-  <.
_I v..


Class   29/^ //     No. AL
Presented by
pOPHH I..
014 T$E p14I11p~i~i~e t.Nt


*lg




! -
W~fii3
/.          3 -!
A7     d. /9 3 5




I


41


(I


A
i      -..
i




KINAHANGLAN BASAHON


Sa nagalacaw ang mga 'catuitan, nakita ta nga,
caron dinhi sa.Pilipinas, kinahanglan gayud. hibaloan
ang sinultihang ininglis.                 '
Naaghat sa tinguha sa pagtabang sa acong mOa
tinon-an nga nagtoon u. ininglis, gihimo co kining
Ininglis ug Binisaya nga Diccionario, nga acong ti-,
lauman macatabang caayo canila, sa ilang pa~toon sa
pinolongan. ni Shakespeare.
Sa sulod sa unom na caron ca tuig sa acong
paghupot sa bililhong catungdanan sa pagcamagiittoon, nakita. sa acong caugalingon riga mga mati,
nga daghanan sa mga batang saqop' sa hataas' nga
mga clase sa ininalis, dili mahibalo sa tinuod iig
sibo nga cahulugan sa mga masayon nga mga pulong
ininglis.                        ' -         "
Kini gican, dili cay wala silay Diccionariong
illinglis, cun wala ba sila maghago sa 'pagpangita
sa cahulugan sa mga pulong nga ilaag hibaftian cun
nabasa ba, cong dili, tungud cay ang. pagsaysay sa
mga pulong ininglis, nga gihimo sa intnglis, sa mega
diccionario, cuAi sa mg'a magtutoon ba sa mga tinon-an
nga, sa macadaghan mahitabo, dili maantigo sa tinuod
ng'a cahulugan sa cawhaan ca mgka pulong ininglis,
dili igo nga macahatag ug catin-awan sa ilang mga
iunaliuna.
TunLgud niini, sa tun-anan gigamit co ang laing
pagpna'i.
Sa human na naco ipasaysay sa mga bats, ss
iniiglis, ang mga cahulugan sa mga pulong nga
ilang nabasa sa ilang basahon, dayon acong hubaron
sa binisaya ang maong mga pulong. Niining   paagihla, masabut nila pag-ayo ang mga pulong ininglis,
t \g macabaton usab sila ug catin-awan sa ilang mga
hunahuna.
Bisan tuod kining basahona gisulat co alang sa




mta nanagtooa  ug ininglis, ang mga americanhon
ug ang mga inglis nga buot macacat-on sa Binisaya,
macapahimulos caayo paniya.
Ang mga pulong binisaya gisulat pinasicad sa
bag-ong "ortografia".
Alang niadtong mahitLgmang mubasa ug mga
balac sa acong hinigugmang amahan.
Kining mga balaca nga nahimantala na sa caimantalaan ning siyudad, ginadalayeg sa mga mahibalo.
Sa catapusan, tambagan co ang magbabasa nga,
cong ugaling siya nagakinahanglan ug usa ca Gramatica nga kinatsila ug ininglis, hinubad sa binisaya,
maayong mupalit siya sa among "Ejercicos Pricticos
de Gramrtica Castellana con traducei6n al Bisaya Cebuano.'
Kining basahona nga, tungud sa iyang pagcasayon ug pagcamapuslanon, nahasangyaw  sa tibuoc
cabisay-an, ginabaligya sa IMPRENTA  ROSARIO,
ISIP 74-76, DALAN COLON, Sugbo, Sugbo, K, P.
Bili ---i.20 da.
1ANG il GB UEKi AT...I
t




A1
a, art.              U84.
aback, ad v-         sa Iuy16.
abandon to. v.       pagbisa.
abandoned, part, pas. birini~ya aan.
abate to, v.         pagcun hod,~ pagdiotay.
abdoutien.,-n.       pue-,un
aberration, ii       say6p.
abide to, v,         pagpu'y6...ability, n         pagca batid
able, adj.S          batid, tacus.
abnormal,' adj,,     wala mabata'san, diii, kinaiya,
abolish ti,,v        pagrpapas, paghanaw.
aborti~on, n.        pagcacuhti sa bata, pag-.anao s a diii
pa Panahon'
abouad, to, v.       p~agdagsang,, pagdaghan.~
about, prep.         duliahitungud4.
*abscess, n.          huw
abscond to. v.       pogtago sa caugahngo
a tsencc, n.        pageawala dinhi.
a 'uive, adj.      wapasipad anonr
abo ~e. prep.        sa ibabaw, sa itaas.
abridge to, v.       pagmu-bo, pagputol.,
-abridgment n        hamubo, dinaclit.
abject. adj.        talamaayon, ibus,
abjection,.n.       pae aanyn         a-u'bus
abjure Ito, v        pagbiya sa m ga- sayop
abjurtation,, tio    ang, pagbi~ya sa rnga sayop.,
abroad,' adv         sa 'gawas sa laing dalpit.,
abrogate to, v.      pag~wala, p~ighanaw, pagdili, pag.
bali.
absent, one's self to, v. pagpahawa.
absentee, n          wah -dinhi.
abiolution, n,       pasaylo.
a byss, -~           o ahiladman,




A


\.


abbey, n.           puloy-anan sa mpga  monje"
abbreviate to, v.   pagmubo, pagdaolit.
abbreviation, n     daclit, hamubo
acadia, a.          "aacia", ngalan sa usa ca cahoy.
academy,,          pagatolon-an
accede to, v.       pagtugot, paguyon.
accelerate to, v    pagdali, paglaosi.
aooesory, adj.      cauban, cuyog
accept to, v.       pagdawat paguyon.
access n.           ang pagsulod ang pagsaca.
accessible, adj.    masulod -masaca
acclaim to. v.      pag-oyon, pagdayeg
acclimatise to, v.  pagpahiuyon Ba init cun sa bugnaw
sa usa ca lungsod.
aooommodato to, v. pagpahiuyon, pagpahaluna.
accommodating, part.
k    pres.             ang mahiuyonon.
accompany to, v.    paguban, pagcuyog.
accomplice, n.      cauban, caouyog apil sa pagpao asala.
accomplish to, v.   paghimo, pagbuhat 'paghuman,
according, prep     matud pa.
-accordingly, adv    bu~a, tungud niini.
account to, v.     ppaghatag ug oasayuran.
account, n.         casayuran, utang saysay.
accord, n.          sabut, gicauyonan.
accumulate to, v    pagtigum  pagtipun og.
accuracy, n.        pagcahingpit. pagcaigo
acourate. adj.      igo, hingpit. walay culang.
accusation, n.      sumbong.
accuse to, v.       pagsumbong.
accustom te, v.     pag-anad, pagbataean.
ache, n.            sakit..,




A


ache to, v.         pagsakit.
achieve to, v       pagbuhat paghimo.
achievement n       buhat nahimo.
acknowledge to, v   pag-ila pag-angcon.
acid. n., maaslom.
acquaint to  v.     psgpakisayui, pagtudle,
acquaintance,.    il.
acquainted, part. pas. ili,
acquiesce to. v.    pag uyon, paghilum.
-acqulescence n.    ang pag-uyon. ang paghilum.
acquire to, v,      ang padangat, ang pagcuha.
acquirement n       pagdangat, pagouha.
acquit to, vj       pagluwas. pag-ila nga walay sala.
acquittal.  n       ang pagHla nga walay sala, ang
pagluwas
aacros. adv.        takilid
act to  v.          pagbuhat
act n.              buhat.
actionable. adj.    angay nga.silotan, angay nga isumbong.
aotivate to. v.     pagdali pagcugi pagsingcamut.
activity, n.        cacugi, calagmit calagsio.
_active, adj,       cugihan, maougi. ma  algmit, madali,
j                 mwapiscay, maabtio.
ictitely  adv,      sa usa ca p gpaagi nga maabtic.
mator, n.           magdudula nga lake.
actress, a          magdudula n. a babaye.
actual. adj,        caron,
aotually, adv,      caron.
aotuate to. v,      pagdasig, pjgsibot.
acumen, a..         pagoatalinis sa salabatan, pagoadaa
daling mosabut.
acute, adi.         M matalinis.
adapt to, v.        pag-angay, pa'glgo.




A4


4


adaptable, ad'j
aidd to, v.
addition, n.
adduce to, v.
aidress to, v.
address, n.
sdeiutea, adj.
ja1e~uately, ad-v.,
Ad~here to, vado pt, n.
adhesion, no
adieu, imt.
adjecent, adj.
adjective, n.
adjutdge, to, v.
adjourn to, v.
adjournment, a,
adjust to, v
adjustment, 1)
administer to, v.
administrato'r, it.
admnit to v
admisin,
admaonis'h to v
admonition, n.
adopt to To
adorn to v.
adornment, n.
adoria to," v
adoration, n.
adult, n.
adulterate to, v..
adultery, n.
adulterer, n.
Advapee to- V.


tnahaang-ay, miahaigo.
pagdugangr, pagpuneo
arig pagdugaraig,, ang pligpun6.1P
pag asoyjk
pa'gpakigpulong, pagaulti.
pagpamu-long, isutti.
aitgaY.
sa pagcaangay.
pagtapot, pagpasacop paguyon.
ang pag-uyon, aDng pag9.uban.ad ios.
duol.
adjetivo.
paghattu g.
pag urong.
an g pag-urong.
pag h usay,
liusoyi.
pa gba ntay.
bantay.
pagd a ~ t, p-igtogot.
da-wat, tu got.'
pagtambag, pag ambato
ta"mbag, sambag
pagr argeon,. pag anac-aflac.
1.)agd asand ayan.
daya dAtyan.
pags maba, paggaulog,
simba, saolog.
ha~mtong.
pagdaut.
~pai-japaw.
jnananapawv.
pag- usw ago


-4.1




A


advancement, in.    causwagan.
advantage, n.,      labaw, caayuhan.
advantageous,- adj  labaw, rnaayo
adver~ry, n,        caaway.
adventure, ni.      nahitab6
adversity. a,       calisod, calisdanaii, cagul-anaii.
advertise to. yv     pagpahibai6 pagsayod,, pagbalit,.advertisement, n.    paL'ibal6 baiita.
advise to., V.       pagtamhqg, pagsamnbag.
advice, 'n.,        tambag, sambag.
adverb n* -         adverbio.
affable. adj.       za iays g malum6.
affair, n.     ~     u ta n
af fection, s.      h i gyu gm.
affec-t to v        prigeaaron ingnon
affectionate.. anj.  walh gugwaon, mnaloloy-on.e
Mfe   nately, adIv.  sa usa 'ea papairg     ahijugma, on..
aff idavit.n         ang porgpong sa mga pahayag nga
g-panumpa-an.
aff irm to, v,       paginatuod
af'f ition, up.     caditit, casakit, qalisod, cagool.
aff ix to, v.       pag Ip on  paglanggikit.
a~ficlt to, 'v.     pagscb6', pagsakit, pagsoc6
afford to., v.      pag1atcag, plIgcahimo.
aff ray, n.         cagubot
af fron't to, v,    pag pa naimasts Mas.
af fronat, no       paniamastamas.
afternoon,. n.      hapon
af ter, adv.        unya, ea tuodtuold.
of ire, adv.        n~g iCasig
afoot, -adv.        na-ga caw,
afraid, adj.        nahadi~
after life, ni. -kinsbuhng umaabut.
again, adv.         usab.




A
agonize to, v.
against, prep.
agist, 'adj.
agony, n.
age. a.
ago, adv.
agenat n.
*;6gi$te to, V.
agrioulture n.
agree to, t.
agreeable, adj.
agreement, n
agrandize to, v.
agrandixement. n.
agrav.ate to, T.,  /
'.-.aggaste to, v.
egression, a.
1. jgsresor, a
ail to, v.
aid. to, v.
aim.to, V.
air, a.
alarm, n.
alarm to,,
ajar adj.
alaohol, a.
alcove, n.
alderman, n,
albeit, adv.
alua. int
album, a
alternate to, v.
alert, a^d'.


6
paghingotas.
batooc.
ang nahadloo, nalisang
hi gotas
panuigon, cagulangon.
miagi, dugay na caron
sulogoon tinagyanan.
paguyog pagoutaw.
ang pagalima sa yuta.
pag- Myon, pag-angay
maoabatag ug higugma cun calli
pay.
gicauyonan, gicasabutan.e
pagdacu, p gusbaw.
cadaed, cataas. causwagau.
paglis6d, pagam6t. pagdacd ma sakit.
pagtipon, pagtigom, pagtapoo.
dasmag
ang mingdasmag ang mingdagmal
pagsakit, pagbati.
pagtabang, pagpuli, pagbulig
pagpaninguha..
hangi.
cagubut, casamooc
p ggubut, p.gsamoo.
Waabl ug diyutay.
bino nga maisug.
sulod higdaan
concejal.
bisan pa.
ayl, panghayhsy, agoroy.
butar vgnan sa wga hulagway.
pagbaniosbano, pag ili Jlis.
bantay.




&A                       7
alien, n.           dumoduot)g dapit.
alienate to. v.     peghatag. pagbalhin
akin, adj.          banay,
alike, adj.         maingon-ingon, mageama
alive, adj.         buhi.
alight to, v.       pagcanaog gican sa cabayo ~uns a
'caruaje" ba.
alimenlt n.         macaon, calan-on
all, adj            tansn  ngatanan
all powerful, adj.  macagagihum ta nogat;iaB.
all soul day,.n.   adlaw sa mga minsatay
all wise, adj.      makinaadmanon sa ngatsnan
allay to4,         pvaggaan  perglipay,
allege to, v.       pag asoy
alley, n.  'dalan nga diyutay.
allot to, v.        pagbahin, pagpahat
allotment, a.       bahin  pahat.
allow to. v         pagtugot. ang dili pagqili,
allowanoe, n,       ang pagtugot, sag plgi uon,'
allude to. v.       naghisgot, paghingaldn
allussion, n.       hisgot, hingalan.
allure to, v.       pag alam-alam, pag-ulo ulo, pagdi.
yeg, pagbihag, pagcabig' pabg
hagit
allurement, n,      alham alam, ulo ulo, dayeg
allur;ng, adj.      mabihagon, mahagiton.
almanao,.         almanabe
almost., adt.       hapit, oulanlt ug dariot.
almighty1 adj.      macagagahum.
alms,.n            limos.
aloft, prep.        sa ibabaw, ma itasw.
alone, adj.         usa ra, nagausara.
already, adv.       us.
also, adv           usab.
aloul, adv.         mabasoug, 'a dacvung ousog, ti-,             '   Ungug,




A
'Altruistic, adj.
olways, adv.
along, adv.
alter to, v.
altar,.n
alphabet, n
although. conj..
ambiguity, in
ambigod'i,' adj..
ambition n.
ambitious, adj.
amend to, v.
aiMerican,,n.
amendmnent. ti
amicable 'a di
amidst, prep.
ammunitio'n. nI
amfong, prep
ample, adj
amputate to., v.
amiputation n
amuse to, v,amusement n.
'amusing adj
an. art,
analyze' v
analysis,
and, conri.,anger, n.


walay' cahicaw.
sa canunay, sa 'gihapon.
Sa daplin.
pag u.ab, pigba'lhin.,
hal18 ran
"alf abe-to"
bi,,an bisan, pa-, bisen ngani.
(IUbaddinh
c ad u'had uh aa'q
ang  hilabihan' nga- paninguha sa
d~ungog, opisyo, sapi,,ugb
aug nianingoha sa hilabihan sa
J ga opis~yo, dung'ug', sap'i, ugb.
p~qgus-tib.
amnericanhon.
anw' pag usab.
higalaon
-sa taliwal~a.
mgtt, b la nga idapit. sa luthang.
14 plUban..1daeu, IOM g.
pagpotoI.
pageaputol
p-g10iMs.awlingawe
li n g awfng a w.
macalin gaw.
pagbA dagbulag sa wga bahin sa uwa
ca. bui-ang.
ang pagbulagbulag sa m~a bahn isa
usa~ ca butang.
ug.
casuco6, capung6t.


)




A:9


angry. adj.         nasuo6, napungot
animal             mananap.
angel n      -       anulonda  angel
ankle  n.          buolbuol
another adj a.d pron'lain.
answer.to  v.      pagtubag
answer  n.         tub,.g
ant n.             hormigas
anemia  n.         sakit nga gicanf sa pagcacularg sa
dugo
animate to. v.     pagdasig  pagsadya
animosity, n       ca stg, cal;gutgot
annex to v.        pagtipon.
annexation, n.     ang pgtipon
annihilate.to, v   p gwala, pagguba
annahilation, n.    ang cawali, aug pagcaguba,
a iniversary, a.   suaiad.
asnuul, 'adj.      tui tuig.
annoy to  v.       pagsamoo.
annoyance, n.       samoc.
antioipate, n.      pagpasidaan.
antidote, n.       bolong batoc sa hil6.
anvil, n           paonganganan sa puthaw.
anxiety, n.         paninguha nga decu.
anxious, adj.   -ang nagtinguha.
any adj.           bisan unsa, b san kinsa.
anonymous, adj.     wala hiilhi, paskin.
apart, adv.        lain, nahamulag.
Rpe. n              am6.
Fpiece, ardv.      tagsatsgsa..pothecary, a.     magbabalig.va ug magbubuhat fEl
tmga tambal.
apology, n.         pagdayeg.
apologize to. v.   Jpagbhalibad.
ppostle, a          tinunasn ui Jeeuoristo, magi.
tp pgyaw, i'ltalwsw*lh




A
appeal to, v.
Qpipeal, 12.
April, 12
-appetite. n.
apply to, v.
apportion to,.,appraiser, P..appraise to,
app entice, n.
approach to, I
approve to,, v.
approval'. 12.
apple, no.
appoint to,, V'
-appointment,.
appreciet~e to, i
apploud to v.
appearance, D2.
applicable,. atdj.apprehend to,
apprehension,
appropriate, to
appropriation-,
apt. adj.
aptitude n,
argument n2.
archbishop, 11.
arise to, T.
armn to, v.




10
pagdangrop -sa lsbawng punoain cun
h uemanan.
ang pag~dangop sa Ilabawng punoan
cun hucmanan


abril
cailibgon caibog'.
pagda-ugop, pagsabut
V.    pagbahin,. pag-igo igo
angr magtatasal, ang magabutang
sa in~a bili' sa bisan unsarg baligya
r.pag'tasal, pagbu'tsng- Ug' bili
ang nagatoon.
pagduol.
pag uyon, pagtarngdo
UyO1n, tangdo.
mansanas
pagtuclo sa bisan-cainsa Oa hisan
unsang catungdanan'.
ri, ang pagtudlo,
lpaotamod, pagangga, paghigma, pagpacamahal.pagpaopac, pagdayeg..
dagway.
Magamit
v.    pagdacop,, pageatahap
12.   arig pagdacop, catahasp.
v.,  pag-angcon,- pag andamn' palain.
n2.   tagana, andam.
tacus.
catacu3.
cata run gan.
arzobispo.
pa'gbangon, ps gti ndog.
pagsangoap isa w -ga hinagibati.




A
ar m, no
arouse to, y
arrange to. * v.
arrangemxint. n.
arrive to, V.s
arrival. in.
arrest' to, V.
arrest n.
arrow,, n.
ar'ticle, n.
ar *ant,ad
artioculate to O.v,
artif icial adj.
arabie, adj.
arbitrate to,, v.
arbitrator, n.arbitrary, ad'.
arbor day,, n,
armpit, no
army., n
aromatic adj
around..adv.
as. COn~j
ascend to, V.
ascefli~ion, n.
ascertain to. 'V.~
ascry    09#~  v
ashes, n,
aish-wednesday, n
ashamed adj,
ashore, adv.ask to. v.
asleep. ads..
aside, adv.


bucton.1
lpag-a 'a. pa'g aftdaw
paghusay!, pagpahilUna
pahaluna, hu'say.
pag abut, pagdunggo,,
ang  pag-but
pagdacop.
aug pagdaoop.
pana
bahin, art'culo,
ims pahitas- on.
pagluwas'.
birjuhat sa taw.
yuta nga a3rang madaro-.
paghu say.
inaghuh'uisy.
pagbuot nga nahasupac se- cats'rti
ugan
adilaw sa cahoy.
iloc.
catilingbnn sa inga sundalo sa usa
ca lu r gso d
inahumot.
sa Ibot, sa daplin.
tungud, sa'ma, ingon
pag~aca, paigtungas.
aug pagsaca.
paorsuli
pagpasangil
ab6, agiw'f
mniercoles- sa badlis..naulaw.,
sa yutal.
pa'gpang-ayo.
natulog.
ealaIsng baihi-,' labut pa.




A
*apersio:  n.
aspirant n.
asp   u.  I
asthmJ n.
as.ylu'n n
asjassinate  v.
ass9 n.
assassin, n.
assail to, v
assailant, n.
assemble to, v.
assembly, n.
asses to,  V.
assessment, n.
assent to, v.
assist to, v.
assidu ty,  n
assiduou, adj
assign to, v.
assimilate, v.
associate to, v.
assure to, v
assuredly, adv.
at, prep
attaok  to,  v.
attain to   v.
attainment, n.
attempt to, v.
attest to, v.
attorney   n.
attention, n.
attentive. adj.
attenuate to, v
attitude, n.


pa^gcuha sa dutg6g.
tagtinguha.
sawa nga malaa.
hubac.
dalanppan.
pagb jn6; pigpatay.
"borrico" hui.gog.
mamumuL6
pagdosmog.
dumalasmag,.
pagtigom; p~agtipona
catilingban sa mga taw nga magahimo sa mga balaod ia usi ca
lungsod, tigom.
pagta.al.
tasal
pag uyon.
pagtamb'.bng
pagcsnunay; pagoasobsob.
canunay. masobsob.
pattudlo.
pagaama, pag irgon-ingon.
p guban.             r:C
pagmatuod.
sa pagcamatuod.
sa.
r pagdasmag.
pP gcab-ot, pagdangat
pagacaab ot, pagcadangat.
pagsulay
pagsacsi
manlalaban.
pagpatalinghog.
mapatalinghugon.
padiyUt; pagcunhod,
pagcabutanj.




A
attorney general, n.
attractive. adj
audacity  n.
audien ce, n
auction, n
augment, n.
augur to, tv.
augury, n.
august, n.
august, adj.
aunt, no
authentio, adj.
authority  n.
aut nr, n
authorize. v
autocrat. n.
automaton, n.
auxiliary, adj.
avail to, v.,avarice, n.
avenge to, v.
avengement, n.
avenue n
average to, v.
averse, adj.
aversion n
avert to, vw
avoid to, v
avoidab'e, adj
avow to, v.
avowal, n
avowadly  adv.
await to, v.
awake to. v.


piecal general.
macabibag, macacabig
pabgahas
cadaghnan sa mga taw naa,mamat i
pagbaligya sinugo sa balaod sa
bisan uqsa
pagdugang pagpuii6.
pagtagna.
tagna.
bililhon
Agost9.
iyaan.
sinulat uga matuod.
punoan gahuum. cagamhanaD.
aug tagbuhat, iUagabuhat.
paghatag sa gahum.
malupigon, muulipnonon.
walay cabubut ong caugalingon.
luy6 luy6, tabarg tabang.
pagpapahimulos.
cahicaw, cahacug
pagpanimalos.
panimalos
lapid nga dalan.
capin cun culang.
ca tway masupaoon.
supac.
pagpahilayo, psgbulag "
paglicay, paghanaw.
angay licayan aron mahanaw.
pag-asoy, pagila.
asoy, ang pagila.
sa pagcadayag.
pighulat.
paghimata, pagpucaw,




A
away v.
award, to, v.
aware. adj. -
awe to, v.
awe struck, adj,.
awful, ads.
B
babble to. v.
baby. n.
bachelor, D.
back, n.
back to, v.
backbite to, v.
backbone, a.
backside. a.
baokward,adv. and adj


14
halayo.
psghatag.
nalhb:6 lo
pa glh ablAc.
paghadloc.
nihadl(oc
maculilisang, macabahadloo.


pagsulti.
bata riga diyutay caayo.
bachiller, ulitaw.
lic6d.
pagtabang.
paglibac
taludtod.
buc6buc6. '
sa lu.6, mahinay.


bacon, i.
bad, adj.
badly, adv.
badnoss, n.
baffle te, r.
baffler  t.
bag, n.
bagatelle, n
baggage, n.
bail, n.
bait, n.
bait to, v.
bake to, v.
baker, D.
balance, n.
bald, adj.
bale, n,
ballast, o,


tosino.
dautan, walay pulos.
sa viagcadautan
cadaut.
pagbuloc.
b      limbungan, batid.
Baco.
i.     walay hinungdan, walay dapat,. walay pulos.
ang caangcapau nga pagadad on
sa u-a ca pumapanaw.
pasa; g
pa6n.
pagbUtang sa pa6n.
pagluto sa hudno.
maluluut6 sa sopas.
husay, t mbaogan.
upaw.
pardo.
lastre,




B
balcony. n.
baleful, a'dj.
ball, n.
balm n.
balm to, vr.
balmy, ad"J
ballot, n.
' bAmboo, n.
bandage, n
band to, v.
band. n.
bandit, n.
banish to, V.
banishaient, n
baink, nbankrupt, adj.


15
balc6n
mamingon. nmasulcb on.
bola
bal'amo, humot
p'4iatanlg, paghidhid sa
bals' mo.
mahlm6t, binutangen 8s
balsamo.
baiota.
cawayan, bagacay.
bugcos sa samad
pagbugcos sa samad
banda sa mdsica, panon sa
mga la ggam.
tulisanl
pagpahawa, pagpahalayo.
ang plaa hingilin.
_t pig nali sa salapi. hunasan.
a g walay icabayad, dili macabay ad.
combi ra.
t pa,,bunyrag.
buny ag.
tranna.
magtutupi.
tupth a,), wn.
ma!bah)alac.
lhin'lcasaa', hinub-an.
walay sapta.
walay calo.
pagp nit sa cahoy, psgpacpac,
pag usig sa ir6.
pa, it;sa cahoy, usig sa iro6.
ceba 'i
bar61metro.
cvirtel, ptuloy-anan  a gpg&.


banquet, n.
baptize to, v.
baptism,
bar, n.
barber, n.
barbershop  n
bard, n.
bare  adj.
barefooted, a4
bareheaded  a
bark to, v.


*


dj.,dj


bark, n.
barley. n:.
barometer n.
barrack, n


J




barrel, n
barren, adj.
barricade, n.
barrier, n.
bar room, n.
barter to, v.
base to. v.
basis, n.
bashful, adj.
bashfully, adj.
bashfulnes, n
b sin, n.
basket, n.
bask to, v.
basket mraker, n.
bass, adj.
b stard, adj.
bat, a.
bath n.
bathe. to, v.
bathtub, n.
battle to, v.
batle, n.
bay, n.
bazar, u.
be to, v.
beach, n.
beah, n.
beacon, n.
beads, n.
beam to, v.
1?%&~  r


16
sundalo.
b rril.
arg dili mobunga, ang habaye
cun maananp nga bsy riga dili
moankc, landay.
barricada.
Oaculian, eaulangaw.
bal'igaan sa alac.
pagpat' gyon.
pa. pasioad.
pinasicaran
maula won.
sa usa ca pa-gi nga manlawn,
caClaw.
palanga.
bucag.
i)agbulad, pag init.
magbubuhat sa bucag.
ang baho Ea usa ca bands sa
mbsica.
anac sa guwl. "
cabog. cowacdit.
caligo.
pagealigo.
caligoan
pag away, laggubat.
gubat, away.
luoc.
bal gvaan
p gcamao, pagpuy6
lapyahan.
tucd.
8 uga.
cuintas.
pagsilaw.
'ilw,




B


7IT


beam, n.
bear to, v.
bear, n.
beard, n.
bearded, adj.
beariiig, n.. bearer, n.
beast, n.
beat to, v.
beating, n.
beatific, adv.
beatitude, n.
bean, n.


beautifull, adj.
beauty, n.
beautifully, adv.
beatify, v..
because, conj.
become   to,v.
becoming, adj.
bed, n.
bed-chamber, n.
bedew to, v.
bedim to, v.
bedraggle to, be.
bedroom, n.
bed.side, n.
bedtime, n.
bee, n.
beef,  i I'.l
I)elefttea,.


balatong.
pagdala.
mananap nga oso.
hungot sa suwang.
bungoton.
dagway.
ang nagadala, ang nagahatlud sa
bisn- unsa.
mananap.
pagbunal, pagpocpoc.
pucpoc, bunal.
bulahan, mahimayaon.
ang himaya sa langit, ang cabu'
lahan nga dayon.
ang magabantay caayo sa pagdayandayan sa iyang mga biste.
matalum, maanindot, maanyag.
catahum, eaanyag, maanindot.
sa pagcatahum.   I
pagtahum, pagdayandaxan.
tungod, cay.
paghimo, pagcabalhin.
angay, angayan.
higdtan.
sulod nga higdaan ug   ftulganan.
pagsablig,
pagnpgitngit.
paghilog ug tlpoe sa. rnga biNt.
sulod, ap higdaan.
sa daplin sa higdaan.
ang oras sa paghigda.
potiocan.
vaea, ang 'nlod sa vaea.
sabaw..




18


beehive, n.        balay sa' mga potiocan.
beer, n.           erveza..
befall to, v.      paghitabo, pag-abot.
befit to, v.  I    pag-angay.  '
befitting, adj.    angayan.
before, adj. and prep. caniadto, sa unahan, sa atuba-.   ngan.
befriend to, v.    pagtabang, paglahan.
beg to, v.         pagpakilimos, pagpangayo, pagpangiliopo
beget to, v.       pagliwat sa isigeaingon.
beggar, n.         makililimos.
beggary, n.        pagcahangol, ang  pagpakilimos.
begin to, v.      pagsugod, pag-una.
beginning, n.     sinugdan, unahan.
beginner, n.       ang nagasugod, ang naga-una sa
is                  bisan unsa.
begnaw  to, v,     pagkitkit;
begrudge to v.,    pagcasina.'
behalf,' ni.      caayohan.
behave to, V.      pagbatasan, iagpanlihoclihoc.
behaviolr, n.      batasan, panihhoclihoc.
behead to, v.      pagpunggot, ang pagputbl sa ulo.
beheading, n.     ang pagpunggot, ang    pagputol
sa ulo.
behest, n.        sugo.
behind, adv. and prep. sa luyo, sa licod.
behold to, v,"     pagtan-aw.
beholder, n.'     an ag nagatan-aw.
behoove to, v.      jkinahanglan.
being, n., agtt pagcamao, ang pagpuyo.
belate to, v.    lpafAdugay.
belch to. v        pagtug-ab, pagpanug-ab.
believe to, y.     pagtuo.
belief,.         tinuhoan.




)(eli4ewvr, n..tng motut.:
bell, n.           campana, linggLt ay.
belladonna, n.     belladona.
belle, n.          anaangyan, m-rthum,
bellows, n.        hanginan.
bellow to, v.      pagdagohon, pagtingug sa mga
mafatnaup.
belly, n.          tian.
bellyful, n.       pagealbusog.
belong to, v..paghitungod. paghisacqp.
belongings, n.     mga lutang' ng gihpiitan ni biji              wsaun kihsa.
bellow, prep. and adv. sa ubos.
belt, n.           cinturon, bacus.
belswagger, n.     andacan, holabon.
bemask to. v.      pagtabon.
bench, n.'         banco.
bend to, v.        pagtakilid, p rgyucbo.
beneath, adv. & prep. sa ubOs.
benediction, n.    panalangin.
benefactor, n.     ang matabuhat sa eayohan sa
iyang isigctawo.,
benifice, n.       (aayohan.
benefit to, v.. pagbuhat ug  caayohln  sa isigcatawo.
beneficial, adj.   pagapusln, ang ismgpulo  ang    "
macapulo.
benevolence, n.    caayo.
benevolent, adj.   maayo,
benighted, adj.    ang nagpuyo sa cgitfliti.
benignity, n.      calolt, cahoc sa cf'sgc
sing.
benign, adj,       malolot.
bent, n.           pagcahilig, pageabalieo,




B13


2(


'bounrb -to- v.     japaol, pag~abacol sa mg  bahllin,sa lawas.bequeath to, v.     pagbilin.
bequest, a.        ctbilin.
bereave to, v.      pagcawala, pagcacmlang, pagcuha.
berth, n.          camara sa cacayan.
beseech to, v.      paghangyo, pag-ampo, psgpangaliopo.
be"wt to, v.        pagsamoc.
besidt, besides,
prep. and adv. haduol, bisan pa, gawas, labut pa.
bVsiege to v.       paglibot, paglipot sa cota, ug calungsoran.
bespeak to, v.      pagmttuod, pagpaila.
best, adj.          ang labing inayo, maayo.
better, adj.        maayo pa.
bestow to, v.       paghatag.
bet to',.         pagpusta.
bet, n.             pust..
bettor, n.         angl mopusta, pumopusta.
betra' to, v.       pagbudhi, paglipot.
bestra.yal, n..     budhi, lipot.
betroth to, v.      pageubot.
bethroal, a..      angr pagecubot.
between, prnep.    sa  taliwala.
beverage, a.        ilimnon.
beware to, v.      pagbantay.
bewail to, t.      pagbacho, paghilac, pag-agulo.
bewildered, adj.   A ang nabuloc.
bewiderment, n.    ang pagcabuloc.
bewitch to, v.     pgecabig, pagbihag, paghiti.
ngala.
bewitching, adj.   macapaabig, macabihag, macapa
tingala.




eB


1


'beyand, ad1v.
bid to, v.
bier, n.
bias, n.
bias to, v,
bible, h.
bi8  bi
bignes, n.
bigoty,' n.
bigot, adj.
bile, n.
bill, L.
biitid ball, n.
bilid-table, n.
billow,  a.
biid  to, v.
bi graphy, n.
biped, n.
bird, p.
birth, n.
birthday, n.
birthplacht a.
birthright, n.


halayo, bhalmyo pa.
pagsugo.
lungon.
wg pagdapig sa usa tawo cun
pundoc.
pagdapig sa usa ca tawo cun
pundoc.
ang pungpong sa santos nga mg"a
sulat.
dacu.
ang pagpangasawa sa duruha ca
babaye.
gidac-on.
ang piniyong nga paghupot, pagnunot cun paghigugma sa usa
ca tulon-anan labi na gayod sa
mahitungod ia tinuhoan.
ang tawo nga nahagugma    sa
iyang tinuhoan sa hilabihan,
na caayo nga iyang giypbitsn
ang sa uban.
casuco, laway nga madalag ug
mnapait.
tuca sa langaw, recibo balauron.
bola sa billar.
lamesa sa billar.
dacung baod.
paghigot, pagtipon.
agcaagi.,s usa ca tawo.
ayn mananp nga duruhay til.
Ulggaim.
ang pagcataro.
ang adiawng natawhan.
ang dapit nga natawhan..
ang catungod sa panganay.




bishop, tn.
bihhopric, n.
biscuit, n.
bit, n.
bite to v.
bite, -n.
bitter, adj.
bitterly, adv.
black, adj
blacken to, v.
blickrleg, n.
blackness, Ii.
blacksmith, n.
blade, n.
bladder, n.
blame, to, v.
blameless, aqj.
blameworthy, adj.
blank, n. and adj.
bltnket, n.
blaspheme to, r.
blasphemy, n.
blast to, v.
blast, n.
blaze to, v.
blaze,, n.
bleach to, v.
bleak, adj.
bleed to, v.
bleeding, n,.
bless to, v.


o 1,.po
obispado.
biscocho.
hungit, tipic.
pagpahit, papa-ac,
pinahitati, pinfacan.
mapait.
sa pagcalait.
maiturn.
pag-itum.  '
limbiungil.
caituh.
panday -sa puthaw.       '
ang dahon sa usa ca hiHagiban.
pantug.
pagpasangil, pagbutaiigbu tang.
walay sala.:
sad-an
walay sulod, maputi.
habol.  t
pagpamulong sa dautan ug mangil-d  caayo batoe sa Dios ug
sa mga santos.
ang dautang  pagpamulong batoc
sa Dios ug sa mga santos.
pagptso.
agipo.
pagcasiga, pagdaub.
siga.
pagtiuti, pagcaputi.
maluispad.
pagdugo.,
ang pagdugo.
pagpanrlangin.


i




B


23


blessed, aadj.     bulahan, pinalanginan.
blessing, n.        panalangin.
blind to, v.       pagbuta.
blind, adj.        buta.
blindfold to. v.   pagtaptap sa mata.
blindness, n.      ang pagcabuta.
blink to, v.       pakilo
bless, n.          himayr, cabulahanan.
blister to. v.     paglabtog, paglotob.
blister, n.        labtog, lotob.
hlizzar, n.        unos.
bloat to, v.       pagltubag.
block to, v.       paglibut, pagulang.
block, nt.       ' canlangan, hulmahanl sa calo.
Ilockade, n.       ang paglibut.
blockllead, n.     burong; llung6g.
blond, adj.        buagaw.
blood, n.          dugo.
)bloodless, adj.   ang culang sa dug6.
bloodleting, n.    ang pagculla sa dugo.
Iblocl-sucker, adj.  limatoc.
blood-vessel, n.   u gat.
bloody, adj.       dulgo6n.
I)lodshed, n.      ang paggula sa dtg6.
blood thi ilsty, adj.  mabangis.
bloom to, v.       pagpamulac.
blossom, n.        bulac.
blot to, v.        paghugaw, pagbuling, pagpapas.
b)lot, n.          buling.
blonting-paper, n. papel secante, papel nga igapauga sa tinta.
blouse, n,         blusa, sinina.
blow, to, v.      -4paghuydp.
blow, n.           huyop.
blue, adj.         azul.


I




B.


24


blunder to, i
blunder, n.b~lunt, adj,
blur, n.
blush to, v.
blush, n.
Ioard, n.
boarder, n.


boarding-ho~l
boast to, V.
boast, n.
boastfuitlI, ad,
boat-, n.
Iboatmafn.' n.
body, n.
bodily, -adi.
bog,' n.
boiler, n.
boil to, -V,
boil, n.
boisterous,
lbold, Adl
boldneass,
bolt, u,1


r. pagcasay6p,- pagpairulong Ug
paghuhat sa walay hunsthuna.
say6p, pulong can buhat uga diii
angay sa maayong htrnahuna.
amol, habulan, baol.
buhlng.
pageapulahi sa nawng gican s
caulaw..
ang capuhi, sa nang gican sa
caulaw.
tabla, catiguman, catilingban.
ang nagapuy6 sa bisan di-n
nga balaya aron paga-alimahan siya ug pIacan-on
tit ~ngudl sa bayad nga
gicasabutan.
ise. n. balay nga nanawat ug mga
pagpangandac, pagpacalaki,
pagdayeg.0
pngpangan'dac, pacalaki'.
andactin, huabon.
sacayvan
magsasafay.
lawas..
lawa~snon.
danao.
caldero.
paghucal.
hubiig.
idj.   mohur6s1;,' macsaba.
mapangahagon, rnmaisug.
ptlngaha's., catisug.
id~yong.


I F







B


225


I)( Inl),!.  '
)omblaFrd to, v.
hombard-ment, n.
],on(Jsman], n.
bond, In.
bondlage, n.
bondman,' n.
tl-011.; 1 1.
I)once, n.
b)oneless, n,
bonlefir e. n.
I}onne1t, n.
bony, ad1,j.
hook, n.
book-biding, n.
blook-keepliing, n.
hook-k(leeper, n.
bookcase, n.
bookish, adij.
hook less, adij.
bookseller, n.
boor, n.
booth, I,.
boot, n.
boot. jack, n.
border to, v.
border, n.
bore, 1, ad a j.


}1omlba.
pag1llithang, canyon.
ang' pfrluthang sa canyon.:i n' l awny' nt agapasalig.
liigot.
atagchu li. PORn.
lilpon.
bu.tl 6.
waltay buc(g.
luminaria.
I)onete, gorra.
I)ocoogon,
Iatsahon.
inmttataili, mRagpaalnit sa 1las aion.
ang I)agplanghapin sa tnga h)aatlltn i)paolsay sa mtola ('luenlt.a sai lsa ca balay  nga
nagpatligayon.:an,' mwaglhlusay     sa  mga
'('ueIntl-:I"   sal  usat   cti1  balta
nga na:rIapa tigayQn.
tilpiganan sll a1 lnga basalion.
macullilhon sa pagtuon.
tas|oatll sa pigt o11011..:1ig mainalig'ya sa l asahon.
Ili kidnon.
iulltay nga I)alay.
botas, sapin.
matgcucuhtl sa saapin.
lparnayon.
canltlanan, (ana.l..ylonln.
bIilih ot, latv nga samitctan,




B                       2


26


bore to, v.
born, part. pass.
borrow to, v.
borrower, n.
bosom, n.
boss, n.
botanic, adj.
botany, n.
bother to, v.
both, pron.
bottle n.,
'bottle to, v.
bottomless ad~j.
bough, n.
bounce, to, v.
bond to, V.
boundary, n.
1)undless, ad~j.
bounty, n.
bounteous,
bountiful, ad~j.
bountifully, adv.
bouquet, n.bow to, v.
bow,. n.
bowels, n.
box to, v


pagh i I i hod
nataw.
paghiulam.
rnaghuhu lam.
dughan, tiyan.
daou'dacul, ".~4cacique", harihari.
ang 1aw nga may kinaadmRa~ sa
pag-'ili sa tanum.
kinaadrnan nga nahatungud sa
mga tanum.
p)agsamoco.
si lang dtiiru'hai kitang duruh-4
caming duruha'.
botella.
pagsldo'd sa hotella.
ang Wvalay giladmon, ang (li
mas;onda, matuikib.sangai.
paglueso,. pagrdasmag.
pagolot, pagbutang saL mga'
motion, pagtimaan sa catitlanan, kinutuban.
cautifanan, kinutuban.
walay cautlanan, catapusan.
calulot, pagcamanggihatagon.
rnaIL1lt, Ihurnalatag.,a pageal ulot.
ptIn~gpo)ng sa hulac,
pagh i Ig, pagtakilid, paghatag
sa catahui',an.
panai.




l',


21


)ox, n.
boxing, n.
boy, n.
boyhood, n.
boyish, adj.
brabble, n.
brace, n.
bracelet, n.
brag, n.
brag to, v.
braid, n.
brain, n.
brainless, adj.
braky, t*dlj.
bramble, n.
bran, n.
branch, n.
brand, n.
brandy, n.
brandish to, v.
brass, n.
braes to, v.
brave, adj.
brave to, v.
bravery, n.
bravely, n.
brawl, n.
brawny, adj.
bray to, v.
braze to, v.
breach, n.
bread, n.
break to, v.
breakfast, n.
breakfast to,


(ca"l)n, Pa'lleo sa dulatanan.
sin umbagay.
bata, sulogoon.
eabata.
biniatt.
away,:litugi.
bacololtg.
pulser-as.
pIangandflac, pacalaki.
paglang'Lnlldae, pagpacalaki.
sinapid.
u toc.
walay utoc.
tuIlOcon.
sal)pinit.
tal Lu 1).
sanga.
agip6, l)atic.
conyat.
paghanahana, pagoy.
tumbaga.
pagbutag tumbaga.
maisug.
p)ag-asdang, pagsucol.
C('adsUg.
sa caisug.,
casaba, lalis, away.
cusganon, cusgan.
pagtingog sa borrico.
pagsolda.
lap)as.
pan, tinapay.
pagbuatc.
pamailaw.
pag'pamallttw.


V.




B


28


b e(,t, n.
i) r('Elas;t bo) l I,  1.
breathe to, v.
breatless, adj.
breathing, n.
1)reaches, n.
breed to, v.
re'wer('. it.
l, h' ~,t l.  II. I).
brickl, I.
b)t'eviatry, IL.
Ibr )i'e' r, n.
i. v,ry',  tl.
bribde, in.
Iri-,e to, v.
brick., II.
bricklayer, n.
bride, n.
bridegroom, n.
bridemi id, n.
brideinmtn, n.
bridge Il.
bridle to, v.
bridle n.
"brief, adj.i
briefly," adj.
)r'evity, II.
brier, n.
brigand, 11.
bright, adj.
b)righltiess. in.


(ud'lu an.t
tbucog' sXt (aUg'llan.
paggi nhwa.
walay gihawa.
gininhawa.
(calsones.  i
pag-alitna, pagliwat..aliwavt.
hint.vohoy lo  h1agt'in.
^,li  olnal n.
I) rev i ar t I  I ) IIl  (.dy'II I.i I')ar
J)ll' Jll()t.  sI)Jtlt.l~tl lfJ1'i.
11ilt 'ul)llI -t, sel-esa.
Ilttkil)   s:t  Sl Si l).
Il g)'hii-kil) l'  snltil)i,  pI-a1gl)ti'aC'
ma.imldl) ug salipi.
tisa.
panlday sa cota.
baba.ye Iriga c(,aslonon.
lalaki nga caslontin.
ina6n sa cas',l.
amna6n sa casal.
taytayan.
I 1,.UPl)H gr()l'l
i )cado..
li tmub6, madalf, lactud.
'  aIinaclit, dinalf, linactutd.
t) Lg'cala'tt(, pagUal, pgeual  agcaldaclit.
t  ln() (,.
tul isan.
matsilaw, masiga, maIkidlap.
casinaw, (asig, (eakilap,
ca gilaw gilaw.
(' f  2'  |  1 \s  g;| *  \



B


29


1)righlten to, v.   )',agsilaw, p)agkidlap, pgcasiga,
paggiltaw-gilaw.
brillant, adj.      masinaw", masiga.
brim, n.            daplilt, "copa" Qa calo.
brimstone, n.       azufre.
brime, n.           tubig nfga i)un6 sa asin.
bring to, v.        pagdala nganhi.
brink, n.           daplin.
brisk, adj.         malag-sic, mapiseay, malipayon.'
bristle, n.          )'allhi lo sa baboy.
brittle, a(Ij.      atg imasayli l abuong mabali,
nmibluac..broadl, adIj.      laait..,W
broil to, v.        p)ag-asal, l)agtal)a..
Ibroile. I, n.      ttal)-anlla i.
biochitis, lI..      "bro(luitet.
broodhen, II.       aiug h imiungaall riga naglumlom.
brood to. v.        paItlumlom.
brook, n.           sa)ang' (liutay.
broom, in.          silhig.
broth, In.          sabaw.
brother, n.          igsuo()(' lalaki.
brotherhood, n.     pagrcuamanagsuon, paghiu;sa  sa
mmga magsulon.
brotherly, adj."    sa pageamanagsuon.
brother in-law, n. bayaw.
brow, n.            agtang, kilay.
brown, aL j.        maitom-itom.
bruise t',, v.      pagpislat, pagpislit, pagdugmoc.
brushl to, v.       pagsipilyo, p)agsilhig.
brush, u.           sipilyo, silhig.        i
brute, nl.          malanal.).
brutal, tdj.       minatuanap.
brutality, I.       pagcamananap).
bubble to, v.       pagbucal,                /




)1


bucket, n.
bud, n.
bug, n.
build to, v.
building, n.
builder, n.
bulk,- n.
bull, n."
bull-dog, n.
bullet, n.
bump,, n.
bundle,,, no
bungle. to, v.
buoy, -n.
burden, n.
burglar, n.
burial, no
burialpi ace, no
bury to,. v.
bu rn to, V.
burnish to, v.
'bu rst to, v.,
bush to, V..business, n.
busyv, n.
but, coni.
butcher, no
butter, n.
butterf ly, n.
button, n.
'button-hole,
buy to, v.
buzz, n.


timba.
udlot sa cahioy, salingsin, aahta.
dugho.
pagtucod, jpgbuLIat, 'pagganml.
magtutueod sa balaiy.
catilingbani, cadaghianan sa bisan
unsa.
toro.
ir6 'nga dacd', i r  nga mnaisg
pah~iog    huba'g.
pagbu hat sit ba-ol nga p)agcabuhat.
boya.
luwan.
cawatan, tulisan.
lubong.
lubnganan.
paglubong.
pagsunog.
pagbulit.
pagbut6.
cahoy nga diyutay.
buhat, catungdanan, patigayon.
may buhat'.
apan.
mangingihaw.
mantica,' mantequilla.
alibangbang.
boton'es putot.
ohales.
pafgrpalit.
dahuno~g, hagonghong, caghu,.




cab), 11.
cabban, n.
cabbae, n.
cablen 'no
cage, n.
cake, n.
calcine to, v.
calculate to, v.
calculation, v~
calendar, w.
cal f, n.
calamity, n.
cal I to, V.
caller, n.
callous, adj'.
calm, adj.calmness, n.
calumny, n.
calumniate to, v.
camel. n.
camera, n.


coche(.,       3
camar-a, taug sulod sa usa ca sacayarn, p)ayag.
coles.
cable.
-cochero,
*jau La.
torta.
p)agbalhin ug bisan unsa, sa pagcaIapug pagcraagiw.
pagbanahana.
banaban'a.
calindario, almanaque.
fang nat'i sa vaca.
calisod, caguol, cadaut.
pagtawag, pagd-uaw.
d um'od iiaw.
kinobala'n, linopacan.
malinaw, mahusay.
calinaw, cahusay.
buitangb utang.
pagi)utaflgbutang.
camello.
cas-angcap~afl nga. igdadapat sa pagretrato.
hanufa uga p)atag.
"campafi a"
pagh imo.
lata, las() nga estanto.,
nanal.
pagpaspwa~, pagwal~a.
cancer.
tawngo, mintuhiotuhoon, putong.
j)1 1101101.


camp,) n.
campaign, no'camp~hor, II.
can, V.
can, n.
canal, no
cancel to, v.
caincer, n.
can d id, ad~i.
eaII11didate, n.
uk I ' ligrit,  11.




