R
X L I.
Ad Maximinam puellam edentulam,
Ide, fi fapis, ô puella ride,
Pelignus, puto, "dixerat Poëta:
Sed non dixerat omnibus puellis.
Verùm ut dixerit omnibus puellis,
Non dixit tibi; tu puella non es;
Nam tres funt tibi, Maximina, denter,
Sed plane piceïque, buxeïque.
Quare fi fpeculo mihique credis,
EY
M.
MARTIALIS
VAL.
Debes non aliter timere rifum,
Quàm ventum Spanius, manumque Prifcus :
Quàm creata timet Fabulla nimbum:
Ceruffata timet Sabella folem.
Vultus induito magis feveros,
Quàm conjux Priami, nurufque major.
Mimos ridiculi Philiftionis,
Et convivia nequiora vita;
Et quidquid lepida procacitate
Laxat perfpicuo labella rifu.
Te moftæ decet affidere matri,
Lugentique virum, piumque fratrem ;
Et tantùm tragicis vacare Mufis.
At tu, judicium fecuta noftrum,
Plora, fi fapis, ô puella, plora.
X L II.
In Zoïlum.
Oïle, quid folium fubluto podice perdis ?
Spurcius ut fiat, Zoile, merge caput.
Zo!!
K
X LI I I.
In Candidum.
Ona giλwv hæc funt, hæc funt tua, Candide,
κοινά,
Quæ tu magniloquus nocte dieque fonas.
Te Lacedæmonio velat toga lota Galefo,
Vel quam fepofito de grege Parma dedit:
At me quæ paffa eft furiofi cornua tauri,
Noluerit dici quam pila prima fuam.
Mifit Agenoreas Cadmi tibi terra lacernas :
Non vendes nummis coccina noftra tribus.
Tu Libycos Indis fufpendis dentibus orbes:
Fulcitur tefta fagina menſa mihi.
Immodici tibi flava tegunt chryfendeta mulli:
Concolor in noftra, cammare, lance rubes.
Grex tuus Iliaco poterat certare cinædo:
EPIGRAM MAT.
L 1 B.
L 1 B.
I I.
I 1. $7
At mihi fuccurrit pro Ganymede manus.
Ex opibus tantis veteri fidoque fodali
Das nihil, & dicis, Candide, xoiva pinwy,
F
X L I V.
In Sextum fœneratorem.
Mi feu puerum, togamve pexami,
Seu tres, ut puta, quattuorve libras
Sextus protinùs ille fœnerator,
Quem noftis veterem meum fodalem,
Ne quid fortè petam, tìmet, cavetque s
Et fecum, fed ut audiam, fufurrat:
Septem millia debeo Secundo;
Phœbo quattuor; undecim Phileto;
Et quadrans mihi nullus eft in arca.
O grande ingenium mei fodalis!
Durum eft, Sexte, negare, cùm rogaris:
Quanto durius, antè quàm rogeris
Q
X L V.
Ad Glyptum.
Uæ tibi non ftabat, præcifa eft mentula, Glypte,
Demens cum ferro quid tibi? Gallus eras
X L V I.
Ad Navolum.
Florida breve Sicania ver populantur apes;
FLO Cum
Lorida per varios ut pingitur Hybla colores,
Sic tua fuppofitis pellucent præla lacernis:
Sic micat innumeris arcula fynthefibus ;
Atque unam veftire tribum tua candida poffunt,
Appula non uno quæ grege terra tulit.
Tu fpectas hyemem fuccincti lentus amici,
(Fro fcelus!) & lateris frigora trita mei.
Quantùm erat, infelix, pannis fraudare duobus
(Quid renuis non te, Nævole, fed tincas:
18
M. VAL. MARTIALIS
XL V1 l
Ad Gallum.
Subdola famofa, monco, fuge retia mocha,
Lævior ô conchis, Galle, Cytheriacis.
Confides natibus ? non eſt pædico maritus.
Quæ faciat duo funt: irrumat, aut futuit.
XLVII I.
Ad Rufum.
Cuponem, laniumque, balneumque,
Tonforem, tabulamque, calculofque,
Et paucos, fed ut eligam, libellos :
Unum non nimiùm rudem fodalem,
Et grandem puerum, diuque lævem;
Et caram puero meo puellam:
Hæc prefta mihi, Rufe, vel Bitunti;
Et thermas tibi habe Neronianas.
U
X LIX.
De Thelefina.
Xorem nolo Thelefinam ducere: quare?
Macha eft. Sed pueris dat Thefefina: volo.
L.
In Lesbiam.
Uod fellas, & aquam potas, nil, Leſbia, peccas ;
Q Quâ tibi parte opus eft, Lefbia, fumis aquam,
L I.
In Hyllum cinedum.
Uuum fit, &t hic culo tritior, Hylle, tuo:
Nus fæpe tibi totâ denarius arcâ
Cùm
Non tamen hunc piftor, non auferet hunc tibi caupo ;
Sed fi quis nimio pene furperbus erit.
Infelix venter fpectat convivia culi;
Et femper mifer hic efurit, ille vorat.
milia validiffimis, quam altiffime fublato
,quam altiffime fublato pueio,1e-
rula nates ejus obverberans: Tu autem, inquit, tam
mollis ac tener, & admodum puer, defraudatis a-
inatotibus, ætatis tua flore mulieres adpetis;atque
éas liberas & connubia lege fociatas corrumpis, Sc
intempeftivum tibi nomen adulteri vindicas? HIS
& pluribus verbis compellatum & infuper affatim
plagis caftigatum, forinfecus abjicit At ille adul-
terorum omnium fortiffimus, infperata potitus fa-
luté, tamen nates candidas illas noctu diuque di-
ruptus,mocrens profugit
EPIGRAMMA T. LI B. II. 59
•
N
V Is
LI I.
De Dafio balneatore.
Ovit loturas Dafius numerare: popofcit
Mammofam Spatalen pro tribus ; illa dedir.
LII I.
Ad Maximum.
Is fieri liber? mentiris, Maxime; non vis:
Sed fieri fi vis, hâc ratione potes.
Liber eris: cænare foris fi, Maxime, noles:
Vejentana tuam fi domat uva fitim:
Si ridere potes miferi chryſendeta Cinnæ :
Contentus noftrâ fi potes effe togâ :
Si plebeja Venus gemino tibi vincitur affe:
Si tua non rectus tecta fubire potes.
Hæc tibi fi vis eft, fi mentis tanta poteftas,
Liberior Partho vivere rege potes.
Q
L I V.
In Linum cinædum.
Uid de te, Line, fufpicetur uxor,
Et qua parte velit pudiciorem,
Certis indiciis fatis probavit,
Cuftodem tibi quæ dedit fpadonem,
Nil nafutius hac maligniufque eft.
L V.
Ad Sextum.
Is te, Sexte, coli: volebam amare.
Parendum eft tibi: quod jubes: coleris.
Sed fi te colo, Sexte, non amabo.
G
L V I.
Ad Gallum, de ejus uxore.
Entibus in Libycis uxor tua, Galle, notatur
Immodicæ fœdo. crimine avaritiæ.
80
MARTIALI
M. VA Ľ.
Sed mera narrantur mendacia: non folet illa
Accipere omninò; quid folet ergo? dare.
LV I I.
De micropyco divite.
HI, quem videtis greffibus vagis lentum,
Amethyftinatus media qui fecat ſepta,
Quem non lacernis Publius meus vincit,
Non ipfe Codrus alpha panulatorum ;
Quem grex togatus fequitur, & capillatus,
Recenfque fella linteifque lorifque :
Oppigneravit Claudii modò ad´menſam
Vix octo nummis annulum, unde cænaret.
P
L VI I I.
In Zoilum.
Exatus pulchrè rides mea, Zoïlc, trita.
Sunt hæc trita quidem, Zoïle; fed mea funt.
LIX.
De canatione Cæfaris, quæ appellatur Mica.
M
Ica vocor. Quid fim, cernis, cænatio parva.
Ex me Cæfareum profpicis, ecce, tholum.
Frangere toros; pete vina; rofas cape; tingere nardo
Ipfe jubet mortis dememiniffe Deus.
Uxorem
L X.
Ad Hyllum.
Xorem armati futuis, puer Hylle, tribuni,
Supplicium tantùm dum puerile times.
Væ tibi, dum ludis, caftrabere; jam mihi dices,
Non licet hoc: quid, tu quod facis, Hylle, licet?
C
LX 1.
In fellatorem malæ linguæ.
Um tibi vernarent dubiâ lanugine malæ,
Lambebat medios improba lingua viros.
a Tribuni militatis,
b Dum confidis natibus,
ut fupra ep.47:
c Dum moecharis.
d Namque hæc pœna
adulteris deprehenſis irrod,
e Lege cautum eft mares caftrari, Sueton.7.c.
EPIGRAMMA T. LI B. I I. 61
Poftquam trifte caput faftidia vefpillonum,
Et miferi meruit tædia carnificis ;
Uteris ore aliter, nimiâque ærugine captus,
Adlatras nomem quod tibi cunque datum eft,
Hæreat inguinibus potiùs tua noxia lingua;
Nam cùm fellaret, purior illa fuit.
L X I I,
Ad Labienum.
Vòd pectus, quòd crura tibi, quòd brachia
vellis;
Quòd cin&ta eft brevibus mentula tonſa piliş,
Hoc præftas, Labiene, tuæ, (quis nefcit?) amica.
Cui præftas culum, quem, Labiene, pilas ?
LXIII.
Sola
Ad Milichum.
Ola tibi fuerant feftertia, Miliche, centum,
Quæ tulit è facrâ Leda redempta viâ,
Miliche, luxuria eft, fi tanti dives amares.
Non amo, jam dices: hæc mage luxuria eft.
LXIV,
D
In Laurum.
Um modò cauffidicum, dum te modò rhetorą
fingis,
Et non decernis, Laure, quid effe velis:
Peleos, & Priami tranfti, vel Neftoris annos ;
Et fuerat ferum jam tibi definere.
Incipe tres uno perierunt rhetores anno,
Si quid habes animi, fi quid in arte vales.
Si fchola damnatur, fora litibus omnia fervent:
Ipfe poteft fieri Marfya cauffidicus.
Eja age, rumpe moras; quo te fpectabimus ufque?
Dum, quid fis, dubitas, jam potes effe nihil.
61
M. VAL. MARTIALIS
C
L X V.
In Salejanum.
Ur triftiorem cernimus Salejanum ?
An cauffa levis eft? extuli, inquis, uxorem.
grande fati crimen! ô gravem cafum !
Illa, illa dives mortua eft Secundilla,
Centena decies quæ tibi dedit dotis?
Nollem accidiffet hoc tibi, Salejane.
UN
L X V I.
In Lalagen.
Nus de toto peccaverat orbe comarum
Annullus, incerta non bene fixus acu.
Hoc facinus Lalage fpeculo, quo viderat, ulta eft ;
Et cecidit fectis i&ta Plecufa comis.
Define jam, Lalage, triftes ornare capillos,
Tangat & infanum nulla puella caput.
Hoc falamandra notet, vel fæva novacula nudet,
Ut digna ſpeculo fiat imago tuo.
L X VI I.
Ad Posthumum.
Ccurris quocunque loco mihi,Pofthume, clamas
Protinùs, & prima eft hæc tua vox, Quid agis?
Hoc, fi me decies unâ conveneris horâ,
Dicis: habes, puto, tu, Pofthume, nil quod agas,
LXVIΙΙ.
Ad Olum.
Uòd te nomine jam tuo faluto,
QQuem regem,
& dominum priùs vocabam,
Ne me dixeris effe contumacem:
Totis pilea farcinis redemi.
Reges & dominos habere debet,
Qui ſe non habet, atque concupifcit,
Quod reges dominique concupifcunt,
EPIGRAM MAT. LI B. I I.I.
63
,
Servum fi potes, Ole, non habere;
Et regem potes, Ole, non habere.
IN
L X I X.
Ad Clafficum canipetam.
Nvitum cænare foris te, Claffice, dicis,
Si non mentiris, Claffice, difpeream.
pfe quoque ad cœnam gaudebat Apicius ire;
Cùm cænaret, erat triftior ille domi.
Si tamen invitus vadis, cur, Claffice, vadis?
Cogor, ais: verum eft; cogitur & Selius.
En rogat ad cænam Melior te, Claffice, rectam,
Grandia verba ubi funt? fi vir es, ecce, nega,
L X X.
N
In Cosilum.
On vis in folio priùs lavari
Quemquam, Cotile: cauffa quæ, nifi hæc, eft ?
Undis ne fovearis irrumatis.
Primus te licet abluas, neceffe eft,
Antè hîc mentula, quàm caput, lavetur.
L X X I.
Ad Cæcilianum.
Andidius nihil eft te, Cæciliane, notavi;
Si quandò ex noftris diſticha pauca legis,
Protinus aut Marfi recitas, aut fcripta Catulli,
Hæc mihi das, tanquam deteriora legas,
Ut collata magis placeant mea? credimus illud
Malo tamen recites, Cæciliane, tua.
H
L X XII.
Ad Posthumum.
Efternâ fa&um narratur, Pofthume, cœnâ,
Quod nollem: quis enim talia fa&ta prober 2
Os tibi percifum, quanto non ipfe Latinus
Vilia Panniculi percutit ora fono:
€4
MARTIALIS
M. VAL.
Quodque magis mirum eft, auctorem criminis hujus
Cæcilium totà rumor in urbe fonat.
Effe negas factum; vis hoc me credere? credo.
Quid quòd habet teftes, Poſthume, Cæcilius ?
LXXII I.
In Lyrim.
Quid faciat, vis fcire; Lyris, quid ? fobria fellat.
LXXIV.
De Saufejo, ad Maternum.
In&um togatis poft & antè Saufejum,
Quanta reduci Regulus folet turba,
Ad alta tonfum templa cùm reum mifit,
Materne, cernis? invidere nolito;
Comitatus ifte fit,'precor, tuus nunquam.
Hos illi amicos, & greges togatorum,
Fufciculenus præftat, & Faventinus.
V
L X X V.
De Leone.
Erbera fccuri folitus leo ferre magiftri,
Infertamque pati blandus in ora manum,
Dedicit paccm, fubitò feritate reverfa,
Quanta nec in Libycis debuit cffe jugis.
Nam duo de tenera puerilia corpora turba,
Sanguineam raftris quæ renovabat humuin,
Sævus & infelix furiali dențe peremit.
Martia non vidit majus arena nefas.
Exclamare liber: crudelis, perfide, prædo,
A noftrâ pueris parcere difce lupâ,
A
L X X V I.
De Mario.
Rgenti libras Marius tibi quinque reliquit,
Cui nihil ipſe dabas, is tibi verba dedit.
LXXVII,
É ƒ IGRA M M A T. L 1 B. I I. 65
LXXVII.
Ad Cofconium.
Cofconi, qui longa putas epigrammata noftra,
Utilis ungendis axibus effe potes.
Hac tu credideris longum ratione coloffum,
Et puerum Bruti dixeris effe brevem.
Difce, quod ignoras: Marfi, doctique Pedonis
Sæpe duplex unum pagina tractat opus.
Non funt longa, quibus nihil eft quod demere poffis.
Sed tu, Cofconi, difticha longa facis.
Æ
I
LX X V I I l
Ad Cæcilianum.
Stivo ferves ubi pifcem tempore, quæris?
In thermis ferva, Cæciliane, tuis.
L X X I X.
Ad Naficam.
Nvitas tunc me, cùm fcis,
cùm fcis, Nafica, vocaffe;
Excufatum habeas me, rogo: cæno domi.
Hoftem,
L
A
L X X X.
De Fannio.
Oftem cùm fugeret, fe Fannius ipfe peremit.
Hic, rogo, non furor eft, ne moriare, mori?
L X X X I.
Ad Zoïlum.
Axior hexaphoris tua fit lectica licebit:
Dum tamen hæc tua fit, Zoile, fandapila.
L X X X I I.
Ad Ponticum.
Bfciffa fervum quid fingis, Pontice, lingua?
Nefcis tu populum, quod tacet ille, loqui?
F
66.
MARTIA
M. VAC.
L X X X 1 I I.
De machi pœnâ.
Edafti miferum, marite, machum;
Et fe, qui fuerant priùs, requirunt
Trunci naribus, auribufque vultus.
Credis te fatis effe vindicatum ?
Erras; iſte poteſt & irrumare.
LX XXI V.
De Sertorio, ad Rufum.
Ollis erat, facilisque viris Pæantius heros ;
Panthers
Vulnera fic Paridis dicitur ulta Venus.
Cur lingat cunnum Siculus Sertorius, hoc eft:
Ex hoc occifus, Rufe, videtur Eryx.
L X X X V.
Ad amicum, de præpofteris donis..
Imine claufa levi niveæ cuſtodia coctæ,
Hæc tibi Saturni tempore munus erit.
Dona quòd æftatis mifi tibi menfe Decembri,
Si quereris, rafam tu mihi mitte togam.
Q
L X X X V I.
Ad Claſſicum.
Vòd nec carmine glorior fupino,
Nec retrò lego Sotaden cinædum ;
Nufquam Græcula quòd recantat Echo ;
Nec dictat mihi luculentus Attis
Mollem debilitare Galliambon:
Non fum, Claffice, tam malus poëta.
Quid fi per graciles vias Petauri
Invitum jubeas fübire Ladam?
Turpe eft difficiles habere nugas,
Er Aultus labor eft ineptiarum.
Scribat carmina circulis Palæmon 3.
Me raris juyar auribus placere.
EPIGRAMMA T.
67
L I B. I I.
D
L X X X V 1 I.
Ad Phœbum.
feis amore tui bellas ardere puellas,
N¹¹
Qui faciem fub aquâ, Phoebe, natantis habes.
L X X X V I I I.
In Mammercum.
Il recitas, & vis, Mamerce, poëta videri.
Quidquid vis efto, dummodò nihil recites.
L X X X I X.
In Gaurum.
Uòd nimio gaudes noctem producere vino,
о Ignofco; vitium, Gaure, Catonis habes.
Carmina quòd fcribis Mufis & Appolline nullo;
Laudari debes; hoc Ciceronis habes.
Quòd vomis, Antonî, quòd luxuriaris, Apicî;
Quod fellas, vitium dic mihi cujus habes à
X C.
Ad Quinctilianum.
Uintiliane, vagæ moderator fumme juventæ ;
Q Gloria Romana, Quinctiliane, toga.
Vivere quòd propero pauper, nec inutilis annis,
Da veniam: properat vivere nemo fatis.
Differat hoc, patrios optar qui vincere cenfus ¡
Atriaque immodicis ar&tat imaginibus.
Me focus; & nigros non indignantia, fumos
Tecta juvant, & fons vivus, & herba rudis.
Sit mihi verna fatur, fit non doctiffima conjux 3
Sit nox cum fomno, fit fine lite dies.
R
X C I.
Ad Cæfarem Domitianum.
Erum certa falus, terrarum gloria, Cæfar,
Sofpite quo magnos credimus effe deos :
Fij
49
M.. VAL. MART. LIB. II.
Si feftinatis toties tibi lecta libellis
Detinuere oculos carmina noftra tuos ;
Quod fortuna vetat fieri, permitte videri
Natorum genitor credar ut effe trium.
Hæc, fi difplicui, fuerint folatia nobis ;:
Hæc fuerint nobis præmia, fi placui.
N ~
XCII.
Ad uxorem.
Atorum mihi jus trium roganti
Mufarum pretium dedit mearuma
Solus qui poterat : valebis uxor;
Non debet domini perire munus.
XCIII.
Ad Regulum.
PRimus ubi eft, inquis, cùm fit liber ifte fecundus &
Quid faciam, fi plus ille pudoris habet?
Tu tamen hunc fieri fi mavis, Regule, primum 5
Unum de titulo tollere iota potes.
}
Eg
M. VAL. MARTIALIS
EPIGRAMMATUM
EIBER I I I.
EPIGRAMMA
H
PRIMU M,
Ad Lectorem.
Oc tibi, quidquid eft, longinquis mittit ab
oris
Gallia Romanæ nomine dicta togæ.
Hunc legis, & laudas librum fortaffe priorem.
Illa, vel hæc mea funt, quæ meliora putas.
Plus fanè placeat, dominâ qui natus in urbe eft
Debet enim Gallum vincere verna liber.
C
F I.
Ad librum fuum:
Ujus vis fieri, libelle, munus ?
Feftina tibi vindicem parare,
Ne nigram citò raptus in culinam,
Cordyllas madida tegas papyro,
Vel thuris, piperifque fis cucullus.
Fauftini fugis in finum? fapiſti.
Cedro nunc licet ambules perun&us ✈
Et frontis gemino decens honore
Pictis luxurieris umbilicis ;
Et te purpura delicata velet,
Et coco rubeat fuperbus index.
Illo vindice nec Probum timeto…-
R
MARTIKLIS
M. VAL. MARTI
R
I I I.
Ad eundem.
Omam vade liber: fi, veneris unde, requiret;
Æmiliæ dices de regione viæ.
Si, quibus in terris, quâ fumus in urbe, rogabit ;
Cornelî referas me, licet, effe foro.
Cur abfim, quæret : breviter tu multa fatere;
Non poterat vanæ tædia ferre togæ.
Si, quandò veniet? dicet: refponde, Poëta
Exierat, veniet cùm citharœdus erit.
I V.
V
Ad eundem, ut Julium adeat.
**
Is commendari fine me curfurus in Urbem
Parve liber, multis? an fatis unus erit ?
Unus erit, mihi crede, fatis, cui non eris hofpes,
Julius affiduum nomen in ore meo.
Protinus hunc primi quæres in limine tecti :
Quos tenuit Daphnis, nunc tenet ille, Lares.
Eft illi conjux, quæ te manibufque, finuque,
Excipiet, vel fi pulverulentus eas.
Hos tu feu pariter, five hanc, illumve priorem
Videris; hoc dices: Marcus avere jubet.
Hoc fatis eft alios commendet epiftola; peccat g
Qui commendandum fe putat effe ſuis.
F
Y.
In mulierem deformem.
Ormofam faciem nigro velamine celas
Sed non formofo corpore lædis aquas.
Ipfam crede deam verbis tibi dicere noftris :
Aut aperi faciem, vel tunicata lava.
L
V I.
Ad Marcellinum.
Ux tibi poft Idus numeratur tertia Majas,
Marcelline, tuis bis celebranda facris.
EPIGRAMMA T. LI B. I I I. 71
Fmputat ætherios ortus hæc prima parenti:
Libat florentes hæc tibi prima genas.
Magna licet dederit jucundæ munera vitæ,
Plus nunquam patri præftitit illa dies.
C
V I I.
De Sportula.
Entum mifelli jam valete quadrantes,
Anteambulonis congiarium laffi,
Quos dividebat balneator elixus.
Quid cogitatis, ô fames amicorum ?
Regis fuperbi fportula recefferunt,
Nihil ftropharum eft: jam falarium dandum eft.
VII I.
In Quinctum.
Haïda Quin&us amat: quam Thaïda ? Thaiïda
Haid lufcam;
TH
Unum oculum Thaïs non habet, ille duos.
V
C
I X.
In Cinnam.
Erficulos in me narratur fcribere Cinna ::
Non fcribit, cujus carmina nemo legit..
X.
In Philomufum.
Onſtituit, Philomuſe, pater tibi millia bina
Menſtrua, perque omnes præftitit illa dies -
Luxuriam premeret cum craftina femper egeſtas9.
Et vitiis effent danda diurna tuis.
Idem te moriens heredem ex affe reliquit a
Exheredayit, te, Philomufe, pater.
M. VAL. MARTIALIŚ
X I.
Ad Quinctum.
I tua nec Thaï's, nec lufca eft, Quincte, puella;
Cur in te factum diftichon effe putas?
S¹
Sed fimile eft aliquid; pro Laïde Thaïda dixi.
Dic mihi, quid fimile eft, Thaïs & Hermione ?
Tu tamen es Quinctus: mutemus nomen amantis ;
Si non vult Quin&tus Thaïda, Sextus amet,
U
X I I.
In Fabullum.
Nguentum, fateor, bonum dedifti
Convivis here, fed nihil fcidifti.
Res falfa eft bene olere, & efurire.
Qui non cænat & ungitur, Fabulle,
Hic verè mihi mortuus videtur.
XIII.
In Naviam.
Um non vis piſcem, dùm non vis carpere pullos,
Et plus quàm patri, Nævia, parcis apro
Accufas, rumpifque coquum, tanquam omnia cruda
Attulerit. Nunquam fic ego crudus ero.
Ro
X I V.
In Tuccium, de ſportula.
Omam petebat efuritor Tuccius
Profectus ex Hifpaniâ.
Occurrit illi fportularum fabula:
A ponte rediit Mulvio.
I V.
De Codro.
g
Plus credit tem paper. Quomodò i cacus amas.
Lus credit nemo quàm totâ Codrus in urbe :
Cùm tam
?
XVI.
EPIGRAMMAT. LIB. III. 7}
D
X V I.
In cerdonem munerarium.
As gladiatores, futorum regule, cerdo,
Quodque tibi tribuit, ſubula, fica rapit.
Ebrius es: nec enim faceres id fobrius unquam,
Ut velles corio ludere, cerdo, tuo.
Lufifti, fatis eft: fed te, mihi crede, memento
Nunc in pelliculâ, cerdo, tenere tuâ.
X V I I
In Sabidium.
Ircumlata diu menfis fcriblita fecundis
Urebat nimio fæva calore manus.
Sed magis ardebat Sabidi gula: protinus erge
Sufflavit buccis terque quaterque fuis.
Illa quidem tepuit, digitofque admittere vifa eft;
Sed nemo potuit tangere: merda fuit,
PE
X VIII,
Ad Maximum.
Erfrexifle tuas queſta. eft præfatio fauces.
Cùm te excufaris, Maxime, quid recitas ?
X I X.
De viperâ in ore urfæ ahenea.
Proxima centenis oftenditur urfa columnis,
Exornant fictæ quà platanona feræ.
Hujus dum patulos alludens tentat hiatus
Pulcher Hylas, teneram merfit in ora manum.
Vipera fed cæco fcelerata latebat in ære,
Vivebatque animâ deteriore fera.
Non fenfit puer effe dolos, nifi dente recepto
Dum perit. O facinus falfa quod urfa fuit?
74
MARTIALIS
M. VAL.
D
X X.
De Canio Rufo.
Ic, Mufa, quid agat Canius meus Rufus ?
Utrùmne chartis tradit ille victuris
Legenda temporum a&ta Claudianorum ?
An quæ Neroni falfus adftruit ſcriptor è
An æmulatur improbi jocos Phædri?
Lafcivus elegis, an feverus heroïs?
At in cothurnis horridus Sophocleis ?
An otiofus in fcholâ poëtarum
Lepôre tinctos Attico fales narrat ?
Hinc fi receffit, porticum terit templi,
An fpatia carpit lentus Argonautarum ?
An delicatæ fole rursùs Europæ
Inter tepentes poſt meridiem buxos
Sedet, ambulatve liber acribus curis?
Titine thermis, an lavatur Agrippa,
An impudici balneo Tigillini?
An rure Tulli fruitur, atque Lucani?
An Pollionis dulce currit ad Quartum ?
An æftuanteis jam profectus ad Bajas,
Piger Lucrino nauculatur in ftagno?
Vis fcire quid agat Canius tuus? ridet,
X X I.
In crudelem dominum.
PRofcriptum famulus fervavit fronte notatus;
D
Non hæc domini vita, fed invidia.
X X I I.
Ad Apicium.
Ederas, Apici, bis trecenties ventri,
Et adhuc fupererat centies tibi laxum.
Hoc tu gravatus, ut famem & fitim ferre.
Summâ venenum potione duxifti.
Nihil eft, Apici, te gulofius factum.
EPIGRAM MAT. LI B. II I. 75
O
XXIII.
In quemdam invitatorem.
Mnia cùm retrò pueris obfonia tradas
Cur non menfa tibi ponitur à pedibus?
X X I V.
De Harufpice herniofo.
Ite nocens rosâ ftabat moriturus ad áras
Veloces, Lacche
Hircus, Bacche tuis victima grata facris:
Quem Tufcus mactare deo cùm vellet harufpex,
Dixerat agrefti fortè, rudique viro,
Ut citò tefticulos, fed acutâ falce fecaret
Teter ut immundæ carnis abiret odor.
Ipfe fuper virides aras luctantia pronus
Dum refecat cultro colla, premitque manu ;
Ingens iratis apparuit hernia facris :
Occupat hanc ferro rufticus, atque fecat;
Hoc ratus antiquos facrorum pofcere ritus,
Talibus & fibris numina prifca coli.
Sic modò qui Tufcus fueras, nunc Gallus harufpex,
Dum jugulas hircum, factus es ipfe caper.
S
X X V.
Ad Fauftinum, de Sabineio rethore.
I temperari balneum cupis fervens,
Fauftine, quod vix Julianus intraret
Roga, lavetur, Rhetorem Sabineium ;
Neronianas hic refrigeret thermas,
PR
X X V I.
In Candidum,
Rædia folus habes, & folus, Candide, nummos :
Aurea folus habes, myrrhina folus habes:
Maffica folus habes, & Opimî Cæcuba folus :
Et cor folus habes, folus & ingenium :
Gij
78
MARTIALIS.
M. VAL.
Omnia folus habes; nec me puta velle negares
Uxorem fed habes, Candide, cum populo.
X X V I I.
In Gallum.
Nunquam me revocas, venias cum fæpe vocatus:
Ignofco; nullum fi modò, Galle, vocas.
Invitas alios : vitium eft utriufque; quod? inquis,
Et mihi cor non eft, nec tibi, Galle, pudor.
A
XX VII I.
In Neftorem.
Uriculam Mario graviter miraris ofere !
Tu facis hoc : garris, Neftor, in auriculam.
X X I X.
In Zoïlum,
As cum geminâ compede dedicat catenas
H Saturne, tibi Zoilus, annullos priores.
S
X X X.
Ad Gargilianum.
Portula nulla datur, gratis conviva recumbis,
Dic mihi, quid Romæ, Gargiliane, facis?
Unde tibi togula eft, & fufcæ penfio cellæ ?
Unde datur quadrans ? unde vir es Chiones ?
Cum ratione licet dicas te vivere fumma:
Quòd vivis, nullâ cum ratione facis.
X X X I.
Ad Rufinum.
Unt tibi, confiteor, diffufi jugera campi
Urbanique tenent prædia multa Lares;
Et fervit domina numerofus debitor arcæ,
Suftentatque tuas aurea menfa dapes.
Faftidire tamen noli, Rufine, minores:
9
Plus habuit Didymus, plus Philomelus habet.
EX
GRAMMA T. LIB. II I. 79
N
X X X I I.
In Matriniam.
Um poffim vetulam, quæris Matrinia? poffum
Et vetulam; fed tu mortua, non vetula es.
Poffum Hecubam, poffum Niobem, Matrinia: fed &
Nondum erit illa canis, nondum erit illa lapis.
Χ Χ Χ Ι Ι Ι.
Qualem puellam velit poëta.
Libertina mihi proxima conditio eft,
Extremo eft ancilla loco: fed vincet utramque,
Si facie nobis hæc erit ingenua.
D
A
Q
X X X I V.
In Chionem.
Igna tuo cur fis, indignaque nomine, dicam.
Frigida es, & nigra es: non es, & es Chione.
X X X V.
De pifcibus fculptis.
Rtis Phidiacæ toreuma clarum,
Piſces adfpicis ! adde aquam, natabunt.
X X X V I.
Ad Fabianum.
Vòd novus & nuper factus tibi præftat amicus,
Hoc præftare jubes me, Fabiane, tibi.
Horridus ut primo femper te mane falutem;
Per mediumque trahat me tua fella lutum :
Laffus ut in thermas decimâ, vel feriùs, horâ
Te fequar Agrippæ, cùm laver ipſe Titi.
