Immanuel Kant

Immanuel Kant
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Königsberg (en) , 1724ko apirilaren 22a
Herrialdea	Prusiako Erresuma  (1724 -  1758) Prusiako Erresuma  (1762 -  1804)
Bizilekua	Königsberg (en)
Talde etnikoa	alemaniarra
Lehen hizkuntza	alemana
Heriotza	Königsberg (en) , 1804ko otsailaren 12a (79 urte)
Hobiratze lekua	Königsberg Cathedral (en)
Familia
Aita	Johann Georg Kant
Hezkuntza
Heziketa	Königsbergeko Unibertsitatea
Doktorego ikaslea(k)	Anton Friedrich Justus Thibaut (en) Markus Herz (en) Johann Gottlieb Fichte Karl Leonhard Reinhold (en) Karl Leonhard Reinhold (en)
Hizkuntzak	alemana
Irakaslea(k)	Martin Knutzen (en) Johann Gottfried Teske (en)
Ikaslea(k)	Jakob Sigismund Beck (en) Christian Jakob Kraus (en) Johann Gottlieb Fichte Markus Herz (en)
Jarduerak
Jarduerak	filosofoa, antropologoa, fisikaria, liburuzaina, idazlea, pedagogoa, unibertsitateko irakaslea eta matematikaria
Enplegatzailea(k)	Königsbergeko Unibertsitatea
Lan nabarmenak	Arrazoimen hutsaren kritika Critique of Practical Reason (en) Critique of Judgment (en) Prolegomena to Any Future Metaphysics (en) Answering the Question: What Is Enlightenment? (en) The Metaphysics of Morals (en) Religion within the Bounds of Bare Reason (en) Groundwork of the Metaphysic of Morals (en)
Influentziak	David Hume, George Berkeley, Christian Wolff, Jean-Jacques Rousseau, Francis Hutcheson (en) , Isaac Newton, Platon, Johannes Nikolaus Tetens (en) , Michel de Montaigne, René Descartes, Gottfried Wilhelm Leibniz, John Locke, Nicolas Malebranche eta Baruch Spinoza
Kidetza	Prusiako Zientzien Akademia Zientzien Errusiar Akademia
Mugimendua	German idealism (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Luteranismoa

Immanuel Kant (Königsberg, 1724ko apirilaren 22a – ib., 1804ko otsailaren 12a) historiako filosofo nabarmenetakoa da.

Bizitza

Gurasoek, amak batez ere, eta Collegium Fridericianum-eko lehen ikaskuntzak, luteranismoaren adar pietistaren espirituaren barruan hezi zuten, balio erlijioso eta moralak sustraituz. 1740an teologia ikasten hasi zen unibertsitatean baina matematika eta fisikarekin, Newton-ena batez ere, zaletu zen. Dena den, garaiko filosofo arrazionalista zein enpiristek, filosofo ilustratuek eta Rousseauren moralak ere eragina izan zuten Kantengan. Familia erdi-mailako burgesiakoa zenez gero, ikasketak prezeptore lanekin bateratu behar izan zituen. 1746-1755 bitartean, familia bateko maisu gisa aritu zen lanean, doktoretza (Suaren inguruan) egin zuen arte. Hamabost urtez irakasle izan zen unibertsitatean, eta ospe handia lortu zuen. 1760tik aurrera Leibniz-en filosofiaren kritika, garai hartan alemaniar unibertsitateetan nagusia zena, egiten hasi zen. 1770an logika eta metafisikako katedra lortu zuen, eta hasi zen bere teoriak moldatzen.

Nortasunari dagokionez, bizimodu metodiko, lasai eta diziplinatua izan zuen beti. Ez zen inoiz ezkondu, ezta jaioterritik 150 km baino urrunagora bidaiatu ere, uste baitzuen bidaiarik egin gabe ere mundua ezagut daitekeela.

Pentsamendua eta lanak

Kanten filosofia sistema ezagutzaren kritikatik sortu zen. Kritika hori Kanten bi obra handitan banatuta ageri da: Kritik der reinen Vernunft (1781, Arrazoimen hutsaren kritika), eta Kritik der praktischen Vernunft (1788, Arrazoimen praktikoaren kritika).

Aurrenekoan formaren ezagutzak nola eraman dezakeen jakintzaren materiaren ezagutzara aztertu nahi zuen Kantek. Ezagutza sintesi prozesu bat zela zioen; prozesu horretan adimenak ematen du forma eta bizikizunek berriz materia; bi horien arteko batasuna irudimenaren bidez egiten da, irudimena ahalmen sortzailetzat hartzen baitzuen Kantek. Arrazoia bizikizunetatik etorri ezin diren kontzeptuei aplikatzen zaienean, hala nola Jainkoari edo arimari, arrazoiaren ilusioak sortzen dira, espekulazio direnak. Hori dela eta, Kantek ukatu egiten zuen tradizioko metafisikak gai horietan baliorik izan zezakeenik.

Kritik der praktischen Vernunft obran eman zuen aditzera bere dotrina etikoa, eta haren gainean oinarritu zuen, metafisikaren espekulazioetara jo beharrik gabe, antolamendu transzendental bat badelako froga.

Bere azken obra handian, Kritik der Urteilskraft (1790, Juizioaren kritika), Kantek bere teoria morala edertasunaren eta xedearen nozioen analisiaren bitartez osatu zuen, nozio horiek bizikizunetatik abiatuta azaldu ezin diren arren. Kanten obrak eragin handia izan du Mendebaldeko filosofian, Alemaniako filosofian batez ere, materialismoan eta positibismoan.

Gainera, Ilustrazioko ideiak defendatu zituen eta Frantziako Iraultzaren eta AEBen independentziaren alde agertu zen, baina teorikoki, ez praktikoki, ezta politikoki ere. Deismoaren bultzatzaile nagusietakoa izan zen.

Ikus, gainera

• Ilustrazioa

Bibliografia

• Aiestaran, I. (arg.) 2005: Kant eta modernitatearen iraultza, Donostia, Jakin. ISBN 978-84-95234-26-2
• Azurmendi, J. 2004: "Filosofia modernoa" in Filosofiako gida, Bilbo, UEU. ISBN 84-8438-048-3
• Jimenez, J. eta Olariaga, A. 2009: Modernitatearen auziaz, Donostia, Jakin ISBN 978-84-95234-40-7
• Hans-Christian Lucas 1997: Kant eta Hegel: gerra eta bakeaz gogoetak, Donostia, Jakin. ISBN 978-84-922537-3-8
• Uribarri, I. 1997: Immanuel Kant: bizitza eta filosofia, Donostia, Jakin. ISBN 978-84-922537-1-1
• Uribarri, I. 2001: Kanten ezagutzaren teoria, Donostia, Jakin. ISBN 978-84-95234-12-2

Kanpo estekak

• Immanuel Kant, diapositibak Gizapedian.

• Datuak: Q9312
• Multimedia: Immanuel Kant
• Jatorrizko testuak: Egilea:Immanuel Kant