C


C32


candle stick, n.
candor, n.
candy, n.
cane, n1.
cannon, n.
cannonade, i1.
cannon-ball, 1n.
canoe, n.
canopy, n.
cant, n.
cantalupe, n.
can vas, 1.
canvasser, 1i.
capable, adj.
cape, n.
capital, n.
cap)italist, n.
capitulate to, v.
caprice n.
CapstuIle, II.
captain, n.
captious, a(lj.
captive, n.
captivate to, v.
captivity, n.
captor, n.
car, n.
carabine, n,
tlcaraml(l, n,
O~miK~en.


Iangl 1)llbtatloanarn sa canlila.
ca llay.
matam-is, IlUce.
(atwayvil. sltngco(l, ha.ston.
c(an.yon, Ilthang.ll
anrg 1) igluthang.
hala sa eany6n, sa luthang.
sacayliiN nIlga diyotay.
do-:el, pabi6n, tabil.
ang sinultihlnn  nga matlabuloc ug
malisud nga sabton, minaut.
mceln n.
cantamntaso,. angr lagsu kit, patgsusi.
mag's tsusi.
g'orra.
tal(cus,  ac(alhimno.
Il:w is,
)UOl(l:lin, I)isati tinsa 1iga dacu
u.,llatno,   ang  lun )odl nga p)u10koaI1, ca't)becera sa 11sa ca lalawiga.n c(in capnllud(-an.
dato, m:ay   i)pihonan.
Ipa^g-3m I),').
(,,llgsalil(' Ml lnga paghuot.
(  )ul)51I hi.
(.al)ih t Il.
s:llijll(r:.l)aw, (lili matuodl.
billa~2'.
)agl")illh'      Ij)gpalnihal g r.
ang cal)ilhag.
maT'ladacolp.
c arro.
p)sil i  'a }hamuh6.
('arfamelo.
'rl'llIu(cUll o i)ftS ng'a mahal.,.




0


carcass, n.         an~ minatay sa usa ca mananap,
-ang lawas nga pataS.
card, n.             -tarahla, tarheta, carton.
card-board, n.      carton.
card-table, n.      larnesa ng' sugLalan.
care, n.            anlg I)lag)antay, ang- pagalima.
career, n.          cari(rca, hingohaan.
careful, adj.       mabilnantayon.
carefully, adv.     sa paaging mabinantayon.
carelessness, n.    pagcawalay pagbantay, ang pagpasagad.
caress to, v.       I)ag-ogay.
caress, n.          atg' pag-ogay.
cargo, n.           luan.     g
caricaurie, x.      larawan nga cattoanan.
carnal, adj.        lawasnoml.
carnival, II.    c'1 1rnlaval.
carol, n.           villal ico.
carousal, n1.       piesta, calirgawan.
carpenter, n.       pan(lay sa cahoy.
ctapet, I.          tail)on sa t mga lamnesa, cablan
carriage, n.        earwale.
carrier, n.         mnagdadala.
carry to, v.        l)agda1t, I)aghlatlt(d.
cart, n.            ca(rromata:
carve to, v.'         )ggsiilsil, i)aglabra, p)agiloc sa
mg'a bato, ti>unbagra, l)uthaw,
etc; p aghi walliwa.
carving-knife, n.   dacunig sip)l.
cascade, n.      *   busay, lambacan* sa tul)ig.
case, n.            cah6n, cahigiayonan, nahitab6,
buraca.
cash, n.             salapi 'nga inisip.
cashier, n.          magtitipig sa salapi.




C


34.  *.   ", w   I *   -.
cask, ni.
casket, n.
cassock, n.
cast to, v.
castanets, n.
cast-away, n
caste, -i.:
castor-oil, n.
castrate to, v.
castration, n.
casual, a4j.
casually, adv.
cat, n.
cataclysm, n.
cataplasm, n.
cataract, n.
catarrah, n.
catastrophe, r
catch to, v.
catcher, n.
catechise to,
catechist, n.
catechism' v.
cater to, v.


barril.        ~
caiong diutay nga sodlanan sa
mtga hiyas..
sotana, sapilt sa pari.
pagbalibag, pagsalibay, pagbon6,:
" -    paglabay; pagtunao sa tumbaga,
bulawan, puthao.
castaflietas.
pinilian.
caliwat.              '
aceite de castor.
pagcapon..
ang pagcaptn.
pulong con buhat nga wala huna'hunaa,     paabuta, hulata,
taculahao.
sa tagculahldo.
iring
dacung cagubut.
ha 6cop hantpol.
' busay, ambacin "sa tubig.
ub6, sip-on.
1.    dacung nahitab6.        '    '
pagsal6, pagCuha, pagdacup.
magsasalo sa bola.
v.     pagtudlo sa  )agtolon-ang
cristianos.
magtotoon sa I)octrina, cun sa
pagtolon-ang cristianos.
basahoni nga sinulatan-sa toca, sa"
pangadyeon ugg. pagtolon-aiig
cristianos.
pagsangcap cang bisan kinsa sa
mga macaon.
ang magsitsan'gcap s mtga mnacato l


eRervr, n.




C


35


cathedral, n.     catedral.
catholic, n.      cat6lico.
cattle,            ang cadaghaaon s.a vaca, cabayo,
cabao, canding, ugb.
caiuse to, v.      paghliino, pagbuhat.
cause, n.ginic4arn, hinungdan.
cauterise to,. vpagpako, pagsonog sa un6d sa
mga samad nga dautan ug nadonot.
caut:ion, n,.      ang pagbantay, ang paghinay.
cave, n.           langob.
cavity, n.         lungag, boh6.
cease to, v.       paghunong, pag-oropg, pagundang.:
ceaseless, adj.    walay 'paghunong, canunay.
cedar, n.          cedro, lanibga.
ceiling, n.        kisamni.
celebrate to, v.   pageaolog, pagbantog.
celebration, n.    ang pagsaolog, ang pagbantog.
celebrity, n..    cabautug.
cellrx, n.         ang sulod sa ilalom sa balay.
-ell, n.           ang sulod sa usa ca balay cun
usa ca bilangoan.
cement, n.         cemento romano.
cementery, n.; lubnganan, menterio.
censor, ri.:.   magsasaway sa mga basahon ug
mantalaan.
cent, n..   us' ca sintabo.
centiped, nD,      uhipan.
central, adj.     atng nahatungod sa taliwala sa
bisan unsa.
c   entre, n.      ang taliwala sa bisan unsa.
ceittury, n.       ang sulod sa usa ca gatus ca tuig.




(A


6)I


(c 1'(ere   )tl.  11.. ter't  i: tyv lIj.
c rtaiinty, n.
certeificate, n.
ccrti fy to, v.
chafe to, v.
chaff, 'n.
chain, n.
chair, n.
chairmtan   n.
chalice, n.
chalk, n.
challeng'e to,
challenge, n.
cha(.lTi t-, I!.
(4atfllhl'le1)II, 1fl.
chainige to, v.
chanll^itlel, adj.
cliannl(l, n..
charnt to, v.
eliant n.
chap to, v.
chapel. n1.
clhaplainl  n.
chapter, n.
charaee *. n.


NITRI(onias.
ln atluod, stayod, (dayag.
camiatuoran, casayoran.
camatuoran sa bisan unsa.
pagmatuod.
pignrosnos, lagdosdos.
t:tl u)p.
talicala.
lincoianai. f
ang pamnu flno sa usa ca  tigom.
caliz.
g iso, tlisas.
pIaghalgit,' pagl)agad, sa pag-away..
ang pagltagit, ang  paghagad sa
pag-away.
sutl(d sat It)alay.
inltailtja)  taint ioninggon sa toe(5.
atIg lal)i ig nmaa'yoIlla magrdudula sa
'I)asel)all, 'tennis',h'iand-ball'ugb
cahii'ayoiiai, palad.
pag-i lis, pa tgbl)tylo paglalhin, pag'si nsiy o, l)ag-usab..
ang mallimong pagausalbon, pagabIalhinon, pagala-inon.
canil, bungal6s.   *
paogcanta, pagawit, pagrambtl alan.
awit, canta.
pag-boac, paglotac.
calpilla, diutayng simbahan.
cap ellan.
ang bahin sa usa ca basah6n.
kitiaiya sa mga tao ug sa moga butang; batasan, gawi.
uling.


C haloal, -n.




C


charge to, v.
charitable, adj.
charity, n.
charm, n.
chase to, v.
chaste, n.
chastity, n.
chat to, v.
chattel, n.
chatter to, v.
cheapness n.
cheap, adj.
cheat to, v.
chelck to, v.
clheek, n.
cheek-bone.
cheer, n.
cherful, adj.
cheese, A.
cherish to, v.
chess, n.
chest, n,
chestnuts, n.
chew to, v.
chicken, n.
chief, n.
chide to, v.
child, n.
childhood, n.


p)agtugon, plagsumbong.
maloloy-on.
calooy, gulgina sa Dios ug sa
atong isigcatao.
catahum   caayag, caariindot;
lumnt y.
pagrpngAvyam, paggucod.
ulay,. putli.
ca-ulay, caputli.
pagRulti.
mga butang nga madala nato
b)isan ast kita paingon, pananglit: mga siya, calo, aparador, ugh.
pagtingog sa perico, abucay.
pagcabai)ralto, pagcaubus sa bili sa
bisaLn unsa.
barato' ulbus ug bili.
l:tpglim bong.
I agpugong.
api'ng.
lang bucbg sa aping.
caliay.
malilpayon.
queso.
pagbat6n.
aje(drez.
dughan.
castafia.
Ipag- usap.
pis6.
punoan.
l)ags'away.
bata.
ang pagcabata.




childish, ad~j.
*hildless,,.di.
chill, ad.j
chi 1ines, Ii.,chilly, adj..
~chin, w.
chip to', v..
chirp to, V''
chisel, n.
chivalrous, ad~j.
ehivalry,. n."
ohlorofovm, _n.
hoboelate, 'Al
chocolate-pot, u.
choice, no
ehair,,n,.choke to, V.
cholera,,n.
choose to, v.
chop to, v.
chord, n.
chorus,, n.,
chrism, n.
Christ, n.
christen 'to, v.
christening, no
c6hristendom, no


birnat-it.
ang walay anac.
mtabugnato.
tugnso, huhita'kig.
gitugnao.
a Wang..
Opgtipc,,pfagrtipic, pagdogrnoc,-pagsajpsap.
pagyapyap sa mga. langgam.
tigib.
ang tawong maayog gawi''.
caballiria
cloroformo.
sicuate.
butanganan sa sicuate.
piniliay, ang pagpili.
coro.
pagi uoc.
colc'ra.
pagputol, j)agtadtftd.
culdas.
coro.
santos nga l-ana sin'actan ug hal
samo.
Si Cristo.'
aghunyag
unyag.
ang cacristianosan, catilingban'sa
rnga cristianos.
cristianos, binunyagin
V. paghimo ug chistianos.
ang cacristianosari, ang catilin~go
ban sa mga cristianos.
pasco sa pagcatao.,
visperas, s~t pasco Ss pagc~kdao.




11
1;
V


christian, n.
christianise to,
christianity, n.


christmas, n.I
phristmas-eve, -n




0


39


chronic, adj.      canunay.,
chronicle to, -v.  pagrnantalat, pag..asoy, pagbalita -'s
sa' nanghitabo'.
ch ronicle, n.     balta
chronicler, n.     magba'bal ita.
chubby, adi.       mnztam boc.
chuckle to V.      pagreataugdcicyo
chum, n.           cauban, higala.
ch urch, n.        simbahan.
churchman, n.      pari.
churcjiyard, n.   1lubngranan.
churl, n.          bokidnon, tawo nga b or'Ong4
clwrn;n            sudlana-n sa mantica.
cigur, n.         itabaco.
cigarette, n.      cigarrillo.
cinnamon n.        canela.
cipher to, v.      pa~hap.
circle, n.        -malingin.
circular, adj.     circular.
circulate to, v.   pgibot, paglip6t, paglicos.
circulating-.library,n'-mga basahon n'ga ig'susuroyw.
circunstance, n,   cahigayonan'.
-circumve'nt ov   p-agpamintaha sa u ban, tungudf
sa calabi:cun sa limbong ba.,.,
circus, n..        halintong,. circo',
ci Ster  n.  "     tanigke sa tubig'.
citadel, n.        Cuta nga haduol sa ciudad., - ~
citizen, n.        tagilungsod, lungsoranon..
citizenship, n.    ang' pageatagrilungsod.
citron, n.         biing-a igra maingoningron sa S:a
Malton.
ctn.            c'iudad.
civil1, adj.      mixaa biabihon.
civilization, n,   causwagan.








C


40


claim to, v.
climber to, v.
clamorous, adj
clan, n.
clang, n.
clandestine, adj.
clap to, v.
claret; n.
clarinet, n.
clash to, v.
class, n.
classefy to, v.
claw, n.
clay, n.
clean, adlj..claenliness, n.
clear, adj.
clearness, n.
clearly, adv.
cleave to, v.
clemency, n.
clement, adj.
clergy, n.
clergyman, n.
clerk, n.
clever, adlj.
cleverness, n.
cliff, n.
client n.
climate, n.
climb to, v.
clinch to, v.
clip to. v.


1)aglpangayo.
pagc(lt clat.
caballtyan, banay.
a'got iot, caigot.
an r nallilo(ng, tinago.
vino, tinto.
clariiinte.
pagbanga.
cl ise, calainan.
l)a lain, i)agbahin.
carnot cln tiil sa mga mananap
ugmga langam.
yut:a.
limil)io, malinis, walay boling.
I)agc:tvwa:lay I)tlling.
mintin-aw, maliayag.
catin-c-aw.
sa c:ttin-awvan.!)aP'Cn:pot.
'calO y.
matlololy-ol), mapuangoron.
catiliiiigl)ni sa mga paring clerigo.
I)atrin ' cl'rigo.,'('cr'ibietlite, del)cndielnte, cawani.
t)altid.
cahati d.
l)at() Itg1 (dtacO.
t ila ial)gltBil.
ang, c.ahimltang sa init ug tugnao,
sa usa ca yuta.
pagcacat, pagsaca.
pagcomo.
pagprltol.




C
clippings, n.
cloak I1.
clock, n.
clod, n.
close to, v.
closely, adj.
closet, n.
cloth, n.
clothes, n.
clothe, to, v.
clothing, n.
cloud, n.
cloudless, adj.
cloudy, adj.
clown, 1n.


club, n.
clumsily, adv.
clumsiness, n.
clumsy, adj.
clusteir,  n.,
coach,. n.
coach I)ox, n.
coachlman, In.
coagulate to, v.


41
pinutol.
Ce ll, t.
ol'asan nga dacu.
bogon, ugdo nga diyutay sa yuta
nga tibuoc.
pargsi 'ta.
sa pag'capigot, sa haduol.
calli bangan.
panapton.
biste, saput.
pagsal)ut, l)agbistc.
biste, saput.
panganod.
wvalay p)anganod.
gidag-uman, gipanganu ran.
ang matistis, ang matiao sa usa
ca dula.
club.
sa l-agcabastos.
anrg pagcabastos.
bastos.
1ul)ig.
cochle.
pescante sa coclhe.
()clj ero.
1)agcatil)uoc sa tubig, gatas, vino,,dug6.
bastos, binukidnon.
baybaybay. bay.ayon.
pagolo-olo
lalaty s* mga lawalawa.
n1llo( 1()C.
bulang sa manoc,
bi) langan.
(5Alig'e, anlg basahol llga nating

coal, n.
coarse, adij.
coast, n.
coax to, v.
cobwleb), n.
cock, a.
cocktighti ng, n,
cockpit. n.;O e',  1l:




42


coercion, n.,coffe, n.
coffe pot,~ n.
coffer, ii.
coffin, n.
cognjition,- n.
cog', n.
cogitate to, V.
cohabit to, v.
coherenit, adv.
coil to, V.
coi n, n.
coincide to, V.'
coincidence, n..cold, ad~j.
cold-bloodled,' adj.
coldne~s, n.
colic, n.1
collap-e to, V.
collar, Ii.
collect to.
collection, n.
collisioni, i.11
college, II.
colonel, n.
coloss'al, adj.
color, n.
col t, n.
combat, n.
comi), fl.
combine to, v.


'ban sa imgoa balaod sa usa ca
I i-trgsod.
-ang, pagpugos.
cafe'.
aug sutdlananth sa cafe'.
tipigan~an. sa spalapi.
lungon..,ang paghibalo.
ang jrggipon sa. usa' ca ruela.
paghtn hunaina.
pagipon.
ang muangay, ang muoyon sa
bisan unsa.
paghip)os.
salapi.
paghifigo.
ang p~aghiigo,.
mabugnao, ang dili magdiparal,
diii magtagad.
arig (liii mobati.
catugriao.
Sool sa tian.
P1nt1gtu miag.
culello, collar.
p)agtigomu.
catifingbanl.
banga(r,,.
cole~gi, tolon-anan.,coronel.,
d L011 caayo.
color, boloc.
cabayo, n ga bata pa.
gubat, away,.
j(r-ipoll.




combination,, no
come to, V.
comestible, adj.
come't, ni.
comfortable, adj.
comfort, n.
comic, ad~j.
command to, v.
commander, n.
commandment, n.
commemorate to, v.
commemoration, n.
commend to, v.
Comment, n.
commerce,
commission, n.
colmmit to, V.
commodity,
common, -ad"J.
communicate to, V.
communication.
compact, nI..
companion, n.
company, n.
compare to, V.
comparison, n.
compel to, V.
compete to, v.
competent, ad i.
competition, n.
competitor, n.
complain to, v.
complaint to, v.
complete to, V.'
complete, adj.


ng  1pti-on.
pag-anh i.
macaon.
cometa.
maalyo.
c al' i pa Y.
cataw-ainan.
paggsugo.
comandante.
sogo.
pagdomdom, paghandom..
ang paghiandom, ang pagdomdom.
pagtugyan.
ang pagsaystay.~
patigayon.
comisiori.
pagbuhat ug sala'.,caayo) sa Jpageabutang, binta'ha.
(lagh)an, Can1 II ni ay.
pngpahibalo.
angQ~ pagp~ahibalo.
dasoc.
cauban, cuyog, ipon.
capunongpunongan.
pagrtanidi.
ang pagtand~i.
pagpugos, pag-aghat.
pag-indig.
angay, tacus.
ang pag-indig, inindigay.
ang makigy-indig.
pagsumbong, pagmahay.
sumnbong.
I~agp~un6, paghuman, pagtibawas.
ptun6, IumIan, tomain, natibawas.,




(J


44


complicate to. v.
cornl)limnIlt, n.
comply to, v.
comp)ose tQ, V.
composition, II.
coml)rntulnd to, v.
coml)'(elielnd to, v.
compress to. v.
com)prise to, v.
compromise, n.
compulsion, n.


'pagdah ig.
catahu  ran.
pagtuman.
paggama, p)agtocod, pagbuhat,, pagma6.
binuthat, tinucod, mina6.
ptagbtliatt, l)af'tllcod, pgt('maS,
la),go'ama.
l)agA'Sibut, plg(ilia,' pagtokil), paglocopl, p)ag,;a('op)..pag iugos, l)ag 1)Ligos, pagp ig-ot.
pagglocol), pag'sacoJ).
cabilinganl,   C~.(.'.ulian.
ang pag'pugos, ang paglugos, ang
pagpilit.


compulsory, adj.
compulte to, v.
Comrade(lc, 11.
conceal, to v.
concede to, v.
conceited, adj.
conceive to, v.
concentrate to, v.
concern to, v.
concerl'ling, prep.
concert, n.
conciliate to, v.
concise, adj.
conclude to, v.
conclusion, n.
concord, n.


linugoA, pinilit, pinutgos.
l)ag-ilhap, pag-isi p.
calubftn, eactulvog.
patgtag(o.
pagtugot, paguyon, pagangay.
ang nagpaca aron ingnon, andacan,
maandacon.
pagsabut, pagtukib, pagalam,
pagmabdos pagpanamcon.
pagtipon, pagipon, pagusa.
paghitu ngod.
mahitu ngod.
cahusay, concierto sa musica.
paghusay, pagayo sa mga c.lbubut-on nga nagbingkil.
linactud, dinaclit.
pagtapus paghuman, pagti bawas.
catapusan, san,2putan.
cahusay, ang paghiusa sa mga tao.




C
concl 1r to, v.
condemn to, v;
coIl(ltllCe to, V.
condeselnd to, v.
condition, n.
cond(l(le to, v.
condUict, n.
conduCtor, n.
confederate to, v.
confer to, v.
confless to, v.
confide to, v.
confidence, n.
confident, adj.
confirm to, v.
conflagration, n.
conflict, n.
confound to, v,
confront to, v.
confuse to, v.
confusion, n.
congratulate to, v.
congregate to, v.
congregation, n.
congress, n.
conjecture, n.
connect- to. v.
connection, n.
connive to, v.
conquer to, v.
conqueror, n.
conquest, n.


45
pl:rtiml)lbl(lo, Im):ltingrol.
pagsilot.
l)agti ) I(C,.
pagcrtl) llI,:Li(-, cahimtang.
pagd(ala, 1)a:'hlatud.
gawi, bl:)at.as:tn.
1niagd' 1 {dat.     '
pagl ii usa.
pagl'pak Ii. lti, pagpakigpulonrgpulong,
l)ao'noln)IS'tl, 1)agtugan, 1pagsugilon
paglugtyan, l)aglaum, pagsalig.
ang l)patgsliy, ang l)aglaum, ang
pagtul gyan.
misalig, mi lIuln.
paglig-on, pagmatuod.
datcng su lno2'.
atl)alis:l, casa'Ln,)c, casungi.
l)ag')Ool)c, p )tLtcatlibog, pageaboloc.
p)agsil)(, )ag-angay.
pt   LgstmoL, )at) 'bu l, paagali bog'.
casamoc.
pa)tgpahal ipay.
l)ag'tig um.
tigumn, catitirnman.
tigum, caitilmnan, catilingban.
bnabaltna, catat hal).
paglanggikit, pagusa.
ang plaglan,'.g'ikit, ang pageausa.
ptgtabon.
pagdaug, i)ar-ungcon, nga linugos
sa t1sa ca ginharian ug yata.
mananaug.
ang pagdaug, ang pag-angcon nga
linugos ug yuta,




C


consciences, It.
conscientious adj.
consecrate to, v.
consent, n.
consequence, n..
consider to, V.
considerable, adj.
consideration, n.
consign to, v.
consist to, 'V.
console to, v.
consolidate to, V.
consolidation, n.
conspicous, ad~j.
conspiracy, ni.
conspire to, v.
constant, adj.
constituent, adj.
constitute to, V.
constitution, n.
constrai nt, n.
construct to, v.


caran~~a~uninga anma sa ato'ng
salabutan sa pagrila sa dautan ag
sa rnaayong/, hunahufta.
tawrug rnahutnahunaon.
jghalad, p)agpanalangin.
aug pagtugot, ang paguyon..
au g sangputan, ang aetiniAtuioran.
pa.ghunahun'a', jpagj~alitdonlg.
ang tacus nga hunahunaon,.ang
butang ngat dacu.
hunahuna, palandong.
pagtugyan.
p)agcabuihat sa us-a ca butang sa
lain, pAgtindog.
Pagilipamy sa nasuc6.
paglig-on pagtipon, pagusa.
arig pa'tgcmsa ang paglig-on, ang
itiman-an, bantu'ganf
aug jpagalsa, ang pa~gsucol s'a inga
punoan.
pagz-alsa, pagsucol sa mga punoan.
canunay, aug nagapadayon'sa
bisan 'u nsa.
aug Usai sa mgra bahin nga ~gidapat
Sa )arg.buhat sa usai ca butang.
pagtucod, paghimo, paggama.
ang pagtucod, ang pagbuhat, aug
jpaggarna, ang paghimo,~ aug labawng balaod sa usa ca lungsod.
aug paglugos,- ang pagpugos, aug
P~agpig-ot.
pagbalay, - )agtucod, pagbuhat,
paggama.
paghubad,. pagsabut, pagila..


construe to, V.




C
consult to, V.
consume to, V.
consumption, n.
contact, n.,
contain to, v.
contemplate to, v
contemplation, n,
contempt, n.
contend to, V.
content, n.
contention, n.
contentment, n.
contest to, V.
continual, adj.
continuation, n.
continue to, v.
contract-to, V.
contradict to, v.contrary, adlj..
contra-st to, v.
contribute to, v.
contrive-, to, Y.
controversy,, n-.
convene to, v.
coavenience, n.
convenient, adj.
conen n.
conventin n.
converge to, V.
uoinversationl. n1,


41




pagpangotana, pagpakisayod,
pagpakisambang.
paglaglag, pagrtapos, paghiurot,
pagliuman.
ang paglaglag, ang paghuman,
-ang paghurot, Itica.'
pagcadapat, pagcasigpoit.
pagsacop, 1)agsulod, pagpugong
sa mga cailibgan sa tao..
pagtan-aw, p~agsud-ong, p~aghu1 -nahuna.
ang p)agtan-aw, ang pagsud-ong.
tamay, pasipala, yubit.
p~aglalis, pag-away.
malipayon.
lalis, away.
calipay.
pagilog-.
canunay, nagapadayof.'
sumpay.           II
p~ag~padayon.
1)agpakigsabot.
p~aglalis sa gipulog sa uhban.
ctawavay, tiahasupac.
I)agsucuahi, pagcalayo, pagcahaihin.
pag-taintit,Ijpagtabang.
pa-fgin~aO, 1)ap',tu cod, paggama.
awvay, lalis, lantugi.
Pagtfigom.
caayohan, ang pagcaangay.
a ng ay, mirt,.)o.
con vento.
tigom, catiguman.
pagp~aingon, pagpadulong.




C


48


converse to, v.
convert, In.
convert to, v.
convce t(, v.
co.vict to, v.
cornvince tIo, V.
co,)k, n.
cook to, v.
cool)erate to, v.
copartner', nl
copious, adj.
coppl)er, n.
cOlpy, n.
co)p to, v.
cord, 11.
cordial, adj.
core, n.
cork, n.
corn, n.
corner, I.
corpse, II.
corpu llellt, adij.
correct to, v.
corrIes1lon d to, v.
corresoldelnce, In.
correspondent, n.
Corroborate to, V.
corrupt to, v.
cost to, v.
costume, n.
(cotatge., IIn.
cotton, 1.
couchl to, v,


lPa:l:)ak igs It i, pagsulti.:zaig' ni li:lic sat tinuod nga Tinohoan
lmt'tlli ic sa l)ios, pagbalic:a tiltiod nl(t Tlit iohoan.
1,  cl. alt. j)ao'h)atod..la.  cor)lnm, p)agila nga usa ca tao! 1('1,sa(ld-an. 1
J)lt:4'd(i:t()' sa lain sa camatuoran..
Im;.lotlo.
l)ag' )to.
I)ag'ittIi, tntIg'.
d(lafflllltan I, rnaldagsang.
t inllna I )tt'a.
lliilt llad.
pisi, cultdas.
C1)k cli),   S c)l's(llg.
t'ni llt/1 A'.
l:;.vasi1O]i,, aigi dacuon ug lawas.
pI)t1,'a\\'vay, pRagbadlong.
l  '')l<,,  l)x'agli-igo.
tifnl  ' I I I I  I
fl%.. \Slilht.ll
i)agcsog, paghatag ug gahum.
laL!)()loc, )pagdaot, pageadonot.
p)agbi li, lagbale.
biste, sa|lplt..pufc.1iiyd;1*.




C


Collgh, no         116
Cough to,. V.pau)5.
coulisol, n.       tam'bag, manatnambagr.
count to, V.      jpag-ihap, p-a~gisip.
countenance, n.    nawng, dagway.
counter, n.        iphianan, isipan.
counteract to-, V.  pagbatoc.
counterfeit to, v.'  pagmaomao sa bisan unsa, salapi,
sulat, ugb.
countless, adIj.   diii maihap. diii maisip.
country, n.        iungsod,, yutang nataw'han.
cQUplC, n.         pares.
courage, n.        caisog.
courageous, adj.   mais)g.
course, nt.        ginalactan, alagianan, dalan.
court, n.          balay sa hari, huema'na~n.,con rteous adj.i.  -may batasan, maabi-abihion.
courtesy, n.,     ang, pag-ahiabi, pamatasan.
court house, n.    hoemanan.
courtyard, n.      hari
cousin, n.         ig-agaw.
cove, n.           lo-oc.
covenant, ni.      salbut.
cover to, V.       p)agtahofl.
cover, n.          tahon.
covering, n.       biste saput.
covet to, v.       pag-ibocr, I)agtinuglia, pagrhiCIA W.
cow, n.            baca.
coward, adj.       talawan..
crab, n.           alimango.
crabbed, adj.      masap pod.
crack,, n.,        agdfiot, cagascas,. hagonos.
cradle, n.         higdaan flga diotay nga pagacuanan sa mga bata. Dapit nga




C


50


craft, n.
crasftsman, n.
crafty, adj.
cram to, v.
crlamp, 11.
orash to, v.
carter, n1.
cravat, n.
crave to, v.
cravenl, adj.
craving, adlj.
crawfish, n.
cfr'awl to. v.
c razy, adj.
creak to. v.
cream, 11.
crease, I.
create to, v.
creation, n.
creator, n.
creature, n.
credentials, n.
credible, adj.
credit, n.
creditor, n.
creed. n.




gicatawhan ni bisan kinsa. Ginicanan, Sinugdan.
calake, hilhalo.
ang mahibalo ug usa ca arte.
mal imbongon, limbongan.
pagsulod sa baloyot, sa caban sa
bisalt u nsa sa dasoc caayo, pagpig-ot, pagptilno.
calambre.
pagrlttac(, pagtonog, i)agh:lgblong.
ang )ali)a sa volcan nga agianan
sa ealayo,, aso, ugh.
corbatta.
paglhangyo, lpagpangalioplo.
taltatan.
ang dili matagbaw.
u wang.
pagcamang.
buiang.
pagtagotiot, pagcagascas, paghaguflos.


nata.
conot.
pagbuhat, paghimo, paggama,
pagmao.
raig plaghluhat, al.gr paggama, ang
paghimo, anug pagmnao.
magbublhat, mint gnamao, maggagama.
hinuhat.
camatuora l. I.
catohoan.
maayong dongog.
ang hingut/argan.
ang' pagtoo.




C)


-t1


creek, n1.         sal)a.
creep, Ii.         )!aglsagllyo(I, paghlisaghid.
crescent, adj.     ang nagadaco, ang nagatubo,
ang bulan nga nagatibooc.
crest, n.          tap)ay.
crevice, n.        bo)ac  lotac.
crib, n.           pasoligal.
crime, n.          sala.
criminal, adj.     sa(l-an.
crimson, n.        ca.mesi, buloc nga mapula ug
azul.
cripple,l, n. and adj. 1,ncol.
crisis, n.        p)agcal)lii,.
crisp, n.          colongon.
critic, adj.       manltnaway.
criticise to, v,   pagsavway.
croak to", v.      pagiyac, pagyagae, pagtingog sa
mn'a Ilaugam.
crooked, adj.      balico, hiwi.
crop, n.           abut sa.yuta.
Ceross, 11.        cruz.
crouch to, v.      pargyucbo, pagdoco.
crOW, n.           Owac.
crowd, n.          pundoc.
crown, n.          corona.
crucify to, v.     paglangsang sa cruz.
crude, adj.        hilaw.
cruel, adj.        mabangi.
crumb, n.          ahg dogmoc sa pan, mumho.
crumble to, v.     pagdogmoc, pagcadogmoc.
crush to, v.       pagpiot, pagpig-ot.
crust, n.          cogan.
crutch, n.         songcod.
cry to, v.         pag~iyagit, paghilac.




C


C  ~52


crue, n.
cuf f n.
cull to, V.
culminate to, 'V.
cuI rit n.
cultivate to, v,
cumbersome, ad~j.
cu'nning, adj.
cu p, n.
cuIpboard., n.
cupula, n.
curable, adj.
curdle to, V".
cure, n.
cu re to, V.
curiosity, n.
curious adj.
cu rl, n.
currency, n-.
currrent, n.0
curse to, V.
curse, n.
cu rtailI to, V.
curve'to, V.
cushion, n.
Custoni, II.,
customary, adj.
Customer
cut to, v,
cutter,. n,.
cutting, P.


icogr.
puffiOs.
paglain, pag'gahin, pagpili.,
pagtibawas'.
ang gisuinbong.P a.galima, paggalam, pagatyo.,
mabug-at.
batid, malimbongon.
taza, Ipalacssan.
ip-arador.
tomoy.
Matambal, inaayo.
pagtibuoc sa vino, sa tubiga, sa
duigo.
tamnbal.
pagtamb —ai.
ang pagp~akisayod.
makisayod.
culo'ng sa" buhioc.
salapi.
Solog.
pagbh i — naraot.
hhimi' I.Ot.
pagp()-ol.
bat.: ii.
nabaittsan.
soki.
pagputol, patgb:ugto.
pumoputol,
potolf




D)                                      53,


53


dabble to, v.
dagger, n.
daily,, adj.
daintly, adv.
dainty, adj.0,
daintiness, n.
'dairy, n.


dam, n.
damageable, adj.
damage, n.
damage, to, V.
damn to, V.
damnable, adj.
damp, adj.
dampen to, v.,
dance,. n.
dance to, V.
dancer, nb
dandy, n.
dwpger, n.
dangerous, adj.
dangle to, v.


pagbebo,, pagsablig..punyal, hinagiban nga hamobo.
matag-adlaw.
sa pageabayhon, sa pagcaangayan,
sa pageala m~i.'
lamiari, anga~yan, bayhonau.
caangayan, lam'i.
dapit, balay nga gibaligyaan sa
gatas.
inahan (sa us'a ca manana)
macadaot.
cadaOt.'
pagda'ot.
paghucom, pagholog sa infierno.
cahoeman, icaholog sa infierno.
umog.
pagumog.
sayaw.
pagsayaw.
magsa~sayaw.,
camitalagmunocadat
etalagman, mcadaot.
pageurog, paglingalinga, pagotoangtoang.
pagpangahas.
inangitngcit.
canitnit
mangitngit.
pagsursi.
manunorsi.
p ana.
pagdasrnag, paghun~o.
talaw'an, tinalawan.


d-are to, v.
dlark, adj.
darkness, n.
darksorne, adj..
darn to, v.
da'rner, n.
dart, n.
dash to, V.
dastardly, adj




I)


date, 11.
dative, n.
daughter, n.
dauntless, adj.
dawn, ii.
day, n.
day-book, n.
day-break, n.
day-scholar, n.
daytime, n.
deacon, n.
dead, n. and adj.
deadly, adj.
deaf, n.
deafen to, v.
deal, n.
dealer, n.
dealing, n.
dear, adj.
death, n.
death-blow,
death-penalty, n.
debar to, v.
debase to, v.
debate to, v.
debauch, n.
debelitate to, v.
debt, n.
debtor, n.
decapitate to, v.
decay to, v.


(:4ivo.
an'ac nga babaye.
casingcasingan, maisog.
caadlawon.
adlaw.
ang basahon nga sulatan sa mga
nalitabo sa matag-adlaw.
cabuntagon.
1ang nagatinguhla sa usa ca tolonltnall.
Ihor8s sa:a(Mlaw.
d i acono.
patay, minatay.
na(camatay, macal i isan g.
bongol.
pagbongol.
bahin.
maglpapatigaylon, lmagbabaligRya.
)atigayon.
minahal, hiinigugma, pinalanga.
camatayon.
pocpoc ng'a macamatay,
silot sa c(tlnatayon.
l>agl)ahaws, paghingilin, pagdili
paglakilp.
pagpaubus.
paglantugi.
malaway nga kinabuhi.
paglu'ya.
utang.
utangan, ang may utang.
pagl)lunggot sa liog.
pagcupos, plaghiiyos, pagfdunot.




i
I




p)


55


decease, n.
deceased, adj.
deceit, n.
deceive to, v.
December, n.
decency, n.
decent, adj.
decide to, v.
decision, n.
decisivel, adj.
deck, II.
declaim to, v.
(ldeclamation, rn.
declare to, v.
decline to, v.
[declivity, n.
decompose to, v.
decorate to, v.
decoration, n.
decorum, n.
decrease to, v.
decree, n.
decripit, II.
dedicate to, v.
deduce to, v.
deduction, n.
dIeed, u,
deem to, v.
deep, adj.
deepen to, v.
deeply, at-v.
deepness, n.
dfee', n,


cqmatayon.
aug namiatay.
limbong.
paglimbong.
Deciembre.
maayong pamatasan.
inatarong.
I)agliocom, paghinayac,
}ocoin.
ang macallocom.
inga salog sa mga sacayan, cubierta.
pagl)amolon)g sa cadaghanan..
ang pagpamolong sa cadaghanan.
pagasoy, pagsulte.
ang )pagdili pagsugot.
liatnayllay, handig.
pagglub)a, l)atglumpag.
pagdayaIlday'an, Ipaganindot.
layahidayan, anindot.
caligdoiig, caugdang.
pagcundo(l, pagulbos., )agcuipos.
sugo, balaod, pagbopt.
tigolang, angoangohon.
pagllalaad, )agp)ahanungod.
pagcoha, i agcupos.
ang pageolha, ang 'pagcupos.
1) ulat.
paghutnahu na, pagsabut.
halauan.
pagtokib.
sl pagcahalalutm.
cathalatim, giladnion,
~- UO.8.,




D


D                  56


deface to, V.
defame to, V.
defect, n.
defence, n.-..defenceless, adj.
defend to, v.
defensive, adj.
defer -to, V.
def iance, n.
de fiant, adj.
def icient, adj.
def iciency, n.
def ile to, V,.
def inition, n.
define to,' V.
def inite, adi.j
deform to,' V.defroud to, v.
defray to, v.
defy- to, v.
degenerate to, v.
degenpracy, n.
degrllade to, v.
degr-ee, n.
deity, n.
deign to, v.
delay to, v.
delegate to, v.
delegate, n.
'deliberate to, V.
delicacy, n.
delicate, adj.
delicious, adj.


pagjiapas, pagpanas,, pagpala.
pagdaot, pagbungcag,.pageuha sa
dungog.
icasaway, sayop).
laban.
auig -ivalay 'ic'alahatn.
ang icalaba'n.
pag-tis wag.
hagit, augtn pakigaway.
humahagit, umaaway.
c uIlang.
cactilang.
pagbulihug, paghugaw.
as~oy, saysa11y.
pagas~oy,
lhibaloanl, hiilhan na.
pagrri ai i sa, clagway, pagbalhin.
Ja~r lImIbo)ig.
p)agha y.1d.
p-iaghai t p)agrpakigaway.
p)agrdaot.
pagctudha sa dungog.
ring-ang.rl
pagrcama() ngra diosno'n, pageadios.
paglangan, pagdugay.
paghatagr ug! gahum.
ti nugya~nan, hinatagan ug galhum.
pagh unah una.
ang lami.
-angay bantayan, masakiton.
lamian, malana*




delight, adj.
delight to, v.
deliquent, n.
delirious, adj.
delirium, n.
deliver to, v.
delivery, 41.
delude to,..deluge, n.
demand to, v.
demolish to, v.
demolition,
detmostrate to, v.
demion. ii.
(emocracy, 11.
demoraliz.e io, v.
demise, n.
demur to, v.
den, n.
denial, n.
denote to, v.
denoulnce to, v.
dense, adj.
dentist, n.
deny to, v.
depart n.
department, n.


calipay.
paglipay.
sad-an.
tigyamyam, gisalimoang.
salimnoang.,
paghatag.
ang parghatag.
paglimbong.
lunop.
paglpalgayo, pag-ampo, pagpalgaliopo.
i   uagguba, pagtumpag, pagpucan,
Iaglaglag, paglumlag.
atl; paggull:,, ang l)agtuml)ag,
ang lpaElrlgp'an, aiLg la)ltaglag.
anlg!):tg{ Ilt-lnpag.
I gastnat l 0(1 I  g)l:y.x'ag.  pagl)a}iia:yt, i:;gl |)ai la.
yawa.
ang l)agmtnlf-ll< sna lunllgod.!pag(dal  t  st  Ia.!:t, tsan.
carmatayoln.
pagIldlis, pagZupac.
langol).
ang dili pagt1yon, ang paglalis.
pagl)asabut, pagpaila.
pagsumbong..
libon, dasuc, mabaga.
nmananambal sa ngipon.
pagdili, paglalis, paglimod.
pagican, paglacaw.
ang bahin sa usa ca buhatan,
cnn balay.
attg ltggi'tcai,:an 1 1)agl'ac'aw.


departl l' e, n.




D
deface to, V.
defame to, v.
defect, n.
defence, n.
defenceless, adj.
defend to, V.
defensive, adj.
defer to, V.
def iance, n.
def iant, ad~j.
deficient, adj.
def iciency,' n.
defile to, V.
def inition, n.
define to, v.
def inite, ad~j.
deform to, v.
def roud to, v.
de-fray to,1 V.
defy to, v.
degenerate to, v.
degenpracy, n.
degrade to, v.
degree, no
deity, n.
deign to, v.
delay to, v.
delegate to,, V.
delegate, n.
deliberate to, V.
delicacy, n.
delicate, adj.
-delicious, adj.

156
pagpapas, pagpanas,, pagpala.
pagd~aot, pagbungcag, pagcuha sa
dunigog.
icasaway, sayop.
laban.
-ing walay icalahan.
ang icalahan'.
pag-uttswag.
ha~git, u-ng pakigaway.
hIiumahagit, umaaway.
cultang.
caculang.
paghiLding, paghug-aw.
*asoy, saysy.'IY
pagas oy,
lubaloati, hi'ilhan na,.
maglai n sat da-goway, pagbaihin.
~)girn 1))i ig
P~agfhayad.
ptt)ja~grhit pigrpakigaway.
()ag(1 aot.
Cla~ot.
pagreuha sa. dungog.
an g-angc.
p)agcam.a{) ng~,a, diosno'n, pageadios.
p)acacatacitc.i
pgangan, pagdugay.
paghatag tug gahuin.
tinugytanan, hinatagftn ug gahum.
pagrhunahuna.
anglaii
ang-ay hantayan, masakiton.
lamiain, malam*




D


delight, adj.
delight to, v.
deliquent, n.
delirious, adj.
delirium, n.
deliver to, v.
delivery, In.
delude to,. vi
deluge, n.
demand to, v.
demolish to, v.
demolition,
cleLnostrate to, v.
Cemon. 11.
(democracy, ii.
demoralize to, v.
demise, In.
demur to, v.
dent, n.
denial, n.
denote to, v.
denounce to, v.
dense, adj.
dentist, n.
deny to, v.
depart n.
department, n.


calipay.
paglipay.
sad-all.
tigyamyam, gisalimoang.
salimoang.,
laghatag.
ang paghatag.
paglimbong.
lunop.
pagpaingayo, pag-ampo, pagpangaliopo.
paggu ba, pagtumpag, P)agpucan,
I)aglaglag, paglmll)ag.
al g paggitIba, ang Ipagtliln m)ag,
ang )pagpicl'ian, atlg lmglaglag,
ag l)agl' I)lpagtr
p.)aginlat i -)(, }ag)Ratlyag. pagp)aHay ag',  )aI.g)ai la..
yawa.
ang lpagman<lflo.sas luSIig,' ol.
Iagd(la t  sit  bl,t.atsan.
c.amatayon i
paglatlis, pagsupac.
langol).
ang dili i)agtlyon, aug paglalis.
pagl)asabut, pagpaila.
pagsumbong.
libon, dasuc, mabaga.
mananambal sa ngipon.
pagdili, paglalis, paglimod.
pagican, paglacaw.
ang bahin sa usa ca buhatan,
men balay.
iatag   l.tggica'ian, anlg   tgl'lacaw.'


departl re, In.




'Jo5


depend to, v.
dependency, u.
depict to, V.
deplore to, v.
depopulate to, v.
deportation,- u.
deportment. n.,
deposit to, v,.
deprive to, v.
depth, raedepur'ate to, v.
deputy, n.
derange to, v.,
derangement, n.
derelict, a(IJ.
derelictioI At.
dertide to, v.
derision, It.
derive tov
derivation, ri.
derogate to, v.
derogation), n1.
derogatory, adi.
descend to, v.
descendant, n.
describe to, v.
description, n.


pagpasacop sa gahum sa laini,
pagg~ican, pagsugod.
saeop.
pagbadlis, 1)agpintal.
Paglbati, pagsa kit.
1pageunhod sa. mga molopyo sa usi
Ca, lungsocl.
hingilin.
batasan.
pagtipig.
j)agrcuha, jpag-agaw, paggacmit.
giladmon.
paglimp~io, I)aglini's.'
tinuy man, hawas.
IPagcabma~ng.
arig pageabuang.
hi niyaan.
ang p)aglbiya'.
)agbiaybiay, pagynbit, Ipagtiaw'.
biaybiay, *vubit, tiaW.
pagg'ican., pagsugod.
sinugdlar, ginica'nan;,pagpas pas, Ijagwala, pagouha.
ang j)agpapas, ang ~agwa~la, ang
pagenba.
aingay papason, a gi iey ii- wad-on.
angay Cn haOnl.
pageunsad, pagcanaogr, pagtugbong.
CaliwAt.
pagsaysay, pag-asoy.
aing pagsaysay, lag page-asoy 'sa
bisftn unsa..
pagpasi pala sa simbahan ugh),




1)


(]eecrlation, 'n,
desert to, v.
desert, n.
deserve to, v.
deserving, adj.
design to, v.
desire to, v.
desire n.
desirable, n.
desist to, V.
(lesk, u.
desolate to, v.
(lesOiation N.
despair to, v.
despatch to, v.
desperado, n.
despicable, adj.
despise to, v.
despoil to, v.


ang pasip)ala sa nmga buttang
sagrado.
pagbiya, pagbulag.
camingaw.
pagcatacus, pagcaangoy4
angay, tacus.
pagtudl.
pagtingiha.
t.inguha.
angay ti nguhaon.
pagliya, i)agbii lag.
su lataiian..
paglag lag, pagbu iigcbg, patgtnnmpag
ang I)aglglag, (: abunxagt an.g
I)agtumllag.,
I)atgeiIlia, pagwala ss paglaum.
)pagpadala, p)agpahawa.
ang tao nga nawad-an sa paglaum.
talamayon.
pagtamay, pagyubit.
pagpanicas, pagpangagaw, pagpanulis.
mabangis.
ang imga matam-is itg isilbi
humanl aug paungaon.
tuyo, dapit nga paga-adtuan.
pagbuot sa Dios, sa langit,
aang nawad-gn, ang nacuha-au.
pagguba, pgblungcag, paglumpag,
palglaglag.
macaguba, macabungcag.
pagsugid, pagasoy sa labing gagamay nga butang.
paglangan, paghawid, pagbifangoa
pagcaplag, pagkit#.


despot,
1 dessert,


n.
no,


destination, n.
destiny, n.
destitute, adj.
destroy to, v.
destructive, adj.
detail to, Iv.
detain to, V.
detect to, v.




1)


detec(ti rve,.
1d<-lc to V.
d(eterioratec to, v.
determine to, v.
detest to, v.
dethrone to, v.
detract to, v.devastate to, v.
develope to, v.
deviate to, v.
devil, n.
devise, n.
devoid, adj.
devotion, n.
devour to, v.
dew., n.
dextt'ity. n,,
dialogtue, n.
dictionary, n.
die to, v.
diet n.
differ to, v.
di ffit'erJ'(l'4e, II.
diffel'ent, adtj.
difficult, tad-j.
lifficulty, n.
diffuise to, v.


p!licita secct'eta.
l)agsalnta, plag-ulang.
p)agcadlaut sa bisatan unsa.
pagbuot.
pagdili pag-angay, pagdumut.
pagpapahawa sa usa ca hari sa
iyang' gingharian.
l)agli i ba)
pmagpucan, paglaglag.
pagb.lt.lad(, p)agtubo, p)agusbaw.
pagll i sa-ag'.
yawa.
liunahunta.
Inawad-an.
aug pagalagad sa Dios u g sa mga
slantos.
p)agsu bad.
yamog.
':' tttic(' 'ctag'h'sic.   n,
'sltisulti s:a dulruhla ca taw., dit'('1iona.1 1 1 i.
p...ai g.
1):1' ':tg.ll:l(.1 '.
ptag'pt'lo'alO'.:t l) pagecaon..ln.ltLhl, l)ag'latii, dili pagangay,
ilgi |)tl'-kliynon.
('it;tillall.
l;itl, lgldi.
Ixlltlisod(I, tntt(. li.
(.%lis<d, cac lian, calisdanan.
lpOrb)!mlt l.r, pagmantala. pagsapagcalut, pageotcot, pag'caycay.
pag}hilis,a kinaon.
p'ageahilis sa kinaon.
maligdong.


digc  to,  v.
digestto,
digestion,
dignified,


V.
11.
adj.




.1)


) I


dignity, n.
dilatpidate to, v.
diligent, adj.
dim, adj.
diminish to, v.
diminution, n.
dimple, n.
dine to, v.
*dining-room,
dinner, n.
direct to, v.
dirt, n.
dirty, adj.
disable to, v.


disadvantage, *1.
disagree to, v.
disagreement, n.
disarereabIle, adj.
disappeal to, v.
disappearance, n.
disappoint to, v.
disappointed, adj.
disaplrov.e to. v..
disarm  t,, v.
disaster, n.
disband to, v.
disbeliev, to, v.
disbelie., n.
discern to, v.
discharge to, v.


caialalng(ton, catacus.
pagisic..
maci gi, maIillgcamu ton,
mallgi tngi lt.
pagcunllod,!pagcupos.
ang p)agcunhod, ang )pagcupos.
ca ndi-is.
pagcaon.
can-anarl.
I).lni II(I'to.
pIagtti(I o), pagtuon, pagtol-id.
hugaw, buling.
mahllgaw, hugawan, bulingon.
pagcuha sa cusog, sa gahum sa
usa cat taw.:111 g walay palgcaangayv, walay
pagcasail a.
pagIdili ilj)lglyon sia hunahtlna,
st  Ultlbail.
ang (lili l)g:cauyon s; t ga hluahuna.
andl dili manclapahilmuot.
pagcawala.
ang pageawala.
Ipagcbawo.
plagdili pag-uyon, lpagdili.
JpagtLuha, pag-agaw sa hinagiban.
cadau t lnga tdacu.
)agbu ngcag.
pagdili pagto-o.
pagcaculang pacgawalay pagtoo
sa tinuhtian nga cristianos.
pag-ila.
pagL pabotS-, lagtuman sa catung



1)


1)                                                       4it


disciple, no
dCisclaim to, v.
disclose to, v..discomfort, n.dis~connect to, v..
discontented, adj..discontinue to,' V.
(liscord, ni.
discounit to, v.
d iscorteous, adj.,
discourte'sy,' n.
(disCOv('1 to, V.
discovery, no.
d (iscover'er, fl,
(discredit to. v.
discireet, adj.
*discreminate to, -v,
discuss to, V.
discussioi, xi.
disdain to, V.
d isea-se, ni.
disembark to, v.
disfigure to, V.
d,,isfranchisp to, v.
disgrace to, v.
disg ui'se to, v..
disgust to, v.
disgusted, adj.


tinon-an, tinudlo-an.
p)agbiya.
paghutyag, jpagpi~hayag.calisud, cadaut.
-pagbulag, paghubad.
Wala mnahimuot, Walat Malip"AY,,nasuc6.
pag-u rong.
bingkilbingkil, casamoc.
pageunhod sa   ili.
wala~y hattasan.
ang ca wa'lay hatasan.
p~ageacaplag, pageakita pagcacapalag.
auMg pageacaplag, auig pagca~ita.
ma-g'caqcapla~g sa mga laing yuta,
sa, mga laing lungsod.
pageuhia, pagbuling sadug.
maligdong, buotan.
pagpili.
pagla-lis, paglantugi,
lalis, lantugi.
(li pag-tagad, pagpaCSIpala, pe.
tamay'.
sakit.
pagea was -sa usa ea sacayan.
p~ghalhinl, paglftin sa dagway'.,
pagcuha sa catungod sa usa 'ea
catagihings'pd.
pagcuha sa dungog.
-paglain, pagbalhin "sa dagway sa
usa ca taw.
pagpanuyo, pagcasuco.
n~anuyo, nasuc6.