Hoc per triginta merui, Fabiane, Decembres,
Ut fim tiro tuæ femper amicitiæ ?
Hoc merui, Fabiane, toga tritaque, meaque,
Ut nondum credas me meruiffe rudem ?
OF
G iij
78
M. VAL. MARTIALIS
I
Χ Χ Χ Υ ΙΙ.
In divites irafcentes.
Rafci tantùm felices noftis amici.
O
Non bellè facitis: fed juvat hoc facere.
XXX V III
Ad Sextum.
Uæ te cauffa trahit, vel quæ fiducia Romam,
Sexte? quid aut fperas, aut petis inde? refer.
Cauffas, inquis, agam Cicerone difertiùs ipfo,
Atque erit in triplici par mihi nemo foro.
Egit Ateftinus cauffas, & Cajus: utrumque
Noras; fed neutri penfio tota fuit.
Si nihil hinc veniet, pangentur carmina nobis ;
Audieris, dices effe Maronis opus.
Infanis: omnes gelidis quicunque lacernis
Sunt ibi, Nafones, Virgiliofque vides.
Atria magna colam: vix tres, aut quattuor ifta
Res aluit; pallet cætera turba fame.
Quid faciam fuade: nam certum eft vivere Roma,
Si bonus es, cafu vivere, Sexte, potes.
Iti
X X X I X.
De Lycori.
Liaco fimilem puerum, Fauftine, miniftro
Lufca Lycoris amat: quàm bene luſca videt!
M
X L.
In Thelefinum.
Utua quòd nobis ter quinquagena dediſti
Ex opibus tantis, quas gravis arca premit :
Effe tibi magnus, Thelefine, videris amicus.
Tu magnus, quòd das? immò ego, quòd recipis.
ÉPIGRAMM A T. Ľ I B. Í II 73
X L I.
De lacertâ celatâ.
Nferta phialæ Mentoris manu ducta
Lacerta vivit, & timetur argentum.
I
X L I I.
In Pollam.
LoPo
ventrem non
,
mihi labra linis.
Omento rugas uteri quòd condere tentas,
Polla; tibi
Simpliciter pateat vitium fortaffe pufillum:
Quod tegitur, majus creditur effe malum.
ME
X L III.
In Lentinum.
Entiris juvenem tin&tis, Lentine, capillis;
Tam fubitò corvus, qui modò cycnus eras.
Non omneis falles; fcit te Proferpina canum:
Perfonam capiti detrahet illa tuo.
X LIV.
In Ligurinum.
Ccurrit tibi nemo quòd libenter;
Quòd quacunque venis, fuga eft, & ingens
Circa te, Ligurine, folitudo:
Quid fit, fcire cupis? nimis poëta es.
Hoc valdè vitium periculofum eft.
Non tigris catulis citata raptis,
Non dipfas medio perufta fole,
Nec fis fcorpius improbus timetur.
Nam tantos, rogo, quis ferat labores?
Et ftanti legis, & legis fedenti :
Currenti legis, & legis cacantiì.
In thermas fugio, fonas ad aurem ;
Pifcinam peto, non licet natare;
Ad cœnam propero, tenes euntem ;
Ad cœnam venio, fugas fedentem;
Giv
80
M. VAL. MARTIALIS
Laffus dormio, fufcitas jacentem.
Vis, quantùm facias mali, videre ?
Vir juftus, probus, innocens timeris.
X L V.
In eundem.
Fugerit an menfas Phoebus canamque Thyeftæ,
Ignoro; fugimus nos, Ligurine, tuam.
Illa quidem lauta eft, dapibufque inftructa fuperbis;
Sed nihil omninò, te recitante, placet.
Nolo mihi ponas rhombos, mullumve bilibrem ;
Nec volo boletos, oftrea nolo: tace.
E
X L V I.
Ad Candidum.
Xigis à nobis operam fine fine togatam.
Non co; libertum fed tibi mitto meum.
Non eft, inquis, idem: multo plus effe probabo.
Vix ego lecticam fubfequar, ille feret.
In turbam incideris, cunctos umbone repellet :
Invalidum eft nobis, ingeniumque latus.
Quidlibet in caufsâ narraveris; ipfe tacebo:
At tibi tergeminum mugiet ille fophos.
Lis erit; ingenti faciet convitia voce:
Effe pudor vetuit fortia verba mihi.
Ergo nihil nobis, inquis, præftabit amicus ?
Quidquid libertus, Candide, non poterit.
X L VI I.
C
De Baffo, ad Fauftinum.
Apena grandi porta qua pluit gutta,
Phrygiumque matris Almo qua lavat ferrum,
Horatiorum qua viret facer campus,
Et qua pufilli fervet Herculis fanum,
Faultine, plenâ Baflus ibat in rhedâ,
Omnes beati copias trahens ruris.
Illic videres frutice nobili caules,
EPIGRAM MAT. LI B. II I. 81
Et utrumque porrum, feffilefque lactucas,
Pigroque ventri non inutiles betas:
Illic coronam pinguibus gravem turdis,
Leporemque læfum Gallici canis dente,
Nondumque victa lacteum faba porcum.
Nec feriatus ibat ante carrucam,
Sed tuta feno curfor ova portabat.
Urbem petebat Baffus? immò rus ibat.
XLVII I.
V
F
In Ollum.
Auperis exftruxit cellam, fed vendidit Ollus
Prædia: nunc cellam pauperis Ollus habet.
X LI X.
In invitatorem.
Ejentana mihi miſces, tibi Maſſica ponis:
Olfacere hæc malo pocula, quàm bibere.
Æc
L.
Ad Ligurinum.
Ac tibi, non alia, eft ad cænam caufla
vocandi,
HAC
Verficulos recites ut, Ligurine, tuos.
Depofui foleas affertur protinùs ingens
Înter lactucas, oxygarumque liber.
Alter porrigitur, dum fercula prima morantur.
Tertius eft, nec adhuc menfa fecunda venit.
Et quartum recitas, & quinctum denique librum,
Puridus eft, toties fi mihi ponis aprum.
Quòd fi non fcombris fcelerata poëmata donas:
Cænabis folus jam, Ligurine, domi.
C
L I.
Ad Gallam.
Um faciem laudo, cùm miror crura, manufques
Dicere, Galla, foles: nuda placebo magis,
82 M. VAL.
1
MARTIALIS
Et femper vitas communia balnea nobis.
Numquid, Galla, times, ne tibi non placeam?
E
L I I.
In Tongilianum.
Mta domus fuerat tibi, Tongiliane, ducenis:
Abftulit hanc nimiùm cafus in urbe frequens.
Collatum eft decies: rogo, non potes ipfe videri
Incendiffe tuam, Tongiliane, domum ?`
E
LIII.
Ad Chloen.
T vultu poteram tuo carere:
Et collo, manibufque, cruribufque;
Et mammis, natibufque, clunibufque;
Et, ne fingula perfequi laborem,
Tota te poterant, Chloë, carere.
C
L I V.
Ad Gallam.
Um dare non poffim, quod pofcis, Galla,
rogantem.
Multo fimpliciùs, Galla, negare potes.
୦
L V.
In Gelliam.
Cofmum migrare
Uòd quacunque venis,
putamus,
Et fluere excuffo cinnama fufa vitro:
Nolo peregrinis placeas tibi, Gellia, nugis.
Scis, puto, poffe meum fic bene olere canem.
L V I.
De Cifterna Ravennate.
S¹t cum poffim multo vendere pluris aquam.
It cifterna mihi, quàm vinea, malo Ravennæ ;
EPIGRAM MAT. LI B. II I. &
C
L VI I.
De Eadem.
in
Allidus impofuit nuper mihi copo Ravennæ :
Cùm peterem mixtum, vendidit ille merum,
L VIII.
Ad Baffum, de villa Fauftini.
BAjana noftri villa, Bafle, Fauftini,
Non otiofis ordinata myrtetis,
Viduaque platano, tonfilique buxeto,
Ingrata lati fpatia detinet campi:
Sed rure vero, barbaroque lætatur.
Hic farta premitur angulo Ceres omni,
Et multa fragrat tefta fenibus autumnis.
Hic poft Novembres, imminente jam Brunâ,
Seras putator horridus refert uvas.
Truces in altá valle mugiunt tauri,
Vitulufque inermi fronte prurit in pugnam.
Vagatur omnis turba fordida cortis;
Argutus anfer, gemmeique pavones,
Nomenque debet quæ rubentibus pennis;
Et picta perdix, Numidicæque guttatæ,
Et impiorum Phafiana Colchorum,
Rhodias fuperbi feminas premunt galli;
Sonantque turres plaufibus columbarum;
Gemit hinc palumbus, inde cereus turtur.
Avidi fequuntur villicæ finum porci,
Matremque plenam mollis agnus exfpectat,
Cingunt ferenum lactei focum vernæ,
Et larga feftos lucet ad lares filva.
Non fegnis albo pallet otio caupo;
Nec perdit oleum lubricus palæftrita;
Sed tendit avidis rete fubdolum turdis,
Tremulâve captum lineâ trahit piſcem,
M. VAL.
MARTIALIS
Aut impeditam caffibus refert damam.
Exercet hilares facilis hortus urbanos,
Et pædagogo non jubente laſcivi
Parere gaudent villico capillati;
Et delicatus opere fruitur eunuchus.
Nec venit inanis rufticus falutator
Fert ille ceris cana cùm fuis mella,
Metamque lactis: Saffinate de filva
Somniculofos ille porrigit glires;
Hic vagientem matris hifpidæ fœtum
Alius coactos non amare capones.
Et dona matrum vimineo ferunt texto
Grandes proborum virgines colonorum.
Facto vocatur lætus opere vicinus ;
Nec avara fervat craftinas dapes menfa ?
Vefcuntur omnes, ebrioque non novit
Satur minifter invidere conviva.
At tu fub urbe poffides famem mundam,
Et turre ab altâ profpicis meras laurus
Furem Priapo non timente fecurus.
Et vinitorem farre pafcis urbano,
Pictamque, portas otiofus ad villam
Olus, ova, pullos, poma, cafeum, muftum.
Rus hoc vocari debet, an domus longè?
LIX.
De futore & fullone,
>
Utor cerdo dedit tibi, culta Bononia, munus:
Fullo dedit Mutinæ ; nunc ubi caupo dabit?
C
L X.
In Ponticum.
Um vocor ad cœnam, non jam venalis, ut antè,
Cur mihi non eadem, quæ tibi, cœna datur ?
Oftrea tu fumis ftagno faturata Lucrino:
EPIGRAM MAT. LIB. II I. 85
Sumitur incifo mytilus ore mihi.
Sunt tibi boleti; fungos ego fumo fuillos.
Res tibi cum rhombo eft: at mihi cum fparulo.
Cereus immodicis turtur te clunibus implet;
Ponitur in caveâ mortua pica mihi.
Cur fine te cœno, cùm tecum, Pontice, cœnem ?
Sportula quod non eft, profit; edamus idem.
C
L X I.
In Cinnam.
Sfe nihil dicis, quidquid petis, improbe Cinna :
Si nil, Cinna, petis, nil tibi, Cinna, nego.
LXII,
In Quinctum.
Entenis quòd emis pueros, & fæpe ducenis:
Quòd fub rege Numa condira vina bibis:
Quòd conflat decies tibi non ſpatioſa ſuppellex :
Libra quòd argenti millia quinque rapit:
Aurea quòd fundi pretio carruca paratur:
Quòd pluris mula eft, quàm domus emta tibi.
Hæc animo credis magno te, Quince, parare?
Falleris: hæc animus, Quinte, pufillus emit,
LXIII.
{
In Cotilum.
Otile, bellus homo es: dicunt hoc, Cotile, multi,
Audio: fed quid fit, dic mihi, bellus homo.
Bellus homo eft, flexos qui digerit ordine crines
Balfama qui femper, cinnama femper olet:
Cantica qui Nili, qui Gaditana fufurrat:
Qui movet in varios brachia vulfa modos;
Inter femineas tota qui luce cathedras
Defider, atque aliqua femper in aure fonate
86
MARTIALIS
M. VAL.
Qui legit hinc illinc miffas, recipitque tabellás:
Pallia vicini qui refugit cubiti:
Qui fcit, quam quis amet: qui per convivia currit:
Hirpini veteres qui bene novit avos.
Quid narras ? hoc eft, hoc eft homo, Cotile Bellus?
Res prætricofa eft, Cotile, bellus homo.
L XI V.
De Canio Rufo, ad Caſſianum.
Irenas, hilarem navigantium pœnam,
Blandafque mortes, gaudiumque crudele,
Quas nemo quondam deferebat auditas,
Fallax Ulyffes dicitur reliquiffe.
Non miror illud, Caffiane, mirarer,
Si fabulantem Canium reliquiffet.
L X V.
Ad Diadumenum.
Uod fpirat tenerâ malum mordente puella :
Quod
Quod de Corycio quæ venit aura croco:
Vinea quod primis floret cum cana racemis :
Gramina quod redolent, quæ modo carpfit ovis:
Quod myrtus, quod meffor Arabs, quod fucciną
trita ;
Pallidus Eoo thure, quod ignis olet:
Gleba quod æſtivo leviter cum fpargitur imbre:
Quod madidas nardo fparfa corona comas:
Hoc tua, fæve puer Diadumene, bafia fragrant,
Quid, fi tota dares, illa fine invidiâ?
L X V I.
In M. Antonium, de Ciceronis cæde.
Ar fcclus admifit Phariis Antonius armis ;
Procidic vultus enfis uterque facros.
PAA
Abfcidit
Illud, laurigeros ageres cùm læta triumphos;
EPIGRAM MAT. LIB. III. 87
Hoc tibi, Roma, caput, cùm loquereris, erat.
Antoni tamen eft pejo, quàm cauffa Pothini:
Hic facinus domino præftitit, ille fibi,
C
L X VI I.
De pigris nautis.
Effaris, pueri, nihilque môftis,
Vatreno Rafinaque pigriores;
Quorum per vada tarda navigantes,
Lentos figitis ad celeufma remos.
Jam prono Phaëtonte fudat Athon,
Exarfitque dies, & horâ laffos
Interjungit equos meridianâ.
At vos tam placidas vagi per undas
Tutæ luditis otium carinæ.
Non nautas puto vos,
H
fed Argonautas,
LX VII I.
Ad caftam matronam.
Uc eft ufque tibi fcriptus, matrona, libellus.
Cui fint fcripta rogas interiora ? mihi.
Gymnafium, therma, ftadium eft hac parte: recede,
Exuimur; nudos parce videre viros.
Hic jam depofito poft vina rofafque pudore,
Quid dicat, nefcit faucia Terpsichore.
Schemate nec dubio, fed apertè nominat illam,
Quam recipit fexto menfe fuperba Venus:
Cuftodem medio ftatuit quam villicus horto;
Oppofita fpectat quam proba virgo manu.
Si bene te novi, longum jam laffa libellum
Ponebas; totum nunc ftudiofa legis.
O
L X I X.
Ad Cofconium.
Mnia quòd fcribis caftis epigrammata verbis,
Inque tuis nulla eft mentula carminibus ;
Admiror, laudo; nihil eft te fanctius uno:
$8 $
MARTIALIS
M. VAL.
At mea luxuriâ pagina nulla vacat.
Hæc igitur nequam juvenes, facilefque puellæ,
Hæc fenior, fed quem torquet amica, legat.
At tua, Cofconi, venerandaque, fanctaque verba
A pueris debent, virginibufque legi,
M
L X X.
Ad Scavinum.
Echus es Aufidiæ, qui vir, Scævine, fuiſti :
Rivalis fuerat qui tuus, ille vir eft.
Cur aliena placet tibi, cui ſua non placet uxor ?
Nunquid fecurus non potes arrigere 2
ME
L X X I.
In Nævolum.
Entula cùm doleat puero; tibi, Nævole, culus:
Non fum divinus, fed fcio quid facias.
Vis
L X X I I.
Ad Saufejam.
Is futui, nec vis mecum, Saufeja, lavari.
Nefcio, quod magnum fufpicer effe nefas,
Aut tibi pannofæ pendent à pectore mammæ :
Aut fulcos uteri prodere nuda times:
Aut infinito lacerum patet inguen hiatu:
At aliquid cunni prominet ore tui.
Sed nihil eft horum; credo, pulcherrima auda es,
Si verum eft, vitium pejus habes: fatua es,
D
L X X II I.
In Phabum,
Ormis cum pueris mutoniatis
$
Et non ftat tibi, Phœbe, quod ftat illis,
Quid vis me, rogo Phoebe, fufpicari?
Mollem credere te virum volebam:
Sed rumor negat effe te cinædum.
LXXIV,
EPIGRAMMA T. LI B. III. 89
LXXIV.
In Gargilianum.
Silothro faciem levas & dropace calvam.
Nunquid tonforem, Gargiliane, times?
Quid facient ungues? nam certè non potes illos
Refina, Veneto nec refecare luto.
Define, fi pudor eft, miferam traducere calvam:
Hoc fieri cunno, Gargiliane, folet.
L X X V.
Ad Lupercum.
STare, Luperce, tibi jam pridem mentula desít
Luctaris demens tu tamen arrigere.
Sed nihil erucæ faciunt, bulbique falaces;
Improba nec profunt jam fatureja tibi.
Coepifti puras opibus corrumpere buccas.
Sic quoque non vivit follicitata Venus.
Mirari fatis hoc quifquam, vel credere poffit,
Quæ non ftat, magno ftare, Luperce, tibi?
L X X V I.
A
In Baffum.
Rrigis ad vetulas, faſtidis, Baffe, puellas;
Nec formofa tibi, fed moritura placet.
:
Hic, rogo, non furor eft, non eft hæc mentula
demens ;
Cùm poffis Hecubam, non potes Andromachen.
N
LXXVI I.
In Baticum.
Ec mullus, nec te delectat, Bætice, turdus;
Nec lepus eft unquam, nec tibi gratus aper
Nec te liba juvant, nec fectæ quadra placentæ ;
Nec Lybye mittit, nec tibi Phafis aves.
Capparin, & putri cepas alece natantes,
Etpulpam dubio de petafone voras.
H
30
MARTIALIS
M. VAL.
Teque juvant gerres, & pelle melandrya cana y
Refinata bibis vina, Falerna fugis.
Nefcio, quod ftomachi vitium fecretius effe
Sufpicer. Utque enim, Bætice, ſaprofagis?
L X X V III.
M
R
D
Ad Paullinum.
Inxiſti currente femel, Paulline, carina.
Meiere vis iterum? jam Palinurus eris.
L X X I X.
In Sertorium.
Em peragit nullam Sertorius, inchoat omnes:
Hunc ego, cùm futuit, non puto perficere.
L X X X.
Ad Apicium.
E nullo quæreris, nulli maledicis, Apici;
Rumor ait, linguæ te tamen effe male.
L X X X I.
O Vid
In Bæticum Gallum, fellatorem.
Uid cum fœmineo tibi, Bætice Galle, barathro
Hæc debet medios lambere lingua viros.
Abfciffa eft quare Samia tibi mentula tefta,
Si tibi tam gratus, Bætice, cunnus erat?
Caftrandum caput eft: nam fis licet inguine Gallus
Sacra tamen Cybeles decipis ; ore vir es.
C
Onviva
L X X X I I.
In Zoïlum.
quifquis Zoïli poteſt eſſe,
Summonianas cœnet inter uxores J
Curtaque Ledæ fobrius bibat tefta:
Hoc effe levius, puriufque contendo.
Jacet occupato galbinatus in lecto,
Cubitifque trudit hinc & inde convivas,
EPIGRAM MAT. LI B. ȘI
II I I I.
Effultus oftro, fericifque pulvinis.
Stat exoletus, fuggeritque ructanti
Pinnas rubentes, cufpidefque lentiſci;
Et æftuanti tenue ventilat frigus
Supina prafino concubina flabello;
Fugatque mufcas myrthea puer virga
Percurrit agili corpus arte tractatrix,
Manumque doctam fpargit omnibus membris.
Digiti crepantis figna novit eunuchus,
Et delicatæ fufcitator urinæ
Domini bibentis ebrium regit penem.
At ipfe retrò flexus ad pedum turbam
Inter catellas anferum exta lambentes
Partitur apri glandulas palæftritis,
Et concubino turturum nates donat;
Ligurumque nobis faxa cùm miniftrentur,
Vel cocta fumis muſta Maffilitanis,
Opimianum morionibus nectar
Cryſtallinifque myrrhinifque propinat.
Et Cofmianis ipfe fufus ampullis,
Non erubefcit murice aureo nobis
Dividere machæ pauperis capillare.
Septunce multo deinde perditus ftertit:
Nos accubamus, & filentium ronchis
Præftare juffi, nutibus propinamus.
Hos Malchionis patimur improbi faftus,
Nec vindicare, Rufe, poffumus: fellat.
L X X X II I.
In Coclitem.
T faciam breviora mones epigrammata, Cocles;
Fac mihi, quòd Chione: non potui breviùs.
UT
L X X XI V.
In Tongilionem.
Uid narrat tua macha? non puellam
Dixi, Tongilion: quid ergo linguam.
H ij
M. VAL.
MARTIA EFS
о
L X X X V.
In fævum maritum.
Uis tibi perfuafit nares abfcindere mucho!
Non hac peccatum eft parte, marite, tibi
Stulte, quid egiſti? nihil hic tua perdidit uxor,
Cùm fit falva fui mentula Deiphobi.
NE
L X X X V I.
Ad caftam matronam.
E legeres partem laſcivi, caſta, libelli,
Prædixi, & monui, tu tamen, ecce, legis
Sed fi Panniculum, fi fpectas, cafta, Latinum:
Non funt hæc nimis improbiora; lege.
NA
LXXXVII.
In Chionem.
Arrat te rumor, Chione, nunquam effe fututant,
Atque nihil cunno purius effe tuo.
Tecta tamen non hac, qua debes, parte lavaris :
Si pudor eft, transfer fubligar in faciem.
LXXXVIII.
In fratres fellatores.
Unt gemini fratres; diverfa fed inguina lingunt.
Dicite, diffimiles fint magis, an fimiles?
U
LX XXI X.
Ad Phœbum.
Tere lactucis, & mollibus utere malvis :
Nam faciem durum, Phœbe, cacantis habes.
X C..
De Galla.
Ult, non vult dare Galla mihi; nec dicere
poffum,
Quod vult, & non vult, quid fibi Galla velit,
EPIGRAM MAT. LI B. 93
II I I I.
X C I.
De Mifitio.
Um peteret patriæ Mifitius arva Ravennæ
Semiviro Cybeles cum grege junxit iter.
Huic comes hærebat domini fugitivus Achillas,
Infignis formâ nequitiâque puer.
Hoc fteriles fenfere viri; qua parte cubaret,
Quærunt; fed tacitos fenfit & ille dolos.
Mentitur; credunt: fomni poft vina petuntur ;
Continuò ferrum noxia turba rapit,
Exciduntque fenem, fpondæ qui parte jacebat:
Namque puer pluteo vindice tutus erat.
Suppofitam fama eft quondam pro virgine cervanı z
At nunc pro cervo mentula fuppofita eft.
UT
C
XCII.
Ad Gallum.
T patiar mæchum rogat uxor, Galle; fed unum
Huic ego, non oculos eruo, Galle, duos
XCIII.
In Vetuftillam.
:
y
Um tibi trecenti confules, Vetuftilla
Et tres capilli, quatuorque fint dentes,
Pectus cicada, crufculumque formicæ :
Rugofiorem cùm geras ftola frontem,
Et aranearum caffibus pares mammas
Cùm comparata rictibus tuis ora
Niliacus habeat crocodilus anguſta,
Meliufque ranæ garriant Ravennates ;
Et Adrianus dulciùs cufex cantet
Videafque quantùm noctuæ vident mane,
Et illud oleas, quod viri capellarum ;
Et anatis habeas orropygium macræ,
Senemque Cynicum vincat offeus cunnus:
Cùm te lucerna balneator extincta
را
24 M. VAL. MARTIAL 19
Admittat inter buftuarias mochas:
Cùm Bruma menfem fit tibi per Auguftum,
Regelare nec te peftilentia poffit;
Audes ducentas nuptum ire poft mortes,
Virumque demens cineribus tuis quæris
Prurire. Quid! farrire fi velit faxùm ;
Quis conjugem te, quis vocabit uxorem,
Philomelus aviam quam vocaverat nuper?
Quòd fi cadaver exigis tuum fcalpi;
Sternatur à Coricle clinico lectus,
Thalaffionem qui tuum decet folus ;
Uftorque tedas præferat novæ nuptæ.
Intrare in iftum fola fax poteft cunnum.
E
N
X CIV.
In Rufum.
Sfe negas coctum leporem, pofcifque flagella:
Mavis, Rufe, coquum fcindere, quàm leporem.
X C V.
In Navolum.
Unquam dicis ave, fed reddis, Nævole, femper.
Quod prior & corvus dicere fæpe folet.
Cur hoc exfpectes à me, rogo, Nævole, dicas:
Nam, puto, nec melior, Nævole, nec prior es.
Præmia laudato tribuit mihi Cæfar uterque,
Natorumque dedii jura paterna trium.
Ore legor multo, notumque per oppida nomen
Non exfpectato dat mihi fama rogo.
Eft & in hoc aliquid; vidit me Roma tribunum;
Et fedeo qua te fufcitat Oceanus,
Quot mihi Cæfareo facti funt munere cives,
Nec famulos totidem fufpicor effe tibi.
Sed pædicaris; fed pulchrè, Nævole, ceves:
Jam jam tu prior es, Nævole: vincis ; ave,
EPIGRAM MAT. LI B. I I I. 9$
L
X C V I.
In Gargilium.
Ingis, non futuis meam puellam,
Et garris quafi machus, & fututor.
Si te prendero, Gargili, tacebis.
XC VII.
In Sabellum.
It culus tibi quàm macer, requiris?
SPædicare potes, Sabelle, culo.
Z
NE
I
X C VII I.
Ad Rufum.
E legat hunc Chioné,mando tibi,Rufe,libellum,
Carmine læfa meo eft, lædere & illa poteft.
X CIX.
Ad Cerdonem.
Rafci noftro non debes, cerdo, libello.
Ars tua, non vita eſt carmine læfa meo.
Innocuos permitte fales; cur ludere nobis
Non liceat, lieuit fi jugulare tibi?
C
C.
Ad Rufum.
Urforem fextâ tibi, Rufe, remifimus horâ,
Carmina quem madidum noftra tuliffe reor
Imbribus immodicis cœlum nam fortè ruebat.
Non aliter mitti debuit ifte liber.
J
36
M. VAL. MARTIALIS
EPIGRAMMATUM
C
LIBER IV.
EFIGRAMMA PRIM U M.
De natali Cæfaris.
ASARIS alma dies, & luce facratior illa,
Conſcia Dicæum qua tulit Ida Jovem,
Longa precor, Pylioque veni numerofior ævo ;
Semper & hoc vultu, vel meliore, nite.
Hic colat Albano Tritonida multus in auro
Perque manus tantas plurima quercus eat.
Hic colat ingenti redeuntia fecula luftro,
Et quæ Romuleus facra Terentus habet.
Magna quidem, Superi, petimus ; fed debita terris,
Pro tanto quæ funt improba vota Deo?
S
I I.
De Horatio fpectaculorum die indecenter vestito,
Pectabat modò folus inter omneis
Nigris munus Horatius lacernis,
Cùm plebs, & minor ordo, maximuſque
Sancto cum Duce candidus federet.
Toto nix cecidit repentè cœlo:
Albis fpectat Horatius lacernis.
I I I.
De nivibus ejufdem diei.
Dfpice quam denfum tacitarum vellus aquaruım
Defluat in vultus Cæfaris, inque fi
finus.
AB
Indulget tamen ille Jovi, nec vertice moto
Concretas
EPIGRAM MAT. L 1 8. I V.
97
Concretas pigro frigore ridet aquas,
Sidus Hyperborei folitus laffare Bootæ,
Et madidis Helicen diffimulare comis.
Qui ficcis laſcivit aquis, & ab æthere ludit;
Sufpicor has pueri Cæfaris effe nives.
•
I V.
Q
In Baffam.
Uòd ficcæ redolet palus lacunæ,
Crudarum nebulæ quod Albularum,
Piſcinæ vetus aura quod marinæ.
Quod preffa piger hircus in capella
Laffi Bardiacos quod evocati,
Quod bis murice vellus inquinatum,
Quod jejunia Sabbatariorum ;
Mæftorum quod anhelitus reorum
Quod fpurcæ moriens lucerna Leda,
Quod ceromata fæce de Sabinâ,
Quod vulpis fuga, viperæ cubile,
Mallem, quàm quod oles, olere Baſſa,
V
V.
Ad Fabianum.
9
Ir bonus, & pauper, linguâque & pectore veras
Quid tibi vis, urbem qui, Fabiane, petis ?
Qui nec leno potes, nec commeffator haberi,
Nec pavidos trifti voce citare reos :
Nec potes uxorem cari corrumpere amici:
Nec potes algentes arrigere ad verulas :
Vendere nec vanos circum pallatia fumos:
Plaudere nec Cano, plaudere nec Glaphiro.
Unde mifer vives, homo fidus, certus amicus?
Hos nihil eft, Nunquam fic Philomelus eris.
I
›98
ALIS
M. VAL. MARTIA L
CB
V I.
In Maliſianum.
Redi virgine caftior pudicâ,
Et frontis teneræ cupis videri,
Cùm fis improbior, Malifiane,
Quàm qui compofitos metro Tibulli,
In Stella recitat domo libellos.
Cur
V I I.
Ad Hyllum,
Ur here quod dederas, hodie, puer Hylle,
negafti?
Durus tam fubitò, qui modò mitis eras?
Sed jam cauffaris barbamque, annofque, pilofque.
O nox quàm longa es, quæ facis una fenem!
Quid nos derides? here qui puer, Hylle, fuifti,
Dic nobis, hodie quâ ratione vir es?
VIII,
Ad Euphemum..
Rima falutantes atque altera conterit hora:
Exercet raucos tertia cauffidicos:
PRI
In quin&tam varios extendit Roma labores;
Sexta quies laffis, feptima finis erit.
Sufficit in nonam nitidis octava palæſtris ;
Imperat excelfos frangere nona toros.
Hora libellorum decima eft, Eupheme, meorum
Temperat ambrofias cùm tua cura dapes ;
Et bonus ætherio laxatur nectare Cæfar,
Ingentique tenet pocula parca manu.
Tunc admitte jocos: greffu timet ire licenti
Ad matutinum noftra Thalia Jovem.
EPIGRAMMAT. LI 1. I V.
29
So
I X.
In Fabullam.
Otæ filia clinici, Fabulla,
Deferto fequeris Clitum marito,
Et donas & amas, žxus dowτERS.
D
X.
Fauftino librum mittit.
Um novus eft, neque adhuc rasâ mihi fronte
libellus;
Pagina dum tangi non bene ficca timet;
I puer, & caro perfer leve munus amico,
Qui meruit nugas primus habere meas.
Curre, fed inftructus; comitetur Punica librum
Spongia: muneribus convenit illa meis.
Non poffunt noftros multæ, Fauftine, lituræ
Emendare jocos: una litura poteſt.
D
X I.
In Ant. Saturninum.
Um nimiùm vano tumefactus nomine gaudes,
Et Saturninum te mifer effe pudet:
Impia Parrhafiâ moviſti bella fub ùrsâ,
Qualia qui Phariæ conjugis arma tulit.
Excideratne adeò fatum tibi nominis hujus
Obruit Actiaci quod gravis ira freti?
An tibi promifit Rhenus, quod non dedit illi
Nilus; & Artois plus licuiffet aquis?
Ille etiam noftris Antonius occidit armis
Qui tibi collatus, perfide, Cæfar erat,
N
X I I.
In Thaidem,
Ulli, Thai, negas; fed fi te non pudet iſtud,
Hoc faltem pudeat, Thai, negare nihil.
I ij
UNIV
$
OF
CH
100 M. VAL. MARTIALIS
C
ΧΙΙΙ.