D
dish,' n.
dishearten to, v.
dishonorable, adj.
disinherit-'to, v.
disenterested,,adj.
dislike to, v.
dislocate, to, v.
disloyal, adj.
dis'miss to, 'v.
-dismount to, 'V"
disobediene, n.
disobedient,- adj.
disobey. to, v.
disorder n.
disorderly', adj.
disown ~to, v.
dispatch to,, v.
di sperse to, v.
display to. v.
displease.to, v.
dispose to,'v.
disposal, II.
disproportion, n.
disprove. to. v.
diiqualify  o   t
disregard to, v,


63
pinggan, sudan.
pageah4idlo.10
malaw,-ay,
maeauulaw.
pageuha, diti paghatag, diii pag
pasunod- sa cabilin.
dili mnakisapi, ang tawiig walaty
cahicaw.
(li paghuot.
pagliso.
mabudhion, macalitL
pagpapahawa, paghingilin.
pagcanaog glean sa, cabayo.
casuki.
masukihon.
pagstiki.
cagubut, -casainoc.
samnucan., mali' hoe.
diii pag-angeo'n.
p)agpadala, 'paghatod.
pagbu laghtilag,- pagoatageatag.
pagbuclad, pagpasundayagr, pagIpakita sa eadaghanan.
pageasueo, pagsnico.
paghuot.
eabubut -oni, anig paghuot.
'pageawalayA pageaangay, pAgcattipong, pas.gvaingon.
paglatlis, pagbaton sa eatarungan
sa lain.
pagouha sa catung-danan. sa usa
ea eatagi 1ungsod.
paotainay, (liii pagrdi parat,- diii
pagtagad.


di k,,sitisfvftion, it.




D64
disseminate to, v.  pagsabwag, pagcatagcatag.
dissolve to, v.     pagbungcag, paghilis, paglinis,
pagb ad Ibad.
distance, n.        calayo,;  ilhyoI-.
distant, ad.j.       halayo, Ii.o.
distinct, ad.j.     lain...
distinction, n.     calaintil.
distinguish to, v.  lpari l,1 igllain.
distinguished, adj. cdui.gg-rali. lamili.!listract to, v.     paglilamvw sal hunalllluna.
dlistraction, n.    calingl w.                    '
distress, n.        (,casul)b, (ladaut, casakit.
distribute to, v.   paglbalhi, plaglpahat.
distribution, 11.    bain, pah;t.
listrict, n.        I) ro'.
distrust to, v.      I)a'tilip, dili l)agpiya].
distrust,, n.       (::.ttI!l), c(.twlay liglailn.
listurb to, v.       Iag-uln', p)aggubutt.
dlistur lance,,.11.  C(  ol (,   r* )tIllt.  *
disunion, n.        arll:' (':wrlrt.y piaghiusI, ca.lbulag.
disuse, n.           iag'awatlay ia.ggnflrit.
d(itch, II.         g'aoligr.
(live to, v.  ~     p agsaon.
diverlt to, v.     ipagsirmang, paghisaag.
d ivide to, v.      I)agbaiin, i)agpahat.
divine, ad.j.       diosnlou.
division, In.      Ibahin, pahat.
divorce, n.         calblarngal. pagbulag sa mga
imagtiay on.
divulge to, v.      pagimnaItala, Ip.agdayag sa tinago.
dizzy, ad(j.        ang (il.abdan sa ulo.
do to, v.           paghimo, pagbuhat.
dock, n.            easampung'an sa tuhig.
doctor, rn.         Innltlnanil mi.
documentl. I.     (cali -u,ri.




D


65


dog, n.
doll, n..
dollar, 11.
domain, n.
dome, n.
domestic, adj.
donate to, v.
donation, n.
doom,.!1.
(lIoo1, 11.
dormant, adj.i.
dou ble, adtj.
(ldoubt to, v.
doubtftll, 'adij.
doubtless, a(lv.
(oughnut, adv.
clove, Il.
dover, 11.
down, (lav.
downfall, n.
(ldownr'iglt, adj.
doze to, v.
dozen, n.
drag to, v.
d(rama, n.
drfmatist, n.
draw to, v.
drawing, n.
I raw ing-room.
I dreacd to, v.


iro.
~mufeca, tawtaw.
ang usa ca pisos sa Amerioa:
)pagcatag-iya..simorio.
a1l,,'n mihatungod sa balay, sa panimlahy, mananap nga maag'ho|).
l)agl'hatag.
hatag.
[)alad, sangrputan.
ganngl'laan, pultahan.
nattlog.
dol)bl, (lturuha,
pagdU hadulla. h.
sa walay dullsdulIa.
gin h'awa  lgt c americanllon.
{)atti,  salamliati.
sa ubos. to
pagcaahulog, pjag'cabu nTcag, pagcagu ba.
mataroIIr.
l)agdc IIa.
ussL Ca (lo(:ena, nauillog (lulla.
lpaggru.:ol,.
dula nga ipag'ula sa teatro 'un
d u laan.
-magtiutucod}. magsusulat sa mga
d{l  la.
p)agpintal, pagl)uli t.
pinintal, bilulit.
stll(d ngia 1dawattn sa xna bisita.
l>ageaihadl oc.


I




66


dreadf ul, acjj.
dream, n.
dress, n.
dri'll to, V.
drink to, vr.
-drive to, v...drizzle to, v.
drojp t,.v.
drop, n.
d rou ght, ni.
drove, n1.
drown to, v.
drowsy, adj.
drug, n.
drugstore,.
d'ru m, n.
drunk, ad~j.,
drunkard, ri.
dry, atdj.
drygoods, ii.
duck, Il.
due, n.
(11111, n.
dumb, ii.
d ung, n.
duration, n1.
durable,. adj.
duringi prep.
dust, n.
dusty, adj."
duty, itn
d warf, 'n.
dwell to, V.


macahahadloc, maoalilisang.
damgo.
bisti, sapot.
pagbansay sa mga sundalo.
p)ag-inum.
pagdala,, pa'ghatod.
pagtalig-sic, 'pagtaligbos.r
paghulog, pagtagac, pagrbiya.
tubo.
huwao.
panon.
raglUMOS.
maducaon.
tambal.
botica.
ta m'bol.
hubog.
palainhom, palahubog.
~gti.
mang~gad.
ba~yran an, 1 tang.
habullan, dumpol, hungog,
biyogol.
amnang, mamna..
hugaw, iti.
cad ugayon.
tang arang madugay-.
sa sulod sa, sa.
abog.
abogon.
catungdanan.
inano, putad, pandacan.
pa p.VO.




D


(lye to, v.
dyDnamite, n.
dlysentery, n.
dyslpepsia, n.
E.
each, adj.
eager, adj.
eagernes1s, 'a.
eagle, n.
ear, n1.
early, adj.
earn to, v.
earnest, adj.
earring, n.
earth, Ii.
eartllen, a(lj.
essy, n..easily, adv.
east, n.
easter, n.
easy, adj.
eat to, v,
eatable, adj.
ebony, n.
ebullition, n.
echo to, v,
echo, n.
eclipse to, v.
eclipse, n.
economic, adj.
economise to, v.
edge, n.
edible, adj.
edition, n.
edit to, v.


dinamitta.
ealibang i ug lugo.
sakit sa tiyan.
tagsa.
nagtingulia.
tinguha, eahidlaw.
agila, mantol.
dalunggan.
sayo.
pagdaug.
mainit, macugihon.
ariyos.
yuta, calibutan.
yutan-on, calibutlnon.
casayon.
sa casayon.
sidlacan.
pasco sa pagcabanhaw.
masayon.
pagcaon.
macaon.
bantolinaw.
bocal, pagcabucal.
paglanog.
lanog, calanog.
pagbacunawa, pagcangitngit.
bacunawa.
mahatungod sa pagdaginot.
pagdaginot.
tumoy.
macaon.
mantala.
pagmantala,


'I




E,


e(itor.,  ii.
editorial, Il.
educate to, v.
education, n.
effect, n.
efficiency, n.
effort, n.
egg, n.
eight, n.
eightll, adj.
eighteenth, adj.
eighty, n.
either, adj.
ejec to, v.
ejection, n.
elaborate to, v.
(lapse to, v.
etlatic, adj.
elate to, v.
elbow, n.
elder, adj.
eldest, adj.
elect to,.v.
election, n.
electricity, n.
elegant, adj.
elephant, n.
elevate to, v.
elevation, n.
love1n, n.


ina ginanul ti I a.
atng p)unoan ngra sitinulat sa.8sa
ca m(rantalaan.
pagtudlo, pagalimna sa cabataan.
ang pagtudlo, ang pagalima sa
cabataan.
sangjptsan.
gahumi fsa pagbuhat.
ang paglimbasug, pagsingcamot.
itlog.
walo.
icawalo.
icapulo ug walo.
cawaloan.
bisan hain, bisan unsa sa duha
ea butang.
pagpapahawa, paghingilin.
ang pagpapahawa.
pagbuhat sa maayong pagcaagi,
sa hingpit.
paiagi sa panahon.
ang arang maunat.
pagpatalas.
s ico.
m,'iqulang.
ang labing gulang.
I)lgpili.
pi niliay.
sui ang dagitabnon, electricidad.
hkngayan, bayhonan.
elepante.
pagtuboy, pag-usbaw.
ang pagtuboy, ang pagbayaw sa
hostias.
napulo ug usa..




S


"'E


eleveinth, W. J.  iCapu to uigI
ViligibkhI adj.   Mapli
(dIope to, V.      pagtalban.
elopement, ii.    taban.'
else, pron.        lain.
elsewhere, adv.    sa laing dapit.
elucidate, to, vf.  pagasoy,. pagpasabut, paghayag.
elude, to, v.,     paglicay.
emaciate           p   Uaglu, pagniwang.
emainate to, V.    pawgican, pagsugod
emancipate to, v.  jpagcagawas, pagbulag', SI u-sa (,at
Iungrsod sa cagamhanain sA lain.
embalm to, v.      pag'duhig sa balsamo s'a lawas sa
usa, ea mi natay.
embark to, v.      pag-sacay.
embarrass to, v.   pag-uilang, paglisod, pagsamoc.
embarrassment, n. calisod,,casamoc, 'caulangan.'
embellish to, V.   pagdayandayan.
embellishment, n.  dayandayan.
embezzle to, v.   pagcatwatU Siisalpi.
embezzlement, n.   cawat sa salapi.
emblem, n.         tiiaan nga nagapaila sa bsisntinsa.
embrace to, v.     paggaeus., pag-saeop.
embroider to-, v.  pagbolda.
embroidery', n.    bolda.
embroiderer, n.    mag'bobolda.
embryo, n.         bisan'unsa nga.wala pa miabingpit.
emerge to, v.      pagg~ula.
emigrate to, V.    paghalin, paglalin.
eminent, adj.      hataas, halangdon.
emissar"Y, D.     sinugo.
emolument, n.      capusla~nan; suhol.
emotiou, n.,       paghati.




e


emperotr, ft
emnploy to, V.
e-mjloyer, n.
emipower to, v.
emipty, adj.
emulate -to, v.
enable tb,, V.
enact to, V.
(bnclo~e to, v.
enclosurle, n.
encounter to, V.
encoulragenent, n.
encourage to, v.
enrd, to, V.
end, n.
en1d~anger to, V.
e-ndea'vor to, V.
e~ndless, ad-J.
endow to, v.
endurance, n.
endure to, v.
enemy, n.
energetic, adj.
en(i'gy, n.
enforce' to, v.
engage to, v.
engagement, fl.
en gine, II.
engineer, n.
engrave to, V.
e ngraving, n.
enigma, n.
enjoin to, v.,


70
paggami t.
agalon.
sinu hulal.!
pagliatag ug cagrahum.
walay sulo'd.
pags-unod s'a uban.
p)aghimo.p~agba-od.
p agLSulod, Ipaglihot.
siclat.
pagtaglbo.
ang butang nga macadas'ig.
pagdasig.
pagtapus, pagtibawas.
catajpusan.
pa~ghi'mutang, Sat catalagmaril, sa
cadaut.
p)aglimbasug.,
walay catapusan.
paghatag ug hiya-s.
arhg pagantus, ang pagpailob.
pagantus.
caaway.
inacugi; cugihan, maabtic.
gahum,. cacugi, caabtic.
pagpatuman.
-pagpasalig, pagsaad,
pasalig,- saad.'
makina.
makinista.
spagsilisil.
tigMo.
pagsugo.






E


enjoy to, v.     paglipay, pagmnay.v, pagcaling'aw.
enjoyment, n.    calipay. calingaw.
enlarge to, v.   pt gdaeu.
enlighten to, v'.  gayag, pagtud lo.
enlighternet n   cahay'ag.
e.nlist to, v.    pagpasulat sa padron, pngpa*8saOop.


enmity, n.
ennoble to, v.
enormity, II.
enormous,. adi.
enoughi adv.
enquire to, v..
enquiry, n.
enrage to, v.enrich to, v..enroll to, V.
enrollment, ii.
ens'ign, n.
enslave to, V.
entangle to, v.
enter to, V.
enteorpise, n.
entertain' to, V.
entertai nm'ent, -n.
enthusiasm, n.
enthusiastic, adj.
entico to, v.
-entire, adj.entitle, to., v.
n.t ity,, ni.


pagcaaway.
p)agcaliamili.
gidac-on'.
dacu.
igo.
pagsusi.
susL
page~asuco, pagpa~nuyo,
paghimog dato,, pagpaaronahion
caiig lbisafl kinsa, patigayon.,
p)agpalista, pagpasu lat.
listaha'n.
bandila.
pag-ulipon, paglupig.
paggubut.
pagsulod.
bu~hat iiga mlaculi.
pag-abi -abi.
calingawan, ang pag-abi-abi.
cainit sa casVingcasing.
mainiton.
jpag-u b-u lo.
tibuoc, tuman,' hingpit.
pagbaton ug cat'u-ngoclsa bisan.unsa.
ang "cftinao sa usa ca butafng
caIpu uongpu nongan.




E


72


entomb to, v.
entrance, n.
entreat to, v.
entreaty, n.
entrust to, v.
n1 t tninerlla't(e j to.
Menunciate tJ, v.
efVCIeOI), nI.
Pil violls, ad(.j.
e11VO.V, u.
ephClemlral. adj.
P'picurian, aldi.
epidemy, n.
episcopal, ad.
epistle, n.
epoch, n.
equlal, adj.
equality, n.
equil) to, v.
('quity, n.
Cequivalent, adj.
erase to, v.
'eraser, II.
ere, ad v.
e'ceCt to, v.
erl' to, V.
'  o'1,.'()'  '.
(.rro'neou()ts. atd..


paglubong.
agi-anan.
paghangyo, pagpangaliyopo.
plifngayo, hangyo, pangaliyopod
lpagsalig g  pagtugyan, paglaum.
v. pag-isip,
lag-a.,oy, )pagpaha~yag.
(,l0re. sa l sulat.
minasialia]i.
sin ii  o.,
casitlta.
umaagi.
ang nagasunod sa pagtulon-an ni
Espicuro, tawng mahigugmaon
caayto sa mga hutang sa
c alibuttan.
salot.
maliatlmlllgo( sa obisp)o.
sttlat.
pranalion nga halandumon.
nag'sama, i)areho tupong.
I)ageasama, pagca-tupong pagcaa -gay.
I )atgstaigcait t.
catartungatn.
magsama sa bili.
pagpapas.
igpapas.
sa wala pa.
l)agtueod.
pagcasayop.
casayop).
Sa~vop.




I




E


73;


erysilseles, n.     bon-i.
es(cape to, v.      pagcagyo,
(eseort, to, V.     paglball, pagabay
eSp)e('i al,  t(dj..  mallal,  ul us1t llalon.
essay to, v.        pisutla I.. _v
(';sa.y,  n.        sit lutt.
essential, aIj.     kilalllanglanoll.
e'stabllish to, v.  )pagi-ttod, pag-buatang, pagpatindogr.
estclfWn to, v.     lag'tnahal, ptagpatnrga.
(e-timlal)le(, a(l.j.  anllg'a(t minahalon.
cstillmaI;e to, v.  l)lag'lnt.albana.
eterlll, alj.       (ldaoln, walay catapusan.
et(ernity, i.     al-ng klinabulling dayon, walay
(at apul)l.l  '
IEtl{.larlist, II.  Sacra1lnntl.t( 1tO  Altar'.
e.tl (g'y,   11.   (Il:yeg'.
('ij)l1O)loy, n.    tllngr tinlg'('o8 lg'l maa(i)lig p>aevacuate 1o, V. vtg'bitya sa ulsa Ct lIulgsoI.
(t'vtle  to,  v.A   }  l ica..
'evapl()lt at  to,  v.  I)lalisyl ' vt, I)ag-alisbo.
v(\,,  I. t.hapoln, Ihimpl)(''as.
'v('I,  al(Ij.      in:IlIinlo1,   (diattag,  I)atag.
('V(W ii;',  IA.   a1  sinn~dan  sa  >.{al;i, V (lIa o'.
Ntr(- iitf   1,   -.   'I, tuLi ta lo.
('\r(ntful, adlj.  lpuno saI dag'ung hlitlbo.
1ever, a(lj.  -     sa gi}tIlon, canunay.
v(' rl1 sti, g, a.  J.  waIlay j(t al )usan.
evi'ty,.. t          sa.
everywhere,':dlv.  l)isat sa ast, sa tatang dapait.
vit- to I(,  v. i   argl:lpit:w:.
'videcetl _',  1.   (alilalttuol(ral,   catinl-attIl).
etvidJ (-, t. i(lj.  (I,  niatin-,a, l - l mathod(
4'vil.           (aut i, t. dal Utt.a. l,




E


74


evil-minded, adj.
(evoke to, v.
evolutionl, n.
exaMer'bate to, v.
exact, adj.
exactly, ad.i..
exaggerationi, n.
exalt to, v.
examine to, v.
examp)le, II.
excavate to, 11.
(exc(eed to, v.
*  (.xceetinaly, ad.j.
excel to, v.
excellence, It.
excellhllt, adlj.
exceplt; to, v.
excepting, l pre l.
eXCC)tiOnalli, ladj.
excess, n.
excessiv(e, adj.
(eXllal'nge to, V.
excite to, V.
excitement, 1.
exclaim to, v.
exclude to, v/,
exclusion, n.
excremen(nt, 11.
e(XCursion, 11.
excusable, adj.
excuse to, v.
excuse, n.
execute to, v.
exec ution


(daut:tl1 1iw htlallhlnna, mtatalapl)on.
pag 'paul:u ll1.l zn1i tl.xnr.
si 1)l)o 0,   i 1i^   U l l i.!)g-tIVi:otI, pagtclas)io.
p)aloful)lm)lvl), paglal)i.
pa(r- Iusl)b \\,  p a rtu b1)oy.
pagsusi, l:i)isucna, pagttucs(-)o.
jnuligr-img'ltan, ()aianglit",ttruaina!taglal:tw, i)ageal)in.
sa (lacitn(g l)aglaba}w.
p)agltibi, t)aglal)aw.
I)ag'la(, ayo,'I  ) O
l)'MaY0 Calyo.
l)}tg'~NvawaS, {'lili laurltakip.
gaivas.
ultsalion%, tatsa d(aing igkita.
(11)i 11.
hilabian, lttllc(I.
pfag'-ilis,  iXl'a l)aylo.! )t-g-4a- g'( lt.
ang pag-ag dat.
i)attntiax\tvt )atgsi),git.
ang'  ):?' lal)ali'a\'l, t j)ag )tgllal ii.
hling'aw.
panaw.rmi sa |>a.1ingawlingav.
sarang iai)iipsaylo.
pagpasaylo.
).asangil. *p
l)agtullmalln, pagbitay.
tlng  l)ag'tiilf'lli,  tring  l)ag'l)lh;t,.




IAJ


7,)


exec'u tio()rl, II.
exemli)t, adj.
ex(rc (ise to(), v.
ex(tl'(cisj() l.
exertion, n.
(-Xltale to, v.
e xhaust t), v.
('xhi)it to, v.
(xlIil)ition, ln.
(eXllomt to, v.
exhuen to, vr,
(exist to, v.
('Xiste c('l, II.
exonerate to, v.
exorbitant, adj.
expland to, v.
expansion, n.
expect to, v.
exlpectorate to, v.
(CXpl to, v.
ex)ellnd to, v.
experience, i1.
exp)('t, (adIj.
expiate, to, v.
exl)iatio(n, 1n.
expi(re to, v.
expllaitl to, v.
explolde to, v.
explore to, v.
export to, v.


pn () bi tay.
g'aw as.
i.arig'l; i  nsaay.
al   Iolmbllnsay.
an1 l)pag'limbol),o.
)pag'-alisngia, plig-alishbo.
pa)'} u ro(1, )a': Ia l)s I.
IMPM11",I.:X:, 1, ), 4 p.at ly g.,)aO'\aliall  ag,, l )ag>l   dg
p)alia.vy:g, )tasunidayvag.
l:a  a l:i, pagt'tamibagr.
l)at'lpag't ula, pagecuha sa gilul)ong.
')agcad u Ia,.>ag cabu li i.
kiltalulli.
l)a'l)btVwi, 1)agcu ha.
dagclian1, hilabian, mahal caayo.
pag'buclad, plagdaci.
pag('cll mci la(1, l)agcadacu.
l):.tl}hlllat, pi:lg)aal)ut, pag'laum.
plag'l (l \i, p)ag(.llill had.
P)tg,'l):tg'lglt,.g)t i)lpapaha wa.
1 )g'glasto.
'l)atid( p)ageasinati.
l)ati('I, ea  la.
i)ag'wvala sta tiga sala.
a:lJg l)ag wtla sa moga sala.:itgcatminttay, lagcal)ilgto sa ginIlltl at.
)it1 > gl )ts I) t, p)agsysay.a.
l)ag'b)()t).
pagpca')ti)i, Ip)ag's s i,
l)agl)ad(ala, paghatud sit mga
nlangg:lad sa usa ca laing lungsod.
p)ag'g)aliayag, ptagpadayag, pagasoy.


expose to, v.




11,('x!'cis to, v.. i''ssiv(,   i...\(i i,>lsit~',  H(I.i.
c::tetllporize to, v.
C(d.  I tt, n.
etenuate to, v.
e    t'er:ior, n.
e ctinct, ad.i.
e;ti Iction, l1.
e::tingeuislh to, v.


e-:tol to), v.
extor'L to, v.
e:tract to, v.
exLracLt, n.
extrl,rtvatgaitt, a< j.
o': ie;iv', n.
O X{1'iberafl('. fl.
I;xluu  l lt.'arlt,  adlj.
X tlll to, V.
('l t'-siglt,  1.


pa-o-paluIA1; ~ t-lo..  ' Sl   h1I1:\1111:1.
-iratuhin1111, naItal1,vags..~
I~gla.Lrl,- udonc sit walay pag-audatiltul.
gi da("-_011
ipagnlaluya, jpgniwang.
gula, 'gtawdas.Inapjo-( ), na~Va fa, napapas.
Ctt)004)   (t\Vtll11, ca-1,11rhag.
pA~ g p jI
pag(.,reUha sa linsa gsanay.
k i nuii ha.
j)Lt t( '.c
1V) Li 1-1 0
pa.'
allti () h(s.
fitbn     m mi.iaa       lb:0


F


I:I) 1el ~C II.
Ifa'riate, 1n.
I'. i,.
I'. litate to, v.


tn~
jpagrI I I 111I
wa'vv I) 0g.I].. (I.l g  tuy.
p)tt'l I 1aftu, IjtAgl't I lt I:1 112at i InIIlihati, c:i langan.
buhaut,  nlahitabdc.


t'.,    n.




I'


fa1tioV, n1.
(ct1ory, n.
faculty', Il.
'f'ad!, n.
fade to, v.
fail to, v.
fi'lu re, n.
faint to, v.
fair,    n.
faith, 11.
fatir,  adIj.
fit irly, a| v.
fall to, V.
fseIs, ndlj.
t'alsehoo()d, II.
famelW, II.
t'In iliar, atdi.


1 )11 1  II I  1 ( )i <.
I   grd  w, agIcabuoc, j,)a gca.Itiyui, ldttiban.:)1ag'l)tln'l('t, iagtalbuyoc, )aayo.gc
w'tla;sa m1:t 1)alatian.
t,iva])g i,  tal)t an.
ma tnil~1lot, lmlatahum, maayo.
n.ayo c(at.ol, nllaanindoft.
p)agtoo.
ii l' >,,1l,,'t.  4
('l)bii) l lt I,
I  l, I,
)tul(,iul
LI I I at.
pap-1umaj,  ia -ba.III
la)' i)a'glatil, ang pag'umla.
laI)!i |)aI, lialaylo.
nliJ' lt l, ' ~ il ) i.I(|), a  yo.
u1'0, 1 8s. inoda.


fal'iliarize to,
'-faiinc 1 ',  I.
f'aa Iu)L. adj.
Jll  1( W
fa rg, n.
fat ', adI v.
tartl, n.
latce,  nii.
tat'ewell, 1,
falll',  I1.
farmi.n, n.
fart lher, aIv.
farltllest, a(dv.
fashion, n.


V.




A


78


fast to, v.
fast, ad j.
fastent to, v.
fat, ad.j.
fatal, adj.
fatality, n.
fate, n.
father, n.
fatherhood, n.
father in-law, n.
fatherland, n.
fatigue, n.
fault, n.
fault-finder, n.
favor, n.
favorable adcj.
favor to, v.
favority, n.
fear, n.
fear to. v.
fearful, adj.
fearless, adj.
feast, n.
feat, n.
feather, n.
feature, n.
February, n.
fee, n.
feeble, adj.
feed to, v.
feel to, v.
feeling, n.
fellow, n.
female, n.


niacusog, ',mattulin.
plagptal)ot. paglig-on.
matalml.)oc.
daLutan, mangil-ad.
cad'autl, cangil-ad.
sanrgpul tan, i)agbuot sa lar
amahlan, p)ari,
1:)ag('aan'tmll {ai I.
ugangatl nga laki.
(' acal)()y.
5't    I:ct  % ' o.
salai g diyutatly.
lalibac, hin tway.,ayoi, Iul: l'1t Ic y\)'.
l):a, gltal)alig.
cai)ttllalo aI(o'.
maealita(ll1oc.
mnaisog, dili malhadloc.
picstha, i)aflgilin.
bulilLat li'ga ealtingalahan,
1.)1u(ngali.
Iballilo sa inoga' langga.m.
(lagway, V nlawng.
Febl reo.
l)ay, Lnan.
malu-ya.
pag )paeaon.
l)agb)ati, p)agllicap.
ballatiRan, aqrg i)agbati.
catttan, sa'a bay.
baye.


igit.
e(ahi



79


fence, n.
fencing, n.
ferment to, v.
ferocious, adj.
fertil, adj.
fervor, n.
festivity, n.
fetcll to, v. '
feud, n.
feverl, n.
few, a(lj.
fewer, ad, j.
fibre, n.
fickle, In.
fiction, 1i.
fiddle,. no.
fid(elit.y, 11.
field, n.
fiend, n.
fierce, adj.
fierceness, n.
fifteen, n.
fifteenth, a(lj.
fifth, adj.
fifty, n.
fig, n.
fight to, v.
fighter, II.
figure, n.
fil to, v.
film, n:
filth, n.
filthy, adj.
fin, n.
filnd to, v.


siclat, licos, c(oral.
rn rabn i n:s.
n.lalmti,,:io()n, malangbo.
('cainlit.
l)i('sl:, '.t a ig' ilin.
awvay.
l     iit  lat.
(Iiyuta.V, pila (a cabuoc.
lal)i lplal  d(iyvutay.
lugas.
miadkaliing imaballii
inaoimao, sutgilanon.
violi)n.
ait'g I  }ag(,'amiti n lumanon.
l)atnlw t n;,,;a l )a.tag.
yatvw a.
mabl:):ngis.
-cal.)algis.
lapulo t] ug1 flinila.
icai)ul.'  u g lima.
icatlima.
ca liln-:Il.
i'os.
l)ag'away.
|da.l,'way,, 1) y hon.
petlic ula:a sine.
nlahbug'aw. Iugawan.,




F


80


fine to, V.
fine, n.
finrer, 11.
finisll to, v.
finite, ialj.
tfi, ln.
fire to, v. V
firm, ad(l.
firmness, n.
fish, n.
fiSher,        II-.
fish-ihook, II.
fist, In.
fit, n.
fit to, rv.
five, n.
fix to, v.
flag', I.
flag'iant, aIj.
flamne, II.
flasth, n.
flat, adj.
flatter t, v.
'flattery., in.
tlea, n.
flee to, v.
fleet, n.
fleeting,  ladlj.
flesh, II.
fleshiy, adj.
flexibility.   a' Ij.
fltexilelc, al(j.


uiziy     catitsa.
t! )I ' I(1l()
d.
Iij  Irn k Jima. )-iaag
k-12a 3.   1
tt)lt u'.1
II It-I IIay
t  L        InAga -eyong
I  t
-iwm i1iga suay21
I):l2('S5:Y.0 ( )? 52 )  1)iO,  )f.$1l.


1




F


81


flight, n.
flimsy, adcj.
fling to, v.
float to, v.
flock to, v.
flood, n.
floor, n.
florist, II.
flur1, P.
flow to, v.
flowver, n.
fluent, aIj.
flush to, v.
flute, n.
fly to, v.
foam, 11.
feo,  n.
'(fog, n.
I ogLy, adj.
fol iage, ]n.
fold to, v..^
folk, n.
Ifoll)w  to,  v.
follower, n.
folly,.n.
foment to, v.
fond, adj.
food, n.
fool, n.
foolish. adj.
foot, n.
for, prep.


ang paglupad, pagcagyo.
inalnyallon, imal1:lya.
pagbino6, I)agsa'ibay.
paglutaw.
l)anon sa mga hayutlain ug mga
malnanlll).
l u op.:,
salog.
mamumlnuhat ug bulac.
lIarina.
p)agtubtod.
h) u. It e.
) inulacan.
masayon, maayong mamulenig.
pagcapula sa naLwng.
plauta.
pag Ul)pad.
caaway.
gabori.
gab unon.
ang cadaglianon sa mga da(llo sa
LIusa ca cal oy.
)agpi)i lo.
catawlian.
I)plg llI)al, l)ttgSUtiiod, p)agcua.yog.
sumosunod.
tinutlto, cabluaig.
pjagrtataljg, i)atgitslwag.
malligl'gmaoln.
calanl-o-ii, macaon.
1:)ll: ig)bu:ing.
binu ang.
Itiil.
alaiig, t iligo(d.


0




82


forbeart to, v.
forbid to, v.
force, n.
force to, v.
forefather, n.
forehead, n.
foreign, n.
foreign(er, 1n.
foreman, n.
-foreunner, n.
foresee to, V.
foresight, n.
forest, n.
fortaste to, v.
foretell to, v.
forfeit to, v.
forgettful, adlj.
forgetfnilness, n.
forget to, v.
forgivev to, v.
'orgi vea'lesS, n.
fork,,n.
forlohl, adj.
form, 1i.
formal, adcj.
formation, n.
form to, v.
former, adj.
formidable, adj.
formula, n.
fornicate to, v.
forsake to, v.
forsooth, adv.
fort, n.


pargplgong.
pagdili.
e pagllug(,  pagpugos.
gin icLlJanI.:lgtlang.
cai)att;:s.
magunma.
mt11)tt01 m:.
)atgtag'na.
)anag'mtlaln.
lasang.
pagtilaw nga daan.
pagt'agna.
pagpli ld(i.
nialimtanoi.
caki Inot.
eal I i mot.
Ilagcal imot,.
pag )asay lo.
pa}say lo.
tlIle(.(]or'.
biniyaan.
dag yway.
pagl:li mo, pagblhlat, paggama.
alng na!,tiaina, ang nagauna.
macahlu hadloc, macalilisang.
sulorlndon, batacan.
pakighlilawas.
I)agbiya.
sa pagcamatuod.
(o)ttlt,




F


83


forthwith, adv.
fortify to, v.
fortitud, n.
fortnight, n.
fortituous, adj.
fortunate, adj.
fortunett1, n.
forty, n.I
forwalrd, adj.
foster to, v.
foul, adJj.
found to, v.
founder, n.
four, 1.
fourteen, n.
fourtlh, adIj.
fox, n.
fraction, n.
fragil, adj.
fragility, n.
frame to, v.
framer, n.
frank, adj.
frankness, n.
fraud, n.
free, ad.j.
freedom, n.
free-trade, n.


caroltlcalron, caron dayon, gilayon,
dil had illa.
pag li g-o n.
calig-on.
nalulo ug lima caadlaw.:1llg naatt:fbo nga wala palandungat, ipal,)uta.
pajla ran, )ulal aIn.
matiltyong l,:)lad.
eap-at lli.
s:i uLnabllan.
)pag-alim l.
muh ugaw.
i)agtucod, I)agbutang, paggama.
mangt t tul cod.
u a)t.
intl) Ilo g  uli)t.
ic:Iul )at.
langgam.
XorI'a', usa ca mananap.
balin.
maluya, mahinay, masayon mabo-ong mabuac.
cahilayan, caluya.
pagtuct(od, 1pagbutang ug marco
ca usa ca larawan.
malgtu tlcod.
ang mlahawan ug buot, ang mamullong ingonasa anaa sa iyang
casinglcasing.
cahawati sa b uot.
li nim.ong.
gawas.,
cag awlasail.
ang i)agpalsulod sa usa ca lung1} f




4


84


freighlt, n.
frequent, adj.
fresh, adj.
freshness, n.
friar, n.
Friday, n'
friend, n.
friend v. adj.
friendship, n.
-%   fright, n.
frighten to, v.
frightful, adj
frigid adj.
frivolity, n.
fr i volouw, a'lji.
froog, n.
tfrom, prep.
front, n.
frost, n.
i rown to, v.
frugal, adj.
frugality, n.
fruit. n.
fruitful, adj.
fruitless, adj.
frustrate to, v.
fry toW, v.
fuel, n.
fugitive, n.
fulfill to, v..o]d sa m (gaalbut,t ilang yuta,
sa walay bayad sa aduaIa.
luwan.
canunay.
bag-o, 'lab-as.
cabag-o, calab-as.
prayle.
Viernes.
abyan, hig'ala.
inabyan, hiniriala.
pagcaal)xtyan, l)agealiigala.
calisang, cahladloc.
I)agrhadloc.
macal i 1 isang, ma(ahaliadloc.
mal)ug'lnaw.
ca vlay l  t.  i, c('twalay dapat.
walaty bili, walay da:pat.
l!aki.
gican sa,..,utol) s:, diin.
attulbalgan sa l)isan tLi.t1, agrtllig,
at bang.
pageatibuoc sa tubig gican s:a
tugnawx. \
pagtan-,i w nga nagd ala ug catisog,
p)aglu '.t..
ang inocnon sa easarafngari.
aI.I,, 11(' l anf.
mlt)1a 1 1 I   -0 I 1.
walatv hingoa.
)agl)acyas, )'t,-eapacyas.
pagfmantica.
sugno((I.
ang -micagyo,
pagtuman.




full, adj.
fulness, n.
fulminate to, v.
fume, n.
fumigate to, v.
fun, n.
function, n.
fundament, n.
funny, ad:j.
fur, n.


furious, adj.
fury, n.
furnace, n.
furnish to, v.
t'urniture, Ln.
f'trthelr, adv.
furthermore,, ad V.
furthest, adtv.
fu SS, n.
futile, n.
futility, n.
future, n.


puo, 0 bsog..
ca(I)U11d, cal.usog, cabuh ong..
plaglillti.
as6.
pagpUlina.
tiaw, comedia.
piesta, catungdanan.
pasicaran. r
matistis, matiaw.
ang mahumoc ug malinis nga balhibo sa pipila ca mananap.
ang nasuco, nanuyo caayo.
dacung casuco.
lu(dnohan.
l)ag.sangcal).
(.isaang(cltinl: sa lStal Ca balay.
labin  l)ttng' llill. ().
labut 1)a.
ang labing lialayo caayo.
ca iflamoc, e:agubut.
cawvang.
cacawang.
umalabut.
pagsulti.
cahoy con p)utlhaw nga ibutang sa
babta a'ron dili macasulti.
inalipayoni.
pagdaug.
daug.
hangin nga macusog.
ap(lo.
maisog, m'aab.ibiblion.
bitay.n,, paty.annn.
pagsngal.


gable, to, v.
gag, n.
gaily, adv.
gain, to, v.
gain, n.
gale, n.
gall, n.
gallart, n.
gallows, n.
gamble to, v.




gambling-house, n.
gambler, n.
game, n.
gamester, n.
gander, n.
gang, n.
A gangrene, n.
gangway, n.
gap, n.
gape to, v.
gaping, n.
garb, n.
garden, n.
gardener, n.
gargle to, v.
garland, n.
garlic, n.
garment, n.
garret, n.
garrison. n.
garrulous, ad.j.
garter, n.
gazp to, v.
gate, n.
gather to, v.
gathering, n.,
gawky, adj.
gay, ad.j,
gaxe to, v.
gazette, n.
gear, n.
gem, n.
gender, n.


81 i  r,1 i i.t   -"., u o';l?'t,  I~,J.h(o),  bangag.
l,);l,(,'} i t 1 ~,'-:1t I
11 In..ala.
I)iip(l( i,;sa 'tga )tawlt.: (l.)ra tit(uIot sa ustanamad.
l)lo' ')! tl   I  )o(o,  I l bangag.
)l~'(l:l.)'ll')ll.0 (.r.)iTIMllU tt St I)uA2tC
nlak.isltilon, linugilanon.
ligas S' nmedias.
|)a t)ti ~!lg:~.l
a2ial.tl, it~l.ltahan.
pa'ti i  1   l)aghiiusa, pagpundoc,
I)nig(, (ivogolni7tli t)1:.V'(l.
jl' )t.ita Li'- \aV I'-agsudl-ong.
~tz(:{ ~t,  ltiltiotlll'lllt a no
li   a.:st I: i:.
t' Ili, in ytalaan.
cal ati: it,:t tog'ua tatwo ug rnga
11Jat1.Ili[if I.!




G
genealogy, n.
general, adij.
generality, n.
generate to, v.
generation, n.
generosity, n.
generous, adj.
genial, adj.
genetivwe, n.
genius, n.
gentile, n.
gentle, acj.
gentle man, n.
genuine, adj.
germ, n.
gesticulate to, v.
gesture, I.
get to, v.
ghlastly, adj.
ghost, n.
gostly, adj.
giant, n.
gibbet, n.
giddy, adj.
gift, n.
giggle to, v.
giggler, n.
gild, to, v.
gill, I.
ginger, n.
girdle to, v.
girdle, n.
girl, n.
girlish, adj.
giv(e to, v.


87


cdgi(al) I1B.
cai'(1tcan' (la.
d..., ';I-.- 0l,  s'c ralt.
j)ioili,vat, plagluhat.
an' I)alli \wat, caliwatan.
P!)L?:~:1,I, '  r"l,   'gilhatagon, calolot.
m:i  'n:i ri; tIotagoin, maololot.
mnaliia.von, masayag ug   buot.
stalabtltali ilutsahon.
mo(.,li'  \v,;tlay bunyag.
_)tayl,)tu:lla, ln'[ayan.
taWNtlg' Ib:unili.
m1:alt;l(c, Mvalay sacot.
C'ag,(AV.
paicoliot, jpngoalgpa as..
l}}tS'~.',(} iotr, 'iila'l: ngomp aa.,
P)agtl(',ll]):, ):ng(langat, I)agcacaplag.
InMcl:lilId (ll 1 il,  lusl)aron.
c/la,', 1 14'^ )  abat. '
cal1tg nc(i.
mill  ^ ' ni t
lqtti2, I''g'tl(), gasa.
l)a yv!il)it.
yu! )i<,), I iti naway..\1 ) 516- t'V -,l II - 1 wIa.
i):,;);,  a  l'Ai, I  agI hal-op.; lsa i;  isda.
p|) b|' (-.1 2  I I.,
I-)}ll'1 1  1 )1):btye.
iTili:1UtIIJo(1 s5 l(atflng ba1)ba@ye.
t >zl '.1, it, i_.




G


88


giver, n.
gizzard, n.
glad, al.j.
gladdel to, v.
gladlne.ss, 11.
glance, n.
glance to, v.
glan(l, n.
glare, n.
glass, n.
glean to( v.
glee, n.
glide to, v.
glisten to, v.
globe, n.
gloom, n,
gloomy, adj.
glorify to, v.
glorious, adj.
glory, II.
glossy, tad.j.
glo(ve, n.
glow. to, v.
glowing, n.
glue, n1.
glutton, n.
gluttony, n.
gnaw to, v.
go to, v.
goal, n.
goat, n.
God, n.
god-child, n.
god-fathler, n.
godlillcss, II.


lhumalhatag, maghahatag.
Ipa )awnan.
matllilo.on, nalipay.
pagli pay.
diy tayug g)agtan-aw.:t gtlrtiil-:iw st mnacadi.vot.
lusa,y.
silaw.
bi (ild,,( y vaso.
lpag-!ll ay.
plw'hi dali -taLs.
lan'sinlaw.
cali b utan.
cangitn git.
mnfo'itngit.
1,a') h i a,  )agd ay eg.
1,thimay aO.
ilnsinaw.;g aic ites. idi o
(:; uli 1.r.
p:.' k il kit.
pa-atilt(o, paglacaw.
kinut tl han, tuyo.
canding.
Antg l)ios.
inanac.,1goetigos sa usa ca bata sa buny1ag:ftg I}agca makicliyo,.




tb


89


godly, alj.        makidiyo-.
going, n.          ang!pag-adto, ang paglacaw.
gold, n.           biulawan.
golden, adj.       I:)i lawvatian.
goldsmlith, I.     platero.
good, adj.         maayo.             '
good-l)ye, n.      a(ios, ari ina ac6.
good natured, adj.  maayo, maayog gawi.
goodness, n.       c:tayo.
goose, n.          gangsa.
gorgeous, adj.     matahum.
gospel, nI         santos nga sulat.
gossip, n.         tabl.
gout, n.           cogtas, sakit.
govern to, v.      pagmando,pagbuot, pagpamunoan.
government, n.     cagamhanan.
governor, n.       punoan, pamuno, magmamando.
gown, n.           toga, bisti sa mga dcbotres.
grace, rn.         hatag iga d iosnon, l)agcaangayanl
sa bullIat cn sa I)aglpamiulong.
gracious, adj.     angay(an.
grade, n.          grado, ang-ang.
graft. n.          cawat sa salapi sa lungsod.
grain, n.          liso.
grammar, n.        gramatica.
grand, adt.i.       iCi.
granfldchild, n.   apil.
grandfather, n.    aplulian.
gr'anite, n.       maayong bat6 nga igdadapat sa
mga balay..
grant to, v.       pagtugot, I)aghatag.
graple, n.         parras, ubas.
gral)plje to, v.   paggul:lit, l)age Clpot.*
grasp to, v;     ipagcupot sa iutan.
grass, n,          sagbut, halilih




G


90


gratitud, n.
grateful, adj.
gratis, adv.
grave, n.
grave, adj.
grave digger, n.
gravel, n.
gravestone, n.
gravitate to, v.
gravitation, n.
gray, ad(j.
graze to, v.
grease, n.
great, adlj.
greatness, n.
greed(iness, n.
greedy, ad.j.
green, 1n.
greet to, v.,
greeting, nl.
gridiron, in.
grief, n.
grievance(, n.
grieve to, v.
grim, adj.
grin to, v.
grin, n.
grind to, v.
groan to, v.
grocer, n.
g ro()ry -st or,.'roin, nL,


ang Pl.gtainod sa mga calooy sa
mga t utang buot.
inalti naIn t ' ron, Iflmatinamin(ltnOltl sa
mgti tangt buot.
walatx bavad.
I u bngan:lii.
inal i  )(- lo g.
inmaglIi I u bon g.
btltas ngat may sacot nga 1)It('.
'  l btl[n~atl/tl, n..
i)agbtug'-:t.,
cal:i) g —.'.t.
abohl.
lag'sibsib, piagcaon sa nIimoiitna p.
in:ntiti{a..
(Iaet, bantugail.
ca(lt cu, caa (llntug.
c.atl it.
ulitatII.
lunliaWv.
la ggliattgl' lug (.'atlti rat, lpaC',yg Io.
(ataliuran, y,'L(l)o.
ttla):iaii, tal)hlanan.
catsakit, casubo.
(!tlhog'da]llo, amoi]g-tinolrg, tam-Altlas,! )tnamntstam:is.
I)tgrs ui <:)(. '
Ilmallgil —a(I, macapalisan'.
l)agtinrgsi, i)agcatawla.; catawlt, tinlgsi.
p)aggali a, g )ag'bai(1.
pag'-agu lo, pagbacho.
ti  citn tll) al)aligyag mga palnacott
1.   t ill(}ltltla,  I)atlig,\aanrl  sia  |)tllac(l,,
[)l? lnl






i


'lr'()(0i0l,  I1,
tr'SIS,  a  Ij.
griottuo,   n.
gr'ou)Udl(i, 1.
gtrl'Oil) to, V.
g  1-~)Li 1t~ 11.
'l')V  '',  11.,'r ow to, v.
gr1ow   to, v.
growl tU), V.
g'rutlt to, v.
grun it, Ji.
guairantev, to,
gLIuaraitco, n.
guarid to, V.
guuar(l, n.
guest, n.
guidc  to, v.
gui(de, n..
guilt, n.
glitless, adj.
guilty, adj.
guiitalr, n,
gu111m, li.
grl t, n.
gusl to, v.
gymnasiumn, n
gymnast, n.


i


91
o
In ni')171 1011..,hau I.
c.tabal,l. 1.
alngit ).',yVtlta, (caasicaran, hin.ungdan.
paIgpundoc, paghiusa.
punldoc.
caamh uyaan.
l)a,gtur o(,, Iagtubo.
p:gl )agutl t)Qot, pagp1-)anuy6.


Iag-iwic, pagtingog sa baboy.
iwic, tingiog sa baboy.
v.   pLaglpasali gg.
passaligg.
ilagabl al ta,'.
m )agibalalnta.l.
pI g ana bana.
hinaw i ra.
lmagttudlo(, mlgtultol.
guia, 1magtutudlo, magtutultol.
sayo|>, sal i..,
s aNVSl,  X tllt
wvalay sahla.
sad-an, tnea( asasala.
sista.;
dagat, sa taliwala sa lduha ca yuta.
lagos, tagoc sa mga cahoy ug mga
tan u m.
luthang.
po vora.,  t
p)ag-ag-ag.
tina-i.    j.   imnasia, circohanan.
mnagsisirco.




H.92


htatbit, n.
iLLIbitattionl, n.
habitual, adj.
hack to, v.
hackle to, v.
hail to, v'
hair, n.
hairless, ad.j.
hai rly, ad.j.
thalf', adj.
half-breed, a,'.I
hallll, n.
hallow to, v.
hallucination, n.
halo, 1.
halt to, v.
h[alter, n.
hatun, l.
hiamlet, n.
hamimer, II.
Ihalmmfock, n.
hand, n.
iland to, v.
hatndful, n.
handkerehief, n.
handle, n.
handle to, v.
handsome, adj.
haingl to, v.
hangman, n.
hangker to, v.
happen to, v.
Ihappeningl, n.
happiness, u.
happy, adj.


ga\wi, b)'tlstan, b)isti.
)l1 () y-a'nanl(.
naalndan, nabatasan.
l)agtiglbas.
pagkigi.
It)ahatag ug catahuran.
buhoc, balhiibo.
ti paw.
ball i )oon.
tunga.
mes i zo.
1)agpallnlanlgi n.
(,a )!al i nga1. (
I)ul r(ongl)l ong sa mra sanltOs.
l)ag|)all mlnong.
)isi,   lo!)i(l.
liamon.
lungsod nga liyut:y.
pacang.
I 1.V 'aI II.
camlot.
l)tlrtul'0ol, p.)agll'tagl.
kinutincoln, halop.!)a'nyo.
I)tL -an.
iagtcu )ot.
maatyog nawong, maanyag.
lag )itay.
vcrdulgo, mamimitay.
pagtingluha ug dacu, paghidlaw.
Iftgh'itabo.
hitabo.
ctalalaran.
i)alaran.




H


93


IRTrra{st to, v.
harbor, n.
hard, a(lj.
hardness, n.
hardly, adv.
hardy, adj.
hare, n.
hare-lipped, adj.
harm to, v.
harm, In.
harmful, adj.
liarmless, adj.
h.armon iotus, adj.
harmony, n.
hIal.le('ss.,  11.
Illa ),l' n.
har'sh, adj.
harshness, n1.
harvest, n.
haste, I.
htasten to, v.
hasty, adj.
hlat, n.
hatech, to, v.
hatchiet, n.
-IIte to., v.
lhaugh Ity, adj.
have to, v.
hav,ce, n.
hay, to.
haze, n.
}he, pron.


):laghl go, p)agluy \a.
(lln g)puanan, du ngganan.
magahti, malisod.
carillthi,  (alisod.
lug(os.
mancgahason, maisog.
manLanap maingoningon sa coneho.
bungi.
pagd a ut.
cadaut.
macadlaut.
dili mtncaldaut.
gal,, nmaayong pamation.
caatn'ay.
anng in'ga c(:asangcapan alang sa
(C l)}yo(), gualrnicion.
ctl po(d.
caaI poOd.
ting-ani.
ang pag'dali.
ptagdal i.
nag'dali.
calo.
paglumlom.
wasaty ngra dliyuttry.,pgdtlumo mt.
ang pagdumot.
manmulmuhat sa calo.
malpahitas-on, palabilabihon.
pagcacdura, aduna.
cadaut, paglaglag, pagcaguba.
dagatmi ngat lla.y'
gabon.
siytl.




11


t )l


he(Ldt, in.
heahdacthe, I).
heal to, v.
Ihetltll,  n.
healthy, adJ.
heap, 11.
hear to, v.
heal'rer, n.
he'aring, n.
hearken to, v.
hearsay, n."
heart, fn.
heart trouble, n.
heartily, a(dv.
heat, n.
heathen, n.
Ileave to, v.
heatven, n.
heavenly, adj.
heaviness, It.
heavy, adj.
heed to, N.
heel, n.
heighit.
hei o.ll)s, adij.
heir, n.
l ei ress.,  n'.
he1ll, n.
helm, n.
helll  to, v.
help, I.
helpful, adIj.
help)less, adj.
hemorrhage, n.
hemp, n.


sttl{it  Id i o.
1 "4 Yo~~us av
()-au In A'('as I]log
c I s i Ikit( c ai i t1 i n'ts n '
("Al   Iit. C  sI  e sI
0.A
hI" t  gitPrl)l)r
II   I   I ~~ )tI i -II I aIi Ii o'
UhlU111111111IS,   llio('AhaiiS ig'
til 1i  I( III).b y
c'as ii a Sti(.1 du'06




H


95 \


herii, n.
1IeI1CCl, a(] ~V.
hIlen  I(-~e-,kcd, c~dj.
herd, prl.
II v e1 i'ti',adv
hrlII.
tat(l   t 4,v.
I 1(  I I   I 1 -I.
hicec)migh to, V.
Iiide to,.
hj.'hid-n  plalen.
hllad-v.
Ii 21.  i grIV- a.y lIfI-I(, I II.
Ili-in, n..  r
hIl id(el to, 'V.
II iiIIdir a I I ie  II.
hiil41'( U.
hint, n.
I tit'e to.) V.
ls, I.


Ii  )-i d i riihi   bus
tyi1(4L, c'I i~iyaI bsa
-a ui)Iiut iiya.
taCvon Illt.ga
t- I, ~   I I  ),'I!.~tI Il. a i
I):   rt5.  L 1118   l ii  It Hi,1  r l(.I
41  i)ti I  I a
j  22 a $2I~
S( Li 1hirm I.
y~~L I 12   ~)agdIi. ) m
).1  I  I0 114 — t c u-l)iS  I11 O
(,t1-0'        IIIULt-~t(hgI  SIt  lL14oS(




H.


9(;


hit to, v.
hicth, 1i.
hloarse, adj.
hoe, ((.
hog, n.
hoggish, adj.
hoist to, v.
hold to, v.
hole, n.
holiday, n.
holiness, n.
holocaust, n.
holy, adj.
holy water, n.
holy week, n.
homage, n.
home, n.
homely, adj.
homesick, adj.
homewaIrd, adcv.
homicide, n.
hlonest, atlj.
lonesty, n.
honey, n.
honey-comb, n.
honey-moorn, n.
honorary, n.
honor, n.
honorable, Iadj.
hood, n.
hoof, n.
hook, n.
hop to, v.
hope to, v,


c('aI i,,s()(l, ca.l'lian.
saro )l.
Ihal)( )'.
l)intl){oy.
luria, Iangtlgag.
adlaw ]l\  1 'a w\\lay Ibuliat.
Ii)tgr(ct-)l 11;OS.
}lala(d
saiiltos.
tbl,)ig nga pi nalanlitinaiL.
mala:tl na-'a adllaw.
all~,(  p  u;Ig,t 1()(|..
}al a v  (' cantallgflinoln.
pai 'n sI! ).lay.
anLf   i ):,l>:t ty sa isig'Matawo.
Itn lyol Ol ar ot tnat lvo  Lrong.
angf pt: 'alm(;tltarong, c (adngganan.
o( la n s: )ra pu i)utyutcan.
luil an s:1 (atamii-is sa caminy)oOn.
siliol.
itala ln~(1o]n.
r)nrdong*.
ang (coc('o sa mga caha,yo, vaca, ugb,
Ipanir ing'a manana).
tag'a.
I )a: ]it Ics  (.
l Da~ltt'num, i' a l  aabtnt..*2




/


H


97


hope, n.          ang. Paglaum.
hopef Ul,..ad:  -ang may paglaum.
hopeless, adj.-   ang nawad an sa p'1glaual.
horn', n.         suraay, budyong.
h ornet, n.       Jangaw sa mga mana'nap
horrible,,adj.   macahahadloc, rnacAlliaag
horror, n.        pagoamacalifisar g,  pagcamnaoa
hahadloc.
horse, n.         cabayo,
horseback, adv.   naggoaba'y6,
'horsefly, n.      lago'ng
horseman, n.      jin'ete, -ang maayobg xibooalayo.
horse race, n.    itimba sa oabayo.
hospitable, adj.  maa'biabihon,
hospital, n.      bal~y alang sa mga mnasakiton,
hospitality, n.   ang pagtib abi.
host, adj.        ang tagbalay'nga laid.
hostess, adi.     ang tagbalay nga babayse.
hostil, adj.e     caaway, batoc.
hot, adj          maknit
hotei, n.         abutanan. hotel.
hotly, -adv.      sa. cafiait.
hour, a.          lswas, tacna.
hou'rly, adv.     horashoras, sa tagsa. a tacna
hou'e, nl         b a IAjy.
household, n.     banay.
how, adj.         Dgaoo, unsaon$
how to, v.        pag uwang.
hue, n. "'        color, buloc.
h ug to, v.       paggacus.
huge, adj.        dacu.
hum to, v.        paghagonghong.
bi4man, adj       mahatunguid sa t~w.
humanity, -.n.    catawha n,.
humwnly, ad-vo    $a pagoatina we




humble, adi,
humbly,, U
humbug, ni
-humid:. adj.
Itumidity.. n
'humiliate to, v
'humor, n
hump,. n
humpbacked, adj.
hundred, D..hunger, n.hungry. adj
har~f to, v.
huoter. n.
huntfing, n.
hurlito,- v
hurry to, v..
hurt to,.v
hu~rtf ul, adj.
husband, n.
Ahut n.
hydrophobia, D.
hygiene#. n


mapaubsanon.
sa pagpaubos.
limbong
ang naumog.
pageaumog.
ang pagypsubos.
gaw i, buot.
paga bu c tot.
b uctcvt.
usa es gatus.
gutom
gi gjitom.
pagpa ngay am.
maflgal~gay am.
pangayampagbun6, pagealibs&y.
pagdali,
pagdaut pagsam'ad.
Daceadaut.
bania.
payt'go
pagoabuang 4ja ir6.
kinaadman mahatungud so'Paglinis, sa lawas.
calantah-on, himno,
pagea aron-itgnlon.
ang nagpacasantos, nagpaca aroningnon.
cuyapan,


hy mn. n.
hypocrisy,
hypocrite,


11
adi.


hysterics,   n..
hysteric-, adj.,
I, pron.,
ice,  n.ice cream, n.
icy) adj,


aco.
hielo.sorbete.
hienilohans




idea,g*
ideal.,
identify toj VIP
idiocy, n.
idiot. a'dj,
idle, &dj.
idleness, n.
idIyk, ady.
idol, no
idolater. a.
idolatry, n.
if oonj.
lignite to, v.,
ignoble, adj.
ignominy, a.
ignominious, adj.6
ignorance. nb
ignor. to, v.
illegal, adj.
illegaly - no
i.lltegilateo, vdj
illuminate to, v.I
iillistratW to,, V.,
illustration-, n.
'illustrious, Adj,
ill will, ZR.'


hun-ahuna,
tinguha, anQ gipangandoy.
pag-ilt".
ang pagcasaina ang pagoaingons.
iang cacabus sa hunahuna
atng tawong burong, a'ng cabus ug
hunahuna
tapulan, matac anon.
cataca catapul.
sa pagoatapul.
diosdios.'
diwatahano.
aug, pagsingba sa wga d~iosdiom.,
con, ug.
pagsunog, pagsilab.
ang diii hamili.
oau'law
macea ulaw.
ang caculang Bsa caatlam.,
pagecawali mnahi'bal6, wala Mana.
&ud, walay calibutan.
masakiton.,
ang wala mahasubvy sa balaod.
atug page awala maha~subay sasbalaod.:
aung wala mas'ub-ay sa balaod,
ang diii nmatarung, sal&, dautau,
s a ki't
aug wala mahaigo, sa angay sa pa~.
inahon
pagdaugdaug, pagdagmal.
pag-iwag, pagban'wag,.paghayag. pag-i~wagr sa hunahuna.
ang pag-iwag sa huu ahuua
tawoug ha'mili, bantu'ga~n.
dumot, dautan nga buot,




100
ii*.ge, n.
i rgine to  v.
imbecile  adj
inlbeoillty, n.
inmbibe to, v
imitate. to, v
imitat'on, n
i wvnaterial. adj.
i materiality, n
ialtuesulrable, adj.
io!nediate, adj.
i mnemorial, adj,
immense, adj.
imminent adj
imioderate, edj.
im nodest, adj,
i m nodesty, n
'oi.nolatq to, v.
iinmoral, adj,
imm6rality, n.
it.: mortal, adj
immnutable, adj.
ir pair to, v.
in part to, v
i,!partial, adj.


I
larawan.
pghunahuna, pagpalandong.
cuangcuang
ang pagcacuangcuang
pagsuyop, pagyupyop
pagpanig-ingon, pagsunod
ang pagsunod, ang pagpanig ingon
ang walay lawas.
ang pagcawalay lawas.
ang dili masucod
haduol
ang caraan caayo, ang maculi
nang hinumduman.
ang diii masucod, ang walay catapusaa.
ang madaling moabut, mahatab6.
ang tawong walay pagbaton ug casaraogan sa iyang mga buhat ug
mga pulong.
maulagon.
caulag.
paghalad
pulong cun buhat nga batoc sa iraayong pAmatasan ug pagtulonan, tawoug dautan, ug batasan.
pagcadaut sa batasau.
dili mamatay.
ang dili mabalhin.
pagdaut
paghatag.
ang wa'a sa usag-usa, walay gida.
pigan.!
ang dili caagian
ang pageawalay pagpailub, ang
walay pag antus


~ impassable,
iwpatience,


adj.
n




I




impatient, ad'.
impeach to, v.
impede to, v.
impediment, n.
impel to, v
impenetrable, adj.
imperative, adj
impercepLt ble, adj.
imperfect,- adj,
imperfection, n.
imp'eril to, v.
imperishable, adj.
impertinent,. adj.
impetuous, adj.
im'petus, A.
impiety, n.
impious, adj.
Iimplacable, adj.
implant to, 'v,
implement,, n.
implicit, *adj
implore to, V.
imply too V,
impolite, adj.
import to, V.
importance,. n.
important, adj,
Impose to, rvO
imposing, adj.


ang walay, pailub, pag-a-ntus6,
pagsurnbong.
pag ulatig, pagsanta, paguo~
caulangan, caculi~an, cabilinggan.paglugos, pag agda,
ang diii Matukib,
ang nagasugo, nagabuot.
ang diii makita'.
ang dilii tuman, arg dill" hingpit..
ang pagcadili hingp t.
pagjranga-has, pagpahamutaing sa
catals gmtan.
ang d-iii ma'tapu's.
an'g walay hintuingdan ug'cahul.16
gan, samucan, macuticutihon.
mabascug.
cabascu g.
pagcac~ulang sa pagtuo ug apg
puan~gud
ang culang sa pagtuo, ang walay,
-puangud.'
ang diij' matagbaw.
pagtanom.
galamiton.
angay masabut bisan wals iasoy
sa dayag.
pagpangaliyupo, pagpangam'uyo..pagpasabut.
walay batasan.pagdala ug mga butang-gican asi
laing lUngsod.,
caayohan, ang. pagpulos,
maa~yo, mapuslanon.
paghUtang, pagpahamtang,
maeahahadloo.




1to
imposibility, n.
imposs ble, adj
impostor,impotent, adj.
impoverish to, v.
ipracticable, adj
imprecate to, v.
impregnable, adj.
impress to, v.
impression, n.
impressive, adj
imprison to. v.
imprisonment, a.
improbable, addj
improper, adj.
improve to, v
improvement. n.
imprudent, adj.
impulse, n
impunity, n.
impure, adj
impurity, na
impute to, '.
in, prep.
inability, n.
inaccessible, adj.
inaScoiracy, nD
inaction, n.
inadequate, adj.
inadmissible, adj.
inadvertence, n.


I
pagc dili mahimo.
ang dili mahimo.
malimbungon, limbungan
ang dili maoahimo, ang dili macalii at
pagcihangol, pagoacabus.
ang dili mahimo, dili mabansay.
p ghimaraut.
ang dili madaut.
pagpatic.
patio
macahinuclog.
pagbilanggo.
ang pagbilanggo.
ang malisod nga buhaton cun mahitab6
ang dili angay.
pag ayo, pagmaayo.
caayohan
ang culang sa hunahuna
duso, agds.
pagcawalay pagsilot sa sad an,
ang dili ulay, ang dill bug-os, bulingon, mahugaw.
ang ca walay caulay.
pagpasangil.
sa.
pagcawalay kinaadman, catacus,
pagcawalay gahum.
ang dili maabut,maduol,madangat,,
say6p
cataspoc, catapol.
dili igo, dili angay.
ang dili madawat
ang walay pagmatngon.




I


I.      103


inanlimsty, adj.
inaplicable,, adj.
inasmuch, adv.
inattentiont, n
inaugurate- to. v.
Inaugurat~ion, no
inborn, adj
inospable, adj.
*inoapacity,. n.
inoarnate~ to. V.'
incarnatioui, no
incendiary, n
incense  n
incenative, ni.
incessant, adj.
inoih. n.
incident, no
incipient, adj
i ncise to, n.
incite to, v,
inclemency, n.
inclement, -adj,
inclination. n.
incline to. V.
-include -to, v..Inclusive, adj.
Incognito, adj.
incoherent, adj.
incombustible, adj.
ioome, n
incommode to, v


ang walay- kinDabuhi.
difii icadapat,
tUngud cay.
ang diii pagtogad.
p gbucas
ang pagbucas.dala sa pagcatawo
aujg diii unacahimo, dilii tacus.
pagpawalay pagcatacus
pagpacatawo,
ang pagpacatawo es atong GinobngJesucristo.
manununog.
inoienso,
ang pag agda, an~y wacadasig
walay pa~ghunong
ang icapulog duha' ca bahin- sa gitas3-On Sa usg ea tiil.
hl'tab6.
ang nagasugod pa.*
pagtahai, p~gputol.
pag aghat, jagsambag.
pagcabangis, pagcapirxtas, caiqsu~g
sa tugnaw. ulan, han'gin.
inabangis. mapinteas.
takilid.
Pag-takilid.
paglai~p, pagsuloa.
malakip,, lakip.
diii maili
bisan unsa nga diii angayo
dili ductan..
abut.
psi gsamoc.,




A104
1nQ~nible,. adj.
incomplete, adj.
incomprehensibility, n
ilaoomprehensible, adj.
IDconsequence, Aclj.
inconsequent, adj
-inconsiderate, adj.
Incoonsolable, adj.
inconstant, adj.
incontinence, no
izdoontinent. adj..
ilaornvenlience.- n.
inconvenient, adj.
Incorporate to,, v
incorporation,' n.
incorrect, adj.
incorregib~e,, ad'j,
inoorru'ptible. adj.
increase to,, v.
incredible. adj.,
incredulity., n'.
increment n
incumbent. adj.
incur to', V.
incurable, adj.
Wdebted, adj*


ang-dili mahimo nga mahiusa so
Ilaing butarg
cularg, diii hingpit
pagreadifli mwa abut,
diii rnasabu~t
pageawalay'.calig ur an sarilga catarurgan iga gipahayag
taw'o ngra wala magpakita sa mga
buha~t Ea iyang gisulti
walay p~gtamod, dili matinamda-.
non.
ang diii inalipay.
ang walay calig-unan, ang walay
pagpada-yon sa iy'ang mga hunahuna, buhat, ugb
ang vwalay pagpugong sa wga kailibgon, pagcaulag,
mnadatgon, tawo inga walay pagpu
gong sa iyang mga cailibgon.
pigeasamoc, pagcalisod,
macasamoc, diii angay.
pagti pon,.
Pagocahi usa.
saytip.
diii ma34 ay.
ang diii madunotr.
pagtubo, pagdugang.
di Iiaatuhoan.
pagcawalay pagtuo sa tinuhoan
nga cristianois.
duigang
ang riagapahimulos,ang nagahupot
pagcahulog,
ang diili rhaayo.
utangai$.




9


105


indecency, I.
indecent, adj.
indecision, n.
indeed, adv.
indefinite, adj.
indelible, adj.
indemnity, n.
indemnify to, v.
indent to, v.
independence, n1.
indescribable, adj.
indestruct!abhle, ad.j.
index, n.
indicate to, v.
indicative, adj.
indict to, v.
indictment,, n.
indifference, n.
indifferent, adj.
indigence, n.,
indigent, adlj.
indigestion, n.
indignant, adj.
indignation, n.
indigo, n.
indirect, adj.
indiscreet, adj.
indiscretion, n.
indispensable, adj.
indispose to, v.
indislpo.ition~, n.


P:),Lcahugaw, pagcahilas pagcalaw-ay.
mab il,'aw, Imahilas, malaw-ay.
T,,'e t ii tiod, sa p)agcamlntuod.
aig waila asuya pag-ayo, ang
wlt.y' i  n u tuban.
an'g dili in.l)a, la.
tioang pagtl),ayad sa mga cadaut nga
gimi)liutat l)isan cansa.
Iagl)ayad sat mga cadiaut nga
}..g'tltro()(. sa figil)on
an ti rlihi icaasoy, i(*asas Iaya.
t na'tla   it.
J)  S,  L t 17t 1)3 o I( I:.
an)' p)taosumbo'l.)(ng.
('attfsipj()', angy walay p)agtagad.
t(stl(.spu:C11, wallt sa I]uyoglaIyo.
(calilg'o(l, cal)s, cawlvad-on.
litin1gol.  cab(tl)l-.
|):gca"tal\Y ltpatghilis.sa kinaon.
I(anlliyol, flaligo(tgot.
paSrl)aInu,y5 caligotgot, capungot.
any i 1.
dili tan.ll,. dili lactud, hiwi.
culang s': salabutan.
l)agca(aulang sa salabutan.
k iina tlang'la non.
pag'cabi nigkil Ipaosakitsakit.
di x ut.tyng sakit. |)agsakitsakit(




0


I


106


indisputable, adj.
indissoluble, adj.
indistinct, ad(j.
in(listingtl ish:ablek '.
individLual, n.
indivisible, adj.
indocil, adj. -
indolence, n.
indolent, adj.
indomitable, adj.
indorse to, v.
indorsenient, n.
induce to, v.
indulge to, v.
indulgent. adj.
industrial, adj.
industry, n.
inebriate to, v.
ineffable, adj.
inefficient, adtj.
inelegant, adcj.
inequality, n.
inert, adi.
inertness,;tij.
inestimable, adj.
inexcusable, adj,
inexhaustible, adj.
inexpedient, adj.
inexperience, n.
inexplicable, adj.
inexl~pre'(ssib)l'e, a(lj.


ang clili malalis.
alng dlili mlabulag cun mabadbad.
1ang mainigorn-iln-on n-g magsama
sa lainig I)uta:rg.
j anrl  (lili mailjLa.
Ulsat c(at ttaw(, 1usa ca buoc.
t111g   dili  lnibal) litl
sukihan.
eataspoc, catai)ol, catacai.
tasIpuan, t:!aulatn, inatta-anon.
alg dili malhiil() pag-ag'hop.
ang pag- uyon..angPr Pa,-ut-UY011.
pagtambag, lagsambag.
paghatttg ug gusto.
masayon inopasaylo sa mga\ sala.
magpaplatigayon.
cacugi, l)atig'ayon.
pagcal u bog.
ang dili tacus icaasoy sa abba.
ang dili macahimno, ang walay
gatllhii (ig cusog.
walay:llUngay.
agcead ili pageasama, I)agcadilii
plagttUl:)ong.
d(ili mIn:l(li})lioc, (lili 'nobati.
I)agcad(lii Inm:ticaliho.  pagcadili
mo(blti.
walay bali, walay i)ii.
ang dili n-apasaylo.
ang dili inahorot, dili matiti.
ang dili angay.
pagcawalay pagcaanad.
ang dili icasaysay'. ili ica.nos,tJa g  (li  i ('cas tl l  i,




I


1o7 '


inft'alli ilit y,  1.
infallible, adj.
infamous, adj.
infamy, n.
inf ancy, n.
infant, 1.
infanticide, n.
i nfantry, n.
inf:atutte to, v.
infect, io, v.
infection, n.
infectious, adj.
infer to, v.
inferior, 1.
inferiority, n.
* infernal, adj.
infidel, n.
infidetlity, n.
infilite, n.
infirmn, iI.
infirmity, n.
inflame to, v.
inflamation, n.
inflexibility, n.
inflexible, n.
inflict to, v.
influence, n.
influential,   adj.
inform  to, v.
information, n.
infringe to, v.
infuse to, v.
ingenious, adj.:algA' p)ageadili lfnasayop.
(lili 'nmasa. p.
walay ulaw.
p)agcaculang sa maayong dungog,
p)agcatam palas.
I)ageabalta,.
batang diyutay.
anlg pagpatay sta usa ca bata.
infantenria.
pagcabuallg clang bisan cansa.
Plagtao(l((d.
tacod.
tumnatacod, motaco(..
pagsunod.
u bos.
pagcau Ibos.
inl)icrnollnon, dautan.
ang walay Ipagtuo.
)pag cawatlay \   )agtul lo.
walay catap)usan.
malu ya, masakit.
sakit.
paglhuli )g, lpag, lltod, pagdailaab.
hubag.
I)agcadili miabalic6.
ang dili mabalico, ang tawong
malig-on ug casingcasing.
pagl)ahamtang.
gatlnum,
may gahlum.
pagil)alii)al6, j)agsay. t.
ang pagplakisiayuid.
)aglail)as.
paglhatag.
))atid, ang tmay hunahllna nga nma



I


t1.1t,bgrafititd,


1I.
n.


inhabit to, v.
inlhabitant, n.
inhale to, v.
inherit to, v.
inheritance, n.
inihuman, adj.
iniquity, n.
inject to, v.
injection, n.
injunction,- n.
injure to, v.
injury, ii.
injustice, n.
ink, n.
inkstand, in.
inn, n.
inner, adj.
innocence, n.
innocent, allj.
innovation, n.
inoculate to, v.
inquest, n.
inquire to, v.
inqjuisitive, n.
insane, adj.
insanity, n.
inscribe to, v.
inscri ption, n.


Cal)atii, ilag'cataiinis sat hIunaluna.
tpas.cta-:a alit, - )agcawalay pagtamlod sa lnga utang buot.
pagl iiyo.
l)uulo1l(-)l,, fmlolol)yo.
l)t.g,'illa ta, dapit sa sulod.
P)a'";tPlit1o0(ld sit cabilin.
cIbi lin.
mahi dntis.
sall   clitn tai).
ptgsulodtl ig taubig ugb. ~a lawas
sa tt wo.
ang pag'sul)od ug tubig sa lawas.
s u o.
)ag' li ait t, l):t ragmial.
alIt,  11t, nr  agdagmal.
bh.Iitlt; iiga. dili angay sa catarungan
t inl ta.
ha taitllgil aii sa tinta.
l)alaty ng1 al)tanan.
sttlod.
cabuota~i, )iag'cawalay sala.!l>otan,: walay sala.
l)ag'i },-o sa bisan unsa.
ptfl ~' t;, -; "1' ll i
pI,')  ' I, l0,:.i. Uqulkitsukit.
H1 t. I  ",V li i' ()l 1'1
(;tat)till i l?.'.:)'g', II)gta, 1)ato.
palio< -a inga Ictrsa' tni-o
bIisan unsal 1g'a sinulat nga liniloc
sa tumbaga, mga bat6 ugb.




1


i'09


iinSeCt, II.
insecture, adcj.
insensible, adj.
inseparable,- adj.
insert to, v.
insigiia, n.
insignificant, ' adj.
insincere, adj.
insinuate to, v.
insist to, v.
insolence, n.
insoleit, adj.
insolvent, adj.
inspect to, v.
inspection, n.
inspector, n.
install to, v.
installment, n.
instance, n.
instant, adj.
instead, p1rep.
instig'ate to, v.
instigation, n.
instill to, v.
insltet, ).
institute to, v.
institution, n.
instruct;to. v.
instruction, n.
instrument ln.
insubordinate, adj.


I.. (! l l tll l.l } I  I aI -  g t alllav.
al:r <lii imri lig-on, ang walay
(A.l   1   1 l
aiL.  <ii!(  l o ti,!walay   pagbati.
I):.I.;ti sa usa ca butang.
iI.', 5 n I:   tilntaan.
^:,l. t;I  ttigdan, walay bili.
l.li.'I r1I'on, durnhay 'nawong.
i'^",.:1y caulaw.., I  u. i w.:-,l, 1   \t;rl icabayad.
l  u l'',  jaffhiling..
l):' " ~ }tii!ia, ~  pagbutang.
aj li) | tiialuna, ang pagbutang.. '. l it a,1
tnt, ariot 1lIanang, usa ca pagpaflli o: sa  inata.
);: 4 1 '  aing pag-agda.:';:.,-i.\ot, ang pag-agda.
i} i ' Iinga kina-iya sa mga.
t1 'i.; s ) aron sila macapangita:r 3,  ), o u Inacalicay sa dautan
1I l,    j. i;,l  i agla lang.
}  1   a, ng paglalang.
l),(.  i  l:t.L'  Ilo.
oa8 pll-:i;  l:,t o).
ma sttkitouL.




I


I                        ~(d I


in1suffkeviit wdj.
insul t to', v.
Insult, n.
insupportable, adj.insurance, n.
insure to, v.
xnsurg'elnt, n.
i nsurrection, II.
intact, ad~j.
integri ty, n.
intellect, n.
intellectual, adj..
intelligent, adj.
intelligible, adj.
intemperance, fl.
i nten'd to, V.
i ntense, adj.
intention, D.,
intercede, to, v.
intercept to, v.
interchange, to, v.
interest to, v.
interferance, fl.
interfere-to, V.
interior, n.
Interment, n.
*intermingle,, to, v.
inxternal, ad.j.
international, adj.
interpolate. to, v,,
-interpret to, V.
Interpretation, n.
tnterpreter, n.,


difii J)'aig~o.
pagpianamastanas~.
panamastamas.
dili maantus.
anig pagsiguro sa butang.
pagsig'ur() sat butang.
ang mials~a, ang misu1col SR 'mgaf
jpunoan,
ang pag-asa.
Itu wala hilabti, 'ulay.
pagceahi iicqpit, pageatUinti, pa,.Cttbug-os, pageati buoc.
salabutan.
ang mahiatungrid sa salabutan.
masinatyuton.
ang masalbut.
pagcawalay casarangan.
pagrhunahuna, ptagtinguha.'
aug mabascug caayo.
hunahuna, tuyo, tingixha.,
)tag-amfpo., pagp~angraliyopo.
pagpugong.
pag-ilis.
paghimulos.'.
ang paghilabut.
paghilabut.
ang sulod.
I ubong.
p)agsacot.
sa su lod.
mnahatu ugudI sa ta~nang lungsod.
pagsacot, 1pagbaihog.
paghubad, pagbadbad, paghuwad.
ang paghubwd.
maghuh u bad.'




111t


interrogate to, v.
interrogation, n.
iflterrujpt to, v.
interruptAion, fl.
interval,. n.
intervemne~ to, v..intervention, 11.
interv iew to, v.
i nterview, a-..
intesti tie, II.
intimacy, n.
i ntitnate, ad.j.
intimidate to,. v.
intoler-able, -ad'.
intoxicate to, V.
intoxicaition, n.
intrench to, v.
intrincate, adlj.
intrige In.
introduce to, v.
introduction, n.
i ntrude to, v.
intrusion, to.
intrust to, v.
invade to, "V.
invasion, n.
invent to, V.
invention, n.
invert to, V.
investigate to, v.
investigation, fl.,H ett. (0(  lJ.


pagpangutanam.
p)angutana.
pagasanta, paghunong.
ang paghunong..
lhunong.
aug paghilalsut.
p)agpakigkita.
arng pagpakigkita.
P~agcahigala, nga tinuod.
higala nga tinuod.'
paghadloc, pa'ghulga.
ang -diili maantus.
'pagcahubog', pagcahilo.
ang p)agcahubog, ang pagca hilo.
p:agsalip~od.
gtibot, na'gubot.
aug pagpatigayon,l sa hilom aron
sa pagdangat sa gitingu~ha.
jpagsulod., pagsulcsoC,' pagpaiJla.
ang pa'sulod, ang pagsucsoc, ang
pagp~itla..
paghilabut.
ang paghilalbut.
pagsalig.
p)agsulod sa linugsanla-y sa bisan'
diiA, pagdusmog, pagdam-ag.
ang pagsulod sa linugsanay.
pagbuhat, pagtucod, pagga98ma..
tinucod, binuhat, ginamal.
pagsu-si, paggaisto sa salapi.
paqgsusi.
ang,(, pagysusi.




112


invivorate to, v.
invite to, v.
invoice, n.
invoke to, v.
involuntary, adj.
involve to, v.
ire, n.
iron, n.
irkesme, ad.
ironing, n.
irregular, adj.
irresponsible, adj.
irreverent, adj.
irrigate to, v.
irrigation, n.
island, n.
itch, n.
itch to, v.
itlchy, 'tad j,
it, its, )roll.
ivy, adj.
J
jabber, ni.
jack, n.
jacksass, n.
jacket, n.
jail, n.
jailer, n.
jam, n.
janitor, n.
January, n.
JarI, In.


pagl:,t',:ig' cusog.
p' (;'l p i(:",,!,1:,.1t;,  ' ',, lpagtatvat g.
p>^'  ~!,ai(rlikit.
~'::.  I': tti>)got,1 caligrotgot.
*_.1  '  ','-.'I
1iI ( '  7j l^ -inacacapol).})
l/''a ":; i. h. ts t   bisti,  l)ag-utaw.
v:':  t,..i sniod   sa  batac('tn.:lli ' ', ili?.,.t('l)pasalig.
I. 'tti  1)     a s,,-tI   rg.
ai},:    j):g'il)itang ug  tub)ig.
t!:       gtapot s^  nig'i }ni).,
Ig'.'w ' )'  ay lisoI  sanhto a.
i:.:,;  -' ', t 'i'gtang 0t  )  aNril,
('im!-ra It            i Igis<
s   i..
S si!..i '' lata.
an ';, ',:~intay sa ganghlaan.,ja   I' ',,




J


3                         113


jaw, n.
jealou s, adj.
jealously, no
jeer to, -v.
'jelly, no
jeopardize to, v.
jerk to, V.'
jest, n.
jesuit,~ n.
'Jew, n.
jewel, n.
jewelryN, n.
job, n.
jockey, n.
i loin to, v.
joint n.
jointly, -adv.
j!oke, n.
joker, n.
joll~y, n..!ostle to, v.
jot, no
journal, n.
journalism, n.
journalist,' n.
journey,' n.
jovial, adj.
joyI n.
joyful, aclj.
joyless, adi.
jubilee, n.
judge,' n.
jiidge to, V.
~judgment, n.


apapangig.
masinahon.
casina.
pagyNrlbit, pagtamity.
halea, matam-is.
pagpangaco, pagpangahas.
pagtuc6mod.biayhiay), tiaw.
Jesuitas.
Juidio.
hiyas.,
baligyaan sa mga h~iyas.
buhat, hhiguhaan.
ang nagcaba.y 6.
Matiaw, Matistis.
pag-ipon, pagtipon.
luhaluha.
sa pagcion, inipon, inusa.
tiaw.
hiniaw, matistis.
ma-lip~ayon.
paghipanzlol..
hota.
mantalaan.
camnantalaan.
magsugyulat sa mantal-aan.
panaw, biahe.
mal ipayon.
calipay.
malipayon.
subo, mamingaw.i
piesta nga d'acu', jubileo.,
mqghuhucom.
paghucom.
li 01wct.~




J


j                         114


judicial, adj.
julice, fl.
juicy, ad.j.
J uly, n.
Jump to, V.
June, n.
*Jungle, n.
-junior, ad.j'.juror, n.
j ur1y, ii...just,' ad~j..justice, II.
-justification, n.
*JUStify to, v.
justly, ad~v.
K
keel, n.
keen, adJ.i
kee~ness, n.
keep to, V.
-keeper, n.
keeping n.
kernel, n..kettle, n.
key, n.
kick to, v.
kid, n.
'kidney, HI.
kill ~to, v.
kind, aclij.
k ind, n.
kindle, to, V.
kindness, n-.
king, n.
kingdom, a.,


auig mahatuingud sa paghucorn.
duga.
(1 u gaonI.
I1agl ucso, paglayNat, pag-arnhac.
Jiunio.
calibunan.
lbata pa, mang(hod.
mna ghuhIi uom.
eatilingcrban sa mga maghiithucom.
matarorng.
catarvi nigaii.
p~agcasantos,' pageamnatarong.
pagtarong, paghimorng santos.'
sa mat-arong, igo.
killa, unayan sa mg-a saca~yan.
matalin is.
catal ini'S.
1)agtago, 1)lagbanta.V, pa-ghawid.;
maghabanta~y, maghalantay.
ang paghantay.
liso.
caldetro.
yaw.
pa~atid, pagtindac.
cand ing ngto nati, batatiag d iyotity,
p agpamtay.
maayo, maloloy-on.
calainan.
p)agrda gCOt.
ginharimR,




115


kindred, n.
kinsfolk, n.
kiss to, v.
kiss, n.
kitchen, n.
kite, n.
kitten, n.
knave, n.
knavery, n.
knee, n.
kneel to, v.
knell to, v.
knife, n.
knit to, v.
knock to, v.
knot, n.
know to, v.
knowingly, adv.
knowledge, n.
L
labefaction, n.
label, n.
laboratory, n.
labor to, v.
labor, n.
laborer, n.
lace, n.
lack to, v.
lack, n.
lackey, n.
lad, n.


pagcacal }) a an, pagcabanay.
eaparintihltn, cabanayan..paghaloc.
haloc.
cosina, lutoanain.
tabanog, banogbanog.
diyotay nga iring.
tampalasan.
tampa'la;.
tuhod.
paglu)hod.
pagbagting sa lingganay tungud
sa mga minatay.
sipol.
paglanggikit, pagsumpay, pagdugtong..pagsuntoc, )pagtoctoc.
baligtos, balighot, buc6.
pagliIbalo pag-ila, pagcaantigo,
pagcaalam.
nahibal6.
cahibal(6, caalam.
caluya.
papel nga diyotay   nagdala sa
marca cun ngalan.
buhatan.
pagbuhat.
buhat.
mamu nmoo.
encihe.
pagcawalh, plagcacbus.
cawalti, caeabus.
lacayo, sulogoon,
bata.




IL


I I (3


ladder, n.
lady, n.
lag to, v.
lake, n.
lJamb, II.
lanie, II.
lameness,, n.
lament to, v
lamentafble,
lamentation,
lamp', n.,
lampoon, n.
land, n.land-holder,
landing, n.
landing-plac(
landmark, n.
landscape, n.
lane, n.
language, n.
languid, adj.
lang-ui-sh to,
langufor, n.
hinter, n1'
lap, n.
lap to, v.
lapidate to,
lapse to, V.
lap~se, n.
larcenyi, n.
lard, II.


hagdan.
senyora~, babayeng hamtong.
paglihoc sa mohinay,
danaw, lanaw.
ang nati sa carnero.
piang.
capiang.
pagbacho, Pagphilac, pag-agulo
&di.   mnasulub-on.,
n*.0 ang, paghacho.
sug-anan.
pulong nga matistIjs nga, icayi
Isit hingtuingdan,.
yuta.
n.     ang, may yuta.
ang pagoawas..
~,n.  dunggoftnan, cawasanan.
utlanan.
talan-awon.
dalan nagacuros sa ubang do'
sinultihan, pinu long-an.
maluyahon.
V.     pagsub~o.
caluy.
JparoI, butanganan sa suga.
sabacan.
pagtilf t.
V.     pagbut6'.
paghidal1 n-as', pageaJ Ulog.,
casay-Qp.
ang 'pagcathuiog, Sayop.
cawat S:-L tuk1tagi'dyot.
ang tlixPboc cun sebo sa r,
matnunap.,daeu.


ubit


ugra


large, adj.,




L
large'nes59, n.
lark, n.
lash,' n.
lash, to, Vs
lass, n.
lassitude, n.
last, adj.
lasting, adj
latch, n.
laite, adj.
lateness, n.
latent, ad'.J
'latter,, adj.
laudable, Adj.
laugh to, v.
laugh, Ii.
laughable, adj.
laughter, n.
launch, to, v.
l a undrevs, n.
laundry, nf.
lavish, adj.
law, no
lawf ul, adj.
lawn, n.
-lawyer, n.
lax, adj.
lay, tCo, v.
laziane, U.
lazy, adj.
lead, to, v.
lead, n.
leader, n.


cadacu, gi~dac-on.
alondra, usa ea langrgam,
paw..pagpaw.
dalaga.
caluya, cacapoy-.
ang catapusan.
mad ugay caftyo.
aldaba, sab-it, caw-it, sa pultahan.
dugayan, anhing.
oadugay, gi'dugayon.
tinago.
ulahi.
dalaygon.
pagcatawa.
catawa, kinataw-an.
cataw-anan.
pagcatalidhay'.
pagpalutaw.
babayeng manlalaba.
aug pagiaba, labhanan'.
mausicon.
balaod'.
ang nahauyon sa bWlWId
yuta nga gituboa'n Ug balili.
manlalaban.
mahumoc, ang dili, mopig-Oot
pagzbutang.
aug diii pari.
cataca, catapol.
matace-anon, tapulan.
paghiatud, pagdala, pag'-una pagtudlo.
tinga.
punoan, puno.




L


118


leaf, n.
league, n.
leak to, v.
lean to, v.
lean, adj.
leap to, v.
learn to, v.
learned, adj.
learning, n.
lease to, v.
least, adj.
leather, n.
leave to, v.
leave, 1.
leaven, n.
lecture, n.
lecturer, n.
left, adj.
leg, n.
legacy, n.
legal, adj.
legalaze to, v.
legation, n.
legible, ad.j.
legislate to, v.
legislation, n.
legislature, )n.
leisure, n.
lemon, in.
lemonade,
lend to, v.
lenghit, n.
lengthen to, v.


dallon.
ctAti )i1nan, capunongpunonhgan.
)agtulo.
pagtakilid, pagtuwang,. padap-ig.
manCiwang, d(aut.
paglucso.
l)agtoo n, )agcacact-on.
mahibalo, maalam, manggialamon.
caallam, caliibhal16, kinaadman.
I)ag-ablang.
lab ing (1i yotay.
plan it.
paggictan, ()agbi.rva, pag-undang.
apagtulgot.
minhtsa.
lgpaj)gllmulong- sa cadaghanan.
mamumu long.
pLa-a.
calilill.
rlttil".y Sit balaod.
l)ag'palliiuyoln sa balaod.
ang 'iil)l^pty-t sa usa ca embajador.
nlmaltbasa.
paghlinimo ug balaod.
a.ng cadaglianan sa mga balaod.
d(ilain, (lca)unongjpunongan sa tmga
magbabalaod.
pagp)aha'mnud(lay, pagceawalay buhat
I i 0no), suwa.
filll o llda, ilimnon riga binuitangag, 4. 1  Ii41101I.
1 pa ralIulamn, pagp)aulos.
g it tus-onl,  (:ltaas..
I)pagpatatas, p)agtaas.,




L


119


lengthy, adj.
leniency, n.
lenient, adj.
lenitive, adj.
lentil, n.
leopard, n.
leprosy, n.
leper, n.
lcss, adj.
lessen to, v.
lesser, alj.
lesson, n.
l't to, v.
letter, n.
letter box n.
lettuce,. n.
level, n.
level, adj.
level to, v.
lever, v.
lewd, adj.
lexicon, n.
liability, n.
liablle, adj.
liar, n.
libel, n.
libel to, v.
libellous, adj.
liberal, adj,


taas.
ca tl all ro(ld, ecalrom6, cahllmoc.
im:tuaiigor('on, maloen6, mahumoc.
tamnl)al,nrlg' macalhonmuc b)isan unsa
nga rlnaarang-arsng'   sa kit.
halatontg.
leopar(lo, 11Sfa. ca mananalp.
sanl IIa.
sanlahon.
cdiyotapN di riyot.
dagli di nyot,  agdiyotay.
lahbi panllg diriyot.
leccion, i)agtulon-an.
)paLgtugot, i,)gpaL)abang.
sulat.
sldlanan,bilkifnganan sa mga sulat.
letsu gas.
latid, tonton.
patag.
pagpatag.
ligwat.
maulatlgol, mru lag.
diccionarIio, ang basahon nga. gisulatan s: mga pulong sa usa ca
sinltltihan.
ang catuIng(l.ana sa pagbayad sa
iistlll Ii sa l iga cadaut.
allg m:ly c(tltlulgdlanan sa pagbayad
sa ca't'tLit, ng'a iyarng naliimo.
h)acaeon, ]il\Vtla)op.
siltilat l nga mnapanamastamason.
pacottulia, pLtgbuling sa dungog,
I )agl )a,n amastamas.
tna lp 'ln;r ast,:l,:t mason.
InTlanggi tl:ttagon,




L


L                           120


liberate to, v.
libertine, adj.
liberty, n.
library, n.
licence, n.
lick to, v.
lI'd, n.
lie, n.
lie to, V.
lieuttenant, n.
life,, n.
lift to, v.
light, n.
ligtlh to, v.
lighten to, v,
lightly, adv.
lightning, n.
lightning-rod, n.
like, ad-v.
like to, v
likely, ad v.
liken to, v.
likene'ss, n.
likewise, adv."
lily, n.
'limb., n.
l ime, n.
limit, n.
limit to,- v.
limp to, v.
l ine, n..linen, n.


pagluwas.
mauilagon. agpgclws
caluwasan,anpgelws
baligyaan sa mga basahon, ang cadaghanan sa mga basahon sa usa
ca tawo.
ang pagtugot.
pagtilap, patghamoy.
tahon, taccub.
baceac, huw~?b.
pagbacac.'
teniente..
kinabubi.
pag-al~sa, pagtuboy.
sura, Cahayag.
pagdagycot, pag-iwag.
p)agpwngilftt.
sa pagcadali, sa pagealagmit.
kilat.
~a ra rray os.
maingon-ingon, sama.
paghigugma.
tingali.
pagsama, pagtanding.
cai ngon,,casama.
ingon man usab.,
lirio.
bahin sa lawas.
apuig.
utlanan.
pagbutan~g, ug utlaa'an,pagpugong.
pagtakiang.
badlis.
panapton nga hinabol sa lino.
pagdugay paglanganlang'an.




I.


121


linguist,    n.
lining, n.
link, n.
link to, v.
linseed, n.
lion, n.
lip, n.
liquefy to, v.
liquid, n.
liquor, n.
lisp to, v.
list, n.
listen to, v.
literal, adj.
literary, adj.
litelratu r(, n.
little, adj.
littleness, n.
live to, v.
live hood, u.
lively, adj.
liver, n.
livid, adj.
lizard, n,
load, n.
load to, v.
loaf, n.
loafer, n.
loan to, v.
loan, n,


anug  mahibalong  mamulong ug
daghang sinultillan.
saipavw.
tagsa ca singsing sa  trga talicala.
p)aglanggikit.
linaza, lbinhi sa lino.
keon.
ngabil.
pagtunaw.
liquido, ang tubig, alac, ug6.
pang sama niini.,
bino.
pagcayungit, pageatonatona.
listahan, ang papel nga gisulat n
sa mga ngalan sa mga tawo ugp.
pagpamati, pagpataling!lxg.
ingon sa anaa sa letra.
ang matlatungud( sa 11mayong pagsulat.
ang kinaaduwinl mt lIat tnigu( sa
maaySollg pagstllat.
dliyotay, gamay.
pageagalnay  mg'cad liyotay.
pagcab)uhli, lagptlyo.
cabul ian, hinguhaan.
malagsi(., maabtic, mapistcay.
atay.
maitom-itom, Ilusparo(l.
tokko, hawo, ibid.
luwan.
paglu wlan.
tli napay.
tapulan4 taspucan.!ptgpwahuI -am, pagpahtaylo.
anlg pIagplahuliam, ag At.gpabaylo,




L


122


loathe to, v.       pagdutmot.
loathlsome, adj.    angay (1lirntan.
lobby, n.           gangliaan.
lobster, n.         twatng.
locality, n.        daplit.
locate to, v.       p)agbutang, pagpahimntang.
lock, n.            yawihanan.
locket, n.          sab-itanan.
locksmith, n.       rnmag-aao sa yaw i.
locomrnotive, II.   ang makina sa tren.
locust, n.          (dolon.
lodge to, v.       p)ag-abutt.
lo)dging ]house,.1. balay ngta lbtanan.
l fti ness. 1.      cat.aas, gitas-on.
lofty, adij.        hataas, gitas-on.
log, n.      '      calloy.
logi(, i'.          kirnaa(Iman. nga nagtludlo sa paglullnahluna, sa paglalis sa tul-id.
/logician, adj.      alng  maa.\yong  mohlunalhlna, ang
maalam mtakiglalis.
ltiter to, v.      lpaglar'oylaroy.
toneliness, II.     ang p)ag-usara.
long, adj.          tas, lhatats.
longevity, n.      plalgcataas sa paluigon sa tawo.
look to, v.        ipagtan-aw..lookinlg-glass, n.  salain in.
loom, n.            lalalaln ]lalhulanan.
loose, adj.         nahabtllag, nacabuhii, ialiimtnlag.
loot to, v.         lag'ulha, lag  ngawat,Ilgpalt niccas.
lose to, v.         pagpildi. p)agwala, I)ag-usi(c.
loss, n.            pagpildi. C(bapildihIan, pagcawala.
lot, n.             1)alaq, pira so sa yuta,
lodttery, j.        riisat.
loud, adj.          ma.sal'}a, taas.
lotuse, n.       'cuto, tuma.




LJ


128,lovalble, andj.
love, n.
love to, v.
love-letter, n.
lover, n.
low, adj.
lower, adj.
-lowly, ad.j.
loyal, adj.
loya:lty, n.
lulck, n.
iuc'ky, a(lj.
I ud it'ro us, 1adj.
l g'ra'g a'e  11.
lukewarm, ladj.
lull, to, v.
lullaby, n.
lunatic, n.
lunch to, v.
lunch, n.
lungs, n.
lurid, adj.
lurk to, v.
lust, n.
lustre, n.
luxury, n.
lu'xurious adj.
lye, n.
lynch to, v.
lynx, n.


inaigiigifon/
n a'[l i ~' tll g tll11l.'
gugmai..,
paghigugmna.
billete.
ang nahigugma.
ham:nub6, mnob6.
labi pang nmohbf6.
miapirlatl.bsatnon.
imnatinl luiaL1on11.
l.t)g'ctlllll.  i Iu ir ollln 1011.
palad.
l)alarail.
ci at\aw- rtiin, mnacapacatawa.
(asange'apan sa usa ca pumtn.panawo
mainititn-iit, inadlaw.
)agcatu log sa mga bata, pagduyaq
pagta)byog aron macatulog.
ang awit nga pagacantahon sa
pagcatulog sa mga bata.
buangbuang.
pagpaniudto.
paniudto.
baga.
nmamningawon.
paghiling, paglili, pagtan-aw.
caulag, calaw-ay.
cahayag, casilaw.
lubo.
puIll   sa  lul1).
tubig ngal linaga sa ab6.
pagsilot ingon sa gisugo sa balaoct
ni ILynch.
lincc, usi ca maanaap nga may
mallait ngat mga mata.
lira, tulonggon sa mga caraan,


lyre, n.