Ad Rufum, de nuptiis Pudentis & Claudia Peregrina,
Laudia, Rufe, meo nubit Peregrina Pudenti ;
Macte efto tedis, ô Hymenæe, tuis.
Tam bene rara fuo mifcentur cinnama nardo ;
Maffica Thefeis tam bene vina favis.
Nec meliùs teneris junguntur vitibuș ulmi;
Nec plus lotus aquas, littora myrtus amat,
Candida perpetuo refide Concordia lecto;
Tamque pari femper fit Venus æqua jugo.
Diligat illa fenem quondam; fed & ipfa marito,
Tunc quoque cùm fuerit, non videatur anus,
X I V.
Ad Silium Italicum.
Ili Caftalidum decus fororum,
Qui perjuria barbari furoris
Ingenti premis ore, perfidofque
Aftus Hannibalis, levefque Ponos
Magnis cedere çogis Africanis :
Paullum fepofitâ feveritate,
Dum blandâ vagus aleâ December
Incertis fonat hinc & hinc fritillis,
Et ludit Pota nequiore talo;
Noftris otia commoda Camoenis.
Nec torvâ lege fronte, fed remifsâ
Lafcivis madidos jocis libellos.
Sic forfan tener aufus eft Catullus
Magno mittere pafferem Maroni.
X V.
Ad Cæcilianum.
Ille tibi nummos hefternâ nocte roganti
In fex aut feptem, Cæciliane, dies,
Non habeo, dixi: fed tu cauffatus amici
Adventum, lancem paucaque vafa rogas,
PIGRAM MAT. LI B. I V. not
Stultus es? an ftultum me credis, amice? negavi
Millé tibi nummos: millia quinque dabo ?
P
X V I.
In Gallum.
Rivignum non effe tuæ te, Galle, novercæ
Rumor erat, conjux dum fuit illa patris.
Non tamen hoc poterat vivo genitore probari.
Jam nufquam pater eft, Galle, noverca domi eft.
Magnus ab infernis revocetur Tullius umbris,
Et te defendat Regulus ipfe licet:
Non potes abfolvi; nam quæ non definit effe
Poft patrem, nunquani, Galle, noverca fuit.
X V I I.
Ad Paullum.
Acere in Lycifcam, Paulle, me jubes verfus.
Quibus illa lectis rubeat, & fit irata.
in
O Paulle, malus es: irrumare vis folus.
Q
X VIII.
De puero ftillicidii glacie jugulato.
Ua vicina pluit Vipfanis porta columnis,
Et madet affiduo lubricus imbre lapis,
In jugulum pueri, qui rofcida tecta fubibat
Decidit hyberno prægravís unda gelu.
Cùmque peregiffet miferi crudelia fata,
Tabuit in calido vulnere mucro tener.
Quid non ſæva fibi voluit Fortuna licere?
Aut ubi mors non eft, fi jugulatis aquæ ?
X I X.
De endromide.
Anc tibi Sequanicæ pinguem textricis aluminam,
Quæ Lacedæmonium barbara nomen habet;
Sordida, fed gelido non afpernanda Decembri
Dona, peregrinam mittimus endromida.
I iij
103
M. VAL. MARTIALIS
Seu lentum ceroma teris; tepidumve trigona,
Sive harpaſta manu pulverulenta rapis;
Plumea feu laxi partiris pondera follis;
Sive levem curfu vincere quæris Atham;
Ne madidos intret penetrabile frigus in artus
Neve gravis fubitâ te premat Iris aquâ ;
Ridebis ventos hoc munere rectus, & imbres:
Nec fic in Tyriâ findone tutus eris.
Dicit
X X.
De Carellia & Gellia.
و
Icit fe vetulam, cùm fit Cærellia puppa :
Puppam fe dicit Gellia, cùm fit anus.
Ferre nec hanc poffis, poffis, Coline, nec illam :
Altera ridicula eſt, âltera putidula.
N
X X I.
De Selio.
Ullos effe deos, inane cœlum
Affirmat Selius, probatque; quòd fe
Factum, dum negat hoc, videt beatum.
X X I I.
De Cleopatra.
Rimos paffa toros, & adhuc placanda marito,
Merferat in nitidos fe Cleopatra lacus,
Dum fugit amplexus; fed prodidit unda latentem:
Lucebat totis cùm tegeretur aquis.
Candida fic puro numerantur lilia vitro :
Sic prohibet tenuis gemma latere rofas.
Infilui, merfufque vadis luctantia carpfi
Bafia: perfpicuæ plus vetuiftis aquæ.
X X II I.
De Brutiano.
Um tu lenta nimis, diuque quæris,
DQuis primus tibi, quifve fis fecundus
EPIGRAM MAT. LI B. I V. 193
Grajum quifve epigramma comparabit ;
Palmam Callimachus, Thalia, de fe
Facundo dedit ipfe Brutiano.
Qui fi Cecropio fatur lepore,
Romanæ fale luferit Mineryæ:
Illi me facias, precor, fecundum.
X XI V.
De Lycori, ad Fabianum.
Mnes, quas habuit, Fabiane, Lycoris amicas
Æ
X XV.
meæ !
De litoribus Altinii & Aquileia.
Mula Bajanis Altini litora villis,
Et Phaetontei conſcia filva rogi,
Quæque Antenoreo Dryadum pulcherrima Fauno
Nupfit ad Euganeos fola puella lacus ;
Et tu Ledæo felix Aquileja Timavo,
Hic ubi feptenas Cyllarus haufit aquas;
Vos eritis noftræ portus, requiefque fene&tæ,
1 Si juris fuerint otia noftra fui.
Q
X X V I.
Ad Pofthumum.
Uòd te manè domi.toto non vidimus anno,
Vis dicam, quantùm, Pofthume, perdiderim?
Tricenos, puto, bis; vicenos ter, puto, nummos.
Ignofcas: togulam, Pofthume, pluris emo.
XX VI I.
Ad Cafarem.
Spe meos, laudare Auguinis
Ape meos laudare foles, Augufte, libellos.
Invidus, ecce, negat: non minùs ergo foles.
Quid, quòd honorato non folâ voce dedifti,
Non alius poterat quæ dare dona mihi?
I iv
104 M. VAL. MARTIALIS
Ecce iterum nigros corrodit lividus ungues.
Da, Cæfar, tanto tu magis ut doleat.
XX VII I.
De Chlor
Onaſti tenero, Chloë, Luperco
D Hyfantes, Tyriafque, coccinafque
Et lotam tepido togam Galefo,
Indos fardonichas, Scythas fmaragdos,
Et centum dominos novæ monetæ ;
Et quidquid petit ufque & ufque donas:
Væ glabraria, væ tibi miſella:
Nudam te ftatuet tuus Lupercus.
O
X X I X.
Ad Pudentem.
Bftat, care Pudens, noftris fua turba libellis
Lectoremque frequens laffat & implet opus.
Rara juvant : primis fic major gratia pomis;
Hibernæ pretium fic meruere rofæ.
Sic fpoliatricem commendat faftus amicam;
Janua nec juvenem femper aperta tenet.
Sæpiùs in libro memoratur Perfius uno,
Quàm levis in totâ Marſus Amazonide.
Tu quoque de noftris releges quemcunque libellis,
Effe puta folum : fic tibi pluris erit.
B
X X X.
De pifcibus Bajanis.
Ajano procul à lacu monemus,
Pifcator, fuge, ne nocens recedas.
Sacris pifcibus hæ natantur undæ,
Qui norunt dominum, manumque lambunt
Illam, quâ nihil eft in orbe majus.
Quid, quòd nomen habent, & ad magiftri
Vocem quifque fui venit citatus ?
EPIGRAM MAT. LI B. I V. 105
Hoc quondam Lybis improbus profundo,
Dum prædam calamo tremente ducit,
Raptis luminibus repentè cœcus
Captum non potuit videre pifcem;
Et nunc facrilegos perofus hamos,
Bajanos fedet ad lacus rogator.
At tu, dum potes, innocens recede,
Jactis fimplicibus cibis in undas;
Et pifces venerare dedicatos.
X X X I.'
Ad Hippodamum.
Vòd cupis in noftris dicitque, legique libellis,
Et nonnullus honos creditur effe tibi:
Ne valeam, fi non res eft gratiſſima nobis,
Et volo te chartis inferuiffe meis.
Sed tu nomen habes aversâ fronte fororum
Impofitum, mater quod tibi dura dedit :
Quod nec Melpomene, quod пec Polyhymnia poffit,
Nec pia cum Phobo dicere Calliope.
Ergo aliquod gratum Mufis tibi nomen adopta,
Non femper bellè dicitur Hippodamus.
Ε
ET
X X X I I.
De ape electro inclusá.
gutta,
later, & lucet Phaethontide condita
Ut videatur apis nectare clufa fuo.
Dignum tantorum pretium tulit illa laborum:
Credibile eft ipfam fic voluiffe mori.
PLe
X X X II I.
Ad Sofibianum.
Lena laboratis habeas cùm fcrinia libris,
Emittis quare, Sofibiane, nihil ?
Edent heredes, inquis, mea carmina : quandò ?
Tempus erat jam te, Sofibiane, legi.
1
186 M. VAL.
MARTIALI
So
X X X I V.
Ad Attalum.
Ordida cùm tibi fit, verum tamen, Attale, dixit,
Quifquis te niveam dixit habere togam.
AR
X X X V.
De pugnâ damarum.
Rontibus adverfis molles concurrere damas
Vidimus, & fati forte jacere pari.
Spectavere canes prædam; ftupuitque fuperbus
Venator, cultro nil fupereffe fuo.
Unde leves animi tanto caluere furore?
Sic pugnant tauri, fic cecidere viri.
C
C
X X X V 1.
Ad Olum.
Ana eft barba tibi, nigra eft coma:tingere barbam
Non potes,hæc cauffa eft; fed potes,Ole,comam.
X X X V 1 I.
Ad Afrum.
Entum Coranus, & ducenta Mancinus,
Trecenta debet Titius, hoc bis Albinus,
Decies Sabinus, alterumque Serranus :
Ex infulis, fundifque tricies foldûm,
Ex pecore redeunt ter ducena Parmenfi ;
Totis diebus, Afer, hoc mihi narras;
Et teneo meliùs ifta, quam meum nomen.
Numeres oportet aliquid, ut pati poffim:
Quotidianam refice nauſeam ñummis.
Audire gratis, Afer, ifta non poffum.
G
XXXVIII
Ad Gallam.
Alla, nega; fatiatur amor, nifi gaudia torquents
Sed noli nimiùm, Galla, negare diu.
X X X I X.
A
Ad Charinum.
Rgenti genus omne comparaſti;
Et folus veteres Myronis artes,
Solus Praxitelis manus, Scopæque,
Solus Phidiaci toreuma cæli,
Solus Mentoreos habes labores.
Nec defunt tibi vera Grantiana,
Nec quæ Callaïco linuntur auro,
Nec menfis anaglypta de paternis.
Argentum tamen inter omne, miror,
Quare non habeas, Charine, purum.
A
X L.
Ad Pofthumum.
Tria Pifonum ftabant cum ftemmate toto,
Et docti Senecæ ter numeranda domus ;
Prætulimus tantis folum te, Pofthume, regnis:
Pauper eras, & eques, fed mihi conful eras.
Tecum ter denas numeravi Pofthume, brumas ;
Communis nobis lectus & unus erat.
Jam donare potes, jam perdere, plenus honorum,
Largus opum: exfpecto, Pofthume, quid facias.
Nil facis, & ferum eft alium mihi quærere regem.
Hoc, Fortuna, placet? Pofthumus impofuit.
X L I.
In malè recitantem.
Uid recitaturus circumdas vellera collo?
Conveniunt noftris auribus illa magis.
L XII
Ad Fla.cum.
I quis fortè mihi poffet præftare roganti,
SI
Audi, quem puerum, Flacce, rogare velim.
Niliacis primùm pueris nafcatur in oris :
168
MARTIAL 13
M. V Á L.
Nequitias tellus fcit dare nulla magis.
Sit nive candidior: namque in Mareotide fufca
Pulchrior eft, quanto rarior ifte color.
Lumina fideribus certent, mollefque flagellent
Colla coma: tortas non amo, Flacce, comas.
Frons brevis, atque modus breviter fit naribus uncis ;
Pæftanis rubeant æmula labra rofis.
Sæpe & nolentem cogat, nolitque volentem :
Liberior domino fæpe fit ille fuo.
Et timeat pueros, excludat fæpe puellas.
Vir reliquis, uni fit puer ille mihi.
Jam fcio, nec fallis; nam me quoque judice verum
eſt:
Talis erat, dices, nofter Amazonicus.
N
XLIII.
In Coracinum.
On dixi, Coracine, te cinædum :
Non fum tam temerarius, nec audax,
Nec mendacia qui loquar libenter.
Si dixi, Coracine, te cinædum,
Iratam mihi Pontiæ lagenam,
Iratum calicem mihi Metili.
Juro per Syrios tibi tumores 9
Juro per Berecynthios furores.
Quod dixi tamen, hoc leve & pufillum eft;
Quod notum eft, quod & ipfe ñon negabis :
Dixi te, Coracine, cunnilingum.
HIC
X L I V.
De Vefuvio monte.
Ic eft pampineis viridis modo Vefvius umbris:
Prefferat hîc madidos nobilis uva lacus.
Hæc juga, quam Nyfæ colles, plus Bacchus amavit ?
Hoc nuper Satyri monte dedere choros.
Hæc Veneris fedes, Lacedæmone gratior illi :
EPIGRAMMA T. L 13. I V. 109
Hic locus. Herculeo nomine clarus erat.
Cun&a jacent flammis, & trifti merfa favillâ:
Nec fuperi vellent hoc licuiffe fibi.
X L V.
Votum Parthenii ad Phœbum, pro Burro F.
H
Ac tibi pro nato plena dat lætus acerra,
Phoebe, Palatinus munera Parthenius;
Ut qui prima novo fignat quinquennia luftro,
Impleat innumeras Burrus Olympiadas.
Fac rata vota patris : fic te tua diligat arbor,
Gaudeat & certâ virginitate foror.
Perpetuo fic flore mices: fic denique non fint
Tam longe Bromio, quàm tibi, Phoebe
X L V I.
De Sabello.
Aturnalia divitem Sabellum
Fecerunt: meritò tumet Sabellus ;
Nec quemquam putat effe, prædicatque
Inter cauffidicos beatiorem.
?
Hos faftus, animofque dat Sabello
Farris femodius, fabæque freffæ,
Et thuris, piperifque tres felibræ,
Et Lucanica ventre cum Falifco
Et nigri Syra defruti lagena,
Et ficus Libyca gelata tefta,
Cum bulbis, cochleifque, cafeoque,
Piceno quoque venit à cliente
Parcæ ciſtula non capax olivæ,
Et craffo figuli polita cœno
Septenaria fyntheſis Sagunti,
Hifpanæ luteum rote toreuma,
Et lato variata mappa clavo.
Saturnalia fructuofiora
Annis non habuit decem Sabellus.
coma,
M. VAL. MARTIALIS
E
P
XLVII.
De Phaëtonte encauftico.
Ncauftus Phaethon tabulâ depictus in hac eft.
Quid tibi vis, dipyron qui Phaëtonta facis ?
XLVII I.
In Papilum.
•
Ercidi gaudes; percifus, Papile, ploras:
Cur quæ vis fieri, Papile, facta doles !
Poenitet obfcœnæ pruriginis? an magis illud
Fles, quòd percidi, Papile, defieris ?
XLIX.
Ad Flaccum.
NEfcis, crede mihi, quid fint epigrammata,
Qui tantùm lufus illa jocofque putas.
Ille magis ludit, qui fcribit prandia fævi
Tereos, aut cœnam crude Thyeſta, tuam;
Aut puero liquidas aptantem Dædalon alas;
Pafcentem Siculas aut Polyphemon aves.
A noftris procul eft omnis vefica libellis,
Mufa nec infano fyrmate noftra tumet.
Illa tamen laudant omnes, mirantur, adorant.
Confiteor: laudant illa; fed iſta legunt,
Q
L.
In Thaidem.
Vid me, Thai, fenem fubinde dicis ?
Nemo eft, Thai, fenex ad irrumandum.
L I.
Ad Cecilianum.
C
Um tibi non effent fex millia, Cæciliane,
Ingenti laxè vectus es hexaphoro.
Poftquam bis decies tribuit Deâ cæça, finumque
EPIGRAM MAT. L 1 B. I V. HIE
Ruperunt nummi, factus es, ecce, pedes.
Quid tibi pro meritis, & tantis laudibus optem?
Dî reddant fellam, Cæciliane, tibi.
GE
LII,
In Hedylum.
Eſtari junctis nifi definis, Hedyle, capris,
Qui modò ficus eras, jam caprificus eris.
LII I.
Ad Cofmum.
Hunc, quem fæpe vides inter penetralia noftræ
Pallados, & templi limina, Cofme, novi,
Stat coma,
Cum baculo, perâque fenem : cui cana, putrifque
& in pectus fordida barba cadiť :
Cerea quem nudi tegit uxor abolla grabati:
Cui dat latratos obvia turba cibos:
Effe
putas Cynicum, deceptus imagine falsâ.
Non eft hic Cynicus, Cofme: quid ergo ? canie.
O
LIV.
Ad Colinum.
Cui Tarpejas licuit contingere quercus,
Et meritas primâ cingere fronde comas ;
Si fapis, utaris totis, Coline, diebus,
Extremumque tibi femper adeffe putes.
Lanificas nulli tres exorare puellas
Contigit: obfervant, quem ftatuere, diem.
Divitior Crifpo, Thrafea conftantior ipfo,
Lautior & nitido fis Meliore licet;
Nil adicit penfo Lachefis, fufofque fororum
Explicat, & femper de tribus una fecat.
L V.
Ad Lucium.
Uci, gloria temporum tuorum
Lo
Qui Grajum veterem, Tagumque noftrum
712
M. VAL. MARTIALIS
Arpis cedere non finis diſfertis ;
Argivas generatus inter urbes
Thebas carmine cantet, aut Mycenas,
Aut claram Rhodon, aut libidinofæ
Ledæas Lacedæmonis palæſtṛas.
Nos Celtis genitos, & ex Iberis,
Noftræ nomina duriora terræ
Grato non pudeat referre verſu :
Sævo Bilbilin optimam metallo,
Quæ vincit Chalybaſque, Noricoſque;
Et ferro Plateam fuo fonantem,
Quam fluctu tenui, fed inquieto,
Armorum Salo temperator ambit;
Tutelamque, chorofque Rixamarum
Et convivia fefta Carduarum,
Ex textis Peteron rofis rubentem,
Atque antiqua patrum Theatra Kigas ;
Et certos jaculo levi Silaos;
Turgentifque lacus, Petufiæque,
Et parvæ vada pura Vetoniffæ,
Et fanctum Baradonis ilicetum,
Per quod vel piger ambulat viator;
Et quæ fortibus excolit juvencis
Curvæ Manlius arva Matincffæ.
Hæc tam ruftica, delicate lector,
Rides nomina? rideas licebit.
Hæc tam ruftica malo, quàm Bituntos,
M
L V I.
In Gargilianum.
Unera quòd fenibus, viduifque ingentia mittis,
Vis te munificum, Gargiliane, vocem.
Sordidius nihil eft, nihil eft te fpurcius uno,
Qui potes infidias dona vocare tuas.
Sic avidis fallax indulget pifcibus hamus:
Gallida fic ftultas decipit efca feras.
Quid
EPIGRAM MAT. LI B. I V. 113
Quid fit largiri, quid fit donare, docebo.
Si nefcis: dona, Gargiliane, mihi.
D
:. LVII.
Ad Fauftinum.
Um nos blanda tenent lafcivi ftagna Lucrini,
Et quæ pumiceis fontibus antra calent:
Tu colis Argivi regnum, Fauftine, coloni,
Quo te bis decimus ducit ab urbe lapis.
Horrida fed fervent Nemæi pectora monftri;
Nec fatis eft, Bajas igne calere fuo.
Ergo facri fontes, & litora facra valete,
Nympharum pariter, Nereidumque domus.
Herculeos colles gelidâ vos vincite brumâ :
Nunc Tiburtinis cedite frigoribus.
I
LVIII.
In Gallam.
N tenebris luges amiffum, Galla, maritum :
Nam plorare pudet te, puto, Galla, virum.
LIX.
F
De viperâ electro inclusâ.
Lentibus Heliadum ramis dum vipera repit,
Fluxit in obftantem fuccina gutta feram :
Quæ dum miratur pingui fe rore teneri,
Concreto riguit vincta repentè gela.
Ne tibi regali placeas, Cleopatra, fepulcro,
Vipera fi tumulo nobiliore jacet.
L X.
De obitis Curiatii.
A Rdea folftitio, Caftranaque rura petantur y
Quique Cleonæo fidere fervet ager:
Cum Tiburtinas damnet Curiatius auras,
Inter laudatas ad Styga miffus aquas
A
K
114 M. V A L.
MARTIALIS
M
Nullo fata loco poffis excludere: cùm mors
Venerit, in medio Tiburre Sardinia eſt.
1 X I.
In Mancinum.
Onaffe amicum tibi ducenta, Mancine¿
DNuper fuperbo lærus ore jactaſti.
Quartus dies eft, in ſcholâ poëtarum
Dum fabulamur, millibus decem dixti
Emtas lacernas munus effe Pompilla;
Sardonicha verum, lineifque ter cinctum,
Duafque fimiles fluctibus maris gemmas
Dediffe Ballam, Cæliamque jurafti.
Here de theatro, Pollione cantante,
Cùm fubitò adires, dum fugis, loquebaris,
Hereditatis tibi trecenta veniffe,
Et manè centum, & poft meridiem centum
Quid tibi ſodales fecimus mali tantum ?
Miferere jam crudelis, & file tandem.
Aut, fi tacere lingua non poreſt iſta,
Aliquandò narra, quod velimus audire.
T
D
LX I I.
De Lycori.
Ibur in Herculeum migravit nigra Lycoris ;
Omnia dum fieri candida credit ibi.
LX II I.
De Carellia.
Um petit à Baulis mater Cærellia Bajas,
Occidit infani crimine merfa freti.
Gloria quanta perit vobis! hæc monftra Neroni
Nec quondam juffæ præftiteratis aquæ.
EPIGRAM MAT. LI B. I V. 115
J
LXI V.
De hortis Julii Martialis.
9
Uli jugera pauca Martialis,
Hortis Hefperidum beatiora,
Longo Janiculi jugo recumbunt.
Lati collibus imminent receffus;
Et planus modico tumore vertex
Cœlo perfruitur fereniore;
Et curvas nebulâ tegente valles
Solus luce nitet peculiari:
Puris leniter admoventur aftris
Celfæ culmina delicata villæ,
Hinc feptem dominos videre montes
Et totam licet æftimare Romam :
Albanos quoque, Tufculofque colles,
Et quodcunque jacet ſub urbe frigus:
Fidenas veteres, brevefque Rubras;
Et quod virgineo cruore gaudet,
Annæ pomiferum nemus Perannæ.
Illic Flaminiæ, Salariæque
Geftator patet, effedo tacente,
Ne blando rota fit molefta fomno;
Quem nec rumpere nauticum celeuſma,
Nec clamor valet helciariorum.
Cùm fit tam propè Mulvius, facrumque
Lapfæ per Tiberim volent carinæ.
Hoc rus, feu potiùs domus vocanda eſt,
Commendat dominus; tuam putabis;
Tam non invida, tamque liberalis,
Tam comi patet hofpitalitate.
Credas Alcinoi pios Penates,
Aut facti modò divitis Molorchi.
Vos nunc omnia parva qui putatis,
Centeno gelidum ligone Tibur,
Vel Prænefte domate, pendulamque
Uni dedite Setiam colono :
Kij
FB6 M. VAL. MARTIALI
Dum, me judice, præferantur iftis
Juli jugera pauca Martialis.
୦
L X V.
De Philanide.
Culo Philænis femper altero plorat.
Quo fiat iſtud quæritis modo? luſca eft.
LX V I.
Ad Linum.
,
E Gifti, vitam femper, Line municipalem
Quâ nihil omninò vilius effe poteft.
Idibus, & raris togula eft excuffa Kalendis ;
Duxit & æftates fynthefis una decem.
Saltus aprum, campus leporem tibi mifit inemtum:
Silva graves turdos exagita dedit.
Raptus fumineo venit de gurgite pifcis :
Vina rubens fudit non peregrina cadus.
Nec tener Argolicâ miffus de gente minifter ;
Sed ftetit inculti ruftica turba foci.
Villica vel duri compreffa eft nupta coloni,
Incaluit quoties faucia vena mero.
Nec nocuit tectis ignis, nec Sirius agris;
Nec merfa eft pelago, nec fluit ulla ratis.
Suppofita eft blando nunquam tibi teffera talo z
Alea fed parcæ fola fuere nuces.
Dic ubi fit decies, mater quod avara reliquit 2
Nufquam eft: fecifti rem, Line, difficilem.
LX V 1 1
In Prætorem.
Rætorem pauper centum feftertia Gaurus.
Orabat canâ notus amicitiâ.
Dicebatque fuis hæc tantum deeffe trecentis,'
Ut poffet domino plaudere juftus eques.
Prætor ait : fcis me Scorpo, Thalloque daturum ;
Atque utinam centum millia folá darem !
EPIGRAM MAT. LI B. I V.
Bb7
Ah pudet ingratæ, pudet ah male divitis arcæ.
Quod non vis equiti, vis dare, Prætor, equo ?
IN
LXVII I.
Ad Sextum.
Nvitas centum quadrantibus, & bene cœnas.
Ut cœnem invitor, Sexte, an ut invideam?
L X I X.
TV
Τυ
Ad Papillum.
vna vinilica
negat.
U Setina quidem femper, vel Maſſica ponis,
Papile: fed rumor tam bona vina n
Diceris hâc factus cælebs quater effe lagena.
Nec puto, nec credo, Papile; nec fitio.
N
L X X.
De Ammiano, ad Maronillum.
Thil Ammiano præter aridam reftem
Moriens reliquit ultimis pater ceris.
Fieri putaret poffe quis, Maronille,
Ut Ammianus mortuum patrem nollet?
Q
L X X I.
Ad Sempronium Rufum.
Væro diu totam, Semproni Rufe, per urbem,
Si qua puella neget; nulla puella negat.
Tanquam fas non fit, tanquam fit turpe negare,
Tanquam non liceat, nulla puella negat.
Cafta igitur nulla eft? caftæ funt mille: quid ergo
Cafta facit non dat; non tamen illa negat.
E
,
L X X I I.
Ad Quinctum.
Xigis ut douem noftros tibi, Quincte, libellos.
Non habco, fed habet bibliopola Tryphon.
As dabo pro nugis, & emam tua carmina fanus ?
Non, inquis, faciam tam fatue ; nec ego.
718
M. VAL. MARTIALIS
C
LXXII I.
De Veftino.
Um gravis extremas Veftinus duceret horas,
Et jam per Stygias effet iturus aquas,
Ultima volventes oravit penfa forores,
Ut traherent parva ftamina pulla mora.
Jam fibi defunétus, caris dum vivit amicis;
Moverunt tetricas tam pia vota deas.
Tum largas partitus opes, à luce receffit;
Seque mori poft hoc credidit ille fenem.
L X X I V.
De damis.
A Dfpicis, imbelles tentent quàm fortia dama
Prælia? tam timidis quanta fit ira feris?
In mortem parvis concurrere frontibus audent.
Vis, Cæfar, damis parcere ?`mitte canes.
O
L X X V.
De Nigrina.
Felix animo, felix, Nigrina, marito,
Atque inter Latias gloria prima nurus!
Te patrios mifcere juvat cum conjuge cenfus,
Gaudentem focio participique viro.
Arferit Evadne flammis injecta mariti,
Nec minor Alceftem fama fub aſtra ferat.
Tu meliùs: certo meruifti pignore vitæ,
Ut tibi non effet morte probandus amor.
LXXV I.
M
In avarum amicum.
Illia mififti mihi fex bis fena petenti :
Ut bis fena feram, bis duodena petam
E
AMMAT. LIB. IV. 19
L X X V 1 I.
In Zoïlum.
Nunquam divitias dens rogavi,
Contentus modicis, meoque lætus.
Paupertas, veniam dabis, recede.
Cauffa eft quæ fubiti, novique voti ?
Pendentem volo Zoïlum videre.
LXX V111
In Afrum.
Ondita cùm tibi fit jam fexagefima meſſis,
Et facies multo fplendeat alba pilo:
Difcurris totâ vagus urbe; nec ulla cathedra eft,
Cui non manè feras irrequietus ave.
Et fine re nulli fas eft prodire Tribuno,
Nec caret officio Conful uterque tuo.
Et facro decies reperis Pallatia clivo,
Sigeriofque meros, Partheniofque fonas.
Hæc faciant fanè juvenes : deformius, Afer,
Omninò nihil eft ardelione fene.
H
D
L X X I X.
Ad Mathonem.
Ofpes eras noftri femper, Matho, Tiburtimų,
Hoc emis. Impofui: rus tìbi vendo tuum,
L X X X.
In Mathonem.
Eclamas in febre, Mathon: hanc effe phrenefim
Si nefcis, non es fanus, amice Mathon.
Declamas æger, declamas hemitritæus.
Si fudare aliter non potes, eft ratio.
Magna tamen res eft. Erras; cum vifcera febris
·Exurit, res eft magna tacere, Mathon
· 120
M. VAL. MARTIALIS.
L X X X I.
De Fabulla.
Epigramma noftrum cùm Fabulla legiffet,
Negare nullam quo queror puellarum :
Semel rogata bifque terque neglexit -
Preces amantis. Jam, Fabulla, promitte:
. Negare juſſi, pernegare non juffì.
H°
L X X X I I.
Ad Rufum.
Os quoque commenda Venulejo, Rufe, libellos,
Imputet & nobis otia parva, roga:
Immemor & paullùm curarum, operumque fuorum,
Non tetrica nugas exigat aure meas.
Sed nec poft primum legat hæc, fummumve trieņ-
tem;
Sed fua cùm medius prælia Bacchus amat.
Si nimis eft legiffe duos; tibi charta plicetur
Altera: divifum fic breve fiet opus.
S Ec
L X X X I I I.
In Navolum.
Ecuro nihil eft te, Nævole, pejus: eodem
Sollicito nihil eft, Nævole, te melius.
Securus, nullum refalutas, defpicis omnes;
Nec quifquam liber, nec tibi notus homo eft.
Sollicitus, donas, dominum regemque falutas,
Invitas. Efto, Nævole, follicitus.
No
LX XXI V.
In Thaidem.
On eft in populo, nec urbe totâ,
A fe Thaida qui probet fututam;
Cùm multi cupiant rogentque multi.
Tam cafta eft, rogo, Thais? immò fellat.
LXXXV.
EPIC 2 AMM ÁT. LIB. IV. 121
N°
St
L X X X V.
In Ponticum.
Os bibimus vitro, tu murrha, Pontice. Quare?
Probat perfpicuus ne duo vina calix.
L X X X V I.
Ad librum fuum.
I vis auribus Atticis probari,
Exortor, moneoque te, libelle,
Ut docto placeas Apollinari.
Nil exa&tius, eruditiufque eft;
Sed nec candidius, benigniufque,
Si te pectore, fi tenebit ore,
Nec fonchos metues maligniorum,
Nec fcombris tunicas dabis moleftas.
Si damnaverit; ad falariorum
Curas fcrinia protinùs licebit,
Inverfa pueris arande charta.
LXXXVII
De Baſſa.
Nfantem fecum femper tua Baffa, Fabulle,
Collocat, & lufus deliciafque vocat.
Et, quod mireris magis, infantaria non eft.
Ergo quid in cauffa eft? pedere Baffa folet,
L X X X VIII.
In diſſimulatorem.