M


124.


machine n.        makinfa.
mlachilnist,. n.  makinista.
mad, adj.         huang.
madam, n.         ginang.
mad-house, n.     balay sa mga buang.
madness, n.       cabuang.
magazine, n.      dapit nga pagatiguman, pagasudIan sa miga manggad, mantalaan.
magic, n.         kinaadman nga nagatudlo sa pagbullat sa mga catingalahan.
magician, adj., ang maalam sa mga buhat nga*. catingalahan, mago.
magistrate, n.    maghuhucom.
magnanimous, adj. tawo nga maayo ug casingcasing.
magnet, n.        batobalani.
magnificence, n.  pageatahum uyamot, pagcaayo.
magnificent, adj.  matahum uyamot, maayo caayo.
magnify to, v.    pagdayeg, pagsaulog, paghimaya.
magnitude, n.     gidac-on, cadacu.
mahogany, I.      cawba, cahoyng mapula. nga maayong gamniton sa rnga balay.
mrid, n.          dalaga.
mail, n.          correo.
mail carrier, n.  magdadala sa mga sulat.
maim, n.          pL)p'iutol sa bisan unsang bahin
s:t lawas.
main, adj.        ang nahauna, ang labing mahal,:ng labi.
mainland, n..tta nga dacu caayo, ang dacu pa
(tay sa yuta sa usa ca pulo.
maintain to, v.   pagpacaon, pagbaton, paghupot.
maintenance, n.   ang pagpgcaon.
maize, n.         mais.
majestic, adj.    maambong, halangdon.
majesty, n.       oaambong, cahalangdon,




IV


M                  125


major, U.
majo-rity, fl.
make to. v.
maker, n.
making, n.
malady, n'.
mnale, n.
mal ice,. n.
malicious, -adj.
malign to, v.
malignant, adj.
mamma, n.*
man, U1.
manage' to, v.
manager, n.
mandate, n.
inane, n.
manger, n.
manhood, n.
mania, n.
maniac, n.
manifest to. v.
manifestation, n.
mankind, n.
manIi ness, na.
maanly, adj.
manner, n.
mansion, n.
manslaughter-, n.
manufactLI lie to, V.
many, adj.
map, n.


cornand ante.
cad aghanami.
pagbuhat, pa-ghimo.
maghubuhat- tagbuhat.
hinfu hat, ang paghuhat.
sakit.
laki..cadaut, dautan,, catahap.
dautan, matahapon.
pagdaut, pagcuha sa dungog,- pagamong among.
dautan.
nanay.
tawo.
pagpaagi, pagpatigayon, paggamit, pagdala.
mamahandi.
su go.
lambungay.
pasungan.
pageaehin'geod s9a taw'o.
eabuan'g.
btiang.
p)agpakita, pagpasundayag. ugb.
ptahayag' pasundayag.,"
ctvisug.
lakin-on, tin-a1w.
pftagi.
puloy-anan, balay.
ang pagpatay,. ang pagbun6 saatong isigeatawo.
paghbuhat.
daghan, daghanan, buhong.
mnapat




map, to, v.         I)pabt)lhatt ig Ina)a.
mar to, v.          pagc-allonlg-alutiong, pag(daut.
marble, n.         nmartlol.
March, n.           Marzo,
march to, v.       l)ag'lcaaw
mare, n.            cabay)ongl bayi.
margin, n.          daplin.
marine, n.          marino, m'agsasacay, dagatnon.
mark, n.            pattic, ilhanan, timaan.
mark to, v.         papatic, pili aan.
market, nh.          i.  ggi.tr
marksmatr n, n.     I nltig'o.
marriage, ni.       a-g l)tgasal,   ca mi yoon,  "g
i}> tllrgtiay i()i.
marri'iel, tadj.   nliinyo, kintisafl.
marry to, v.        pa'tasal, jtagpallagtiayon.
marsh, n.          (da  war.
martial, ad.i.     ln:lir-irugmnaon sat gubat.
martyr, n.          ma Stir, sinakit.
martyrdom, n.       anr -' gpasakit.
marvel, n.        c:alibulongan, c:atingalahan.
marvel to, v.       parhibulong, paghitingala.
marvellous, adj.   hlil)udtnganan, hitingad-an.
malsculline, n.     nasculino.
mask, n.            mascalra, ta(cop.
masonl, 1I.       Ipat;day sat cota, 1mason.
masonry, n.         mattonl ritt.
mass, n.            lisa.
mass, n              no. lumol, catililngbarl, eadagllanan w
bisan unsa.
massacre to, v.     paagl)tay.
mass(cre, n.        ang l)agpattay.
massive, adj.       libon dlirntsoc.
mast, n.            palo, talaroc sa sac(ayan.
master, n.          agalon magtutoon.




M


127


masticate to, v.


mat, n.
match to,
mnatchless,


V.
adj.


mate, n.
material, adj
material, n.
maternal, ad.j.
naternity, n.
mathematitcs, v
mathe mati cian,
matriclulate to,
rmatrimiony n.
I.mtter, n..


n.
V.


matull'e to, V.
maturel, aId(j.
maturity, n.
May, Ii.
mayor, in.
maze, n.
me, prl11.
meal, n.
meatn, adj.
metan, n.
meaning. n.
melssl(es, n.
Ilmeasullr to, v.
mnelsu ret, n.
meatt, n.
mechanic, n.
medt(l, n.
eIt.e]ddle to. v.


parg-usap.
banig.
pagp:kigsangca, pag-indig.
walay ingon, walay sama, dili
l itiipngan.
uban.
lawasnoSn.
igtdadapat, ig'sasangeal).
ini nahan.
pa)gcainahatn.
ki nlladtman mfahitunod sa pag-isip.
batid sa p)ag-isip.
pag'pali.sta, pagptasulat.
camnllyoon.
ian(o bhiltanr makita sa mga mata,
ani butang lnga may lawas.
pil 'll i no(g, tmrgtubo sa panuligonl
ug ' (c luot.
hirnog, mallmrnoc.
(call ilog.
MaXyo.
pamuno sa usa ca lungsod.
cagubut, cabduloc.
canaco.
calan-on, a:!lg )agcaon'.
talla,,m)yon.
alagian.
(:h u loj,,an. /
dalal).
su:cod.
11no1d..andlray.
redalla.
tmgh.iau 1.




M


128


mediate to, v.
mediation n.
medicine, n.
meditate to, v.
meditation, n.
meek, adj.
meekness, n.
meekly, adv.
meet to, v.
meeting, n.
melancholy, n.
melodious, adj.
melody, n.
melon,
melt to, v.
member, n.
memorable, adj.
memorize to, v.
memory, n.
menace to, v.
menace, n.
mend to, v.
mending, n.
menial, adj.
mental, adj.
mention to, v.
mention, n.
mercantile, adj
merchandise, n.
merchant, n.
merciful, adj


pagta an g, pagpataliwala, paghusay sa inga tawo nga nag-away.
ang pagtabanlg, ang )aghusay.
tambal, l)olong.
piagpalalldong.
arig pagpalandonlg.
maaghlop.
c(aaghop.
sa caaghop.
paghlicaplag.
tigom, catilingban, pagkinitaay.
casubo camingaw.
catam-is nga pamation.
catam-is sa tingog.
melon.
pagtuinaw, pagcatlunaw.
bahin sa; lawas, sacop sa usa ca
(.p'oll flongnrn.
halandlunnoiui, at-)gayng dili hicalimntan.
pagtsag-1 1().
panumlldnimain.
paglilg't, pagd umot.
huelga.
pagtapac(, I)ag-ayo.
ang pagtUapac, ang pag-ayo.
mahatutngod sa salabulan.
mahatungo(d sa ulipon.
paghisgot.
ang paghisgot.
mahatungod sa patigayol.
inga manggad nga arang mapalit
ug icabaligya.
magpapatigayon.
inaloloy-on, mrn.ggiloy-oul,




M.


129


mercy, 11.         Calooy.
pulos, w.l ay sacot Vbisan un(a,.  p.t01i'mufllg(all.
niQ     AV.          dacutig   calipay, miali1ptiyofl
frlt P   ].          1.t c anl
me-ss, gi.  H.dition sa'mIa su rdoalo.
awan,  turnbag -,ahl~
iiiettl,  II.       H   bmla\'l,  tii  i'~. slpi
11'(d) gingranlan ug intabl.
mohIthcosdC,  II.  p(lpaIIJftyan liga lflaca: ll 2.rIyIO
sa uii i, b jtantig gagtnay.
mf dI u  I I       I i t IILLe  I11801 )
1Ifli Id11( f, II.(  II lO. HI)f.
might.)t   n.      CIh-On
ruilk *n.       taf.
II.    c('1111l1 tl('1-loc(( ct'1II1o:;l o.
LHle  it1.         nldy'-I, I(r Sa cj f lllcdam
iril  0I'Iai   I',  I.  o II.
ini.gnh to,  V.  Lgs    hiwsCuIII111,  I  gT1 fl, igi-aII.
II.         -usah t~an liholiIbao,  lp
1)1 11( lioi  V(.  ofli1jfl1lttI) 1.Ib1hi1bi01




M


mine, n.
mine, pron.
miner, n.
mineral, n.
mingle to, v..
minimum, n.
minister, n.
minister to, v.
minor, n.
mint, n.
minus, adj.
minute, n.
miracle, In.
mire, n.
mirror, 11.
miscarriage, in.
miscarry to, v.
miscellaneous, adj.
mischief, II.
mischievous, a11..
111ispondl(uct, n.
mniscontrue to, v.
miserable, adj.
misery, n,
misfortune, n.
mishap, n.
mislead to, v. I
misplace to, v.
misrepresent to, v.
misrule, n.,
miss, n.


minit, {dalit sa ilalom sa y1ttta nga
ptag'acalian sa hulawan, salapi,.
Ca-r'b)()oll,  ugh.
a:o.
mii neDro.
ang kinali sa mina.
1pagsaeot, pIagsabog.
ang labing diyutay.
ministro, pari.
pagtabang.
diyutay.
buhatanan sa salapi.
culang.
gutlo, ang icaunom  ca bahin sa
usa ca tacla.
bu1hat nga catingalahan, milagro.
lal)oc, yanaig.
salamin.
atng pageaculia sa bata.,
pagcacuhla sa bata.
si nractar>.
cadlaut.
mac(lta'it, lihtitean..lau'tan'g )anmatasan.
lagsablullt ig (altall..ldaut.
(.LIdaut.
(,aliltang palad, caguol.
dautang palad.
pagcawala.
pagblultatg ug (datitan, pagbutang
sa dili maayong pageabutang.
pagpalrayag, pagpnila sa bacac.
ang l)aglupig.
gining.




5[


1 31


miss to, v.
missing, adj.
mission, n.
missionary, n.
mist, n.
misty, adj.
mistake to, v.
mistake, n.
mister, n.
mistress,s n.
mistrust to, v.
misuse to. v.
mitigate to, v.
mix to, v.
mixture, n.
moan to, v.
mob, n.
mobilize to, v.
mock to, v.
mockery, n.
mode, n.
moderate to, v.
mnodelQI, n.
moderation, n.
nod(-er'(n, n.
modest, ad(j.
inodesty, n.
modification, n.
modify to, v.
moist, tadj.
moisten to, v.
moisture, n.
molest to, v.
moment, n.
momentous, adj.


pagcapilldi, p)agicawala.
naRwa\la, napildi.
catungdanan.
misionero.
gal)on.
gabunon.
pagcasay.op.
casayop, ssayol.
ginoo.
ang agalon nga babaye.
pagwalay pagsalig, pagpanahap.
pagpasagad, pagpalabi.
pagpulypuy, pag-arangarang.
pagsa(cot.
sacot.
l)ag-agu lo, l)agpanghaylhay.
m1ga tawong mialsa, mangugubut.
pagpanlihoce sa mga sundalo.
pag.vu lit.
yuhbit.
ang Ipagl)aagi.
pag-igoigo, pag-arangarang.
Itanig-ingnan, sulondon.
)ag-o,, liiill g l)analona.
mtaligdlong, ultllaty.
cl;aligdonlg, cattlday.
ang pIagl)alhiIi.
pal)lg-lsal), lpagbalhin.
umog.
pag-umo 1g.
cau mog.
pagsamoc, pagsakit.
caroncaron, macadiot lamang.
kinahanglan caayo.




M


i A2


101 ':tl '(;J{.1  1.
llllllt'cllhy,  11.
tionastey, In.
Monday, n.
111on0ey, 11.
moneyed, adj.
monrk, n.
monkey, in.
moniololist, adIlj.
loopllOlt ize t, v.
mlionster, n.
ionthti. II.
montd, hly. atdj.
11()1001). IiX.
moral, adj.
moralityv, n.
mor11e, adj.
morning, n.
morn, n.
m1ortal, adj.
mortality, n.
mortgage    to, v.
Imorltification, n1.
lior:tify, to, v.
MRo)SS. Ii.
in st. adIlj.
motIher,',,.
motiherly,lj.
motions, it.


Sab~li.i  'a'a
ha1)iV, eoata I I0 11, V  ado  rilIau,I
Illoldle~.c
S21~l111I1i, C  I IIt  tf
a&rfo, Oflgp-Zoy.
11111111COP   )01 I a
ii iil: t,~1i,
-till-a  a.
an   cadatititi tio' uii' C(yoIY  sa.
lah;i  I-,)a,  lh  o   j))t.
h miritag.
I a t~ll)l, a I I u. II u t a(JC i i  lpr,.I l
li     V'( ai voII
Ing-at caijiiacaitaign
a )1 I '0-II  I111t i.V I'I.) L L I y, 1)1 1 1 hangI
I O cl.




MI


It 3


mllot ive, 1n,
ilmlottl o, l.
-lioullt to, v.
mountain, 11.
mou rn to, V.
lloutlse, In.
nmoLsta(he, n.
moutat, ll.
mllove to, V.
111oV(eIB'n1t. II.
111(.'11.  Iij.
ll(uch, ad11.
111  ~ll t i 2'C ' 11.
1u111(1, I.
illtaUl(l.,El, i.
In Lu d dy, ia(dij.
'mule, In.
multiply to, V.
multip)lication, n.
multitude, n.
municipal, adj.
murderl to, v.
murder, n.
Itll'(lderel', n.
m1 urmur to, V.
murmmuri, 1n.
muscle, ll.
imllse to, v.
museum.      n.
ll'uShI'()ro1m, 11.
Illu.sic, n.
miusician, II.


1i i  llll.'(IIO li.
J,l lII s'tI, oL-londoIl.
l)'-a(^.a1)a, g'tungtong, I at'cabayo.
but'lid.
pagolati, pagrhilae.
i I a g'ra.
I ),ll tiot.
(l)ag-llii.
ailioc(..
to lda gl  ln, l an g pagt.bo, ang
la ) P 't Yl,  311
('( lalo  n an (aghaon.
mnlbatuigl(I lsa muifliSipio.:lag > tll.an) )ag.angpatay
n taal,  ln, ang pagtu'butbo, ang
( I tlaay, hanan,   agaghan.
liati siat laso ( usog nga gunisiaio.
1an r )  ag'lpot st lawas.y.
anfg p)arIlmo)o ang pagpatay.
l)ag'}lin(tlabu nig paggalhuandont, pagbail* 1 l)ol, |)pagba-gutbot.
dhap allay, ('daguliong, cagaliub.
ball iin sa lawas cusog nga ginicanan s.a aL'g'lihoc sa lawas.
pag'humahmna, pagpalandong,
Ill!IS('().., 1    1l.ica.
1'al~ai.,n  sa, msl.ica,




M


1 34


musket, n.
must to, v.
mustard, n.
musty, adj.
mute, n.
mutilate to, v.
mutilation, n,
mutiny, n.
mutton, n.
mutual, adj.
muntually adj.
muzzle, n.
my, pron.
myself, pron.
mysterious, adj.
mystery, n.
mystic, adj.
mystically, adv.
mystify to, v.
myth,'n.
mythology, n.
N
nab to, v.
nail, n.


lagrtunalln sa catulgdlanan.
nmostasa, ulsa ca tanom.
agop-opon, giagop-op.
ainang mama.
I)agl)utol sa bisan unsang bahin sa
'l:was.
l)Ilmpeal)Lutol sa hisan unsang bahin
s:t  lI twas.
alg l)aig-alsa, pagsucol sa cadaghalan sa ilang mga punoan.
an) ullnod sa carnero.
bin aylo-ay.
sa plIagcabinaylo-ay.
aCO, acong.
aE(- gayuL(d, tlAao aco.
(ili mnattikil), dili masabut, tinago.
ang dili mnatukib, ang dili.'masab)it, mga camatuorang diosnon
nga tinago nga dili matugead;sa salabutan nga hamobo sa tawo
i1:iamUpl()o0, makidiryos.
sa p)lagca inaalmpooin.
l)agti'taw, )agbaw.
suLgilaion.
cangi sa mrga diyosdiyos ug mga
tawong baptugan sa. Grecia,
Roma ugb. mga lungsod nga
catraan.
p)ag(acol), paggunit, pagsacop.
cuco, lansanIlg.




N


135.


nail to, v.
naked, adj.
name In.
name to, v.
namesake, n.
nap to, v.
nap, n.
napkin, n.
narcotic, n.
narrate to, v.
ntarration, n.
Barrow, adlj.
nasalt, adj.
nasty, acj
natioll, n.
naton a 1', adj.
nationality, n.
native, n.
natural, adj.
nature, 1.
lnaugthy, adj.
nausea, n.
navel, n.
navigate to, v.
navigation, 11.
navy, n.
near, adv.
near to, v.


lragllansai )g.
hlllbo.
gali ali.
paghingalan.
sangay.
pagdu ca.
ang )alpcattulog sa vdto.
servi lleta.
t:ambal nga macapacatulog apan
usalitay macalanag.
plag-asoy, p1agsugilon.
aug p)agsugilon.
lictirl, masirgpit, }iaguot.
mallatungod sa ilong.
mlahulgaw, imaulagon.
lungsod1.
mailiatungrod sa lungsod.
ang p)agcalungsodnon.
alg nataw, ang molopylo sa bisan
diin nga lungsod.
kinai.a.
ang kinaiya, pagcamao sa bisan
I1us:a, ang cadaghanan sa mga
butalng riga ania sa calibutan,
ang calilbutan.
wala.
malilioc, nmaiigil-ad, dautan.
i)agcaltuod, caluod sa ginhawa.
Iiu sod.
pagsaca:y.
ang p)ag,sac(ay.
ang c.a(l:lglratian sa mga sacayan
sa us a: lunigsod.
liladuol, dtol 'nl s, —.
l     IagptllidIlol,   Iagllinangat,




N


nearness, I.
near-sighted.
nieat, adj.
neatness, n,
necesary, adj.
necessitate to,
necessity, n.
neck, n.
1eed, n.
need to, v.
nee.d Id n.
neely, ad,j.
nefarious, adj
negativs, ad( j
neglect to, v.
neglect, n.
negligent, adlj.negotiatle,  lt(
negotiate to,
nlegrl'O,. 1
neigh to, v.
neigh, in.
neighbor, n.
lneithler, I)lro()ll.
nephew, I1.
nerve, 11.
nerveless, adj.nert'VOus, adj.
liest,. n.
net, 11n.
neuter, ad j.
neutral, ad j.


caduol.
ad   ij. a   Iulap.  j. )
C.1 1.!I iI i  ].   0!iitlisi, tiinpiyo.
' iiSiii lin, Jiialhaanglainon.
kimahano_,,'lnon.
lt     I:l". i   i  l  l  a'  n.
l i  -(),:.
|iM  I  i i N ht nun ia ta  t i  l  -
i dals tm\ '  siliin ian..*ll  ala  } tilga11ta, wltay  g'-, ( ll i()I}.  '
i):tgtili,  I)~,-')i)  i l^)l i ti.sa nil git cta})1zt,(:
Wt,)(1'   )i{}ii i)i sat  m oa  cal)ayo.
isilt < 't  1  S  l il ll.g
}1 )a '-1tl ll;llN'(' ()1  1ng} l I aki.
l)it i  )'!,it iig.,  lit  illiti(di  (u Ssg
\vai   tl t'  lilI )oy.
n r(>,, i ).l(),:] isiligol(..
Ibtalin):.t,,
1('   diii I  kIi   Ig   6 a-i.
i,,) w.tJ1a, sa Iusag usa, walay,,   'id: t l ) i. ) I
t )t.?:, ':t wl!lax v p'(wdalpi g


Ieut I'alitn-, I.




N


N                        137,


never, adj.
nevrertheless, adv.
new, adj.
ne ws~, no
newspaper, n;
newslpaper-man., no
next, -ad(j.
ti ib, ni.
nible to, V.
iuice, adj.
nicety, -n.
nickel, n.
nickname, II.
niece, n.
night, n
night mare,' n.
nimble, adi.
nine, ' adj.
-nineteen, n.
nineteenth, adj.
ninety, adj.
nipple, n.


difii gravudl.
bisan Im.
bag-o,
balita.
mantalaan, balitaan'.
aug matgsusulat 'sa man-talaan.
ang uisa, cahadnol.
tucti.
pagkItkit~, patgcotcot.
maanindot, matahum, maayo.
eaanindlot catahum.
nike'l.
angga.
pa-g-umangconi nga habaye.
gabi-i.
cadamag, damag.
mnalagsic, ~maabtic.
sl'yam.
-napulo Lig s'iyam.
icanapulo Ug siyVam.
casiyaman.
atngal sa mga suso, sa mga tawo
ug sa mga mananap.
dili, wala.
liaminii, mahal, lhalaigdon.
pageathamili, pagcamalhal. pa~vcahahingdon.
sa pagcamahal, sa p)agcalamfli.
walay tawo,- wala.
mahatungudI sa gabii.
paRgli nglingagy afgoyango,
tpaghatag ug catah u ian,.
anig Paglingo ingo, aDngr pagyangod&
yango,


no0, adiv.
not, adv.
nobility, n.
nobly, adv.
nobody, no
nocturnal, adj.
nod to, v.
tiod, lit,




N                               138
noise, o.         casaba, cabanha, cagubut, cagahob
nois, ad(j        sabaan, banhaan.
nominate to, v.    laghingalan, pagngalan, pagpili
sa usa ca tawo nga candidato sa
bisan unsang opisyoha.
niominatioi, n.   ang paglili sa usa ca tawo nga
candidato.
none, adj.         walay tawo, wala.
IonSellseC, 11.   pulong cun buhat nga sucwahi,
nga wala mahiangay sa maayong hunahuna.
noon, n.          udto.
nor, conj.        bisan.
normnal, adij.    kinaiya.
noJ'th, n.        amihanan.
Uosen.4           ilong.
nostril, n.       lungag sa ilong.
notable, adj.     ang tacus timan-an ug pagmatngunan, bantugan.
notary,           notario.
not( to, v.       pagtimaatl, pagtanaw, pagmatngon.
Iote:, n.         timaan, pahamatngon, pahlil)alo.
nothing, n.       wala.
notite, n..      pahlilbalo, pasidaan.
notice to, v.     pagtan-aw, pagkita.
notify to, v.     pagpallibalo.
notion, n.        ang pag-ila.
notoriety, n.     cabantug.
notorious, adj.   hiilhan.
notwithstanding, conj bisan pa.
noun, n.          norhbre.
nourish to, v.    i>agtamboc.
]noUrishment4 -l.  calan-on.
1ovel, n,         s sIgilanol.




N


novelist, n.
Ilovelty, n.
November, n.
now, adv.
nowhere, adv.
nude, adj.
nudity, n.
nuissance, n.
numb to, v.
numbness, n.
number, n.
numerous, adj.
nullltl, n.
111 ptial, adj..Inrse,, n.
nut, n.
nymph, n.


msagstusuxlat sa mga sugilanon.
cal)ag-o sa bisan unsa.
Noviembr ie.
caroil....
wale sa bisan diin.
hubo.
cahubo.
casamoc.
pagbinhod. c
cabinhod.
isip.
daghanan.
monlia.
mahlatungud sa casal.
iwa, ang magbalantay sa mga
nrasak iton.
IltlCS.
diosdios sa tubig salopl, bukid
nga canlii gisimba sa inga diwatalltan, babayeng bata pa, hamili ulg dnlllgganan.
( ulanlg sa lt 1ot, c'nli' o, cuanggoi,
luangl)blang.
roble, ttsa (:a cahoy.
gaudL.                 '
maggaga I Id.
pantumpa.
ang )agsugot.
masinugtanoin.
matamboc, supang.
pagsugot.
balita mahitunguid sarnga minaltay.
paglalis, pagsupac,


otif, ri.


oak, n.
oar, 11.
oarsman, n.
oath, n.
obedience, n.
obedient, adj.
obese, adj.
obey to, v.
obituary, n.


object to, v.






()                          140


Obljelct, -fl.
OI),jection, n.
obligation, n1.
obliging, n.
obliterate to, V.
oblivion, n.
obn'oxiuo~s,, adj.i
obscene, ad,.j.
obscenity, n.
ob6-cui re, ad~j.
obscurity,
observation,, n.
-observe -to, v.
obstacle, n.
obstinate,' adi.
obstination, n.
o bst ru ct 'to', v
obstructioln, II.
obvi~ate to, V.
obvious, adj.
occasion, n.
occutiant, n.
(.r!Cuj 1ation,  i.,
Occujpy to, V.
occur to,, V.
occurrence, I..ocean, -n.


tu~yo.
ang paglal-is, ang pagsupac.
-eatungd anan.
pagpugos, paglugos.
mnasinilIbihlon, masi nugtanoin, maalagaro'n.
pagpapas.
calijiot.
macad aut.
inalaw-ay, mahilas.
Cnahilas-, cal'aw- ay.
mangitngrit, maitoitom.
cangitnlgit,. cftngitiijeitafl.
paniid,r ang pagtan-aw.
pagrkita, pagpakita,. pagpaniid.
cabilinggan, caulangan.
matig-a, ang pagpadayon sa iyang
dautAng buhat.
catig-a, ang pagpadayon sa' da
utang buhat.
pag-u lang, pagsarnoc.
ang Ipag-u lang, ang pagrSainoc,
pagcacpaj dg, pagcu ha,- pig'dangat.~
pfursayofl, pageuha'sa% eabiIi nggaul
SU caceulian.
masayon.
cahligayonan'.
angr nagbaton, ang naghupot, ang
nagcat,1g-iya.
aug 'paghaton, ang -paghupot, aug
pagcat ag-iya.
pagbaton, paghlupot, pagcata'g-iya.
pagh itabo.
hitabo, nahitabo.
dagat.




October, n.
oculist, n'.
odd, adlj.


141


odd ity, n.
odious, ad'j.
odor, n.
odorife'rous, adj.
of, prep.
of f, adv.
offence, ni.
offend to, VIP


offer to, VI
of fering, 'h.
off ice, no
Qff icor, no
offspring, n.
oil1, no
ointment, n.
old, adj.
olive, n.
omen, n.
ominous,' adj.
omission, n.
omit to, V.


Octubre..amte
ang.,walay paris, w7alay parting,
w~alay\ ubari, cingad-an talagsaon.
an-gay durntan.
bahio.
hahuan, niahumot.
sao.
halayo, layo'.
Sala, calapasan.
paghimog sala, pagpacasada, paglapas.g
paghalad, pagrsaad.
halad.
catungdanan, opisyo.
arqg nagrhupot ug oatungd'anan.
liwat,!caliwat,, mga anac.
lana.
hisan uinsang idihog, happaso.
tigulanor, daan.
cahoyngr namonga sa a'seitonas.
tiainaa sa umaabut nga hitabo.
dautan.
ang diii- pagtumnan sa catungdanan,
pagcasalang.
diii pagrtuman sa catungdanan, diii
pagbuhat sa, angay buhaton.
macagagahum sa- ngatanan.
padg 'caalam, cahibalo sa ngatanang
butang.
aug maalam sa ngatunan,
sa ibabaw.
sa maca usa..oMnepotent,
oinniscien I-e,


adj.,
IU.


omnicient,. adj.
on, prep.
once, ad v.


0






()14 2)


onion, n.
one, ni.
oneness, n.
on ly, adj.
onwardl, adv.
open, adj.
openl to, -v.
opening, n.
openly, -adv.
opera, n.
operate to, v.
operation, n.
opinion, ni.
opponent, n.
opportunity, ti.
opportune, 'adj.
oppose to, V.
opposition, n.
opposite, ad.j.
OppressL to, V.
oippre~ssion, fl.
6ppress~ive, adi.j
Optionis, I.I
or, coflj.
oracle, n.
oral, adj.
orange, n.
oration, D.
orator, n.
oratory, n.


USitU~l..pageausa.
usa lamang, ang walay uban.
padayqp.
inablihian, inueban, binuesan.,
p)agbitcas, pag-abli, pag-ucab.
ang pag-aibli, ang pagbuceas.
sa dayagr, sa.walay lipodlipod.
gar-ay -nga p)ag-aca~ntahon.
ang pagyusxas;.
hunahuna.
caaway, ang nagabatoc.
cahigayonan.
nalhaigo sa punahion.
jMagsujpac,* pagbatoe,%1i Ii pag-uyon.
ang 1)11gsupae, ang (liii pag-uyonl.
atI~aig; lain.
aug paglupig, ang pagsaklit.
malupigon.
manuggiftyil lion.
ang pfig-ang'con, aug pagp~ili.
0, IUH.
ta1wo ng'a gipatauiiighugaui sa uban
sa dacung pagthahod.u
pinulong, aug giasoy lamang sa
baba,- wala isulat.
buongon.
panmulong.
mamurnulong.
kinaaidintan  mahitungud sa maayorig pagpamulong, sa pagwali.
tanaman,~ laguerta.


orchard, n.




0


0                             143


orchestra, n.
ordain- to, v.
ordeal, n.
order, n.
ordinary, adj.
ordinance, n.
ore, nI.
organi, n.
org'anist, n.
organization
organize to, v.
origin, n.
originate to, v.
origrinator, n.
ornament, n.
ornate, adj.
orplhan~ n.
orplhanage, nI.
othler, pron.
oughit. n.,our, Irofl.
oust to, v.
o ut, ad v.
out-break, n.
o utcast, t'n.
out-cty, n).
outdo to, i v.
outf it, n.
outgrow to,'v.
outlawv, n.   I


orki -San
paghbuot, pagsugo.
ang pagsulay.
sugo, cahiusay,. pagcaangay.
aung inadaling mahitabo, ang mahiino sa masubsub, bisan unsa
nga diyutay da iig, bili, ubos.
aug balatod nga' gimbutan sa usa
ca municipio.
hulawan.
organo, tulong~gon sa simbahan.
-aug magtutogtog' sa organo.
cab U sa~y.
I)tigtu codl, pagliimo.
ginicanan, sinugdan.
p)aggican, pagsugod.
ang nag-unia, nagsugod,
dayandayan.
ditriayandayanan.
ilo, wala nay ginicanan:pagcailo.
ang usa.
may catungdanan.
amo, ato.
pag)at1piaw
grawas-, iv~ila~y labu't.
aug pagbutd_".
bin iyaau.
ang pagtuaw.
paglahaw, paglabi, pagdaug.
ingra saiput, (5asangeatlan.
p)aglahaw, p)1Igtubo.
ang infisukihdon sa ruga' balaod.sa uisa ca eag'amhliaia1~. tillisaln.


outi(-t, 11k




0


0                               144


outrage, n.
outrageous, adj.
outright, ad V.
outset, n.
outside,. n..
Ovary, n.
ovatieon, n.
oven, n.
over, prep.
overcome to, v.
overf low to, v..
ovrersee to, v.
overseer, n.
oversig'h t, n.
overtake to, v.
overthrow to, v.
'overture, n.
owe to, 'V'.'
own, to, v.
o~ner,. n.
ownership, n.
ox, n.
o~yster,, n.
1?
pabulum, n.
pace, n.
pacific, atdj.
paci fy to, V.
pack to, v.


pasipala.
maIpasipad-anon.
gilayon, -dayon, sa -walay calangan,
sa walay licolico.,
sinugdlan-.
gawas, gtila.
itlog-an.,ang pagdaycg.
hi Hldnuhan.
sta -ibabaw, maha'tungod.
pagdaug.
ypag1liinop.
pagsusi, pakisayud,
magbabantay.sayu p.
paghicalit, pagealit.
pa~ggqlu t, paggriba, paglum'pag.
ang sinuigdan, ang unang sonata
n ga gitugtog.
pagpacautang, pagutang.a
pagtagiya, paghatoni sa bisan unsa.
ang tagiya.
pagcatagiya.
vaca nga laki.
talaha, calaycay., kinliason.
cal an-on.
laca ng.
makigdaiton.
p~aghusay sa mga taw'o nga nanagaway.
pagpuitos sa., mga manggad nga
ihi~wan sa sacayan, oun ihatud
sa laing dapit,
I)UtOS,


package, n~;




P


145


pain, n.
paint to, v.
painting, n.
pair, n.
palace, n.
pale, adj.
paleness, n.
palm, n.
pamphlet, n.
pan, n.
panic, 11.
pant to, v.
pantry, n.
lap)er, n.
parade, n.
paralysis, n.
parasol, n.
parcel, n.
pardon
pardon, to, v.
parentage, n.
p:arent, n.
parish, n.
parish priest, n.
park, n.
parlor, n.
ptarrot, n..
plart, n.


casakit, cayugot, caguol, silot.
pagpintal, pagbulit.
pinintal, -inulit, ang pagpintal,
iang l)agbulit.
paris, u ban.
palacio, balay- nga gipuy-an sa
hatl'i obispo ugb. pang mga
dagcu:ng tawo.
malusl)pa, lusparon.
calsplad.
palad sa cainot, liiucay.
1)as1tholl ngLa diyutlay.
cali:t.
callatdloc, calisang.
paggitap, pagulpot, pagealobcob. -
dapit nga tipiganan sa mtga calani-on.
paptl, mtantalaan.
)prosesyo(l sa mga stundtalo.
pragcalacul.
diyultayng payong.
putos, bahin.
pasaylo.
pagpasaylo.
caliwatan, cagicanan.
ginicanan.
cadaghanan sa mga sacop ug ang
yuta nga hinsacpan sa usa ca
simbalian, parroquia.
ang cura sa usa ca ca parroquia.
hawan nga tinamnan ug mgs
cahoy.
sala sa usa ca balay.
i' rico.
bahin,, I)ahat.




P


146


Iart to, v.        pag)allin, I-:pagp)ahat.
p)artake to, v.    piag-amhit.
partner, n.        ctt):tRl sa Lpatigayton.
p)arty, ii.        ptilndoc.
pass to, v.         pag-agi, paglabang.
passage, n.         agi-nllan.
passion, n.         casakit, titg i)ag-antus, b)alatian.
past, adj.          miagi na.
pastime, n.         calingawaln.
pasture, n.         (lalit ngaL c}alalnan, sibsibanan, sa
mia maanintulq.
I)at to, v.         I)agll(l)ic.
patch, n.          taptac.
patch to, v.        pagtalplc.
path, n.           i(tall.
patience, n.        cailob, at-lg plag-antus.
patient, adj.       maluil)on, maantuson, masakit.
allg, lagd-tut.
patriot, n.         ang mahligugmaon sa iyang Yutang Nattawlran.
patriotism, n.     atg gugma sa Yutang Natawhan.
pattern, n.         su lonl(o(,  suc((laaan.
pauper n.           tinmawa:, liaItgul, cabus.
pauperism, n.      cactabus, calhangul.
pause to, v.       pagiulinong, i)ag-urong macadiyot.
pause, n.           ang l)laghllluiong sa m:tcadiot.
pave to, v.         pag)atag sa (lalar.
paw, n.             till sa inga mananac) ugr mga
langgamn.
pawn to, v.         pagl)riuda.
pay to, v.          pagbayad.
pay, n.             suhol.
payable, adj.,lagar)aytan
payment, n.         hfbayadt, I)hayranan.
pea, n.             balatong.




141


peaceful, adj.
peach, n.
peak, n.
peal.. to, v.
peal, n.
pear, n.
pearl, n.
peasant, in.
pedestrian, n.
peel to, v.
pen, n.
penalty, n.
pel'lll(nce, n.
pencil, n.
pelnding,  adj.
penetrate to, v.
penetration, n.
penitentiary, n.
penknife, In.
pennant, n.
penny, IIn.
pension, n.
pensive, adj.
people, n.
pepper, n.
per, prop.
peradventure, 1n.
perceive to, v.


calillaw, anlg l)agdait.
nmal illnaw, Inakigdaiton.
mnelocoton.
* tucl, tunmoy sa bukid.
pagtingog sa lingganay.
uang tingog sa lingganay.
ei'as.
nmultya.
ma g-u-umna.
ang nagalacat, ang nagalacaw.
pagpanit, 1)agpalot.
pluma, daganga.
silot.
)Ienitencli, atng silot nga ipaham-'
tatng sa lari sa inigcompisal.
bisan unsang kasakit salawas.
nagabitay, wala pa matibawas,
wala pa matapus.
paglahus, jpaglapus, paglagbas.
pagsabut pagtukib sa mga butang nga maculi.
ang )paglathos, ang pagtukib sa
ngoa naculi.
hilallggoan.
d1 iyutayngl I)andila.
Lsa ca sintabos.
audiol.
mialiun'ialiu nmon.
mg'na tawo.
pimienta.
sa.
tiltgali, caha..p)aila, p)agsabut, pagbati sa mga




148


perceltible, adj.
percel)tion,. n.
perdition, n.
peremptory, n.
perfect, adj.
perfect to, v.
perfection, n.
perfidy, n.
perfidious, adj.
pelrforate to, v.
perform  to, v.
performance, n.
perfume, n.
perhaps, adv.
peril, n.
period, n,
periodical, n.
lerish to, v.
perjure to, v.
per jurer, n.
perjury, n.
permanent, adj.
permission, n.
permit to, v.
pernicious, 1a(Ij.
perpendicular, adj.
perpetrate to, v.
perpetual, adj.
perpetuate to, v.
perplex to, v.
perplexity, n.
persecute to, v.


balatian,
mafla, mabati.
ang pagbhlti, ang pagpasabut ang
pagila.    o
capildihan, cadaut, pagcawala.
ang dinalian caayo.
lli lgpit.
pagliingpib.
c:all i ngpi tan.
pagcamacal it, pagcamallbudh ion.
malbuldhion, macalit.
)pagbul o.
pagbulhat, paglhino, pagtuman.
buhlat, ang pagtuman.
calhumot, agvwang majlumot.
tingali, caha.
catalagmanl.
panahon.
mantalaan.
pagcamatay, pagcawala, pagcatap us.
pagpanumpa sa bacac.
ang nanumla sa bacac.
panpl nl)tt sa b)acac.
canultay.
ang l)agtugot.
pagtugot.
dautatn, maitcadaut caayo.
ang natont on, ang natarong.
pagbuhat sa bisan unsang salaa.
cantl unillAy.
pagdugay sa gihapon.
l)ag alibog pagcabuloc.
calibog, cabuloc.
paggucod.




140


perseciition, n.
pers everance, fl.
-persevere-to, v.
persist to, V.
person, n.
personage,   n.
personally, adv.
personify to, v.
perspiration, n.
perspire to, v.
persuade, to, v.
persuasion, n.
Persuasive, H.
pertain to, v.
pertinent, 'ad~j.
peruse to, v.
pervade to, v.
perverse, adj.
pest,, n.
pet, u'.
petition, D.
petition to, v.
petitioner-, n1.
petrify, to, v.
petroleum, fll..
pharmacy n.
Iphenolnenonl, n.
1)hilanthropist, n.
photogi'aph, n.
photographer, n.


aug 1.)aWggtlcod1
fing p)agrdtayon, ang,, pageanunay.v.pagpadayon, pageanunlay."
pagdlayon, pagpadayon.
tawo.
tawong Ibilii 1on, dacung tawo.
sa ilnattibangray, stt at~ibangan
gay id.
pagrtan-od sa usa ca butang cork
imananaip ba, daw tawo.
ang pifgsingot, ang pagpaningot.
pagpaningot, p)agsingot.
jpagm~ayinay, pagsainbag, pagtam4
bag, paglucmay.
aug 1)-agmnaymay.
nmeamtyina, Ifacal uelay.
p)aghatIUngod.
nahaig'o.
pagbasa sit m1ahinay, sa- dacung
paginatngon..
paglap~us, p)aglaho's, pagcat~agcatag.
dautan, mangil-ad.
'salot.
1)in'alabi, Ipinalangga.
paingayo.
p~agpangayo.
aug nangayo.
pageab~ato.
gas.
baligya-an 'sa mga tambal, boticv.
butang nga catingalahan.
mauggil oy-an, maloloy-on.
hulagway, larawan, retrato.
ang mwicgcucuha' sa retra to, sa




150


physician,,n.
physiology, n.
pianist, n.
piano, n.
pick to, v.
pick-pocket, n.
picture to, v.
picture, n.
picturesque, n.
pie, n.
piece, n.
pier, n.
pierce to, v.
piety, n.


pig, n.
pigeon,
pigmy,


i11i II;  alll t   -
Ici,l Ianian mahatungod sa lawas
a  lt r(vo.
in tIL;i, I ogtog sa piyano.
l)i.;IIi().
p:ltiI'ili, Ilagpopo, pagpunit.:l.'li ti:t.l,  i)agbulit.
liiiidiill, lIinulit, larawan.
miltiuflii(l   l nga tan-awon.
g inlJtv \..tng  americanhon.
)t}Iil`,!)i r'tso.
(I n } o't.1:i l   nai;,   pantalan.,)tl,'-:tl)aS, |)aglahos, pagtaj)us.
1tiIti'l~O,' atIng )paxalagoad sa
ia'I in.l
1}ll )?it' 1}tI lci.
itw Onw', d iyutay caayo, mayahon,
l):i l {(.ietll, putad.
a,    s:t'l)tpaiaw aron pagduaw   sa
ItI (dltlapit nga santos, lumaJ   I I.';I \N.
1,{ i, r'as, tamhal.
ln,tiI sa  os,ilan,
)ilk) sat sat(aya. a
l)ti;',t~s  Ia  patiit
alli 'il,  Ja olni.
]pao:'ci-;si,   l)aglusi.
psi,o, n: c(.:a c(hoy.
p)lIt.\ II.


n.
n.


pile, n.
pilgrim, n.
pill, n.
pillow, In.
pillow case, n.
pilot, In.
pimple, n.
pin, n.
pincers, n.
pinch to, v.
pine, n.
pine-apple, n.




P


151


pink, n.
pipe, n.
pirate, n.
Iistol, n.
pIit, n. /
pitcher, n.
p1it y, n.
I)lace, n.
place to, v.
plague, n.
Ilain, n.
plant, n.
plant to, v.
1plantatiou, 1n.
plaster, n.
plate, n.
play to, v.
play, n.
player, n.
plead to, v.
pleasant, adj.
please to, v.
pleasure, n.
plenty, n.
plot, n.
plough, n.
plough to, v.
ploughman, n.
pluck, n.
plucky, adj.
plllm, n.
llume, n.
plump, adj,


b)ul'lc s(a  clavel.
c(l a(c,  a d l. t.ayong.
tulisi, s;: l dagat, pirata.
dliy. l:  l y  11:'t lutthang.
N'Iw-,    ali Igag.
b)an,^l",. illtIanan sa tubig, pitchel.
cal()y'.
(da|l)it.
l)a,,liti( 1t;, '  -)algpahaluna.
ca(Ia t, t I tng.
i)ntai.
tanonm.
gtl iso.
Isad( lItl;t }I a.gtogtog.
dtlla.
atal,;itat,_, iakiglantugi sa'hucmacaI(l iaLin)Ot, macalipay.
pa'h(lillni., p)aglipay.
ca l i ) y.!,la;,.:'l< n<, ang pagdagsang.
h:lll-l1i ltl s) pa g-alsa sa pagsucol
(Ia 10^.
idta( aro.
mag'(}',o }:: (~.
(':1 is,q,'.
( 1si4 ' a ',ir "
balhil o s tinga langgam,
ll:t}i),i:*. Sulpang,




p


152


llunder to, v.
plunder, n.
plunge to, v.
plural, adj.
plurality, n.
pneumonia, n.
pocket, n.
Ioem, n.
poet, n.
point, n.
point to, v.
)oison, n.
p oisonous, adj.
police, n.
l)olish to, v.
polite, adj.
politician, n.
politics, I.
l)ligamy, n.
pomp, n.
pontiff, n.
pony, n.
p]oor, n.
Iopular, n.
popularity, n.
populate to, v.
population, n.
pore, n.
pork,


pagpangawat.
ang pagpangawat.
p)agsalom.
d-aghan, ang nahasacop sa daghan.
cadaghanan.
hui)agl sa batga.
l)uyo, bolsa.
balac.
in aglba -)lac.
tolnoy.
lagtitdlo.
1il16.
macahlilo..polis.
pIagh i l o, pagsinaw.
may I attasan.
ang maallam  sa pagmando, sa
piaglithsay sa usa ca lungsod,
politico, makilungsod.
kiitaadmaln mahitiungod sa pagmando sa lungsod.
ang Ipagcaminyo sa usa ca lalaki
sa daghLang mga babayi sa
d(lunl.n.
casadyaa.
1ang Santo Papa.
cal)ayong diyutay.
cabt!s, timnawa, pobre.
gihigugma sa lungsod.
gugma sa lungsod.
),agpllyo. sa usa ca tlngsod.
ang In a minlopio sa usa ca
lungsod.
boho ngti diyutay caayo sa la\ras.
iunod sa baboy.




p


153


port, n.          dungguanan.
portable, adj.    ang masayon dad-on bisan diin,
ang masayong balhinon.
porter, n.         ang magbabantay sa pultahan,
l)orter'o.
portion, n.        bahin.
portrait, n.       hulagway, larawan, retrato.
portray to, v.     pageuha, haghulad sa larawan,
pagretratar.
position, n.       pageabutang.
positive, adj.     matuod.
possess to, v.     pagcatag-iya sa bisan unsa, paghiagum, pagbaton.
possession, n.     ang pagcatagiya ang pagbaton sa
bisan unsa, ang paghiaguim.
possibility, n.    ang paghimo sa bisan unsa.
possible, adj.i.   ang mahimno.
porstage-stamp. n.  sello, frallnqueo.
posterity, n.      caliwatan.
postmaster, 11.    mamahlandi sa corl-eo, alministradot sa col'reo.
post office, n.    ang correo, butanganat sa mga
sulat.
postpone to, v.    paguswag.
potato, n.         patatas, camote.
pouiind, n.        ang gibug-aton sa may napulo ug
unomi ca onsas.
pound to, v.       pagluboc, pagligis, lmgIcuduclu,
l)agdugmoc.
pour to, v.        pagyabo,pagbobo, pagagas, mpagula.
poverty, n.        cacabus, cahangul, capobre, pagcatimawa.
powder, n.         polbos, binocboc, polbora,
power, n.          gahum, eagahuln.
powerful, adj.   imacagagallum.




p


154


practicable, adj.
practice, 11.
lpractice to, v.
priise to, v.
p)raise, 1.
praise worthiy. alj.
pray to, v.
lplrayer, n.
preach to, v.
preacher, n.
precaution, II.
procautious, a(dj.
precede to, v.
precedence, n.
precious, adj.
precipice, n.
precise, adj.
predecessor, n.
re)d( ict to, v.
Ipe(liction, n.
pred(isposition, n.
l)refaCe, I.
pIrefer to, v.
preference', n.
pregnancy, 11.
pregnant, n.
prejudice, n.
prelate, n.
premature, n.
pr()ar)atiton, tn.
I)relpost Iroull.s, adlj,


ang Ifmabul)tuat.
b)uhat anSg pagbansay.
Iaglblull:tt, pagbansay.!ug p)aYda'eg.
da laygon.
pagaluI)o(, l)aghangyo, pagpangaliyopo, pagj)angadye..,tanga(dyc, ang pagampo.
pag'wali.
malgwawa.li, tigwali.
anrg i)ag:t)antay, anng pagl)anagana,
ang Iagand(.am.
mfllanagan-on.
pagtuna.
p)agaulllna, una.
mnahal, blilillhon, maanindot.
kil nallhanglan.
ang' giilisan, ang gisugdan sa lain.
l)agt ag1(a.
tagnl, ang lpagtagna..
1l)agc'nt(la:tnl nga daan.
pl:tl:Lmattngon sa mga 1)asahon.
p)agtlatbi, lpagtapil.
anrig plagprlJ abi, ang l)aga)il..1 agl.t imna(I I us.
mabdt(Ins.
lucom nlga daan nga wally gipasic'lMarn, casilag.
prclado, usa ca pinoan sa Sta.
Iglesia.
sayo, ang wala pa mahinog.
ang )a:lgandam, Ianafgawnal
suitl, i::.te1i,




\
prescribe to, v.
prescription, n.
precenoe, n.
present, n.
present to, v.
preserve to, v.
preservation, n.
preside to, v.
presidernt, ii.
press to, v.
press, 1.
pressure, n.
presume to, v.
pretence, n.
pretend to, v.
pretender, n.
pretty, ad.j.
prevail to, v.prevailing, adj.
prevaricate to, v.
prevaricator, n.
prevent to, v.
previous, adj.
price, n.
pride, n.
priest, n.
primary, adj.
prime, n.


1.))


ipag-atlgcn sa lis ca  ) bltaang tun god cay dugay na sa.mga canmot sa naghupot sa maong butang, pagtudlo.
ang receta sa mananambal.
pagcaatubang, pagcaania, pagcaanaa, bavhon, dagway sa lawas.
atubarng, ania sa atubangan, anaa,
bisan unsang ihatag, regalo,
gasa, Ihatag.
paghatag, pagregalo, I)aggasa.
p)agtipig, pagbantay.
pageati'pig.
l)agl)angulo.
l)angu lo.
laotgi)i^os, l)pagpiit..)igsanan, ipitan, caulantalaan.
])agcal)igot, p)agcaipit.
p)agtaaltlp, p)aglhunahuna.
balilbid, i)asangil.
pagtilngllih.
nagtinguha.
maaniudot, matahurm, maanyag.
paglabi, paglabaw sa mga butang
sa lain.
ang  agllatbi.
pagb udlhi, paglapas sa catungdanan
mlal)u(dliion, mnalapason.
I)aLgulang, I)agdili.
abili.
pagc)amnapahlitas-on, palabilabi.
palr.
nagit an..
caadlawon,




P


)lince, n.        anac sa lhami, lprinilpe.
prilncss, n.      ang anac nga babaye sa hari.
principal, n.     pangulo.
principle, n.     sinugdan, ginicanan, gipasicaran,
pagtulon-an.
print to, v.         pagpatic.
printelr, ni      mamatic.
printing press, n.  paticanap.
prison, n.        bilanggoan.
prisoner; n.      binilanggo, ang hidacpan sa gubat
private, adj.     ang caugalingon sa tagsatagsa,
tinago.
privilege, n.!pgeagawa^ipaagtLgot, privilegio.
prize, n.         l)remio, Ibalus.
probable, adj.    tacus mahitabo, tingalig mahimo.
probability, n.   pagcatacus mahitabo, mahimo,
amamatuod.
problem, n.        hulusayon nga malisod.
proceed to, v.    1 agcagican sa usa ca butang sa
lain. pIgpadayon.
)ro( eedillg, n.  ang pagpaagi.
pro ession, n.     prosesyon, pasunding.
proclaim to, v,   pagtawag, pagmantala.
proclamation, n.  anr pagmantala.
procrastinate to, v. paglangao, pagdugay.
procure to, v.    pagtinguha, pagpatigayon aron
pagdangat sa gihunahuna.
produce to, v.    I a rhimo, paggama, pagbuhat pagliwat, pagbunga sa mga tanom
~ g mga cahoy.
product, n.       abut, bunga.
production, a.    ang paggama, ang pagbunga, ang
pagliwat.
profane, a(j.     calibuta:lon, ang wala mahatungodl
sa simbahan, malaway.




I.5


prb fine to, V.
profess to, v.
profession, n.
professor, n.
profit to-, V.profIt n.
profound,..adj.
profuse, aclj.
prognostic, n.
progeny, n.
program, n.
progress, n.
progressive, adj.
prohibit to, -v.
project, 'n.
projecl4ile, ne
promenade, to,.
promenade, n.
prominence, n.
prominent, adj.
promise to, v.
promis e, n.
promote to, V.


~)apai~)iasa tbutang sagrado.
pagpahfayag, pagila, paghaton, ugusa ca pagtulon-an.
hinguhaaun, cahimtang sa. t~agsatagsa, opisyo.
magatutuon.
pag~pahimulos.
capin, ginancia, daug, tubo, Oapuslan an.
halaum.
mausicon.
tag-na.
caliwat', caliwatan.,
tulomailon, programa.
causwganang, paguswag.
mahigug&rnao'n sa causwagan.,
mauswagon.
pagdili.
ang paghun'ahunang, buhatoa.
bala.
pagsuroysuroy.
suroysuroy.
pagcalabaw, pagtaas, pageahbalangdon.
labaw, hataas,' halangdon.pagsaad.
saad.
pagusbaw, pagpahitaas, pagusWag1
sa Cah-imtan~g Sa tawo.,
ang pagusbaw, ang pagt aaS.
madali, d-ali.
cadali. -
pronombre, a'ng ilis sa aiom'bre*
paglitoc, pag.sangpot Sa p Ulo~eg


prometion, n.
promp, tidj.
prompti-.ss, no
pronoun, xi.
propiounce Ito,
( I II(11 1  A '  t I


I




P


158


proof, n.
proper, adj.
property, n.
prophecy, n.
prophesy to, v.
prophet, n.
proportion, n.
proposal, n.
propose to, v.
propietor, n.,
prosecute to, v.
prosecutor, n.
prosecution, n.
prose, n.
prosecution, n.
prosper to, v.
prosperity, n.
prosperous, adj.
prostitute to, v.
prostrate to, v.
protect to, v.
protection, n.
protest to, v.
protest, n.
protestant, n.
protract to, v.
prbud, adj.
prove to, v.
proverb, n.


ljt., ti,)n.
(M0 t 1.ion1011I, timflan..:Ii i    lingon'.
piHiit1), Ca.:ttigayunan nga caugali, (F,)i sa tagsatagsa, kinaiya,
itln' c;lugalingon sa usa tc but:;' ii gta dili igkita sa lain.
p.t t'ni.
ll11:tllllfflUl0.
I  i:   IIt lIl n(1 g tay.
tanr iai.l,:ahayag, hunahuna.
l>   'l)alib.lyag.
ia'1:ismll)ong' sa huemanan.:1.   1 Is m lllll)ong.
J;ilmtat i oat dili binalac, dili:in g It.> ismbong sa hucmnanan.
l):!':.lsw'\tgr, pagtubo.
(ct i; a ral, ang pagtubo.;.i.,, _-;is..
l>i ki'!li!a;was sa macadaghan sa
w)'a,.1 y eaulaw.
i'J.): i, },', plagbulig.
1::J IA): 2t al)ing, ang pagbulig.
(liii I:^;.Nt yvon, paglalis.
tl! {ili  u:IIyon ang plaglalis.
-,)'i..li, pt.gdugay, pagtaas.
I'.tl),:li (ias-on,  palabilabihon.
p;.'t.n-iattodl, plagsulay, pagtilaw.
stnglitatnanll.


N




p


1'59


provide to, v.
province, n.
provision, n.
provoke to, v.
provost, n.
prow, n.
proximity,
prudence, n.
prudent, n.
psalm, n.
public, n.
public, adj.
1ublllication, n.
publish to, v.
publisher, n.
pudding, n.
pugnacious, n.
pull to, v.
pully, n.
plp)it, n.
pulsate to, v.
pulse, n.
pulverize to, v.
puml) to, v.
)l uml, I.
pumpkin, n.
pun, n.
punch to, v.
punctual, In.
punctuate to) v.
punish to, v.
punislmnent, n.
ptp lail. n,


pagstn(^,|), p)agpanag!tna, pag]tlalawilrl n  lrovincia.
i)a o; }, ("i f ngcapan.
)a l i 'l8 i. 1.
J)I'(el)ot,.^ tu<a ca apunoan.
ldllon,t. s cay an.
(caill uo.
ca ll)llo,.
c"tt;-lll I.
but-aiiooi
salnio,,:4 toga balac ni David.
c( lada.1 in,'m sa mga tawo.
dacyltg,' 1ii 1 loan sa cadaghanan.
ang 1     i)(!)! t it^, ang pagmantala.
1)aglJ 81 i: i., 1  lIagmantala.
lna.l<m:tiail:ala, magbabalita, magblnll) i]t; \\g mga basahon.
rmatan-is, g-iinhawa.
giihatnam, paaway.
pal).oIi i tt.-sd  lag l)ira.
motoin,
w  liP,'  L SO.
)11 Iso.
pagthmx('l "1t.,
calI, s;
p1,)lo, 0 }",11 dag'lan ug cahuloganq
)01a 1 1 t SI  I.
m11tli: i  i oinatinumanon.
pag^butti i1o: ug punto.
silot,.
paI i  l(I.,.l(ll'l~..sgiii~n


'p




p


160


purcease, n.
purchaser,
pure, adj.
purgative, n.
purgatory, n.
purge to, v.
purify to, y.
purity, n.
purple, n.
ptlrpose, n.
purse, n.
pursue t9, v..
pursuit, n.
push to, v.
pushing, adj., pussi n.
put to, n.
putrify to, v.
putrid, adj.
puzzle to, v.
puzzle, n.
pyre, n.
Qquack to, v.
quack, n.
quack-doctor, n.


pagpalit.
pumapalit.
ulay, walay sacot, putli.
igpu purga.
purgatorio.
purga.
jag-ullay, paghinis, paglinis.
ctaulay, caputli.
min )'ila cla'yo.
t'ulyo, tin (' iha.
puyo, bolsa.
)agguco1d, pagl)adayon..pagi)angfita.
xpagtucmod, tulod.
inacugihon, maabtic.
iring nga diyutay.
lagbtrtang, pagpaliamutang.
p)agcadu not.
dutnot, nadunot.
plagcalibog, I)agcabuloc.
tigino, tanghaga.
daob.


quadrupel, n.
quail to, v.
quaint, adj.
quake to; v.
quake, n.
qualification,
qualify to, v,


paagtabi.
tabi an.
medikillo,. ang nagpacamananaml-bal.
mananap nga may upat ca tiil.
pagcahadloc.
talagsa-on,. maculing igkita, ulosahon.
paglinog.
linog.
hiyas.
pagbattol ug maayong lliyas,




Q.


161


quality, n.
quantity, n.
quarantine to,
quarantine, no
quarrel, n.
* qurrelto, v'.
quarry, n.
quarter, no
queen, no
*queer, n.
quell to, V.
quench, to, V.
q uery, no
question to, v.'
question.," n.,
questionable, a,
quick, adj.
quicken to, v.
quicklime, no
quickness, n.
quicksilver, n.
quaiescence, n.
quiet, aclj.
quit to, v0
quiiite, adv.
quiv'er to, v.
quorum., n.,


p)ageatacus.
lijyas, kinaiya, caugalingo i,
grawi.
gidagh an'on.
V.    pagouarintinas.
a waty.
p)ag- a way.
(I 'a pit uga jpagacuhaan ug pagaLcalian - sa m ga bato.
ang usa, ca bahin sa upat.
hani nga babayi, reyna.
catingad-an, cataw-anan.
pagpugong, pagpugos, paglugos,
pacgpawong', pagtagbaw.
pagpanoutana, ang pagpakisayocl.
pagpangutana, pagduhaduha.
hisan unsa nga hUlUSay~oD, pa-_
ngutana, duhaduha.
d~j. caduhadulhaan.
inadali, maab~tic, malagmit.pagdali, p~aglagm t.
apog.
calagrsic, caabtie, calagmitf
a&Sugi.
p)ageah unong, pageawalay paglihoc p)agpuyo.
wala -maglihoc, naighiinong.
pag-undang, * paghi~ya.
pagceurog.
-sat usa ea catiguman',. ang isip nga
ig  sar paghiusay sti mga
bouluhaton.
aulg hinulad-, atug -pagrhulad.,

(quotafiOI.-4 IIL




Q


162.(Iuote t'o, v.
quotidian, adj.


p~agh ulad.
adlaw-adlaw, -sa m'atag-adlaw.


R.


rabbi., no'
rabbit, n.
race, n. 0.
race to, v.
radiancy, n.
radiant, adj.
radiate to', v.
rag, n.
raf t, n.
rage to, v.
r1age, n.
rai~d n.
rail, n1.
railroad, ii.
rai n to, V.rain, n1,
rainbow, n.
raise to, V.
rake to, v.
rally to, v.
rank, n.'
ransom, n.4*
rap to,9 v.
rape,, n.
ra4pi d, a j
rapidity, n.
16are, adjo


pairi sa mga Judio.
coniho.'
cali atcaliwatan,  lumba. -
Jpagl umba, pagdagan.
catsiga, casilaw.
masiga.
pagcrasiga, I paghayag.
tinabas sa n'uo'g.
gakit, balsa.
pagpanuvo, pagcasuco, pagpaInungot.
p)anuyo,, casuco, capungot.
aing Ipagsulodl ea linugvanay aron
Sa pagdlacop.
rail.
tren.
p~ag-uhan.
u lan.
bangaw.
pag-alsa, pagbayaw, pag-bakiaw,
paghangdad.
pagkigi.
paghiusa, pag-ipon, pagrtipon.
cahi'mtang.
lucat.
pagtoctoc sa ganghaan.
ang pagtaban.
mattilin,' macusog modagari.
e:'Itulin, cacusog.




K I


ft                                              1 4.3


rsal(a, Ya.
trash, adj.
rashness, no
rat, n.
rather, avd.
ratify to, v.
rat if ication, no
ration, n.
rational, adj.
ravage to, V.
rave to, v.
ravish to, V.
ravishing, adj.,
raw, adj.'
ray, n.
razor, n.,
reach to, v.
read- to, V.
reader, n.
reading, n.
readjust to, v.
readjustment, D.
real, adj-.
realestate, n.
realize to,' V.
realm, n.
reap) to, -v.
rear to, V.
reason, n.
reasonable, adj.
rebel to,' v.
rebel, adj.
rebellion, n.


tamp)alasan, mnalihoe, bilyaco.
mangahason.
pagca-mangahason'.
il~ga.
labing maayo.
pagmatuod.
aug pagmatuod.
paha't, bahin.
may salabutan.
pagdaut, paglaglag, pagpangawat.
pagsalimuang, pagpangyamyam.
pagbihag.
macatbihage.
hilaw.,
silaw.
labaha, sipol nga ig-aalot.
pagdangtAt, pageacaplag, pagat1ut,
pagcab —ut.
paghasa.
mnagbahasa.,
ang pag baua.
pag-ayo.
ang pag-ayo.
tuatuod, tiniioId..
yuIta.
p~agpada'yori p)aghlhat, paghuiao.
ginharian.
paggalab, pag-ani.
patg-alimfa,~ pagmatot6.
salabutan, isipan, hinungdan.
nahauyon sam~labutan, matarong.
pagsuki, pagsucol.
masukihon.
casuki, ang pagsucob.




164


MIdIIf f, U.       pagcnbao, cabao.
re'(build to, V.   pagtucod, pag-tisab.
relbuke to, V.     pagbadlong, pagsaw~ay.
recall to, v.      pagwala,,paghimon'g walay bali',sa hucom sa lain.
recede to, v.      pagsibog.,
recei pt, n.       recibo, ang pagdawat sa'bisan
unsa.
receive to, v.     pagrdawat.
receiver, n.       inatgdad'awat.
recent., adj.      bxag-o.
r-ec'eatly, adI.  carou pang h-agi-o.
reception, it.    tiuig. pagdawat.
recess, W.         pa hul.Iay.
reci pient, fl.    aiii  aga~f(iawat'.
recite to, V.      pgao      aianussa hataas
nga tin gog.
-recitation, n'.    ang pagr-asoy  cun pagstty~ay Sa'
hataas nga tingog.
rec klIess, a dj.  wlay paghantay.,
reilessly, adv.    sawlay pagbantay.
rvcklessniess, U.   e a walay paghantay.
reek On' to, V.    pag-ihap, pag-isip, pagban-abana.
rec ixne to, v.    pagyuig~da, p)agsandig, pagsalkig.
recognize, to, ye  pag-ila.i
recognition, n.    aug- pag-fla.
recoil to, v.      p)a (n' bog.
recollect to, v.   paglhinumdom.
recollection, n.   hanA umanan, ang pagh inomdom.
--— xecommend to, V.  pagtugyan.
recommendation, n. anig pagtugyain.
rve.,ompense to, V.  pqgbalu's, pagbayvad.
recompense, n.      balus, bayad.
reconcile to, v.   p)aflagbigala pag-usab, pag-uli sa
maayong cabubut-on.






R


r0corII(],11
recove'r to, -v.
recreation,,n.
recruit to, v.
rectify to, v.
r-ed, adja.
red, U.
redeein to,v.
redeemer-, ii.
rledeption, n.',
reduce to, V.
reduction, n.
refer to, v.
reference, n. 1
refine to, V.
ref inement, n.
reflect to, V.
reflection, n.
reform  to4 v.
reform, IL
reformer, n..refrain to, V.
refresh to, V.
refreshment, n2.
refuge, in.
refuse to, Y.
refusal, n.
reg ard to, v.


piagcbrastlat sat usa -ca b~astdion sit
mg,% gimbut-.an sa mga punuan,
registro.
pagbawi,, pag'caayo sa sakit,
paghiu'li.
calingawan, ang pagoalingaw,
duladula.
pagpasu 1,od ug bag-ong mga
sundalo.
pagsaxvay, pag-ayo, pagtu 1-id.
map~Lda, pula.,'
capulIa.
p)agtubos, pag(.lucat.
miariunu bos.
aug pagtub1)0.
pagctinhod], pa~c-ubos.
ang pagcuinhod,' ang pagouboo.
ptag-asoy, pagsugilon.
-ang pag-asoy, ang pagsugilon.'
pagh~ingpit, paghimo ug polido.
pageapoli'do'.
paghunahuna, pagpalandong.
hunahuna, pagpalandong,
pagr-ayo, p~ag-usab.
pagcaayo, ang pag-usab.
mag-aayo, mag-uusab.
pagpugong.
paghugfna-w, pag-inom, samg
ilimnon, ng4 inabugn~aw.
ang -mabugnaw, mga ilimnong
mabugnaw.
dalangpan.
pagdili, pag-ayad.
ang pagdili, ang pag-ayad.
paghunahuna, pagpatlandong.




.R


H                    I 6


regardless, adj.
regenerate to, v.
regeneration,.
regicido, n.
regiment, n..region, n.
register to, v.
regret to, V.
reg ret, n.
regular, adj.
regulate to, v.
reign, n.
reject to, v.
rejoice to, V.
rejoicing, n.'
relapse to, v,,'
relapse, n.
relate to, V.
relation, n.
relative, n.
release to, V.
rel ic, n.
reliance, n.
relief, n.
relieve to, v.


sa wvalay j~AghunahuLIa.
pagbag-o, pag-ayo' paghatag ug
bag-ong ki'nabuhi, sa bisan
unsa.o
pagoabag-o ang pag-ayo.
ang magpapatay sa hari.
regimiento, ang cadaghanan SA,
mga sund-alo.
ang bahin sa usa ca yuta, yuta,
dapit.
pagpasulat sa ngalan, pagcertif icar sa su lat.
pagbasul, pacasakt, paghati.
cabasulanan, ang paghasul.
casarangan, nabatasan, nahauyon,
nahasibo sa batacan.
pag-arang —arang,' pagbu~tang ug
batacan.
gi nharian.
pag-ayad, (li pagdawgt, pag-.
salicway.
paglipa'y pagmaya.
calipay.
pagcabugliat.
cabughat, ang pageabughat.
pag-asoy, pagstigilon.
ang pag-asoy, ang pagsugilon.
banay, parenti.
jpagluwas, paghuhi.
rel iqu ia, cabil1in, handlumanan ma
mnga santos.
ang paglaum, ang pagsalig.
tabang, calipay.
pagtabang pa'glipay pag-lis.




R


R        ~1 '7


rel'igion, n.
reigrioiis, adj.relay to, v.
remain to, v.
remains n.
remark to, v.
remark   n.
remarkable, adj.
reme"dy to, v.
rem~edy, n.
remem~ber to, v.
remenbrance, ni.
remind to, V.
reminder, n.
remit to, v.
rernorse, Di.
remote, adj.
remove to, v.'
removal, n.
renew! to, v.
rent,, n.
rent to, v.
repair to, v.
repeal to,. v
repeat to, v.
repel to, vi.
repent to, v.
repentance, ii.
repentant, adIj.


tti lnauhutn.
matinumanon sa iyang' tinuhliuan,
maa'lampuon, buotan.
pagsalig, paglaum.
pagjpabilifl.
Sal-in'.
pagpa atngon.
pahprnatngon.
angay ng timna-an, catingad-an.
pag-,ayo, pagbulong, -pagtambal.
taml~fl, sumpa, bulong.
pagh inuindurn.
hand uma nan.
pag[)ahinuitadum.
macapa1hi numdum.
pagpahbatud.
cangutngut sa hunahuna sa con-,
ciencia.
hala~yo', hIuyo.
'I~aglalin, pagbalhin sa usa ca butangr sa laing dapit, pagcuha.
sa eatgdanan, sa opisyo
ang paglalin, ang pagbalhin, ang
pagcnhia sa catung danan.
pagbag-o pag-usab.
abcang.
p)agpa-abang, pag~abang.
pag-ayo.
pagWala sa gahum sa. usa ca
'butang ng'a gicauyonan na.
pagbalio, pag-uisab, pag-upod.
pagsucol, -pagtnlod,t'da-uso.
ang paghasul.
ang tnag-Abasid,




168


reply to,.v.      pagtubag.
report to, v.      pag-asoy, pagbalitA,' pagpahibalo.
repot, n.          ang pag-asoy, tonog nga dacu,
but6, sipa.
reporter, n.       mangingita ug balita, usa sa tnga
magsusulat sa mantalaan.,
reprehend to, v.   pagstiway, pagbadlong.       '
represent to, v.   pag-ilis, pagdula, pagpakita, pagpad(ayaw, pagsubli, pagpuli.
reproach  to, v.   pagsu(lya, pagsucmat.
reprove to, v.     pagaiway, pagbad'o.lg.
reptile, n.        mananap nga magaguyod, magacamaing sa yuta cay walay tiil
irngon sa halas.
request to, v.     pagh*ngyo, pagpangayo.
request, n.        hangyo, pangayo.
require to, v.     pitgkirnal:inglJn.
requisite, n.      ki inallaijiglanon.
rescue to, v.      pa;lu was.
resemble to, v.    l)p ai ngon, pagcasama, pagca))ariho.
rosent to, v.      pagcasueo.
resentment, n.     casuco, calIiubos sa buot.
reserve to, v.     p tglain, Ipagtagana.
reside to, v.     plag!>nyo,
residence, n.       )Ul'ly-aua.i.
resign to, v.      pi) io.vat sa catungdanan, pagbiya.
resignation, n.    an v i>l{lowat sa catungdauian.
resign,' n.        t'(oc sa cahoy.
resist to, v..   lpagsucol.
resolution, n.     ansg pagbuot, gimbut-an, pagca-. hinayac, ang pagtapat.
respect to, v.     pagtahod.
respot, n.       c( td ihl ran, ang pagtaho(Ld
*)pftcle, - U.   It citis tahuti1ro, taalahl I'oi.




I


resOut to, v.
rsn.
resting place, n.
restoration, n.
resto re to, v.
restrict to, v.
restriction, nl.
result to, v.
result, n.
resume to, v.
retail to, v.
rtil, M.n
turn to, v.
etrn, n.,returning, adj,
reveal to, v.
revelation, n..revenge to, V,
revenge, n.
revengeful, adj.


I


pagpahulay, pagpahamudlay.
ang pagpahulay, pahulay, ang
pagpahamudlay.
pahulayan.
ang pag-u li, caulian.
pag-uli.
pagpi..ot, pagpugong, pagdi-li'.
ang pagpi-ot, aug pagpugong.
paggican se usa ea butang s-a lain,
pagoatapus.
aug -gisangputan, aug catapusan,
ang gidangat,.
p'agbalic, pagsugod pagousab.
pagbaligya sa tinagidyot.
baligya sa tinagidyot.
pagbalic, pagpauli, pag-uli.
ang pagbalic~, aug pagpauli, aug
pag-uli.
ang nagabalic, bumabalic, tigPauli.
pagpahayag sa tins~e pagpaaug pagpahayag sa tinago, aug
pagpaclaya'g.
pagpanimalus, paghalus.
ang pagpanimalus, ang paghalus..
aug buot manimalus-, mapaninialuson.
tuho asa salapi, capin, ang buhis,
ugb. uga cuhaan sa salapi ea
usa ea lungeod.
pagbalhin, pag-usab.
pligtan-aw, pagsusi.
aug psagsusi.,
eagubuto    t


reenue,- n.
reverse to, v,
revise to, v.
revision, n6




A
reward te v.
reward, n.
rheumatism, Rq.
ri b, ii..ribbox a.
rieS, A.
rieh, adj.
rihehs, a.


ride to, v.
-rider, n.
ridge, n.
I  ridicul -to,e
rifle, n.
right to,' -v.
right, ad lj.


V.


revolver, usa ea lutha~g.
pagbalus, pa~ggala, pagrbayad.
halus, bayad, gala,
r~eumba, usa ca sakit.
gusoc.
liston, sintas.
humay, ang bugas, sa humsy.
dato,_ adunahan, salapian, bahandianon..bahandi paet(radato, pagoasapian,
pag~caad unahan.
pagea'bayo, pagsacay.
ang-nag'cabayo, -ang nagsaeay.
ta~lodtod.
paghimo ug cataw-anan.
escopeta.
pagtudl-id, pagtarong.
matul-i'd, ~tuI-id, tarong, matarong.
pagbagting.
singsing.
Paglimogbog, paghuga..
ag ubut, away.
hin6g.
pageahin'og.
pagrbalodhalod.
diyutayng balod, bal1odbalod-.
pagbangaon, pagbacod, pagtindog.
p~agbutang sa catalagman, sia
caLpildi han.
eatalagman, capildihan.
tiulumanon.
panag-indigay.
caawa~y, nak-ig-indig.f


ring to0, To
ring,, n.
rin-s,  to   V
rio, itripe, adj.
ripen to, 'v.
ripple* to, 'Y.
ripple, n.
rise 0 o, To'
risk, n.
risk, n.
rit., n.
ri'ral to, v.
river, n




0


III


read,, I.
rast to, v.
roast pig, i.
rob to, v.
robber, n.
ibust, adj.
roek, n.
rooky, adj,
rod, n.
rogue, n.
roll to, V.
roof, n.
room, n.
rooster, a.
root, n.
rope, n.
rose, n.
rot to, T.
rotten, adj.
rough, adj.
round, adj.
royal, adj.
mul to, v.
rubber, a.
rudder, a.
rud, adj.
ruin to, v.
rwin, a.
rnle to, v.
rule, n.
ruler, a.
run to, V.


dalan.
pag-asal, pagt*sp.
inasal nga baotia.
pagpangawat.
cawatan, kiriwaa.
Supang, matambe.
bato, pagduyaa.
batoon.
latus.
bilyaco, tampalasa, a1ikm.
pacgaligid, paglikit, pagl-.t.
atop.
sulod.
sunoy.
gamot.
pisi.
rosas, usa ea. l*l.
pagcadunot.
dunot.
gansalgansalon, masapumt, hm'1i.
malingin.
harianon.
pagnusnus, pagdusdau, pagpael,
pagpanas.
igpapapas, igpapanas.
bansalan.
burong, biyogol.
pagguba, paglumpag, pagpmo.
pagcaruba, pagcapuean. pagoa
laglag.
pagmando, pagpamunwua
ang pagmando, ang pagpammnuan.
punuan, magmamando.
pagdagan, pagdalagan.




112


run-away, no
rush to, v.
I-Ust, n.
'rut to, v.rusthiess9, adj.
rutilates to, v.
rye, an.


ang micagyo.
pagdasmag,
taya.
pa~gtingog sa usiL en manainip.
aug walay pagbati.
paggilacgi1go, pagsilaw, pagsilao,
ta'noin ga masingoningon ma trig,'


S


sabre, n.
sack, n.0.sacerdotal, adj.
sacredness, a.
sacred, adj.
sarfice, adj.
sacrifice, n.
sad, adj.
sadness, no,
saddle, no
safe, adj
isafe, n.
safety, a.
sail to, v.
sail, D.
sailor, a,
sake, a.
sal ary, n.
sale, no
salesmen, n.,


sable, hinagiban.
sa0o, puyO, baluyot.
parianon, rmahatungod sa parn.
pagcasantos, pageatarong, pag.
cabaladanon,
santos matarozAg, balaanon.,
paghaf d.
halad.
mamingawon, mamllub-on.
camingaw.
siya sa cabayo.
nalowas, -siguro, gawas sa oa

talag'man.
eaha, tipigan-an sa salakpi.
4pagcalowasa,, Pagcagawa.s Si C
talagrnan,.
jaaysca, paggioafn.
mananacay..
santos, matarong.
tungod sa.
suhol.
baligya, aug pagbaiiga.
magbabaligya.
Min*.






i~ts


Ialty, adj.,
salute to, v.
salvation n.
$and, a.
sanday, U.
sawNe adj.,
sarasm, n.
ar~aatic, ai
sardine, n.
Satan, n.
satin, n.
satisfy to, v.
*  satisfaction, n.
Saturdafy, no
*  suce, n.
sauoer, n.
sausage, n.
savage, n.
save to, V.
save, prop.
saviour, n.
saw, ra.
say too, V.
saying. no
scale, De,
gcal, to, V.
kaalpp no
scandal, no


maasin, maparat.
paghatag gcatalhuran, pagyucbo,
ealowasan.
Mao.
pananglitan.'
balas.
balason.
maaYong la'was, walay 'Sakit.
ang pagyu bit, biaybiq,. angr
pagtamay.
mabia'ybiayon, yubitain,
tamban, talamiban.,
si Satanas.
raso, usa ea panapton.
paghusog, pagtagbaw, pagbuhong.
pagbusog, pagceatagbaw, pagcabuhong, calipay, cahimuot.
Sabado.
salsa.
platito, piiaggan atga cliyutay.
soriso, longanisa.
luog.
paglowas.
-gawas -sa.
manluluwas.
gabas.
pag-asoy, pagsulti pag —ngon.
sanglitanan.
tinibangan', hagdanan.
pagtimbang.,
ang panit sa bagolbagol sa'ulo.
ang pagpacasala, ang paghatag ug
dautang panig-ingnan'.
macapacasala, -macatabang ugd.


scaHndalous, adj.,




S


174


scar, n.
searce, adj.
scare to, v.
scene, a,
scheme, tb
sehedule, u.
scholar, n.
ehool, a.
sienoe, n.
sientifio, adj.
scientist, n.
s~issors,  n.
scold to, v.
seore to, v.
score, n.
soorn to, v.
scoundrel, a.
scout, n.
scrap, n.
scrape to, v.
scratch to, v.
Msream  to, r.
Sream, n.
#crow, 1,
stribe, n.
Scripture, n.
nrofula, n.
seulptor, x.
soulptur, n.


utang pauig-inag".
ulat.
taflarsa ra, manihit.
pa,I ad i oc, pagll.ang.
tUl;l t -aworn.
hunahluna.
siliulat rnga diyintb, tulIr tp '
tulumnanon.
tinun-an, maalam, m  taangtF lmon.
tun-anan, esouslahan.
kinaadinan, oahibalo, oalam.
mahiatungod sa kinaudman.
makiinaadmanon, maalam.
gunting.
pag 'paLn yo. o
paghimo ug punt. sa usa oa dula.
cawliaan.
pagl;amay, pagyubit.
taml)alasanj bilyacc.
isc lit,, sundalo.
momllo10, saliu.
~pag' scus, pageagagi.
pa-;'.ltlt, ),agpangkut, p*ggsraa.
pa;r3' -f-it,, pagsiyagit, pagti-.yl,!,a;  r.
siy a,it, sincrgit, tiyabaw.
to r a i ilyo.
S ini!;'s nga sulat.
ma:.ii uiisil, maglililoc,.
escullulra, ang pagrdilil, ang
pagliloc.
galab, Eanggot.


pcythe,   a.




I


sea,.
seal to, v.
seal, n.
search to, v.
sea shell, n.
season, a.,sason to, v.
seat, a.
seession, n.
second, adj.
secret, n.
seoretary, i.
sect., n.
seetion, a.
seure to, v.
secure, adj.
security, i.
seduie to, T.
see to, v.
seed, n.
seek to, v,
"em to, v.
seize to, v.
seizure, n.
seldom, adv.
s4~ien, a.
selfish, adj.


dajgat, cndagataa.
afr!t? I  t 'LO.
pattlic.
patie.
pasrpmnfita,
kinhaso, i.
panahon, bahix sa tuig.
paIh."tn:   ug panacot sa mga
cal an-o1n.
lingcu ranan, siya.
icaduha.
tina-go, ')isan unsS iga taous
h ilo.ion.
secrctar!io.
tinuhuan- nrga dili eatolico.
bahin..,
pagsiguro, pagliffg-e.
siguro, malig-on, gawas sa
ad au t,.
pagoasi;v nro, calig-unan.
pagsln yot, paglimbong.
pagkita, pagtan-aw.
binbri.
pagpanf a7.
pag'hllhu nntI  Ia, pagsabut, pagbanal)a na.
pagg nit;, pageapot, pag-embargo,
pa(saci it.
ang p)aygrunit,,ng pagcapot, ang
pag-emi)argo, ang pagsaomit.
talagsa ra.
pagpili.
amg pagpili, piniliay.
ag mahiugagmFon sa iyang




'Ar.


selfishness, ii.
ellI to, V.
seller, n.
senate, n.
senator, n.
send to, v.
sensation, n.
sensatioflal, adj.
sense, n.
senseless, adj.
sensible, atdj.
sensitive', adj.
sentence, n.
sentiment, n.
sentinel, n.
separability, n.
separate to, v.
separation, n.
serenade, n.
sergeant, n.
series, n.
serious, adj.
seriousness, n.
sermon, n,,
serpent, n.
servant, n.,
serve to, To


caugalingon, makisapi.
gugmna sa caugalingon.
pagbaligya.
magbabaligya.
s~enado, dalam, oapunongpunongan
sa mga magbabalao' d nga labing
labaw sa usa ea lungsod.,
senador, ang sacop sa usa ea
senado.
pagpadala, pagpahatud.
lpagbati- ug mga balatian ea
lawas.
macahahadloc, macaucaysea
-balatian.
balatian.
dili mobati, walay pagbati.
babation, tacus pagabation.
madaling mobati.
hucom, hunahuna.
ang pagbati,
bantay, magbalantay.
pagcaarang, mpabulag.
paghulag, paglain, pagbahin.
ang pagbulag.
serenata, ang paghuni, emprentada.
sargento'.
pagcas~unodsunod sa mga butang,
pagoalanggikit.
mal igdong, mau'gdang.
caligdong, caugdan'g.
wali.
halax.
binatunan, sulug'uon.
pagpabaton, pagpasugo, P4gpib



S


1AIT


service, n.
set to, V.
set, n..
settle to, V.
seven, adj.
seventeen, adj.
seventeenth, adj.seventh, adj.seventy, adj.
several, adj.
severe, ad~j.
severity, n,.
sew to, V.
sewing machine, n.,sex,- n.
sexton, n.
shade, n.
shake to, V.
sheaking, n.
shame, n.
shape, n.
share to, v.
share, n.
sharp, ad~j.
sharpe'n, to, v.
sharpen~s-s, n.
shave to, v.
shawl,'n.
she, 'prTom1


bi, pag-alagad.
ang pagsilbi, ang-pag-alagad,
cahago, cabudlay.
paoghutang, pagpahamtang.
cadagrhanani, huego.
pagrptyo, Ipagpahaluna'.
napulo ug pito'.
icapulo ug PMt6
icap lto,.
capi tuan.
pp11)1 hi
rnaisug, mapig-ot, maligdong,
maamboing.
cais ug, capig-ot caligdong caambong'.
pagtiahi, pagsursi.
inakinang igtatahi.
C~alainan sa lalaki ug baba3-i 4'a
laki ug bayi.
Sa~cristan.
landong.
pag-ulyog.
p~ageft-uyog.
caulaw.
bayhon, dagway.
pagpakigbahin-, pag-ambit'.
bahin', ambit.
matalns, talinis, mahait.
Ptagtalinis, paghait, pagbaid,
pagsam-id.
eahait.
i.,1 ngh i mungot.
panyolon.
'Siv




S


S                            178


shears, n.
sheep, n.
sheet, n.
shelf, n.
shell, n.
shelter to, v.
shelter, n.9phine to, v.
ship, n..
ship to, v.
shirt, n.
shocking, adj.
shoe, n.shoot to, v.
shooting, n'.
shop, n.
shop to, v.shor'e, -n..short, adj.
shorten to, vS
shortness, n.
shoulder, n..
shout to, v.
shouting, n.
shovel, n.show to, v.
show, n.
shower, n.
shower to, V.
shrewd, adj.e
shun to, v.
shut to, v,


d'acung gunting.
carnero.
habul.
hunasan.'
bayanan, bala sa canyon..
pagpadangop.,
dalangpan.
paghay'ag, pegsinaw.
sacayan.
pagluIwan
sinima.'.macahahiadloc, mac-alilisang.
sapin.
pagluthang.
ang pagluthang.
tindhahian, balig'yaan..pagsuroy sa mga tindahan.,
daplin sa dagat, baybayon lap-.
yahan.,
hamobo, mobo, dinaclit, linactud.pagmobo, pagdaclit, paglactud.
camobo,' pagcahamobo.
ahaga.
pagsiyagit- pagsinggit,pagtiyabao.
siyagi't, singgit, tiyabao.
pala.
pagpahayag, pagpakita, pfagpadayag.
ang pagjmakita, ang pagpadtayag,
talan-awon.
talisic, taligsic.'
pagtaligsic, paghab'ohabo.
malimbungon, batid.
paglicay.
pTagsira, pagtahon, paglocob,




I
S


S                     1t9


Shy, adj.
shyness, no
sick,' adj.
side, no
side to, V.,
sieg, 0o
sift to, V.
sigh to, v.
sigh, n.
sight, ni.
sign, n.
signature, n.
signify to, v.
signification, 'n.
silence, n.
silk, no
silver, n.
simple, adj.
simpleton, n.
sin, n0
since, prep.
Sincere-, adj.
sincerity, n.
sing to, V.
singer, no.
singing, n.


mahadlucon,, maulawon'.
cahadloc, pagcamaulawon.
masakit, masakiton, nagdaut.
kilid, kiliran.
paglaban, pagdapig.
ang paglibot sa mgamranggugubot sa usa ea malig-ong
dapit aron sa pagpaarnpo sa
naglaban caniyA.
pag-.alig-ig, pag-ag-ag.,
pagpanghupaw.
ang pagpanghupaw..
igtatan-aw, mata, ang pagtan-aw,
talan-awon.
timaan, ilhanan.,
pirma, tima'an,
I)agpas'abut.
cahiulogan'.
cahilom, ang paghilom.
seda.
salapi,. sapi.
manipis, walay sacot.,
culi'ro, hungog', putong, biyogol.
sala, calapasan..
sucad, cutub.
dili bacacon dili ma'lipodli'poron,
an-g mahawan ug casingoa'si'ng.
pagcadili mobacac', pagcadili moo
limodI, pagcahawan sa casingcasing.
pagcanta, pag-awit, paghuni, pagambahan.
mag-aait, mageacanta.
ang pagcanta, aug pag-awift, an"
paghuni, ang pag-ambahan.




A
S


1 81)


single, adj.
singular, adj.
singrularity, fl.
sinister, adj..
sink to, v.
sinner, n.
sip to, V.
sir, n.,
sister, n.
sister-in law,, n..
sit to, V.
site, n.
situated, ada.
situation, n.
six, adj.
sixteen, adj.
sixteenth, adj.
sixth, adj
sixtieth, adj.
sixty, adj.
-size, nI.
squeleton, n.
sketch to, v
skiff, n.
skill, n.
skillful, adj.
skin, n.
skirmish, n.
ski rt, ri.
skull, n.
sky, n.slack, adj.
slander, ii.


ulitaw, usa ra.
aug usa r-a, ulusahion, talagsaon.
paeasa   pgabugtong, pagcaul usahon, peagcatalagsaon.
macadaut.
pagecalunod, pag(-unlod.
macasasala, rualapason.
pacghigop, pagsuyop.
ginoo.
igso-ong babaye.,
baya~w ugna babaye.
paglinigeod.
dapit, lugar.
nahiamutang.
p~agcabutanga, cAthimtangr.
unoin.
lapl)Uo 1g. unoinM.
Iicapulo ug unoin.
iCa UnIIOm.,.
icacanM-umnan.
can-ttinn~n..,gidac-on.
lonlon mg,,a bucog, ang lawas nga
pulos bucog.
pagrbadlis,_ pagpintal, pagsaysay.
diyultaynig sacayan, baroto.
cabatidj; caalam, kinaadman.
hatid, maalam", makinaadmanon..
panit sa taw'o.
away.
saya.
bagolbagol sa ulo.
langi t.
halua'g, tapulan, walay pagtagad.
'butangbutang.




I
S


S                           181


slanderer, n.,
slang, n.
slanting, ads..
slap to, V.
slap, n.1
slash-to, v.
slate, no
laughter, n.
slave, no
slavery,' II
slay to, v.
slayer', n.
sleep to, V.
sleeper, n.
sleeJpy, adj.
sleevre, n.
slender, adj.
slice, n.
slighlt to, v*,slight, adj.
slip to, v.
slipper, n.
slippery, adj.
slope, n.
slow, adj.
slowly, adv.
slowness, n.
slumber to, V.,
slumber, n.
sly,' a dj.
smack to, V.
small', adj.


inab utangbutang~on.
Jpulong nuga wala, mahauyon sa
gramnat~iea, binastos nga
Shi liutiha i.,
tinakld   hinolibis.
p a -,igstgp a.
saglpa.
p~agtigbas, paghiwa.
pizarr'a.
ihaw, 'ang pagpatay.
ulip on.
page~aulipon.
pag patay.
marnamatay, magpapatay, ang
naogpatay, inamumuno.
1,)agSeatulogy.
hlingatulog'.,
manggasZz sa sini'na.
daut, m anip~is.
hiwa, inaidlip.
pagyulbi't, pagtamay,
pa.'hid al in-as.
sili I as.
macaday-,as, mnacapadalin-a!9j.:
bakiflid, hanayhay.
mahinhay, malhinyon.
sa pagca-hinay, na-hinay.
cahinay.
pagreatulog, pagduea.
catuilogr, ang pagduca,
malimbungon, tampalasaa."
paglami.
diyu'tay, gamay.




I


S


182


smallpox, n.
smart, adj.
smash to, v.
smell to, v.
smell, n.
smile to, v.
smile, n.
smoke to, v.
smoke, n.
smoking n.
shnooth, adj.
Snother to, v.
smuggle to, v.
smuggler, n.
snail, 11.
snake, n.
snap to, v.
snap, n.
snare to, v.
snare, ri.
snarl to, v.
snatch to, v.
sneer to, v.
sneeze to, v
sneeze, n.
snore to, v.
snow, l.
snub to, v.
snuff, n.


b1-liti.
mitsinl t lIto n.
1)altbnac, lagguba.
1a),,'lP Ili ma'lloo,   pagsimhot.
iglmpatllnimiallo, igsisimhot, ang
Ilalio,  (tl)a1ll16.
l)t!~t|aliyiom.
1,itli iolin.
p1agt)al)tLaco, pagpanabaco.
laso.
lang I)mgtal)aco, ang panabaco.
mallilllo, maliamis.
paglrloc, 1pag-ulang sa pagginhawxa.
1)agbal.igyat sa tago sa mga manggadl nga gi(lili sa cagamhanan.
colltl tral)andlista, magbabaligya sa
mg'al m:anggad nga gidili sa
c(tagrmnhatnan.
lIillit i Ia.
Iit ill,!hahl s.
anI ) |la(i,t(. o.
I,,l},/lliti~('.
itic.
Iagltmgrlloll l, pagbagotbot.
ij)at aa, a )agyubit, pagtiaw.
)a'gl )al!a-oIi.
)laghagrIl()(.
Ilicve, tlibig sa ulan nga natibuoc
mgr mawl)ti caayo.
ptagl }a( long p)tLgpanufyo.
tabaco ngat binueboc.




s


183


so, adv.
soak to, v.
soap, n.
soar, to, v.
sob to, v.
sob, n.
sober, n.
sociable, adj.
society, n.
sock, n.
sociality, n.
sofa, n.
soft, adj.
soften, to, v.
softly, adv.
softness, n.
soil, n.
soil to, v.
solder to, v.
soldier, n.
soldiery, n.
sole, adj.
solemn, adj.
solemnity, n.
solicit to, v.
solid, adj.
solidity, n.
solitude, n.
solution, n.
solye to, v.,...,,


tungtId niini, niana, ingon niini.
pagltlhumodl(, lagtunlob, l)ag(llLmol.
sabo-i.
paglul)ad sa liataas caayo.
pagI)akllo, p)ag-agulo, pagdan ((), y  o ),V.
ang i):tgl)Ilklio, ang pag-ag-ulo, ang
I)ag(la ki oymngoy.
(lii l)dlit 1b.)g'.
nlang1ilo)(II,ll, mahigfugmaon sa
c,.tilinglan.
catiliiigi:at, capunungan, catit",     grlllltl.
mi(lyas sat ltalaki.
Capllnunlg'lII.
sofa, usa cat lingcuranan.
maIhnllio)c.
sa pagcaniumoc.
cahltiimoc.
yuta.
pagl)lbulirig, paglhugaw.
l)agsoldfia.
sundalo.
eas, u na( it li a llin.
bugtong, walay lain, usa lamang,
walay, u1b)an.
masau lya.
l)a,|)ai'g1a'vo, IpgIang (o
ri'lalig'-oll, miagalii.
(itili g-oln, (a-ahi.
ang lp)aglltsayr, p)agcal)S )ad,
pag' l its:y,  ) agba.(ll),




s


184


solvent, n.
some, adj.
some, pron.
somebody, n.
somehow, adj.
something, n.
sometimes, adj.
somewhot, adv.
somewher, adv.
son, n.
song, n.
son in law, n.
soon, adv.
sooner, adv.
sooth to, v.
sore, n.
sore, adj.
sorrow, n.
sorrowful, adj.
sort, n.
soul, n.
sound, n.
sound, adj.
soup, n.
sour, adj.
sour to, v.
sourness, n.
souace, n.
souht n.
sow, to, v.
sow, n.
space, n.
spade, n.
span to, v..pan, n.


macabayad sa iyang mga utang.
(diylntay.
pipila.
usa (1 taw.
niiniing paagiha, cun niadto ha.
ilsa ca butang.
usah ay.
diytiitay.
sa  u  a  ca clll)it.
anak no a lalaki.
calantalhol. awit, huni, ambaht
umagad nl'a lalaki.
sa umadali.
sa llabi pangi madali.
pag'I-u 1(og'-i l og, pag-ulo-u lo.
samad.
nan no, 1vo )0,ieo.
c(saktl, it  t lI)o.
nasLaki It.  i  lib-on.
ca  lai, (.
tingo(fi, i)a(eatunog.
malyog' 14 \'as.
sopla.
naasloin.
pag-aslom.
caaslom.
tu btl'aii.
habagatan.
pagtanom, lpagpuggas.
ariay.
dapit.
sarol.
pagdangaw.
clangaw.




in.




SI


is',,5,


spare to, v.
spark, n.
sparkle, to, V.
sjparl'ow, n.
speak to-, V.
speaker, n.
speari, n.
special, aclj.
specify to, V.
specimen, n.
spectacle, n.
spectacles, n~
spectator, n.
speech, n.
speed, n.
speedy   a(Ij
Spell to, V.
spellhig, n.
spen(I to, V.
spendl~thrift, fl.
spice, n.
spill to, v.-,spin to, v.
spin'e, n.
spinster, in.
spirit, n.
spiritual, ad~j.
spirituality, n.~


paMaginot, pagtip)ig.
aligato, biti.
pagypitipiti.
gorrion. usa ka langgam gamaY.
pag'SUlti, pagpamulong.
a ngc5 i,)atgUllo sa dalam, sa asambanigcaw.
ang labing maayo sa. Uban nga
isigcahigon,. mahal,' ulusahori.
paglaitnlain, p)ag-asoy.
panig-hignan, hulairanan.
talan-awon.
antiohos.',ang nagyatan-aw,
cacu sog modagan, catulin, cadali.
macusog modlagan, matulin, ma(ldali'.I
p)ag.~anpot, pagl1itoc Lig  paghingalan sa tag~;a ca leti'a.
aug p)agsangp)ot, ang paglitoe ug
jpaghingalan sa tagcsa ca letra.
p)aggamit, p)agg-as,-to.
mausicon.
Ipafacot.
pagyabo.
paghilie.
talodtod, cagongcong, pocopoco.
dalaga.
espiritu, calag.
espiriituhianon, calagnon.
pagea~ espirituhanon, pagca
calagnon.
p)agl ''Iwa pagpanluwa, pagtalithi,


sq')it to, V?




S


186


spit, n.          luwa, talithi.
spite, no          dumut.
splash to, v.      pagsablig, pagpisic.
/spleen, n.        haga.
splendent, add     masiga, moiagaw
splendid, adj.     maanindot c-aayo, maayo caayo.
splendor, n.k      casadya, catahum, caanindot.
splint to, v.      sinapsap sa cahoy.split to, V.       pagbahin, pagcabahin, paghuac,
p~aglutac.
spoil to, V.      pagcawat, p~ag-agaw, -pagdaut.
sponge, n.         esponhia, maga-ang sagbot sa
dagat.
spontaneous, adj.- gican sa caugalingong cabubut-.on.
spoon, n.          cutsara, sandoc luwag.
spoonf ulI, n.     sulod sa usa ca cutsara, us'a ca
sandoc.
sport, n.          dula.
spot, n.           buling, dapit.
spotless, adj.     walay buling, ulay.
spouse, n.         bana con asawa.,
sprain 'to, v.     pagcalisa..
sprawl to, v.      paglunang, pagligidligid.
spray,, n.         salingsing.
s p re adto, V..   pagbucad,. pagsangyaw, pagdacu.
spring, n.         primavera, panahon sa, pagpamulac, sa mga cahoy.
Spring-water, n.  tubi'g sa tuhuran.
sprinkle to, v.    pagsablig.
sjpy, n.          espia, tictic..
square, n.         bisan unsa nga laro sa bipat ea.
nawong, cuadrado,.
squash, n.         calbasa.
squeal to, "v,     pagsinggit, pagsiyagit,
squeeze, to, v.    pagpUgat




18i,stable, -adj.     malig-on.
stable, n.         puluy-anan sa mga hayop, cuadra.
stability, n.      calig-on.
staff, n.          sungeod'.
stage,9 n.         entablado, dulaan.,
stain to, 'T.      pagbuling, pagmansa.
stain, n.          bling, mansa.
stair, n.          ang-ang sI hagdan.
stairs n.          hagdan.
stale, adj.       pan-us.
*italk, n.        punu-an.
stammer to, Y.     pagcayungit, pagtonatoria.
stamp to, V.       pagatic,
stamp, no          selyo sa correo, patio.
stand to, v.      pagtindog, paghunong, pagurong.
standard,, ni      ecstandarte, bandila, hularan,
panig-ingnan.
star, ni.          bitoon.
starch, n.         almirol.
starvation, no     caluya. nga daeu.,
state., ni.        cahimtang, lungsod oga may ea.
ugalingong' cagamlianan.
state to, V.       pag-asoy.
statement, n.      ang pag,-asoy.
statesman, n.      n4,akilungsod, tawong maalm
pagmando sa usa ca lungsod.
station, no        -hunungan.
statue, no         estatua, liniloc' nga dagway.
sa taw.
statute, no        tulumanon, ang  ga bala'od sa usa
ea capunungjan.
stay to, v.        pagpuyo, paghunong.
stay, n.           ang pagpuyo,- ang paghunong.
steady, adj.       malig-on, dili malihoo.