Ulla remififti parvo pro munere dona,
Nulla
Et jam Saturni quinque fuere dies.
Ergo nec argenti fex fcriptula Septitiani,
Miffa nec à querulo mappa cliente fuit?
Antipolitano nec quæ de fanguine thynni
Tefta rubet? nec quæ coctana parva gerit a
Nec rugofarum vimen breve Picenarum?
Dicere te poffes, ut meminiffe mei,
&
122 M. VAL. MART. LIB. IV.
Decipies alios verbis, vultuque benigno:
Nam mihi jam notus diffimulator eris.
L X X X I X.
R
De Rufticatione.
Ure morans quid agam, refpondeo pauca,
rogatus:
Luce Deos oro, famulos poſt arvą reviſo;
Partibus atque meis juftos indico labores.
Inde lego, Phœbumque cio, Mufamque laceffo.
Hinc oleo corpus frico, mollique palæftrâ
Stringo libens; animo gaudens, ac fœnore liber.
Pondero, poto, cano, ludo, lavo, cœno, quiefco.
Dum parvus lychnus modicum confumat olivi,
Hæc dat nocturnis nox lucubrata Camœnis.
O
X C.
Ad librum.
He, jam fatis eft, ohe, libelle,
Jam pervenimus ufque ad umbilicos ;
Tu procedere adhuc, & ire quæris,
Nec fumma potes in fcheda teneri:
Sic tanquam tibi res peracta non fit,
Quæ prima quoque pagina peracta eſt,
Jam lector queriturque, deficitque ;
Jam librarius hoc & ipfe dicit:
Dhe, jam fatis eft, ohe, libelle.
{2}
M. VAL. MARTIALIS
EPIGRAMMATUM
LIBER V.
EPIGRAMMA PRIMUM.
H
Ad Cæfarem.
Oc tibi, Palladiæ feu collibus uteris Albæ,
Cæfar, & hinc Triviam profpicis, inde
Thetin:
Seu tua veridicæ difcunt refponfa forores,
Plana fuburbani qua cubat unda freti:
Seu placet Æneæ nutrix, feu filia Solis,
•
Sive falutiferis candidus Anxur aquis;
Mittimus, ô rerum felix tutela, falufque,
Sofpite quo gratum credimus effe Jovem,
Tu tantùm accipias; ego te legiffe putabo,
Et tumidus Galla credulitate fruar.
M
I I.
Ad Lectores.
Atronæ, puerique, virginefque,
Vobis pagina noftra dedicatur.
Tu, quem nequitiæ procaciores
Delectant nimiùm, falefque nudi,
Lafcivos lege quatuor libellos;
Quinctus cum Domino liber jocetur :
Quem Germanicus ore non rubenti
Coram Cecropia legat puella.
Lij
1£4 M. VAL. MARTIALIS
I I I.
Ad Domitianum.
A Ccola jam noftræ degis, Germanice, ripe,
A famulis Iftri qui tibi venit aquis.
Lætus, & attonitus vifo modò præfide mundi,
Affatus comites dicitur effe fuos:
Sors mea quàm fratris melior! cui tam propè fas eft,
Cernere, tam longè quem colit ille deum,
F
I V.
Ad Paullum, de Myrtale.
Etere multo Myrtale folet vino ;
Sed fallat ut nos, folia devorat lauri,
Merumque cautâ fronde, non aqua mifcet,
Hanc tu rubentem prominentibus venis
Quoties venire, Paulle, videris contrà;
Dicas, licebit: Myrtale bibit laurum.
SEX
V.
Ad Sextum.
Exte, Palatine cultor facunde Minervæ,
Ingenio frueris qui propiore dei;
Nam tibi nafcentes Domini cognofcere curas,
Et fecreta ducis pectora noffe licet:
Sit locus & noftris aliquâ tibi parte libellis,
Quâ Pedo, quâ Marfus, quâque Catullus erit,
Ad Capitollini cœleftia carmina belli
Grande cothurpati pone Maronis opus.
V I.
Librum commendat Parthenio,
I non eft grave, nec nimis moleftum,
Mufa, Parthenium rogate veftrum :
Sic te ferior & beata quondam
Salvo Cæfare finiat fenectus,
Et fis invidiâ favente felix;
EFI GRAM MAT. LI B. V.
**f
$ic Burrus citò fentiat parentem ;
Admittas timidam, brevemque chartam
Ìntra limina fanctioris aulæ,
Nofti tempora tu Jovis fereni,
Cùm fulget placidus, fuoque vultu,
Quo nil fupplicibus folet negare.
Non eft, quòd metuas preces iniquas:
Nunquam grandia, nec molefta pofcit,
Quæ cedro decorata purpurâque
Nigris pagina crevit umbilicis.
Nec porrexeris ifta, fed teneto,
Sic tanquam nihil offeras, agaſque.
Si novi dominum novem fororum;
Ultrò purpureum petet libellum.
VI I.
De Româ poft incendium reſtauratâ.
Ualiter Affyrios renovant incendia nidos,
Una decem quoties fecula vixit avis:
Taliter exuta eft veterem nova Roma fenectam,
Et fumpfit vultus præfidiis ípfa fui.
Jam precor oblitus noftræ, Vulcane, querela,
Parce: fumus Martis turba, fed & Veneris.
Parce, pater: fic Lemniacis laſciva catenis
Ignofcat conjux, & patienter amet.
E
VII I.
De Phafide.
Dictum Domini Deique noftri,
Quo fu
fubfellia certiora fiunt,
Et puros eques ordines recepit,
Dum laudat modò Phaſis in theatro,
Phafis purpureis ruber lacernis,
Et jactat tumido fuperbus ore:
Tandem commodiùs licet federe,
Nunc eft reddita dignitas equeftris ;
Turbâ non premimur, nec inquinamur.
Liij
126
MARTIALIS
M. VAL.
Hæc & talia dum refert fupinus,
Illas purpureas & arrogantes
Juffit furgere Le&tius lacernas.
I X.
In Symmachum.
I Anguebam: fed tu comitatus protinis ad me
Veniſti centum, Symmache, difcipulis.
Centum me tetigere manus Aquilone gelatæ.
Non habui febrem, Symmache, nunc habeo.
X.
E
Ad Regulum, de famâ Poëtarum.
Sfe quid hoc dicam, vivis quòd fama negatur,
Et fua quòd rarus tempora lector amat ?
Hi funt invidiæ nimirum, Regule, mores;
Preferat antiquos femper ut illa novis.
Sic vetetem ingrati Pompei quærimus umbram:
Sic laudant Catuli vilia templa fenes.
Ennius eft lectus falvo tibi Roma Marone;
Et fua riferunt fecula Mæonidem.
Rara coronato plaufere theatra Menandro:
Norat Nafonem fola Corinna fuum.
Vos tamen, ô noftri, ne feftinate, libelli:
Si poft fata venit gloria, non propero.
>
X I.
De Stella.
>
Verfat in articulo Stella, Severe, meus.
Multis in digitis, plures in carmine_gemmas
Invenies inde eft hæc, puto, culta manus.
adamantes, jafpidas uno
Q
:
ΧΙΙ.
De eodem.
Uòd nutantia fronte perticata
Geftat pondera Mafthlion fuperbus,
EPIGRAMMA T. L 1 3. V.
少
​Aut grandis Linus omnibus lacertis
Septem quòd pueros levat, vel octo;
Res non difficilis mihi videtur:
Uno cùm digito, vel hoc, vel illo,
Portet Stella meus decem puellas.
S
X II I.
In Calliftratum.
Um, fateor, femperque fui, Calliftrate, pauper;
Sed non obfcurus, nec male notus eques,
Sed toto legor orbe frequens, & dicitur, hic eft;
Quodque cinis paucis, hoc mihi vita dedit.
At tua centenis incumbunt tecta columnis,
Et libertinas arca flagellat opes:
Magnaque Niliacæ fervit tibi gleba Syenes;
Tondet & innumeros Gallica Parma greges.
Hoc ego, tuque fumus; fed quod fum, non potes effe.
Tu quod és, è populo quilibet effe poteft.
SEdere
X I V.
De Nannejo.
Edere primo folitus in gradu femper,
Tunc cùm liceret occupare, Nannejus,
Bis excitatus terque tranftulit caftra ;
Et inter ipfas pænè tertius fellas
Poft Cajumque Luciumque confedit.
Illinc cucullo profpicit caput tectus,
Oculoque ludos fpectat indecens uno.
Et hinc mifer dejectus in viam tranfit,
Subfellioque femifultus extremo,
Et male receptus altero genu, ja&tat :
Equiti federe, Lectioque fe ftare.
Q
X V.
Ad Cafarem Domitianum.
Uin&us noftrorum liber eft, Augufte, jocorum,
Et queritur læſus carmine nemo meo,
Liv
328 M. VAL.
MARTIALIS
Gaudet honorato fed multus nomine lector,
Cui victura meo munere fama datur.
Quid tamen hæc profunt, quamvis venerantia mut-
tos?
Non profint: fane me tamen ifta juvant.
S
X V I.
Ad Lectorem
Eria cum poffim, quòd delectantia malim
Scribere, tu cauffa es, lector amice, mihi,
Qui legis, & tota cantas mea carmina Roma.
Sed nefcis, quanti ftet mihi talis amor.
Nam fi falciferi defendere templa Tonantis,
Sollicitifque velim vendere verba reis;
Plurimus Hifpanas mittet mihi nauta metretas
Et fiet vario fordidus ære finus.
9
At nunc conviva eft, commiffatorque libellus,
Et tantùm gratis pagina noftra placet.
Sed non hac veteres contenti laude fuerunt,
Cùm minium vati munus Alexis erat.
Belle, inquis, dixti; fatis eft: laudabimus ufque.
Diffimulas? facies me puto cauffidicum.
X VI I.
In Gelliam.
Um proavos, atavofque refers, & nomina
Dur
magna;
Dum tibi nofter eques fordida conditio eft :
Dum te poffe negas nifi lato, Gellia, clavo
Nubere; nupfifti, Gellia, ciftifero.
Q
X VIII.
Ad Quinctianum,
CYB
Uòd tibi Decembri menfe, quo volant mappæ,
Gracilefque ligulæ, cereique, chartæque,
Et acuta fenibus tefta cum Damafcenis,
Præter libellos yernulas nihil mifi:
..
EPIGRAM MAT. LI B. V. 129
Fortafsè avarus videor, aut inhumanus.
Odi dolofas munerum & malas arteis.
Imitantur hamos dona: namque quis nefcit,
Avidum vorata decipi fcarum muſca ?
Quoties amico diviti nihil donat,
O Quin&tiane, liberalis eft pauper.
X I X.
Ad Cæfarem Domitianum.
SI qua fides veri, præferri, maxime Cæfar,
Temporibus poffunt fecula nulla tuis.
Quandò magis dignos licuit fpectare triumphos?
Quandò Palatini plus meruere dei?
Pulchrior & major quo fub duce Martia Roma?
Sub quo libertas principe tanta fuit?
Eft tamen hoc vitium, fed non leve, fit licèt unum,
Quod colit ingratas pauper amicitias.
Quis largitur opes veteri fidoque fodali?
Aut quem profequitur non alienus eques?
Saturnalitiæ ligulam mififfe felibræ,
Flammatæ ve togæ fcriptula tota decem,
Luxuria eft, tumidique vocant hæc munera regis:
Qui crepet aureolos, forfitan unus erit.
Quatenùs hi non funt, efto tu, Cæfar, amicus.
Nulla ducis virtus dulcior, effe poteſt.
Jamdudum tacito rides, Germanice, nafo:
Utile quòd nobis, do tibi confilium.
I
X X.
Ad Julium Martialem.
Secus liceat frui diebus;
tecum mihi, care Martialis,
Si difponere tempus otiofum,
Et veræ pariter vacare vitæ:
}
Nec nos atria, nec domos potentum,
Nec lites tetricas, forumque trifte
Noffemus, nec imagines fuperbas :
130 M. VA L.
VAL.
MARTIAL Y S
Sed geftatio, fabulæ, libelli,
Campus, porticus, umbra, Virgo, therma;
Hæc effent loca femper, hi labores.
Nunc vivit fibi neuter, heu, bonofque
Soles effugere, atque abire fentit ;
Qui nobis pereunt, & imputantur.
Quifquam vivere cùm fciat, moratur ?
Q
X X I.
De Apollonio.
Uinctum pro Decimo, pro Craffo, Regule,
Macrum
Antè falutabat rhetor Apollonius.
Nunc utrumque fuo refalutat nomine. Quantùm
Cura, laborque poteft! fcripfit, & edidicit.
M
X X I I.
Ad Paullum.
Anè domi nifi te volui, meruique videre,
Sint mihi, Paulle, tuæ longius Exquiliæ.
Sed Tiburtinæ fum proximus accola pilæ,
Qua videt antiquum ruftica Flora Jovem.
Alta Suburrani viñcenda eſt ſemita clivi,
Et nunquam ficco fordida faxa gradu :
Vixque datur longas mulorum rumpere mandras,
Quæque trahi multo marmora fune vides.
Illud adhuc gravius, quòd te poft mille labores,
Paulle, negat laffo janitor effe domi.
Exitus hinc operis vani, togulæque madentis;
Vix tanti Paullum manè videre fuit.
Semper inhumanos habet officiofus amicos.
Rex, nifi dormieris, non potes effe meus.
H
ΧΧΙΙΙ.
Ad Baffum.
Erbarum fueras indutus, Baffe, colores,
Jura theatralis dum filuere loci.
EPIGRAM MA T. L 1 B. V. 131
Quæ poftquam placidi Cenforis cura renafci
Juffit, & Oceanum certior audit eques:
Non nifi vel cocco madida, vel murice tincta
Vefte nites; & te fic dare verba putas.
Quadringentorum nullæ funt, Baffe, lacernæ:
Aut meus ante omnes Codrus haberet equum,
X X I V.
H
De Hermete.
Ermes Martia feculi voluptas ;
Hermes omnibus eruditus armis ;
Hermes & gladiator, & magifter;
Hermes turba fui tremorque ludi;
Hermes quem timet Helius, fed unum ;
Hermes cui cadit Advolans, fed uni;
Hermes vincere, nec ferire doctus;
Hermes fuppofititius fibi ipfi;
Hermes divitiæ locariorum;
Hermes cura laborque ludiarum ;
Hermes belligerâ fuperbus haſtâ;
Hermes æquoreo minax tridente;
Hermes caffide languidâ timendus ;
Hermes gloria Martis univerfi;
Hermes omnia folus, & ter unus.
X X V.
De Chæreftrato.
Uadringenta tibi non funt, Chæreftrate, furge
Lectius ecce venit; fta, fuge, curre, late.
Ecquis, iô, revocat, difcedentemque reducit?
Écquis, iô, largas pandit amicus opes?
Quem chartis famæque damus, populifque loquen-
dum?
Quis Stygios non vult totus adire lacus?
Hoc, rogo, non melius, quam rubro pulpita nimbo
Spargere, & effufo perinaduiffe croco ?
Quàm non fenfuro dare quadringenta caballo,
#32 M. VAL.
MARTIALYS
Aureus ut Scorpi nafus ubique micet?
O fruftra locuples, ô diffimulator amici,
Hæc legis, & laudas? quæ tibi fama perit?
O
X X V I.
Ad Codrum.
!
Uod alpha dixi, Codre', pœnulatorum
Te nuper aliquâ, cùm jocarer in chartâ:
Si fortè bilem movit hic tibi verſus,
Dicas licebit bera me togatorum.
XX V I I.
In fictum equitem.
Ngenium, ftudiumque tibi, morefque, genufque
Sunt equitis, fateor: cætera plebis habes.
Bis feptena tibi non funt fubfellia tanti,
Ut fedeas vifo pallidus Oceano.
U!
X X VII I.
Ad Aulum, de Mamerco.
T bene loquatur, fentiatque Mamercus,
Efficere nullis, Aule, moribus poffis.
Pietate fratres Curtios licèt vincas,
Quiete Nervas, comitate Rufones,
Probitate Macros, æquitate Mauricos,
Oratione Regulos, jocis Paullos :
Rubiginofis cuncta dentibus rodit.
Hominem malignum forfan effe tu credas
Ego effe miferum credo, cui placet nemo.
X X I X.
Ad Gelliam.
SI quandò leporem mittis mihi, Gellia, dicks:
Formofus feptem, Marce, diebus eris.
Si non derides, fi verum, lux mea, narras :
Edifti nunquam, Gellia, tu leporem.
EPIGRAM MA T. LIB. V. 133
X X X.
Ad Varonem.
Arro Sophocleo non inficiande cothurno,
Nec minùs in Calabra fufpiciende lyra;
Differ opus; nec te facundi fcena Catulli
Detineat, cultis aut Elegia comis.
Sed lege fumofo non afpernanda Decembri
Carmina, mittuntur quæ tibi menfe fuo.
Commodius nifi fortè tibi, potiufque videtur,
Saturnalițias perdere, Varro, nuces.
A
X X X I.
De ludo puerorum cum juvencis.
Dfpice, quàm placidis infultet turba juvencis,
Et fua quam facilis pondera taurus amet.
Cornibus hic pendet fummis, vagus ille per armos
Currit, & in toto ventilar arma bove.
At feritas immota riget: non effet arena
Tutior, & poterant fallere plana magis,
Nec trepidant geftus ; & de difcrimine palmæ
Securus puer eft, follicitumque pecus
C
X X X I I.
Ad Fauftinum, de Criſpo.
Vadrantem Crifpus tabulis, Fauftine, fupremis
Non dedit uxori: cui dedit ergo? fibi.
X X X II L
In Cauffidicum.
Arpere cauffidicus fertur mea carmina; qui fc
Nefcio: fi fciero, væ tibi, cauffidice.
tur
134 M. VAL. MARTIALIS
X X X I V.
Epitaphium Erotii, ad Frontonem & Flaccillam
parentes.
H
Anc tibi, Fronto pater, genitrix Flaccilla,
puellam
Ofcula commendo deliciafque meas:
Parvula ne nigras horrefcat Erotion umbras
Oraque Tartarei prodigiofa canis.
Impletura fuit fextæ modò frigora brumæ,
Vixiffet totidem ni minùs illa dies.
Inter tam veteres ludat lafciva patronos,
Et nomen blafo garriat ore meum.
Mollia nec rigidus cefpes tegat offa, nec illi
Terra gravis fueris; non fuit illa tibi.
D
X X X V.
De Euclide.
Um fibi redire de Patrenfibus fundis
Ducena clamat coccinatus Euclides
Corinthioque plura de fuburbano,
Longumque pulchra ftemma repetit à Leda,
Et fufcitanti Lectio reluctatur;
Equiti fuperbo, nobili, locupleti,
Cecidit repentè magna de finu clavis.
Nunquam, Fabulle, nequior fuit clavis.
L
X X X V I.
Ad Fauftinum.
Audatus noftro quidam, Fauftine, libello
Diffimulat, quafi nil debeat : impofuit.
XXX V II.
De Erotio puellâ.
Vella fenibus dulcior mihi cycnis,
Agna G
Galefi mollior Phalantini,
Concha Lucrini delicatior ſtagni ;
EPIGRAMMAT. LIB. V. 135
>
Cai nec lapillos præferas Erythræos,
Nec modò politum pecudis Indicæ dentem,
Nivefque primas, liliumque non tactum :
Quæ crine vicit Bætici gregis vellus
Rhenique nodos, aureamque nitellam:
Fragravit ore, quod rofarium Pæſti;
Quod Atticarum prima mella cerarum ;
Quod fuccinorum rapta de manu gleba:
Cui comparatus indecens erat pavo,
Inamabilis fciurus, & frequens phoenix:
Adhuc recenti tepet Erotion buſto,
Quam peffimorum lex avara fatorum
Sexta peregit hieme, nec tamen tota,
Noftros amores, gaudiumque, lufufque.
Et effe triſtem me meus vetat Pætus,
Pectufque pulfans, pariter & comam vellens,
Deflere non te vernulæ pudet mortem ?
Ego conjugem, inquit, extuli, & tamen vivo,
Notam, fuperbam, nobilem, locupletem.
Quid effe noftro fortius poteft Pæto?
Ducenties accepit, & tamen vivit.
C
XXXVIII
In Calliodorum.
Alliodorus habet cenfum ( quis nefcit ? } equef
Al
trem >
Sexte; fed & fratrem Calliodorus habet :
Quadragenta fecat, qui dicit ovxoa μieise:
Uno credis equo poffe federe duos?
Quid cum fratre tibi, quid cum Polluce moleſto?
Non effet Pollux fi tibi, Caftor eras.
Unus cùm fitis; duo, Calliodore, fedetis.
Surge: folæcifmum, Calliodore, facis.
Aut imitare genus Lede: cum fratre federe
Non potes; alternis, Calliodore, fede.
136 M. VAL.
MARTIALIS
S
X X X I X.
In Charinum.
Upremas tibi trecies in anno
Signanti tabulas, Charine, mifi
Hybleis madidas thymis placentas.
Defeci: mifere jam, Charine.
Signa rariùs, aut femel fac illud,
Mentitur tua quod fubinde tuffis.
Excuffi loculofque, facculumque.
Crafo divitior licèt fuiffem,
Iro pauperior forem, Charine
Si couchen toties meam comelles.
Ρ '
X L.
Ad Artemidorum,
Inxifti Venerem: colis, Artemidore, Minervam ;
Et miraris, opus difplicuiffe tuum ?
X L I.
In Didymum.
Padone cùm fis eviratior fluxo,
SPa
Et concubino mollior Celæneo,
Quem fectus ululat matris entheæ Gallus,
Theatra loqueris, & gradus, & ediâa,
Trabeafque, & Idus, fibulafque, cenfufque;
Et pumicatâ pauperes manu monftras.
Sedere in equitum liceat an tibi ſcamnis,
Videbo, Didyme: non licer maritorum.
XLII.
Amicis quod datur, non perire.
Callidus effractâ nummos fur auferet arcâ
Profternet patrios impia flamma Lares,
Debito ufuram pariter, fortemque negabit:
Non reddet fterilis femina jacta feges.
:
Difpenfatorene
EPIGRAM MA T. L 1 B. V. 137
Difpenfatorem fallax fpoliabit amica:
Mercibus exftru&tas obruet unda rates.
Extra fortunam eft quidquid donatur amicis:
Quas dederis, folas femper habebis opes.
X L III.
De Thaide & Lecania,
Hais habet nigros, niveos Lecania dentes.
Quæ ratio eft?
TH
Q
emptos hæc habet, illa fuos.
X LIV.
In Dentonem.
Vid factum eft, rogo, quid repentè factum eft :
Ad cænam mihi, Dento, quod vocanti
(Quis credat?) quater aufus es negare.
Sed nec refpicis, & fugis fequentem ;
Quem therinis modò quærere, & theatris,
Et conclavibus omnibus folebas.
Sic eft: captus es unctiore cœnâ,
Et major rapuit canem culina
Jam te: fed citò cognitum & relictum
Cùm faftidierit popina dives,
Antiquæ venies ad offa cænæ.
D
BA
X L V.
In Baffum.
Icis formofam, dicis te, Baffa, puellam;
Iftud quod non eft, dicere Baffa folet.
X L V I.
Ad Diadumenum.
Afia dum nolo, nifi quæ luctantia carpfi;
Et placet ira mihi plus tua, quàm facies
Ut te fæpe rogem, cædo, Diadumene, fæpe.
Confequor hoc, ut me nec timeas, nec ames.
M
+ 3 8
MARTIALIS
M. VAL.
X L VI I.
De Philone.
Nunquam fe:cænaffe domi Philo jurat ; & hoc eft :
Q
cænat, quoties nemo vocavit eum.
XLVII I.
De Encolpo.
Uid non cogit amor? fecuit nolente capillos
Encolpus domino, nec prohibente tamen,
Permifit, flevitque Pudens: fic ceffit habenis
Audaci queftus de Phaetonte pater.
Talis raptus Hylas, talis deprenfus Achilles
Depofuit gaudens, matre dolente, comas.
Sed tu nec propera, brevibus nec crede capillis 3
Tardaque, pro tanto munere, barba veni.
X LI X.
Ad Labienum.
Idiffem modò fortè cùm fedentem
Solum te, Labiene; tres putavi:
Calvæ me numerus tuæ fefellit.
Sunt illinc tibi, funt & hinc capilli,
Quales nec puerum decere poffint.
Nudum eft in medio caput, nec ullus
In longâ pilus areâ notatur.
Hic error tibi profuit Decembri,
Tunc cùm prandia mifit Imperator;
Cum panariolis tribus redifti.
Talem Geryonem fuiffe credo.
Vites cenfeo porticum Philippi:
Si te viderit Hercules perifti.-
C
L.
In Charopinum?
Eno domi quoties, nifi tè, Charopine, vocavi,
Protinus ingentes funt inimicitiæ ;
EPIGRAMMA T. L 13. V. 139
Meque petis ftricto medium transfigere ferro,
Si noftrum fine te fcis caluiffe focum.
Nec femel ergo mihi furtum feciffe licebit?
Improbius nihil eft hac, Charopine, gulâ.
Define, jam noftram, precor, obfervare culinam ;
Atque aliquandò meus det tibi verba coquus.
L I.
H
Ad Rufum.
Ic qui libellis prægravem gerit lævam
Notariorum quem premit chorus levis,
Qui codicillis hinc & inde prolatis,
Epiftolifque commodat gravem vultum,
Similis Catoni, Tullioque, Brutoque,
Exprimere, Rufe, fidiculæ licèt cogant,
Ave Latinum, xarpe non poteft Græcum,
Si fingere iftud me putas, falutemus.
Q
L I I.
Pofthumum.
Uæ mihi præftiteris memini,femperque tenebo.
Cur igitur taceo, Pofthume? tu loqueris.
Incipio quoties alicui tua dona referre,
Protinus exclamat: dixerat ipfe mihi.
Non bellè quædam faciunt duo: fufficit unus
Huic operi: fi vis ut loquar, ipfe tace.
Crede mihi, quamvis ingentia, Pofthume, dona
Auctoris pereunt garrulitate fui.
C
LII I.
Ad Baſſum.
Olchida quid fcribis, quid fcribis, amice
Thyeftem?
Quo tibi vel Nioben, Baffe, vel Andromachẹn ?
Materia eft, mihi crede, tuis aptiffima chartis
Deucalion; vel, fi non placet hic, Phaethon.
Mij
340- M. VAL. MARTIALES
LIV.
De Rhetore Appollonio.
Xtemporalis factus eft meus rhetor:
Calpurnium non ſcripfit, & falutavit.
E fant us
Dr
L V.
De aquilâ portante Jovem.
Ic mihi, quem portes, volucrum regina
Tonantem.
Nulla manu quare fulmina geftat ? amat.
Quo calet igne deus? pueri. Cur mitis aperto
Refpicis ore Jovem ? de Ganymede loquor.
L V I.
Ad Lupum.
Ui credas, Lupe, filium magiftro,
Quæris follicitus diu, rogafque.
Omnes grammaticofque, rhetorefque
Devites, moneo: nihil fit illi
Cum libris Ciceronis, aut Maronïs.
Fame Tutilium fuæ relinquat.
Si verfus facit, abdices Poëtam.
Artes difcere vult pecuniofas?
Fac, difcat citharœdus, aut choraules..
Si duri puer ingenî videtur,
Præconem facias, vel architectum.
C
C
L VI I.
Ad Cinnam.
»
Um voco te dominum, noli tibi, Cinna, placere:
Sæpe etiam fervum fic refaluto meum.
LVIII.
Ad Pofthumum.
Ras te victurum, cras dicis, Poſthume, femper.
Dic mihi cras iftud, Pofthume, quandò venit ≥
EPIGRAM MA T. LI B. V.
148
Quàm longe eft cras iftud, ubi eft? aut unde pe
tendum?
Numquid apud Parthos, Armeniofque latet ?
Jam cras iftud habet Priami vel Neftoris annos.
Cras iftud quanti, dic mihi, poffit emi?
Cras vives: hodie jam vivere, Pofthume, ferum eft.
Ille fapit, quifquis, Pofthume, vixit heri.
Q
LIX.
Ad Stellam.
Vòd non argentum, quòd non tibi mittimus
aurum;
Hoc facimus caufsâ, Stella diferte, tuâ.
Quifquis magna dedit, voluit fibi magna remitti:
Fictilibus noftris exoneratus eris.
A
L X.
Ad detrectarorem.
Llatres licèt ufque nos & ufque,
Et ganaitibus improbis laceffas:
Certum eft hanc tibi pernegare famam
Olim quam petis in meis libellis,
Qualifcunque legaris ut per orbem.
Nam te cur aliquis fciat fuiffe?
Ignotus pereas, mifer, neceffe eft.
Non deerunt tamen hac in urbe forfar
Unus, vel duo, trefve, quattuorve,
Pellem rodere qui velint caninam.
Nos hac à fcabie tenemus ungues.
L X I.
In Marianum.
Rifpulus ifte quis eft, uxori femper adheret
Qui, Mariane, tuæ? Crifpulus ifte quis eft,
Nefcio quid dominæ teneram qui garrit in aurem,
Et fellam cubito dexteriore premit 2
142
MARTIAL Y S
Lis
M. VAL.
!
Per cujus digitos currit levis annulus omneş :
Crura gerit nullo qui violata pilo.
Nil mihi refpondes? uxoris res agit, inquis,
Ifte meæ: fane certus & afper homo eft;'
Procuratorem vultu qui præferat ipfo:
Acrior hoc Chius non erit Aufidius.
O quàm dignus eras alapis, Mariane, Latini!
Te fucceffurum credo ego Panniculo.
Res uxoris agit, res ullas Crifpulus iſte ?
Res non uxoris, res agit ipfe tuas.
Ju
L XII.
Ad hofpites.
Ure tuo noftris maneas licet, hofpes, in hortis,
Si potes in nudo ponere membra folo :
Aut fi portatur tecum tibi magna fupellex;
Nam mea jam digitum fuftulit hofpitibus.
Nulla tegit fractos nec inanis culcitra lectos,
Putris & abrupta faſcia refte jacet.
Sit tamen hofpitium nobis commune duobus :
Emi hortos; plus eft: inſtrue tu; minus eft.
LXIII.
O
Ad Ponticum.
Uid fentis, inquis, de noftris, Marce, libellis ?
Sic me follicitus, Pontice, fæpe rogas.
Admiror; ftupeo; nihil eft perfectius illis ;
Ipfe tuo cedit Regulus ingenio.
Hoc fentis inquis : faciat tibi fic bene Cæfar,
Sic Capitolinus Jupiter: immò tibi.
S
L XI V.
Ad fuos miniftros.
Extantes, Callifte, duos infunde Falerni:
Tu fuper æftivas, Alcime, folve nives.
Pinguefcat nimio madidus mihi crinis amomo,
Laffenturque rofis tempora futilibus.
EPIGRAMMA T. LIB. V. 14)
Jam vicina jubent nos vivere Mauſolea,
Cùm doceant ipfos poffe perire deos.
L X V.
Ad Cafarem.
Astra, polumque dedit, quamvis obftante noverca,
Alcidæ Nemeæ terror, & Arcas aper;
Et caftigatum Libya ceroma paleſtræ;
Et gravis in Siculo pulvere fufus Eryx:
Silvarumque tremor, tacitâ qui fraude folebat
Ducere nec rectas Cacus in antra boves.
Ifta tuæ, Cæfar, quota pars fpectatur arena?
Dat majora novus prælia manè dies.
Quot graviora cadunt Nemæo pondera monftro?
Quot tua Mænalios collocat hafta fues?
Reddatur fi pugna triplex paftoris Iberi,
Eft tibi, qui poffit vincere Geryonem.
Sæpe licet Graje numeretur bellua Lernæ,
Improba Niliacis quod facit Hydra feris?
Pro meritis cœlum tantis, Augufte, dederunt
Alcidæ citò dî: fed tibi ferò dabunt.
L X V I.
In Pontilianum.
falutatus, ipfe falutas:
Sic erit æternum, Pontiliane, vale.
LXVII.
De hirundine.
HIbernos peterent folito cùm more receflus
Atthides, in nidis una remanfit avis.
Deprendêre nefas ad tempora verna reverfæ,
Et profugam volucres diripuere fuæ.
Serò dedit pœnas: difcerpi noxia mater
Debuerat; fed tunc, cùm laceravit Itym.
144 M. VAL. MARTIALIS
LXVII I.
Ad Lesbiam.
A Retoâ de gente comam tibi, Leſbia, miſi:
A
Ut fcires quanto fit tua flava magis.
LXIX.
în Marcum Antonium.
Ntoni Phario nil objecture Pothino,
Et leviùs tabulà, quàm Cicerone nocens
Quid gladium demens Romana ftringis in ora?
Hoc admififfet nec Catilina nefas.
Impius infando miles corrumpitur auro :
Et tantis opibus vox tacet una tibi.
Quid profunt facræ pretiofa filentia linguæ ?
Incipient omnes pro Cicerone loqui.
I
L X X.
De Sprifco, ad Maximum.
Nfufum fibi nuper à
patrono
Plenum, Maxime, centies Syriſcus
à
In fellariolis vagus popinis
Circa balnea quattuor peregit.
O quanta eft gula, centies comeffe!
Quanto major adhuc, nec accubare !
H
L X X I.
Ad Fauftinum.
:
Umida qua gelidas fummittit Trebula valles,
Et viridis Cancri menfibus alger ager;
Rura Cleoneo nunquam temerata Leone,
Et domus Æolio femper amica Noto,
Te, Fauſtine, vocant: longas his exige meſſes
Collibus; hibernum jam tibi Tibur erit.
LXXII
EPIGRAMMAT. LIB. V.
149
Q
N
L X X I I.
Ad Rufum, de origine Bacchi.
Ui potuit Bacchi matrem dixiffe Tonantem,
Ille poteft Semelen dicere, Rufe, patrem.
LXXII I.
Ad Theodorum.
On donem tibi cur meos libellor
Oranti toties, & exigenti,
Miraris, Theodore? magna cauffa eſt:
Dones tu mihi ne tuos libellos.
L X XI V.
De Pompeio
filiis.
Ompeios juvenes Afia, atque Europa, fed ipfum
Terra tegit Libyes, fi tamen ullâ tegit.
Quid mirum toto fi fpargitur orbe? jacere
Uno non poterat tanta ruina loco.
Q
P
L X X V.
Ad Quin&tum.
Væ legis cauffa nupfit tibi Lælia, Quin&te
Uxorem potes hanc dicere legitimam.
L X X V I.
Ad Cinnam.
Rofecit poto Mithridates fæpe veneno,
Toxica ne poffent fæva nocere fibi.
Tu quoque cavifti cœnando tam male ſemper,
Ne poffes unquam, Cinna, perire fame,
L X X V I I.
Ad Marullum-
Arratur bellè quidam dixiffe, Marulle,
Nqui te ferre oleum dixit in auriculă,
N
146 M. VAL. MARTY ALES
St
LXXVIII.
Ad Turanium.
trifti domicœnio laboras
Turani; potes efurire mecum.
Non deerunt tibi, fi foles wegwivel,
Viles Cappadocæ, gravefque porri :
Divifis cybium latebit ovis:
Ponetur digittis tenendus uftis
Nigrâ coliculus virens patellâ,
Algentem modò qui reliquit hortum;
Et pultem niveam premens botellus :
Et pallens faba çuni rubente lardo.
Menfæ munera fi voles fecundæ,
Marcentes tibi porrigentur uvæ,
Et nomen pira quæ ferunt Syrorum.
Et quas docta Neapolis creavit,
Lento caftaneæ vapore toftæ :
Vinum tu facies bonum bibendo.
Poft hæc omnia fortè fi movebit
Bacchus, quam folet, efuritionem ;
Succurrent tibi nobiles olivæ
Piceni modò quas tulere rami,
Et fervens cicer, & tepens lupinus.
Parva cft cœnula (quis poteft negare?)
Sed finges nihil, audiefve fictum,
Et vultu placidus tuo recumbes;
Nec craffum dominus leget volumen :
Nec de Gadibus improbis puellæ
Vibrabunt fine fine prurientes
Lafçiyos docili tremore lumbos:
Bed, quod non grave fit, nec inficetum,
Parvi tibia condyli fonabit.
Hæc eft cœnula: Claudiam fequeris ;
Quam nobis cupis effe tu priorem.
EPIGRAM MAT. L: 1. V.
147
UN
L X X I X.
In Zoïlum.
Ndecics una furrexti, Zoïle, cœna;
Et mutata tibi eft ſyntheſis undecies :
Sudor inhæret madidâ ne vefte retentus >
Et laxam tenuis læderet aura cutem.
Quare ego non fudo, qui tecum, Zoile, cœno
Frigus enim magnum fynthefis una facit.
NⓇ
L X X X.
Ad Severum.
On totam mihi ſi vacabis horam,
Dones, & licèt imputes, Severe,
Dum noftras legis, exigifque nugas.
Durum eft perdere ferias: rogamus,
Jacturam patiaris hanc, ferafque.
Quòd fi legeris ipfe cum diſerto
(Sed numquid fumus improbi?) Secundo:
Plus multò tibi debiturus hic eſt,
Quàm debet domino fuo libellus.
Nam fecurus erit, nec inquieta
Laffi marmora Sifyphi videbit,
Quem cenforia cum meo Severo
Do&i lima momorderit Secundi.
L. X X X I.
Ad Emilianum.
S Emper eris pauper;
Emper eris pauper, fi pauper es, Emiliane,
Dantur opes nulli nunc nifi divitibus.
Q
L X X X I I.
In Gaurum.
Uid promittebas mihi millia, Gaure, ducenta,
Si dare non poteras millia, Gaure, decem?
An potes, & non vis? rogo, non eft turpius iftud?
I, tibi difperdas, Gaure: pufillus homo es.
Nij
148
M, VAL. MART. LIB. V.
L X X X I. I I..
Ad Dindymum.
INfequeris, fugio; fugis, infequor; hæc mihi
Velle tuum nolo, Dindyme, nolle volo.
JClantofo
L X X XI V,
Ad Gallam,
à
Am triftis nucibus puer relictis,
Clamofo revocatur à magiftro;
Et blando male proditus fritillo,
Arcana modò raptus è popina,
Adilem rogat udus aleator.
Saturnalia tranfiere tota;
Nec munufcula parva, nec minorą
Mififti mihi, Galla, quæ folebas.
Sanè fic abeat meus December.
Scis certè, puto, veftra jam venire
Saturnalia, Martias Kalendas.
Tunç reddam tibi, Galla, quod dediſtį,
149
M. VAL. MARTIALIS
EPIGRAMMATUM
LIBER VI.
EPIGRAM MA
PRIMU M.
ST
Ad Julium Martialem.
EXTUS mittitur hic tibi libellus,
Imprimis mihi care Martialis:
Quem fi terferis aure diligenti,
Audebit minùs anxius tremenfque
Magnas Cæfaris in manus venire.
L
I I.
Ad Cafarem Domitianum.
Ufus erat facræ connubia fallere tedæ ;
Lufus & immeritos exfecuiffe mares.
Utraque tu prohibes, Cæfar, populifque futuris
Succurris, nafci quos fine fraude jubes.
Nec fpado jam, nec machus erit, te præfide,
quifquam:
At priùs (ô mores!) & fpado machus erat.
I I I.
Adulatorium.
C
Enfor maxime, principumque princeps,
Cùm tot jam tibi debeat triumphos,
Tot nafcentia templa, tot renata,
Tot fpectacula, tot deos, tot urbes :
Plus debet tibi Roma, quòd pudica eft.
Niij
150 M. VAL. MARTIALIS
N
I V.
De filio Domitiani.
Afcere, Dardanio promiffum nomen Iülo,
Vera Deûm foboles: nafcere, magne puer.
Cui pater æternas poft fecula tradat habenas;
Quique regas orbem cum ſeniore fenex.
Ipfa tibi niveo trahet aurea pollice fila,
Et totam Phrixi Julia nebit ovem.
R
V.
·Ad Cæcilianum.
Uftica mercatus multis fum prædia nummis:
Mutua des centum, Cæciliane, rogo.
Nil mihi refpondes? tacitum te dicere credo,
Non reddes : ideò, Cæciliane, rogo.
V I.
Ad Lupercum, de Paulla.
annat.
Omædi tres funt: fed amat tua Paulla, Luperce,
Quattuor; & xwpòv Paulla πρόσωπον anato
Co
J
VII.
De Thelefina.
Ulia lex populis ex quo, Fauftine, renata eft,
Atque intrare domos juffa pudicitia :
Aut minùs, aut certè non plus, tricefima lux eft;
Et nubit decimo jam Thelefina viro.
Quæ nubit toties, non nubit: adulterâ lege eſt.
Offendor macha fimpliciore minùs.
VII I.
Ad Severum.
Rætores duo, quattuor tribuni,
Septem cauffidici, decem poëtæ,
Cujufdam modò nuptias petebant
A quodam fene: non moratus ille
EPIGRAM MA T. Ì I É. V I. 11
Præconi dedit Eulogo puellam.
Dignum quid fatuo, Severe, fecit?
I X.
Ad Lavinum.
N Pompejano dormis, Lævine, theatro;
Et quereris, fi te fufcitat Oceanus ?
IN
X.
Petit latenter à Domitiano pecuniam.
Puta Joven,
Auca Jovem nuper cùm millia fortè rogarem;
Ille dabit, dixit, qui mihi templa dedit.
Templa quidem dedit ille Jovi; fed millia nobis
Nulla dedit: pudet, heu; pauca rogâffe Jovem.
At quàm non tetricus, quàm nullâ nubilus irâ,
Quàm placido noftras legerat ore preces!
Talis fupplicibus tribuit diademata Dacis ;
Et Capitolinas itque reditque vias.
Dic precor, ô noftri dic confcia Virgo Tonantis
Si negat hoc vultu, quo folet ergo dare?
Sic ego; fic breviter pofitâ mihi Gorgone Pallas:
Quæ nondum data funt, ftulte, negata putas?
X I.
In Marcum.
Uòd non fit Pylades hoc tempore,,
Oreftes,
"
non fit
Miraris? Pylades, Marce, bibebat idem.
Nec melior rhombus, turduſve dabatur Oreſti:
Sed par, atque eadem cœna duobus erat.
Tu Lucrina voras; me pafcit aquofa Peloris:
Non minùs ingenua eft & mihi, Marce, gula.
Te Cadmea Tyros, me pinguis Gallia veftit:
Vis te purpureum, Marce, fagatus amem?
Ut præftem Pyladen, aliquis mihi præftet Oreftem.
Hoc non fit verbis, Marce: ut ameris, ama.
Nir
M. VAL. MARTIALIS
J
X I I.
De Fabulla.
Urat capillos effe, quos emit, fuos
Fabulla: numquid illa, Paulle, pejerat?
O
X II I.
De ftatuâ Julia.
cælo:
Uis te Phidiaco formatam, Julia,
Vel quis Palladiæ non putet artis opus?
Candida non tacitâ reſpondet imagine Lygdos,
Et placido fulget vivus in ore liquor.
Ludit Acidalio, fed non manus afpera, nodo,
Quem rapuit collo, parve Cupido, tuo.
Ut Martis revocetur amor, fummique Tonantis ;
A te Juno petat Ceſton, & ipfa Venus.
V
XI V.
In Laberium.
Erfus fcribere poffe te difertos
Affirmas, Laberi: quid ergo non vis?
Verfus fcribere quis poteft difertos?
Non fcribat, Laberi: virum putabo.
D
X V.
De formica electro inclusa.
turra
Um Phaetontea formica vagatur in umbrâ,
Implicuit tenuem fuccina gutta feram.
Sic modò quæ fuerat vitâ contempta manente,
Funeribus facta eft nunc pretiofa fuis.
T
X V I.
Ad Priapum.
3
U qui pene viros terres, & falce cinados,
Jugera fepofiti pauca tuere loci.
Sic tua non intrent vetuli pomaria fures;
Sed puer, aut longis pulchra puella comis.
EPIGRAM MAT. LI B. V I. 153
C
X V I I.
In Cinnamum.
Innam, Cinname, te jubes vocari.`
Non eft hic, rogo, Cinna, barbariſmus ?
Tu fi Furius antè dictus effes,
Fur iftâ ratione dicereris.
X VI I I.
Epitaphium Salonini, ad Prifcum.
Anca Salonini terris requiefcit Iberis,
Sanéta faltnin's terras nequ
umbra domos,
Sed lugere nefas: nam qui te, Prifce, reliquit,
Vivit, quâ voluit vivere parte magis.
X I X.
In Pofthumum cauffidicum.
On de vi, neque cæde, nec veneno "
Sed lis eft mihi de tribus capellis:
N sed
Vicini queror has abeffe furto.
Hoc judex fibi poftulat probari :
Tu Cannas, Mithridaticumque bellam,
Et perjuria punici furoris,
Et Sullas, Mariofque, Muciofque
Magnâ voce fonas, manuque totâ.
Jam dic, Pofthume, de tribus capellis.
M
X X.
In Phœbum.
Utua te centum feftertia, Phoebe, rogavi;
Cùm mihi dixiffes: exigis ergo nihil?
Inquiris, dubitas, cunctaris, meque diebus
Teque decem crucias: jam rogo, Phoebe, nega.
154
M. VA E. MARTIALI
X X I.
De nuptiis Stellæ & Iantidos.
Erpetuam Stellæ dum jungit Ianthida vati
Læta Venus, dixit: plus dare non potui.
Hæc coram dominâ ; fed nequius illud in aurem :
Tu ne quid pecces, exitiofe, vide.
Sæpe ego lafcivum Martem furibunda cecidi,
Legitimos îffet cum vagus ante toros.
Sed poftquàm meus eft, nullâ me pellice læſit :
Tam frugi Juno vellet habere jovem.
Dixit, & arcano percuffit pectora loro.
Plaga juvat: fed tu jam dea, cæde duos.
Q
X X 1 1.
In Proculinam.
Uòd nubis, Proculina, concubino,
Et machum modò nunc facis maritum,
Ne lex Julia te natare poffit:
Non nubis, Proculina, fed fateris.
XXI I I.
In Lesbiam.
Stare esihi, non eft mentula, quod digitus.
Tare jubes noftrum femper tibi, Lefbia, penem;
>
Tu licèt & manibus, blandis & vocibus inftes,
Contra te facies imperiofa tua eft.
X X I V.
De Charifiano.
Il laſcivius eft Charifiano;
Nsatufualibus togatus.
Saturnalibus ambulat tog
X X V.
Ad Marcellinum.
M
Arcelline, boni foboles fincera parentis,
Horrida Parrhafio quem tegit Urfa jugo:
EPIGRAM MAT. LIB. VI. 155
Ille vetus pro te patriufque quod optat amicus,
Accipe, & hæc memori pectore vota tene :
Cauta fit ut virtus, nec te temerarius ardor
In medios enfes fævaque tela ferat.
Bella velint, Martemque ferum rationis egentes:
Tu potes & patriæ miles, & effe decus.
PR
X X V I.
De Sotade.
Ericlitatur capite Sotades nofter.
Reum putatis effe Sotadem? non eft.
Arrigere defit poffe Sotades : lingit.
XX V I I.
Ad Nepotem.
B's (nam
Is vicine Nepos ( nam tu quoque proxima Floræ
Incolis, & veteres tu quoque Ficelias )
Eft tibi, quæ patriâ fignatur imagine vultus,
Teftis maternæ nata pudicitiæ.
Tu`tamen annofo nimiùm ne parce Falerno;
Et potiùs plenos ære relinque cados.
Sit pia, fit locuples; fed potet filia muftum :
Amphora cum domina nunc nova fiat anus.
Cæcuba non folos vindemia nutriat orbos:
Poffunt & patres vivere, crede mihi.
L
XX VII I.
Epitaphium Glaucia.
Ibertus Melioris ille notus,
Totâ qui cecidit dolente Româ,
Cari delicia breves patroni,
Hoc fub marmore Glaucias humatus
Junco Flaminiæ jacet fepulcro :
Caftus moribus, innocens pudore,
Velox ingenio, decore felix.
Bis-fenis modò meffibus peractis
156
M. V Á L. MARTIALIS
Vix unum puer applicabat annum.
Qui fles talia, nil fleas, Viator.
N
X X I X.
De eodem.
On de plebe domus, nec avaræ verna cataſtæ,
Sed domini ſancto dignus amore puer:
Munera cùm poffet nondum fentire patroni,
Glaucia libertus jam Melioris erat.
Moribus hoc formæque datum. Quis blandior illo?
Aut quis Apollineo pulchrior ore fuit?
Immodicis brevis eft ætas, & rara fenectus :
Quidquid ames, cupias non placuiffe nimis.
X X X.
In Pætum.
Ex feftertia fi ftatim dediffes
Cùm dixti mihi; fume, tolle, dono:
Deberem tibi, Pæte, pro ducentis.
At nunc cùm dederis diu moratus,
Poft feptem, puto, vel novem Kalendas:
Vis dicam tibi veriora veris?
Sex feftertia, Pæte, perdidifti.
U
C
X X X I.
In Charidemum.
Xorem, Charideme, tuam fcis ipfe, finifque
A medico futui: vis fine febre mori.
X X X I I.
De morte Othonis.
9
Um dubitaret adhuc belli civilis Enyo
Forfitan & poffet vincere mollis Otho:
Daninavit multo ftaturum fanguine Martem,
Et fodit certa pectora nuda manu.
Sir Cato, dum vivit, fanè vel Cæfare major:
Dum moritur, numquid major Othone fuit ?
EPIGRAMMAT. LI B. VI. 157
Χ Χ Χ Ι Ι Ι.
In Sabellum.
NII miferabilius, Matho, pædicone Sabello
Vidifti, quo nil lætius antè fuit.
Furta, fugæ, mortes fervorum, incendia, luctus
Affligunt hominem. Tam mifer, & futuit.
X X X I V.
Ad Diadumenum.
Afia da nobis, Diadumene, preffa. Quot inquis
Oceani fluctus me numerare jubes;
BAR
Et maris Ægei ſparſas per littora conchas;
Et quæ Cecropio monte vagantur apes;
Quæque fonant pleno vocefque manufque theatro,
Cùm populus fubiti Cæfaris ora videt.
Nolo quot arguto dedit exorata Catullo
Leſbia: pauca cupit, qui numerare poteſt.
X X X V.
Ad Cæcilianum.
S Eptem clepfydras magnâ tibi voce petenti
Arbiter invitus, Cæciliane, dedit.
At tu multa diu dicis, vitreifque tepentem
Ampullis potas femifupinus aquam:
Ut tandem faties vocemque fitimque, rogamus
Jam de clepfydra, Cæciliane, bibas.
M
X X X V I,
Ad Papilum.
Entula tam magna eſt, tantus tibi, Papile,`
nafus,
Ut poffis, quoties arrigis, olfacere.
158
M. VAL. MARTIALIS
X X X V I 1.
In Charinum.
Eti podicis ufque ad umbilicum
Nullas reliquias habet Charinus;
Et prurit tamen ufque ad umbilicum.
O quantâ fcabie miſer laborat!
Culum non habet, eft tamen cinædus.
X X X V III.
De Regulo filio Reguli.
A Spicis ut parvus, nec adhuc trieteride plena
Regulus auditum laudet & ipfe patrem ?
Maternofque finus vifo genitore relinquat,
Et patrias laudes fentiat effe fuas?
Jam clamor, centumque viri, denfumque coronæ
Vulgus, & infanti Julia tecta placent.
Acris equi foboles magno fic pulvere gaudet:
Sic vitulus molli prælia fronte cupit.
Dî fervate, precor, matri fua vota, patrique,
Audiat ut natum Regulus, illa duos.
P
X X X I X.
In Cinnam.
Ater ex Marulla, Cinna, factus es feptem
Non liberorum: nam nec tuus quifquam,
Nec eft amici, filiufve vicini;
Sed in grabatis tegetibufque concepti,
Materna produnt capitibus fuis furta.
Hic qui retorto crine Maurus incedit
Sobolem fatetur effe fe coci Santræ.
At ille fima nare, turgidis labris,
Ipfa eft imago Pannici palæſtritæ.
Piftoris effe tertium quis ignorat,
Quicunque lippum novit & videt Damam?
Quartus cinædâ fronte, candido vultu,
Ex concubino natus eft tibi Lygdo.
EPIGRAM MAT. LI B. V I. 159
Prœcide, fi vis, filium; nefas non eft.
Hunc verò acuto capite, & auribus longis,
Quæ fic moventur, ut folent afellorum,
Quis morionis filium neget Cyrthæ ?
Duæ forores, illa nigra, & hæc rufa,
Croti choraula, villicique funt Carpi.
Jamque hybridarum grex tibi foret plenus,
Si ſpado Corefus, Dindymuſque non eſſet,
X L.
F
Ad Lycorim.
Emina præferri potuit tibi nulla, Lycori,
Præferri Glyceræ fœmina nulla poteft.
Hæc erit hoc, quod tu; tu non potes effe, quod
hæc eft.
Tempora quid faciunt! hanc volo: te volui.
E
X L I.
In Poëtam raucum.
Ui recitat lana fauces & colla revinctus,
Hic fe poffe loqui, poffe tacere negat.
XL II.
De Thermis Etrufci, ad Oppianum.
Trufci nifi thermulis lavaris,
Illotus morieris, Oppiane,
Nullæ fic tibi blandientur undæ ;
Nec fontes Aponi rudes puellis,
Non mollis Sinueffa, fervidique
Fluctus pafferis, aut fuperbus Anxur,
Non Phœbi vada, principefque Bajæ,
Nufquam tam nitidum micat ferenum:
Lux ipfa eft ibi longior, diefque
Nullo tardiùs à loco recedit.
Illic Taygeti virent metalla,
Et certant vario decore faxa,
160
MARTIALIS
M. VAL.
>
Quæ Phryx, & Libys altiùs cecidit.
Siccos pinguis onyx anhelat æftus,
Et flamma tenui calent Ophitæ.
Ritus fi placeant tibi Laconum,
Contentus potes arido vapore,
Crudâ Virgine, Marciave mergi:
Quæ tam candida, tam ferena lucet,
Ut nullas ibi fufpiceris undas,
Et credas vacuam nitere Lygdon.
Non attendis, & aure me fupinâ
Jamdudum quafi negligenter audis:
Illotus morieris, Oppiane,
D
XLIII,
Ad Caftricum.
Um tibi felices indulgent, Caftrice, Bajæ,
Canaque fulfureis Nympha natatur aquis :
Me Nomentani confirmant otia ruris,
Et caſa jugeribus non onerofa fuis.
Hic mihi Bajani foles, mollifque Lucrinus ;
Hic veftræ mihi funt, Caftrice, divitiæ.
Quondam laudatas quòcunque libebat ad undas
Currere, nec longas pertimuiffe vias:
Nunc Urbi vicina juvant, facilefque receffus ;
Et fatis eft, pigro fi licet effe mihi.
F
X L I V.
In Calliodorum.
Eftivè credis te, Calliodore, jocari ;
Te folum multo permaduiffe fale.
Omnibus adrides; dicteria dicis in omnes;
Sic te convivam poffe placere putas.
At fi ego non bellè, fed verè dixero quiddam ;
Nemo propinabit, Calliodore, tibi.
XLV.
EPIGRAMMA T. LI B. I V. 101
L
X L V.
In nuptias Lygdi & Lactoriæ.
,
Ufiftis fatis eft; lafcivi nubito cunni :
Permiffa eft vobis non nifi cafta Venus.
Hæc eft cafta Venus? nubet Læctoria Lygdo:
Turpior uxor erit, quàm modò mocha fuit.
•
X L V I.
Ad Catianum.
affiduo Veneri quadriga
Nec currit: magnam rem, Catiane, facis.
X L VI I.
Ad lantida Nympham.
N Ympha, meo Stellæ quæ fonte domeftica
puro
Laberis, & domini gemmea tecta fubis:
Sive Numæ conjux Triviæ te miſit ab antro;
Sive Camœnarum de grege nona venis :
Exfolvit votis hac fe tibi virgine porca
Marcus, furtivam quòd bibit æger aquam,
Tu contenta meo jam crimine, gaudia fontis
Da fecura tui: fit mihi fana fitis.
Q
X L VII I.
In Pomponium.
Vòd tam grande fophos clamat tibi türba
togata ;
Non tu, Pomponi, cœna diferta tua eft.
XLIX.
Priapus loquitur.
On fum de fragili dolatus ulmo;
NNec quæ ftat rigida ſupina vena,
De ligno mihi quolibet columna eſt,
Sed vivâ generata de cupreffo:
Quæ nec fecula centies peracta,
162 M. V A L.
MARTIALIS
Nec longæ cariem timet fenecta.
Hanc, tu quifquis es, ô malus, timeto:
Nam fi vel minimos manu rapaci
Hoc de palmite læferis racemos;
Nafcetur, licèt hoc velis negare,
Inſerta tibi ficus à cupreſſo.
C
L.
De Thelefino.
Um coleret puros paupcr Thelefinus amores,
Errabat gelidâ fordidus in togulâ.
Obfcœnos poftquàm cœpit curare cinados,
Argentum, menfas, prædia folus emit.
Vis fieri dives, Bithynice? confcius efto.
Nil tibi, vel minimum, bafía pura dabunt.
L I.
Ad Lupercum.
Uòd convivaris fine me tam fæpe, Luperce,
Inveni, noceam quâ ratione tibi.
Irafcor licèt ufque voces, mittafque, rogefque.
Quid facies, inquis? quid faciam ? veniam.
LI I.
H°
Epitaphium Pantagathi tonforis.
Oc jacet in tumulo raptus puerilibus annis
Pantagathus, domini cura, dolorque fui,
Vix tangente vagos ferro refecare capillos
Doctus, & hirfutas excoluiffe genas.
Sis licèt, ut debes, tellus placata, levifque;
Artificis levior non potes effe manu.
L
LII I.
De Andragora.
Otus nobifcum eft, hilaris cœnavit, & idem
Inventus manè eft mortuus Andragoras.
EPIGRAM MAT. LIB. V I. 163
Tam fubitæ mortis cauffam, Fauſtine, requiris ?
In fomnis medicum viderat Hermocratem.
T
LIV.
Ad Aulum, de Sextiliano.
Antos & tantas fi dicere Sextilianum,
Aule, vetes; junget vix tria verba mifer.
Quid fibi vult, inquis? dicam, quid fufpicer effe,
Tantos & tantas Sextilianus amas.
Q
L V.
In Coracinum.
Uòd femper cafiaque, cinnamoque,
Et nido niger alitis ſuperbæ
Fragras plumbea Nicerotiana;
Rides nos, Coracine, nil olentes:
Malo, quàm bene olere, nil olere.
Q
L V I.
In Charidemum.
Uòd tibi crura rigent fetis, & pectora villis ;
Verba putas famæ te, Charideme, dare.
Exftirpa, mihi crede, pilos de corpore toto;
Teque pilare tuas teftificare nates.
Quæ ratio eft, inquis? fcis multos dicere multa,
Fac pædicari te, Charideme, putent.
L VI I.
In Phœbum.
Entiris fictos unguento, Phoebe, capillos,
M Et tegitur pictis fordida calva comis.
Tonforem capiti non eft adhibere neceffum:
Radere te meliùs fpongia, Phoebe, poteft.
O ij
£64 M. VAL.
MARTIALIS
C
L VIII.
Ad Aulum Pudentem.
Ernere Parrhafios dum te juvat, Aule, Triones
Cominùs, & Getici fidera pigra poli!
quàm pænè tibi Stygias ergo raptus að undas,
Elyfiæ vidi nubila fufca plage!
Quamvis laffa tuos quærebant lumina vultus,
Atque erat in gelido plurimus ore Pudens.
Si mihi lanificæ ducunt non pulla forores
Stamina, nec furdos vox habet ifta deos:
Sofpite me fofpes Latias revehêris ad urbes,
Ét referes pili premia magnus eques.
Ε ET &
LIX.
In Baccaram.
T dolet, & queritur, fibi non contingere frigus
Propter fexcentas Baccara gauſapinas :
Optat & obfcuras luces, ventofque, nivefque;
Odit & hibernos, fi tepuere, dies.
Quid fecere mali noftræ tibi, fæva, lacernæ,
Tollere de fcapulis quas levis aura poteft?
Quantò fimplicius, quantò eft humanius illud §
Menfe vel Augufto fumere gaufapinas?
R
L X.
De Pompillo, ad Fauftinum.
Em factam Pompillus habet, Fauftine: legetur,
Et nomen toto fparget in orbe fuum.
Sic leve flavorum valeat genus Ufipiorum,
Quifquis & Aufonium non amat imperiunt
Ingeniofa tamen Pompilli fcripta feruntur :
Sed famæ non eft hoc, mihi crede, fatis.
Quàm multi tineas pafcunt blattafque diferti
Et redimunt foli carmina docta coci!
Nefcio quid plus eft, quod donet fecula chartis
Victurus genium debet habere liber,
EPIGRAMM A T. L 1 3. V I. 16j
L
L X I.
In invidum.
Audat, amat, cantat noftros mea Roma libellos ;
Meque finus omnes, me manus omnis habet.
Ecce rubet quidam, pallet, ftupet, ofcitat, odit.
Hoc volo: nunc nobis carmina noftra placent.
L X I I.
A
Ad Oppianum.
Mifit pater unicum Silanus;
Ceffas mittere munera, Oppiane?
Heu crudele nefas, malæque Parca!
Cujus valturis hoc erit cadaver?
Scis
L X II I.
Ad Marianum.
Cis te captari; fcis hunc, qui captat, avarum;
Et fcis qui captat, quid, Mariane, velit:
Tu tamen hunc tabulis heredem, ftulte, fupremis
Scribis, & effe tuo vis, furioſe, loco.
Munera magna tamen mifit ; fed mifit in hamo :
Et pifcatorem pifcis amare poteft!
Hiccine deflebit vero tua fata dolore?
Si cupis, ut ploret, des, Mariane, nihil.
C
L XIV.
In detractorem.
"
Um fis nec rigidâ Fabiorum gente creatus
Nec qualem Curio, dum prandia portat aranti,
Hirfutâ peperit rubicunda fub ilice conjux;
Sed patris ad fpeculum tonfi, matrifque togatæ
Filius, & fponfam poffit te fponfa vocare:
Emendare meos, quos novit fama, libellos,
Et tibi permittis felices carpere nugas:
Has, inquam, nugas, quibus aurem advertere totam
866
MARTIALIS
M. VAL.
Non afpernantur proceres urbifque, forique:
Quas & perpetui dignantur fcrinia Silî,
Et repetit toties facundo Regulus ore;
Quique videt propiùs magni certamina Circi
Laudat Aventinæ vicinus Sura Dianæ :
Ipfe etiam tanto dominus fub pondere rerum
Non dedignatur bis terque revolvere Cæfar.
Sed tibi plus mentis, tibi cor limante Minerva
Acrius, & tenues finxerunt pectus Athenæ.
Ne valeam, fi non multò ſapit altius illud,
Quod cum panticibus laxis, & cum pede grandi,
Et rubro pulmone vetus, nafifque timendum,
Omnia crudelis lanius per compita portat.
Audes prætereà, quos nullus noverit, in me
Scribere verficulos, miferas & perdere chartas.
At fi quid noftræ tibi bilis inufferit ardor,
Vivet; & hærebit, totoque legetur in orbe;
Stigmata nec vafra delebit Cinnamus arte.
Sed miferere tui, rabido nec perditus ore
Fumantem nafum vivi tentaveris urfi.
Sit placidus licèt, & lambat digitofque, manufque ;
Si dolor, & bilis, fi jufta coëgerit ira,
Urfus erit. Vacua dentes in pelle fatiges,
Et tacitam quæras, quam poffis rodere, carnem.