I
S


188


-steal to, v.        pagpangawvat.
steam, ft.           inalisngaW.'
steamei', D.         bapor.
steel, n.            acero.
steep, n.            ambacan.
steer to, v.         pagdala, pagmando.
stem, no             odlot.
step to,' vpalacaw, paFg-ag(.i, paglabang.
step, n.             agi, lacanig.
step brother, no     igso-ong lakii sa amahan eon
inahain.
steJ) daughter,- no  hlUmabbus nga babayi.
step son, n.         liu-mabbus nga laki.
sterile, rdj.        ang diii 'manganac, ang di'ii
*inobi) i n)ga.
stern, adj.          maisu g, rnajig-Ot.
stern, i.            ulin.
stick, n.'           cahoy, bunal-, latus.
sticky, adj.         mapilito
stiff, adj.          tarong, rnagahii, tiso.
stiffle to, v.       pagluoc.
stigma, n.           patic sa pageatampalasan., buling.
still, adf.          bi'san  pa.
still, adj.          mahilom, walay cassaba.
stillness, n.,-      pagcahiIo,
stimulate to, v.     pa)fgdlI5ig, pagsibot.
stimulation, n.      auiig pa g(Ida igr,.a ng p a- s io at.
sting, n.            s0*o(I, hdta. tiilpoc.stingy, adj"         hac"t    lagi ii tan.
stink to v.          pagb'aho sat mangil1-ad u-g maisug
nga h-)aho, paglangto, p)aglangia,
pag-angh it, pagbang-og.
stink, n.            c..abaho.
stipulate to, V*     pgabut
stipulation, n#      ang pagsabut, ang gisabutan.




189


stir to, v.
stock, n.
stocking, ~n.
stomach, no,
stone,. n.
s4top to, V.
stop to,7' V.
store, no
storm, n'.
story, n.
stout, 41j.
stove, no
straight, adj.
strange, adj.
stranger, n.
str'aw, no
stray to, V.
streak, n.
stream, n.
street, no
strength, n.,strengthen to, V.
stretch to', v.
strew to, V.
strike to, -v.
strike, n.
string9, n.
strong, adj.
structure, n.


pag-ucayv, pagyugyug.
punuan sa cahoy.
midyas sa babayi.
cotocoto, tiyan.
bato.
pagcaba'co, pagpaubus.
paghunong, pag-urong.
tindahan, baligyaan.
bagyo, unus nga dacu.
sugi'lano'n.
supang,. dacug lawas.
dolodapog nga mnoinit sa mga
balay sa panahon sa tugnaw.,
matul-id, tul-id.
hibudngan, catingalahan,
ulusahon.
tagalaing dapit.
daga'mi nga laya.
paghisa-ag, pageauala.
badlis.'
sapa.
dalan.
cusug.
paglig-on.
pag-inat.
pagsabwag.
pagpucpuc, pagbaebac, pagbunal,
paglambus, pagda~cdac.
ang paghunong, pag-urong sa
mga mamumuo Sa ilang buhat
aron sila suhtilan ug labi sa
ilang agalon.
Pisi, lubid, coldon.
macusug, cusganon.
p4 gcagama, pagcamao, pagoa



S


strunggle to,
strunggle, n.
stubborn, adj.
student, n'.
studious, adj.
study to, v..Stuff, n.0
stupefy to T.
stupid, adj.
stupidity, n.
sty, n.
style, D.
subdue to, T.
au bject, n.
sublime, adj.
sublimity, n.
submerge to, v
submission, n.
submit to, v.
-subscribe to, 1
subsequent,' a(
subsistance, n.
substanoe, D.,


btihat.
V. pag-away, pagpakig-away.
away, pakig-iway.
tinun-an, aug nailgtuo.R
macugi $a Pagtlan.
pagrtuon.
hilitnuon sa pagbuhat se imsan
unsa,, casatngeapan.
pagceabuarigbuang, pmgcabuyo..
hung~og, culiro, bureng, biyogel.
cahungo~g, pagcaculiiro, p)agcabuinug.git.
moda, uso, urog, ang calainan sa
pagrpaagri sit pagsaysay sa Mga
miagsusnilat sa ilang mga hunapagbuot, pagI.sugo sa linugsanay.
sa~cop, ang hitungdan sa gisulat ug
sa gipamulong.
halancrdon, hataas uyamnot.
pagcrahalangdion, pagcataas
y amnot.
If pagluinod, pagzhiunlod.
ang&r p)againpo, ang pagsatcop.
pag-amupo, pagpasacop.
r. pagrbayad sa mantalaanu, pu~gainot.
jj.   anop1i't VfL-kinlfod.
aiug ~agykinabuhi.
ang' butang nga wala magkinahangla'n sa pagipon sa lain
aron mamae,


subtituts to, y




S
substitute, n.
substract to, v.
suburb, n.
succeed to, r.
success, n.
successful, adj..
successor, n.
such, pron.
suck to, v.
suction, n.
sudden, adj.
suddenly, adv.
sue to, v.
suffer to, T.
suffering, n.
sufficieint, adj.
suffrage, n.
sugar, n.
sugar can,e n.
suggest to, v.
suggestion, m.
suicide, n.
suit, n.
suit to, v.
suitable, adj.
sulphur, n.
sum, n.
summer n.
summons, n.
summon to. v.
sun, 9.
Sunday, n.
sun-rise, n.


ilis.
pagcuha, p~.gcunhod.
balangay, barrio.
pagilis, pagcacaplag, pagdangat.
maatong pIalad.
palar'an, alng nacadangat sa iyang
ang niislinod, ang miilis.
mao kini.
patrsupspl 1p, pagsusm.  *
suyo l), yupy up, ang pagsusu.
hiananali, dihadiha, calit.
sa pagcallinanali, sa pagcadali.
l)agsumlLongr sa hucmanan.
pag-'intiUs.
ang plag-antus, casakit.
igo.
ang catungud sa pagpili.
as1cal, camay.
tubo.
pagpahamatngon, pagtambag,
pagsambag.
pahimatngon, tambag, sambag.
ang paghliciog, ang pagpatay sa
caugtllilgron.
buruca.
pag-an ga.
angnyan, angay.
azufre.
gidaghanon.
ting-init, verano, panahon sa init.
ang pagpaatubang sa hucmanan.
pagtawag, pagpaatnbang,
adlaw.
Domingo.
subang sa adlaw,




sun-set, n.,
Sun-stroke, n.
sup to, vsuperb, adIj.
superficial, ad~j.
superfluous, adj.(
superhuman, adj.
superintew to, V.,superintendent, n.
superi-or, n.
superior, adj.
supe riori~tyN, n.,,superstition, n.
-supertitious, adj.
supper, n.
supply to, V.
support to, v.
support, n.
suppose to, V.
supposition, n.
suppress to, V.
supporate' to, v.
suppremne. adj.
sure, adj.surf, n.s4urface, n.
surgeon, n.
surmise to, v.
surmount to, v.
surname,, n.
surpass to, V.
surplus, n.
surprise to, Y.


192
casalop sa ad'lao.
sakit tungud sa hilahiha'ng cainit
*wsa adlaw.
pagpanihiapon, paghigop.
palabilabihon, mapahitas-on.
mahatungud sa ibabaw, salint-y
eapaw.
diii kinahanglan, capin.
labaw sa gahum, sa taw.'
pagpanin aw', pagsusi, pagbantay.
magbabanta.y.!
pun uan.
labi p-angr maayo.
calabaw.N
Ii watta.
diwatahan.
Tpanilhal)on.
ptgr-afiI i, p~agor anlgcap.
i)ortabhng', pagpugong, pag-agac.
tabang, ang pagpugong.
p1)aghunalhun'aaghanabanat.
hutnabuna, banabana.
pig~pahbuinong.
paggula sa nana'.
ang labing hataas.
hala~yo sa cata~lagman, viayod.
ang 1b-alodI nga 'nagahapac sa
baybayon.
ibabaw.
mananambal.
pa(r)agpaflaaj), pagrtahap.
J)agdaug.
Ibansagron
paglabi, paglabaw.'
capin'.
paghitingala, paghicalit,




S


S                           198


surprise, no
surrender to, v.
s urrender, no
surround to, V".
s u rvey to, v.
surveyor, no
survive to, v.


survivor, no
suspect -to, V.
suspend to, V.
suspension, n.
suspicion, n.
suspicious, adj.
sustain to, v.
sustenance, n.
swallow to, v.
swamp, n.
'"wear to, V.
sweat to, V.
sweat, n.
sweep to, V.
sweet, adj.
sweeten to, v.
sweetheart, n.
sweetness, n.'
swell to, v*
swelling, n.
swift,, adj.
swiftness, n.
SW iftly, adv.
swinm to, V


ang paghitingala.
pag-amnpo sa caaway,
ang pag-ampo.
pagsucod sa yuta'.
magsuiiAucod sa yuta.
p~agcabulhi sa uhus mamatay ang
uban.
aug nabuhi human mamatay
ang uban.,
pagpanahap, pagtahap.
pa-ghunong, pagpaurong sa usa ca
punuan sa iyang opisyo.
pagceahunong, pagcaundang,, ang
pagpaurong sa usa ca punuan.
catahap.
matahapon.
pagpacaon.
ang pagpacaon, calan..on.
paglainoy, pagtulon.
danaw, danawan.
pagpanumpa.
pagsingot.
singot.
pagsillhig.
matam-is.
hinigugma.
catam-is.
paghubagc~, paghupong.
ang p)aghubag, ang- paghupong..
matulin, macusog.
cattilin, cacusog.
s a pag'catulin, sa pagacausog.
p~glangoy,




S




swimming, n.
swindle to, v.
swindler, no
swing to, v.
swoon to, V.
swoon, n.
sword,.n.
syllable, n.
simpathy, no
sympathize to, V.
symptom, n.
syndicate, n.
synonymous, adj.
synopsis, n.
syringe, n.
system,. n.


194
ang, paglangoy.
pagpanicas.
ticasan.
pagduyan, pagtabyog.
pagcabuyoc, pagpugdaw, pagcawala sa b~alatian.
ang pagcapugdaw, ang pageawala
sa balatian.
espada, hinagiban.
silaba.,
calo oy, ang pagduyog sa casakit
sa lain.
pagcag aloo~y, pagduyog acasakit
sat lain.
timaan sa casakit. —
capunongan sa mga magpapatigayon.
p~ulong nga ang iyang cahulugan
maingon-ingon sa laing p)ulong,
mga pulong nga m'agsama ug
cahulugan.
catilingban.
hi ringga.
ang cadaghanan, catilingban sa
mga pagtulon-an.


T


tabernacle, n.
table, n.
table-cloth, In.
tack, n.
taciturn, n.


sagrgtrio, butanganan sa Sa'ntisimo
Sacramento sa Altar.
lamnisa, can-anan.
mantel, panapton nga igtatabon sa
la'misa.
lansang gamay.,
mahilomnon,




T


T                               195


taciturnity.
tact,
tail, ii.
tailor, no
take to, v..
tale, n.
talent, no
talk to, v.
tall, adj.
tallness, n.
tame, adj.
tame to, v.'
tamper to, v
tangible, ad;
tank, n.
tanner, n.
tangle to, v
tap to, v.
tape,. n.
tape'-warm,
tapestry, n.
tar, n.
tar to, v.
tardiness, n
tardy, adj.
target, n..
tariff, n.
task,
task to, V..
taste to, v.


n.     pageamahi lomon.
ighihlicap, ighilicap, caalam  s
Ipag-ila- sa agy buhaton
nagealainlaing mga higayon.
icog.
mananahi.
pagculha, pagdawat, pagdala,
pagfhatud.
sugilanon.
salabutan.
pagsulti, pagpamtdlong.
hataas, taas.
cataas, gitas-on.
maanad;, maaghop.,
pagp~aanad, pagtanod'.
o     paghilabut sa dili catungdanan.
j.    macameam, cacuptan.
alhibe, tangki.
curtidor..
o     paggubut, pagsamoc.
paghilihod, pagkilicot.
sintas'.
n.     bitoc nga taas caayo, solitario.
cadaghanan sa mga panapton
nga igdadayandayan sa mga
balay.
sawong.,
pagbulit, paghilog sa sawong.
o     caduga'y, pagcadugoay.
dugayan.'
ang ig-on sa pagpuntablanco.
sulondon sa mga bili.
buhaton, buhat.paghata'g ug buhaton.
pagtilaw, pagsulay,


ia




T


T                             196


tasty, adj.
tattle to, V.
tattle, no
taunt to, v.
tautological, ai
tavern,-n.
tax to, V,
tax9, n.0
taxation, no
tea, no,
teach to, v.
teacher, n.
team, no
tear to, V.
tearn,1.
tease to, v.
tease, n.
tediou's, adj.
teem to,. v&
teeming, adj.f
teeth, n.
telegram, n.
telephone, n.
tell' to, V.
temper, n.
temperament,
temperance, U.
temaperate, adj


malami, larnialm,
pagtabi.
tabi.,pagbiaybiay.
d. diii kinahanglan nga pag-usba sa
maong hunahuna, sa nagcalainlaing mga pulong.
tindahan, baligyaan Sa mga bino,cun alac.
pagpbuhis.
buhis.
ang paghuhis.
chaa.
pa atudlo, pagtoon.
m~tutudlo, magtutuon.,
pundoc sa. mga magdudula, tim.
paggisi.
I uha.
pagsungog, pagtiaw.
suingog, tiaw.
macacapoy.
pagcapuno.
puno.
mga ngipon.
telegi'ana, hatudeawat.,
telefono, hunghu nganan.
pagingon, pagsultlti.
gaw i.
n.   cainit ug catugnaw, sa usa, ca
dapit.
casarangan sa pagcaon ug sa -paginom.
ang nagbaton sa casara'ngan sa
pagcaon, ug sa pag-inom.
1. caba~scug ua cainit ug catugnaw


temperatu re,' i




T


~1                    197


tempest, n;
temple, n.
temporary, adj.
tempt to, v.
temptation, n.
tempter., n.
ten, ad'j.
tenant, n.
tend to, V..tender, adj.
tenderness, n6,
term, n.,
terminate to,, v.
termination, n.
terrible, ad~j.
terribly', adv.
territory, n.
terrify to, V.
terror, n.
test to, V.
testament, n.
testify to, v.0
textile, Adj.
than', conj.
thank, to, V.r


sa usa ca dapit.
dacung unos, -bagyo.
balay sa Dios, simbahan,' alampunanati.
anmiadugay lamang sa sulod sa
panahon nga gihatag.
panulay, ang pagtintal.
pagrpanulay, pagsulay, -pagtintal..
maninintal.
napulo.
sa-op.
pagpadulong.
mahiumoc, malomo.
cahumoc, calomo.cadugaayon, gidugayon, pulong.
paghiuman, pagtapus, pagtibaw'as.
catapus~an.
macahiahadloc, macialilisang.
sa pagcamacalilisang, pagpa'agi.
yuta nga caugalingon sa tagsa ca
lungsod.
paghadloo, pageahadloc.
cahadloc, calisang.
pagsu lay.
testamento, ang catapusang pagbuot mahitungud sa cabilin.
ang nagapahiag sa iyang catapusang pagbuot mahatungud
aa cabilin.
pagsacsi, pagpanistigos, pagma.
tuod.
ang pagmatuod sa bis-an unsa.
mabilie.
cay.
pagpasalamat.




rf,


198,


thankful, adj.   mnapaslalamaton, matinamdahnon sa
mlga uta,g buot.,
thankfulness, fl.  au g I)agpasalamat.
thanks,' n.        salamat.
that, pron.        caria, cadltO.
that, COnW.        nga.
the, art.          a n g, mng a.
theatres, n.      dlUlaali,, teatrohan.
theft, n.          c~awat, panfgawat.
their, pron.       ilan g.
theirs pron.       ila.
them, pron,        canila.
theme, it.         ang hitungdan.sa mga sulat, sa
thenadv.mga wali.
then' a('lv.caniadto, niadtong panahona,
canhI.
theologry, ii.     kinaadrnan mahatungud sa Dios.
th'eory, n.       angr pagsaysay, ang pagpahayag
sa mgag pagtolon-an.9a bisan
unsang kinaadmari.
therapeuitic"S, n.  kinaadinan nga. nagatudlo sa raga
tambal sa sakit.
there, adv.        dihia, didto.  -.
thereafter, adv.   sa hunman, sa ubos, sa tapus.,
thereby, adv.      tung'ud niiana.'
therefore, adv.    tungud n'ilni.
thermometer, n,.   termometro.
they, pron.        sila.
thick, adj.        dasoc, mabaga.
thickness, n.      cabaga, cad asoc.
thief, n..         cawatan.
thigh, II.         payodi, pa-a.
thimble,- n.       d e dal.
thin, adj.         manilpis, -daut. maniWang.
thing,             butcang.




T


T                              199


think to, V,
thinker, n.
third, adj.
thirst, n.
thirsty, adj.
thirteen, a-dj.
thirteenth, ad~j.
thirtieth, adj.
thirty, adj.this, pron.
thorn, n.thorny,, adJ.
thorouigh, adi.
thoroughtfare, n.
thou, pron.
th~ougch, coni.
thougth, *n.
thoughtless, adj.
thousand, adj.
thousandth, adj
thrash to, v,
th read, n.
threaten to, v.
threat, ni.
three, "adj.
thrice, adj.
thrift, n.
th r ifty,' adj.
thrill t~o, v.
th rive to, v.
throat, ""n.
throb to, v.
throne,


paghunahu na..,tighunahuina, mahunahunaoin.
icatolo.
catthaw.
uhaw, giuh11aw.
nalpulo ug tulo.
ix14)ulo ug tubo.
icafcatloan.
catoloan.
kini.
tonloc.
hi I1 g)i-t.
d(lahin, agiarian.
icaw.
bisafn.
nlthibal itigag, ang walay hunah iina.
usa ca libo.icausa ca libo.
paggioc sa humay.
hilo.
paghulga,
hulga.
tolo, totolo.
macatolo.
di nagin utani.
(laghifutaii.
paghjilihodi.
pagtuilbo, pag-uswag sa catigayou anl.
totonlani.
pagpatic, pag-ulpot, pag-ucyab.
lincuranan sit hari.




T


T                              200


throug, n.
thrugh,, prep.
throw to, v.
throwing, n.
thumb, n.
thunder to-, V.
thunder, n.
Thursday, n.
thus, adv.
thyself, pron'.
thwert to, v.ticket, n.
tickle to, V.
ticklisn, adj.
tide, n.
tie to, IV.
tie, n.
tiger, n.
tight, adj.
tile,
tiling, n.
till, adv.
till to, v.
time, n.
timely, adj.
timid, adj.
timidity, n.
tin, n.
tincture, n.
ti ny, adj.
tip to, Vs
tire to, v.
ti resoine, adj.


piindoc.
tun'gu(1 sa.
p,-agi ab-ay, pag'bu no, pagsali bay,
p ar- itsa.
ang paglabay, ang pagbuno, ang
p~agsalih~ay, ang patg-itsat.
comagrco.
piagdalog-dog.,
dalogdog.
Jueves.
sa ingon nihni.
icaw gayud.
pa~g-ulangr, pagp~ugong.
p~apeleta.
paggaitic.
gigcanon.
atngc tal-oh ug hunas sa diagat.
P.agba.1igtos, Ipagh igot,
taibla sit (ula.;
lhugot.
tis-8, 1)aldo-sa.
a1toi) nga gittaburtian ug mga tisa.
hangtu(I.
pag-alirria sa yuita, pag-uma.
Ipanahion, tiem"Po.
na haigo sa panahon.
mahadlocon.
cahadloc.
est-anyo.
tina.
garnay caayo.
pacggala, hatag.
pagreapoy, pagacaapoy,
Inaeacapoy.




201


title, n.
to, prep.
toad, n.
toast to, v.
toast, n.
toastmaster, n.
tobacco, n.
to-day, n.
toe, n.
together, adv.
toil to, v.
toil, n.
toilet, n.
token, n.
tolerate to, v.
toll to, v.
tomato, n.
tomb, n.
tomorrow, adv.
ton, n.
tone, n.
tongue, n..
tongs, n.
tonic, n.
to-night, adv.
tonsil, n.
too, adv.
tool, n.
toothl, n.
toothpick, 1n,
top, n,


calig-unan camatuoran sa pagcatag-iya sa bisan. unsang
ngalan.
s;a, alang.
mananap nga maingon-ingon sa
balk.i.
pa.g-anag, pagtapa.
brind is.
mantunudlo sa mga mamrindis.
tab:alco.
(arong adlawa.      I
tuidlo sa tiil.
na gca-i I)on.
paglb. hat sa dacung'cacugi.
buhalt.
ang pagpamisti.
timaan'.
l)agtuLgot, )pagpa-ilob, pag-antus.
pagl)agtilg sa linggranay.
tamnatis.
lubnganan.
ugma.
tonela(.1da.
tono, ang tunog sa tingog sa taw.
dlila.
curn)pit.
tamial, Iu long.
carong gabii.
camllana sa totonlan.
bilatlihan, usab.
galamn i tll.
ngipon.)
tuklili.
timoy, casal)pungan sa nga bukid,
catap usan.






T                       202.


torch, n.
torment, n.
torment to, V.
tornatdo', n.
tor -)edo, n.
torrent, n.
torrid, adj.
tor0I"tuLre', n.
tortur'e to, v.
torturer, n.
t"oss to, V.
total,.
touich to, 'V.
touich, n.
tough, a di
tou r, n.
t'our to, V.
touriist, fl.
totlu~r to, V.
'toward, adv.
towel, n.
1low(W, fl.
town,, n.
toy,9 a.
tradition, n.
traf fic, n.
tragedy, n.
tragic, adj.
trail, In.
traii -to V.v


sub,5 sug'..
e asa-kit.
p)agsakit.
dacung unos.
isda ngra maingon-ingon sa pagi,mak~ina aron sa pagguba sa mga
saccay ang iggugubat.
bahangr dacu.
mainit.
hi'labi hang casa'kit, casakit, ang
pagsakit.
pagsaki t.
aug na kit, magsasakit.
pag-ogl-og, paglamba, pagham..
pac.
g idaghianon.
paghicap, pagouhil.
*ighihi"cap.
mah unit, magahi.
panaw.
pagpanaw, pagbiyahi.
pumapanaw.
j.)ag-uyog.
paingron sa.
toal~ya, - palahian.
t~orrc.
lungrsod.
dwaan, calingawan sa bata.
batasan nga caraan.
patigayon.
masulub-on, mamingawng hitabo,
dula nga masulub-on.
matningawon, masulub-on.t
agi, giagian.
patud-lo, pag-alirna




T


203


train, no          tren, usa, ea sacyanan.
trait, no          kinaiya.
traitor,., n.      mbudliion, malui bon.
tramp, n.          libodsuro'y, walay buhat.
trample to, v.     pagyatac, pagtamac.
/tranquil, adj.      malinaw, mahusay.
tranquility, n.    calinaw, cahusay.
transact to, v,'   pagpDati ayon.
transaction, n.    aug' pagpatigayon ginsabutan.
transfer to;, V.   paghalhin.
transferable, adj.  mabalhi n.
transform to, v.   pagbalhin sa dagw'ay.
transformation, n. pageabaihin sa dagway.
transit, n.         agianan.
translate to, V.    paghubad, pagbadbad..
translation, n.     ang paghubad, ang pagbadhad.
transla'tor, n.    mag huhubad, magbahadbad.
transmit to, v.     pagpadangat, paghatag.
transparent, adj.  masihag, siha'g.
transpire to, v.   pagalisngaw, pagalisbo, pagcutas.
transplant to, V.  pagbalhin,- pagtfanom.
transport to, v.   paghalihin,- paghatod.
transportation, n.  ang pagdala, ang pagh-atod.
trap, n.          lit-ag, bitic, limnbong9.
trap to,' Vs.       paglit-ag', pagbitic, palimboin.
trash, n.           ang mga utang.biniyaan cay diii
na magsilbi, hugaw.
travel to, v.      pagbiyahi, pagpanaw, pagsacay.
travel, n.         biyahi, panaw, ang pagsacay.
traverse to, v.    pagtala, pagbactas, pagtaboc.
trea~hory, n.      pageamabudhion, pagcamalu ibon,
pageamacalit.
treason,, n        pago amabudhion, pagoamaluibon.
pageamacalit,




T


204


tread to, v.
treasury, n.
treasurer, n
treat to, v.
treatment, n
treaty, n.
tree, n.
tremble to,
tremendous,
trench, n.
trespass to,
trespass, n.
trial, n.
triangle, n.
tribe, n.
tribunal, n.
tribute, n.
trick, n.
tricky, adj.
trifle to, v.
trifle, n.
trill to, v.
trim to, v.
trinity, n.
triumph, n.
triumplhant,
trivial, adj.


pagyaUtac, pagtia ac, pagtonob.
tipiganan sa salapi sa lungsod.
manmahandi, tesorero.
pag-alima, Ipagtratar.
1.     trlato, ang pag-alima.
ang gicasabutan sa duruha ea
nasyon oun lungsod.
cahoy.
v.     pagculrog, pag-uyog.
adj.   macali lisang
trinsetra, salipdanan.
v.     paglaplas sa balaod, pagsulod sa
yuta sa lain sa walay catungud.
ealapasan, ang pagsulod sa yuta sa,
walay catungud.
ang pag.sulay, ang )aghlusay sa.
buri ca.
triangolo ang may tulo ca nawo ng
ug may tulo ca tumoy.
banay.
huemarnan.
buhis.
tiaw, limbong.
hiniaw, limbungan.
I'?gtinonto, pagtiawtiaw.
W\alay hlinungdan, binata.
1l )gliroglirog sa tingog.
pl:gcanl)on sa mga tanom, pagtalil).
lagcatolo.
tng pngldaug.
adj.   ang nacadaug mananaug.
diyutayng butang, walay
hinungdan.
cadaghanan sa mga sundalo,


troops, n,




I
I


32                     20$


trophy, n.
tropi~c, n.
trouble to, v.
trouble, no
trousers, ii.
trout, no
true*, n.
true, adj.
truly, adv.
trumpet, n.'
trumpeter, n.
trunk, n.
truss tor
truss, n.
trast to, V.
trist, n.
tru~stee, n.
tru~tf ul, adj.
truth, n.
truthful, adj'
try to,. v.
tu be, n.
tuberculosiis, g*
Tuesday, n.
tug0 to,~ V.
tuit-un. II.
tumble& to, Y.
tumor, n.
tumult,' n.


tropa.
hand'umanan sa patshug.
dapit ngra mainit.
casamnoc.
ealsonis.
trucha, usa esa iada.
-pageaundana~g, pag~ahunong a&
gubat.
Matuod, tinuod.
sa pageatinuod.
tromnpeta, budyong.
mag,(huhuyop sa trompeta.
punuan sit cahoy, caboan.
pRag mtos.
p ugo rrng uga itaud sa mga datiacoR
s~i ilanrg bat-ang.
ptft~-raurn, pagsalig, pagpiyal.
ang pagrlaum, ang pagsialig.
ang gi piyalan pagbantay sa ba
handi sa lain.
eapiyalan.
Cainatuoran..mahiguginaoxg aglia
tuoran.,
pags ulay.,
tubo.
itica, suogpa.
Martes.
paggruyod, pagrornolqlue,
pupilahe bayraaaan tungud ox
pagtoon.
pageahulog.
hubag.
*asamooe, egb




T


206


tune to, v.
tunnel, n.
turbulent, adj.
turf,
turkey, n.
turn to, v.
turnip, n.
turtle, n.
tnter, n.
twelve, adj.
twelfth, adj.
twentieth, adj.
twenty, adj.
twece, adv.
twilight, n.
twin, n.
twinkle to, v.
twinkling, n.
twirl to, v.
twist to, v.
two, adj.
type n.
typhoid, n.
tpe-Writer n.
tyrannize to, v.
tyranny, n.
tyrant, n.
tsar, n.


p)a.g-angay sa mga tulunggon.
tlag'iaan sa tron sa ilalum sa
ytta.
nat tublnt ang dili mahimutang,
fihocan.
ang yuta nga gitabanan ma mga
'  balili.
pa.o.
p1)a liso, paglingi, pagtuyoo.
nabo, ulsa ca tanom.
ha-o, pawican.
aucr magbabantay sa mga batang
gagamay.
natl)tlo ug duha.
icaftpulo ug duha.
ice.oaalohaan.
calolitan, cawhaan.
n1 11  (.1 tliha..lran:tgbanag.
cal  l h1a.
p),irilawgilaw, pagpamilos.
palniloc.
).gtuyoc.
ag'l ubag.
durlha, duha.
suidanan, sulundon, panigi t gni a n.
tifoide, hilanat.
~ nlaki't',i  saL pagsulat.
pa)t 1lu lpig, pagdaugdaug.
aiir lagrl pig, pagoamadaugdau    ron.
malrapigon, madaugdaugon.
ang hari sa Rusia.




207


ubiquity, n.
udder, n.
-ugliness, n.
ugly, adj.
ulcer, n.
ulcerate to, v.
ultimate, adj.
ultimatum, n.
umbrella, n.
umpire, n.
unable, adj.
unadorned, adj.
unadulterated, adj.
unaffected, adj.
unaltered, adj.
unanimous, adj.
unarmed, adj.
unassuming, adj.
unavoidable, adj.
uncertain, adj.
uncertainty, n.
uncle, n.
unclean, adj.
unconscious, adj.
under, adv,
underclothing, n.
undergo to, v.
underground, n.
undergrowth, n.
underhand, adv.


gahum pa paghimo, pagpryo sa
tanang dalpit.
suso sa tnMrga inananap.
cang'il-ad, ca:lagsot.
mangil-ad, malagsot.
samad ngra hallaum.
pagcasea:nad ug halaum.
catapu usai1.
cattapLIsagIE  pagbuot ug paghuoom,
angr I)t^ pahunat.
payong.
magrhu 1 11 corn sa mga dula.
dili m'telllhimlo.
yano, wali.y dayandayan.
walay sacot, lonlon.
kinaiya.
dili matnlsab.
ang giclau yonan sa ngatanan.
walay hitnagiban, walay armas.
tawong walay tagad, mahawan
ug b uloi.
dili caliyan.
walay seguro, wala pa hisayri,
walt pa n:ttino.
pagcawvalay seguro, duhaduha.
uyuan.
mahug'tw.
ang walll linFllbalo, ang nawad-aM, sa  balalti.ntl-.
sa ubus,;-s4 ilalom.
sapaw.
pag-anti-t.
dapit sa: ilalom sa yuta,
solop.
sa tinago,




208


underneath, adv.
undersell to, v.
understand to, v.
understanding, n.
undertake to,- v.
undertaking, no
undervalte to, v.
undress to, V.
uneasiness, n.
uneasy, adj.
uneven,. adj.
unfair, adj.
unf airness,
unfit, adi.j
unfitness, n.


sa ubus, Sa iiaiefa.
p~agbai igy a sa cobus, oaayong bili.
pfigsabout.
salalhutaupagStLI(rod, paghimo sa ngya buha~ft n:4-a nalisod.
btiiuhatoii nga mal~isod.
pca;g't-amnay, p~agun1nos.
pagh tbo.
eelliihoe, page adili mahamutang.
malihoc, dlii mahamutang.
diii Parilio, diii" magsaina.
dfiii matarong.
f)agcadili inatarong, wala inahatuyon sa catarungan.
d-iii tticas, diii macahimo.
p)agead iii taeiis, pagcfrdil in acahimo.
pag b LlC(I, 1)tagbuclad, j)agcatag.
Mflc(.llo10ooy, calaut.
rnaluibonm walay pagtainocl sa
mgra u tang buot.
p~agcamcnal iiibon, a'ng pageawalay
p~agtarnod sa mg'a utang buot.
pageawaltay m aayong palad,
(hli Ipalartan, alaut.
walay pagpuangod, cli santos.
sapot, urniforme..
ang paghiusa pa    langgikit.
bugtong, ulusahion, usa ra.
paghiu'sa,, pag-ipon.
pagcausA.
tanan, ngatanan.
calfbiutan,


unfold to, v.
unfortunate,
ungratef ul,


adl.
adj.


ungratef ulness, n.
unhappiness, n.
unhappy, adj.
unholy, adj.0
uni'form, n.union, n.
'unique, adi.O,unite to, V.
unity, n.
univrersal, adj.
uiiverse, n'.




Er


209


university,


iunknown,adj.
unless, oonj.
untie to v.
unt~rue a di.
uplift to, v.
uplifting, ni.
uqpon,. prep.O
upper, adU.
upraise to,. v.
upright, adi.
upproar., ni.
uproot to, v.
UpSert tO9, v.
upside-down&' adv.
upward, adv.
urge to, v,,
urgent, adj.
urinate to, v.
urine, ni.
no, pron.
usage, xi.
use to, v.
useful, adi.
usefulness,, n.
useless, adj.
usher, n.
usual, adi.,
usurp to, -v.


tun-anan sa tananag mga kina..
adinan, universidad.  *l
wala hijihi.
con dili.
paghubad. pagbadbacl.
harigtud, c'utub.
bacac,- diii -tinuod.
sa itaas', sa taam, sa-ibabaw.
pagpugong, paguyon, pagoagang.
pagusbaw,. pagpauswag.
ang pagusbaw, aug paguswag. -
sa mahatu'ngud, sa ibabaw sa.
Sa ibabaw, sa tass.
pagdayeg.,
matarong.
casaba-, cagu but.
pagsuibot jaglintuwad, pag-tuwlang.
natuwad.
padulong sa taas.
Pagdali, pag-agda.
dinalian,
pagpangihi..ihi.
eanamo, canato.
batasan, naandan.
paggawi, paggamit.
mapu-s1anon, magpulos~.
Capuslanan.
walay dapat, diii xnagpulos.
magtotoltol sa lingciralanl.
nabatasan, naandan.
pag-anigQoo, pag-iya, pageuhbaas5:
liuaugsanay.,
ang pguon


Iusurpation, uO




210


Usurp, n.
utensil, n..utmost, adj.
utter to, v.
utterance, n.
uterly, Rad.
uvea, n;,


diii naatarong ng'a tuabo sa.salapi,
nga gip~ahulaman.
galamiton:
lahing halayo.
paglitoc, pagsu~lti.
ang gisulti, ang gipamul-ong
sa pageatuman'.
ang jefitulo ca pani'tpanit sa mata.

v


vacant, adj.
vacate to, V.
vacation,
vaeein a e tov.
vaccination, no
vacillate. to,v.
vacillation, n
vagabond, n.
vaguie, adlj.
vain, ad'J.
valet, n.
valiant, adi.
valley, n.
va~lor, ni.
valu'able, adj.
-value, n.
vanish to, v.
Vownity., n.


walay ~sulod,' opisyo nga walay
naghupot, bacanti.,
jpagimong baca'nti.
ang pag-undang sa. mga huhat
airorn sia p'aglulI'nghayaw.
pagbacuna.
ang p)agbacuna.,
pagduhaduha, p~ag-alang-alang
sa 1)uot.
duhadub a.
Iibodhsu'roy.
diii ma-s~abut p-ag-ayo Ipulong uga,
ang cahulugan caduhad-uhaan.
cawang, walay pulos.
hinatunan,,- suiluguon.
mai~sog.
caisug.
mahal.,
bali, bili.,
pagcawala, pagoapa'la.
parayeg, ang mga dayandayan sa
calibutan, pagcat cawang pag-.
eawalay pulbs.




v


V                            211


vanquish to, v.
vapor, n.
variables, adj.
variety, n. -
various', adj.
vary to, v.
vase, n.
vassal1, n.
vast, adj.
vastnessi, ii.
-vault, n.
vMeal, II.
vegetable, n.
vegetation, no
vehement, aclj.
vehicle, n.
veilI, n 0'
veilI to, v.
vein, n.
velocity, n.
vendee, n.
vendor, n.
venerable, adj.
ven~erate to, v.
veneration, n.
venereal, ad~j.
vengeance, n.
venom, n..
ventilate to, v.
vrentilation, n.
venture to, V.
v9eracity, n.
verb, na.


pagdaug.
inalisngaw.
mabalhin.
pagcalainlain.
-na~gcalai-alain.
paglainlain.
baso.
sacop.
dacu caayo.
eadacu caayo.
alcoba nga molomalangin samg
simbahan ug' balay.
'unod sa bacang nati
utanon.
ang cadaghanaa sa mga ~tzOm
mabascug, macu'sog oy-o.
luwananan, sacyanan.
tap tap, tabon.
pagtaptan, pagtabon.
Ugat.
catulin, cacusog modagan.
ang gibaligyaan.
magbabaligya.
talahuron.
pagtahod, pagsimba.
ang pagtahod, aug pagaiwba.',
mahatungud -sa caulag.
balus nga,macadaut.
pagpahayahay.,
cahayahay.
p'agpangahas.
batasan sa, pagpamnulong sa miatuod.
vorbo,




Y


2w


ve~rbal, n,        maliatuingoa sit verbo.
verdant, adj.      lunhawon.
verdict, In.       hucom.
verge, ii.         daplin.
verify to, v.      pagmatuod.verily', adv.      sa pa'goamatuod.
vermin,- n.        mananap nga diyutay:
versatile, adj.    mnasayong mnaliso, mabaiia
verse, n.          balac.
Versed,, adi..     batid, maalan..
versificatioh, n.  ang pagbalac.
version, n.        ang pagthubad. st lang pluni,
It             lungan.
vertebra. n.       tagsa ea bucog, talodto~d, sacagongeagong, sit bocoboco.
vertex, n.        tumoy.
vertical,'adj.     natonton, natarong.
vertigo, n.        calabad sat ulo.
very, ad v.        uyarnot,' caayo.
vespers, n.        bisperas.
vessel, n.         Sac~ayan.
vest, n.           salieo.
vestibule, n.     ganghaan.
vesti ge, n.       agi, tu nob, tiinaan uga nalMbuli sa mga panahou age
nangagi.
v '"try, n.       '4acr-istiya'.
veteran, n.       s Undalo nga maitlam, Mayay
iyang opispo, batid.
veterinarian, u.   manana-mbal sa mga maa
Tex -to, V.        pagiiuco, pagsamoc.
vexaion n.an~g pagsuco, aueg pagNAMOC@.
'Viand, a.n        sud-an.
-vibrate to, v.    pagpacurogcurog, paglihxm.
vice, n.           dautang batasani. sals.




Iv


V                           213


vice presideat, ni..vicinity, no
vicious, adi.
victor,, a.
victorious, adj.
vlotqry, 1.
victuals, a.*
vie to, -v..
view, DA.
-view to,' 'Va.
viglp, D.
vigilptnt, adi.
Vigo'r, na.
vigorous, adj.0
vile, -adj.
vileness., n.
village,, n.
villain, DI.
Villany, a,
vindicate to', v.
vindictive, adi.
vine, a.
vinegar, D.,
vineyard, u.
violate to, v
violation,.
violence, 1k.violent, adij.


aug ills% sa, pangulo sa usa ea
capunungan.
eadaghanan sa mga molopyo' sa u'sa
ca lungsod, pagcasilingan.
dautag batasan, bicioso..,sinakit, aug gisakit.mananaug.
aing. naoad-ug.
Sag pgdaug.
balon, 'mga c~alan-On.
pagpakig-indig,
talan-.awon, aug pagtan-aw.
pagtxan-aw.
aug pagtucaw.
rnabinantayont.
cusug, Cabascug, gahum.
cusganon, macusug, mabascog.
ubus, talamayo n, tampalasan.
caub~us, pagcatalamayon, pagcatarnpalasan.
gamayng lurngsocl.
dautapi, malacsot,
pageadautan, pagcalags~ot.
pagbalus', pagpanimalus.
ang mahigugruang manimalus.
tanom' nga mobunga sa parras.
Suca.e
tamnnanan sa parras.
paglapas, paglugos.
aug paglapas, aug paglugos.
ang pagpugos, aug pagbuhat
sa linug'sanay.
aug wala mahanautang sa dapit
nga angay caniya,, linugus
nga pageabutang.




V


V
violin, n.
virgin, n.
virginity, n.
virile, adj.
virility, n.
virtue, n.
virtuos, adj.
visage, n.
visible, adj.
vision, n,
visionary, adj.
visit to, v.
visit, n.
visitor, n.
vital, adj.
vitality, n.
vivacious, adj.
vivacity, n.
vivid, adj.
vocibulary, n.
vocal, adj.
vocation, n.
vociferate to, v.
vociferous, adj.
Vogue, n.
voiee, n.
voice to, V.
void, adj.
volcano, n.


214


b)iOlil.
ulay, puti.t.
caulay, c:iputli.
macusiit!, ntbascog.
cacusl,=, cabasoog.
virtud, cabaLotan, pagcamatarong,
gah unl.
buotan, matarong.
dagway, nawong.
makita, matan-aw.
ang pag'tan-aw pagsudc-ong.
matuhutuhuon.
pagduaw.
ang pagdulaw.
bisita, inmag(dduaw.
malhlttrll.  d sa kinabuhi.
galamlianl   sta kinabuhi.
maabtic, ndllagsic.
caabtic. caltalsic.
puno sa kinabuh'i, masiga.
vooabulario, basahon mahatu-_
ngaud s:' inga pulong sa usa
ca siu.l ltihan.
mahattl:l(old sa tingog.
ang paj,,,',fv:agr sa Dios.
pagtia-lt]l):lt, pagsiyagit.
hiniya!;\v, tabian.
uso,   1ll()Lol.
tingo,.
pag-.as)oy, at~lrulad sa mga gibati,
sa hl'll ltilllt   sa  lain.
walay s't3 1nd, basiyo, walay,bali.
volcanl, I utngag sa mga bukid nga
magnwasiuca ulg calayo.
ang gidac-on sa usa ca basahon.


volume, n.




v


21'5


voluntary, adj.
volunteer to, v.
vomit to, v.
vomit, n.
voracious, adj.
voracity, n.
vortex, n.
vote to, v.
vote, n.
voter, n.
vouch to, v.
voucher, n.
vouchsafe to, v.
vow, to, v.
vow, n.
vowel, n.
voyage, n.
vulgar, adj.
vulgarity, n.
vulgate, n.
vulnerable, adj.
vulture, n.
W


gican sa ca bubut-ong caugalingon.
pagr-u lod  sa pagoasundalo sa
ca, ig'alingong cabubut-on.
" a  } ' I t. ~
hi:.;'a-on caayo, ang dali dang
nma.cthurot.
pag'cahinga-on caayo.
alimpalos.
pa2jp)ili.
an g l.pagpili, boto.
p  -i 11 )ni   1iii.
pgL.' sl ig.
Han' nagapasalig.
paIt 9 got.
p:;3ia:td. sa Dios.
saa~: s 1 Dios.
letr,:  vocal.
biy:)il sa dagat, panaw.
an?','i -Otanit sa cadaghanan, ubos.
pi, g'ca i  i, os, pagcabastos.
ang s; nto: nga sulat nga gihubad, s.!:i n.
ar n   l inalsatad, arang macuha.
larr:'tnm nga modagit.


wabble to, n.
wade to, v.
wafer, 1n.
wag, n.
wage, n.
wager, fn,


4. a::;k i  igkiling.
p[),  Itl(,' sa m   sag a sapa   pagl:aont, pagII-ubog.
tin...:y.
matitln-a, Inatistis.
suhol.
pu.rtn,..




w


216


wagon, n.
Wail. to, v.
wailing, n.
waist,, n.
wait to, v.
waiterl, n.
wake to, v.
wakefulness,
walk to, V.
waker, n.
walking, n.
wall, n.
wal low to, V.
walnut, n.
waltz, n.
wander' 'to, v
wanderer, n.
wane to, v.
want to, V.
want,. n.
war, n.
warble to, v.
ward, n.
warden, n.
wardrobe, n.
warehouser, n.
warm to, v.
warm, adj.
warn to, n.


carreton, carromata.
pagbati, pagpanghayh.~*, pg
bakho.
ang patghati, ang pagpangbaybay,
aug pagbakho.,
hawac.
paghulat, pagpaabot.p
suluiguon, maninilbi sa can-anan,
pagpucaw, paigmata.
n.    cawalay catulog, ang pagft~uow.
pagsuro~ys,-uroy, paglacat~, p'anlacaw.
hinuroy, hinlacaw.
aug pagsuro~ysuroy., ang paglacat.
paril, bongbo'ng cota.
paglunang, pagligid.
nues, usa ca tanom ug ang iyang
bunga.
bals, usa ea sayaw.
pagphisa-ag.
ang nah isa —ag, ang ntglaro'ylaroy.
pagdautdaut, pagoupos.
pagrki nahanglan.
kinahanglan.
gubat.
paglainlain sa tinegogsa nags-'
canta, pagliroglirog.
maghalantay.
alcaide, maghalantay sa bilanggoan.
tipiganan sa bisti.
bodigca.
pag-init.
ma-mnit maialimuot.
pagpahibalo, pagpasida'sno.






w


2 1)


warrant to, v.    paghatita ug gahu n, pagturot,
paglig-on.
warrant, n.      sugo sa moghuhucoain.
warranty, n.      pasalig.
warrior, n.       manggugubat.
wart, n.          cawonggo.
wash to, v. -     pa'ghugras, "paghilam-os, paglaba-,
pagbunac,, pag hunaw.
washer woman,'n.- manlalabang babaye.
wash basin, n.    palanggana, hilam-usan.
washing, n.       ang paglaba, ang paghuigas.
w~asp, n.         lapinig.
waste to, v.      pag-usic.
watch to, V.     pagbantay, pagtucaw.
watch, n.         orasan, relos.
watchf ul, adj.   mabinantay.on.
watchfulness, n. e pagcamabinantayon.
watchmaker, n.    magbuhuhat sa orasaim.
watchman, ni.    seLno     rabalantay.
water, n.        tubig.
waterfull, n.     busay.
watermelon, n.    sandiya.
wave, n.          balod.
waver to, v.      pagduhadulha.
wax, n.          talo.
w-ay, n.        agianan, alagian, ang pagpa'agi,'
'batasan.
wayfarer, n.      umalagi.
wayside, n.,      daplin da dalan.
we, n.            kita, c ami.
weak, adj.        maluya, maluyahon.
weaken to, v.     pagluya..
weakling, n.      tawong inaluyahon claayo.
wealth. n,        bahandi, catig'aynan.
wealthy, tadj,   dato, aduriahan, bWhanIan




w


wean to, v.
weapon, n.
wear to, 'v.
wearisome, adi.
weary, adj.
weather-, n.
weave to, V.
weaver, n.
web, no
wed to, V.
wedding, n.
wedge, n.
Wednesday, n.
weed, n.
week, n.
weekly, adj.
weep to, V.
weeping, n.
weigh to, v.
weight, n.
welcome, n.
welfare, n.
well, n.
well, adv.
west, n.
wet, adj.
whale, n.
wharf, n.
what, pron.,
whatever, pron.
wheat, n.
wheel, n.
wrhen, adv,'


218
salapian.
pagi utas.
hinagib~an, armas'.
paggamit, paggawi'.
gieaejpoy.
tieflhl)o, tang eahimtang sa han'gin.
paghabol.
inaghiahabol.
panit nga rnanilpis.
plageasal, pagminyo.
easald, caminyuon.
sisip.
M jercoles.
dautang' saghut.
solo'i'mana, sosimana.
paglillac, Jpagtuaw.
agpaghilac, aug pagtuaw.
p)agtimbang.
gtbu g-aton, timbang.
maayong pag-abut.
maayo nga p~agcabuta'ng, caayuhan, eatigaynnan.
m'af iy-o.
easad pan.
basa, timog, huinod.
ba'llena., usa- ea dacung isda.
dungguanan.
unsa, unsay.
hisan unsa.
trigo.
ligid, ruecla.
con, ug, anus-a, canus-a.