H
L X V.
Ad Tuccam.
Exametris epigramma facis, fcio dicere Tuc-
cam.
Tucca, folet fieri: denique, Tucca, licet.
Sed tamen hoc longum eft. Solet hoc quoque, Tucca,
licetque:
Si breviora probas, diſticha fola legas.
Conveniat nobis: ut fas, epigrammata longa
Sit tranfire tibi; fcribere, Tucca, mihi.
EPIGRAM MAT. LI B. V I. 167
L X V I.
De præcone puellam vendente.
Amæ non nimiùm bonæ puellam,
Fouales in media redent Suburra,
Vendebat modò præco Gellianus.
Parvo cùm pretio diu liceret,
Dum puram cupit approbare cunctis,
Attraxit propè fe manu negantem,
Et bis terque quaterque bafiavit.
Quid profecerit ofculo, requiris ?
Sexcentos modò qui dabat, negavit.
LX V I I.
C
Ad Pannicum, de Gellia uxore,
Ur tantùm eunuchos habeat tua Gellia, quæris,
Pannice? vult futui, Gellia, nec parere.
L XVII I.
FLe
De morte Eutychi pueri.
Lete nefas veftrum, fed toto flete Lucrino
Najades, & luctus fentiat ipfa Thetis.
Inter Bajanas raptus puer occidit undas
Eutychus, ille tuum, Caftrice, dulce latus.
Hic tibi curarum focius, blandumque levamen,
Hic amor, hic noſtri vatis Alexis crat.
Nunquid te vitreis nudum lafciva fub undis
Vidit, & Alcide Nympha remifit Hylan?
An dea fœmineum jam negligit Hermaphroditum
Amplexu teneri follicitata viri?
Quidquid id eft, fubitæ quæcunque eft caufa rapinæ ;
Sit precor, & tellus mitis, & unda tibi.
L XIX.
Ad Catullum, de Baffa.
On miror, quòd potat aquam tua Baffa, Catulle;
N° Miros, quòd Baffi filia potat aquam.
168
M. VAL. MARTIAL
L X X.
Ad Martianum.
Exagefima, Martiane, meffis
Acta eft, &, puta, jam fecunda Cottæ ;
Nec fe tædia lectuli calentis
Expertum meminit die vel uno :
Oftendit digitum fed impudicum
Alconti, Dafioque, Symmachoque.
At noftri bene computentur anni,
Et, quantùm tetrica tulere febres,
Aut langor gravis, aut mali dolores,
A vitâ meliore feparentur:
Infantes fumus, & fenes videmur.
Atatem Priamique, Neftorifque,
Longam qui putat effe, Martiane,
Multùm decipiturque, falliturque.
Non eft vivere, fed valere, vita.
E
L X X I.
De Thelet hufa.
Dere lafcivos ad Bætica crufmata geſtus,
Et Gaditanis ludere docta modis,
Tendere quæ tremulum Pelian, Hecubæque maritum
Poffet ad Hectoreos follicitare toros:
Urit, & excruciat dominum Telethufa priorem :
Vendidit ancillam; nunc redimit dominam.
L X X I I.
De fure Cilice.
Ur notæ nimiùm rapacitatis
Ingenti fed erat, Fabulle, in horto
Præter marmoreum nihil Priapum.
Dum non vacuâ manu redire,
Ipfum furripuit Cilix Priapum.
LXXIII,
EPIGRAMMA T. LI B. VI. 169
N
L X X II I.
In Priapum Hilari.
On rudis indocta fecit me falce colonus:
Difpenfatoris nobile cernis opus.
Nam Cæretani cultor ditiffimus agri
Hos Hilarus colles, & juga læta tenet.
Adfpice, quàm certo videar non ligneus ore,
Nec devota focis inguinis arma geram:
Sed mihi perpetua nunquam moritura cupreffo
Phidiaca rigeat mentula digna manu.
,
Vicini, monco fan&um celebrate Priapum,
Et bis feptenis parcite jugeribus.
M
L X XIV.
Ad Efculanum.
Edio recumbit imus ille qui le&o,
Calvam trifilem femitatus unguente,
Foditque tonfis ora laxa lentiſcis ;
Mentitur, Efculane : non habet dentes.
C
L X X V.
In Pontiam.
Um mittis turdumve mihi, quadramve placenta,
Sive femur leporis, five quid his fimile;
Buccellas mififfe tuas te, Pontia, dicis.
Has ego nec mittam, Pontia, fed nec edam,
L X X V I.
Epitaphium Fufci.
Lle facri lateris cuftos, Martifque togati,
Credita cui fummi caftra fuere ducis;
Hic fitus eft Fufcus. Licet hoc, Fortuna, fateri :
Non timet hoftiles jam lapis iſte minas.
Grande jugum domitâ Dacus cervice recepit,
Ex famulum victrix poffidet umbra nemus.
P
170
M. VAL. MARTIA‹É IŠ
CU
L X X V I I.
In Afrum.
Um fis tam pauper, quàm nec miferabilis Irus ş
Tam juvenis, quàm nec Partenopœus erat;
Tam fortis, quàm nec, cùm vinceret, Artemidorus ;
Quid te Cappadocum fex onus effe juvat?
Rideris, multòque magis traduceris, Afer,
Quàm nudus inedio fi fpatiere foro.
Non aliter monftratur Atlas.cum compare ginno,
Quæque vehit fimilem bellua nigra Libyn.
Invidiofa tibi quàm fit lectica, requiris ?
Non debes ferri mortuus hexaphoro.
P
LXXVΙΙΙ.
Ad Aulum, de Phrige lufco.
Otor nobilis, Aule, lumine uno
Lufcus Phrix erat, alterque lippus :
Huic Heras medicus, bibas caveto;
Vinum fi biberis, nihil videbis.
Ridens Phrix oculo, valebis, inquit,
Mifceri fibi protinùs deunces,
Sed crebros jubet. Exitum requiris ?
Vinum Phrix, oculus bibit venenum.
L X X I X.
Ad Lupum.
Riftis es, & felix ; fciat hoc Fortuna caveto
Ingratum dicet te, Lupe, fi fcierit,
L X X X.
hd Cafarem, de rofis hybernis.
U Miferat hybernas ambitiofa rofas,
T nova dona tibi, Cæfar, Nilotica tellus
Navita derifit Pharios Memphiticus hortos,
-Urbis ut intravit limina prima, tuæ.;
EPIGRAM MAT. LI B. V I. 178
Tantus veris honos, & odoræ gratia Floræ,
Tantaque Pæftani gloria ruris erat.
Sic quâcunque vagus, greffumque, oculofque ferebat,
Textilibus fertis omne rubebat iter.
At tu Romanæ juffus jam cedere brumæ,
Mitte tuas meffes; accipe, Nile, rofas.
L X X X I.
In Charidemum.
Ratus tanquam populo, Charideme, lavaris:
Inguina fic toto fubluis in folio.
Nec caput hîc vellem fic te, Charideme, lavare.
Et caput ecce lavas : inguina malo laves.
L X X X II.
Ad Rufum.
Vidam me modò, Rufe, diligenter
Infpectum velut emptor, aut laniſta,
Cùm vultu, digitoque fubnotaffet,
Tune es, tune, ait, ille Martialis,
Cujus nequitias jocofque novit
Aurem qui modò non haber Batavam ?
Subrifi modicè, levique nuru
Me, quem dixerat effe, non negavi,
Cur ergo, inquit, habes malas lacernas?
Refpondi: quia fum malus Poëta.
Hoc ne fæpiùs accidat Poëtæ,
Mittas, Rufe, mihi bonas lacernas
LXXXI I I.
Ad Cæfarem.
Uantùm follicito fortuna parentis Etrufco,
>
→
uterque
Nam tu miffa tuâ revocaſti fulmina dextrâ
Hos cuperem mores ignibus effe Jovis.
Si tua fit fummo, Cæfar, natura Tonanti,
tibi.
Pij
772
MARTIALIS
M. VAL.
Utetur toto fulmine rara manus.
Muneris hoc utrumque tui teftatur Etrufcus
Effe quòd & comiti contigit, & reduci,
O
E
L X X X I V.
De Philippo.
*
Ctaphoro fanus portatur, Avite, Philippus:
Hunc tu fi fanum credis, Avite; furis.
L X X X V.
In mortem Rufi Camonii.
Ditur heu; fextus fine te mihi, Rufe Camoni,
Nec te lectorem fperat, amice, liber.
Impia Cappadocum tellus, & numine lævo
Viſa tibi, cineres reddit & offa patri.
Funde tuo lacrymas orbata Bononia Rufo ;
Et refonet totâ planctus in Æmiliâ.
Heu qualis pietas! heu quàm brevis occidit ætas !
Viderat Alphei præmia quinque modò.
Pectore tu memori noftros evolvere lufus,
Tu folitus totos, Rufe, tenere jocos.
Accipe cum fletu mafti breve carmen amici
Atque hæc abfentis thura fuiffe puta.
S
L X X X V I.
In bibentes aquam calidam.
Etinum, dominæque nives, denfique trientes
Quandò ego vos, medico non prohibente
bibam ?
Stultus, & ingratus, nec tanto munere dignus,
Qui mavult hæres divitis effe Midæ,
Poffideat Libycas meffes, Hermumque, Tagumque
Et potet calidam, qui mihi livet, aquam.
3
É PIGRAM MA T. L 1 B. V I. 173
D
L X X X V I I.
Ad Cæfarem.
I tibi dent, & tu, Cæfar, quæcunque mereris ?
Dî mihi dent, & tu, quæ volo, fi merui.
LXXXVIII.
Ad Cæcilianum.
Anè falutavi vero te nomine cafu ;
MA
Nec dixi dominum, Cæciliane, meum.
Quanti libertas conftet mihi tanta, requiris ?
Centum quadrantes abftulit illa mihi.
L X X X I X.
De Panareto potore.
Um peteret feram mediâ jam no&te natellam
Arguto madidus pollice Panaretus :
Cum
Spoletina data eft, fed quam ficcaverat ipfe ;
Nec fuerat foli tanta lagena fatis.
Ille fide fummâ teſtæ fua vina remenfus,
Reddidit œnophori pondera plena fui.
Miraris, quantum biberat, cepiffe lagena mà
Define mirari, Rufe: merum biberat.
X C.
De Gellia.
Echum Gellia non habet, nifi unum.
Turpe eft hoc
Mi
magis: uxor eſt duorum.
X C I.
In Zoï'lum.
An&ta ducis fummi prohibet cenfura, vetatque
Machari: gaude, Zoile, non futuis.
Piij
$74
M. VAL. MART. LIB. VE
C
X C I I.
In Ammianum.
Ælatus tibi cùm fit, Ammiane
Serpens in paterâ Myronis arte
Vaticana bibis: bibis venenum.
TAM
XCIII
De Thaïde.
Am malè Thaïs olet, quàm non fullonis avari
Tefta vetus, mediâ fed modò fracta via :
Non ab amore recens hircus, non ora leonis, -
Non detracta cani Tranâyberina cutis :
Pullus abortivo nec cùm putrefcit in ovoj
Amphora corrupto nec vitiata garo.
Virus ut hoc alio fallax permutet odore,.
Depofitâ quoties balnea vefte petit ;
Pfilotto viret : aut acidâ latet oblita cretâ :
Aut tegitur pingui terque quaterque faba.
Cùm bene fe tutam per fraudes mille putavit,
Omnia cùm fecit, Thaïda Thaïs olet.
XCIV.
De Calpetiano.
Onuntur femper chryfendeta Calpetiano,
Sive foris, feu cùm cœnat in urbe domi.
Sic etiam in ftabulo femper, fic cœnat in agro.
Non habet ergo aliud? non habet immò fuum,
*
175-
M. VAL. MARTIALIS
EPIGRAMMATUM
LIBER VII.
EPIGRAMMA
PRIMU M.
Ad Domitianum, de loricâ.
CCIFE belligeræ crudum thoraca Minervæ,
A Ipfa Medufææ quem timet ira coma.
Dum vacat hæc, Cæfar, poterit lorica vocari : .
Pe&tore cum facro federit, ægis erit..
I I.
De câdem.
Nvia Sarmaticis Domini lorica fagittis,
INr Martis Getico tergore fida magis:
Quam vel ad Ætolæ fecuram cufpidis ictus
Texuit innumeri lubricus unguis apri :
Felix forte tuâ! facrum cui tangere pectus
Fas erit, & noftri mente calere Dei.
I comes, & magnos illæfa merere triumphos,
Palmatæque ducem, fed citò, redde toga.
C
I I I.
Ad Pontilianum.
Ur non mitto meos tibi, Pontiliane, libellos ??
Ne mihi ru mittas, Pontiliane, tuos.
Fiv
176 M. VAL. MARTIALIS.
Es
I V.
De Oppiano.
Sfet, Caftrice, cùm mali coloris,
Verfus fcribere cœpit Oppianus.
V.
Ad Cafarem Domitianum.
defiderium, Cæfar, populique, patrumque
Refpicis, & Latiæ gaudia vera togæ ;
Redde Deum votis pofcentibus: invidet hofti
Roma fuo, veniat laurea multa licèt.
Terrarum dominum propiùs videt ille', tuoque
Terretur vultu barbarus, & fruitur.
S¹ & puulia vera toge
V I.
De fama reditus Domitiani.
ECquid Hyperboreis ad nos converfus ab oris
Aufonias Cæfar jam parat ire vias?
Certus abeft auctor; fed vox hoc nunciat omnis :
Credo tibi; verum dicere, Fama, foles.
Publica victrices. teftantur gaudia chartæ :.
Martia laurigerâ cufpide pila virent.
Rurfus, iô, magnos clamat tibi Roma triumplios,
Invictufque tua, Cæfar, in urbe fonas.
Sed jam lætitiæ quo fit fiducia major,
Sarmaticæ laurus nuncius ipfe veni..
Hiberna
V I I.
Ad Cafarem Domitianura.
>
>
Iberna quamvis Arctos, & rudis Peuce,
Et ungularum pulfibus calens Ifter
Fractufque cornu jam ter improbo Rhenus
Teneat domantem regna perfidæ gentis
Te, fumme mundi rector, & parens orbis :
Abeffe noftris non tamen potes votis
EPIGRAM MA T. LI B. VII. 1-77
Illic & oculis, & animis fumus, Cæfar:
Adeòque mentes omnium tenes unus,
Ut ipfa magni turba nefciat Circi,
Utrùmne currat Paffarinus, an Tigris.
N
VIII.
De reditu Domitiani.
Unc hilares, fi quandò mihi, nunc ludite
Mufæ :
Victor ab Othryfio redditur orbe Deus.
Certa facis populi tu primus vota, December 3
Jam licet ingenti dicere voce, venit.
Felix forte tuâ! Poteras non cedere Jano,
Gaudia fi nobis, quæ dabit ille, dares.
Feſta coronatus ludet convitia miles
Inter laurigeros cùm comes ibit equos.
Fas audire jocos, levioraque carmina, Cæfar,
Si tibi: fi lufus ipfe triumphus amat.
I X.
De Caſcelio.
Um fexaginta numeret Caſcelius annos,
homo : quandò difertus erit ?
Cum genaains oum eft
X.
In Olum.
Adicatur Eros, fellat Linus: Ole, quid ad te,
PE De cute quid faciant ille, vel ille fuâ?
Centenis futuit Matho millibus: Ole, quid ad te
Non tu proptereà fed Matho pauper erit.
In lucem cœnat Sertorius: Ole, quid ad re?
Cùm liceat totâ ftertere nocte tibi.
Septinginta Tito debet Lupus: Ole, quid ad te ?
Affem ne dederis, crediderifve Lupo.
Illud diffimulas ad te quod pertinet, Ole.
Quodque magis cura convenit effe tuæ
878
MARTIALIS
M. V A L.
Pro togulâ debes : hoc ad te pertinet, Ole.
Quadrantem nemo jam tibi credit, & hoc.
Uxor mocha tibi eft: hoc ad te pertinet, Ole.
Pofcit jam dotem filia grandis ; & hoc.
Dicere quindecies poteram quod pertinet ad te
Sed quid agas, ad me pertinet, Ole, nihil.
X I.
Ad Aulum Pudentem.
COgis me calamo, manuque noftrâ
Emendare meos, Pudens, libellos.
quàm me nimiùm probas, amafque,
Qui vis archetypas habere nugas !
S
X I I.
Ad Fauftinum.
Ic me fronte legat Dominus, Fauſtine, ferenâ,
Excipiatque meos quâ folet aure jocos:
Ut mea nec juftè quos odit pagina lædit,
Et mihi de nullo fama rubore placet.
Quid prodeft ? Cupiant cùm quidam noftra videri,
Si qua Lycambeo fanguine tela madent !
Vipereumque vomant noftro fub nomine virus,
Qui Phoebi radios ferre diemque negant.
Ludimus innocui; fcis hoc bene: juro potentis
Per genium Fame, Caftaliumque gregem;
Perque tuas aures, magni mihi numinis inftar,.
Lector inhumanâ liber ab invidiâ.
D
X I I I.
De Lycoride.
Um Tiburtinis albefcere folibus audit
Antiqui dentis fufca Lycoris ebur,
Venit in Herculeòs colles. Quid Tyburis alti
Aura valet parvo tempore nigra redir..
}
EPIGRAMMA T. L 1·8. V II. 179
A
X I V..
Ad Aulam, de ludu fuæ puellæ.
Ccidit infandum noftræ fcelus, Aule, puellæ ;
Amifit lufus, deliciafque fuas:
Non quales teneri ploravit amica Catulli
Lefbia, nequitiis pafferis orba fui :
Vel Stellæ cantata meo, quas Alevit Ianthis,
Cujus in Elyfiò nigra columba volat !
Lux mea non capitur nugis, nec amoribus iftis 3
Nec domine pectus talia damna movent.
Bis denos puerum numerantem perdidit annos,
Mentula cui nondum fefquipedalis erat.
Q
X V.
Ad Arginum Ianthidos.
Uis puer hic nitidis abfiftit Tanthidos undis,
Et fugit ad Dominam Najada ? numquid
Hylas ?
✪ bene, quòd filvâ colitur Tirynthius iſtâ,
Et quòd amatrices tam propè fervat aquas!
Securus licer hos fontes, Argine, miniftres:
Nil facient Nymphæ; ne velit ipfè, cave.
X V I.
Æ
Ad Regulum.
Ra domi non funt : fupereft hoc, Regule
folum,
Ut tua vendamus munera: numquid emiş?
R
X VI I.
Ad bibliothecam Julii Martialis.
Uris Bibliotheca delicati,
Vicinam videt unde lector urbem.;.
Inter carmina fanctiora fi quis-
Lafcivæ fuerit locus Thalia
180 M. VAL. MARTIALIS
Hos nido licet inferas vel imo,
Septem quos tibi mittimus libellos
Auctoris calamo fui notatos :
Hæc illis pretium facit litura.
At tu munere dedicata parvo,
Quæ cantaberis orbe notâ toto,
Pignus pectoris hoc mei tuere
Juli Bibliotheca Martialis.
Co
"
X V III.
In Gallam.
>
Um tibi fit facies, de quâ nec fœmina poffit
Dicere; cum corpus nulla litura notet :
Cur te tam rarus, cupiat repetatque futuror
Miraris vitium eft non leve, Galla, tibi.
Acceffi quoties ad opus, miftifque movemur
Inguinibus cunnus non tacet, ipfa taces.
Dî facerent ut tu loquereris, & ipfe taceret :
Offendor cunni garrulitate tui
Pedere te mallem ; namque hoc non inutile dicit
Symmachus & rifum res movet iſta fimul.
Quis ridere poteft fatui poppyfmata cunni?
Cùm fonat hic, cui non mentula menfque cadit?
Dic aliquid faltem, clamofoque obftrepe cunno;
Et fi adeò muta es, difce vel inde loqui.
F
X I X.
De fragmento Argus.
Ragmentum, quod vile putas & inutile lignum,
Hæc fuit ignoti prima carina maris.
Quam nec Cyaneæ quondam potuere ruinæ
Frangere, nec Scythici triftior ira freti,.
Secula vicerunt : fed quamvis cefferit annis
Sanctior eft falva parva tabella rate,
:
*
I PIGRAM MAT. LI 3. VII. 132
N
X X.
In Sanétram.
Ihil eft miferius, nec guiofius Sanctra
Rectam vocatus cùm cucurrit ad cœnam
Quam tot diebus noctibufque captavit;
Ter pofcit apri glandulas, quater lumbum,
Et utramque coxam leporis, & duos armos :
Nec erubefcit pejerare de turdo,
Et oftreorum rapere lividos cirros.
Buccis placenta fordidam linit mappam,
Illic & uvæ collocantur ollares,
Et Punicorum pauca grana malorum,
Et excavata pellis indecens valvæ,
Et lippa ficus, debilifque boletus.
Sed mappa cùm jam mille rumpitur furtis,
Rofos tepenti fpondylos finu condit,
Et devorato capite turturem truncum;
Colligere longâ turpe nec putat dextrâ
Analecta, quidquid & canes reliquerunt.
Nec efculenta fufficit gulæ præda`;
Mifto lagenam replet ad pedes vino.
Hæc per ducentas cùm domum tulit fcalas
Seque obferatâ clufit anxius cellâ,
Gulofus ille poftero die vendit.
H
X X I,
In natalem Lucani.
9
Ac eft illa dies, quæ magni confcia partûs,
Lucanum populis, & tibi, Polla, dedit.
Heu! Nero crudelis, nullâque invifior umbrâ :
Debuit hoc faltem non licuiffe tibi.
V
X X I I.
De eodem.
Atis Apollinei magno memorabilis ortu
Lux redit : Aonidum turba, favete facris
882 M. VAL. MARTIALIS
Hæc meruit, cùm te terris, Lucane, dediffet,
Mixtus Caftaliæ Bætis ut effet aquæ.
XXIII.
De eodem.
Habe, veni; fed quantus eras
PHO
canenti,
Ipfe dares Latiæ plectra fecunda lyræ.
· cùm bella
Quid tantâ pro luce precer? tu, Polla, maritum
Sæpe colas, & fe fentiat ipfe coli.
CU
X XI V.
In maledicum.
Um Juvenale meo quæ me committere tentas,
Quid non audebis, perfida lingua loqui ?
Te fingente nefas, Pyladen odiffet Oreftes:
Theſea Pirithoi deftituiffet amor.
Tu Siculos fratres, & majus nomen Atridas,
Et Leda poteras diffociare genus.
Hoc tibi pro meritis, & talibus imprecor aufis.;
Ut facias illud, quod, puto, linguâ, facis.
D
X X V.
In malum Podtam.
Ulcia cùm tantum fcribas epigrammata femper,
Et ceruffata candidiora cute;
Nullaque mica falis, nec amari fellis in illis
Gutta fit; ô demens! vis tamen illa legi.
Nec cibus ipfe juvat morfu fraudatus aceti;
Nec grata eft facies, cui gelafinus abeſt.
Infanti melimela dato, fatuafque mariſcas;
„Nam mihi, quæ novit pungere, Chią ſapít.
L
EPIGRAM MAT. LI 3. VII. 123
A
X X V I.
Scazonta mittit ad Apollinarem.
Pollinarem conveni meum, Scazon;
Et fi vacabit (ne moleftus accedas)
Hoc qualecunque, cujus aliqua pars ipfe eft,
Dabis: hoc facetum carmen imbuant aures.
Si te receptum fronte videris totâ
>
Noto rogabis ut favore fuftentet.
Quanto mearum, fcis, amore nugarum
Flagret : nec ipfe plus amare te poffum.
Contra malignos effe fi cupis tutus
Apollinarem conveni meuni, Scazon.
XX VI I.
>
De apro fibi à Dextro miſſo.
Ufcæ glandis aper populator, & illice multâ
Jam piger, Ætolæ fama fecunda feræ
Quem meus intravit fplendenti culpide Dexter,
Præda jacet noftris invidiofa focis.
Pinguefcant madido tetri nidore Penates,
Flagret & excifo fefta culina jugo.
Sed coquus ingentem piperis conſumer acervum,
Addet & arcano mixta Falerna garo.
Ad dominum redeas; nofter te non capit ignis
Conturbator aper: viliùs efurio.
SIc
XX VII I.
Ad Fufcum.
Tiburtinæ crefcat tibi fylva-Dianæ
Et properet cæfum fæpe redire nemus:
Nec Tarteffiacis Pallas tua, Fuſce trapetis
Cedat, & immodici dent bona múſta lacus:
Sic fora mirentur, fic te pallatia laudent,
Excolat & geminas plurima palma føres :
184
M. VAL. MARTIALIS
Otia dum medius præftat tibi parva December,
Excipe, fed certâ, quos legis, aure jocos.
Scire libet verum: res eft hæc ardua: fed tu,
Quod tibi vis dici, dicere, Fuſce, potes.
X X I X.
T
Ad Teftilum puerum.
Eftile Victoris tormentum dulce Voconî
Quo nemo eft toto notior orbe puer :
Sic etiam pofitis formofus amere capillis;
Et placeat vati nulla puella tuo:
Paullifper domini doctos fepone libellos;
Carmina victori dùm lego pauca tuo.
Et Mecanati Maro cùm cantaret Alexin,
Nota tamen Marfi fufca Melenis erat.
D
X X X.
In Caliam.
D
As Parthis, das Germanis, .das, Calia, Dacis ;
Nec Cilicum fpernis, Cappadocumque toros.
Et tibi de Phariâ Memphiticus urbe fututor
Navigat, à rubris & niger Indus aquis.
Nec recutitorum fugis inguina Judæorum;
Nec te Sarmatico tranfit Alanus equo.
Quâ ratione facis, cùm fis Romana puella,
Quòd Romana tibi mentula nulla placet ?
X X X I.
Ad Regulum.
R
Aucæ cortis aves, & ova matrum
Et flavas medio vapore Chias,
Et fetum querulæ rudem capellæ,
Nec jam frigoribus pares olivas,
Et canum gelidis olus pruinis
De noftro tibi rure miffa credis ?
O quàm, Regule, diligenter erras ?
9
Ni
ÉPIGRAM MAT. LI B. V. I I. 185
Nil noftri, nifi me, ferunt agelli.
Quidquid villicus Umber, aut colonus,
>
Aut rus marmore tertio notatum
Aut Tufci tibi, Tufculive mittunt;
Id tota mihi nafcitur Suburra.
A Nec
X X X I I.
Ad Atticum.
Ttice, facundæ renovas qui nomina gentis,
Nec finis ingentem conticuiffe domum:
Te pia Cecropiæ comitatur turba Minervæ :
Te fecreta quies, te fophos omnis amat.
At juvenes alios fractâ colit aure magiſter,
Et rapit immeritas fordidus unctor opes.
Non pilà, non follis, non te paganica thermis
Fræparat, aut nudi ftipitis ictus hebes :
Vara nec injecto ceromate brachia tendis;
Non harpaſta vagus pulverulența rapis :
Sed curris niveas tantùm propè virginis undas,
Aut ubi Sidonio taurus amore calet.
Per varias arteis, omnis quibus area fervit,
Ludere, cùm liceat currere, pigritia eft.
X X X II I.
In Cinnam
Ordidior cœno cùm fit toga, calceus autem'
Candidior primâ fit tibi, Cinna, nive:
Dejecto quid, inepte, pedes perfundis amictu?
Collige, Cinna, togam; calceus ecce perit,
X X X. I V.
Ad Severum, de Charino.
Uo poffit fieri modo, Severe,
Ut vir peffimus omnium Charinus
Unam rem bene fecerit, requiris ?
Dicam, fed citò. Quid Nerone pejus ?
Quid thermis melius Neronianis ?
186
M. VAL. MARTIALIS
Non deeft protinus, ecce,
de malignis a-
Qui fic rancidulo loquatur ore :
Ut quid tu Domini, Deique noftri ·
Præfers muneribus Neronianas ?
Thermas præfero balneis cinædi..
X X X V.
Ad Lecaniam。 -
Nguina fùccin&tus nigra tibi fervus aluta
Stat, quoties calidis tota foveris aquis.
Sed meus,
ut de me taceam, Lecania, fervus j
Judæum nullâ ſub cute pondus habet.
Et nudi tecum juvenefque fenefque lavantur.
An fola eft fervi mentula vera tui?
Ecquid fœmineos fequeris, matrona,
Secretufque tuâ, cunne, lavaris aquâ ?
C
X X X V I.
Ad Stellam.
receffus ?
*
Um pluvias, madidumque Jovem perferre
negaret,
Et rudis hibernis villa nataret aquis ;
Plurima, quæ poffet fubitos effundere nimbos,
Muneribus venit tegula miffa tuis.
Horridus ecce fonat Boreæ ftridore December;
Stella, tegis. villam; non regis agricolam.
XXXVII
N
Ad Caftricum, de theta.
Ofti mortiferum Quæftoris, Caftrice, fignum 2
Eft operæ pretium 'difcere theta novum.
Exprimeret quoties rorantem frigore naſum, -
Lethalem juguli jufferat effe notam.
Turpis ab invifo pendebat ſtiria naſo,
Cùm flaret madidâ fauce December atrox.
Collegæ tenuere manus: quid plura requiris
Emungi mifero, Caftrice, non licuit.
EF IGRAM MAT. LIB. VII 18-
T
XXXVIII
Ad Poliphemum.
Antus es, & talis noftri, Polypheme, Severi,
Ut te mirari poffit & ipfe Cyclops.
Sed nec Scylla minùs: quòd fi fera monftra duorum
Junxeris, alterius fiet uterque timor.
D
X X X I X.
De Calio.
Ifcurfus varios, vagumque mane
Et faftus, & ave potentiorum,
Cùm perferre patique jam negaret,
Cœpit fingere Cælius podagram:
5
Quam dùm vult nimis approbare veram..
Et fanas linit, obligatque plantas
Inceditque gradu laboriofo :
Quantùm cura poteft, & ars doloris ! )
Defit fingere Cælius podagram.
X L.
Epitaphium Etrufci patris.
›
HIc.jacet ille fenex Augufâ notus in aulâ,
H' Pectore non humili paffus utrumque Deum ::
Natorum pietas fanctis quem conjugis umbris
Mifcuit Elyfium poffidet ambo nemus.
Occidit illa prior viridi fraudata juventa ¡
Hic propè ter fenas vixit Olympiadas.
Sed feftinatis raptum tibi credidit annis,
Adfpexit lacrymas quifquis, Etrufce, tuas.
C
X L I.
Ad Sempronium Tuccam.-
-
Ofiicus effe tibi, Semproni Tucca, videris: -
Cofmica Sempronî, tam mala, quam bonaa
funt.
Qij
I&8
M. VAL. MAXTI ALLE
M
XLII
Ad Caftricum..
Uneribus cupiat fi quis contendere tecuny
Audeat hic etiam, Caftrice, carminibus..
Nos tenues in utroque fumus, vincique parati :
Inde fopor nobis, & placet alta quies.
Tam mala cur igitur dederim tibi carmina, quæris
Alcinoo nullum poma-dediffe putas ?-
P
XLIII..
In Cinnam..
Rimum eft, ut præftes, fi quid te Cinna
rogabo:
,
Illud deinde fequens, ut citò, Cinna, negès.
Diligo præftantem: non odi, Cinna, negantem..
Sed tu nec præftas, nec citò, Cinna, negas..
X L I V..
Ad Q. Ovidium, de imagine Maximi Cæfoniï.
M
Aximus illè tuus, Ovidii, Cæfonius hic effe.
Cujus adhuc vultum vivida cera tenet..
Hunc Nero damnavit; fed tu damnare Neronem
Aufus es, & profugi, non tua fata fequi.
Aquora per Scyllæ magnus comes exfuiis ifti ;
Qui modò nolueras Confulis ire comes
Si victura meis mandantur nomina chartis,
Et fas eft cineri me fupereffe meo:
Audiet hoc præfens, venturaque turba : fuiſſe
Illi te, Senecæ quòd fuit ille fuo.