NV


219


whence, adv.
whenever, adv.
where, adv.
whereas, adv.
wherever,. adv.
whether, conj.
which, pron.,
while, aidy.
whim, ni.
whimsical, a-dj.
whip to, V..
whip, n.
-whirl to, V.
whisk to, V.
whisker, n.
whiskly, n.
whistle to, v..
white adi.
whiteness, n.
whiten to, V.
whitewash, n.
who, pron.
whole, adj.
wholesale, n.
wholesome, adj.,
why, adv.
wick, n.
wicked, adj.,
wickedness, n.
wide, adj.
wide awake, adj.
widen to, v.
widow, n.


diiii.
bisan anus-a, bisan canus-a.
hamn, dfi, asa.
tungud cay'.
bisan asa, bisan duin, bisan hain.
con, tlg.
u1ga.
stamtan~g.
maomao.
mahigrugmaon sa iyang oaugalingong cabubut-on.
paglatus, p-aghunal.
latus, bunal.
pagtuyoc.
pagpaspas.
pati lya.
alac nga maisug ea americanhon.
pagtaghoy, pagtihoy, pagpito sa
bapor.
maputi, puti'.
caputi.
pagputi.
igppupti.
kinsa, nga.
ngatanan, tibuoc.
pagbaligya, sa dinagco.
macaa~yo sa lawas ug calag.,
ngano.
pabilo.,
tawong (lautan', mangil-ad.
paigcadhautan.
halapad, haluag.
nagmata, nagbantay.
pagluag, paglapad.
haonga babayi.




w


220


widower, D.
width, n.
w ield to, v.
w ife, n.
wig,mn
wild, adj.
wilderness, n.
will, n.
will to, v.
willing, adj.
win to, -v.
wi nd, n.
window, n.
windy, adj,
wine, n..
wing, n.
wink to, v.
winner., 'n.
winter, n.
wvipe to, v'.
wire, n.'
w isdom, n.
wise, adj.t
wisely, adv.
wish to, v.
wish, n.
wit, n.
witch, n.'
with, prep'.
withdraw. to v.
withdrAwal, n'.
wither to, V.
withered, Adj.


halo ngft lalaki.
gilapdon, ealapad, c'aluiag.
Pageupot, pagg9amit.
asawa.
peluca, tagbodg
tagibanwa, luog,' ihalas.'
camingawan'.
cabubut-on.
paghuot.
buot.
pagdaug.
hangin.
bintana, talambuanan.
hanginon, may han'gin.
bino, alac.,
paco.,pagkidhiat, pagkil65.
mananaug.
panahon sa tugnaw.
Pagpapas paghawan paghiniis.
Cawat, alamnbre.
cahibalo, caalam, kinaadman.
mahibalo, maalam, manggialamon,
makinaadmanon.
sa manggialamon nga pagpaagi.
pawg paningulha, pagtingulha.
paniuguha, tinguha.
catalinis sa salabutan.
Ungo.
uban, apil, dungan, sa.
pagbiy'a, pagsibog, pagbulag.
ang pagbi'ya, ang pagsibog ang
_pagbu-lag.
pagcalaya, pagcalaw's.
laya, laws.




w


withold to, v.
within, prep.
without, prep.
withstand to, v.
~witness, no
woo, no.
wolf, no.
woman, no
womb, b.n.
wonder, no
wonderful, adj-.
woo to, V.
wood, n.
wool, n.
word, n.
work to, v.,
work, n.
worker, n.
workman, n.
workshop, n.
world, n.,
wordly, adj.
worm, n.
worry to, V.
worse, adj.
worship to, v.
worship, n.
worst, sdi.
worth, n.
worthiness, n.
worthless, adj.
worthy, alj.
wound to, vo
wound, n.


paghawid.
sa.sulod.,
sa gawas.
pagsUool, pagstlp&Co
sacsi, -testigos-.
eaguol, casakit.
lobo, usa ea maiumap up  m
bangis.
babayi.
tago-angoan, tiyan.
eatingalahanD.
catinga'lahan oaayo.
pangulitawo.
lasang, cahoy.
balhlibo sa mga carneraO
pulIong.
pagbuliat.
buluhatonl, buhat.
cugihian, macugi.
manggib uhaton.
buhatan sa. bisara unsa.
calibutan.
calibutanon.
Ulod, wati.L
pagyugot, pageabalasa.
labi pang -dautan.
pagsimba.
ang pagsimba.
ang labing daiitam.
bili, bali.
catacus.
walay dapat.
tacus,,angay.
pagsamad.
samad$




w


222


wrangle to,- Y.
wrap to, v.
w rath, n. —
wreath, n.
w reck- to, v.
wrest to, V.
wrestle to, v-,
wrestler, n.
wrestling,. n.
wretch, n.,
wring to, V.
wrinkle, n.
wr'ite, n.
-write th, v.
writing, n.
writing paper,
wrong, n.
wrong to, v.
wrongly, ad v.


pag'-awaty.
pflgj)UtOS.
Caligutgot, Casuco.
purongpu rong.
pagealunod.
pag-agaw.
pagrlayog.
maglalayog
Jayog.
alaut.
paoluI Uag.
eunot.
siriulat,,.sulat, sugo sa. hunahuna.
pagsulat.
sinulat, ang pagsulat.
n.   papel nga sulatanan.
-dili nmatarong, smayop.
pagdl ant pagpanamastams
sat pagoadifli mao.


Y


yatch, n.
Yarn, n.
yawn. to,, v.
yawning, n,.
ye, pron.
yea, adv.,yean to, v'.
year,, n. I
yearn to, v.
yearly,- adv.
y~set, a.0


sacayan.
estarnbre, hilo nga binilic'.
pagpanghuy-ab, paghuy-a16.
huy-ab1.
camo,
00, sa pageamatuod.
Vang pagpanganac sa carniroug
biai.
t uig(.Y
pagabati, 'paghidlaw.
-tuig tuig.
minasang binuchoc nga   Walay
astin ug pasagdan hangtud jiga




y,2


Y                           2 -8


yell to, v-.
yell, no
yellow, adj.
yes, adv.
yesterday, adv.
yet,, a'dv~.
yield to v.
yoke, no
yore, adv.
you, pron.
young, adv.
youngster, n.
your, pron.
yours, pi-on.
yourself, pron.
youth, n.
yule, n.
z


moaslom.
pagsin ggoit.
sin~ggit.
madalag.
00.
gahapon,. cagahapon.
-pa, bi'san ~a', apan.
pagparnunga, paghat~ag, paglfu.
got, pag-u yon.
Yugo.
caniad to.
i~caw, camo, canimo, caninye.
bata, ba-tan-on, linghod.
b a ta.
-imong', i nyong.
irno, inyo.
icaw gayud..
pageabt.
pasco sa ipacataw.


zany, n.
zeal, n.
zelous, adj.zebra,, n.
zenith, n.
zero, n.
4tgzag, n.
zi no, n.


matistis, hini-aw.
pagshigcamot, pagbantay sadu
ngog ug himaya sa Dios.
masingearn-uton, mabinantayon sa
himtiya uig -dungug sa Dios.'
cabayong fihalas sa. habagatan sa
Af rica.
c~anang daiit sa langit nga natoatoDn' ug anaa sa ihatbaw a
atong ulo.
xero, waila.
sin.




z


224


zone, a.
zoology,9 n.

ang -usa sa lima ca bahin. sa
calibutan'.
kinaadman mahatungud sa mga
rnananap.




225


NEW VISAYAN 'WORDS


MGA BAG-0NG PULONG
aclas           lueg
alac.           Vino
balaod          Icy
bitan,          silla
buhatan         of icina, bufete
dagang          pluma
dagitabnon      elk'etrica
dalam           asamblea
dapit           lugar
diwa            espiritu
diwatahan       fanaitico
dulaanan        teatro
bansa, cahimtang estad'o
gabigomn        velada'
ganghaan        puerta
ginoo           senfior
gining          sefforita
ginang          seffora
gugol           gasto
gunsi           candado
gutlo           minuto
hangtud         has'ta
halangdon       honorable.
hatudeawat      tele grama.
hawas'          diputa'do
hawan           plaza
h-ulagway,      retrato
isip            ndrnero
kagrulangon     edad
kagrawad        voeal, concejal
kalihim         secretario
kalu'wasan     l1ibertad


BINISATA,strike
wine
law
c hair
Off ice,
pen
electric light
assembly
place
spirit
fanatic
theatre
state, condition
literary exercise
door, gat(-e
sir, mister
miss, young lady
Mistress, lady
expense
padlock
Minute
u. ntil, till
honorable,
telegram
assemblyman
plaza
picture, photograph
number
age
councilor
seeretary
f reedom




226


kanmantalaan    prensa.kapunungan      sociedad
kaugcaiingnan   independencia
kawani Iemplea'do
kintaiya        natural
k-in atiyahan   naturaleza
lalawigan       provincia
landiganan      muelle
laW             cuarto
1igo ~      euchara
lic  nan        esquina
lul~n           generalmagrhuhulagway  retratista
magmamantala    periodista,
Manigingipon    den'tista
makilungsod     patriota,
mainahandi      tesorero
mat-iumulit     pintor,
mananambal-     m~dico
manlalaban      abogado,.Manulondia     angel
mithi           ideal
nasoci          naci6n
pagtogtog       tocar
Pali            vaso,
pamantala       anuncio,
paniuno lupong gob. general
paniuno lalawigan gob. Iproviflcial
pamiuno l ungsod presidente mpal.
pamiuno         presidente
pangilin        fiesta
panuni          miisica,.,banda
pa;i9 nding     procesifn
pasulit         examen
pat icanan      imprenta


press
society
independency
employee
natural
nature
province
wharf
room
spoon
corner
general
photograp'her
journalist
den'tist
patriot
treasurer
painter
doctor, physician
la-wyer
angel
ideal
nation
to play
glass
advertisement
governor general
prov. governor
mpal. president
president
feast.
music,. band
procession
examination
printing press




22At


pilionon
piniliay
puli
puroc,
puyo
samtang
saiwal,
saro,
silid
sucod-init
sumpit
tacna
tacnaan
taghuhat
t~alaan
talad
tambalanan
tiangihan
tictic
tinugyanan
titic,
tihog
tuena
tungol
tutol
urog
yugto
yutang natawban


candidato
elecci6n
interino
distrito
boisa
mientras
pantalon
copa,
titulo
termometro,
bomba
hora'
reloj.
autor
lista
mesa
hospiAl
mercado
secreta, espia
corresponsal
letra
ter~edor
bill, proyedto
bandera,
protesta
moda
acto
PR'tria


candidate
election
acting
district
purse
while
trousers
cup
title
thermometer
pump
hour, time
watch, clock
author
'list
table
hospital
market
detective
correspondent
type
fork
bill.
flag
protest
fashion,- style.
act
native land


5.4




228


LIST OF IRREGULAR VERBS


F9BU~iNT TENSE  PAST 3TEMSE


PAST PARTICIPLE~


abide
a-rise
awake
bear'
beat
begin,
behold
bend
bereabebid
bite
-blow
bring
build
burst
buy
cast
catch
choose
come
cost
creep
cut
deal
dig
do
draw
d~rink
drive
dwell
eat


abonde          abode
arose           arise'n
awoke, awaked    awoke, awaked
bore            born, born.e
beat.           beaten, beat
began.           begun
beheld           beheld
bent            be-nt
bereft          bereaved, bereft
bade, bid        bidden, 'bid
bit              bitten, bit
ble,,w          blown
brought     ~    brought
built           built
burst           burst
bodght          boulght
cast            cast
cought          caught
chose"          chosen
come            come
cost            cost
crep~t         -crept
cut             cut
dealt           dealt
dug             dug
did              done
drew             drawn
drank            drunk
drove            driven
dwelt           del
atte            eaten




PRESENT"T1iFNs r
fall
feed
feel
fightfind
flee
fly,
-forget
forsake
get
give
go
grind
grow
*hang
hide
hit
hold
hurt
keep
kneel
know
la' V'
lead
leaves
lend
let.
lie
light
make
mean
meet


PASTr TE',NTSiJ
fell
f ed
felt
fought
found
f led
f lew
forgot
forsook
got
gave
went
ground
gr-ew
lniingr, hanged'
had'
bid1
hit
held
kept
knelt
kniew
led
left
lent
let
lighted, lit
1 ost
mi-ade
mecant
met


PAST PARTICIPLE
f allen
fed
felt
f~ou'ght
found
f led
f lown
forgotten
forsaken
gotten
given
gone
g(-round
hung,' hanged
had
hidden
hIit
held
Ihu rt
kelpt
knelt
laid
lef t
Jet
lain
lighlted, lit
lost
made
meant
met




28 0


PRNS1ENT T1NSE
pay
put
read
rend
ride'
ring
rise
run
say
seek
seek
send
set
s1hake
shed
shine
shoe'
sing
sink
sit
slay
sleep
slide
smite
speak
speed
spend
spill
spin
Ispreadl,pring


PAST TE~Ns8
paid
put
reed,
rent'
rode",
rang
rose
ran
said
saw
sought
sold
sent
set
shook
shed
shone —
shod
shot
shut
sang
sank
sat
slew
slept
slid
smote
spoke
spedspent
spilt
spun
spread
sprang


PAST PARTICIPLEi
paid
put
re ad
rent
riden
rung
risen
run
said,seen
sought
sold
sent
set.shaken
shed
shonae
shod
sh~ot
shut
sung
sunk, sunken
sat
slain
slept
slid, sliden
smitten
~spoken
sped
spent,
spilt
spun
spread
sprung




281


PRESENT TENSE
stand
Steal
sting
strew
strike
strive
swear
sweat
sweep
swim
swing
take
teach
tear
tell
think
thrive
throw
thrust
tread
wake
wear
weave
weep
wet
win
wind
wring
write


PAST TENSE
stood
stole
stung
strewed
truck
strove
swore
sweat
swept
swam
swung
took
taught
tore
told
thought
throve, thrived
threw
thrust
trod
wake, waked
wore
wove
wept
wet, wetted
won,
wound
wrung
wrote


PAST PARTICIPLE
stood
stolen
stung
strewn, strewed
struck, striken
striven
sworn
sweat
swept
swum
swung
taken
taught
torn
told
thought
thriven, thrived
thrown
thrust
trodden, trod
woke, waked'
worn
woven
wept
wet, wetted
won
wound
wrung
written




232


Synonyms
SYNONYMS ARE D)IFFERENT WORDS EXPRESSING
T1IE SANIE TD) A
WORDS EXPR1ESS IN' ACTION


Action-N. l(iction, performance, exe(' ises, o)era:tion, work.
V. to do, pcrfom, exercise, work, 'tlr':nsact, carry
on.
Adj. doing. n:ct:ing.
Activity.-N.     activity,
briskness, livelinl(,ss.
V. to b1e:taive, lbusy
one self in.
Adj. active, b)risk, lively.
Haste.-N. h:llte,, rll'gency, acceleration.
V. to haste, 1itsten hurry.
Adj. hasty hlur lied, feverish.
Exertion. -.. exerti o.
effort, strain,:str/ss.
V. to exerIt ton(.eslf to use
exertion, to tax one's energies.
Adj. strenols, laborious,
energetic, pai nstaking.
Agent.-N. doer, actor,
jgent, performer.
Conduct. —' conduct,be


} aIvior, department bearing
I)ilrection.-N. direction,
ma1iag ement, government
guidance,
V. to direct, manage,govct'1, ordelr, prescribe.
Adj. (directing,governing
1) i '( c'tor. -N.  director,
manlt'aer governor, rector.
Ad.cvice-N. advice, council sugg(.restion.
V. to advise, council,
su l ( ges't exhort..A (.  recommendatolry,
01hoit:at ive, admonitory.
Coulllncil-N. council committ, board, cabinet.
PrI-,,opt-N. precept, di'ect ion,, instrluction, maxim
S<ill —N. skill, skill ful-,ic1;c, lexterlity,proficielncy,
talenlt, ability.
V. to be skillful, to excel
in, to have a turn for.
1 Adj. skillful, dexterous,
expert, apt, smart.
Cutnting-N.    cunning,
craft, subtlety, sharp prac,




233


tice.
V. -tebe cu'ning', double,
play a deep game,
Adj.~ cunning, crafty, art
ful, SkI~lf ul, subtle.
ANTAGONISM
Difficulty-N. difficulty
hardt~ess, impracticability,
V.. to  be, difficult, go
against, the, grain, perplex,
Ad".    difficult,  hard,
tough, airduous', onerous.
Hfindra~nce-N.. preventi~on,. preclusion, obstruction, hindrance.
V. -to 'hinftder, impede,'




Discord -N,     disagreemerit, discord, dissidence,,
difference.*
V. to'be, d iscordanlt; disagree clash~, di~Ent-.
Adj discordant, disagree
ing, disunited;
Attack —N.:; attaoks,,;,a!
Sault,_ onslaught, ag-greiei"
sioti, incuration.-:V. -to, attack-, assault'a~r
sail, impugn, charge.
Adj. attaokinig,, a~ggre*~
sive, offensive'.
Mediation-N. mediation
interv~ention,  arbitration,
compromise.
V. -to, nediate', intcr~dlei
negotiate-arbitrate~i
Adj. modiatory.-       *
iSubmissio-n ---- N. submis.
sion,  yielding  obediend~e~i:.r.
surrende'r..
V. to suboumb' subit
yield, "bend, resign1. '
Adj.s surrenderinig, sub..'
missive,. resi~,gned.
Arm& — N. arms, weapoil:
armament, sword.
Ar'ena-N. arena,! fit l-dj~:.
platform, scene of. actioia.
RESULT      OF    VO`LUNv —,TARY ACTIONCom~pletion-N.    ooniple*.


obstruct'.
Adj., hindering, obstruc,
tive, intercipienit.
Opposition-N. oppositionantagonism, oppugnancy.V.' to 'oppose, counteract
wifthstanding, 'thwart.'
Adj   op oig    dverse,
anaonistc contrary.
Pt'rty-N. -party, faction,
side, denomination.
V.to, unite, join, club,
together, associate.,
Adj. banded, linked, con
fe~doratod, Join1t.




234


tion, accomplishment, fulfilment, execution.
V. to effect, accomplish,
achieve, consummate, perfect.
SuccessN-. success, good
stroke, good fortune, triumph.
V. to succeed, be success
ful, gain one's end,, attain,
accomplish.
Adj. successful, prosperuos,triumphant,victorious
INTERSOCIAL VOLITION
Authority-N authority,
influence, patronage, power
V. to authorize, exercise,
authority, rule, sway, command.
Adj. ruling, regnant, dominant, influential.
Severity-N.    severity,
strictness, harshness, regor
V. to be severe tyrannize,
inflict, arrogate, ill treat.
Command-N command,
order, act, ordinance, bidding.
V. to command, order,
decree, direct, enact.
Adj. commanding, autho
ritative.
Compulsion-N. compul

sion, coercion, coaction,
constraint, enforcement.
V. to compel, force, drive,
coerce oblige.
Adj. compelling, coercive
coactive, compulsory.
Master-N master, lord,
chief, potentate, tyrant.
Freedom-N freedom    liberty, independence, licence self government.
V. to be free, have one's
own way, enfranchise, set
free.
Adj. free, indepent,
unsubject, unchecked, un
enslave.
PROPERTY IN GENERAL
Acquisition-N. acquisition, gaing, obtainment.
V. to acquire, get, gain,
win, earn.
Adj. acquiring, profitable
advantageous, remunerative
Possession-N possession
ownership, seisin.
V. to possess, hove, hold,
own.
Adj. possessing, endowed
fraught.
Retention-N. retention,
detention, custody, grasp.
V. to retain, keep), hold,




235


secure, withhold.
MONETARY RELATIONS
Wealth-N'wealth, rich
es, fortune, livelhood, in
come, money.
V. to be rich, enrich,
make a fortune.
Adj., wealthy rich, affluent, opulent, well to-do.
Credit-N credit, trust,
account.
V. to entrust, credit.
Adj. crediting, credited.
Liberality-N. liberality,
generosity,  munificence,
charity,
V. to be liberal, spare no
expense.
Adj. liberal, free, generous, charitable, bountiful,
hospitable.
AFFECTIONS IN   GENERAL
Affections-N. affections
character, qualities, disposition, nature.
V. to have affections, be
affected.
Adj. affected, characterized, moulded, disposed.
Feeling-'N. feeling, suffering, endurance sufferan


ce, emotion.
V. to feel, bear, suffer,
suport, endure.
~ Adj. feeling, sentient,impressive, affected, moved.
Pleasure-pleasure, gratification, enjoyment, fruction.
V. to be pleased, rejoice,
enjoy, relish.
Adj. pleased,happy, blest
overjoyed, fascinated.
Amusement-N. amusement, diversion, solace,
pastime.
V. to amuse, entertain,
enliven, recreate.
Adj. amusing, entertaining, recreative, pleasant.
Taste-N taste, delicacy,
refinement, gust.
V. to appreciate, judge,
discriminate.
Adj. tasteful, tasty, refined, aesthetic.
MORAL OBLIGATIONS
Right-N. right, justice,
equity, impartiality.
V. to be right, do justice.
Adj. right, good, just,
reasonable, ligitimate.
Duty —N. duty, moral




. pbgatj'Qn, liability.
V. to be the duty, injoin,, require, exact, oblige.
I,: J.iAdJ o10ligatory, binding,
^.,inmprtive, peremptory.
MORAL SENTIMENT
Respect-N.: respect, reOrd,,opsideration, attenfiohi <p~c^(Br,.,,,.' torespect, regard, rei,/r',. hQnFor,. venerate.
Adj. respecful, deferen-. hi,, bSequQu9s, reverential.ontempt,-,N. contempt,.ipdiai, scorn,, contumely,
sprn,.,, Y.,to despise, contemn,
'scorn, desdain, slight.,,,dj.,,j Qntemptuous, desdainful,' scornful, cynical.,  pprobati0on, -N. approbatna pproval,anction,
admiration, commenidation.,V.T, Vtp approve, appreciate, commend, praise, euloAdj. commendatory comnlim^tary,: laudatory, enoonmiastic.
ir r AIJ   CONDITIONr
Virtue-N. virtue, mora



lity, integrity, nobleness.
V. to be..virtuousy practice virtue.
Adj virtuous, good, inno
cent, moral, right.,
Innocence.-N innocence,
incorruption, impeccibility
V. to be innocent.;
Adj. innocent, spotless,
immaculate, undefiled.i
Penitence.-N penitence,
contrition, compunction, re
pentance.:V. to repent, be sorry for
regret.
Adj. renitent. repentant,
contrite.
Temperance.-N. temperance. moderation, sobriQty
V. to be temperate,' absa
tain, forbear, refrain.
Adj temperate, modqrat.,
sober, frugal.. RELIGIOUS SENTTIkNT
',  2
Piety-N. piety, religion,
theism, faith,.holiness,.
V. to be pious, b'llisve,
Adj. pious religious,, de
vont, tdevoted, reverent, faithful.
Irreligion-N. irreligion,
indevotion, ungodlinpei, infidelity.




V.to be irreliglous,. disAdj irreligiouis, undevout, ungo dley, athitc
iACT'S 'OrF RELIGION
Worsip.~N.worship,
adoritio'ndevotion, homaV ot worship, adore pay
Adj. devou"t,' devotional,
reverent.
ExISTENCE
Existence.~-N4. existence,
being., entity, subsistence,
reality.
V. to -exist,, be have, being, subsist, live..
Adj existeut, real, actual,
State.-XI, State, condition
category, esate, lot, case.
Ciraumstance.-N circumStance, situation, phase, position occasion, contingency,
OPERATIONS OF INTELLECT
Intellwct.-N. intellect,


mind- underitianding, ~rean
son, thni -            in
telfigence."
V. to think, note, notice,
mark, ruminatqo~  Ti
Adj; intelle Kt 4qa
rational, Svj~~y.N
flection, "         o;1
V. to think4 (rf, 4 co
gitate, expogi40tJ.4r,
defiherate'4
Adj'. thougiitful, pensive,
meditative, reflective, oon".
templative.
IAttencion.-N. attentioa,
observa'.inn, head, 1,rega-rI,
notice.
V. to-be attentive, attendt
advert to, observe, look.
Adj. attentive,- mindful,
observant, regardfL.
'Care.-N care, solIpsitude,
wacthfulness, vigillance.
V. to- be careful, takecar
p~y.attenton keep an SY*.
Adj`.,ca'r~ful, bead4 s4, *
siderate, thougful..-Experiment.-N   Z~L
ment, essay, trial, pro~b.
tion.
V. to experiment, eWew,
try, rehearse.
Adj. experimental, Pr',.




230


ta~tive, tentative.
MATE RXALS FOR
REA SO'NI.NC
Evidence-N. evidence,
fact, grounds, testhilony.
V. to evince, show, indicate, bespeak.
'Adj. evident, ifldicative,
corroboration, conf i rnmatorty
Pro'bability-N. plwo1 )a Bi.
lity, likelihood, verisimniii.-,
tude, presumption.


V. to be Probable, bid
fair.
Acdj. probable, -likely, ho
J)(fu1, cr'edible',presumable,
app1a rent.
Certainty-N. certainty,
certitude,, surety, assurance'
reliatbility.
V. to be certain, assure,
make sure decide.
Adj. certain, sure, assurCei, p)ositive, unmistakableunequivocal.


EiZZIZII               I




KANG
MARIA NGA. SANTOS UYAMUT
Maanindot nai man ang adiaw,
con sumubang sa cal)tutagon;
maanindot ang bulan,
nga magadan-ag sa c(agabhion.
Ug maanindot an( bulac,
con bumucad ug mangalimyon;
labing maanindot ug matanyag,
si Maria nga matalihum.
Ang iyang dUtrlllLta ca mata,
daw duruha ca cabuguason;
ang ngabil niya mapulapula,
daw ang panganod sa caadlawon.
Tumbanan niya ang bulan,
ang iyang coron:La ing'L bitoon;
ug ang catahum niya ginuntan,
sa caputli nga walay ingon.
Dili icatanding sa iyang caanyag,
bisan ang astro nrga liabing masilaw;
cay sa iyang atubangan cauad-an sa dan-ag,
ang labing mahayag nga adlaw.
Labut nga matalllum, mahusay,
ug malinaw ang iyang. nawong;
masayag gayud sa canlunay,
daw ang langit nga walay dag-um.
Ang labing mahumot nga hasmin,




gg.  lbingMaputi nga azucena;
~fnngilamang co'n itanding',
Oa cahumut ug caputli ni Maria.p
Siya mao ang labing hingpit,
cay gihiyas caniy'a ngatanan:
caanyag, c a-ay~o nga walay, sanglit,
gahum ug pag0camanggtiloy-an.
*4 vag.-ambahan sa mga sng.1.s,
0J.witW sa mga langgam;'
ang dinahonob sa, pag-ilig,
Ila tu1big sa mga,capatagc-an.
Antg hinoyohoy sa hangin,ug ang rmga; binuhat ngatanan;
naghiusa sa pagmantala,
sa cang Mariang cahingpitan'.
Ac6 usab, bisan. walay' esalam4
magacanta' ug'maga-ambahan;
muduyog ma- pagdaig sa ngatmanan
ning babaye nga labing palaran.
I0h Mariat, -icaw ang calipay,
niag walog nga,naluhaan;
ug icaw mao- ang gi'sahigan,,-'
sa mga n~iacasasala ngataxian!
t Maga unsa ang taw, Seflora,
con diii* pa ang imong panabang?
6kinsa ang sangpiton niya
sa iyang mga caisdnn
Kfn diii pa arng calooy mno Inahan',
aug ai~i6ng pagbacho canuna'y;
~-ki~iifgkinabuhi lonion capaitan,
ug rnga caguol nga lunsay.
Apaft icaw man ang balang'aw,
nga sa taliwala sa mga dag'-um;
nagapahibalo -sa palinaw,
ning manbgitngit uga c'agabhiou.




3


Busa, sa among mga kinahanglan
nagatawag canimo -gihapon;
cay icaw man auig dangpanan,
nga, maloloy-on ug macagagahum.
Ang nagsacay nga giabutan ug cadaut,
sa -kinatal'iwad-an sa lawod;
con canimo pakitaba'ng,
bawi-.on mo sa pagealunod.
Ang cawad-on imong patigayunon,
aug cauhaw ug cagutum,m-apoypoy;
paga-ayuhon mo aug masakiton,
con mangamoyo sa imong calooy.
Aug gisakit ug gributangbu~tangan,
ang nasinahan, sub65 ug gitamay;
con mangayo sa imnong paglaban,
macacaplug dayon sa calipay.
Ug sa usa laman'g ca pulong,
bisan' kinisa nDga may cagul-anan;
sa casingeasing mong mahinoclogon,
macakita, sa calooy nga, tuman.!Maria! mu'tawa'g canimo anug bata,
IMaria! m'utubag aug tigulaing;IMaria!... nalucop ang tibooc' nga, yuta,
ning matam-is unyamut nga nga-lan.
jKay'kinsay diii mosali Seffora,
sa calooy mo' uga. walay sucod?
lob pageawaltay palad, Maria',
sa, nawad-an sa imoing puangod!
Busa, itugot Inahan, caw~co,
nga higugmaon, co icaw gihapon;
ug sa. mga calipay ug casubo,
aug ngalan mo acong sangpiton.
Sa gabii unta ingon man sa adlaw,
ug sa oras gayud ngatanan;matulog aco ug inagratucaw,


S




4


icaw 'ang aco nga cahidlawan.'
TUg sa ulahi, unya con umabut ns,
ang oras sa, acong camatayon;
macapamulong unta aco: IMaria!
isa langit imo acong dad-on!
0
SA SANTO NVIN YO
USA KA PAGPANGAMUYO
Matam-is nga Bathala,
Bat4 ala nga piualangga,
maanindot maanyag nga hata,
~macabihag sa hunahun'a:
bililhon lahi sa M'utya,
among dungog ug himaya,
calipay fling among yuta
oalipay nga diii mapala.
IAng imong mahal nga lar'awan,
amo nga gi nahalaran,
ug maoy nahimong tuburan,
sa, among rnga capalaran;
catdaut ug mga catalagman,
gi-iway mo ninig capupud-an,
Busa, icaw ang gilaiiman
sa among mga kinahanglan.
I0h! Bata nga, labing bililhon,
ampoon sa mga sugbu-anon,
matam-is namo nga agalon,
miiloloy-on ug mahatagon:
walay sucod ang paglaom
fling imong mga olipoti,
nga gihapon imong bawi-on




5


sa mga yawan-on nga li mnbong.
Ang "suga" unta n4ga mag-iwag
sa among. casingoasing ug calag,
mao ang diosnon. nga larndag
nga sa mga yawa macalaglag;
ayaw canamo, Ginoo, ibulag
canang langitnon. nga hayag:.
lpagca-alaut sa among palad
con ang suga, sa yawa ang modan-ag.
ANYG BABA YE' NGA BUOTAN'
-~0
Wala, mageasiga sa bulawan. ug' mntya,
nisa. mga -seda, cintas ug cabulacaia,
aug babayeng huotan; ug maoy gipangita,
aug labi pang mahal nga dayandayan.
Wala iparayeg ang pagc-a-ayong bata,
ni aug pagca anac ug tawong ganihanant,
ug bisa.n unsang bahandi sa yuta,
cay canan~ tanan. umaagi lamang.
Aug v irtud"W mho ang bulawan ug mutya,
nga gipili. sa babaye nga buotan;
mao ang bulac nga. walay pagealaya,
mao ang corona nga iyang buot cuptan.
Ang pagcaputli ug pagcaulay sa calag,.
iyang gipalabi sa caanyag sa lawas,
ug mawoy iyang gitinguha nga palad,
nga sa calibutan walay macatumbamr.
Ang pagpaubus ug pagcamnatinumanon,
ug aug pagsugot maoy iyang calipay,
sa ungatanan nagatahud ug mahigugxnaon,
ug bi~san cansa wala magbiayhiay.




Sa iya'ng mgari Iihloe ug p~cagpmuiong,
nagadala gi'hapon sat cas ari'g an,
ang-,Tiyang dagway canu nay nga maligdong,'
mabuot,- talahuron ug ambungan..  Mao kini ang babaye nga buotan,
bahandi niga, walay capananglitan,
cay ang catahlum sa, gawi ug pamtatasan
mao ang caanyag nga diii tupugan.
AAWG H-ER3IANA DEf CARIDAD
SA ATUBANGYAN SA KAMATAYON
Usa ea hermana; de caridad,
sa 'usa ea musakiton nagatambong;
ang herManI a batan-on ug maanyag,
ang masakit m-ahugaw ug talamayon.
-Ang h ampac sa catar'ungan. sa Dios,
maoy mitacboy niadtong alaut,
cay ang sakit ngra mananacod,
mao ang iyarig giant~us.
Apan sa l1alding dacung calipay
ug sa wala tagda ang mga cabudlay,
daw -ingon siya-f sa gina-ugay
niadtong angel iiga caniya nagbantay.
Usfthay sa matam-i'S nga tingog
pagatawgon siya ngat?f/80n,
us'ahay sa gugmang walay sucod
pagahungiton con mocaon.
tibus sa hugaw pagapahiran,
ubus sa bulong Siya tunolan:




7


i calooy ug guLgmang tuinan
niadtong hiermanang catin'galahian!
Ang eamatayon nga diha sa duol
sa higdaan sa nagainasAkit,
nahibulong niadtong calooy.
nga diii yutan-on: gican sa langit.
Busa" nangutana siya pag-Ingon.
"Hermana -nga maloloy-on,I
iwala ca mahadloc sa camatayon
sa pagsilbi mo ning rnasakitonr?
Aco b~aya, mao angu camatayon,
ug diii lamang ang mas~akitofi,
icaxv -'sab araing cong da'ngaton
con tacdan ea sa -iyang sa'kit."
Sa nawong nga mtlipayon
ug sa malinaw nga cabubut-on,.ang hermana m'itubag dayon
sa. pagpang(utana sa camatayon:
"~gano aco canirnong malisang?
gibiyaan co ang calibutan,ang Dios ang acong giatubang,
ug ang, pagrbuhat sa caayohan.
Wala acoy gibuhat ngra cadautan,
wala aco manlirnbong, walay gilupigan,
sa dungog wala acoy gicuhaan,
i nganong aco ica'w cahadlucan?
Ang ilo gi'sagop co ug giton-an,
ang masakit aicong gialitnahan,
ang nasubo aco nga gilipayan,
Idaghang luha ang acong gipahiran!
Busa, wala.aco canirno mahadl~ou,
gicahidlaw co' icaw gani,
cay ang canaatayon sa matarong
maoy sinugdan sa kinabuhl.
Kon diii aco'buot nga mamatay,




8


iunsaon co pag-adto sa himaya?
lay kinsay macaantus sa canunay,
$a mga cagul-anan dinhi sa-yutaL.
Sa wala madug.,ay, ang masakit
naayo, sa iyang bailatian,
apan niadtong balatiang macalit
aug pobreng herinana gitacdan.
Ug wala magpulos ang tambal;
ang masakiton gidacuan
apan.ang casayag wala macuha,
sa iyang nawong nga ambungan.
Ug sa catapusan siya namatay;
apan ipagca dacung capalaran!
namatay nga puno sa calipay
cadtong hermanang man'ggiloy-an'.
Ug caron tua sa himayaan
ang calag niya nga bulahan;
Iwala si'yay gibuhiat nga cadautas
con diii lolon- mga caa-yohan!
AN,-G HfATAAS NLGA HUU.zATAHUNI
Matulin na man ang hangin,
aug hunahuna labing' matulin,
madali ugaling nga mahalin,
ingon sa pageabaihin sa hangin.
-Busa, ang atong hunahuna,
moabut tuod bisan diin,
axpan usahay usab atong makita
nga tagculahiaw siya malain..
Sa ingon niana, diii pagsundon
aug hunahUnaf nga hataas,




9


mae lamang 'ang'atong buhaton
angmaautsa cusog sa Ilaw'as.
Ug cay ang hunahuna buang,
ingon sa ato nang nakita,
diii maayong pagapatuyangan
sa iyang m-ga gipaniinguba.
Ang. catarungan na~oy batacan
nga antong tacus pagasundon:
anig magasunod sQa catarungan,
sa iyang mga buhat miatarong.
HIM.JNO KANG RJZAL
CORO
Among icanta ang imong himay~,
Rizal, Pilipino nga bilillhon;
bulac nga mitubo ning among, yuta,
labing. maanyag ug, matahum.
ESTROFA l~a.Ang hamili mong ngalan minglanug
sa tibooc nga. calibutan,
nasangyaw ang imong bantug.sa Subangan ngitdto sa Kasadpan.
Kay d'acud ang hinong kinaadman,
diii tupngan ang imong cai sug,
ang gianto's MO diii samahlan,
sa paghigugma sa ato ng LUngSod,




10


ESTROFA 2. a
Ang Pilipinas 'ngya imong pinalangga
nagapaingon na -sa capalaran,
ug- sa Oaayuhan niyang gipa'ngita
masiot ang dalan nga ginalactan.
Apan nagallclaw nga walay caculba
cay sa cahayag ilnong gidan-agan,
ug ang capalaran nga gitinguha
sa walay duhaduha iyanrg hikit-an.
ESTVROFA 3.a
2Pasidunggan unta sa g.Oihaponl
ang imong mahimayaon nga ngalan,
pagdayigon ug pagsaulogo.sa ngatanuan nga mga catuigan.
Ug ang matam-is mong handumanan
diii -unta gayud m-apala;/
sa casingoasing n'amo tipigan 9
ingon sa labing mahlal nga mut~
ING KA L [PA,-I Y" UCG AA-fT4r KA SAKIT
Ang casingcasing mabuhii sa Calipay,
sa higugma ug rngra paglauin;
apan ang mga cagruol ug, mga cabudlay,
sa casingeasing usab calan-on.
Con. ang taw giuhiax ug "gigutum,
ang tuh-ig ugr ang cani-on lribing inalalim;
bu'sa, ang ca'lipay iisab wahiy' 'ingon,
con may giantus auig casingeasing',




11


Paghuot,sa Dios nga manggialamar
giipon ang easakit ug -calipay,
aron diii mapuol aug capalaran,
tig mailub nato ang mga cabudlay.
Bu'sa, diii ta iparayeg ang himaya,
aug mga pag-antus atong ilubon;
Imay tacna nga ipapaagay sa mga luha!
imay tacna man usab xiga malipa'yon!
ANG BLNA          IARIA'
BuIank na sa Mayo, maanyag lig malipayon,
bula~n ni Maria, Ulay, ng'a mata'hum;
bulan- sa mga mahusay nga catgabhion,
mahayag ang bulan u'g mg-a bitoon.
Namuca ug nangalim'yon ang cabulacan,
malinaw aug panahon,' aug langit ruahawan
nanag-awit sa calipay aug calan~ggaMan
ug aug ilang awit. sa hoyohoy giduyogana.
Ma6 aug panagfindig sa mga binuhat
sa pagsaolog c-an'g Maria nga bulahan;
aug hangin, aug langgam ug aug bublac
nanagea-usa caniya sa. pag-ambahan.
Aug mga cadalagahan usab nanagpanghalap
fling Ulay1. nga matahuin uvamot,
ug si Maria ea dagway niyang 'maanyag,
nagpahayag sa iyang dacung calipay.
IPagcatahum gayud niya nga sud-ungon
sa taliwala sa mga sug u bulac!
daw aug bulan sa taliwala sa mga bitoon,
daw ang adlaw nga mis~ubang Ug MisilaC.
Aug. iyang -dag-way manaya ug maloloy-on




13
ptuni6  a higugma ug mapuaniore,
daw nagahagad sa mga masu ob on
la iyang psnabang nga m&aagagahum.
Ang mga caguol ug pag-antus mawali,
con tan-awoh lamang ang iyang larawan;
son ea langit ta na unya siya makita
tunsa cahs ang atong capalaranu...
Busa, Sefiora, aco icaw nga higugmsoa;
sa imong calooy anha aco pahamutang,
sa mga casakit icaw ang acong tawgon,
buman sa Dios, ioaw ang acong saligan.
Icaw mao ra ang matuod nga caanyag,
eaanyag nga putli ug walay buling,
snead aaron canimo aoo lamang ihatag,
sag acong cahimtang ug casingcasing.
Ang higugma mo mao ray matuod:
malimbungon ang higugma sa calibutan;
ang imong casingcasing lonlon puangod,
(maayo ug malum6 nga walay sanglitan.
Walay mahagugma oanaco ug ingon,
icaw ang labing malolot nga Inahan,
ang imo rang gugma maoy madayon,
tatalicdan co ang gugma sa uban.
Icaw na lamang caron ang acong gihigalsa
canimo na lamang aod makig-abyan,
ibulahan nga walay'ingon aco, Seffora,
oon sa imong higugma dili biyaani
Pahawa mga gugma nga calibutanon,
sa acong casingcasing cam6 pahawa,
cay sa inyong eaanyag nga malimbungon
bug-os capaitan ang acong nakita.
lUnsaon co ang bulao nga malaya,
mahumod sa buntag mapulac sa hapon?
Ang oang Mariang oaanyag dili mapls,sna lamang ang acong higiigmton'




Biyaan co ang calipay nga calibutano2,
biysan ang iyag mga calingawan,
cay ang pagcaanyag ni Mariang bililhen
mao ray macalipay canaco sa tuman.
Si Maria mao ray acong cauban,
au mga oaguol co maoy acong saligan;
bisan pagasakiton aco sa calibutan,
si Maria mao ang acong calipayan.
Ang iyang gugma mao coy pahamudlIau
sa acong mga cahago ug mga oasakit,
magamatan^-is hangtud ang miga capaitaa
eon sa acong casub6 caniya magacasangpit.
Moagi ang bag-o nga calipayan,. malaya ang bulac, ang langit magadag-.um
apan ang gugma co gayud magapadayox
Marg Uay, putli age mtahkm.
SA KAMATAYON NI RIZAL
Napun-an sa casubd ug mga capaitan
kining Lungsod nga bililhon;
nagsapot ug maitum sa oasakit tlmaaa,
sa cang Rizal nga camatayon.
IAyI ang "Reina" sa Subangan nagsbaah.,
agapaagay sa. iyang mga luha,
hallum,.dacuan ang iyang easub6,
walay calipay ang hunahusa.
Ang mga langgam mibiys a pag-atwit,




144


daw, Iaya, alng mga cabulacan.
11'agca-dacung caguol, Dios sa rnga, Langit,
ang canamo imoing gipanghatag!
Ang niaanyag tang langit gidag-uman,
walay cahayig aug adlaw,
pati ang m~g'a bitoon ug ang hulan
nawad-an sa ilang silaw.
MHawan nga masulub-on sa Bagumbayvan,
mamingaw- nga pagatan-awona!
Diha canimo namatay ug 'napucan
agbantugan. makinaadm'anongpiiiuhn
Patay na si Rizal, ang tawong casingcasingan,
manlalaban sa atong Lungsod;
ang iyang calag milupad sa cahitas-an,
sit ibabaw ea mga panganod.
Sa'mabangis ang iyang kinabuhi gihatag
sa walay' pagduhaduha;
sa paghigugmna sa iyang Lungsod gihalad
aniz bililhong -dueC6 niya.
Wala na ang taw nga sa halalum unga kinaadm'an
nagatudlo sa paghigugma
fling yuta nga m~aanyag nga atong natawhan,
yut nga gipalangga niya.
Wala na cadtong magayon hga bag-ong tubo,
mnacugi ug manggialam'an,
maisug ug mafintuson sa mga casuc6
tungod sa Lungsod, nga caayuhaai.
Wala na lay! napalong, na gayod sa gi'hapon
cadto'ng magilaw nga, cahayag
niza nagadan-ag daw maanindot nga bitoon
ning Lungsod nga walay palad.
Panghil-ac camo Mga' babayeng sugbuanon,
mgA bulac ning Silazagan,
panghilac mga tigulang ug rnga batan-On,
Imaughilac kitang tananl!




15


Ug buhatan tag ahrnpuan caniya sa paghandwu
dinhi sit atong niag dughan
iug pasidunggam ta gihapwon', sa walay hunong
cay kita' ang iyang naingntan.
ANG IKA DtTHA SA NOVIEMBRE
iXagosamaiingaw nga pamation
satingdg sa mga linggsnay',
nga riagaagdang mahinoclogon'
nga, igarnpo ang nangamatay!
Tingog nga labing 'mapuangoron
sa pagpangayo-sa panatbang,
tingog usiab nga masulub-on
nagapahinumlom sa caulahian,
Siya canato maoy nagaingoa
nga caron lain ang nagabakho
lapan moabut'ang atong. cam'atayon!
tag kita na usab an'g iga-ampo.
Busa, ma'pait nga palandungon
catingalahan uga pagbagting
daghan ang iyang gipaham'atngon
Sa mnalimuton ta nga casingeasing.
lAy! Siya cana'to ang namulong
nga' kining atong mga calipay
umaagi lamang, diii dayon',
taliedan sa diii madugay.
Ang caanyag nga ginaparaig,
ang cagahum nga 'gipanlupig,
anr mng& bahandi nga tinipig,
tAna 0iyaan Iwiday mnahapinigl




1i


Tataliedan anS salapi, mga yuta,
ang mga balay nga dinayandsyanan,
tanang mga jisiiagcamot pagtinguha,
fiiip sa tawo nga capalaran.
Mamatay anft &ri nia gam      a,
d&   way aat~  ainaeop us tirmara;
a     r eamatayon. Wlay 6ieahadlu.a6,
pauli kitang tanan sa yuta!
Mahimonk ulod ang duntnga&a
ant ubos usab- mahimong ulod,
wala na unya canila ing hiilhan,
lmapulos sila ulod ug bucogl
Ang babaye nka maayong bata,
a'a sa uban nagabiaybiay,
mabiasa con tua na sa yuta
s9 labing mangil-ad ug dagway,
Minatuod nga catarunlfan,
aliiay sa usa lamang oa Dios:
usa ra ang "oalis" nza iyang 1ihuptai
4atanan gisama niya pactaous.
Mao ray labaw Sa iyang atubatgui
sant taw nga maayo u    i mataroni;
aug dautan bisan gam anan
*a iyank mga mata talamayon.
IPagoa mapuanguron nga timbut-u
ta mga macalolooy miacalipay;
ang camatayon nga Ricalisangan
sinugdan sa ilanit pagpahulay.
Kay ang amafan nga mahigugmaon
magabalus unya sa mga cahago
sa mga calag nga maantuson
g nagahilac sa mja casub6.
Matapus ang mga luha,
matp us ang ilang mga pag-antus,
tiagali con ate unyang makits




11


ga maoy mahitaas auf ubus!
(       Ang dinhi aa yuta gidaugdaug
nea halus sa uban pagatumban
Imosaca man caha nga mananaog
sa langitnon nga ginharianl
lAy Dios, pagsc dili matugcad!
Sa imong halalum nga kinaadman
ang taw nga sa taw gitamay
maoy dacd sa imont atubangan.
Mso kini ang gipahinumdum
sa pagbalting sa mga lingganay,                g
nga naga-agdang mahinuclugon,
nga iffampo an: nangamatay,
ANG KINABUHI SA USA KA B1ULLA
Sa buntag nagmayi ang usa ea bulalo
sa pagtan-aw sa iyang catahum
ug pun6 sa calipay siyg miingon:
imay molabaw ba pa sa acong caanyag!
10h, pagcadac6 co nga palaranl
Ang ngatanan mosimhot sa acont bah,
walay taw nga moagi ning dalan
nga dili buot mocutlo canaoo.
Mahumot man tuod ut mnatahunr
cadtont bulae nga palaran
oay ang yamo~g sa oabuntalon
Mao man ang iyang cabuhian.
Sa hapon nagahilao ug nagabaeto,
wala nay ctlipay cadtong bulae




18


lay, ang iyang capalaran nawala!
Iwala nay buot caniya mocotlo!
Hapit na siya s'a yuta mapulac.nga 1aya ug nawad-ad sa baho:
Iwala na ang yamog ssa buntag!
inahnabilin. angr luin sa casuc6!
Kining bulac mao ang larawan:.sa uia caanyag nga lawasnon
mnahumot ug milipayon sa buntagr
Isub6 ug Jaya sa cahapoii n!
KANG MARIA SA TILLAN SA CRUJZ
Thaw, Senlora, ana'a sa tifiari
sa Anac' mo nga sit Cruz giliansang
ug ang casingcetsinr mo gilapsan v
sa labin'g maidlot. nga hinagibaa..
Th~aw nagahilac ug nagadangoyngoy,
tungud sa casakit, ug nagabacho,
ug aco wala canfimo malooy
nga icaw naingon tungud canac'o.
Aco buot mbosalornl sa mnga calipay,
aco buot mabohong sa mnga caayohan
Ilabon sa mcra mat-i mo ming-agray
ang mga luha sa; capaitan!....
tBuot aco ngra jihon mong anac?
Abuot aco canimnong paulipon?
INan', moduyogr canim'o paghilac
cay icaw Inahan co ug agalon!
Tungud canirno aco nauig antuson
ang mga capai'tan nling kinabuhi,




aron unya imong paipoon
sa ca4g J"us nga mog piaili.
ANG GUGMA
Ang paghigugma malisod sabton,
maoy butang nga maculing isayaYr,
daw casakit cay paga-antusan,
daw catam-is cay maoalipay.
Langit sa catahum ug cahayeai
"infierno" sa pagca-macalilisang,
ang casingcasing nga iyan maiihag,
daw iya lamang pagadulaan.
Moturoc bisan dili ta tuyuon,
motubo bisan atong lalison,
mogamot ug molig-on hino-on,
con buot tang patyon ug langcatun.
Tanan sacop sa iyang gahlum,
ang ubus ug ana gamhanan,
dili moila ug bahandianon
gisugut pati sa may kinaadmas*
iO, gugma, hari ca sa a calibuta
malisod suclan ang imong cusug!
il)agca-alaut sa imong tacbuyan:
magamaluya hisan m:ibascog i




ANO TAW UG ANG MANANAP
Ang taw sa mananap may calainan
cay ang sa caulaw gihatagan,
may cabubut-on salabutan, panumduman
ug ang mananap wala ning tanan.
— Ngano caha kini nga calainan?
Ang taw ug mananap magsama man:
lilima usab ang sa mananap nga balatian,
matuod sa calag walay g~allamhan.
Mao cana ang ilang dulhang calainan,
dili diutay, con dili dacuan;
ang taw may balatian ug galamhan,
ang mananap balatian lamang.
Ang taw tungorl sa iyan1 galamhan
macaila sa iyang Diosnong Magbubuhat,
apan ang lonlo.n sa lawas balatian
angay lamang sa usa ce sapat.
Ang sapat con macacaon igo na
aron mabuhi ang. iyang lawas;
apan ang taw kinahlanlan niya
sa iyang calag ang pagluwas.
Busa, an( taw nag"ahangad csa Langit
u'I arn sapat sa yuta nagfaduc6;
ang taw maoy binulat nga walay sanllit
1nt1 sapat lagcaon ray tiy(o.








\


DICCIONARIO
ININGLES-BINIS AYA
TrNtTKOI) NI
JOSE  W:. CUENCO,
I)octor sa Filo:ofia, Maqgtutu-on canhi sa
Qebu Highi School tig earon sa Colegio-Seminario dle Sn. Carlos sa Sgl)u ug tmga
BALAC NGA BINISAYA


MARIANO A. CUENCO