EPIGRAM MAT. LI B. VII. 189
F
X L V.
Ad eundem.
Acundi Senecæ potens amicus,
Caro proximus, aut prior Sereno
Hic eft Maximus ille, quem frequenti
Felix littera pagina falutat
›
Hunc tu per Siculas fecutus undas»
O nullis Ovidi tacende linguis,
Sprevifti Domini furentis iras.
Miretur Pyladem fuum vetuftas.
Hæfit qui comes exfuli parentis.
Quis difcrimina comparet duorum?
Hæfifti comes exfuli Neronis..
C
X L V I.
Ad Prifcum.
Ommendare tuum dùm vis mihi carmine munus
Mæonioque cupis doctiùs ore loqui,
Excrucias multis pariter me teque diebus;
Et tua de noftro, Prifce, Thalia placer.
Divitibus poteris Mufas, elegofque fonantes›
Mittere: pauperibus munera pexa dato.
D
XLVII.
Ad Licinium Suram.
Octorum Licini celeberrime Sura virorum,
Cujus prifca graves lingua reduxit avos:
Redderis (heu) quanto fatorum munere nobis,
Guftatâ Læthes poenè remiffus aquâ !
Perdiderant jam võta metum, fecuraque flebant
Triftia cum lacrymis; jamque peractus eras..
Non tulit invidiam taciti regnator Averni,
Et raptas fatis reddidit ipfe colos.
Scis igitur, quantas hominum mors falfa querelas.
Moverit,& frueris pofteritate tuâ.
190™ M. VAL. MART´Î´Â´L´I´S `
Vive velut rapto, fugitivaque gaudia carpe-::
Perdiderit nullum vita reverfa diem..
C
XLVII I.
De Annio.
Um menfas habeat ferè trecentas, .
Pro menfis habet Annius miniftros:
Tranfcurrunt gabatæ, volantque lances.
Has vobis epulas habete, lauti;
Nos offendimur ambulante cœnâ.
PAV
XLIX.
Ad Severum.
Arva fuburbani munufcula mittimus horti:
Faucibus ova tuis; poma, Severe, gulæ.
L.
Ad fontem lanthidos.
Fons domina
Ons dominæ, regina loci, quo gaudet Ianthis,
Gloria confpicuæ delitiumque domûs:
Cùm tua tot niveis ornetur ripa miniftris,
Et Ganymedeo luceat unda choro :
Quid facit Alcides filvâ facratus in iftâ?
Tam vicina tibi cur tenet antra Deus?
Numquid Nympharum notos obfervat amores
Tam multi pariter ne rapiantur Hylæ ?
M
L' I.
Ad Urbicum.
Ercari noftras fi te piget, Urbice, nugas
Et lafciva tamen carmina noffe libet:
Pompeium queras (& noftri forfitan) Au&um,,
Ultoris primâ Martis in æde feder..
.
EPIGRAMMA'T. LIB. VII. 198
Jure madens, varioque togæ limatus in ufu,
Non lector meus hic, Urbice, fed liber eft.-
Sic tenet abfentis noftros, cantatque libellos :
Ut pereat chartis littera nulla meis.
Denique, fi vellet, poterat fcripfifſe videri;
Sed famæ mavult ille favere meæ.
Hunc licet à decimâ (nec enim fatis antè vacabit)
Sollicites capiet cœnula parva duos.
Ile leget, bibe tu: nolis licet, ille fonabit ;-
Et cùm, jam fatis eft, dixeris, ille leget.
LII.
Ad Auctum.
Ratum eft, quòd Celeri noftros legis, Auâej
libellos;
Si tamen & Celerem quòd legis, Aucte, juvat,
Ille meas gentes, & Celtas rexit Iberos,
Nec fuit in noftro certior orbe fides.
Major me tantò reverentia turbat ; & aures,
Non auditoris, judicis eſſe puto.
O
LIII.
In Umbrum.
›Mnia mififti mihi Saturnalibus, Umber,
Munera, contulerant quæ tibi quinque dies
Bis fenos triplices, & dentifcalpia feptem:
His comes acceffit fpongia, mappa, calix ;
Semodiufque fabæ cum vimine Picenarum,
Et Laletanæ nigra lagena fapæ :
Parvaque cum canis venerunt coctana prunis,
Et Lybicæ fici pondere tefta gravis.
Vix puto triginta nummorum tota fuiffe
Munera, quæ grandes octo tulere Syri.
Quantò commodiùs nullo mihi ferre labore
Argenti potuit pondera quinque puer 2 →
1.92 M. VAL. MARTIALIS
S
LIV.
In Nafidienum.
Emper manè mihi de me mera fomnia narras,
Quæ moveant animum, follicitentque meum.
Jam prior ad fecem, fed & hæc vindemia venit ;
Exorat noctes dum mihi faga tuas
Confumpfi falfafque molas, & thuris acervos:
Decrevere greges, dùm cadit agna frequens.
Non porcus, non cortis aves, non ova fuperfunt,
Aut vigila, aut dormi, Nafidiene, tibi.
L V..
In Chreftum.
Nulli munera, Chrefte, fi remittis
Nec nobis dederis, remiferifque ;
Credam te fatis effe liberalem.
Sed fi reddis Apitio, Lupoque,
Et Gallo, Titioque, Cæfioque,
9'
Linges non mihi (nam proba, & puella eft)
Sed quæ de Solymis venit peruſtis
Dainnatam modò mentulam tributi.
A
LV I.
Ad Rabirium.
Stra pofumque piâ percepſti mente, Rabiri,
Parrhafiam mirâ qui ftruis arte domum.
Phidiaco fi digna Jovi dare templa parabit,
Has petat à noftro Piſa Tonante manus.
LVII.
EPIGRAM MA T. L I B. VII. 199
C
LV I I.
De Achilla.
Aftora de Polluce Gabinia fecit Achillam :
Pyxagathos fuerat; nunc erit Hippodamus.
L VIII.
Ad Gallam.
Am fex aut feptem nupfifti, Galla, cinædis:
Dùm
Ja Dum conla te nimiùm, pexaque barba juvat.
JA
Deinde experta latus, madidoque fimillima loro
Inguina, nec lafsâ ftare coacta manu ;
Deferis imbelles thalamos, mollemque maritum,
Rursus & in fimiles decidis ufque toros.
Quære aliquem Curios femper Fabiofque loquentem,
Hirfutum, & durâ rufticitate trucem
Invenies; fed habet triftis quoque turba cinædos.
Difficile eft vero nubere, Galla, viro.
LIX.
Ad Titum, de Cæciliano.
On cœnat fine apro nofter, Tite, Cæcilianus.
Bellum convivam Cæcilianus habet.
N°
T
L X.
Ad Jovem Capitolinum.
Arpeiæ venerande rector aulæ,
Quem falvo di
duce credimus Tonantem,
Cùm votis fibi quifque te fatiget,
Et pofcat dare, quæ Dei poteftis :
Nil pro me mihi, Jupiter, petenti,
Ne fuccenfueris velut fuperbo.
R
04
MARTIA LI S
AM.VA L.
?
Te pro Cæfare debeo rogare,,
Pro me debeo Cæfarem rogare.
A
L X I.
Ad Germanicum Cæfarem.
Bftulerat totam temerarius inftitor urbem,
Inque fuo nullum limine limen erat.
Juffifti tenues, Germanice, crefcere vicos;
Et, modò quæ fuerat femita, facta via eſt.
Nulla catenatis pila eft præcincta lagenis:
Nec Prætor medio cogitur ire luto.
Stringitur in densâ nec cæca novacula turbâ:
Occupat aut totas nigra popina vias.
Tonfor, caupo, coquus, fanius fua limina fervant.
Nunc Roma eft; nuper magna taberna fuit.
R
L X I I.
In Amillum,
Eclufis foribus grandes percidis, Amille;
Et te deprendi, cùm facis ifta, cupis;
Ne quid liberti narrent, fervique paterni,
Et niger obliquâ garrulitate cliens.
Non pædicari qui fe teftatur, Amille,
Illud fæpe facit, quod fine tefte facit.
}
LXIII.
De Silio Italico.
Erpetui nunquam moritura voluminə Sili
Qui legis, & latiâ carmina digna togâ ;
Pierios tantùm vati placuiffe receffus
Credis, & Aoniæ Bacchica ferta comą ?
EPISRAM MAT. LI B. VII. 197
Sacra cothurnati non attigit antè Maronis,
Implevit magni quàm Ciceronis opus.
Hunc miratur adhuc centum gravis hafta virorum.
Hunc loquitur grato plurimus ore cliens.
Poftquam bis-fenis ingentem fafcibus annum
Rexerat, afferto qui facer orbe fuit;
Emeritos Mufis, & Phœbo tradidit annos,
Proque fuo celebrat nunc Helicona foro.
Q
L XI V.
In Cinnamum.
Ui tonfor fueras totâ notiffimus urbe,
Et poft hoc dominæ munere factus eques
Sicanas urbes, Ætnæaque regna petiſti,
Cinname, cùm fugeres triftia jura fori.
Quâ nunc arte graves tolerabis inutilis annos?
Quid facit infelix & fugitiva quies?
Non rhetor, noa grammaticus, ludive magifter,
Non Cynicus, non tu Stoicus effe potes;
Vendere nec vocem Siculis plaufumque theatris.
Quod fupereft, iterùm, Cinname`, tonfor eris.
L X V.
L's
In Gargilianum.
Is te bis decimæ numerantem frigora brume
Conterit una tribus, Gargiliane, foris.
Ah mifer, & demens! viginti litigat annis
Quifquam, cui vinci, Gargiliane, licet ?
H
L X V I.
De Labieno.
Æredem Fabius Labienum ex affe reliquit,
Plus inèruiffe tamen fe Labienus ait.
Rij
196 M. VAL. MARTIALIS
L X VI I.
In Philanim.
*
Adicat pueros tribas Philænis,
Et tentigine fævior mariti
Τρίβας, ὀλαβε
Undenas vorat in die puellas. opera ufa.
Harpafto quoque fubligata ludit,
Et flavefcit haphe, graveifque draucis
Halteras facili rotat lacerto;
Et putri latulentâ de palæſtrâ
Uncti verbere vapulat magiftri.
Nec cœnat priùs, aut recumbit antè
Quàm feptein vomuit meros deunces:
Ad quos fas fibi tunc putat redire,
Cùm coliphia fexdecim comedit.
Poft hæc omnia; cùm libidinatur,
Non fellat putat hoc parùm virile;
Sed planè medias vorat puellas.
Dî mentem tibi dent tuam, Phikeni,
Cunnum lingere quæ putas virile.
C
L XVII I.
Ad Inftantium Rufum.
Ommendare meas, Inftanti Rufe, Camcenas
Parce Precor focero: feria forfan amat.
Quòd fi lafcivos admittit & ille libellos,
Hæc ego vel Curio Fabricioque legam.
L X I X.
De Theophila..
Ac eft illa tibi promiffa Theophila, Cani,
Hcft illa tibi
Н Cujus Cecropia pectora dote madent.
Hanc fibi jure petat magni fenis Atticus hortus,
Nec minus effe fuam Stoica turba velit.
Tribas.] Fricatrix.
2. Tentigine, &c.] Libidinis pruri
gine magis inflammata quam maritus.
3. Vorat in die puellas.] Asobidge-
σα, φοινικίζεσαι να τρίβεια. Grute
leg. doiat.
EPIGRAMMA T. LI B. V I I. 197
Vivet opus quodcunque per has emiferis aures,
Tam non fœmineum nec populare fapit:
Non tua Pantænis nimiùm fe præferat illi,
Quamvis Pierio fit bene nota choro.
Carinina fingentem Sappho laudabit amatrix :
Caftior hæc, & non doctior illa fuit.
I
L X X.
In Philanim.
Pfarum tribadum tribas, Philani,
Re&è, quam futuis, vocas amicam.
Filia
L X X I.
De familia ficosa.
Icofa eft uxor, ficofus & ipfe maritus r
Filia ficofa eft, & gener, atque nepos.
Nec difpenfator, nec villicus ulcere turpi,
Nec rigidus foffor, fed nec arator eget.
Cùm fint ficoli pariter juvenefque fenefque
Res mira eft ; ficos non habet unus ager?
L X X I I.
Ad Paullum.
Ratus fic tibi, Paulle, fit December;
Nec vani triplices, brevefque mappæ,
Nec thuris veniant leves felibræ ;
Sed lances ferat, aut fcyphos avorum >
Aut grandis reus, aut potens amicus :
Seu quod te potiùs juvat, capitque.
Sic vincas Noviumque, Publiumque,
Mandris & vitreo latrone claufos :
Sic palmam tibi de trigone nudo
Unde det favor arbiter coronæ,
Nec laudet Polybi magis finiftras,
Rij
08
M. VAL. MART 1 AL 1 3
Si quifquam mea dixerit malignus
Atro carmina quæ madent veneno :
Ut vocem mihi commodes patronam,
Et, quantùm poteris, fed ufque, clames :
Non fcripfit meus ifta Martialis.
L X X II I.
Ad Maximum.
Squillis domus eft, domus eft tibi colle Diana,
Et tua patricius culmina Vicus habet:
Hinc viduæ Cybeles, illinc factaria Vefte;
Inde Novum, Veterem profpicis inde Jovem,
Dic, ubi conveniam dic, qua te parte requiram?
Quifquis ubique habitat, Maxiune, iufquam
habitat.
Cyllen
፡
LXXIV.
Pro Caro & Norbana votum,
yllenes cœlique decus, facunde miniſter
Aurea cui torto virga dracone viret :
Sic tibi lafcivi non defit copia furti
€
Sive cupis Paphien, feu Ganymede cales ;
Maternæque facris ornentur frondibus Idus,
Et fenior parcâ mole prematur avus;
Hunc femper Norbana diem cum conjuge Caro
Læta colat, primis quo coïere toris.
Hic pius antiftes Sophiæ fua dona miniftrat ;
Hic te thure vocat, fidus & ipfe Jovi.
V
L X X V.
In anum deformem,
Is futui gratis, cùm fis deformis, anufque,
Res perridicula eft: vis dare, nec dare viz.
EPIGRAMMAT. LIB. VII. 196
C
L X X V I.
Ad Philomufum.
Vòd te diripiunt potentiores
Per convivia, porticus, theatra,
Et tecum, quoties ita incidiſti,
Geſtari juvat, & juvat lavari :
Nolito nimiùm tibi placere.
Delectas, Philomuſe: non amaris.
E
C
L X X V I I.
In Tuccam.
Xigis ur noftros donem tibi, Tucca, libelloss
Non faciam ; nam vis vendere, non legere.
LX XVIII.
In Papilum.
Um Saxetani ponatur cauda lacerti,
Et bene fi cœnas, conchis inunca tibi eſt;
Sumen, aprum, leporem, boletos, oftrea, mullos
Mittis. Habes nec cor, Papile, nec genium.
P.
L X XIX.
Ad Severum.
liberale t
Otavi modò confulare vinum,
Quæris quàm vetus atque lil
Ipfo Confule conditum: fed ipfe
Qui ponebat, erat, Severe, Ĉonful.
L X X X.
Ad Fauftinum, ut libellos fuos Marcellino mittat.
Uatenùs Othrifios jam pax Romana Triones
Temperat, & tetricæ conticuere tubæ:
Hunc Marcellino poteris, Fauftine, libellum
Mittere jam chartis, jam vacat ille jocis.
Sed fi parva tui munufcula quæris amici
Riv.
200 M. VAL. MARTIAL I
Commendare: ferat carmina noftra puer;
Non qualis Geticæ fatiatus lacte juvence
Sarmaticâ rigido ludit in amne rotâ :
Sed Mitylenæi rofeus mangonis ephebus,
Vel non cæfus adhuc matre jubente Lacott.
At tibi captivo famulus mittetur ab Iftro,
Qui Tiburtinas pafcere poffit oves.
1 X X X I.
Ad Laufum.
Riginta toto mala funt epigrammata libro:
Si totidem bona funt; Laufe : liber bonus eft.
1 X X X I I.
De Manophilo.
M Enophili penem tam grandis fibula veftir,
Uf fit comodis omnibus una fatis.
Hunc ego credideram (nam fepe lavamur in unum į
Sollicitum voci parcere, Flacce, fuæ:
Dum ludit mediâ populo fpectante palæftrâ,
Delapfa eft mifero fibula; verpus erat.
E
L X X X II I.
De Entrapelo.
Utrapelus tonfor dum circuit ora Luperci,
Expungitque genas; altera barba fùbit.
L X X X I V.
Ad Librum.
Um mea Cæcilio formatur imago Secundo,
Spirat & argutâ pica tabella manu;
liber ad Geticam Peucen, Iftrumque tacentem :
Hæc loca perdomitis gentibus ille tenet.
Parva dabis caro, fed dulcia, dona fodali:
Certior in noftro carmine vultus erit.
EPIGRAMMAT. L'e B. V I I. 201
Cafibus hic nullis, nullis delebilis annis
Vivet, Apelleum cùm morietur opus.
L X X X V.
Ad Sabellum.
Uòd non infulsè fcribis tetrafticha quædam;
Difticha quòd bellè pauca, Sabelle, facis :
Laudo, nec admiror: facile eft epigramma, Sabelle,,
Scribere; fed librum fcribere difficile eft.
A
L X X X V I..
In Sextum.
D natalitias dapes vocabar,
Effem cum tibi“, Sexte, non amicus.
Quid factum eft, rogo, quid repentè factum eft :
Foft tot pignora noftra, polt tot annos
Quòd fum præteritus vetus fodalis ?
Sed cauffam fcio; nullu venit à me
Hifpani tibi libra poftulari;
Nec tenuis toga, nec rudes lacernæ ;
Non eft fportula, quæ negociatur :
Kofcis munera, Sextc, non amicos.
Jam dices mihi: vapulet vocator..
L X X X V II.
De fe.
S'
I meus auritâ gaudet glaucopide Flaccus
Si fruitur trifti Canius Æthiope;
Publius exiguæ fi flagrat amore catellæ ;
Si Cronius fimilem cercopithecon amat ;
Delectat Marium fi perniciofus ichneumon ;.
Pica falutatrix fi tibi, Laufe, placet;
Si gelidum collo nectit Gratilla draconem;
Lufciniæ tumulum fi Thelefina dedit:
Blandâ Cupidinei cur non amet ora Labycæ
Qui videt hæc dominis monftra placere fuis,
202
MARTIALIS
M. VAL.
F
L X X X VIII.
Ad Laufum.
•
Ertur habere meos, fi vera eft fama, libellos
Inter delicias pulchra Vienna fuas.
Me legit omnis ibi fenior, juvenifque, puerque',
Et coram tetrico cafta puella viro.
Hoc ego maluerim, quàm fi mea carmina cantenr,
Qui Nilum ex ipfo protinus ore bibunt:
Quàm meus Hifpano fi me Tagus impleat auro
Pafcat & Hybla meas, pafcat Hymertos apes.
Nonnihil ergo fumus, nec blandæ murmure linguæ
Decipimur. Credam jam puto,
Laufe, tibi.
L X X X I X.
Apollinari mittit coronam rofeam.
Felix rofa, mollibufque fertis
Noftri cinge comas Apollinaris,
Quas tu nectere candidas, fed olim,
Sic te femper amet Venus, memento.
JA
X C.,
Ad Creticum.
Actat inæqualem Matho me feciffe libellum:
Si verum eft, laudat carmina noftra Matho.
Aquales fcribit libros Calvinus, & Umber.
Aqualis liber eft, Cretice, qui malus eft.
D
X C I.
Ad Juvenalem.
E noftro facunde tibi Juvenalis agello
Saturnalitias mittimus, ecce nuces,
Cætera lafcivis donavit poma puellis
Mentula cuftodis luxuriofa Dei.
PRIAPUS.
>
Quod movear non eft: quia fi faraberis ipfe
Grandia mala, tibi bracchica mala dabo.
Quod meus hortus habet, fumas impune lice.
Si dederis nobis, quod taus hortus habet.
EPIC RAM MAT. LI 5. VII. 203
S¹
XCII.
In Baccaram.
quid opus fuerit, fèis me non effe rogandum,
Bis nobis dicis, Baccara, terque die.
Appellat rigidâ triftis me voce Secundus :
Audis ; fed nefcis, Baccara, quia fit opus.
Penfio te coram petitur clarèque, palamque :
Audis; fed nefcis, Baccara, quid fit opus.
Effe queror gelidafque mihi tritafque lacernas :
Audis; fed nefcis, Baccara, quid fit opus.
Hoc opus elt, fubito fias ut fidere mutus;
Dicere ne polis, Baccara, quid fit opus.
N
XCIII.
Ad Narniam.
Arnia, fulfurco quin gurgite candidus amnis
Circuit, ancipiti vix adeunda jugo.
Quid tam fæpe meum nobis abducere Quinctum
Te juvat, & lentà deciauiffe morâ ?
Quid Nomentani cauffam mihi perdis agelli,
Propter vicinum qui pretiofus erat?
Sed jam parce mihi, nec abutere, Narnia, Quincto ;
Perpetuo liceat fic tibi ponte frui.
X CIV.
De Papilo
Nguentum fuerat, quod onyx modò parva
gerebat ;
UN
Olfecit poftquam Papilus, ecce garum eft.
X CV.
In Linum.
Ruma eft, & riget horridus December;
Raudes tut tamen ofculo nivali
Omnes obvius hinc & hinc tenere
Et totam, Line, bafiare Romam,
,
204
M. VAL. MARTIALIS
>
Quid poffis graviùfque, fæviùfque
Percuffus facere, atque verberatus ?
Hoc me frigore bafiet nec uxor
Blandis filia nec rudis labellis
Sed tu dulcior, elegantiorque ;
Cujus livida naribus caninis
Dependet glacies, 1igetque barba,
Qualem forficibus metit fupinis
Tonfor Cinyphio Cilix marito.
Centum occurrere mala cunnilingis ;.
Et Gallum timeo minùs recentem.
Quare fi tibi fenfus eft, pudorque ;
Hibernas, Line, bafiationes
Jn menfem, rogo, differas Aprilem.
C
X C V I.
Epitaphium Urbici pueri.
Onditus hîc ego fum Baffi dolor Urbicus infans,
Cui genus & nomen maxima Roma dedit.
Sex mihi de primâ deerant trieteride menfes,
Ruperunt tetricæ cùm mala penfa Dex.
Quid fpecies, quid lingua mihi, quid profuit ætas ?
Da lacrymas tumulo, qui legis ifta," meo.
Sic ad Lethæas, nifi Neftore ferior, undas
Non eat, optabis quem fupereffe tibi.
X C V I I.
N
Ad librum, de Cafio Sabino.
Ofti fi bene Cæfium, libelle,
Montanæ decus Umbriæ Sabinum
Auli municipem mei Pudentis ;
Illi tu dabis hæc, vel occupato:
Inftent mile licèt premantque curæ
Noftris carminibus tamen vacabit.
Nam me diligit ille, proximumque:
Turni nobilibus leget libellis.
O quantum tibi nominis paratus. !
EPIGRAM MAT. LI B. VI I. 205
O quæ gloria! Quàm frequens amator!
Te convivia, te forum fonabit,
Ades, compira, porticus, taberna.
Uni mitteris, omnibus legeris.
O
XCVII I.
Ad Caftorem.
Mnia, Caftor, emis: fic fiet, ut omnia vendas.
XCIX.
Ad Crifpinum.
tua
Sicplacidum
anet?
Ic placidum videas femper, Crifpine, Tonantem;
Nec te Roma minus, quàm tua Memphis amet:
Carmina Parrhafiâ fi noftra legentur in aulâ;
(Namque folent facrâ Cæfaris aure frui :)
Dicere de nobis, ut lector candidus, aude :
Temporibus præftat nonnihil ifte tuis.
Nec Marfo nimiùm minor eft, do&toque Catullo.
Hoc fatis eft ipfi; cætera mando Deo.
286
M. VAL. MARTIALIS
EPIGRAMMATUM
LIBER VII I.
Imp. Domitiano, Cafari Augufto, Germanico,
Dacico, Val. Martialis, S.
O
MNES quidem libelli mei, Domine, quibus
tu famam, id eft, vitam dedifti, tibi fup-
plicant; & puto, propter hoc leguntur. Hic
tamen, qui operis noftri octavus infcribitur, occa-
fione pietatis frequentiùs fruitur. Minùs itaque in-
genio laborandum fuit in cujus locum materia fuc-
cefferat; quam quidem aliquâ jocorum mixturâ và-
riare tentavimus, ne cælefti verecundiæ tuæ laudes
fuas, quæ faciliùs te fatigare poffunt quàm nos fa-
tiare, omnis verfus ingeret. Quamvis autem epi-
grammata feveriffimis quoque, & fupremæ fortunæ
viris ita fcripta fint, ut mimicam verborum licen-
tiam affectaffe videantur: ego tamen illis non per-
mifi tam laſcivè loqui, quàm folent, cùm pars libri
& major & melior ad majeftatem facri nominis tui
allegata fit, meminerit non nifi religiosâ purifica-
tione luftratus aecedere ad templa debere. Quod ut
cuftoditurum me lecturi feiant, in ipfo libelli hujus
fimine profiteri breviffimo placuit epigrammate.
EPIGRAM MA PRIMU M.
Ad librum fuum.
Aurigeros Domini liber intrature Penates,
Difce verecundo fanctiùs ore loqui.
Nuda recede Venus: non eft tuus ifte libellus.
Tu mihi, tu Pallas Cæfariana veni.
È PEGRA MMA T. L 1 3. VIII. 207
F
I. I.
Ad Janum.
Aftorum genitor, parenfque Janus
Victorem modò cùm videret Iftri
Tot vultus fibi non fatis putavit,
Optavitque oculos habere plures.
Et lingua pariter locutus omni,
Terrarum domino, Deoque rerum
Promilit Pyliam quater fenectam.
Addas, Jane pater, tuam rogamus.
Q
I I I.
Ad Mufam.
>
Uinque fatis fuerant ; nam fex, feptemve libelli,
Elt nimiùm quid adhuc ludere, Mufa, juvat?
Sit pudor, & finis: jam plus nihil addere nobis
Fama poteft; teritur nofter ubique liber.
Et cùm rupta fitu Meffalæ faxa jacebunt,
Altaque cùm Licinî marmora pulvis erunt:
Me tamen ora legent, & fecum plurimus hofpes
Ad patrias fedes carmina noftra feret.
Finieram, cùm fic refpondit nona fororum
Cui coma, & unguento fordida veitis erat:
Tune potes dulces, ingrate, relinquere nugas ?
Dic mihi, quid meliùs defidiofus ages?
An juvat ad tragicos foccum transferre cothurnos ?
Afpera vel paribus bella tonare modis?
Prælegat ut tumidus raucâ te voce magifter,
Oderit & grandis virgo, bonufque puer?
Scribant illa graves nimiùm, nimiùmque feveri,
Quos mediâ miferos nocte lucerna videt.
At tu Romano lepidos fale tinge libellos
Agnofcat mores vita legarque fuos.
Anguftâ cantare licèt videaris avenâ,
;
Dum tua multorum vincat avena tubas.
108
MARTIALIS
M. VAL.
I V.
Ad Germanicum.
Uantus, iô, Latias mundi conventus ad aras
Sufcipit, & folvit pro Duce vota fuo!
Namnon hæc hominum, Germanice, gaudia tanulma,
Sed faciunt ipfi nunc, puto, facra Dei.
V.
Ad Macrum.
Um donas, Macer, annulos puelliss
Defifti, Macer
anuulos habere.
V I.
In Euctum.
Archetypis vetuli nihil eft odiofius Eucti.
Saguntino cymbia mala luto.
Argenti furiofa fui cùm ftemmata narrat
Garrulus, & verbis mucida vina facit.
Laomedonteæ fuerant hæc pocula menfæ :
Ferret ut hæc, muros ftruxit Apollo lyra.
Hoc cratere ferox commifit prælia Rhœcus
Cum Lapithis; pugna debile cernis opus.
Hi duo longævo cenfentur Neftore fundi:
Pollice de Pylio trita columna nitet.
Hic fcyphus eft, in quo mifceri juffit amicis
Largius acides vividiufque merum.
Hac propinavit Bytyæ pulcherrima Dido
In paterâ, Phrygio cùm data cœna viro eft.
Miratus fueris, cùm prifca toreumata multùm
In Priami calathis Aftyanacta bibes.
H
VII.
In Cinnam.
1
Oc agere eft cauflas, hoc dicere, Cinna, difertè,
Horis, Cinna, decem dicere verba novem ?
Sed
EPIGRAMM AT. LI B. V II I. 109.
Sed modò clepfydras ingenti voce petiſti
Quattuor: ô quantùm, Cinna, tacere potes !
V I I I
Ad Janum, de reditu Cafaris.
Principium des, Jane, licèt velocibus annis,
revoces vultu fecula longa tuo :
Te primum pia thura rogent, te vota falutent ;
Purpura te felix, te colat omnis honos :
Tu tamen hoc mavis, Latiæ quod contigit urbi,
Menfe tuo reducem, Jane, videre Deum.
1 X.
Ad Quinctum, de Hylâ.
Olverc dodrantem nuper tibi, Quincte, volebar:
Lippus Hylas lufcus vult dare dimidium.
Sof
Accipe quamprimùm : brevis eft occafio lucri,
Si fuerit cæcus, nil tibi folvet Hylas.
X.
De Baffo.
Mit lacernas millibus decem Baffus
Eryrias Coloris optimiste Batt
Adeò benc emit, inquis, immò non folvit..
X I.
Ad Cafarem.
P
Erveniffe tuum jam te fcit Rhenus in urbem:
Nam populi voces audit & ille tui.
Sarmaticas etiam gentes, Iftrumque, Gerafque
Lætitiæ clamor terruit ipfe novæ.
>>
Dum te longa facro venerantur gaudia Circo
Nemo quater miffos currere fenfit equos.
Nullum Roma ducem, nec te fic, Cæfar,'amaviť 3-
Te quoque jam non plus, ut velit ipfa, poteft,.
S
210 M.. V A L. MARTIALI 9
U
X I I.
Ad Prifcum.
Xorem quare locupletem ducere nolim,
Quæritis? Uxori nubere nolo meæ.
Inferior matrona fuo fit, Prifce., marito :-
Non aliter fiunt foemina virque pares.
ΧΙΙΙ.
Ad Gargilianum.
Orio dictus erat: viginti millibus emi.
M°
M Redde mihi nummos, Gargiliane: fapit.
XIV.
In crudelem amicum.
Allida ne Cilicum timeant pomaria brumam
Mordeat & tenerum fortior aura nemus;
PAN
Hibernis objecta notis fpecularia puros
Admittunt foles, & fine fœde diem.
At mihi cella datur non totâ clauſa feneftrâ,
In quâ nec Boreas ipfe manere velit.
Sic habitare jubes veterem crudelis amicum ?
Arboris ergo tuæ tutior hofpes ero.
D
X V.
Ad Cafarem.
Um nova Pannonici numeratur gloria belli,
Omnis & ad reducem dum litat ara Jovem ;
Dat populus, dat gratus eques, dat thura Senatus,
Et ditant Latias tertia dona tribus.
Hos quoque fecretos memorabit Roma triumphos,
Nec minor ifta tuæ laurea pacis erit,
Quòd tibi de fanctâ credis pietate tuorum.
Principis eft virtus maxima, noffe fuos.
EI GRAM MAŤ. L 1 B. VII I. 21%
P
X V I.
In Ciperum.
Iftor qui fueras diu, Cipere
>
Nunc cauffas agis, & ducenta quæris ; ·
Sed confumis, & ufque mutuaris.
A piftore, Cipere, non recedis
Et panem facis, & facis farinam.
GÌ,
X VI I.
Ad Sextum. ·
;
FG, Sexte, tuam pactus duo millia cauffam:
E
Milifti nummos quot mihi? mille : quid eft?'
Narrafti nihil, inquis, & à te perdita cauffa eft:
Tantò plus debes, Sexte, quòd erubui.
I
X V I I I.
Ad Cirinium.
S' tua, Cirini, promas epigrammata vulgo,~
Vel mecum poffis, vel prior ipfe legi :
Sed tibi tantus ineft veteris refpectus amici,
Carior ut mea fit, quàm tua fama tibi.
Sic Maro nec Calabri tentavit carmina Flacci,
Pindaricos poffet cùm fuperare modos;
Et Vario ceffit Romani laude cothurni,
Cùm poffet tragico fortiùs ore loqui.
Aurum, & opes, & rura frequens donabit amicus ›· ·
Qui velit ingenio cedere, Farus erit.
X 1 X.
De Cinna..
PAuper videri Cinna vult ; & eft pauper.
S ij i
212
M. VAL. MARTIALIS
C
X X.
Ad Varum.
Um facias verfus nullâ non luce ducenos,
Vare, nihil recitas: non fapis, atque lapis.
X X I.
In adventum Cæfaris.
Hofphore, redde diem: quid gaudia noſtra
PH
?
Cæfare venturo, Phoſphore, redde diem.
oma rogat. Placidi numquid te pigra Boote
Plauftra vehunt, lento quòd nimis igne venis?
Ledæo poteras abducere Cyllaron aftro:
Ipfe fuo cedet nunc tibi Caftor equo.
Quid cupidum Titana tenes? jam Xanthus & Æthion
Frena volunt: vigilat Memnonis alma parens.
Tarda tamen nitidæ non cedunt fidera luci,
Et cupit Aufonium Luna videre Ducem.
Jam, Cæfar, vel nocte veni: ftent aftra licebit;
Non deerit populo te veniente dies.
IN
Χ Χ Ι Ι.
In Gallicum.
Nvitas ad aprum; ponis mihi, Gallice, porcum.
Hybrida fim, fi das, Galliçe, verba mihi.
E
X X II I.
Ad Rufticum.
Sſe tibi videor fævus, nimiùmque gulofus
Qui propter cœnam, Ruftice, cædo cocum?
Si levis ifta tibi flagrorum cauffa videtur,
Ex quâ vis caufsâ vapulet ergo cocus ?
>
EPIGRAMMA T. LI B. VIII. 2гg
S¹
X XI V.
Ad Cafarem.
quid fortè petam timido gracilique libello,
Inproba non fuerit fi mea charta, dato.
Er fi non dederis, Cæfar, permitte rogari :
Offendunt nunquam thura, precefque Jovem.
Qui fingit facros auro, vel marmore vultus,
Non facit ille deos : qui rogat, ille facit.
V
X X V.
In Oppiarum.
Idifti femel, Oppiane, tantùm
Ægrum me male: fæpe te videbo.
X X V I.
Ad Cafarem Domitianum.
On tot in Eois timuit Gangeticus arvis
N°
albus equo,
Raptor, in Hyrcano qui fugit al
Quoc tua Roma novas vidit, Germanice, tigres:
Delitias potuit nec numerare fuas.
Vincit Erithræcs tua, Cæfar, arena triumphos,
Et victoris opes divitiafque dei..
Nam cùm captivos ageret fub curribus Indos,
Contentus geminâ tigride Bacchus erat.
M
D
X X V I I..
Ad Gaurum.
Unera qui tibi dat locupleti, Gaure, fënique,
Si fapis, & fentis, hic tibi ait : morere.
X X VII I.
De togâ fibi à Parthenio donatâ.
Ic, toga, facundi gratum mihi munus amici,
Effe velis cujus fama, decufque gregis?
Appula Ledæi tibi floruit herba Phalanti,
Qua faturat Calabris culta Galefus aquis è
zi4° M. VAL.
MARTIALIS
An Tarteffiacus ftabuli nutritor Iberi
Bætis in Hefperia te quoque lavit aqua?
An tua multifidum numeravit lana Timavum,
Quem pius aftrifero Cyllarus ore bibit?
Te nec Amiclæo decuit livere veneno;
Nec Miletus erat vellere digna tuo.
Lilia tu vincis, nec adhuc delapfa liguftra,
Et Tiburtino monte quod albet ebur.
Spartanus tibi cedet olor, Paphiæque columbæ ;
Cedet Erythræis eruta gemma vadis.
Sed licèt hæc primis nivibus fint æmula dona,
Non funt Parthenio candidiora fuo.
Non ego prætulerim Babylonica picta ſuperbè
Texta, Semiramia quæ variantur acu.
Non Athamanteo potiùs me mirer in auro;
Æolium dones fr mihi, Phrixe, pecus.
quantos rifus pariter fpectata movebit
Cùm Pallatina noſtra lacerna toga!
D
Q
X X I X.
De diftichis.
Ifticha qui fcribit, puto, vult brevitate placere.
Quid prodeft brevitas, dic mihi, fi liber eft?
X X X.
De spectaculo Scævola.
Ui nunc Cæfareæ lufus fpectatur arena,
Temporibus Bruti gloria fumma fuit.
Adfpicis, ut teneat flammas, pœnâque fruatur
Fortis & attonito regnet in igne manus!
Ipfe fui fpectator adeft, & nobile dextræ
Funus amat totis pafcitur illa facris :
Quòd nifi rapta foret nolenti poena, parabat
Sævior in laffos ire finiftra focos.
Scire piget, poft tale decus: quid fecerit antè:
Quam vidi, fatis eſt hanc mihi noffe manum.“
EPIGRAM MAT. LI B. VIII. 205
X X X I.
In Dentonem.
Nefcio non
Efcio quid de te non bellè, Dento, fateris,
Conjuge qui ductâ jura paterna petis.
Sed jam fupplicibus Dominum laffare libellis
Define, & in patriam ferus ab urbe redi.
Nam dum tu longè defertâ uxore, diuque
Tres quæris natos, quattuor invenies.
Æ
1
X X X II.
De columba Aretulla.
Ra per tacitum delapfa fedentis in ipfos
Fluxit Aretullæ blanda columba finus.
Luferat hoc cafus nifi inobſervata maneret,
Permifsâque diu nollet abire fugâ.
Si meliora piæ fas eft fperare forori,
Et dominum mundi Alectere vota valent:
Hæc à Sardois tibi forfitan exfulis oris,
Fratre reverfùro, nuncia venit avis.
ΧΧΧΙΙΙ.
Ad Paullum, de phialâ.
E Prætericiâ folium mihi, Paulle, coronâ
DEM
Mittis, & hoc phialæ nomen habere jubes.
Hac fuerat nuper nebulâ tibi pegma perun&tum,,
Pallida quam rubri diluit unda croci.
An magis aftuti derafa eft ungue miniſtri
Bractea, de fulcro (quod reor effe) tuo?
Illa poteft culicem longe fentire volantem.,
Et minimi penna papilionis agi.
Exiguæ volitat fufpenfa vapore lucernæ ;
Et leviter fufo rumpitur icta mero.
Hoc linitur fputo Jani caryota Kalendis,
Quam fert cum parvo fordidus affe cliens.
Lenta minùs gracili crefcunt colocafia filo :
2.1'6 M. VAL.
MARTIALIS-
Plena magis nimio lilia fole cadunt.
Nec vaga tam tenui difcurfat aranea tela:
Tam leve nec bombix pendulus urget opus.
Craffior in facie vetulæ ftat creta Fabullæ :
Craffior offenfæ bulla tumefcit aquæ.
Fortior & tortos fervat vefica capillos,
Et mutat Latias fpuma Batava comas.
Hac cute Ledæo veftitur pullus in ovo:
Talia lunatâ fplenia fronte fedent.
Quid tibi cum phialâ, ligulam cùm mittere poffcs?
Mittere cum poffes vel cochleare mihi?
Magna nimis loquimur, cochleam cùm mittere
poffes?
Denique cùm poffes mittere, Paulle, nihil?
X X X I V.
In Jactatorem.
Archetypum Myos argentum te dicis habere.
C
Quod fine te factum eft, hoc magis archeti-
pum eft.
X X X V.
In peffimos conjuges.
Um fitis fimiles, parefque vita
Uxor peffima, peffimus maritus:
Miror, non bene convenire vobis.
R
X X X V I.
Ad Auguftum Cafarem.
Egia pyramidum, Cæfar, miracula ride :
Jam tacet Eoum barbara Memphis opus..
Pars quota Parrhafiæ labor eft Marcoticus aulæ ?
Clarius in toto nil videt orbe dies.
Septenos pariter credas affurgere montes :
Theffalicum brevior Pelion Offa tulit.
Æthera fic intrat, nitidis ut conditus aftris
Inferiore toner nube ferenus apex;
Et
EP
RAM MA T. L t'e. VII I. 11
Ex priùs arcano fatietur lumine Phœbi,
Nafcentis Circe quàm videt ora patris.
Hæc, Augufte, tamen, quæ vertice fidera pulfat,
Par domus eft cælo: fed minor eft domino.
ΧΧΧVΙΙ.
Ad Polycarmum.
Uod-Cajetano reddis, Polycarme, tabellas,
Millia te centum num tribuiffe putas?
Debuit hæc, inquis: tibi habe, Polycarme, tabellas,
Et Cajetano millia crede duo.
XXX VÌ II.
Ad Meliorem.
Ui præftat pietate pertinaci
Senfuro bona liberalitatis,
Captet forfitan, aut vicem repofcat:
At fi quis dare nomini relicto
Poft Manes, tumulumque perfeverat,
Quærit quid, nifi parciùs dolere?
Refert fis bonus, an velis videri.
Præftas hoc, Melior, fciente fama,
Qui folennibus anxius fepulti
Nomen non finis interire Blæfi
Et de munifica profufus arca
Ad natalitium diem colendum,
Scribarum memori piæque turbæ
Quod donas, facis ipfe Blæfianum.
Hoc longum, tibi vita dum manebit,
Hoc & poft cineres erit tributum.
X X X I X.
Ad Domitianum.
Ui Pallatinæ caperet convivia menfæ,
Ambrofiafque dapes, non erat antè locus.
Hic haurire decet facrum, Germanice, nectar,
T
218
M. VAL. MARTIAL I
Et Ganymedeâ pocula mixta manu.
Effe velis, oro, ferus conviva Tonantis.
At tu fi properas Jupiter, ipfe veni.
N°
X L.
Ad Priapum.
On horti, neque palmitis beati,
Sed rari nemoris, Priape, cuftos,
Ex quo natus es, & potes renafci,
Furaces, moneo, manus repellas,
Et filvam domini focis referves.
Si defecerit hæc, & ipfe lignum es.
X L I.
Ad Fauftinum.
Riftis Athenagoras non mifit munera nobis,
Que medio brumæ mittere menfe folet.
An fit Athenagoras triftis, Fauftine, videbo :
Me certè triftem fecit Athenagoras.
X L II.
Ad Mathonem.
I te fportula major ad beatos
SN
Non corruperit, ut folet: licebit
De noftro, Matho, centies laveris.
E
X LI I I.
In Fabium & Chreftillam.
Ffert uxores Fabius, Chreftilla maritos,
Funereamque toris quaffat uterque facem.
Victores committe, Venus: quos ifte manebit
Exitus, una duos ut Libitina ferat.
EPIGRAM MAT. LI B. V I I I. 219
T
Ať tu
XLIV.
Ad Titullum.
Itulle, moneo, vive femper, hoc ſerum eft
Sub Pædagogo cœperis licèt, ferum eſt.
,
mifer Titulle, nec fenex vivis ;
Sed omne limen conteris falutator,
Et manè fudas urbis ofculis udus
Foroque triplici fparfus ante equos omneis,
Ademque Martis, & Colollos Auguíti,
Curris per omnes tertiafque, quinétafque.
Rape, congere, aufer, poifide: relinquendum eft:
Superba denfis arca palleat nummis,
Centum explicentur paginæ Kalendarum :
Jurabit hæres, te nihil reliquiffe,
Supraque pluteum te jacente, vel faxum,
Fartus papyro dum tibi torus creſcit,
Flentes fuperbus bafiabit eunuchos ;
Tuoque triftis filius, velis nolis,
Cum concubino nocte dormiet primâ.
X L V.
Ad Flaccum, de reditu Prifci Terentii.
Rifcus ab Ætnæis mihi, Flacce, Terentius oris
Pedditur: hanc lucem lactea gemma notet.
Defluat, & lento fplendefcat turbida lino
Amphora centeno Confule facta minor.
Continget nox quando meis tum candida menfis ?
Tam jufto dabitur quando calere mero?
Cum te, Flacce, mihi reddet Cythereïa Cypros,
Luxuriæ fiet tam bona cauffa meæ.
X L V I.
Ad Ceftum puerum.
Uanta tua eft probitas, quanta eft infantia
formæ,
Cèfte puer, puero caftior Hyppolito !
দ
Tij
2,20 M. V A L.
MARTIALIS
Te fecum Diana velit, Dorofque natare:
Te Cybele totum muuallet habere Phryga.
Tu Ganymedeo poteras fuccedere lecto
Şed durus domino bafia fola dares :
Felix quæ tenerum vexabit fponfa maritum,
Et quæ te faciet prima puella virum !
X L VI I. ·
P
In variè ſe tondentem.
Ars maxillarum tonfa eft tibi, pars tibi raſa eft ;
Pars vulſa eſt: unum quis putet effe caput ?
XLVIIΙ,
N
De abolla Criſpini.
Efcit cui dederit Tyriam Crifpinus abollam,
Dum mutat cultus, induiturque togam.
Quifquis habes, humeris fua munera redde, pre-
camur:
Non hoc Crifpinus, te fed abolla rogat.
Non quicunque capit faturatas murice veftes
Nec nifi deliciis convenit ifte color.
Si te præda juvat fœdique infania lucri,
Quâ poffis melius fallere, fume togam.
X LI X.
De Afpro.
;
Ormofam planè, fed cæcus, diligit Afper.
Plus ergo, ur res eft, quam videt Aſper amat.
Fo
L.
Ad Cafarem.
Uanta Gigantei memoratur menfa triumphi,
Quantaque nox fuperis omnibus illa fuit;
Quà bonus accubuit genitor cum plebe deorum,
Et licuit Faunis pofcere vina Jovem :
Tanta tuas, Cæſar, celebrant convivia laužus į
EPIGRAMMA T. LI B. VIII. 211
Exhilarant ipfos gaudia noftra deos.
Vefcitur omnis eques tecum, populufque, patrefque ;
Et capit ambrofias cum duce Roma dapes.
Grandia pollicitus, quantò majora dedifti!
Promiffa eft nobis fportula, recta data eft.'
୦
L I.
De Inftantii Rufi phiala.
Uis labor in phialâ? docti Myos, anne Myronis?
Mentoris hæc manus eft, an, Polyclete, tua?
Livefcit nullâ caligine fufca, nec odit.
Exploratores nubila maffa focos.
Vera minùs flavo radiant electra metallo;
Et niveum felix puftula vincit cbur.
Materiæ non cedit opus: fic alligat orbem,
Plurima cùm totâ lampade Luna nitet.
Stat caper Æolio Thebani vellere Phrixi
Cultus ab hoc mallet vecta fuiffe foror.
Hunc nec Cinyphius tonfor violaverit, & tu
Ipfe tuâ pafci vite, Lyæe, velis.
Terga premit pecoris geminis Amor aureus alie:
Palladius tenero lotos ab ore fonat.
Sic Methymæo gavifus Arione delphin
Languida non tacitum per freta vexit onus.
Imbuat egregium digno mihi nectare munus
Non grege de domini, fed tua, Cefte, manus;
Cefte decus menfæ, mifce Setina: videtur
Ipfe puer nobis, ipfe fitire caper.
Det numerum cyathis Inftantî littera Rufi:
Auctor enim tanti muneris ille mihi.
Si Telethufa venit, promiffaque gaudia portat ;
Servabor dominæ, Rufe, triente tuo.
Si dubia eft, feptunce trahar: fi fallit amantem,
Ut jugulem curas nomen utrumque bìbam.
Tiij
222 M. VA L.
MARTIAL} $
T
L I I.
Ad Cedicianum.
Onforem puerum,
puerum, fed arte talem,
Qualis nec Thalamus fuit Neronis
Druforum cui contigêre barbæ,
Aquandas femel in genas rogatus,
Rufo, Cedicinne, commodavi.
Dum juffus repetit pilos eofdem,
Cenfura fpeculi manum regente;
Expingitque cutem, facitque longam
Detonfis epaphætefim capillis,
Barbatus mihi confor eſt reverfus.
LIII.
In Catullam,
J
Ormofiffima qua fuere, vel fuat
Sed viliffima quæ fuere, vel fuur.
O quàm te fieri; Catulla, vellem
Formofam minis, aut magis pudicam ?
LIV.
Ad Cafarem.
Magna licet toties tribuas, majora daturus
Dona, ducum victor, victor & ipfe tui,
Diligeris populo non propter præmia, Cæfar;
Propter te populus præmia, Cæfar, amar.
A
L V.
Ad eundem, de leone.
Uditur quantum Maffyla per avia murmur
Innumero quoties filva Icone furit ;
Pallidus attonitos ad Pena mapalia paſtor
Cùm revocat tauros, & fine mente pecus:
Tantus in Aufoniâ fremuit modò terror arenâ.
Quis non effe gregem crederet ? unus erat.
Sed cujus tremerent ipfi quoque jura leones,
EPIGRAM MAT. LIB. VIII. 225
Cui diadema daret marmore picta Nomas.
O quantum per colla decus, quem fparfit honorem,
Aurea lunatæ cùm ftetit unda jubæ !
Grandia quàm decuit latum venabula pectus,
Quantaque de magnâ gaudia morte tulit!
Unde tuis, Libye, tam felix gloria filvis?
A Cybeles numquid venerat ille jugis?
An magis Herculeo, Germanice, mifit ab aftro
Hanc tibi vel frater, vel pater ipfe, feram?
3
I
L V I.
Ad Flaccum.
Emporibus noftris ætas cùm cedat avorum
Creverit & major cum duce Roma fuo:
Ingenium facri miraris abeffe Maronis,
Nec quemquam tantâ bella fonare tubâ,
Sint Mecenates, non deerunt, Flacce, Marones;
Virgiliumque tibi vel tua rura dabunt.
Jugera perdiderat miferæ vicina Cremone,
Flebat & abductas Tityrus æger oves :
Rifit Tufcus eques, paupertatemque malignam
Reppulit, & celeri juffit abire fugâ.
Accipe divitias, & vatum maximus efto,
Tù licet & noftrum, dixit, Alexin ames.
Adſtabat domini menfis pulcherrimus ille
Marmoreâ fundens nigra Falerna manu;
Et libata dabat rofeis carchefia labris
Quæ poterant ipfum follicitare Jovem.
Excidit attonito pinguis Galathea Poëtæ,
Theftylis & rubras meffibus ufta genas,
Frotinus Italiam concepit, & ARMA VIRUMQUE,
Qui modò vix Culicem fleverat ore rudi.
Quid Varos, Marfofque loquar, ditataque vatum
Nomina, magnus erit quos numerare labor?
>
Ergo ero Virgilius,. fi munera Mecenatis
Des mihi? Virgilius non ero, Marfus ero.
Ţiy
214
M. VAL. MARTIALIS
L V I I.
De Picente,
fuum
>
Reis habuit dentes, pariter quos exfpuit omnes,
Ad tumulum dum
Collegitque finu fragmenta noviffima laxi
Oris, & aggeftâ contumulavit humo.
Offa licet quondam defuncti non legat hæres :
Hoc fibi jam Picens præftitic officium.
C
L VIII.
In Artemidorum.
Um tibi tam craffæ fint, Artemidore, lacernæ ;
Poffim te Sagarim jure vocare meum..
LIX.
In furem lufcum.
Dfpicis hunc uno contentum lumine, cujus
Lippa fub attritâ fronte lacuna patet ?
Ne contemne caput; nihil eft furacius illo;
Non fuit Autolyci tam piperata manus.
Hunc tu convivam cautus fervare memento:
Tunc furit, atque ofculo lufcus utroque videt.
Pocula folliciti perdunt ligulafque miniftri,-
Et latet in tepido plurima mappa finu.
Lapfa nec à cubito fubducere pallia nefcit,
Et rectus lenis fæpe duabus abit,
Nec dormitantem vernam fraudare lacerna
Erubuit fallax, ardeat illa licèt.
Si nihil invafit; puerum tunc arte dolosâ
Circuit, & foleas furripit ipfe fuas.
S
L X.
In Claudiam.
Umma Palatini poteras aquare Coloffi,
Si fieres brevior, Claudia, fefquipedem..
EPIGRAM MAT. L 1 B. VIII. 225
L X I.
L
Ad Severum, de Charino.
Ivet Charînus, rumpitur, furit, plorat,
Et quærit altos, unde pendeat, ramos,
Non jam quòd orbe cantor & legor toto;
Nec umbilicis quòd decorus & cedro
Spargor per omnes, Roma quas tenet, gentes :
Sed quod fub urbe rus habemus æftivum,
Vehimurque malis, non ut antè, conductis.
Quid imprecabor, & Severe, liventi ?
Hoc opto: mulas habeat, & fuburbanum.
S
LXII.
De Picente.
Cribit in averså Picens epigrammata chartâ ;
Er dolet, averfo quòd facit illa deo.
LXIII.
De Aulo.
THeftylon Aulus amat ; fed nec minus ardet
Forfitan & noftrum fic Hyacinthen amat..
I nunc, & dubita, vates an diligat ipfos
Delicias yatum cùm meus Aulus amet.
L XI V.
In Clytum.
>
T pofcas, Clyte, munus, exigafque 2.
Uno nafceris octies in anno;
UT
Et folas puto, treifve, quattuorve
Non natalitias habes Kalendas.
Sit vultus tibi lævior licebit
Tritis littoris aridi lapillis;
Sit moro coma nigrior caduco ;
Vincas mollitie tremente plumas
Aur maffam modò lactis alligati g
225 M. VAL.
MARTIALYS
Et talis tumor excitet papillas,
Quales cruda viro puella fervat:
Tu nobis, Clyte, jam fenex videris.
Tam multos quis enim fuiffe credat
Natales Priamive, Neftorifve?
Sit tandem pudor, & modus rapinis.
Quòd fi ludis adhuc, femelque naſci
Uno jam tibi non fat eft in anno ;
Natum te, Clyte, nec femel putabo.
H
L X V.
Ad Domitianum.
Ic ubi Fortune Reducis fulgentia latè
Templa nitent, felix arca nuper erat :
Hic ftetit Ardoi formofus pulvere belli
Purpurcum fundens Cæfar ab ore jubar:
Hic lauro redimita comas, & candida cultu
Roma falutavit voce manuque Ducem.
Grande loci meritum teftantur & altera dona:
Stat facer, & domitis gentibus arcus ovat.
Hic gemini currus numerant clephanta frequentem:
Sufficit immenfis aureus ipfe jugis.
Hæc eft digna tuis, Germanice, porta triumphis :
Hos aditus urbem Martis habere decet.
L X V I.
De Silii Confulatu,
Augufio pia thura, victimafque
Pro noftro date Silio, Camcna.
Bis fenos jubet en redire fafces
Nato Confule, nobilique virgâ
Vatis Caftaliam domum fonare.
Rerum prima falus & una Cæfar,
Gaudenti fupereft adhuc quod opter
Felix purpura, tertiufque Conful.
Pompejo dederit licèt Senatus,
EPIGRAMMA T. LIB. VIII. 22
Et Cæfar genero facros honores:
Quorum pacificus ter ampliavit
Janus nomina, Silius frequentes
Mavult fic numerare Confulatus.
H
L X V I I.
In Cæcilianum.
Oras quinque puer nondum tibi nuntiat, & tu
Jam conviva mihi, Cæciliane, venis.
Cum modò diftulerint raucæ vadimonia quartæ,
Et Floralitias laffet arcna feras
Curre, age, & illotos revoca, Callifte, miniſtros :
Sternantur lecti; Cæciliane, fede.
Caldam pofcis aquam; nondion mihi frigida venit:
Alget adhuc nudo clufa culina foco.
Manë veni potiùs ; nam cur te quinéta morstur ?
Ut jentes ferò; Cæciliane, venis.
Q
LX VII I.
Ad Entellum.
Ui Corcyræi vidit pomaria regis,
Rus, Entelle, tuæ præferat ille domûs.
Invida purpureos urat ne bruma racemos
Et gelidum Bacchi munera frigus edat ;
Condita perfpicuâ vivit vindemia gemmâ,
Et tegitur felix, nec tamen uva latet.
Fœmineum lucet fic per bombycina corpus ;
Calculus in nitidâ fic numeratur aquâ.
Quid non ingenio voluit natura licere?
Autumnum fterilis ferre jubetur hyems.
LX I X.
MIratis
In Vacerram.
Iraris veteres, Vacerra, folos,
Nec laudas nifi mortuos Poëtas.
Ignofcas petimus, Vacerra: tanti
Non eft, ut placeam tibi, perire.
228 M. VAL. MARTIALIS
Q
L X X.
De Nerva.
Uanta quies, placidi tanta eft facundia Nervæ;
Sed cohibet vires ingeniumque pudor.
Cùm ficcare facram largo Fermeffida poffet
Ore, verecundam maluit effe fitim :
Pieriam tenui frontem redimire coronâ
Contentus, famæ nec dare vela fuæ.
Sed tamen hunc noftri fcit temporis cffe Tibullum,
Carmina qui doci nota Neronis habet.
Q
L X X I.
In Poßbumianum
Vattuor argenti libras mihi tempore brumæ
Mififti antè annos, Pofthumiane, decem.
Speranti plures (nam ftare, aut crefcere debent
Munerā) venerunt piufve, minufve duæ.
Tertius, & quartus multò inferiora tulerunt.
Libra fuit quin&to Septiciana: quid eft ?
Beffalem ad fcutulam fexto pervenimus anno :
Poft hunc in cotula rafa felibra data eft.
Octavus ligulam mifit fextante minorem:
Nonus acu levius vix cochleare tulit.
Quod mittat nobis decimus jam non habet annus:
Quattuor ad libras, Pofthumiane, redi,
L X X I I.
Ad Librum fuum.
Ondum murice cultus, afperoque
Morfu pumicis aridi politus,
N Morfu
Artanum properas fequi, libelle:
Quem palcherrima jam redire Narbo,
Docti paterna Narbo Votieni,
Ad leges jubet, annuofque fafces:
Votis quod paribus tibi petendum eft
EPIGRAM MA T. LI B. VIII. 223
Continget locus ille, & hic amicus.
Quàm vellem fieri meus libellus!
I
L X X II I.
Ad Infantium.
Nftanti, quo nec fincerior alter habetur
Pectore, nec niveâ fimplicitate prior:
Si dare vis noftræ vires animofque Thaliæ,
Et victura petis carmina; da, quod amem.
Cynthia te vatem fecit, lafcive Properti:
Ingenium Galli pulchra Lycoris erat.
Fama eft arguti Nemefis formofa Tibulli;
Lefbia dictavit, docte Catulle, tibi.
Non me Peligni, nec fpernet Mantua vatem,
Si qua Corinna mihi, fi quis Alexis erit.
Η
D
L X XI V.
In malum medicum.
Oplomachus nunc es ; fueras ophtalmicus antè :
Fecifti medicus, quod facis hoplomacus.
L X X V.
De Gallo Lingono.
Um repetit ferâ conductos nocte Penates
Lingonus à Tecta Flaminiaque recens ;
Depulit offenfo vitiatum pollice talum,
Et jacuit toto corpore fufus humi.
Quid faceret Gallus, quâ fe ratione moveret ?
Ingenti domino fervulus unus erat,
Tam macer, ut minimam poffet vix ferre lacernam:
Succurrit mifero cafus, opemque tulit.
Quattuor infcripti portabant vile cadaver,
Accipit infelix qualia mille rogus.
Hos comes invalidus fubmifsâ voce precatur,
Ut quòcunque velint corpus inane ferant.
Permutatur onus ; ftipatâque tollitur altè
250 M. VAL. MARTIALIS
Grandis in angufta farcina fandapila.
Hic mihi de multis unus, Lucane, videtur,
Cui meritò dici, mortue Galle, poteft.
D
L X X V I.
In Gallicum.
Ic verum mihi, Marce, dic amabo;
Nil eft, quòd magis audiam libenter:
Sic & cùm recitas tuos libellos,
Et caullam quoties agis clientis,
Qras, Gallice, me rogafque femper.
Durum eft me tibi, quod petis, negare.
Vero verius ergo quid fit, audi :
Verum, Gallice, non libenter audis.
L
L X X V I I.
Ad Liberum.
Iber amicorum dulciffima cura tuorum;
Liber in æternâ vivere digne rosâ :
Si fapis, Affyrio femper tibi crinis amomo
Splendeat, & cingant florca ferta caput.
Candida nigrefcant vetulo cryftalla Falerno,
Et caleat blando mollis amore torus.
Qui fic vel medio finitus vixit in ævo,
Longior huic facta eft, quàm data vita fuit.
LX XV i I I.
Q
De ludis Stellæ.
Uos cuperet Phlegræa fuos victoria ludos,
Indica quos cuperet pompa, Lyæe, tuos:
Fecir Hyperborei celebrator Stella triumphi :
O pudor! ô pietas & putat effe parùm.
Non illi fatis eft turbato fordidus auro
Hermus, & Hefperio qui fonat orbe Tagus.
Omnis habet fua dona dies, nec linea dives
Ceffat; & in populum multa rapina cadit.
Nunc veniunt fubitis laſciva numifmata nimbis:
EPIGRAM MAT. LI B. VIII. 231
Nunc dat fpectatas teffera larga feras.
Nunc implere finus fecuros gaudet, & abfens
Sortitur dominos, ne laceretur, avis.
Quid numerem currus, ter denaque præmia palmæ,
Quæ dare non femper Confül uterque foler ?
Omnia fed, Cæfar, tanto fuperantur honore,
Quòd fpectatorem te tua laurus habet.
O
L X XIX.
In Fabullam.
Mnes aut vetulas habes amicas
Aut turpes, vetulifque fœdiores,
Has ducis comites, trahifque tecum
Per convivia, porticus, theatra.
Sic formofa, Fabulla, fic puella es.
SA
L X X X.
Ad Domitianum.
Anctorum nobis miracula reddis avorum
Nec pateris, Cæfar, fæcula cana mori :
Cùm veteres Latiæ ritus renoventur arenæ,
Et pugnet virtus fimpliciore manu.
Sic prifcis fervatur honos te præfide templis,
Et cafa tam culto fub Jove nomen habet.
Sic nova dum condis, revocas, Augufte, priora;
Debentur quæ funt, quæque fuere, tibi.
N
L X X X I.
De Gellia.
On per myftica facra Dindymenes,
Nec per Niliacæ bovem juvencæ,
Nullos denique per deos, deafque
Jurat Gellia; fed per uniones.
Hos amplectitur, hos perofculatur :
Hos fratres vocat, hos vocat forores:
Hos natis amat acriùs duobus.
His fi quo careat miſella caſu,
232 M. VAL. MART. LIB. VIII.
Victuram negat effe fe nec horam.
Fheu, quàm bene nunc, Papiriane,
Annæi faceret manus Sereni !
D
L X X X I I.
Ad Domitianum.
Ante tibi turbâ querulos, Augufte, libellos,
Nos quoque quòd Domino carmina parva
damus ;
Poffe Deum rebus pariter, Mufifque vacare
>
Scimus; & hæc etiam ferta placere tibi
Fer vates, Augufte, tuos: nos gloria dulcis,
Nos tua cura prior, delitiæque fumus.
Non quercus te fola decet, nec laurea Phobi:
Fiat & ex ederâ civica noftra tibi.
P. 219 | Vid Vol 2 p 47191
878
M4
UNIVERSITY OF MICHIGAN
3 9015 06304 8592
Martialis
"pigrammatum
L22
libri, ad optimos...
v.1
A 467763
DUPL